Rapport - Veiligheidsregio Zeeland
Rapport - Veiligheidsregio Zeeland
Rapport - Veiligheidsregio Zeeland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Regionaal Risicoprofiel<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
En hier de ondertitel<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Stafcluster Coördinatie Crisisbeheersing & Rampenbestrijding<br />
Versie 1.0<br />
November 2009
Inhoudsopgave<br />
Inhoudsopgave......................................................................................................................................... 1<br />
Voorwoord ................................................................................................................................................ 3<br />
1. Inleiding................................................................................................................................................. 4<br />
1.1 Wettelijke eisen.................................................................................................................................... 4<br />
1.2 Doelstelling .......................................................................................................................................... 4<br />
1.3 Systematiek Regionaal Risicoprofiel ................................................................................................... 4<br />
1.4 Opbouw voorlopig regionaal risicobeeld.............................................................................................. 5<br />
1.5 Regionale projectuitvoering ................................................................................................................. 5<br />
2. Regionale risico-inventarisatie........................................................................................................... 7<br />
2.1 Plaatsing van de eerste stap ............................................................................................................... 7<br />
2.2 Begripsdefinities en reikwijdte ............................................................................................................. 7<br />
3. Crisistypen.......................................................................................................................................... 10<br />
3.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 10<br />
3.2 Indeling in maatschappelijke thema’s ................................................................................................ 10<br />
3.3 Van ramp naar crisis .......................................................................................................................... 10<br />
3.3.1 Terrorisme geen apart crisistype .................................................................................................... 12<br />
3.3.2 Ramp op afstand vervalt................................................................................................................. 12<br />
3.4 Het onderverdelen van crisistypen naar incidenttypen...................................................................... 13<br />
4. Aanpak inventarisatie risicovolle situaties ..................................................................................... 14<br />
4.1 De risicokaart ..................................................................................................................................... 14<br />
4.2 De inventarisatie ................................................................................................................................ 14<br />
5. Toekomstverkenning ......................................................................................................................... 15<br />
5.1 Reikwijdte verkenning........................................................................................................................ 15<br />
5.2 Ruimtelijke ontwikkelingen................................................................................................................. 15<br />
5.3 Landelijke ontwikkelingen .................................................................................................................. 15<br />
5.4 Demografische ontwikkelingen .......................................................................................................... 15<br />
6. Voorlopig regionaal Risicobeeld ...................................................................................................... 17<br />
6.1 Inleiding regionaal risicobeeld <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>................................................................... 17<br />
6.2 Keuze van incidentscenario’s ............................................................................................................ 17<br />
6.3 Vooronderzoek................................................................................................................................... 17<br />
6.4 Expertsessie ...................................................................................................................................... 18<br />
6.5 Aantal scenario’s................................................................................................................................ 18<br />
6.6 Voorlopig risicobeeld gemeenten ...................................................................................................... 19<br />
6.7 Voorlopig risicobeeld <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>................................................................................. 20<br />
7. Regionale risicoanalyse .................................................................................................................... 31<br />
8. Scenario uitwerking ........................................................................................................................... 32<br />
8.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 32<br />
8.2. De eisen aan een scenario ............................................................................................................... 33<br />
8.3 Scenario’s op regionaal niveau.......................................................................................................... 34<br />
8.4 Generieke scenario’s ......................................................................................................................... 34<br />
8.5 Overige scenario’s ............................................................................................................................. 34<br />
9. Impactbeoordeling ............................................................................................................................. 35<br />
9.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 35<br />
9.2 Impactbeoordeling ............................................................................................................................. 35<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
1
10. Waarschijnlijkheidsbeoordeling ..................................................................................................... 44<br />
10.1 Algemene uitgangspunten ............................................................................................................... 44<br />
10.2 Indeling waarschijnlijkheidsklassen ................................................................................................. 44<br />
11. Risicoprofiel...................................................................................................................................... 45<br />
11.1 Het risicoprofiel ................................................................................................................................ 45<br />
11.2 Risicodiagram .................................................................................................................................. 45<br />
11.3 Besluitvorming ................................................................................................................................. 49<br />
11.4 Consultatieronde.............................................................................................................................. 50<br />
12. Capaciteitenanalyse......................................................................................................................... 51<br />
12.1 Inleiding............................................................................................................................................ 51<br />
12.2 Spiegeling huidige capaciteiten aan de landelijke normen.............................................................. 51<br />
BIJLAGEN ............................................................................................................................................. 523<br />
1 Afkortingen en begrippenlijst .............................................................................................................. 523<br />
2. Zeeuwse Inventarisatie Crisistypen ..................................................................................................... 52<br />
3 De 25 <strong>Veiligheidsregio</strong>’s ..................................................................................................................... 521<br />
4 Gemeentelijke Risicobeelden ............................................................................................................. 522<br />
5 Overzicht Risicokaart <strong>Zeeland</strong>............................................................................................................ 108<br />
6 Regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed ................................................................................. 109<br />
7 Scenario’s ........................................................................................................................................... 110<br />
8 Hulpverleningsprocessen.................................................................................................................... 183<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
2
Voorwoord<br />
In april 2009 verzocht het Algemeen Bestuur van de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> aan het stafcluster<br />
Coördinatie Crisisbeheersing & Rampenbestrijding door het goedkeuren van het projectplan<br />
Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> om een Risicoprofiel voor de regio op te stellen.<br />
De projectgroep die vervolgens werd samengesteld kende een multidisciplinaire samenstelling t.w.<br />
GHOR, Provincie, Brandweer, Gemeenten, Politie, Rijkswaterstaat, Waterschap. Onder leiding van<br />
het Bureau Risicobeheersing van de cluster Brandweer <strong>Zeeland</strong> is dit Risicoprofiel tot stand<br />
gekomen.<br />
Een woord van dank aan de leden van de projectgroep, waarbij de bijeenkomsten en workshops<br />
werden gekenmerkt door boeiende en soms pittige discussies.<br />
Voor het opstellen van het risicoprofiel is gebruik gemaakt van het concept Handreiking Regionaal<br />
Risicoprofiel. Ook andere regio’s maken gebruik van deze methodiek. Dit bevordert de mogelijkheden<br />
tot interregionale samenwerking. Hiermee is tevens geborgd dat het risicoprofiel voldoet aan de eisen<br />
uit de concept wetgeving. Het lastige hieraan was wel dat de doorontwikkeling van de handreiking<br />
samenliep met het uitvoeren van dit project. We hebben als projectgroep dus regelmatig e.a. moeten<br />
bijstellen na het verschijnen van weer een nieuwe versie van de handreiking.<br />
Dit risicoprofiel moet dan ook worden gezien als een versie 1.0 en het document zal dan ook de<br />
komende jaren verder moeten worden doorontwikkeld. Om dit mogelijk te maken, wordt het<br />
Risicoprofiel in een heldere positie geplaatst binnen de regionale beleidscyclus.<br />
Jan Willem Vermeulen<br />
Projectleider Risicoprofiel.<br />
Versiegeschiedenis<br />
Versie<br />
0.1<br />
J.W. Vermeulen 22 juni 2009 projectgroep 9 juli 2009<br />
Versie<br />
0.2<br />
5 augustus 2009 projectgroep 9 september 2009<br />
Versie<br />
0.3<br />
oktober 2009 projectgroep 6 oktober 2009<br />
