Lijmen in de praktijk - Syntens
Lijmen in de praktijk - Syntens
Lijmen in de praktijk - Syntens
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Welkom<br />
Mo<strong>de</strong>rne verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gstechnieken<br />
Lijmverb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen<br />
John van Klaren<br />
Technisch adviseur
g Opgericht: 1935.<br />
g Beursgenoteerd.<br />
g Personeel: 130.<br />
Introductie VIBA<br />
g Locatie: Zoetermeer.<br />
g Wereldwij<strong>de</strong> lever<strong>in</strong>g<br />
g Dochteron<strong>de</strong>rnem<strong>in</strong>gen:<br />
VIBA België / MAD.<br />
g Omzet 30 miljoen.<br />
g Magazijn: 1.700 m².<br />
g Meer dan 8.000 klanten.
Enkele klanten<br />
Stork g Océ g Polynorm plastics g Kloos Ov<strong>in</strong>g g Inalfa<br />
Roofsystems g Fokker Services g Cont<strong>in</strong>ental g Corus<br />
g ASML g Daf Trucks g Bruynzeel g Pontmeyer g Van<br />
Doorne’s Transmissie g Lucht/landmacht g Pon g<br />
Power Packer g Daimler Chrysler Technical g KLM g
Enkele merken
Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />
g Mechanische bevestig<strong>in</strong>gstechniek<br />
g Chemische bevestig<strong>in</strong>gstechniek<br />
g Bouwbevestig<strong>in</strong>gstechniek<br />
g Autotechniek<br />
g Mach<strong>in</strong>egereedschappen<br />
g Meetgereedschappen
Prototypen, mo<strong>de</strong>llen, mallen<br />
g Oppervlakte harssystemen.<br />
g Lam<strong>in</strong>eersystemen.<br />
g Gietsystemen.<br />
g Mo<strong>de</strong>lpasta’s.<br />
g Vacuum<strong>in</strong>jectie<br />
g Parts <strong>in</strong> M<strong>in</strong>utes ®<br />
Polyurethanen.<br />
g Blokmaterialen.<br />
g Stereolithografie.<br />
g Composietharsen
<strong>Lijmen</strong>, kitten & tapes<br />
g Structurele lijmsystemen.<br />
g Industriële tapes.<br />
g Lijmstrips en films<br />
g Flexibele lijmen.<br />
g Cyanoacrylaat snellijmen.<br />
g No-mix lijmen<br />
g UV-uithar<strong>de</strong>n<strong>de</strong> lijmen.<br />
g Anaërobe borg-, afdicht<strong>in</strong>gsen<br />
bevestig<strong>in</strong>gsproducten.<br />
g Smeltlijmen<br />
g Contactlijmen<br />
g Tailor-fit lijmen
Lijmtechniek<br />
Historie van het lijmen<br />
• Prehistorie Jagers lijmen hun speerpunten met asphalt<br />
• 4000 v.Ch. Archeologen v<strong>in</strong><strong>de</strong>n gebroken ceramische<br />
potten die gerepareerd zijn met planten-hars.<br />
• 1500 v Ch. Egypte was een van <strong>de</strong> meest prom<strong>in</strong>ente<br />
gebruikers van lijm: Ze gebruikten dierenlijm<br />
voor graftombes, ivoor en papyrus.<br />
• 1750 Eerst gepatenteer<strong>de</strong> lijm (vislijm)<br />
• 1940-45 WOII versnel<strong>de</strong> het vervangen van natuurlijke<br />
materialen door synthetische<br />
(grondstoffengebrek)<br />
• 1940: Polyurethanen<br />
• 1950 epoxies, cyanoacrylaten<br />
• 1970 siliconen, PVC, hotmelts
Lijmtechniek<br />
Momenteel aantal gemaakte verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen<br />
van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>in</strong>dustrie<br />
g Lijmverb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen 25%<br />
g Schroeven 15%<br />
g Lassen 14%<br />
g Bout / moer 12%<br />
g An<strong>de</strong>rs 34%
Lijmtechniek<br />
g <strong>Lijmen</strong> is een<br />
verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gstechniek,<br />
waarbij twee materialen<br />
aan elkaar wor<strong>de</strong>n<br />
bevestigd met behulp<br />
van een tussenstof, die<br />
zich aan bei<strong>de</strong><br />
materialen hecht<br />
(adhesie) en zelf<br />
voldoen<strong>de</strong> sterkte bezit<br />
(cohesie).
