Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Syncoop_64_aug_2009 DEF 17-08-2009 10:21 Pagina 2<br />
Vervolg pagina 1, Volksdansen, volksmuziek<br />
en vogels: Herman Leuvenink regelt het<br />
allemaal<br />
Herman weet zich Huig Hofman nog goed te<br />
herinneren. Hij was eens op een volksdanscongres<br />
in Den Haag, waar de spreker Nico Vlot<br />
vanuit een streng katholieke gedachte vertelde<br />
over de onwenselijkheid van het 'spinnen' tijdens<br />
het dansen. Niet alleen moest men elkaar<br />
daarbij veel te veel aanraken (stevig vasthouden),<br />
maar het was nog gevaarlijk ook want als<br />
je plotseling los zou laten zou je ongelukkig kunnen<br />
vallen. Waarop Huig Hofman opstaat en met<br />
een vrolijke Vlaamse tongval zegt: “Maar<br />
meneer, spinnen is toch plezant, en waarom zouden<br />
we zomaar loslaten!?”<br />
Geleidelijk begon Herman ook platen uit andere<br />
landen te importeren. Platen met volksdansmuziek<br />
uit Israël waren al vroeg beschikbaar. Nadat<br />
Jo Christe de Joegoslavische dansgroep van<br />
France Marolt uit Ljubljana (tegenwoordig<br />
Slovenië) naar een festival in Rotterdam had<br />
gehaald, is Herman platen van de Joegoslavische<br />
labels RTB en Jugoton gaan importeren waarvan<br />
dit ensemble exemplaren bij zich had. De platen<br />
werden in dozen per post opgestuurd. In die tijd,<br />
begin 60'er jaren, heeft Herman op zijn eigen label<br />
Folktone een plaat met muziek van France Marolt<br />
uitgegeven. Een paar andere plaatjes op dit label<br />
volgden, maar Herman zag het zelf uitgeven van<br />
platen toch niet als zijn belangrijkste taak.<br />
Importeren was een stuk efficiënter. Het kwam<br />
wel vaker voor dat de platenimport uit een ander,<br />
nieuw land opgestart werd nadat een groep ons<br />
land had bezocht en Herman de gelegenheid aangreep<br />
om contacten te leggen met platenfirma's<br />
uit zo'n land.<br />
Gedrevenheid<br />
Volksdansen en het importeren van platen is altijd<br />
een hobby van Herman geweest. Eigenlijk is de<br />
simpele reden waarom hij met het importeren van<br />
platen begon, dat er toentertijd gewoon niks was.<br />
Nevofoon ontstond pas toen Herman al zo'n tien<br />
jaar bezig was. En net zoals in zijn professionele<br />
werk heeft Herman gedacht: als het er niet is, en<br />
niemand anders pakt het op, dan doe ik het wel.<br />
En dat heeft hij gedaan, met dezelfde gedreven-<br />
De groep bracht een avondvullend Bulgaars<br />
dansprogramma en heeft in Nederland ontelbare<br />
optredens verzorgd, in theaters, op pleinen, op<br />
festivals (zoals Doe Dans en het Zomerfestival) en<br />
tijdens allerlei culturele en officiële gelegenheden.<br />
De groep is vier keer op tournee naar Bulgarije<br />
geweest in een uitwisselingsprogramma met<br />
Bulgaarse kindergroepen. Het ensemble bestond<br />
uit 14 jongens en 14 meisjes in de leeftijd van 8 tot<br />
14 jaar, maar had ook een opleidingsgroep van<br />
jongere kinderen en een jeugdensemble van enkele<br />
oudere kinderen.<br />
Het Nijmeegse Zarowe oogstte veel succes en<br />
bijna alle Nederlandse volksdansers zijn wel<br />
eens ontroerd en onder de indruk geweest van<br />
de prestaties en het enthousiasme van deze kinderen.<br />
Toen de leidster Esther Willems in 2005<br />
om persoonlijke redenen naar Rotterdam verhuisde<br />
is de groep gestopt. Het was ook wel<br />
mooi geweest: 18 jaar lang heeft Esther vele<br />
heid als hij al zijn werkzaamheden, professioneel<br />
of hobby, uitvoerde. Zo is Herman nou eenmaal.<br />
Platen importeren was eigenlijk ook niet het<br />
hoofdbestanddeel van z'n volksdanshobby. In<br />
