Artsen met een tweede carrière - LVAG

eist bijna de hele westerse wereld af. Hij krijgt verbazingwekkend
veel steunbetuigingen van beroemde chirurgen
en geleerden, zoals Einstein. Het vinden van een
geschikte locatie blijkt moeilijk. Eén keer lukt het hem
bijna: hij krijgt een Grieks eilandje aangeboden. De
Griekse regering eist echter dat er een Griekse politieman
op het eiland moet zijn, en dat is tegen Essers
principe van onafhankelijkheid.
De deal gaat niet door. Tijdens het zoeken naar een
locatie zit Esser niet stil en verricht hij operaties, houdt
lezingen en schrijft wetenschappelijke artikelen. Hij
wordt overal geprezen en tot erelid van diverse instituten
benoemd. In 1940 besluit hij verder te gaan zoeken
in de Verenigde Staten. Daar heeft hij minder geluk. Hij
verliest in één klap al zijn geld op de beurs van New
York. Dit houdt hem echter niet tegen zijn droom na te
jagen. In een tot camper omgebouwde bestelauto rijdt
Esser het land door. Ondertussen houdt hij lezingen,
waar hij zijn brood mee verdient. In 1943 komt hij in
Chicago terecht. Esser slijt hier zijn laatste jaren en
werkt aan zijn memoires. Het gaat steeds slechter met
hem, zowel lichamelijk als geestelijk en in 1946 sterft
hij aan een hartkwaal.
Kunstverzamelaar
Johannes Esser was een groot kunstverzamelaar. In zijn
Amsterdamse periode als huisarts bracht hij meer dan
800 kunstwerken bij elkaar. Enkele kunstenaars waren
patiënt van hem. Hij ontmoette ze op kunstenaarssociëteit
Arti et Amicitiae. Zijn eigen huis werd ook een
Johannes Esser in zijn latere jaren
trefpunt voor de kunstenaars.
In het begin verzamelde
hij werk van de
Haagse School en de
Amsterdamse impressionisten.
Later richtte hij zich op
de ‘ultra-moderne’ kunstenaars
als Sluijters, Gestel,
Mondriaan en Van der Hem.
In die periode werd hun
werk regelmatig afgekraakt
door de pers en geweigerd
voor tentoonstellingen. De
meeste mensen vonden hun
werk te schreeuwerig en te
wild. Esser steunde ze niet
alleen, hij zorgde ook voor
naamsbekendheid. Hij
wordt beschouwd als de
eerste serieuze Mondriaanverzamelaar.
Toen Mondriaan
abstracter ging werken,
haakte Esser af.
Schaker
Esser leerde in zijn jeugd al schaken. In 1893 richtte hij
de schaakclub Morphy op en werd schaakkampioen van
Leiden. Tijdens zijn studie geneeskunde was hij voorzit-
ter van de Leidse studentenschaakclub Alapin en jarenlang
redacteur van het Tijdschrift van de Nederlandse
Schaakbond. In 1913 werd hij zelfs Nederlands kampioen
schaken. Voor de schakers onder ons: Johannes
Esser speelde zowel met wit als met zwart en het liefst
de schaakopening Spaans.
Johannes Esser was eigenzinnig, met veel innovatieve
ideeën. Hij was een uniek figuur met een leven vol passie
en idealen die uiteindelijk roemloos overleed in een
slooppand in Chicago.
Stephanie Knippenberg
Een portret van Esser, geschilderd door
Jan Sluijters in 1912
“Einstein steunt hem in zijn ideeën voor het
oprichten van een chirurgische vrijstaat.”
Referenties:
www.wikipedia.nl
www.wereldoorlog1418.nl/boeken/literatuur/bespreking
http://geschiedenis.vpro.nl
www.haagseschaakbond.nl
AIOS 2 - 18e jaargang juni 2007
21