Lijmtechniek<br />
g Cohesieve breuk<br />
gAdhesieve breuk
Lijmtechniek<br />
g Waarom lijmt een lijm?<br />
<strong>Lijmen</strong> is een optelsom van meer<strong>de</strong>re processen:<br />
Drie pr<strong>in</strong>cipes:<br />
g 1 mechanische veranker<strong>in</strong>g<br />
g 2 fysische verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<br />
g 3 chemische verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g
Lijmtechniek<br />
g Mechanische veranker<strong>in</strong>g<br />
Opruwen, stralen, etc.<br />
g schuurl<strong>in</strong>nen<br />
(oppervlaktevergrot<strong>in</strong>g)<br />
g ScotchBrite (mechanische<br />
veranker<strong>in</strong>g)
g Fysisch<br />
Lijmtechniek<br />
Lijmmoleculen hebben een aantrekk<strong>in</strong>gskracht naar <strong>de</strong><br />
moleculen van het te verlijmen oppervlak (<strong>de</strong> Van <strong>de</strong>r Waals<br />
krachten).<br />
Dit kan alleen als <strong>de</strong> afstand erg kle<strong>in</strong> is. Een goe<strong>de</strong><br />
bevochtig<strong>in</strong>g is dus erg belangrijk.
Lijmtechniek<br />
g Chemische l<strong>in</strong>k<br />
De moleculen van <strong>de</strong> lijm en van het te verlijmen materiaal<br />
vermengen zich. (lijmen met een oplosmid<strong>de</strong>l), of<br />
De moleculen van <strong>de</strong> lijm en het te verlijmen materialen<br />
verb<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich chemisch.
<strong>Lijmen</strong>, kitten & tapes<br />
Mechanisch Physisch Chemisch<br />
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gssterkte
Lijmtechniek<br />
Goed te verlijmen of niet? Contacthoek<br />
Dit is <strong>de</strong> hoek waaron<strong>de</strong>r een lijmdruppel<br />
het oppervlak raakt.<br />
Hoe kle<strong>in</strong>er <strong>de</strong> hoek, hoe groter <strong>de</strong> kans<br />
op een goe<strong>de</strong> verlijm<strong>in</strong>g.
Lijmtechniek
Measured Strength N/mm²<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
Lijmtechniek<br />
Invloed van <strong>de</strong> lijmlaagdikte<br />
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3<br />
Jo<strong>in</strong>t thickness mm<br />
toughened epoxy non-toughened epoxy<br />
basic PUR toughened methacrylate
Lijmtechniek<br />
Beperk<strong>in</strong>gen lijmtechniek<br />
g Hoge temperaturen<br />
g Chemische bestendigheid<br />
g Goe<strong>de</strong> voorbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g nodig<br />
g Niet alle materialen zijn te verb<strong>in</strong><strong>de</strong>n<br />
g Moeilijke controle van <strong>de</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g
Lijmtechniek<br />
Voor<strong>de</strong>len lijmtechniek<br />
g Geen beschadig<strong>in</strong>g van het materiaal<br />
g Gebruik maken van het totale oppervlak<br />
g Stijve constructies<br />
g Niet zichtbaar<br />
g Veilig (boren, lassen)<br />
g Geen hoge temperaturen nodig (lassen)
Lijmtechniek<br />
Voor<strong>de</strong>len lijmtechniek<br />
g Verschillen<strong>de</strong> materialen on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g te verb<strong>in</strong><strong>de</strong>n<br />
g Lijmverb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g is ook afdicht<strong>in</strong>g<br />
g Geen elektrolytische corrosie<br />
g Demp<strong>in</strong>g van geluid en trill<strong>in</strong>gen<br />
g Mogelijke vereenvoudig<strong>in</strong>g van<br />
assemblage
Lijmkeuze<br />
Lijmtechniek<br />
g Afhankelijk van het aantal verlijm<strong>in</strong>gen<br />
g Doel van <strong>de</strong> verlijm<strong>in</strong>g<br />
g Soort on<strong>de</strong>rgrond<br />
g Soort belast<strong>in</strong>g<br />
g Omgev<strong>in</strong>gs-omstandighe<strong>de</strong>n<br />
g Kosten en gevraag<strong>de</strong> kwaliteit<br />
g Aanwezige apparatuur
Het lijmen zelf...<br />
Lijmtechniek<br />
Meest gebruikt <strong>in</strong> <strong>de</strong> alum<strong>in</strong>ium <strong>in</strong>dustrie:<br />
g 2K epoxy lijmen en gietsystemen<br />
g 2K polyurethaan lijmen<br />
g 1K MS polymeerlijmen<br />
g 1K polyurethaanlijmen<br />
g VHB tapes<br />
g Anaerobe lijmen
Lijmtechniek<br />
Keuze: stijve of flexibele lijm?<br />
Aandachtspunten:<br />
g Soorten materiaal (uitzett<strong>in</strong>gscoefficient)<br />
g Constructie (belast<strong>in</strong>gssoort?)<br />
g Omgev<strong>in</strong>g (temperatuur? chemicalien?)<br />
g Verwerk<strong>in</strong>g (snelheid? aantal verlijm<strong>in</strong>gen?)<br />
g Specifieke klanteisen