eerste instantie was hij danser en dansleider. En<br />
verder veel bestuurswerk. Herman is twintig jaar<br />
secretaris geweest van het Haags Volksdans<br />
Contact (voorheen Haags Volksdans Centrum),<br />
waar Joop Brandenburg voorzitter was. In de<br />
60'er jaren organiseerden ze al danscursussen met<br />
buitenlandse dansleiders, zoals Rivka Sturman.<br />
Herman was daar actief bij betrokken en had<br />
regelmatig buitenlanders in huis.<br />
In 1966 zou er voor het eerst een Turkse dansgroep<br />
aan een festival in Den Haag deelnemen. Herman<br />
had aan de organisatie meegeholpen. Op een gegeven<br />
moment kwam er bericht dat de groep inderdaad<br />
met de bus uit Istanbul vertrokken was, maar<br />
waar ze waren was niet bekend. Herman kende<br />
genoeg mensen en heeft de ambassade ingeschakeld.<br />
Uiteindelijk heeft de politie de opdracht<br />
gekregen de bus bij de grens op te pikken en onder<br />
escorte van de Porsches van de rijkspolitie naar<br />
Den Haag te begeleiden. Dit soort regelwerk is<br />
typerend voor Herman. Bestuurswerk, organiseren,<br />
contacten, excursies, busreizen en ga zo maar<br />
door: hij heeft zowat alles al eens georganiseerd.<br />
En alles was vrijwilligerswerk.<br />
Vanaf de 70'er jaren raakte hij professioneel<br />
betrokken bij de volksuniversiteit en organiseerde<br />
talencursussen in het buitenland, deed onderwijsorganisatie,<br />
volwasseneneducatie, examens,<br />
etc. Geleidelijk aan stopte hij daardoor met het<br />
bestuurswerk binnen het volksdansen. De platenimport<br />
liep nog een tijd door, maar die werd<br />
in de 80'er jaren ook afgebouwd. Zelf dansen<br />
doet hij ook al lang niet meer. Niet alleen wegens<br />
vele andere bezigheden, maar ook door het<br />
ouder worden. Het lijf kan niet alles meer en<br />
Herman is iemand die, als hij iets doet, het goed<br />
wil doen. Hij vindt zelf dat de volksdansen niet<br />
goed tot hun recht komen als het lijf het niet<br />
meer aan kan. Dan ziet het er niet uit en kun je er<br />
maar beter mee ophouden. In plaats daarvan is<br />
Herman al weer een hele tijd actief binnen een<br />
andere passie van hem: vogels. Organiseren,<br />
dingen regelen, reizen en excursies en zelf<br />
vogels kijken. Het bloed kruipt waar het niet<br />
gaan kan, zelfs op latere leeftijd.<br />
ZAROWE is terug!<br />
Afgelopen 1 juli 2009 was het zover. Het eerste optreden van de opnieuw<br />
opgestarte groep Zarowe. Wat zeg je: Zarowe? Welke groep was dat ook<br />
alweer? Zarowe was de naam van het Nijmeegse kinderensemble voor<br />
Bulgaarse volksdans onder leiding van Esther Willems. Deze groep was<br />
opgericht in 1988 en hield op te bestaan in 2005.<br />
generaties kinderen zien komen en gaan en liet<br />
ze de kinderen triomfen op het podium beleven.<br />
Maar op een gegeven moment was ook Esther<br />
wel eens toe aan iets anders.<br />
Serieus<br />
Niet dat er gebrek aan belangstelling was. De kinderen<br />
kwamen vaak met vriendjes mee, maar ook<br />
was er intensief contact met enkele scholen waar<br />
het ensemble jarenlang de kinderen vandaan<br />
haalde. “De kinderen houden van deze uitdaging”,<br />
zegt Esther, “van de fysieke inspanning,<br />
van de complexe bewegingen en ritmes, van het<br />
optreden op een officieel podium en alles wat er<br />
komt kijken bij een theatervoorstelling, en<br />
natuurlijk van de buitenlandse tournee. Het moet<br />
niet te makkelijk en te truttig zijn. Je moet het dan<br />
ook 'echt' maken: Bulgaarse terminologie gebruiken<br />
(vakjargon zoals: “Raz - dva - tri - i:…!” en<br />
v<br />
