HET EINDE VAN HET JODENDOM - Politieke Boeken

epaalde groep, bv. een schoolklas, iets gebeurt dat de betreffende leiding
onwelgevallig is, de hele groep ervoor wordt gestraft. De gedachte achter dit
principe is, dat iedereen in die groep voor ieder ander medeverantwoordelijk is.
Dus als een individu iets gedaan heeft dat ongewenst is verdient de hele groep
straf. Immers, ze hadden beter op elkaar moeten letten en de wandaad moeten
voorkomen. Het spreekt vanzelf dat deze handelwijze strijdig is met de
basisprincipes van een democratische rechtsorde waarin ieder volwassen individu
uitsluitend voor zichzelf en zijn eigen daden ter verantwoording kan worden
geroepen. Een berucht voorbeeld uit die tijd in Duitsland is de zo genaamde
‘Sippenhaft’. Hierbij werd een hele familie gearresteerd als een lid van de familie
een ernstig vergrijp had gepleegd.
Helaas is ook in het huidige Israël het principe van de collectieve verantwoor-
delijkheid en van de daarmee verbonden collectieve straf aan de orde van de dag.
Na een aanslag door één extremistische Palestijn (lid van Hamas bv.) gepleegd,
moeten vaak alle Palestijnen in een bepaalde regio voor weken of langer buiten
Israël blijven of ze krijgen zelfs allen huisarrest. Daardoor zijn volkomen onschul-
dige burgers vaak even lang van werk en inkomsten verstoken. Wordt ooit een
dader van een aanslag geïdentificeerd, dan wordt veelal het huis van de drie of
meer generaties omvattende familie met de grond gelijk gemaakt.
• COLLECTIEVE VERANTWOORDELIJKHEID EN COLLECTIEVE SCHULD
Zoals reeds vermeld, het principe van de collectieve aansprakelijkheid van
groepen die het Nationaal Socialistisch staatsapparaat als vijanden van deze staat
beschouwde, was een wezenlijk onderdeel van de totalitaire ideologie. Op grond
van deze denkbeelden kon dan ook de collectieve straf, die verantwoordelijkheid
in democratische zin van ieder individu apart principieel ontkent, gemakkelijk zijn
plaats in die samenleving vinden. Er bestaat echter ook nog een heel ander type
collectieve verantwoordelijkheid. Hierbij wordt door iemand collectieve verant-
woordelijkheid en zelfs medeschuld toegekend aan burgers van een staat die, in
de ogen van dit individu, wandaden heeft gepleegd. Uiteraard is dit aan de orde
van de dag als die staat Nazi Duitsland heet en als het oordeel komt van iemand
die direct of indirect onder de wandaden van dat regime geleden heeft. Of, zoals
J.L. Heldring het formuleerde 22 : “Zo is er ook nog altijd … de neiging om het lijden
51