HET EINDE VAN HET JODENDOM - Politieke Boeken

Te laat, …geen hoop meer
De vraag ligt voor de hand, waarom waren wij onder deze omstandigheden
nog steeds in Duitsland ? Het antwoord is drieledig. In de eerste plaats omdat
mijn ouders zich niet voor konden stellen hoe erg het echt zou worden. Zoals in
hoofdstuk II aan de orde komt was de grootste tragiek van de November 1938
pogrom, “Kristallnacht”, niet dat die überhaupt plaats vond, maar dat hij pas na
meer dan vijf jaar van Hitler’s regime plaats vond. Daardoor werd de ware aard
van het regime pas, toen het te laat was, aan iedereen duidelijk. In de tweede
plaats waren de Westerse democratieën slechts bereid Duits joodse vluchtelingen
druppelsgewijs, zo al überhaupt, toe te laten. De verschrikkelijke verhalen van die
vluchtelingen die nog wel het buitenland konden bereiken werden overal als
overdreven “Greuelpropaganda” afgedaan; uiteraard door Duitsland zelf alsook
door de democratische landen. In de derde plaats voelde mijn vader zich niet
meer vitaal genoeg om als berooide vluchteling met dassen langs de deur te
venten, en een nieuwe studie rechten zou, behalve het leren van de taal, ook qua
juridische stof nog jaren vergen. De hoop van mijn ouders is geweest dat eerst de
drie zoons in het buitenland een bestaan zouden opbouwen om daarna hun ouders
na te laten komen die dan, voorlopig, door de kinderen zouden kunnen worden
onderhouden. Daar komt als belangrijk punt bij, dat mijn vader, op grond van zijn
verdiensten als frontsoldaat in de eerste wereldoorlog, toestemming had om nog
als z.g. ‘Rechtsconsulent’, dus zonder toga en niet als advocaat, voor de rechtbank
joden te verdedigen. Een uitermate ambivalente situatie omdat deze uitgeklede
positie enerzijds een groot stuk verlies aan waardigheid betekende, anderzijds
toch ook weer voldoening kon geven. Het kon namelijk echt wel gebeuren dat
mijn vader een joodse cliënt nog kon helpen. Hoe erg en discriminerend de
speciale joden-wetten, door de Nazi's ingevoerd, ook waren, aan de wet, zoals hij
opgeschreven stond, moest zijn voldaan, zelfs onder dit bewind tot ongeveer eind
1942. Last but not least kon mijn vader op deze wijze nog een minimum aan
inkomen verwerven.
Dit alles werd door deze pogrom flink in de war gebracht. Mijn oudste broer
moest zijn studie aan de HTS afbreken waaraan hij na zijn gezellendiploma als
naaimachinemonteur was begonnen. Mijn tweede broer had nog in het voorjaar
29