woorden als Sopska, graovka etc.), warming up,<br />
techniektraining, oefeningen over de diagonaal,<br />
SEPTEMBER 2009 - PAGINA 2<br />
Foto: NEVO archief 1973<br />
Afzetdans<br />
Al is hij niet meer actief in de volksdanswereld,<br />
volksmuziek als muziekgenre heeft nog steeds<br />
zijn belangstelling en hij luistert er regelmatig<br />
naar. Hij ziet ook wel wat er gebeurt in de volksdanswereld.<br />
“Met het wegvallen van een landelijke<br />
vereniging is er wel een gat ontstaan. Een<br />
landelijk contactpunt is echt nodig. Al vanaf de<br />
tijd dat de Nevo opging in het LCV zie je dat<br />
deze organisatie steeds verder van het volksdansveld<br />
komt te staan. Het LCA richtte zich<br />
volgens Herman teveel op de professionele<br />
dansgroepen en dansleiders. Het blad Volksdans<br />
werd steeds oninteressanter voor volksdansers.<br />
Het blad Syncoopnieuws is wel interessant voor<br />
volksdansers en dat blijkt ook wel uit de bekendheid<br />
van deze krant. Ook al kennen lang niet alle<br />
volksdansers Marius Korpel, van Syncoop hebben<br />
ze allemaal wel eens gehoord. Eigenlijk is dit<br />
de enige organisatie die landelijk gezien nog iets<br />
betekent in de volksdanswereld”.<br />
“Als er een nieuwe landelijke organisatie komt,<br />
is het belangrijk dat de inbreng van onderaf<br />
discipline, zingen in het Bulgaars, conditietraining,<br />
zoveel mogelijk live muziek tijdens de repetities.<br />
Je moet de kinderen en het materiaal serieus<br />
nemen. Dat geldt ook nog steeds voor de jeugd<br />
van tegenwoordig.”<br />
Volksdansvereniging Machar uit Dordrecht, waar<br />
Esther sinds dit seizoen een volwassenengroep<br />
leidt, wilde een groep opstarten voor kinderen in<br />
de leeftijd zo vanaf een jaar of 12. Er is al een kindergroep<br />
voor jongere kinderen, maar als die daar<br />
te oud voor worden hebben ze geen goed alternatief,<br />
want bij de reguliere volwassenengroepen<br />
passen ze gezien hun leeftijd helemaal niet.<br />
Esther werd gevraagd een introductiecursus voor<br />
Doen met elkaar<br />
De overgrote meerderheid van de volksdansers danst<br />
voor het plezier. Met dit gegeven in gedachten kijk ik<br />
wel eens de kring rond tijdens een workshop, les,<br />
instuif of bal en wat valt op: het plezier openbaart<br />
zich door veel serieuze gezichten waar de inspanning<br />
van af is te lezen. Tenminste: als je de gezichten al<br />
kunt zien want vaak zijn ze naar de grond gericht. Ik<br />
weet dat men oprecht plezier beleeft aan het volksdansen<br />
op deze manier, maar het is moeilijk te zien.<br />
Men is vooral voor zichzelf bezig en lijkt zich niet erg<br />
te bekommeren om de andere dansers in de kring, bij<br />
een enkele parendans daargelaten. De mensen aan de<br />
overkant: daar kun je toch vrij gemakkelijk contact<br />
mee maken door je hoofd op te richten. En de mensen<br />
naast je: daarmee heb je de handen vast, die voel je,<br />
die kun je verstaan als ze tegen je praten. En toch: die<br />
moeilijke passen, die complexe figuren, die lastige<br />
volgordes: daar zijn we vooral mee bezig. Dat willen<br />
we zo foutloos mogelijk uitvoeren. Dat is een nogal<br />
lichamelijke, motorische en technische aangelegenheid.<br />
Na het volbrengen van deze zware opgave komt<br />
de lach nà de dans vaak weer op het gezicht. Dan pas<br />
blijkt dat we er plezier in hebben gehad. Alsof er een<br />
last van je afvalt: hè hè, dat is weer gelukt, is het bij<br />
jou ook gelukt (oh, jij stond blijkbaar naast mij), heb jij<br />
er ook lol in gehad? In wat eigenlijk? In dat materiële,<br />
tastbare, lichamelijke aspect van volksdansen: het met<br />