Versie<br />
1.0<br />
november 2009 projectgroep 12 november 2009<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
3
1. Inleiding<br />
1.1 Wettelijke eisen<br />
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> (VRZ) moet, om een adequaat beleid te kunnen voeren, voor een<br />
helder inzicht zorgen van de aanwezige risico’s, zowel in de eigen regio, als afkomstig uit<br />
omliggende gebieden (nationaal en internationaal). De noodzaak om het beleid van de<br />
veiligheidsregio’s te baseren op de aanwezige risico’s heeft geleid tot de verankering in het<br />
wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s (Wvr), van het begrip risicoprofiel (artikel 15) als basis voor<br />
het beleidsplan (artikel 14) van de veiligheidsregio en de risicocommunicatie.<br />
Om risico’s te kunnen analyseren is het, conform de Wet veiligheidsregio’s, noodzakelijk om<br />
inzicht te hebben in welke soort branden, rampen en crisis zich kunnen voordoen.<br />
Ook in eerder stadium (juli 2001) heeft een inventarisatie en analyse van bronnen en risico’s<br />
plaatsgevonden, namelijk in het kader van de Leidraad Maatramp. Het regionaal risicoprofiel als<br />
bedoeld in de Wvr is echter completer, efficiënter en geeft betere sturingsmogelijkheden.<br />
Het Regionaal Beheersplan Rampenbestrijding <strong>Zeeland</strong> 2005-2009 is gebaseerd op het<br />
risicoprofiel voortvloeiend uit de Leidraad Maatramp en Leidraad Operationele Prestaties voor<br />
<strong>Zeeland</strong>. De Zeeuwse besturen hebben in 2004 besloten om uit te gaan van realistische<br />
maatgevende scenario’s. Met realistisch wordt bedoeld, die scenario’s die qua omvang gemiddeld<br />
tenminste eenmaal per jaar voordoen in de westerse wereld.<br />
1.2 Doelstelling<br />
Het risicoprofiel moet het bestuur van de veiligheidsregio’s in staat stellen om afgewogen keuzes<br />
te maken over het gewenste beleid in alle schakels van de zogenaamde veiligheidsketen:<br />
risicobeheersing (proactie en preventie), incidentmanagement (preparatie en repressie) en herstel<br />
(nazorg). Op basis van het risicoprofiel moeten enerzijds besluiten kunnen worden genomen over<br />
het voorkomen en beperken van risico’s (risicobeheersing). Anderzijds kunnen met het<br />
risicoprofiel de operationele prestaties van de crisisbeheersingsorganisatie worden afgestemd op<br />
de aanwezige risico’s. In het wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s is daarom expliciet de<br />
verplichting opgenomen om in het beleidsplan de operationele prestaties van de betrokken<br />
organisaties te beschrijven:<br />
Het regionaal risicoprofiel is daarnaast een instrument om de inspanningen van gemeenten en<br />
de regio op elkaar af te stemmen. De gemeente heeft de integrale zorg voor veiligheid en<br />
gezondheid van haar inwoners, de veiligheidsregio heeft de integrale zorg voor hulpverlening<br />
op het moment dat de risico’s tot uitdrukking komen.<br />
Het bestuur van de veiligheidsregio stelt het risicoprofiel vast na overleg met de raden van de<br />
deelnemende gemeenten, waarbij het bestuur de raden tevens verzoekt hun wensen kenbaar te<br />
maken over het in het beleidsplan op te nemen beleid.<br />
1.3 Systematiek Regionaal Risicoprofiel<br />
Voor het opstellen van het risicoprofiel wordt gebruik gemaakt van de Handreiking regionaal<br />
risicoprofiel 1 . Ook andere regio’s maken gebruik van deze methodiek. Dit bevordert de<br />
mogelijkheden tot interregionale samenwerking. Hiermee is tevens geborgd dat het risicoprofiel<br />
voldoet aan de eisen uit de wetgeving.<br />
1 www.regionaalrisicoprofiel.nl<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
4
De onderdelen van de methodiek van het risicoprofiel zijn weergegeven in onderstaand schema:<br />
1.4 Opbouw voorlopig regionaal risicobeeld<br />
De gemeentelijke risico-inventarisatie t.b.v. de provinciale risicokaart is gebruikt als basis. Hierop<br />
staan de risicobronnen en kwetsbare objecten binnen de regio, maar ook de risicobronnen in<br />
naastgelegen regio’s en België, die invloed hebben in onze regio.<br />
In de Wvr komt de verplichting voor de colleges van burgemeester en wethouders tot aanlevering<br />
voor provinciale risicokaart opnieuw terug:<br />
• Gedeputeerde staten dragen zorg voor de productie en beheer van een geografische<br />
kaart waarop de in de veiligheidsregio aanwezige risico’s zijn aangeduid, op basis<br />
van het risicoprofiel, bedoeld in artikel 15.<br />
• De colleges van burgemeester en wethouders in de provincie en de directeurgeneraal<br />
van het RIVM leveren gedeputeerde staten de voor de uitvoering van het<br />
eerste lid benodigde gegevens.<br />
In de maand mei is iedere gemeente aangeschreven met het verzoek de input voor het<br />
risicoprofiel te controleren en eventueel aan te vullen. Voor de toekomstverkenning is gevraagd<br />
majeure ontwikkelingen in de periode van 2010 -2014 die tot een aanpassing van het risicoprofiel<br />
kunnen leiden aan ons door te geven. De risico’s zijn hieruit gefilterd en maken deel uit van het<br />
voorlopig risicobeeld. Daarnaast zijn de gemeentelijke gegevens aangevuld met risico’s die door<br />
de verschillende disciplines (t.w. GHOR, Provincie, Brandweer, Politie, Rijkswaterstaat,<br />
Waterschap, Defensie) in kaart zijn gebracht. Nadat dit is gebeurd zijn de gegevens gebruikt voor<br />
het risicoprofiel.<br />
1.5 Regionale projectuitvoering<br />
Om de landelijke ontwikkelingen goed te kunnen volgen en implementeren in het regionaal<br />
risicoprofiel neemt de projectleider deel aan de landelijke projectgroep.<br />
De veiligheidsregio is voor haar prestaties in alle schakels van de veiligheidsketen sterk<br />
afhankelijk van haar samenwerkingspartners, zoals waterschappen, rijkswaterstaat, defensie en<br />
de vitale sectoren. De scenariokeuze heeft een veel grotere toegevoegde waarde als er<br />
multidisciplinair input aan gegeven wordt en als door een multidisciplinair team van experts uit de<br />
regio de incidenttypen worden gewogen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
5
Hieronder is een overzicht opgenomen van de personen die in het projectteam en de workshops<br />
hebben deelgenomen:<br />
Projectgroepleden Organisatie eenheid en functie<br />
J.W. Vermeulen<br />
Arnold Bergstra GHOR<br />
VRZ (projectleider)<br />
Jaap de Bliek VRZ (operationele voorbereiding)<br />
Albert-Jan Boone VRZ (Projectmedewerker)<br />
Jeroen Brussé CCR<br />
Ko Bustraan Rijkswaterstaat <strong>Zeeland</strong><br />
Marco de Feijter Zeeuwse Waterschappen<br />
Tom van Galen VRZ (specialist externe veiligheid)<br />
Ton de Klerk GHOR<br />
Piet Maljaars VRZ (gemeenten)<br />
Erwin Paardekooper VRZ (informatiemanagement)<br />
Sjaak Portegies Provincie <strong>Zeeland</strong><br />
Hans van der Sande Zeeuwse Waterschappen<br />
Leen Schouls CCB, Politie <strong>Zeeland</strong><br />
Patrice Troost VRZ (operationele voorbereiding)<br />
Dorina Willemse VRZ (externe veiligheid)<br />
Jeroen Zonnevijle Provincie <strong>Zeeland</strong><br />
Dit projectteam heeft hiervoor gebruikt gemaakt van interne en externe bronnen, tw.:<br />
• De landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel conceptversie 1.9;<br />
• De risicokaart Provincie <strong>Zeeland</strong>;<br />
• Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS);<br />
• Gemeentelijke plannen externe veiligheid en structuurvisies;<br />
• Rampenbestrijdingsplannen;<br />
• Interne plannen en nationale plannen van de verschillende disciplines.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
6
2. Regionale risico-inventarisatie<br />
2.1 Plaatsing van de eerste stap<br />
In dit onderdeel wordt een risico-overzicht opgesteld met daarin de belangrijkste regionale<br />
karakteristieken. Het onderdeel levert een voorlopig risicobeeld op dat kan dienen om<br />
bestuurders al vroegtijdig in het proces te betrekken bij het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel.<br />
De eerste stap om inzicht te krijgen in het risicoprofiel van de regio is het inventariseren van<br />
“risicovolle situaties die kunnen leiden tot een brand, ramp of crisis“. 2<br />
2.2 Begripsdefinities en reikwijdte<br />
Om de reikwijdte van de inventarisatie te kunnen bepalen, is een heldere definitie van de<br />
gehanteerde begrippen noodzakelijk.<br />
De dagelijkse brandveiligheidsrisico’s worden buiten beschouwing gelaten. Onder ‘brand’ wordt<br />
daarom uitsluitend verstaan: een grote of complexe brand waarbij multidisciplinaire coördinatie<br />
van de inzet van de hulpdiensten op basis van het regionaal crisisplan noodzakelijk is (GRIP 2 en<br />
hoger). Grofweg betreft dit branden in grote kwetsbare objecten, branden waarbij inzet in het<br />
effectgebied noodzakelijk is (waarnemen en meten, waarschuwen bevolking), branden op<br />
schepen en natuurbranden.<br />
Er zijn diverse (wettelijke) definities in omloop voor het begrip ‘ramp’. Onder ‘ramp’ wordt conform<br />
het wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s verstaan: een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis<br />
waarbij het leven en de gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in<br />
ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd en waarbij een gecoördineerde inzet van<br />
diensten of organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of<br />
de schadelijke gevolgen te beperken. 3<br />
Onder ‘crisis’ wordt conform het wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s verstaan: een situatie waarin<br />
een vitaal belang van de samenleving is aangetast of dreigt te worden aangetast.<br />
2 wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s, artikel 15, tweede lid, onderdeel a.<br />
3 Ramp en zwaar incident worden binnen deze definitie gelijkgetrokken. Voorheen kenden ‘zware ongevallen’ een eigen<br />
omschrijving.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
7
In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel worden de volgende zes vitale belangen<br />
gehanteerd. 4<br />
1. Territoriale veiligheid<br />
Het ongestoord functioneren van Nederland als onafhankelijke staat, en specifieker de territoriale<br />
integriteit van ons land. De territoriale integriteit is in gevaar bij bijvoorbeeld een dreigende<br />
bezetting van het grondgebied van het rijk door een andere mogendheid, maar ook door een<br />
terroristische aanslag.<br />
2. Fysieke veiligheid<br />
Het ongestoord functioneren van de mens in Nederland en zijn omgeving. De fysieke veiligheid<br />
staat bijvoorbeeld onder druk als de volksgezondheid wordt bedreigd door de uitbraak van een<br />
epidemie, maar ook bij een grootscheepse dijkdoorbraak of een ongeluk in een chemische<br />
fabriek.<br />
3. Economische veiligheid<br />
Het ongestoord functioneren van Nederland als een effectieve en efficiënte economie. De<br />
economische veiligheid kan bijvoorbeeld aangetast worden als het handelsverkeer met een<br />
belangrijke buitenlandse partner uitvalt.<br />
4. Ecologische veiligheid<br />
Het ongestoord blijven voortbestaan van de natuurlijke leefomgeving in Nederland. De<br />
ecologische veiligheid kan in het geding komen door bijvoorbeeld verstoringen in het beheer van<br />
het oppervlaktewater, maar ook door klimaatveranderingen.<br />
5. Sociale en politieke stabiliteit<br />
Het ongestoorde voortbestaan van een maatschappelijk klimaat waarin groepen mensen goed<br />
met elkaar kunnen samenleven binnen de kaders van de democratische rechtsstaat en gedeelde<br />
kernwaarden. De sociale en politieke stabiliteit kan in het geding zijn als veranderingen optreden<br />
in de demografische opbouw van de samenleving (bijvoorbeeld solidariteit tussen generaties), de<br />
sociale cohesie en de mate van deelname van de bevolking aan maatschappelijke processen.<br />
6. Veiligheid cultureel erfgoed<br />
Het ongestoord blijven voortbestaan van materiële sporen of getuigenissen uit het verleden die de<br />
samenleving om redenen van collectieve herinnering en identiteitsbehoud dan wel<br />
identiteitsvorming van belang acht om te bewaren, te onderzoeken, te presenteren en over te<br />
informeren.<br />
