Balkan Moves

Syncoop_64_aug_2009 DEF 17-08-2009 10:21 Pagina 4
Als oud-danseres van deze groep was ik heel
nieuwsgierig naar de voorstelling, aangezien ik al
heel lang geen optreden van Radost had gezien
en ik wist dat er verschillende voor mij nieuwe
choreografieën te zien waren. Het is voor een
amateurdansgroep een enorm waagstuk om een
heel theater af te huren en dan maar te hopen dat
je het vol krijgt, maar ik had al gehoord dat deze
voorstelling volledig uitverkocht was. Er stonden
zelfs mensen op een wachtlijst!
Het begin vond ik prachtig! Twee mannen in
Mexicaans kostuum lagen, onder een spot, op de
grond op het dorpsplein te slapen tijdens de siësta.
Zij werden gewekt door steeds weer een nieuw
groepje vrouwen, die al dan niet kwekkend langsliepen.
Het werd steeds drukker en gezelliger en
liep uit op een feestje. Een schitterend kleurenpalet
van bewegingen op de muziek van La Negra,
dans uit Jalisco.
Dit werd gevolgd door iets van heel andere aard:
"Vormen van folklore uit de hele wereld tonen de
kracht van groepswerk en visuele herhaling (kenmerk
van veel volksdans)", en dat in aanvankelijk
half en later geheel blacklight. Onderdelen waren
er uit Ierland (oh, wat een vondst, die onderjurkjes!),
Amerika, India, Rusland, Nieuw Zeeland en
Indonesië. Zeer spannend, gevarieerd, humoristisch
en virtuoos gebracht. Likkebaardend zat ik
op mijn stoel en wenste dat ik dat zelf nog eens
had mogen meemaken als danser.
In het volgende dansstuk uit China waren in de
rijk geborduurde Miáo-kostuums gestoken
dames met de indrukwekkende, rinkelende,
hoofdbedekkingen en de karakteristieke bewegingen
uit die streek aan de beurt, qua sfeer en
beeld weer totaal anders dan het vorige. Behalve
het geluid van de hoofdbedekking zijn ook de
vele sierraden goed te horen. Macedonische
muntjes zijn er niets bij!
Voor de Balkanliefhebbers onder ons het volgende
stuk: een West-Bulgaarse choreografie van
Nikolaj Cvetkov, uitgevoerd door vier dames en
SEPTEMBER 2009 - PAGINA 4
Radost betekent Vreugde, en dat was het ook!
Foto: Marian van Vessem
Vorig jaar lukte het op het laatste moment niet om
een dansgroep uit Armenië op Doe Dans te krijgen.
Dit jaar gaat het gelukkig wel gebeuren. De
Armeense groep Navasart komt dit jaar weer op
Doe Dans. Weer? Ja, 'weer', want ze waren in 2002
ook in Nederland en traden toen op tijdens het
toenmalige Zomerfestival. Degenen die zich dit
nog kunnen herinneren weten dat een optreden
van Navasart een heus spektakel is. Van krachtige,
stoere mannendansen tot lyrische, sierlijke
vrouwendansen.
Navasart heeft twee jaar geleden haar 40-jarig
jubileum gevierd. De groep is in 1967 opgericht in
Parijs, Frankrijk. Na de genocide op de Armeniërs
in het Ottomaanse rijk in 1915 verspreidden grote
groepen Armeniërs zich over de hele wereld.
Grote Armeense gemeenschappen vindt men
sindsdien in bijvoorbeeld Libanon, California
(VS) en Frankrijk (ook in Nederland bestaan kleine
gemeenschappen Armeniërs in Almelo en
Amsterdam). Men spreekt sindsdien over de
Armeense diaspora. Deze mensen hebben zoveel
mogelijk geprobeerd hun cultuur en tradities te
bewaren. De achtergebleven Armeniërs in de van
oudsher door hen bewoonde gebieden hebben
lange tijd niet in vrijheid kunnen leven. In Turkije
werden en worden ze achtergesteld, onderdrukt
en soms simpelweg ontkend, en ontberen ze culturele
vrijheid. In de voormalige Sovjet-staat
Armenië was er weliswaar sprake van een soort
eigen land maar werd het culturele leven door de
communisten voor politieke doeleinden gebruikt
en misbruikt. Navasart werd daarom mede opgericht
om de Armeense cultuur in vrijheid te kunnen
beleven en bewaren.
De groep treedt veel op in Frankrijk maar ook in
het buitenland. Ze brengen een theaterprogramma
van volksmuziek en volksdans gebaseerd op
Armeense folkloristische tradities. Ze brengen
geen authentieke folklore zoals in een museum,
maar willen laten zien dat het Armeense culturele
en spirituele erfgoed in alle vrijheid springlevend
is. De dansgroep bestaat uit 25 dansers en 25
danseressen. Daarnaast hebben ze een eigen
dansschool waar ruim 50 jongeren van 7 tot 17
worden opgeleid om later in het ensemble te gaan
dansen.
De Armeense vrouwendansen die Navasart laat
zien kenmerken zich door elegantie, sierlijke en
gracieuze bewegingen en gebaren, en een vloeiend
lijnenspel, waarbij vooral de houding van de
handen en vingers opvallend is. Met de handen
en vingers wordt namelijk de kop van een hert
uitgebeeld, een veelvoorkomend dier in Armenië
dat symbool staat voor de vrouwelijkheid.
