GRATIS - DJBroadcast

feature 00
MASSIVE
ATTACK
DE DANCEHALL CONNECTIE
Zo maar een scene, ergens midden jaren tachtig. Live Aid
heeft meer dan een miljard popliefhebbers over de hele wereld
verenigd, maar in de clubs in Detroit, Chicago en New York
borrelt de toekomst en die is electronisch, individualistisch en
hedonistisch. Prince en Michael Jackson maken gehakt van
de traditionele grenzen tussen rock en soul/funk. Madonna
gunt haar navel lucht en vermorzelt het stereotype van de
popzangeres. De Koude Oorlog loopt ten einde en er hangt
een nieuwe tijd in de lucht. Tijd voor avontuur.
Door Alfred Bos
In Londen sluit Nellee Hooper zich aan bij het collectief rond Jazzie
B, Soul II Soul geheten. Ze organiseren feesten in het Africa Centre
in Covent Garden en promoten de naam van het collectief door tshirts
en merchandising te verkopen in eigen winkels. Jazzie B gooit
extra olie op het vuur door wekelijks de hipste tunes van de stad te
draaien op radiopiraat Kiss FM. Soul II Soul is geen groep, het is een
sound system. En ze opereren als een virus.
Nellee Hooper is ermee vertrouwd. Vanaf 1983 heeft hij in Bristol,
een knus provinciestadje aan de Engelse zuidkust, deel uitgemaakt
van het Wild Bunch collectief, een los-vaste groep DJ’s, producers
en creatievelingen. Hun feesten waren op een gegeven moment
zo populair dat het live-circuit van Bristol bezweek onder de
populariteit van het Wild Bunch sound system. Het voorbeeld kwam
uit Jamaica, niet uit de Westerse disco’s en new wave clubs. Nellee
Hooper en Jazzie B hadden een West-Indische achtergrond, net
als de ruggegraat van Wild Bunch, Grant ‘Daddy G’ Marshall en
Andrew ‘Mushroom’ Vowles. Ze maakten hun eigen feesten, op
afwijkende locaties: rijdt de apparatuur ernaar toe, laat het nieuws
los in het roddelcircuit, paar kratten platen en drank erbij, en het
feest kan beginnen. Zo ging het op Jamaica sinds eind jaren vijftig
en zo deed de tweede generatie West-Indiers het in het Engeland
van de jaren tachtig.
Eigen universum
In 1987 trok de Wild Bunch er definitief de stekker uit. Nellee Hooper
verkaste naar Londen, en Daddy G en Mushroom gingen werken
met een lokale graffiti artiest, Robert del Naja, ook wel 3D genaamd,
zijn tag. En ze noemden zich Massive Attack. Ze vormden – hoe kan
het anders – een sound system.
Hun eerste single, Any Love (4 tracks: het origineel, de instrumentale
versie, de a capella en de bonus beats), verscheen op hun eigen
label, ook Massive Attack geheten, en werd gecoproduceerd door
twee lokale producers, Smith & Mighty. Veel golven maakte de track
niet. Hij verscheen in The Second Summer Of Love, de krankzinnige
zomer van 1988, toen house als een vogelgriepepidemie om zich
heen greep en het muziekleven radicaal op zijn kop zette. Massive
Attack stonede deunen pasten niet bij de energieke vierkwartsmaat
van acid house, maar Any Love vond wel gehoor bij een oplettende
A&R manager van het Virgin label, de platenmaatschappij van
Richard Branson die altijd de vinger op de pols van de tijd had
gehouden, vanaf de hippiemuziek van Mike Oldfield, via de punk
van The Sex Pistols, tot de electronische pop van Human League
en Simple Minds.
De eerste release op Virgin, de single Daydreaming (uit het najaar
van 1990), was een stuk meer sophicticated dan Any Love
– groter budget, betere faciliteiten – maar minstens zo stoned en
claustrofobisch als hun debuut-in-eigen-beheer. Deze band leefde
op een andere planeet, had zijn eigen universum gecreëerd, en was
te eigenwijs om maar één druppel water bij de wijn te doen. De
platenmaatschappij was wild enthousiast, ze hadden de toekomst
in huis gehaald. Nu de rest van de wereld overtuigen.
De doorbraaktrack Unfinished Sympathy had op geen slechter
moment kunnen verschijnen, februari 1991. De Eerste Golfoorlog was
net losgebarsten en hi-tech beelden van smart bombs domineerden
de media. De BBC paste ogenblikkelijk zijn playlist aan en alles wat
ook maar zweemde naar controverse werd uitgebannen. Massive
Attack had geen keuze en zag Unfinished Sympathy in de winkels
liggen onder de naam Massive. Maakte niks uit: het nummer was
verpletterend, de clip briljant in zijn eenvoud, de (halve) groepsnaam
gevestigd. Dramatische muziek voor dramatische tijden.
Non-muzikanten
Het tweede album, Protection uit 1994, overtrof zijn indrukwekkende
voorganger en Massive Attack werd beschouwd als de peetvader
van een nieuw genre, een ongebruikelijke mengvorm van breakbeats,
hiphop, dub, soul en filmmuziek waarvoor de term ‘triphop’ werd
bedacht. Onder die bouillabaisse van stijlen lag een patroon: het
Jamaicaanse soundsystem, het sjabloon waarop Massive Attack
was gemodelleerd.
Hun Londense tegenhanger, Soul II Soul, was gaandeweg uit het
spotlicht verdwenen – mogelijk omdat ze in Londen te dicht op de
media zaten – maar Massive Attack bleef vanuit Bristol bouwen
aan een groeiende reputatie. Strikt genomen telde de ‘groep’
geen muzikanten, alleen non-muzikanten met scherpe oren en
een fenomenale platencollectie. Wat niet wegnam dat een ikoon
als Brian Eno hen maar wat graag wilde remixen. Ze maakten ook
geen liedjes, maar schilderijen in geluid en als ze een stem nodig
hadden, belden ze rond in hun kennissenkring. Muzikanten hoorden
ogenblikkelijk dat Massive Attack anders was, beter, the next level,
en deden graag mee.
En met Mezzanine (1998) overtroffen ze zichzelf. Een plaat zo
donker als het graf, maar verbijsterend van schoonheid. Zelfs
rockers – die toch niets hebben met exotische tradities als sound
systems – hoorden de klasse. Dat het originele trio zichzelf met die
plaat opblies – Mushroom gaf er na de opnames de brui aan – is
slechts ‘collateral damage’, in Golfoorlog-termen.
Er verschijnen nog steeds platen van Massive Attack en ze zijn nog
steeds goed, en vaak bijzonder. Maar het échte werk is gedaan, in
die maffe jaren negentig, toen de wereld helemaal open lag en een
traditie van een Derde Wereld eiland kon doordringen tot het hart
van de Westerse popindustrie. Missie geslaagd.
info
Het beste van Massive Attack is verzameld op het dubbelalbum
Connected: de hits en de rariteiten, vergezeld van een DVD met
de belangrijkste clips, uit via Virgin en verspreid door EMI Music
(uit op 27 maart). Op 13 maart verschijnt de nieuwe single, Live
With Me.
www.massiveattack.co.uk/collected
feature 35