De waarde van onvervangbaar cultureel erfgoed voor de samenleving is van een totaal andere<br />
orde dan de zuivere handelswaarde. Cultureel erfgoed kan bijvoorbeeld door overstroming,<br />
brand, instorting of vernieling worden aangetast. De bescherming van cultureel erfgoed (in<br />
preventieve en repressieve zin) kan een specifieke aanpak vergen, die afwijkt van de traditionele<br />
inzet van de veiligheidsregio en haar partners.<br />
De diversiteit van deze vitale belangen laat zien dat de term crisis een grote reikwijdte heeft. Dit<br />
heeft gevolgen voor de breedte van de risico-inventarisatie. Omdat crisis een brede definitie<br />
heeft, kunnen ook een ramp, zwaar ongeval en grote of complexe brand als crisis worden<br />
aangemerkt. Er wordt daarom in het vervolg, tenzij anders vermeld, onder de term crisis ook<br />
‘branden’ en ‘rampen’ verstaan.<br />
4 De eerste vijf vitale belangen komen overeen met de vitale belangen van de Strategie Nationale Veiligheid. Het<br />
zesde vitale belang is extra toegevoegd voor toepassing op regionaal niveau. Verdere onderbouwing hiervan is terug<br />
te vinden in hoofdstuk 4 van dit methodiekboek.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
8
Als enige van de wettelijke termen ten aanzien van de risico-inventarisatie, is het begrip<br />
‘risicovolle situaties’ niet nader gedefinieerd in het wetsvoorstel Wet veiligheidsregio’s. Ten<br />
aanzien van het eerste deel van dit begrip ‘risicovol’ bestaan in de literatuur vele verschillende<br />
definities. Een veel voorkomende definitie van risico is “de kans op een ongewenst effect” 5 . In<br />
veel risicomodellen wordt dit vervat in de formule: Risico (R) = Kans (K) * Effect (E). 6 In de<br />
Nationale Risicobeoordeling wordt dit traditionele “kans maal effect” juist expliciet vermeden.<br />
Reden is dat deze formule een strikt kwantitatieve invulling van het begrip risico suggereert. 7 Het<br />
roept ten onrechte het beeld op dat bij de bestuurlijke oordeelsvorming over risico’s de kans en<br />
het effect even zwaar meewegen dat niet vanzelfsprekend is. Bovendien suggereert de formule<br />
dat risico’s naar ernst kunnen worden gerangschikt op basis van één maatgevende score.<br />
Belangrijk is dat bij de weging van risico’s zowel de kans als het effect wordt meegenomen en los<br />
van elkaar wordt gewogen. Om de valkuil van de risicoformule te omzeilen en het beeld weg te<br />
nemen dat risico‘s in puur kwantitatieve zin kunnen worden uitgedrukt, is in de Nationale<br />
Risicobeoordeling gekozen voor afwijkende termen voor kans en effect, namelijk<br />
‘waarschijnlijkheid’ en ‘impact’. Het begrip ‘risico‘ wordt gedefinieerd als “een samenstel van de<br />
waarschijnlijkheid dat zich een brand, ramp of crisis (of dreiging daarvan) voordoet en de<br />
mogelijke impact die dat kan hebben”.<br />
Om vervolgens het begrip risicovolle situatie (die kan leiden tot een brand, ramp of crisis) te<br />
kunnen definiëren, is het van belang dat zowel risicoveroorzakers (risicobronnen) als risicoontvangers<br />
(kwetsbaarheden) in ogenschouw worden genomen. Risicoveroorzakers zijn<br />
omgevingen (natuurlijke en door de mens gemaakte leefomgeving), voorzieningen<br />
(infrastructuur), objecten (bedrijven, instellingen) en personen (saboteurs, extremisten) die<br />
inherent een risico met zich meedragen. Risico-ontvangers zijn dezelfde omgevingen,<br />
voorzieningen, objecten en personen (bevolking in het algemeen), die de impact van een crisis<br />
kunnen ondervinden. 8<br />
Een risicovolle situatie kenmerkt zich veelal door de combinatie van de aanwezigheid van<br />
enerzijds een risicoveroorzaker die kan leiden tot een bepaalde impact en anderzijds risicoontvangers<br />
die deze impact kunnen ondervinden. Het begrip risicovolle situatie wordt daarom<br />
gedefinieerd als “een samenstel van een of meerdere risicobronnen en kwetsbaarheden die<br />
kunnen leiden tot een brand, ramp of crisis.” Overigens kan een risicobron tevens een<br />
kwetsbaarheid zijn en andersom.<br />
5 Het Risicocontextmodel, Politieacademie, 2007.<br />
6 Bergman, J., Basisboek veiligheid en economie, 2009.<br />
7 Leidraad Methode Nationale Risicobeoordeling, BZK, conceptversie 2009.<br />
8 Het Risicocontextmodel, Politieacademie, 2007.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
9
3. Crisistypen<br />
3.1 Inleiding<br />
Om het in principe oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan<br />
voordoen, inventariseerbaar, analyseerbaar en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een<br />
landelijke categorisering te hanteren die herkenbaar is voor burgers, bestuurders en<br />
professionals. In het verleden zijn hiervoor de achttien ramptypen ontwikkeld, zoals vastgelegd in<br />
de Leidraad Maatramp.<br />
Uitgangspunt van de handreiking is dat voor de indeling van de risico-inventarisatie zoveel<br />
mogelijk wordt aangesloten bij de vigerende risico-inventarisaties zoals die door gemeenten en<br />
provincies worden uitgevoerd. Deze inventarisaties vloeien voort uit de indeling in 18 ‘ramptypen’<br />
zoals die destijds is gemaakt binnen de Leidraad Maatramp. Een ramptype is in die leidraad<br />
gedefinieerd als: een categorie van mogelijke rampen die qua soort effecten en qua ontwikkeling<br />
in de tijd op elkaar lijken. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn drie<br />
doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
3.2 Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Een eerste doorontwikkeling is het toevoegen van een categorisering over de typen heen. Binnen<br />
de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de achttien ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. In de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen deze op<br />
een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het<br />
regionaal risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht<br />
besteedt wordt aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1 Natuurlijke omgeving<br />
2 Gebouwde omgeving<br />
3 Technologische omgeving<br />
4 Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5 Verkeer en vervoer<br />
6 Gezondheid<br />
7 Sociaal-maatschappelijke omgeving.<br />
3.3 Van ramp naar crisis<br />
Rampen en andere crises gaan per definitie gepaard met chaos 9 . Het gaat dus nooit om een<br />
gecontroleerde situatie en er zijn veel verschijningsvormen: natuurrampen (tsunami, aardbeving<br />
Turkije), nucleaire, biologische en chemische (NBC-)rampen (Bhopal, Tsjernobyl, antrax),<br />
industriële rampen (Toulouse, Enschede), transportrampen (Herald of Free Enterprise, vliegramp<br />
Bijlmermeer), branden (Bradford, Volendam) en terroristische aanslagen (New York, Bali).<br />
Rampen tonen dat alles wat denkbaar is, kan gebeuren.<br />
De laatste jaren is - mede ingegeven door maatschappelijke ontwikkelingen op landelijk,<br />
Europees en wereldniveau – het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met<br />
traditionele ‘flitsrampen’ (rampen die zich acuut en ongewoon heftig voordoen), maar dat zij ook<br />
moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij langdurig<br />
kunnen ontwrichten. Het voorbereiden op flitsrampen en zware ongevallen sluit het best aan op<br />
9 Definiëring van het begrip “chaos” is terug te vinden in bijlage 1 “Afkortingen en begrippenlijst”<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
10
de dagelijkse praktijkvoering. Voor rampen waarbij mensen besmet kunnen raken, geldt dat veel<br />
minder. Het begrip risico wordt daarom verbreed van rampen naar crises. Anders dan bij een<br />
ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie gebeurtenissen<br />
die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of zwaar<br />
ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale<br />
situatie. De focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere<br />
vitale belangen: territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale<br />
en politieke stabiliteit. Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij<br />
crises veel meer partijen betrokken dan alleen de traditionele hulpdiensten.<br />
Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term ramptype vervangen door het<br />
bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als volgt kan worden<br />
gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort effecten en qua<br />
ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
Het feit dat van ramp wordt verbreed naar crisis betekend niet dat in de Leidraad Maatramp<br />
risico’s volledig over het hoofd zijn gezien. De focusverschuiving heeft er echter toe geleid dat<br />
binnen bepaalde ‘oude’ ramptypes meer onderscheid wordt gemaakt, omdat bepaalde soorten<br />
crisis meer onderscheidenlijke aandacht verdienen dan in de Leidraad Maatramp is gedaan. Het<br />
gaat hier om het diversifiëren van crisistypes binnen de maatschappelijke thema’s vitale<br />
infrastructuur en voorzieningen, gezondheid en sociaal-maatschappelijke omgeving.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
11
De clustering naar maatschappelijke thema’s en de toevoeging van nieuwe typen leidt tot het<br />
volgende overzicht van crisistypen.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische<br />
omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en<br />
voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaalmaatschappelijke<br />
omgeving<br />
1.1 Overstromingen<br />
1.2 Natuurbranden<br />
1.3 Extreme weersomstandigheden<br />
1.4 Aardbeving<br />
1.5 Plagen en plantenziekten<br />
2.1 Branden in kwetsbare objecten<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
2.2 Instorting grote gebouwen<br />
3.1 Ongevallen met brandbare / explosieve stof in open lucht<br />
3.2 Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
3.3 Kernongevallen<br />
4.1 Verstoring energievoorziening<br />
4.2 Verstoring drinkwatervoorziening<br />
4.3 Verstoring rioolwaterafvoer en afvalwaterzuivering<br />
4.4 Verstoring telecommunicatie<br />
4.5 Verstoring afvalverwerking<br />
4.6 Verstoring voedselvoorziening<br />
5.1 Luchtvaartincidenten<br />
5.2 Incidenten op water<br />
5.3 Verkeersincidenten op land<br />
5.4 Incidenten in tunnels<br />
6.1 Bedreiging volksgezondheid<br />
6.2 Ziektegolf<br />
6.3 Dierziekten<br />
7.1 Paniek in menigten<br />
7.2 Verstoring openbare orde<br />
3.3.1 Terrorisme geen apart crisistype<br />
In uitwerking van het Risicoprofiel <strong>Zeeland</strong> is ervoor gekozen om moedwillig handelen ofwel<br />
terrorisme niet als een apart crisistype op te nemen. Een crisistype is immers “een categorie van<br />
mogelijke branden, rampen en crises die qua soort effecten en qua ontwikkeling in de tijd op<br />
elkaar lijken.” Dit betekent dat een andere aanleiding (terrorisme) voor hetzelfde incident<br />
(bijvoorbeeld een explosie) niet als een apart crisistype wordt opgevat. In plaats hiervan wordt<br />
benadrukt dat terrorisme of moedwillige verstoringen van andere aard (zoals sabotage) een<br />
aanleiding (trigger) kunnen zijn bij veel verschillende crisistypen, welke de waarschijnlijkheid<br />
beïnvloeden. Moedwilligheid en terrorisme worden daarmee als een overkoepelend thema<br />
gepositioneerd dat door de hele methode heen in ogenschouw moet worden genomen.<br />
3.3.2 Ramp op afstand vervalt<br />
Kenners van de maatramp systematiek zullen merken dat het laatste ramptype, de zogenoemde<br />
‘ramp op afstand’ niet meer in de lijst staat. De ramp op afstand wordt in de methodiek van het<br />
risicoprofiel niet meer geïnventariseerd. Voor dit ramptype zijn geen zaken specifiek op voorhand<br />
te inventariseren. Regio’s die geconfronteerd worden met een ramp op afstand (denk aan een<br />
busongeval in het buitenland met kinderen uit de regio) zullen op dat moment moeten vertrouwen<br />
op de geëigende crisisbeheersingssystematiek (veerkracht), zoals die al in het crisisplan van de<br />
regio beschreven wordt.<br />
12
3.4 Het onderverdelen van crisistypen naar incidenttypen<br />
Het aantal maatschappelijke thema’s en crisistypen mag worden bestempeld als limitatief. Dit is<br />
