Begrippen Epistemologie (kennistheorie) Ontologie ... - Sirius

Begrippen
Epistemologie (kennistheorie)
Ontologie (zijnsleer)
Methodologie (onderzoeken)
Inductivisme: patronen ontdekken uit veel waarnemingen (carnap)
Hypothetisch deductivisme (kritisch rationalisme): waarneeming nooit objectief. Demarcaticriterium is
falsificatie (popper)
Paradigma: kader gemaakt door theorieën (Kuhn)
Pragmatisme: in de praktijk toepasbaar
Forumtheorie: consensustheorie (de groot)
Realisme: controle dat wetenschap overeenkomt met werkelijkheid doordat de kennis de werkelijkheid
reproduceert. (Labour)
Sociaal constructivisme: wetenschappelijkie kennis uit interactie en onderzoekswerk waarbij feiten gemaakt
worden.
->gematigde visie: wetenschapelijke kennis is afhankelijk van de maatschappelijke, politiek en culturele context
vd wetenschappers
->radicale: maatschappelijke verhoudingen komen voort uit wetenschapsbeoefening.
Klare wetenschap: beeld van wetenschap als je het bestudeert als claims geaccepteerd zijn: feiten kloppen,
methode ook. (janus)
Wetenschap in actie: beeld als je de ontwikkeling van wetenschap bestudeert. Nutteloze feiten nog kwijtraken!
(janus)
Modaliteiten kennisproductie: ervaringskennis, natuurlijke historie, laboratorium en claim.
Kennisproductie: lokaal naar algemeen: circulatie, aggregatie, inferentie.
Anticipatory Science: kennis waar grens wetenschap en maatschappij onzichtbaar is (politiek)
Kwaliteit van kennis: ontologisch, generaliserend, pragmatisch en ethisch
Rollen van de wetenschapper voor beleidsevaluatie: enginering, klinische, verlichtende, consulting
Regulatory science: doel van onderzoek is het stellen van normen en regulering van maatschappelijke gevaren
CUDOS: communism, universalism, disinterestedness, organized skeptism/originality (Ziman): normen hoe
wetenschap beoefend moet worden (merton)
Feilbare wetenschap: kan het fout hebben
Kennis komt overeen met de werkelijkheid want: systematische observatie van feiten (Realisme)
De werkelijkheid is resultaat van wetenschappelijke processen (constructivisme)
Nominalisme: staat tegenover het realisme. De werkelijkheid krijgt vorm omdat we er namen aan geven en
concepten maken.
Dynamisch Nominalisme: in wisselwerking met de wereld begrippen maken (kind making) en looping effect
Relativisme: de hele waarheid is relatief. Een waarnemer vult zelf in hoe de werkelijkheid er uit ziet. (collin‟s
expermeter‟s regress: relatie tussen data en hypothesen in nieuw onderzoeksveld)
Cultuurrelativisme: je kan normen en waarden niet vergelijken omdat ze van een andere cultuur zijn.
Subjectivistisch relativisme: zeggen dat normen en waarden per persoon verschillen (nog moeiljker mee te
werken)
Epistemelogisch relativisme: kennis is betrekkelijk
Positivisme: Op empirisme gebaseerde feiten worden aangenomen. Streeft naar een positieve pragmatische
wereldbeschouwing
Logisch positivisme: alleen waarneembare zaken in acht nemen. Hier logica van zoeken en doorredeneren
(emprisme)
Kind making / World making / looping: nieuwe sociale feiten maken, die mensen over gaan nemen (Hacking)
Wetenschappelijk feit: onderdeel van arrangement van observaties
Wetenschappelijke kennis: richt zich op hoe zo‟n arrangement tot stand komt en werkt.
Laboratorium: element uit wereld naar lab -> element onder controle -> maak wereld verlengde van
labaratorium
Natuurlijke historie: onderzoeken van fenomenen zoals ze zich voordoen. Veldstudie etc: classificatie en
patronen. Geen causaliteit.
Causaliteit: controle over een object. Inductieve eigenschap gebaseerd op waarnemingen.
Norm: concrete richtlijn voor handelen
Waarde: ideaal of motief in een samenleving
Feitelijke bewering: waar of onwaar, gegeven wereld.
Normatieve bewering: wenselijke wereld, juist of onjuist

Naturalistic fallacy: drogreden die norm afleest uit feit
God is dood: Kant zegt dat we ons gedragen naar een regel vanwege angst.
Egoïsme: iedereen handelt uit eigenbelang.
Altruïsme: handelen zonder onbaatzuchtig te zijn.
Evolutietheorie: we zijn geprogrammeerde dieren.
Reductionisme: biologische verklaringen verdringen psychologische niet (tegen evolutietheorie)
Determinisme: denken en handelen bepaald door wetten die we niet controleren. Geen moraal zonder
vrijheid. (genetisch determinisme)
Onredelijke eisen: hierdoor haken mensen af en worden cynisch, maar: ethiek gaat over redelijkheid.
Vals bewustzijn: ook als je denkt moreel te handelen doe je het uit eigenbelang
Utilisme: bentham, mill, Hume: GHP, niet-egoistisch, niet altruïstisch, wel eudaimonisch
Act-utilisme: bentham: gevolg als criterium
Indirect utilisme: Mill, Hume: regels opstellen.
Preferentie-utilisme: als alternatief voor de maatstaf geluk
Deontologie: geen controle over gevolgen, niet eudaimonisch (iedereen wordt van wat anders gelukkig).
Verantwoordelijk voor eigen goede wil -> Kant. Vrijheid en autonomie erg belangrijk!
Categorische imperatief: doe x (handel volgens maxime waarvan je wil dat ze een algemene wet is) -> God‟s
eye view.
Deugdethiek (Aristoteles): teleologie: doelgericht. Deugd = een houding die je ontwikkelt in samenspel met de
omgeving. (rolmodellen).
Intellectuele deugd: wijsheid, vakbekwaamheid
Karakterdeugd: moed, bescheidenheid
Morele standards: collectief nut, beginselen, rechtvaardigheid en zorgethiek.

Een recht: correleert per defenitie met plicht van een ander. Wanneer mag je hoe handelen en dat ook
terugverwachten?
Positief recht: de ander moet zich wel met mij bemoeien (plicht)
Negatief recht: de ander mag zich niet met mij bemoeien (verbod)
Veil of ignorance: kies voor verdelingsalternatief van groep onwetenden die niet weten welke positie ze gaan
bekleden (Rawls)
Post-moderne wereld: individualistisch, wereldburgers, geen erkenning autoriteit, tendens: cynisme en
relativisme.