Mannendansen kenmerken zich juist door veel
kracht, energie en dynamiek, en bestaan vaak uit
strakke bewegingen die beeldend zijn voor competitie,
strijd en bescherming.
twee heren. Zeven minuten supersnel voetenwerk
in authentieke kostuums. Ga er maar aanstaan
in een drukke voorstelling als je al wat achter
de rug hebt en nog van alles moet ook! De choreografie
vroeg m.i. duidelijk teveel van de dansers.
Jammer!
Het werd tijd voor een rustpuntje: Een duet uit
Moravië, het eeuwige man-vrouw ritueel, mooi
uitgevoerd met de juiste spanning en sereniteit.
Het geeft mij de indruk van : "Dit is de eerste keer
dat ik sjans!"
Het laatste deel voor de pauze was het
Evkhunaut uit Siberië, mij wel bekend van mijn
eigen tijd als actieve danseres in deze groep.
Indrukwekkend blijft het: De kostuums,
bestaand uit rood, versierd, leer (ze wegen zo'n
zeven kilo per stuk) bewegen prachtig klokkend
heen en weer. Het is zo dicht bij de natuur met
Sjamanen-bewegingen en geluiden. Het hele
stuk wordt begeleid door trommels, zang en
dierengeluiden van de groep zelf. Herkenbaar
zijn vooral meeuwen en zeehondjes. Ook hier
weer humor: Het zielige zeehondje wordt steeds
weggejaagd en oogt (voor mij) steeds zieliger
door de jaren heen en daardoor komt hij steeds
sterker over! Ik had dit lang niet gezien en kon
me toch niet aan de indruk onttrekken dat ik het
vroeger wel energieker en technisch beter uitgevoerd
heb gezien.
Mooi moment om te pauzeren.
Na de pauze worden we door de twee oudste
jeugdgroepen van Radost, gasten in deze voorstelling,
verrast met een spetterend Bollywoodstuk:
"Het duizelt mij" (van liefde natuurlijk).
Mooi aangekleed, mooi belicht en prachtige
jonge danseressen met veel talent. Dat wordt
nog wat in de toekomst! Het geheel was goed
geïntegreerd, terwijl de groepen afzonderlijk wel
herkenbaar bleven.
Navasart heeft de beschikking over een 15-koppig
orkest van volksmuziekinstrumenten.
Traditionele instrumenten die bespeeld worden
zijn de shevi (soort fluit), dehol (met handen
bespeelde middelgrote trom), kanun (getokkelde
citer), tar en saz (getokkelde snaarinstrumenten
uit de luitfamilie) en natuurlijk de duduk, het
haast nationale instrument van de Armeniërs.
Een duduk is een dubbelriet blaasinstrument met
een prachtige, zachte en sonore, warme klank,
ideaal voor melancholische en spirituele muziek
om bij weg te dromen. De traditionele instrumenten
worden verder nog aangevuld met moderne-
Dit werd gevolgd door een choreografie uit
Centraal Azië: Kumbok/Sabzinarang/Atlas uit
Tajikistan/Uzbekistan, met eigen begeleiding van
zang en trommels en prachtige zelfgemaakte kostuums
die niet van authentiek te onderscheiden zijn.
Dan gaan we naar Argentinië voor een ontmoeting
die in competitie en uitsloverij ontaardt,
zoals wel vaker in de folkloredans gebeurt:
"Corazón y alma", ofwel : "Hart en ziel". Een voor
mij nieuwe serie, maar met oude bekende componenten.
Vooral het trommelstuk maakte me
enthousiast. Snoepen is het, die ritmes!
Het volgende moment worden we meegenomen
naar China voor een solo van een vrouw . Zij doet
een dans met dunne, heel lange mouwen (Shui xiùzi,
ofwel Watermouwen) Het geheel in een prachtige
waterachtig blauwwitte belichting, het lijkt wel een
soort maneschijn. Daar word je even stil van.
De finale bestond uit een Kroatische serie met de
oudste jeugdgroep samen. Een prachtig uitgevoerd
feest in fraaie kostuums met vooral veel
mensen op het toneel die, soms samen, soms
apart hun dansen doen, maar toch één geheel vormen.
Een waardige finale!
Ik vond het een prachtige, caleidoscopische
voorstelling, waar ik me geen moment heb verveeld.
De afwisseling in kleuren, stijlen, sferen
en intensiteit was erg prettig en goed uitgekozen.
Dansers hoeven niet boven hun macht te
presteren, zoals ik wel eens zie, maar stijgen op
een bepaalde manier wel boven zichzelf uit. Dat
is m.i. een sterk punt van de choreograaf in zijn
begeleiding van de groep.
Ik ben nu al weer nieuwsgierig naar de voorstelling
van volgend jaar!
Radost uit Delft / theater de Veste
Choreograaf Jan Knoppers
Marian van Vessem
NAVASART: Armeens
spektakel op Doe Dans
re instrumenten zoals accordeon, klarinet, contrabas,
percussie en violen.
Het ensemble Navasart staat al jaren onder leiding
van Eddy Djololian. Hij is in Nederland geen
onbekende omdat hij jaren geleden als Armeense
dansspecialist meerdere malen danscursussen
gegeven heeft. Ook op Doe Dans zal hij een
workshop leiden. Ik wens iedereen die mee gaat
doen een prettige workshop en alle toeschouwers
een fantastische show toe.
Radboud Koop
Zie: www.navasart.fr