Korhoen Sallandse Heuvelrug in 2007

2007
In ieder geval zijn er 8 legsels/50 kuikens uitgelopen, maar waarschijnlijk meer. In de loop van de
nazomer zijn echter weinig waarnemingen van kuikentomen gedaan of sporen daarvan gevonden.
Wel werden hennen zonder kuikens waargenomen nabij plaatsen waar nesten waren uitgekomen.
Pas in september zijn op twee verschillende locaties zekere waarnemingen van jonge dieren
gedaan, waarbij het mogelijk dezelfde dieren betrof. Ook zijn tot dusver geen grote herfstgroepen
vernomen. Dit alles kan er op wijzen dat de kuikenoverleving in 2007 eveneens gering is geweest
en dat er in 2008 geen grote populatiegroei te verwachten is. Wat de oorzaken zijn geweest voor
deze mogelijk geringe overleving kon niet worden vastgesteld. Daartoe leent de gebruikte
onderzoekmethode zich niet. De weersomstandigheden in de kuikenperode lijken deze keer niet
ongunstig te zijn geweest.
3.2.4 Sterfte onder volgroeide dieren
Op indirecte wijze wordt de omvang van de jaarlijkse verliezen onder volgroeide hanen berekend
(3.1.1), zonder inzicht te krijgen in oorzaken en achtergronden. Incidentele vondsten van dode
dieren of resten van dode dieren gedurende de afgelopen jaren wijzen op sterfte door zowel
roofvogel- en zoogdierpredatie als door ongelukken (doodvliegen tegen gaas, glas en gebouwen),
maar geven geen inzicht in kwantitatieve zin. Mogelijk hangt een deel van deze verliezen samen
met dispersie (twee sterftegevallen buiten de Heuvelrug).
Het relatief hoge verlies van het afgelopen jaar lijkt echter in belangrijke mate het gevolg te zijn
geweest van predatie en voor een belangrijk deel te hebben plaatsgevonden in de nawinter en het
voorjaar: tussen eind februari en eind mei zijn op vier tot vijf verschillende locaties binnen het
korhoenleefgebied restanten van hanen gevonden. Op grond van vondsten van vossenkeutels,
afgebroken veren of de locatie (vossenbouw) werd aangenomen dat het telkens predatie door
vossen betrof. Gezien de afstand tussen de locaties (Sprengenberg, Kleine koningsbelt (2),
Jodenbos en Sikkelbos) en de tijd tussen de vondsten ging het in ieder geval om vier afzonderlijk
gevallen. Dit zou met DNA analyses van kadaverrestanten vastgesteld kunnen worden.
Over de huidige verliezen door sterfte onder volgroeide hennen is in kwantitatieve noch
kwalitatieve zin iets bekend. In het verleden speelde predatie van hennen in de broedfase door
haviken een belangrijke rol (Niewold & Nijland 1988). Thans worden daar geen aanwijzingen
voor gevonden. De lagere havikendichtheid, het vergrootte heideareaal en het mijden van
bosranden door de korhoenders zijn daarvan waarschijnlijke oorzaken. De huidige
onderzoekmethode leent zich echter ook nauwelijks tot het onderkennen van dergelijke sterfte.
Opmerkelijk is dat ook geen aanwijzingen worden gevonden voor predatie van broedende
hennen door vossen, terwijl vossen de laatste jaren de belangrijkste oorzaak zijn van nestverlies
(ten Den et al. 2007).
3.3 Terreingebruik
3.3.1 Terreingebruik winter 2006/2007
In de winterperiode wordt geen systematisch onderzoek gedaan naar het terreingebruik.
Onregelmatige veldbezoeken van de onderzoekers en toevallige waarnemingen van b.v. de
tereinbeheerders geven een redelijk, doch onvolledig beeld (fig. 4). Dat dit beeld onvolledig is
geven de incidentele sporenvondsten aan (b.v.tijdens de controle van vossenbouwen).
Er werden minder grote groepen waargenomen dan in de winter van 2005-2006, hetgeen al een
indicatie was voor de aantalsdaling. Pas in de nawinter werden grotere groepen gezien. Met name
op het Sikkelbos, waar in het algemeen de korhoenactiviteit het hoogst was, werden in deze
periode opvallend veel hennen bijeen gezien (groepen van 7 tot 9). Evenals eerder werd
geconstateerd (ten Den et al. 2007), blijken de dieren in de winterperiode iets meer dan in andere
Alterra-rapport Korhoen 2007 20