Arbocatalogus Waterschappen - Deel 4 - A&O-fonds Waterschappen

Een “risicobeoordeling in het ontwerp”, al dan niet gevolgd door een (afname) inspectie of test voordat de
machine of het arbeidsmiddel in dienst wordt genomen, is een eerste oplossing. De volgende oplossingen
kunnen worden gebruikt.
- Spreek binnen de organisatie af op welke wijze “veiligheid in het ontwerp van machines” kan
worden gedaan. Denk b.v. aan het uitvoeren van een “pre-RI&E” op basis van de checklist van
de richtlijn Arbeidsmiddelen, een afnametest, of het uitvoeren van een risicobeoordeling in de
ontwerpfase. Kies hierbij het juiste instrument, b.v. een checklijst, en deelnemers.
- Bij grotere c.q. complexere en samengestelde machines en installaties (b.v. een rioolgemaal of
AT) wordt bij waterschappen (in het ontwerp) steeds meer een storingsanalyse gemaakt, ook wel
HAZID of HAZOP studie genoemd (HAZard IDentification cq HAZard and OPerability). Dit soort
studies is niet alleen uit oogpunt van veiligheid interessant, maar levert ook inzicht in mogelijk
optredende schade in de machine zelf. Dit soort analyses zijn niet zo ingewikkeld, doch vereisen
enige tijd (planning) en aandacht. Door consequent de vraag te stellen: ‘wat is het risico voor de
bedieners als deze component of dit deelsysteem bezwijkt/niet functioneert?’, kunnen de meeste
knelpunten worden benoemd.
In grotere of complexere machines ontstaan risico’s door eventuele besturingsfouten. Door complexiteit
van systemen en grote druk tot levering van de uiteindelijke machine wordt vaak alleen aandacht
geschonken aan de primaire veiligheid (elektrische veiligheid, mechanische veiligheid, enzovoort). De
mogelijke fouten, die ontstaan door ongelukkig gekozen schakelvolgordes en daarmee samenhangende
timing van de programmatuur, worden daardoor te laat ontdekt.
De ontwerpstudie kan worden gedaan door de ontwerpers en - al naar gelang de complexiteit en risico’s –
worden uitgebreid met mensen van bedrijfsvoering en veiligheidskundigen. In de studie wordt vooruit
gekeken naar de storingen en de betreffende beveiligingsmaatregelen tijdens bedrijfsvoering, onderhoud,
veiligheid en – indien gewenst - milieu en redundantie. De geïdentificeerde gevaren (storingen) worden
besproken en geëvalueerd. Gezamenlijk wordt afgestemd of een bepaald risico aanvaardbaar is en welke
beveiligingsmaatregelen daar bij horen. Als een risico niet aanvaardbaar is, dan worden acties
omschreven en het ontwerp vervolgens aangepast (verbeterd). De resultaten van de studie worden
vastgelegd in een rapport. Dit rapport wordt ook wel eens een “pre-RI&E” genoemd. Vaak wordt het
rapport onderdeel van een Technisch Constructie Dossier 4 , waarin is verantwoord op welke wijze het
hoogst haalbare veiligheidsniveau is bereikt. Als het ontwerp is voltooid worden de “rest-risico’s”
geïnventariseerd (ook wel “close-out” of arbo-toets genaamd), hetgeen de input is voor het maken van de
gebruikershandleiding en bedieningsinstructies.
Bij het kiezen van de meest geschikte oplossingen moet de fabrikant of diens gemachtigde de volgende
beginselen toepassen, in de aangeduide volgorde:
- de risico's uitsluiten of zoveel mogelijk verminderen (veiligheid in het ontwerp en de bouw van de
machine integreren);
- de noodzakelijke beveiligingsmaatregelen treffen voor risico's die niet kunnen worden uitgesloten;
- de gebruikers informeren over de restrisico's ten gevolge van een tekortkoming van de getroffen
beveiligingsmaatregelen;
- aangeven of een bijzondere opleiding vereist is en vermelden dat persoonlijke
beschermingsmiddelen vereist zijn.
4 Het technisch constructie dossier wordt opgesteld door de fabrikant. De fabrikant is niet verplicht dit document te
overleggen aan de gebruiker.
Arbocatalogus sector Waterschappen / Deel 4: Werken met vast opgestelde machines 16 juni 2009, versie definitief
MD-MV20090153 - 8 -