Gronings Landschap GoldenRaand - Stichting Het Groninger ...

EwSum, EwS
EEN BELaNGriJKE NiEuwE aaNwiNST
Tekst Jeroen Schoondergang Fotografie Omke Oudeman
EEN rEIS door dE TIjd BIj
mIddELSTUm
De historische buitenplaats Ewsum bij Middelstum is de nieuwste
aanwinst van Het Groninger Landschap. De gebouwen en het
borgterrein nemen je mee door de fascinerende geschiedenis van
deze prachtige locatie. Reint Wobbes weet alles wat er te weten
is over Ewsum. Hij geeft een rondleiding.
Met Ewsum heeft Het Groninger Landschap er een spraakmakend
en zeer fraai en goed onderhouden historische buitenplaats bij.
Ewsum ligt bij Middelstum, aan de rand van het Middelstumer Bos.
Het borgterrein, dat eigendom is van Staatsbosbeheer, omvat een
aantal tuinen en fraaie lindelanen. Een gedeelte van de tuinen is
in gebruik voor de teelt van historische gewassen en heeft een kas,
een kruidentuin en een fruitmuur waarlangs net als vroeger peren,
appels, perziken en abrikozen groeien. De gewassen worden onder
andere gebruikt in de theeschenkerij in het koetshuis. Het complex
bestaat verder uit een grote schuur en een donjon, of geschuttoren,
het enige overblijfsel van de borg, die in de Middeleeuwen werd
gebouwd.
donjon
Een wandeling over de buitenplaats en langs de gebouwen van
Ewsum, nabij Middelstum, is een tijdreis. Het misschien wel meest
opvallende bouwwerk op het terrein is de geschuttoren of donjon,
die is omgeven door water. “De donjon is verlaagd, de muren zijn
nu nog vier meter hoog”, vertelt Reint Wobbes, secretaris van de
Stichting Oude Groninger Kerken en kenner van Ewsum. “Deze
geschuttoren is het oudste gebouw van Ewsum dat nog overeind
staat. Het dateert uit 1472 en is gebouwd ‘tegen de wille van de stad
Groningen’, zoals op de gedenksteen in de muur is te lezen. In die
tijd verdedigden de Ommelanders zich met hulp van de Bourgondiërs
tegen de stad Groningen. Daarbij kwam deze donjon goed van
pas. De schutters lagen in de vijf diepe nissen met schietgaten, die
in de dikke muren zijn ingelaten. Ze konden zo het gebied rondom
goed verdedigen.”
Binnen onderging de toren onlangs een opknapbeurt. Stenen
gewelven rusten op de muur en op een centrale pilaar. Wobbes:
“Er zijn hier al prachtige exposities gehouden. De ruimte heeft een
bijzondere, bijna mystieke sfeer.”
De naam Ewsum is een verbastering van ‘Ewe’s Heem’ dat verwijst
naar Ewe Ewesma, de stichter van het kasteel waar nu alleen de
geschuttoren nog van staat. De bekendste bewoner van Ewsum
was Onno van Ewsum, die op bedevaart naar het Heilige Land tot
ridder werd geslagen. In zijn tijd was Onno de rijkste hoofdeling
in de Ommelanden. De familie Van Ewsum verkocht het kasteel in
1601. Uiteindelijk belandde het eigendom van Ewsum bij defamilie
Wierda uit Winsum. Zij gaven opdracht het oorspronkelijke kasteel
te slopen, met uitzondering van de geschuttoren.
Linksboven: torentje op
de donjon, midden- boven:
gedenksteen, daaronder:
de gewelven van
de donjon, rechts: Reint
Wobbes
Onder: lindelaan
GOLDEN RAAND 04 14 15 HET GRONINGER LANDSCHAP