mede om de vergelijkbaarheid en uitwisselbaarheid van informatie tussen de regio’s te<br />
waarborgen. Elk crisistype kent echter weer verschillende verschijningsvormen. Deze<br />
specificaties van crisistypen worden binnen deze handreiking ‘incidenttypen’ genoemd.<br />
Een voorbeeld:<br />
Crisistype Incidenttype<br />
Overstromingen Overstroming vanuit zee<br />
Overstroming door hoge rivierstanden<br />
Vollopen van een polder/dijkdoorbraak<br />
De incidenttypen moeten de regio helpen met het kiezen en uitwerken van het meest<br />
toepasselijke incidentscenario. Aan de hand van een incidentscenario kan vervolgens bepaald<br />
worden wat de waarschijnlijkheid en impact zijn van een bepaald incident en –aansluitend- hoe de<br />
regio haar crisisbeheersing dan het beste kan vormgeven.<br />
De lijst met incidenttypen is nadrukkelijk niet limitatief bedoeld. De lijst dekt menig scenario af,<br />
maar het staat regio’s vrij om eigen incidenttypen toe te voegen.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage 2 Zeeuwse Inventarisatielijst<br />
Crisistypen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
13
4. Aanpak inventarisatie risicovolle situaties<br />
4.1 De risicokaart<br />
Voor de inventarisatie van risicovolle situaties moeten dus zowel risicobronnen als<br />
kwetsbaarheden worden meegenomen. Voor het daadwerkelijke inventarisatiewerk kan voor een<br />
belangrijk deel gebruik worden gemaakt van de reeds bestaande risico-inventarisatie ten behoeve<br />
van de Provinciale Risicokaart.<br />
De risicokaart is een interactief en wettelijk verankerd informatie- en communicatie-instrument op<br />
het internet over risico’s in Nederland. De basis van de risicokaart wordt gevormd door een<br />
landelijke database waarin gegevens van relevante risicobronnen en risico-ontvangers worden<br />
ingevoerd door overheden.<br />
Met de onderliggende wettelijke verplichting voor gemeenten en provincies om<br />
inventarisatiegegevens te leveren, biedt de risicokaart een uitstekende basis voor het risicoprofiel.<br />
De wetgever heeft dit directe verband nadrukkelijk beoogd door te stellen dat de risicokaart wordt<br />
gemaakt “op basis van het risicoprofiel”.<br />
Om het proces van gegevensverzameling voor de risicokaart eenduidig en gestructureerd te laten<br />
verlopen is door de ministeries van VROM en BZK de Leidraad Risico-inventarisatie opgesteld.<br />
Deze leidraad, alsmede de regeling risicokaart en het registratiebesluit, blijven na invoering van<br />
de Wvr van kracht. Het hele systeem van risico-inventarisatie blijft daarom de basis vormen voor<br />
het nieuwe risicoprofiel. De risicokaart bestaat uit drie delen:<br />
1. Het invoersysteem: voor het invoeren, beheren en bekijken van data alsook het maken<br />
van overzichten<br />
2. De database RRGS en ISOR<br />
3. De risicokaartviewer: voor het bekijken van de kaarten en het downloaden van data.<br />
4.2 De inventarisatie<br />
Per crisistype is door de projectgroep geïnventariseerd welke risicovolle situaties zich<br />
daadwerkelijk in de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> voordoen, evenals welke risicovolle situaties in de<br />
naburige regio’s Rotterdam Rijnmond en Midden West Brabant en buurland België effecten<br />
kunnen hebben voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>.<br />
Voor alle duidelijkheid is een volledig overzicht van de 25 <strong>Veiligheidsregio</strong>’s terug te vinden in<br />
bijlage 3 de 25 <strong>Veiligheidsregio</strong>’s.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
14
5. Toekomstverkenning<br />
5.1 Reikwijdte verkenning<br />
Het bestuur van de veiligheidsregio stelt ten minste elke vier jaar een beleidsplan vast. Ook het<br />
risicoprofiel, als basis voor het beleidsplan, wordt daarom bij voorkeur elke vier jaar geheel<br />
herzien. Wanneer tussentijds majeure ontwikkelingen worden gesignaleerd, zal dat echter ook tot<br />
een eerdere wijziging van het risicoprofiel kunnen leiden. Omdat sommige ontwikkelingen al van<br />
tevoren bekend zijn, is conform de methode voor nationale risicobeoordeling, een<br />
toekomstverkenning als stap aan de risico-inventarisatie toegevoegd.<br />
Naast bestaande risico´s zal rekening moeten worden gehouden met het ontstaan van nieuwe<br />
risicosituaties. Enerzijds betreft het verwachte ontwikkelingen binnen de regio. Dit zijn vooral<br />
ruimtelijke ontwikkelingen (infrastructuur, bebouwing). Anderzijds betreft het (inter)nationale<br />
ontwikkelingen zoals veranderende demografie, nieuwe technologieën (die mogelijk leiden tot<br />
nieuwe crisistypen), ecologische ontwikkelingen en internationale economische en politieke<br />
betrekkingen. Voor de (inter)nationale ontwikkelingen zal bij de rijksoverheid worden<br />
aangedrongen op landelijke toekomstverkenningen, omdat deze voor alle regio´s gelden en de<br />
regio´s zelf doorgaans niet over de juiste expertise beschikken.<br />
De toekomstverkenning behorend bij de risico-inventarisatie heeft als doel om in beeld te brengen<br />
welke ontwikkelingen de komende 4 jaren mogelijk invloed hebben op de risicovolle situaties in<br />
de regio.<br />
In de maand mei is iedere gemeente aangeschreven met het verzoek voor deze<br />
toekomstverkenning de majeure ontwikkelingen in de periode van 2010 -2014 binnen hun<br />
gemeente aan te geven. Hierop is door één gemeente een nieuwe ontwikkeling (cruise schepen)<br />
aangegeven, door de overige gemeenten zijn géén majeure ontwikkelingen aangegeven.<br />
5.2 Ruimtelijke ontwikkelingen<br />
De uitwerking van dit onderwerp vergt een aanzienlijke mate van inspanning, samenwerking en<br />
tijd welke niet beschikbaar is binnen de deadlines van het project. Er is dan ook gekozen om het<br />
antwoord op dit onderwerp binnen dit risicoprofiel achter wegen te laten. Het antwoord op dit<br />
onderwerp zal worden gegeven in de volgende herziene versie.<br />
5.3 Landelijke ontwikkelingen<br />
De uitwerking van dit onderwerp vergt een aanzienlijke mate van inspanning, samenwerking en<br />
tijd welke niet beschikbaar is binnen de deadlines van het project. Er is dan ook gekozen om het<br />
antwoord op dit onderwerp binnen dit risicoprofiel achter wegen te laten. Het antwoord op dit<br />
onderwerp zal worden gegeven in de volgende herziene versie.<br />
5.4 Demografische ontwikkelingen<br />
Bevolkingsgroei<br />
Geboorte en sterfte, verhuizingen, immigratie en emigratie hebben alle invloed op de ontwikkeling<br />
van het inwonertal van een regio. De natuurlijke aanwas geeft een beeld van de<br />
bevolkingsontwikkeling van de regio door geboorte en sterfte. Het saldo buitenlandse migratie<br />
geeft de netto bijdrage van immigratie en emigratie aan het inwonertal. Het saldo binnenlandse<br />
migratie geeft aan of zich meer verhuizers in de regio vestigen of dat er meer vertrekken.<br />
In de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> is de natuurlijke aanwas gering. Dit komt door de relatief hoge<br />
vergrijzing. In de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> is tussen 2005 en 2025 nauwelijks nog sprake van een<br />
natuurlijke bevolkingsgroei. De bevolkingsgroei van 630.000 personen in de komende twintig jaar<br />
zal zich concentreren in het westen van het land.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
15
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> laat in haar grensregio Zeeuws-Vlaanderen een negatief<br />
internationaal migratiesaldo zien. De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> als geheel heeft echter een klein<br />
positief saldo door de instroom van immigranten in Middelburg en Vlissingen.<br />
Op nationaal niveau zal de omslag van natuurlijke aanwas naar natuurlijke krimp naar<br />
verwachting enkele jaren na 2025 plaatsvinden. In sommige regio’s is het echter nu al een<br />
realiteit. Gemeenten met een negatief geboorteoverschot liggen momenteel onder andere in de<br />
regio Zeeuws-Vlaanderen.<br />
Bevolkingsomvang<br />
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> kent 394.000 inwoners. In de regio zal sprake zijn van aanmerkelijke<br />
krimp, tussen 2005 en 2025 neemt het inwonertal namelijk met 4% af. Naar verwachting is de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> in 2025 naar inwonertal de kleinste regio. De sterkste bevolkingsafname<br />
in de regio treedt op bij de kleine gemeenten rond de Westerschelde.<br />
Vergrijzing<br />
In de komende twee decennia zal de vergrijzing als maatschappelijk verschijnsel meer op de<br />
voorgrond treden. De naoorlogse geboortegolf zal namelijk na 2010 de leeftijdsklasse van 65 jaar<br />
en ouder instromen. In 2005 was nog 14 procent van de bevolking 65 jaar of ouder. In 2025 is dit<br />
tot 21 procent toegenomen. Op regionaal niveau heeft de vergrijzing invloed op onder meer de<br />
ontwikkeling van de zorgvraag en de behoefte aan voor ouderen geschikte woonruimte. In<br />
vergelijking met andere regio’s is de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> met 17% de sterkst vergrijsde<br />
regio.<br />
In 2006 hadden in de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> vooral de zuidelijke gemeenten (Sluis, Terneuzen<br />
en Hulst) een hoog percentage ouderen. De grote steden (Goes, Middelburg, Terneuzen,<br />
Vlissingen en Zierikzee) kenden in 2005 een betrekkelijk geringe vergrijzing, onder andere door<br />
de instroom van jongeren uit de kleinere gemeenten als Kapelle. Ook speelt de omstandigheid<br />
dat door de suburbanisatie in de afgelopen decennia veel mensen op middelbare leeftijd uit de<br />
steden zijn weggetrokken een rol.<br />
Wat betreft de regionale verspreiding lijkt de situatie in 2025 echter nog sterk op dat van 2005. Dit<br />
komt mede door de lage verhuismobiliteit onder ouderen.<br />
Etnische bevolkingssamenstelling<br />
In de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> is het aandeel westerse allochtonen hoger dan gemiddeld. In de<br />
nationale prognose wordt de komende jaren een aanzienlijke toename verwacht van het aantal<br />
westerse immigranten, vooral arbeidsmigranten. Naar verwachting zullen zij zich vooral vestigen<br />
in regio’s met veel werkgelegenheid.<br />
In 2005 woonden vooral in de <strong>Veiligheidsregio</strong>’s welke grenzen aan een buurland veel westerse<br />
allochtonen. Dit geldt onder andere in het bijzonder voor de regio <strong>Zeeland</strong>. De randgemeenten<br />
van de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> blijven ook in de toekomst in trek bij westerse allochtonen. Wel<br />
zal het aandeel in sommige gemeenten flink dalen.<br />
In de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> ligt het aandeel niet-westerse allochtonen onder het landelijk<br />
gemiddelde. De groei van het aantal niet-westerse allochtonen in de komende twintig jaar leidt tot<br />
een vrij gelijkmatige toename van het aandeel in de verschillende veiligheidsregio’s met ongeveer<br />
3 procentpunt.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
16
6. Voorlopig regionaal Risicobeeld<br />
6.1 Inleiding regionaal risicobeeld <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
De risico-inventarisatie levert informatie op over de in de regio aanwezige risicobronnen en<br />
kwetsbaarheden die voor elk crisistype relevant zijn. De risicoanalyse wordt echter niet direct<br />
uitgevoerd op alle geïnventariseerde gegevens. Dat zou de illusie opwekken dat het<br />
onvoorstelbare compleet voorstelbaar is te maken. Bovendien levert het steeds verder detailleren<br />
van de analyse niet veel extra inzichten op ten behoeve van de strategische beleidsbepaling door<br />
de bestuurders.<br />
De analysemethodiek wordt daarom toegepast op een beperkt aantal maatgevende scenario’s,<br />
die voor de regio het meest relevant zijn. Om van de veelheid aan inventarisatiegegevens tot een<br />
beperkte set analyseerbare scenario’s te kunnen komen, moet een eerste risicoduiding<br />
plaatsvinden. Deze wordt ook wel aangeduid als het eerste trechtermoment in het risicoprofiel.<br />
6.2 Keuze van incidentscenario’s<br />