De kenmerken...<br />
Lijmtechniek<br />
Constructieve 2K lijmen:<br />
Epoxy’s Polyurethanen,<br />
MMA (acrylaat)<br />
g Zeer sterk (30N / mm²)<br />
g Mengen van 2 komponenten<br />
g Star vergeleken met 1K<br />
g Geschikt voor glas / metalen / kunststoffen / m<strong>in</strong>eralen<br />
g Vaak geen primer nodig<br />
g Uithard<strong>in</strong>gssnelheid (10 m<strong>in</strong> / 24 uur)
De kenmerken...<br />
Lijmtechniek<br />
Constructieve 2K lijmen: epoxy’s<br />
polyurethanen, mma (acrylaat)<br />
g UV bestendig<br />
g Gelijkmatige doorhard<strong>in</strong>g<br />
g Chemisch resistent<br />
g Hoge temperaturen<br />
g Lijm laagdikte: van 0.05mm tot 10mm<br />
g Volvlak verlijm<strong>in</strong>gen
Hulpmaterialen...<br />
g Mengbuizen<br />
g 2K Pistolen<br />
Lijmtechniek
Lijmtechniek<br />
Anaerobe lijmen en Cyanoacrylaten<br />
Uithard<strong>in</strong>g door uitsluiten van<br />
Zuurstof en metaal contact.<br />
Uithard<strong>in</strong>g door vocht uit <strong>de</strong> lucht
VHB lijmstrips<br />
Lijmtechniek
De kenmerken...<br />
Lijmtechniek<br />
Constructieve 1K lijmen:<br />
Polyurethaan, MS Polymeer<br />
g Vibratieremmend<br />
g Afschuifsterkte: tot 6 N/mm²<br />
g Kan afpelbelast<strong>in</strong>g opvangen<br />
g Makkelijk te verwerken<br />
g Soms een primer nodig<br />
g Goedkoop
Hulpmaterialen...<br />
g Ontvetter<br />
g Primer<br />
g Washprimer<br />
g Schuurmaterialen<br />
g Gereedschap<br />
Lijmtechniek
1 e stap<br />
Lijmtechniek<br />
On<strong>de</strong>rgrond schoonmaken<br />
g Roest en vuil weghalen<br />
g Ontvetten <strong>in</strong> 1 beweg<strong>in</strong>g<br />
g Schuren<br />
g Ontvetten <strong>in</strong> 1 beweg<strong>in</strong>g<br />
! Vet niet versprei<strong>de</strong>n, maar opnemen
Ontvetten:<br />
g Ultrasoon bad<br />
g Dampontvetten<br />
Lijmtechniek<br />
1 e stap (toelicht<strong>in</strong>g)<br />
g Met <strong>de</strong> hand ontvetter aanbrengen en verwij<strong>de</strong>ren<br />
Wasbenz<strong>in</strong>e en therpent<strong>in</strong>e zijn geen ontvetters!
Opruwen:<br />
g Schuurl<strong>in</strong>nen<br />
g ScotchBrite<br />
Lijmtechniek<br />
1 e stap (toelicht<strong>in</strong>g)<br />
g Stralen (glasparels)
2 e stap<br />
Lijmtechniek<br />
On<strong>de</strong>rgrond actief maken (optie’s):<br />
g Primer<br />
g Oxidatieve voorbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
g Chemisch bad<br />
(alum<strong>in</strong>ium: men kan chromateren / chroomzuuranodiseren,<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>praktijk</strong> wordt bij het verlijmen van<br />
alum<strong>in</strong>ium met een epoxylijm nooit primers gebruikt.)
3 e stap<br />
Lijmtechniek<br />
Verwerken van <strong>de</strong> lijm:<br />
g Denk om je eigen veiligheid<br />
g Lees het Technisch Datablad en MSDS<br />
g Werk b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> aangegeven tijd<br />
g Werk netjes en weet wat je doet.<br />
g Voel niet halverwege of “het al vast zit”<br />
g Laat <strong>de</strong> lijm volgens het voorschrift uithar<strong>de</strong>n
Altijd...<br />
Lijmtechniek<br />
g Raak ontvet materiaal niet aan met je v<strong>in</strong>gers<br />
g Lijm is moeilijk te verwij<strong>de</strong>ren….
Lijmtechniek<br />
lijmverb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>praktijk</strong><br />
g Enkele toepass<strong>in</strong>gen.<br />
g Open discussie / vragen stellen per toepass<strong>in</strong>g is mogelijk.
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: zonneboiler
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: speedboat
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: opvouwbare balkonafscheid<strong>in</strong>g
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: luchtvaart conta<strong>in</strong>ers
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: transport
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: carport
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: displays
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: luxe koffer
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: garage<strong>de</strong>ur
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: <strong>de</strong>monstratie
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: Holonite
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: superbus
Lijmtechniek<br />
Voorbeeld verlijm<strong>in</strong>g: Kloos-Ov<strong>in</strong>g
Lijmtechniek<br />
Heeft u vragen, schroom niet….<br />
Bedankt voor uw aandacht!
Change language