Korhoen Sallandse Heuvelrug in 2007

2.3 Terreingebruik
Toevallige waarnemingen
Goed geregistreerde waarnemingen van korhoenders door terreinbeheerders, boa's, vogelaars en
onderzoekers worden verzameld. Het betreft niet-systematisch verkregen gegevens die hooguit
een globaal en mogelijk enigszins vertekend beeld geven van het terreingebruik, maar aanvullend
kunnen zijn op de andere gegevens. Waarnemingen zoals gemeld op websites als Waarneming.nl
zijn dikwijls te onnauwkeurig van positie.
Territorium- en broedobservaties
Deze meer systematisch verkregen waarnemingen kunnen tevens een goed beeld van het
terreingebruik geven gedurende de maanden april, mei en juni.
Sporenonderzoek (na)zomer
In de periode juli tot half oktober laten korhoenders zich vrijwel niet zien. Mede vanwege de rui
vertonen ze vrijwel geen vliegbewegingen. Om toch enig zicht te hebben op het terreingebruik en
de kuikenoverleving in deze belangrijke periode, wordt de heide steekproefsgewijs doorlopen.
Waarnemingen van sporen van korhoenders (uitwerpselen, ruiveren, stofbaden, etc.) worden
nauwkeurig geregistreerd met GPS-apparatuur. Verse veren worden verzameld voor DNA
onderzoek.
Af en toe worden hierbij korhoenders opgestoten. Het sporenonderzoek wordt daarom
voornamelijk uitgevoerd na half juli, wanneer de kuikens ouder en vliegvlug zijn. Baltsplaatsen
worden eind mei/begin juni bezocht om ruiveren van territoriale hanen te verzamelen. Dit
gebeurt op tijdstippen dat de hanen afwezig zijn.
Vastlegging waarnemingen
Alle waarnemingen worden met x- en y-coördinaten ingevoerd in een database (Excel-bestand).
Op basis daarvan worden o.a. met Arcview kaarten gemaakt.
2.4 Overig onderzoek (buiten de basismonitoring behorend)
DNA onderzoek
De aangetroffen eischalen en (verse) veren worden droog en koel opgeslagen om naderhand te
kunnen worden opgewerkt voor DNA analyse. Dit laatste valt (nog) buiten de jaarlijkse
monitoring. Deze analyse kan worden uitgevoerd om een mogelijk verder verlies van genetische
variatie binnen de populatie tijdig te kunnen onderkennen, maar ook om de verschillen en
verwantschappen met buitenlandse populaties te bepalen (Jansman et al. 2004). Dit laatste is van
belang om de status van het West-Europese Korhoen vast te stellen (type/ondersoort). Dit kan
van betekenis zijn voor herijking van de beschermde status van het Korhoen in Europa en om
eventueel bronpopulaties te kiezen voor uitwisseling (eieren/individuen/fokgroep), mocht
hiertoe in de toekomst worden besloten. Naar alle waarschijnlijkheid zal in dit kader een deel van
het in 2006 en 2007 verzamelde materiaal, tezamen met materiaal van o.a. de Luneburger Heide
en het Rhongebied in Duitsland door de Universiteit van Freiburg worden onderzocht.
DNA onderzoek is hiernaast bruikbaar voor individuherkenning en kan dan een goede
ondersteuning en/of uitbreiding (hennen) vormen van de aantalsbepaling en de bepaling van de
jaarlijkse verliezen en de aanwas. Ook biedt het mogelijkheden tot een beter inzicht in het
terreingebruik en de traditionele, individuele voorkeursplaatsen van de korhoenders. Fondsen om
het verzamelde materiaal hiertoe te analyseren zijn vooralsnog niet gevonden.
Alterra-rapport Korhoen 2007 14