Uitsluitend de objectieve inventarisatiegegevens leiden echter niet direct tot een keuze van<br />
incidentscenario’s. De gegevens kunnen immers op diverse manieren worden geïnterpreteerd.<br />
Alleen op basis van de aanwezige risicobronnen en ontvangers kan niet uitsluitend worden<br />
onderbouwd welke incidentscenario’s zich in de regio kunnen voordoen. Immers, voor elk<br />
incidenttype kunnen meerdere scenario’s worden beschreven, van een beperkt gevolg tot<br />
absoluut catastrofaal. In dit plan is afgestapt van het idee uit de Leidraad Maatramp dat er een<br />
directe één-op-één relatie is te leggen tussen de risico-inventarisatie en de maatgevende<br />
incidentscenario’s. De wetenschappelijke onderbouwing daarvan is onvoldoende. Bovendien<br />
heeft die aanpak geleid tot een eenzijdige focus op worst case scenario’s met veelal een lage<br />
waarschijnlijkheid.<br />
Binnen dit project is ervoor gekozen om dit eerste trechtermoment te laten plaatsvinden op basis<br />
van het oordeel van experts uit de veiligheidsregio in een projectgroep. De samenstelling van<br />
deze projectgroep bestaat uit een multidisciplinair expertteam. Het maken van een keuze uit de<br />
incidenttypen zal moeten gebeuren door een multidisciplinair expertteam. Het spreekt vanzelf dat<br />
de aanwezige experts moeten beschikken over de juiste kennis en beslissingsbevoegdheid.<br />
6.3 Vooronderzoek<br />
Door de projectgroep is een vooronderzoek gedaan naar een aantal extra bepalende factoren<br />
met de volgende vragen:<br />
• Komt het risico eigenlijk wel voor in de regio?<br />
Niet in alle regio’s zijn van elk crisistype de betreffende risicobronnen en risico-ontvangers in<br />
die mate aanwezig dat het risico mee moet worden genomen in de risicoanalyse. Op basis<br />
van de risico-inventarisatie kunnen wellicht bepaalde crisistypen of incidenttypen al worden<br />
uitgesloten (in onze regio bijvoorbeeld aardbevingen).<br />
• Welke regionale incidenttypen zijn of worden landelijk reeds uitgewerkt?<br />
Ongeveer de helft van de gedetecteerde incidenttypen is niet regio-specifiek. Voor een deel<br />
van deze incidenttypen zullen landelijk scenario’s worden uitgewerkt die vervolgens in de<br />
totale analyse meegewogen kunnen worden. Deze incidenttypen hoeven op dit moment niet<br />
door de experts te worden beoordeeld maar hooguit worden omgewerkt naar de regionale<br />
situatie.<br />
• Welke nationale scenario’s zijn reeds uitgewerkt?<br />
De rijksoverheid werkt voor de nationale veiligheid al enige tijd met de methode voor<br />
risicoanalyse. Dit heeft inmiddels geresulteerd in diverse nationale scenario’s. Op basis van<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
17
dit voorwerk kunnen we die onderwerpen eenvoudiger tot een scenariobeschrijving komen.<br />
Deze scenario’s zijn dan ook door ons meegenomen in de regionale analyse.<br />
• Welke incidenttypen zijn reeds uitgewerkt in een rampbestrijdingsplan?<br />
Het is noodzakelijk deze gegevens op een rij te hebben om twee redenen. Ten eerste hebben<br />
incidenttypen, waar de wet een rampenbestrijdingsplan verplicht voor stelt, wettelijk voorrang.<br />
Ten tweede zijn deze incidenttypen vaak reeds goed geanalyseerd.<br />
• Welke historische gegevens zijn bekend?<br />
Gegevens over het feitelijk voorkomen van incidenten vormen belangrijke input voor de keuze<br />
van het expertteam. Het gaat daarbij om gegevens over incidentscenario’s op basis van<br />
historie (laatste 5 tot 10 jaar) van daadwerkelijk voorgekomen incidenten op regionaal (ook<br />
andere regio’s) en nationaal niveau.<br />
• Welke dossiers hebben al langere tijd bestuurlijke aandacht?<br />
Mogelijk komen er in de regio risicovolle situaties voor die regelmatig in de punbliciteit zijn en<br />
zorgen voor maatschappelijke onrust. Dit kan een reden zijn om juist voor die situaties een<br />
incidentscenario uit te werken.<br />
De conclusies van het vooronderzoek zijn in een overzicht voorgelegd aan het projectteam.<br />
6.4 Expertsessie<br />
Met de conclusies van het vooronderzoek is het projectteam aan de slag gegaan met de keuze<br />
van incidentscenario’s. Zij zullen hun keuze baseren op hun kennis en ervaring, de historie in de<br />
regio, gebeurtenissen nationaal en internationaal. Ook is rekening gehouden met wat in de regio<br />
bestuurlijk gevoelig ligt of prioriteit heeft. Voorkomen moet worden dat teveel wordt teruggevallen<br />
op de tradionele rampscenario’s die in het verleden altijd veel aandacht hebben gehad.<br />
Bij het maken van een definitieve keuze zijn de volgende richtlijnen in acht genomen:<br />
Spreiding over maatschappelijke thema’s en crisistypen.<br />
Het is van belang dat de incidenttypen een goede spreiding hebben over de maatschappelijke<br />
thema’s. Deze spreiding bewerkstelligt onder andere dat de betrokken partners in de<br />
veiligheidsregio allen een bijdrage kunnen leveren.<br />
Onderkenning incidenttypen ‘moedwillig handelen’<br />
Moedwillig handelen als trigger van een incident krijgt groeiende aandacht.<br />
Onderkenning dreigingen en sluipende scenario’s<br />
Bewaakt moet worden dat de klassieke focus op flitsrampen afdoende wordt verbreed met<br />
sluipende scenario’s en dreigende crisis.<br />
Regiospecifieke risicosettingen<br />
De risico-inventarisatie geeft in combinatie met de landelijke kentallen een algemeen risicobeeld<br />
van de regio. Er kunnen echter specifieke, al of niet opvallende risicosettingen zijn, die extra<br />
aanleiding geven om een incidentscenario aan de risicoanalyse toe te voegen.<br />
Tijdshorizon<br />
In beginsel worden scenario’s beschreven die zich de komende vier jaar kunnen voordoen. Er<br />
kan ook worden gekozen om op basis van de toekomstverkenning ook één of meerdere lange<br />
termijnscenario’s beschrijven en analyseren.<br />
6.5 Aantal scenario’s<br />
De projectgroep heeft voor dit jaar een keuze gemaakt voor het ontwikkelen van een zeer groot<br />
aantal scenario’s. Niet alle mogelijke scenario’s kunnen worden meegenomen. Dit brengt een<br />
onevenredig grote werklast met zich mee.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
18
6.6 Voorlopig risicobeeld gemeenten<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van<br />
een helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld<br />
een te groot gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen<br />
dat relevante risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten vereist. Om<br />
risico’s te kunnen analyseren is het, conform de Wet veiligheidsregio’s, noodzakelijk om inzicht te<br />
hebben in welke soorten branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
In juli is aan de gemeenten het voorlopig risicobeeld toegezonden met de vraag voor 1 september<br />
eventuele aanpassingen en /of opmerkingen door te geven.<br />
Gemeente<br />
Reactie Géén reactie<br />
Borsele X<br />
Goes X<br />
Hulst X<br />
Kapelle X<br />
Middelburg X<br />
Noord-Beveland X<br />
Reimerswaal X<br />
Schouwen-Duiveland X<br />
Sluis X<br />
Terneuzen X<br />
Tholen X<br />
Veere X<br />
Vlissingen X<br />
Eventuele aanvullingen en opmerkingen zijn daarna verwerkt tot het uiteindelijke risicobeeld.<br />
Deze gemeentelijke risicobeelden zijn terug te vinden in bijlage 4.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
19
6.7 Voorlopig risicobeeld <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
De gegeven risico’s welke binnen het regionale risicobeeld worden genoemd, zijn in bijlage 5<br />
middels een illustratie van de risicokaart verduidelijkt. Tevens biedt deze illustratie een weergave<br />
van de exacte locatie van het des betreffende risico met het eventueel daarbij behorende<br />
effectgebied. Deze gegevens komen dan ook uit de professionele risicokaart.<br />
Demografie<br />
Voor regionale informatie over de demografische ontwikkelingen van de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
wordt u verwezen naar hoofdstuk 5, paragraaf 5.2 ‘Demografische ontwikkelingen lokaal en<br />
regionaal’.<br />
Geografie<br />
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> ligt in het zuidwesten van Nederland, doorsneden door de Ooster- en<br />
de Westerschelde. <strong>Zeeland</strong> wordt begrensd door de Noordzee in het westen, de provincie Zuid<br />
Holland in het noorden, de provincie Noord-Brabant in het oosten en België in het zuiden. De<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> grenst dan ook aan de <strong>Veiligheidsregio</strong>’s Rotterdam-Rijnmond en<br />
Midden- en West-Brabant.<br />
Het grondgebied van <strong>Zeeland</strong> bestaat uit de voormalige eilanden Schouwen-Duiveland, Tholen,<br />
Sint-Philipsland, Noord-Beveland, Zuid-Beveland en Walcheren. Zeeuwsch-Vlaanderen, dat ten<br />
zuiden van de Westerschelde ligt, behoort tot het Europese vasteland. De regio kenmerkt zich<br />
door veel bruggen en dammen, kanalen, havens, twee tunnels (Westerscheldetunnel en<br />
Vlaketunnel) en maar één rijksweg (A58).<br />
De oppervlakte van de provincie (land 1.788 km2 en water 1.146 km2 ) is ruim 2930 km2. Hiervan<br />
is 1438 km2 voor agrarisch gebruik, 25 km2 bos, 87 km2 natuurlijk terrein, 111 km2 bebouwt terrein<br />
en bijna 1140 km2 water. De overige grond (132 km2) is in gebruik voor industrie, verkeer en<br />
recreatie. De provincie bestaat dus voor tweederde uit land en voor één derde uit water.<br />
Illustratie 2: De Zeeuwse gemeenten en hun ligging (cartografie men@work)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
20
Maatschappelijk thema: 1 Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 1.1 Overstromingen<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een drietal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: #ha gebieden met overschrijdingskans 1/4000, #ha gebieden die in 1995 en 1997 zijn<br />
overstroomd/dreigden te overstromen en ten slotte #ha gebieden overloopgebieden.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Qua ligging is de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> gevoelig voor overstromingen. Belangrijke stukken<br />
land liggen beneden zeeniveau. <strong>Zeeland</strong> kent een complex systeem aan dijken. De duinenrand is<br />
op bepaalde plaatsen (Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen) dun en vereist veel onderhoud<br />
(opspuiten van zand). Het overstromingsrisico is dan ook direct relevant. Het feit dat het risico<br />
direct is, komt omdat grote delen van de regio voor de Oosterscheldekering liggen. Dit heeft als<br />
gevolg dat bij een verhoogd risico de eerste “klap” hier niet door kan worden opgevangen. Vanuit<br />
de risicokaart en vanuit de gemeentelijke risicobeelden kan geconstateerd worden dat een<br />
overstroming een bijzonder groot effect heeft op de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>. De consequenties<br />
bij een dijkdoorbraak zullen dan ook hevige gevolgen hebben. Conform de gegeven indicatoren in<br />
de Handreiking Regionaal Risicoprofiel kan concreet geconcludeerd dat een overstroming voor de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> op 81.565ha effect heeft. 10<br />
Crisistype 1.2 Natuurbranden<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een tweetal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: #ha gemengde bos en naaldbos (tenminste 100ha aaneengesloten) en #ha heide<br />
hoogveen en duingebied (tenminste 100ha aaneengesloten).<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Het risico op natuurbranden (bos/duin gebieden) is op selectieve locaties relevant binnen de VRZ.<br />
Gebieden waar een natuurbrand mogelijk is door de aanwezigheid van bos/duingebieden zijn de<br />
volgende:<br />
Locatie: Type: Oppervlakte:<br />
Schotsman Gemengd loofhout en<br />
naaldhout bos<br />
124ha<br />
Manteling Walcheren Gemengd loofhout en<br />
naaldhout bos<br />
273ha<br />
Waterwingebied St-Jansteen Gemengd loofhout en<br />
naaldhout bos<br />
129ha<br />
Schouwse duinen Duingebied<br />
281ha<br />
Conform de gegeven indicatoren in de Handreiking Regionaal Risicoprofiel kan concreet<br />
geconcludeerd dat een bosbrand voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> op 672ha effect heeft, en een<br />
