driemaandelijks magazine, jaargang 20, nummer 70 ... - NanoSoc

nen reconstrueren. Er is bijvoorbeeld een
gen dat karakteristiek is voor mensen met
ros haar, een ander gen zegt iets over de
huidskleur, enzovoort. Wie weet zullen we
op termijn over een apparaat beschikken
waar je maar een bloeddruppel in hoeft te
stoppen om er een portret van de leverancier
van die druppel uit te laten rollen.”
Massagraven in Kosovo en Rwanda
Regelmatig wordt ook in internationaal verband
een beroep gedaan op het CGG voor
identificatieopdrachten.
Werner Jacobs: “We hebben geholpen bij
het identificeren van tsunami-slachtoffers
en ik heb ook massagraven in Kosovo en
Rwanda onderzocht. In Kosovo hadden de
daders veel moeite gedaan om de identificatie
onmogelijk te maken, onder meer door de
identiteitspapieren van slachtoffers te vernietigen
en hun kleding onderling te verwis-
Vandaag oogt een DNA-profiel nog heel technisch, maar wie
weet rolt er over enige tijd wel gewoon een menselijk portret
uit de analyseapparatuur.
selen. Identificatie via DNA-analyse kon alleen
als er nog familieleden in leven waren
van wie we het DNA als referentiemateriaal
konden gebruiken.
“In Kosovo hadden we ook de opdracht om
aan de hand van de kwetsuren van de doden
zo goed mogelijk te reconstrueren wat er
was gebeurd. In Rwanda was dat zelfs onze
enige opdracht, want alleen al omwille van
het enorme aantal slachtoffers - in sommige
graven lagen tienduizend mensen - was
identificatie ginder onbegonnen werk.
“In Rwanda waren bij een aantal slachtoffers
eerst de achillespezen doorgesneden,
zodat ze niet konden vluchten. En in een
bepaald massagraf in Kosovo vonden we
mensen die door de knieën waren geschoten
vooraleer ze definitief waren afgemaakt - de
vrouwen met een kogel door het hoofd, de
mannen met een salvo in de borst. Merkwaardig
hoe op uiteenlopende plaatsen bij
slachtpartijen vergelijkbare methoden worden
gehanteerd.”
Shaken baby syndrome
14 ALFABETA nummer 70 december 2006 - januari-februari 2007
Een niet zo bekend maar in deze stresserende
tijden toch tamelijk courant probleem
waaraan binnen het Centrum
voor Gerechtelijke Geneeskunde
speciale aandacht
wordt besteed, is het shaken
baby syndrome. Het gaat hierbij
om baby’s die zo krachtig
door elkaar worden geschud
dat ze hersenschade oplopen.
Tot de mogelijke gevolgen
behoren onder meer
blindheid, gehoorverlies, verlamming,
spraak- en leerproblemen
en zelfs de dood.
Werner Jacobs: “Ouders
of andere opvoeders zullen
doorgaans niet bekennen
dat ze hun geduld en zelfbeheersing
hebben verloren
en een baby te hard hebben
geschud. Overigens is er niet
echt veel voor nodig om letsels
te veroorzaken. Een bijkomend
probleem voor het
vinden van de dader is dat we
moeilijk kunnen inschatten
hoeveel tijd er is verstreken
tussen de symptomen die we
vaststellen en het schudden.
Baby’s kunnen er een uur nadat
ze zijn geschud al zo ellendig
aan toe zijn dat ze in
het ziekenhuis belanden, maar het is ook
mogelijk dat ze pas na drie dagen duidelijke
symptomen gaan vertonen. We zoeken nu
naar wetenschappelijke methoden waarmee
we het tijdstip van het schudden vrij precies
kunnen achterhalen, zodat we kunnen na-
gaan wie er op dat moment bij de baby was.
We proberen bijvoorbeeld specifieke combinaties
van symptomen aan een bepaald
tijdsverloop te koppelen. Verder trachten we
ook een profiel op te stellen van potentiële
daders. Bij welke mensen en in welke gezinnen
doet het shaken baby syndrome zich het
frequentst voor? Hoe groot is het gevaar dat
iemand die al eens een kind te hard heeft geschud
dat opnieuw doet? Urgentiearts Marc
De Leeuw werkt aan een doctoraal proefschrift
over dit thema.”
Natuurlijk of verdacht?
Niet alle geweldplegingen op mensen zijn
direct als dusdanig herkenbaar. Hoe maak je
als arts bijvoorbeeld het onderscheid tussen
een natuurlijk en een verdacht overlijden?
Werner Jacobs: “In België mag elke arts om
het even welk overlijden vaststellen en gaat
het gerecht in principe op zijn of haar bevindingen
voort. In Groot-Brittannië is alleen de
behandelende arts bevoegd en dan nog op
voorwaarde dat deze de betrokkene hoogstens
twee weken voor zijn of haar overlijden
persoonlijk heeft onderzocht. Anders
wordt het lichaam automatisch overgedragen
aan de coroner, de lijkschouwer, die dan
bepaalt of er nader onderzoek nodig is. Het
Belgische systeem is minder strikt, waardoor
het risico toch groter is dat een moord onopgemerkt
blijft.
“Bij ons kunnen magistraten ook volledig
autonoom beslissen wie ze als wetsdokter
aanstellen. Meestal kiezen ze voor een specialist,
maar ze mogen evengoed een huisarts
inschakelen. Sinds 2006 kunnen artsen
in België een vijfjarige opleiding tot wetsdokter
volgen, misschien zal dat een verschil
maken. De huidige wetsdokters hebben het
vak vrijwel altijd in de praktijk geleerd van
een ancien. Zelf heb ik dat ook zo gedaan, al
heb ik daarnaast nog een opleiding forensische
pathologie voltooid.
“Er komt pas een gerechtelijk onderzoek
als er iets is dat tegen een natuurlijke dood
pleit. Dat kunnen ook gewoon geruchten zijn
die ineens opduiken en die de politie ertoe
aanzetten de procureur des Konings om een
lijkschouwing te vragen. Het is al gebeurd
dat ik amper drie uur voor de crematie nog
een lijk aan het onderzoeken was dat eerst
was vrijgegeven maar waar op de valreep
twijfels over waren ontstaan. Dat was niet
elegant tegenover de nabestaanden, maar
de enige manier om te verhinderen dat er
misschien cruciaal bewijsmateriaal in rook
zou opgaan.”