je lijf en brein bezig zijn.<br />
komt, vanuit het volksdansveld en dat er niet<br />
iets van bovenaf (bijvoorbeeld door het ministerie)<br />
opgelegd wordt. Voor zo'n nieuwe organisatie<br />
is niet een groot bureau met veel vast<br />
personeel nodig, zoals de Nevo en later het<br />
LCA geworden is. Belangrijk is communicatie<br />
met elkaar en regelmatig persoonlijk bij elkaar<br />
komen. Dat is toch kenmerkend voor het volksdansen.<br />
Volksdansers zijn toch een apart slag<br />
mensen. Op een bepaalde manier zijn het altijd<br />
mensen die zich afzetten tegen wat de 'massa'<br />
doet, tegen de populaire activiteiten, anders ga<br />
je toch niet zoiets aparts doen als volksdansen.<br />
Wij noemden het vroeger niet voor niets 'afzetdans'.<br />
Volksdansers zijn mensen die zelf nadenken<br />
en keuzes maken, en niet perse de meerderheid<br />
volgen. En dat is ook meteen het mooie<br />
aan volksdansen. Men zal altijd wel blijven<br />
dansen, ook al is het niet meer op de manier<br />
waarop wij daar meer dan een halve eeuw geleden<br />
mee begonnen”.<br />
Radboud Koop<br />
Gebaseerd op een interview met Herman Leuvenink<br />
die kinderen te geven. Als die groep levensvatbaar<br />
zou blijken te zijn zou iemand anders die<br />
groep vast gaan leiden. Esther: “Eigenlijk was ik<br />
helemaal niet van plan weer iets van Zarowe te<br />
doen. Maar wat doe je dan wel met deze leeftijd?<br />
Uit mijn ervaring weet ik natuurlijk hoe ik kinderen<br />
van deze leeftijd aan het dansen moet krijgen,<br />
dus toen ik de eerste les, toen nog maar met vier<br />
kinderen, met iets van Zarowe begon werden niet<br />
alleen de kinderen maar ook de ouders, die op de<br />
bank zaten, zo enthousiast dat ze meer wilden. Ik<br />
liet ze meteen de eerste les wat ik noem de 'haastkring'<br />
uitvoeren: rennen, springen, hoppen en<br />
enkele eenvoudige passen uit Trakija in de kring<br />
v<br />
op een opzwepend Dzinovsko-muziekje.<br />
Vervolg op pagina 3<br />
COLUMN<br />
Maar is er niet meer waar volksdansen over gaat?<br />
Volksdansen heeft toch ook niet-tastbaar aspecten?<br />
Als persoon heb je er toch ook een gevoel bij, een<br />
emotionele beleving? En wat nog mooier is: met zijn<br />
allen bij elkaar is er het sociale aspect, het verbonden<br />
zijn en voelen met de andere mensen. Die kring, dat<br />
handen vast, dat is er toch niet voor niets? Dat geeft<br />
aan dat het volksdansen pas iets is als je het met<br />
elkaar doet. Maar wat is dat dan, dat niet-tastbare? Is<br />
dat iets spiritueels? Kan, hoeft niet. Het is in ieder<br />
geval een gevoel van meerwaarde omdat je deel uitmaakt<br />
van een groter geheel. Het klopt dat dit een<br />
kwestie is die in onze geïndividualiseerde samenleving<br />
niet populair meer is. Maar ik denk toch dat<br />
volksdansers nou net volksdansen omdat ze geen<br />
alleenstaand individu (willen) zijn. Volksdansen heeft<br />
pas zin als je het met elkaar doet. Dat geldt ook voor<br />
solodansen en parendansen, maar vooral voor kringdansen.<br />
De kringvorm geeft de verbondenheid aan,<br />
verbondenheid die niet alleen dient als bescherming<br />
tegen boze geesten, maar ook de niet-tastbare beleving<br />
op een hoger ervaringsniveau brengt. Het klinkt<br />
misschien wat zweverig, maar je moet het maar eens<br />
proberen. Let eens wat minder op de passen en bewegingen<br />
die je maakt en of je het 'goed' of 'fout' doet, en<br />
let eens wat meer op de andere mensen in de kring,<br />
maak contact, hef je hoofd op, kijk elkaar aan: doe het<br />
met elkaar!<br />
Radboud Koop
Change language