heide, veen of duinbrand op 281ha. 12<br />
10<br />
DDE4, laag Overstromingsgebied uit Risicokaart<br />
11<br />
Risicokaart<br />
12<br />
Informatie Systeem Overige Ramptypen (ISOR)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
11<br />
21
13 KNMI<br />
Crisistype 1.3 Extreme weersomstandigheden<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een tweetal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: # dagen per jaar met sneeuw (1971-2000) en # zomerse dagen >25 graden (1971-<br />
2000).<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Onder extreme weeromstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw,<br />
ijzel, windhozen en zware storm. Omdat deze omstandigheden niet goed toe te delen zijn, is de<br />
relevantie daarom ook lastig aan te duiden. Wanneer we kijken naar de weersomstandigheden<br />
windhozen en zware storm, met voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> als mogelijk gevolg een<br />
overstroming vanuit zee, zijn deze wel degelijk relevant. Om dit risico te beperken is de<br />
Oosterscheldekering gebouwd. De weg over de stormvloedkering kan bij zware storm risico’s<br />
opleveren voor het verkeer. Het fenomeen windhozen en zware storm is dan ook wel degelijk aan<br />
de orde binnen de VRZ. Conform de gegeven indicatoren in de Handreiking Regionaal<br />
Risicoprofiel kan concreet geconcludeerd dat<br />
Extreme kou, sneeuw en ijzel 21 dagen en extreme hitte en smog 15 dagen van toepassing is<br />
geweest in de periode van 1971-2000. 13<br />
Crisistype 1.5 Plagen en plantenziekten<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Met name de Eikenprocessierups is aan de orde binnen dit crisistype. Na contact met de<br />
brandharen van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag en irritatie aan de<br />
ogen of aan de luchtwegen. Er zijn vooral risico’s voor de gezondheid in de periode dat de<br />
Eikenprocessierupsen brandharen krijgen (half mei-juni) en bij de verdere verspreiding van deze<br />
brandharen door verwaaien van brandharen, vervellinghuidjes en lege nesten (juli-september).<br />
Met hun weerhaakjes dringen de pijlvormige haren bij aanraking gemakkelijk in de huid, ogen en<br />
luchtwegen. Deze haartjes kunnen tot 6 jaar later nog overlast veroorzaken.<br />
Het risico op een plaag neemt toe met een grotere concentratie van mensen en het aantal eiken.<br />
Er zijn dan ook prioriteitsgebieden aan te wijzen, zijnde:<br />
• de bebouwde kommen van de diverse woonkernen;<br />
• grote rondwegen (de stadsring);<br />
• doorgaande gemeentelijke fiets-, auto- en ruiterroutes buiten de bebouwde kom;<br />
• bomen op particulier terrein;<br />
• wandelgebieden.<br />
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> kent veel natuurlijk en in de zomermaanden ook extra drukte door<br />
toeristen. Zowel toeristen als bewoners binnen de VRZ bevinden zich in deze periode veel buiten<br />
en is er dan ook een risico op een plaag van de Eikenprocessierups.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
22
Maatschappelijk thema: 2 Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 2.1 Ongevallen met brandbare/explosieve stof in open lucht<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype indicatoren gegeven welke de toepassing<br />
van objecten binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende indicatoren:<br />
het object dient een prioriteit 1 of 2 aanduiding volgens de PREVAP systematiek te hebben en<br />
onder “hoge gebouwen” worden gebouwen verstaan welke hoger dan 25m (10 bouwlagen boven<br />
het maaiveld) zijn.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bevinden zich vele gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de regio bevindt zich cultureel erfgoed. In sommige gevallen wordt het cultureel erfgoed<br />
object nog steeds gebruikt in bijvoorbeeld de vorm van kantoorruimte. De beschadiging,<br />
vernietiging of verdwijnen van materiële sporen of getuigenissen uit het verleden in het heden die<br />
de samenleving om redenen van o.a. collectieve herinnering en identiteitsbehoud dan wel<br />
identiteitsvorming van belang acht om te bewaren, te onderzoeken, te presenteren en over te<br />
informeren. In bijlage 6 is de Regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie<br />
<strong>Zeeland</strong> ’97 weergegeven. Dit is een lijst van alle geïnventariseerde cultureel erfgoed objecten<br />
binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>.<br />
Het instorten van hoge gebouwen als gevolg van brandbare of explosieve stof, is aan de orde in<br />
Vlissingen en Terneuzen. Conform de gegeven indicatoren omtrent hoge gebouwen, vallen de<br />
‘Sardijntoren’ in Vlissingen en ‘Waterfront’ in Terneuzen hieronder. Deze gebouwen leveren extra<br />
risico door de behoefte aan een speciale inzet.<br />
Crisistype 2.2 Instorting in grote gebouwen<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking is voor dit crisistype een indicator gegeven welke de toepassing<br />
van dit bepaalde objecten van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het object<br />
dient een prioriteit 1 of 2 aanduiding volgens de PREVAP systematiek te hebben.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Conform de gegeven indicator in de Handreiking Regionaal Risicoprofiel kan concreet<br />
geconcludeerd dat instorting in grote gebouwen voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> neer komt op<br />
1.414 objecten. 14 Hierbij is rekening gehouden met niet alleen “grote” gebouwen, maar ook met<br />
kwetsbare objecten welke over het algemeen kenmerkend zijn voor het aantrekken van publiek.<br />
Gezien het grote aantal objecten welke een prioriteit 1 of 2 conform de PREVAP lijst krijgen,<br />
vormt dit een risico voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>.<br />
14 PREVAP, kwetsbare objecten met prioriteit 1 of 2<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
23
Maatschappelijk thema: 3 Technologische omgeving<br />
Crisistype 3.1 Ongevallen met brandbare/explosieve stof in open lucht<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een vijftal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: #km weg, #km waterweg, #km spoor, #km buisleiding en het aantal stationaire<br />
inrichtingen.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Dit betreft wegen en objecten welke zich bevinden binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, en/of de<br />
objecten waarvan het effectgebied zich in de regio bevindt. Onder dit maatschappelijke thema<br />
vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij bedrijven<br />
opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand van<br />
100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind<br />
wegwaaien van een giftige stof. De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bevat vele kilometers wegen en 512<br />
objecten (inrichtingen) welke een bepaald effectgebied beslaan.<br />
Conform de Handreiking Regionaal Risicoprofiel kan concreet geconcludeerd dat de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> in de volgende mate over de gegeven indicatoren beschikt:<br />
Kengetallen ongevallen met brandbare, explosieve en giftige stoffen<br />
Vervoer weg 6.828 km weg<br />
Vervoer water 564 km waterweg<br />
Spoorvervoer 92 km spoor<br />
Transport buisleidingen 874 km buisleiding<br />
Stationaire inrichtingen 512 inrichtingen<br />
De tabel hierboven geeft een overzicht van kengetallen met betrekking tot ongevallen binnen het<br />
crisistype 3.1 en 3.2. Dit omdat ook giftige stoffen is mee genomen, welke in crisistipe 3.2 aan<br />
bod komt.<br />
Crisistype 3.2 Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een vijftal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: #km weg, #km waterweg, #km spoor, #km buisleiding en het aantal stationaire<br />
inrichtingen.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> is in Borsele de kerncentrale Borssele. De evacuatie afstand<br />
van deze kerncentrale omvat gedeelten van in totaal 6 gemeenten, zijnde Borsele, Goes,<br />
Middelburg, Vlissingen, Terneuzen en Sluis. Het effectgebied van deze kerncentrale is echter<br />
lastig aan te duiden, omdat deze afhankelijk is van variabele factoren, als bijvoorbeeld wind,<br />
waardoor het effectgebied de vorm van een sleutelgat krijgt. De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> beschikt<br />
over 14 BRZO (Besluit Risico’s Zware Ongevallen 1999) en 9 PBZO (Preventiebeleid Zware<br />
Ongevallen) bedrijven. Het BRZO 1999 is de Nederlandse implementatie van de Europese<br />
Seveso II-richtlijn. Doelstelling is het voorkomen en beheersen van zware ongevallen waarbij<br />
gevaarlijke stoffen betrokken zijn. Het Brzo 1999 stelt hiertoe eisen aan de meest risicovolle<br />
bedrijven in Nederland. Daarnaast wordt in het besluit de wijze geregeld waarop de overheid<br />
daarop moet toezien. Een PBZO-bedrijf is een Brzo-bedrijf dat tussen de lage en hoge<br />
drempelwaarde van het Brzo 1999 zit en is niet verplicht een VR (Veiligheidsrapport) op te<br />
stellen. Binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bevinden zich de volgende BRZO en PBZO<br />
bedrijven:<br />
15 PREVAP. De methode is in september 1997 door BZK per circulaire EB97/950 aangeboden als PREVAP Handleiding.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
15<br />
24
BRZO PBZO<br />
Total Raffinaderij Nederland N.V. Bison International<br />
Vopak Terminal Vlissingen B.V. Air Liquide Technische Gassen B.V.<br />
Eastman Chemical Middelburg B.V. Air Products Nederland B.V.<br />
DOW BENELUX B.V. Delta Milieu gevaarlijk afval<br />
ICL-IP Broomchemie B.V. Veembedrijf De Rijke B.V.<br />
Yara Sluiskil B.V. Cerestar (Cargill)<br />
Zuid Chemie ATO Deltius B.V.<br />
Oiltanking Terneuzen B.V. <strong>Zeeland</strong> Aluminium company N.V.<br />
Arkema Vlissingen B.V. Pfauth Logistieke Dienstverleners B.V.<br />
INVISTA Polyester B.V.<br />
Petroplus Tankstorage Vlissingen<br />
(Buitenhaven-Oost)<br />
Petroplus Tankstorage Vlissingen<br />
(Vlissingen-Oost)<br />
Sea Way Chemical Processing B.V.<br />
Thermphos International B.V.<br />
De <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> grenst aan Belgie, de <strong>Veiligheidsregio</strong> Midden- en West-Brabant en<br />
aan de <strong>Veiligheidsregio</strong> Rotterdam-Rijnmond. De VRZ kent geen effectgebieden welke<br />
veroorzaakt worden door objecten liggend in de <strong>Veiligheidsregio</strong> Rotterdam-Rijnmond. Vanuit de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> Midden- en West-Brabant geldt dat er in de gemeente Tholen zich een<br />
effectgebied bevindt in de kern Tholen stad welke haar oorsprong in de <strong>Veiligheidsregio</strong> Midden-<br />
en West-Brabant heeft. Het betreft hier een inrichting met gevaarlijke stoffen. Ook de gemeente<br />
Reimerswaal kent een effectgebied welke haar oorsprong heeft in de <strong>Veiligheidsregio</strong> Midden- en<br />
West-Brabant. Het betreft hier een BEVI plichtige inrichting met diverse bovengrondse tanks<br />
gevuld met propaan.<br />
Vanuit België reiken verschillende effectgebieden de VRZ binnen. Veroorzakers van deze<br />
effectgebieden betreffen inrichtingen welke aanzienlijke hoeveelheden brandbare, explosieve en<br />
toxische stoffen zijn opgeslagen en/of worden bewerkt. Vooral in Antwerpen, Zelzate en<br />
Zeebrugge bevinden zich concentraties welke in België liggen, en in de buurt van de grens liggen<br />
van de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>. Deze inrichtingen hebben effectgebieden welke zich strekken<br />
over de grens, en zo de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> in.<br />
Crisistype 3.3 Kernongevallen<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een drietal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreffen indicatoren<br />
met als uitgangspunt een ongeval. De indicatoren luiden als volgt:<br />
# A-objecten: kerncentrales nabij Nederlandse grens, # B-objecten: vervoer grote eenheden<br />
radioactief materiaal en # B-objecten: nucleaire faciliteiten brandklasse I.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
De effectafstanden van de kerncentrale Doel en Borssele vallen beide binnen de regio. Waar dit<br />
concreet op neer komt is in de tabel hieronder weergegeven.<br />
Maatregelzones Borssele Doel<br />
Evacuatie 2 km 4 km<br />
Jodiumprofylaxe 10 km 20 km<br />
Schuilen 20 km 40 km<br />
Organisatiezones 10 km 20 km<br />
Conform de Handreiking Regionaal Risicoprofiel kan concreet geconcludeerd dat de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> in de volgende mate over de gegeven indicatoren beschikt: 1 Aobjecten:<br />
Doel, 1 B-objecten: vervoer grote eenheden radioactief materiaal en 1 B-objecten:<br />
nucleaire faciliteiten brandklasse I. 17<br />
16 Brief VROM, kenmerk: VRZ/Reg.Brw/PvB/2009/0991<br />
17 Risicokaart, onderdeel ‘links en documenten’<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
16<br />
25
Maatschappelijk thema 4: Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 4.1 Verstoring energievoorziening<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor de vitale infrastructuur geen indicatoren beschikbaar.<br />
Echter voor de (electriciteits-) voorzieningen wel, zijnde: # centrales >250 MW en # inwoners.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoringen van<br />
energie, drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel<br />
voorzieningen verstaan. Een infrastructuur wordt als vitaal beschouwd als tenminste één van de<br />
volgende criteria van toepassing is:<br />
• verstoring of uitval van een vitale sector, dienst of product veroorzaakt<br />
economische of maatschappelijke ontwrichting op (inter-)nationale schaal;<br />
• verstoring of uitval leidt direct of indirect tot veel slachtoffers;<br />
• de ontwrichting is van lange duur, het herstel kost relatief veel tijd en gedurende<br />
het herstel zijn vooralsnog geen reële alternatieven voorhanden.<br />
In samenspraak met de sectoren zijn er door de vakministeries in totaal 13 sectoren benoemd als<br />
vitaal, onderverdeeld in 33 producten en diensten. 18 BZK is aangewezen als het coördinerende<br />
ministerie. De betrokken burgemeesters en de voorzitters van de veiligheidsregio’s (i.o.) zijn door<br />
de minister vertrouwelijk geïnformeerd over de infrastructuren die het betreft.<br />
Als antwoord op de indicatoren, zijn er 2 centrales die binnen de norm vallen (>250MW), met een<br />
totaal van 380.897 inwoners. Dit aantal inwoners is van belang. Immers, hoe meer inwoners, hoe<br />
meer mensen risico lopen als er een van de voorzieningen uitvalt. In verhouding tot de 25 andere<br />
veiligheidsregio’s, staat de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> op de 22 e plek qua populatie. 19<br />
Crisistype 4.2 Verstoring drinkwatervoorziening<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor de vitale infrastructuur geen indicatoren beschikbaar.<br />
Echter voor de (electriciteits-) voorzieningen wel, zijnde: # centrales >250 MW en # inwoners.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Drinkwater is voor de mens een primaire levensbehoefte. Drinkwater wordt naast consumptie<br />
voor de mens tevens gebruikt voor andere huishoudelijke doeleinden, proceswater, bluswater en<br />
consumptiewater voor dieren. De continuïteit en kwaliteit van de levering van drinkwater zijn sinds<br />
jaren goed geregeld. De Leveringsplannen van de waterbedrijven zijn hiervoor het beleidskader<br />
en in de praktijk is er zelden sprake van langdurige uitval van de drinkwaterlevering. Bewust<br />
menselijk handelen kan leiden tot een ernstige verstoring van de kwaliteit of een gehele of<br />
gedeeltelijke uitval van de drinkwatervoorziening op lokale of regionale schaal. Dit kan de<br />
maatschappij en regio aanzienlijk ontwrichten. Bij niet tijdig onderkende besmetting zou een<br />
(groot) aantal slachtoffers kunnen vallen. 20<br />
Zoals in het vorige crisistype genoemd, heeft de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> een totaal van 380.897<br />
inwoners. Ook voor dit crisistype is het aantal inwoners van belang. Immers, hoe meer inwoners,<br />
hoe meer mensen risico lopen als er een drinkwatervoorziening uitvalt.<br />
18 <strong>Rapport</strong> Bescherming vitale infrastructuur, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, september 2005<br />
19 Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
20 Bron:rapport vitale infrastructuur<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
26
Maatschappelijk thema 5: Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 5.1 Luchtvaartincidenten<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een tweetal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: LVL8 (Leidraad Vliegtuigongevallenbestrijding op Luchtvaartterreinen) scenario van<br />
toepassing zijn en # vliegbewegingen.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Op de risicokaart zijn luchtvaartincidenten gekoppeld aan vliegvelden. In de buurt van een<br />
vliegveld is de kans op een vliegtuigincident immers het grootst. Binnen de <strong>Veiligheidsregio</strong><br />
<strong>Zeeland</strong> bevinden zich als enig relevante vliegveld het vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>, in Arnemuiden.<br />
Echter valt dit vliegveld niet onder het LVL8 scenario, maar de LVL2. Toch is in overleg met de<br />
expertgroep besloten dit crisistype te verwerken. Dit omdat op het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong><br />
vliegshows plaats vinden, en 45.000 vliegbewegingen kent. 21<br />
Naast vliegvelden bevinden zich binnen de VRZ ook een tweetal helihavens, welke zich op de<br />
volgende locaties bevinden:<br />
• Oosterschelde ziekenhuis, Goes;<br />
• De Honte ziekenhuis, Terneuzen.<br />
Qua ernst van ongevallen valt het genoemde vliegveld en de genoemde helihavens in de lichtste<br />
risico categorie.<br />
Het vliegveld Woensdrecht kan haar effectgebied uitstralen naar de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>. Dit<br />
vliegveld ligt weliswaar buiten de regio, maar valt wel binnen de straal van 10 km<br />
grensoverschrijdende risico’s. De reden dat het effectgebied wellicht ook tot in de VRZ reikt, heeft<br />
te maken met aanvliegroutes (fly-overs) en de types vliegtuigen. Vanaf het vliegveld Woensdrecht<br />
vindt militair en burger vliegverkeer plaats.<br />
Crisistype 5.2 Incidenten op water<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Omdat statistieken met betrekking tot het aantal incidenten of ongevallen niet voorhanden zijn is<br />
gekeken naar het aantal scheepvaartpassages bij sluizen in de verschillende veiligheidsregio’s.<br />
Hier zijn de volgende twee indicatoren uit voort gevloeid: # passages pleziervaart en # passages<br />
beroepsvaart.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Dit betreft ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van passagiers en lading en de<br />
grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht moet worden zijn<br />
ongevallen met veerponten, veerboten, cruiseschepen, recreatievaart en rondvaartboten. De<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> beschikt over verschillende vaarroutes, welke overzichtelijk zijn<br />
weergegeven in bijlage 7 ‘Scheepvaart 2008’. De dikte van de getekende routes geeft de mate<br />
van verkeersintensiteit aan.<br />
Binnen de VRZ bevindt zich op het Grevelingenmeer, Oosterschelde, Westerschelde, Veerse<br />
Meer en Krammer veel recreatief vaarverkeer plaats, wat het risico op een recreatief incident<br />
relevant maakt. In totaal kent de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> 196.253 pleziervaart passages en<br />
183.368 beroepsvaart passages. 22<br />
21 Aanvalsplan Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong><br />
22 Centraal Bureau voor de Statistiek<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
27
Crisistype 5.3 Verkeersincidenten op land<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Het betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor met mogelijk veel<br />
slachtoffers. Naast de autowegen en provinciale wegen loopt door de <strong>Veiligheidsregio</strong> ook een<br />
autosnelweg, de A58. Vrijwel parallel op de A58 loopt de intercitylijn. Deze lijn wordt voor zowel<br />
transport van passagiers als voor transport van goederen gebruikt. De intercitylijn splitst zich op<br />
naar spoorlijnen ter hoogte van Goes, Eindewegen, en vlak voor Arnemuiden. De relevantie van<br />
het risico op een verkeersongeval op land is dan ook volgens deze definitie relevant.<br />
Crisistype 5.4 Incidenten in tunnels<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype een tweetal indicatoren gegeven welke de<br />
toepassing van dit crisistype voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> bepalen. Het betreft de volgende<br />
indicatoren: # km spoortunnels en # km wegtunnels. Hierbij dient een minimum lengte aan de<br />
orde zijn van 250 meter.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Hieronder zijn vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of sprake is van gevaarlijke<br />
stoffen opgenomen. De twee tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel (6,6 km) op het<br />
grondgebied van de gemeenten Borsele en Terneuzen, en de Vlaketunnel (774 m) in de<br />
gemeente Kapelle en Reimerswaal. Beide tunnels bestaan uit twee aparte tunnelbuizen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
28
Maatschappelijk thema 6: Gezondheid<br />
Crisistype 6.1 Bedreiging volksgezondheid<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Bij het uitbreken van een nieuw type influenzavirus heeft dit met name invloed op het percentage<br />
sterfgevallen onder de zieken. Wanneer de ziekte gemiddeld acht dagen duurt zal dat leiden tot<br />
het overlijden van 0,47% van de gehele bevolking. In de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> zal dit absoluut<br />
neer komen op circa 1860 sterfgevallen. 23<br />
Crisistype 6.2 Ziektegolf<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar. Wel zijn de<br />
leeftijdsgroepen 0-5 jaar en 65 plus als hoger kwetsbare groepen aangewezen voor een<br />
ziektegolf.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie dan wel pandemie. In de<br />
zomermaanden trekt de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> veel toeristen. Hierdoor is de kans op<br />
verspreiding van besmettelijke ziekten enorm. Aangezien de groep van 65-plussers naar<br />
verwachting met 46% zullen gaan toenemen over de periode van 2007 tot 2025, en dit tevens een<br />
zwakke groep betreft gezien de conditie, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
Naast 65-plussers, is ook de groep kinderen in de leeftijd van 0-5 jaar een kwetsbare groep.<br />
Absoluut zijn er in <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> 19.803 kinderen in de leeftijd van 0-5 jaar, en 68.853<br />
65-plussers. 24<br />
Crisistype 6.3 Dierziekten<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Nederland is een enorm veedicht land en transporteert het vee over de grenzen heen. Dit brengt<br />
de waarschijnlijkheid op een uitbraak van een dierziekte naar een maximum. Wanneer een<br />
dierziekte (virus) uitbreekt welke overdraagzaam is op de mens geeft dit een risico voor de<br />
bevolking. Het eten van geïnfecteerde producten, afkomstig van zieke dieren leidt tot ziekte bij<br />
mensen, en in sommige extreme gevallen tot de dood.<br />
23 Scenario Grieppandemie<br />
24 Centraal Bureau voor de Statistiek<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
29
Maatschappelijk thema 7: Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Crisistype 7.1 Paniek in menigten<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar. Voorwaarde<br />
om een evenement ook daadwerkelijk als een risico te classificeren is wel dat er minimaal 5000<br />
mensen tegelijkertijd aanwezig moeten zijn.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. De<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> kent de volgende evenementen welke voldoen aan de gegeven<br />
voorwaarden:<br />
Gemeente Goes:<br />
• Verschillende evenementen, Grote markt Goes;<br />
Gemeente Kapelle:<br />
• Kapelse Dag, Kapelle;<br />
• Wemeldinge Dag, Wemeldinge;<br />
Gemeente Schouwen-Duiveland<br />
• Visserijdagen in Bruinisse;<br />
• Concert at Sea, Brouwersdam;<br />
• Pinksterfeest Renesse;<br />
• Havendagen Zierikzee;<br />
• Brouwse dag in Brouwershaven;<br />
• Burghse dag in Burgh-Haamstede<br />
Gemeente Reimerswaal:<br />
• Mosseldag, Yerseke;<br />
Gemeente Middelburg:<br />
• Verschillende evenementen, Grote markt Middelburg;<br />
Gemeente Terneuzen:<br />
• Terneuzense Havendagen, Terneuzen;<br />
• Dance en Rock around the Bridge, Sas van Gent;<br />
• Megaparty’s, Sas van Gent;<br />
Gemeente Vlissingen:<br />
• Bevrijdingsfestival en verschillende evenementen, Bellamypark Vlissingen.<br />
Risico’s welke bij deze evenementen relevant zijn, zijn paniek in menigten en verstoring openbare<br />
orde. Bij de Kerncentrale Borsele vormen eventuele demonstraties ook een verstoring van de<br />
openbare orde. Hier wordt niet voldaan aan het criteria van minimaal 5000 man, maar betreft wel<br />
een risico.<br />
Crisistype 7.2 Verstoring openbare orde<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Door de landelijke handreiking zijn voor dit crisistype geen indicatoren beschikbaar.<br />
Risico <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Manifestaties, demonstraties en samenkomsten waarin een bepaalde mening wordt uitgedragen<br />
(zoals beschreven in de Wet openbare manifestaties), politieke spanningen en stakingen,<br />
demonstraties rondom de kerncentrale Borsele etc. kunnen aanleiding geven tot verstoring van<br />
de openbare orde en veiligheid binnen de VRZ. De voorbereiding van de operationele diensten<br />
op dergelijke manifestaties vertoont overeenkomsten met de voorbereiding op evenementen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
30
7. Regionale risicoanalyse<br />
De volgende stap in het proces is de risicoanalyse. De basis voor de risicoanalyse wordt gevormd<br />
door een uitwerking van ramp- en crisisscenario’s met mogelijke bedreigingen van de (regionale)<br />
veiligheid. Van ieder ramp- en crisisscenario wordt het risico geanalyseerd op basis van één<br />
uniforme meetlat. De risicoanalyse is de resultante van de beoordeling van de scenario’s op<br />
impact van de gevolgen op vitale belangen en de waarschijnlijkheid van het daadwerkelijk<br />
optreden van ramp of crisis. In vervolg op het analyseren van het risico wordt de noodzaak tot<br />
(bestuurlijke) aandacht bezien. Op basis hiervan wordt het regionaal risicoprofiel opgesteld<br />
waarna besluitvorming kan plaatsvinden.<br />
Scenario-<br />
uitwerking<br />
Regionale risicoanalyse:<br />
Hoe erg is dat?<br />
Impactanalyse<br />
Waarschijnlijkheidsanalyse<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
Capaciteitenanalyse:<br />
Wat doen we er al aan?<br />
Generieke<br />
capaciteitenanalyse<br />
Risicoprofiel<br />
Uitgangspunt is dat de veiligheidsregio verantwoordelijk is voor het selecteren, beschrijven en<br />
beoordelen van de scenario’s in het regionaal risicoprofiel.<br />
In de analyse is bekeken wat de impact van ieder scenario is en wat de waarschijnlijkheid is dat<br />
het maatgevende scenario, met bijhorende impact, zich voordoet. De waarschijnlijkheid van<br />
voorkomen kan verkleind worden met behulp van risicobeheersing (pro-actie, preventie en evt.<br />
risicocommunicatie). Voor enkele scenario’s is de waarschijnlijkheid klein(er) dankzij de al<br />
bestaande pro-actieve en preventieve aandacht. Bijvoorbeeld ’ongeval met gevaarlijke stof’, door<br />
vergunning en handhaving van bouw en milieuregelgeving en door uitvoering te geven aan de<br />
wettelijke taken voortkomend uit het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) en het Besluit<br />
risico’s en zware ongevallen (Brzo).<br />
De impact kan verkleind worden met behulp van crisisbeheersing (preparatie, repressie en<br />
nazorg). Snel en adequaat optreden van de repressieve diensten kan de impact van een incident<br />
verkleinen. Middels goede voorbereiding op een incident, bijvoorbeeld door actuele<br />
rampbestrijdingsplannen, is er aandacht voor adequaat optreden. De kazerne volgordetabel zorgt<br />
ervoor dat de opkomsttijd zo kort mogelijk is en door het dekkingsplan en spreidingsplan vindt er<br />
een optimale verdeling van opstelplaatsen van voertuigen en hulpmiddelen plaats.<br />
Besluitvorming<br />
31
8. Scenario uitwerking<br />
8.1 Inleiding<br />
Een scenario is een beschrijving van een aantal gebeurtenissen (rampen of crises) die<br />
consequenties hebben voor de regionale veiligheid, de oorzaak daarvan, de context en de<br />
gevolgen. Een scenario biedt een manier om te communiceren over en een (gezamenlijk) gevoel<br />
te krijgen voor toekomstige onzekerheden en factoren die van invloed zijn op beslissingen van nu.<br />
Anders gezegd: met een dergelijk scenario is het eenvoudiger om zich voor te stellen wat er mis<br />
kan gaan en op basis daarvan in de fase van de capaciteitsanalyse te beoordelen welke<br />
maatregelen (pro-actief, preventief, preparatief en in de repressiefase) genomen kunnen worden.<br />
Scenario’s zijn daarmee slechts een hulpmiddel, namelijk om te bepalen of men een juist en<br />
volledig overzicht heeft over de soort maatregelen dat genomen moet worden om de variëteit aan<br />
rampen en crises die in de regio kunnen voorkomen het hoofd te kunnen bieden.<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp leidde de risico-inventarisatie voor elk van de<br />
18 ramptypen 1-op-1 tot een maatscenario, d.w.z. een maatgevende grootte voor een bepaald<br />
ramptype in de klasse I tot en met V. In de nieuwe methode worden maatgevende scenario’s<br />
uitgewerkt op basis van expert judgement en out of the box denken.<br />
Voor elke in de vorige stap gekozen scenario wordt een beschrijving uitgewerkt. Deze scenariouitwerkingen<br />
omvatten een beschrijving van:<br />
• (de aard en omvang van) één of meer met elkaar verband houdende gebeurtenissen<br />
(incidenten) die consequenties hebben voor de regionale veiligheid;<br />
• de aanloop tot het incident, bestaande uit de (achterliggende) oorzaak en de “trigger”die<br />
het incident feitelijk doet ontstaan;<br />
• de context van de gebeurtenissen, met een aanduiding van algemene omstandigheden<br />
en de mate van kwetsbaarheid en weerstand van de mens, object en maatschappij, voor<br />
zover relevant voor het beschreven incident;<br />
• de consequenties van het incident, met aanduiding van aard en omvang en de effecten<br />
van het incident op de continuïteit van de vitale infrastructuur.<br />
Tevens worden de regulier gebruikte beheersingsmaatregelen (dus zonder de aanvullende<br />
maatregelen zoals vergunningverlening en handhaving op basis van de capaciteitenanalyse) in<br />
beeld gebracht en verwerkt in de beschrijving<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
32
8.2. De eisen aan een scenario<br />
De eisen aan een ramp- en crisisscenario zijn:<br />
• De ramp- en crisisscenario’s zijn uniform beschreven (volgens een format), zij zijn<br />
mogelijk, consistent en begrijpelijk voor zowel brandweer als politie en GHOR;<br />
• zij kunnen in ernst variëren van redelijk ernstig tot het ergst denkbare;<br />
• de ramp- en crisisscenario’s zijn zo concreet dat het mogelijk is er planningsassumpties<br />
voor de strategische planning uit af te leiden. Dit wil zeggen dat op basis van het scenario<br />
duidelijk moet zijn op welke capaciteiten een beroep zal worden gedaan. Het benoemt de<br />
tijdshorizon en het beleidsdomein crisistype waarop het betrekking heeft, inclusief<br />
specifieke kwesties die aan de orde zijn<br />
• het is relevant voor de doelstelling van de scenarioanalyse en representatief voor één<br />
van de crisistypen.<br />
De scenario’s worden zo omschreven dat het aan de hand van de omschrijving voor een expert<br />
mogelijk is om het scenario te beoordelen op impact en waarschijnlijkheid (dat wil zeggen een<br />
kwalitatieve inschatting te maken van de impact en de waarschijnlijkheid van het scenario, zie<br />
hoofdstuk 9 en 10).<br />
Voor diverse incidenttypen wordt een groot deel van de scenariobeschrijving opgenomen in de<br />
voorbeelduitwerking van incidenttypen. Deze beschrijving behoeft uiteraard aanvulling voor de<br />
regionale context. Het uitwerken van andere onderdelen van scenariobeschrijvingen door de<br />
regio is daardoor alleen noodzakelijk bij keuze voor een (nog) niet landelijk uitgewerkt<br />
incidenttype of de wens om de landelijke voorbeelduitwerking aan te passen. Inhoudelijke experts<br />
kunnen worden benaderd om te beoordelen of het scenario aan bovengenoemde eisen voldoet.<br />
Deze experts kunnen in voorkomende gevallen ook inhoudelijke informatie aanleveren om het<br />
scenario te vullen en om feitelijke onjuistheden uit het scenario te halen.<br />
De randvoorwaarden aan expertmeningen zijn in de NRB het meest concreet uitgewerkt in relatie<br />
tot de waarschijnlijkheidschattingen:<br />
• verantwoording: uniforme regels voor de beschrijving van het ramp- en crisisscenario en<br />
verantwoording van de bronnen die de experts gebruiken;<br />
• empirische controle: schattingen van experts moeten niet strijdig zijn met empirische<br />
data;<br />
• onzekerheid: experts moeten expliciet een uitspraak doen over de onzekerheid van de<br />
schatting;<br />
• reproduceerbaarheid: (indien van toepassing) bij verwerking van gegevens van<br />
verschillende experts dient gebruik gemaakte te worden van reproduceerbare methoden.<br />
Om ramp- en crisisscenario’s op te kunnen stellen is informatie nodig over risicodragers en over<br />
relevante ontwikkelingen. Tevens is er een historisch overzicht nodig van incidenten (regionaal,<br />
landelijk en Europees) en van de vitale infrastructuur.<br />
Een aantal incidentscenario’s vinden op landelijk niveau plaats, bijvoorbeeld een grieppandemie<br />
of extreme weersomstandigheden. Hierbij worden de gevolgen ook landelijk aangepakt. Hiervoor<br />
is (waar mogelijk) aansluiting gezocht bij landelijk beleid. Ook zijn er incidentscenario’s die overal<br />
in het land plaats kunnen vinden en waarvoor geen specifieke, regionale elementen te benoemen<br />
zijn. Deze scenario’s zijn generiek omschreven. De overige incidentscenario’s zijn op regionaal<br />
niveau omschreven.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
33
8.3 Scenario’s op regionaal niveau<br />
Aan de hand van de in voorgaande paragraven aangegeven elementen, zijn voor de volgende<br />
incidentscenario’s, op regionaal niveau maatgevende scenario’s uitgewerkt voor de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>:<br />
2.1 Branden in kwetsbare objecten<br />
2.2 Instortingen in grote gebouwen<br />
3.1 Ongevallen met brandbare / explosieve stof in open lucht<br />
3.2 Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
4.2 Verstoring drinkwatervoorziening<br />
5.2 Incidenten op het water<br />
5.3 Verkeersincidenten op land<br />
5.4 Incidenten in tunnels<br />
7.1 Paniek in menigten<br />
7.2 Verstoring openbare orde.<br />
8.4 Generieke scenario’s<br />
Voor de volgende incidentscenario’s zijn met behulp van eerder genoemde elementen,<br />
maatgevende, niet specifieke, incidentscenario’s voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> uitgewerkt:<br />
1.1 Overstroming<br />
1.2 Natuurbranden<br />
1.3 Extreme weersomstandigheden<br />
1.5 Plagen en plantenziekten<br />
3.3 Kernongevallen<br />
4.1 Verstoring energievoorziening<br />
5.1 Luchtvaartincidenten<br />
6.1 Bedreiging volksgezondheid<br />
6.2 Ziektegolf<br />
6.3 Dierziekten.<br />
8.5 Overige scenario’s<br />
Voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> zijn de volgende scenario’s (nog) niet uitgewerkt, vanwege het<br />
feit dat vanuit de expertgroep de des betreffende scenario’s als zijnde niet relevant zijn<br />
beoordeeld. Omdat het hier over specifieke scenario’s gaat, is dit op incidenttype niveau<br />
genoteerd.<br />
1.3.40 Extreme regenval;<br />
4.3.10 Uitval rioleringssysteem;<br />
4.3.20 Uitval afvalwaterzuivering;<br />
4.4.10 Uitval voorziening voor spraak- en datacommunicatie;<br />
4.5.10 Langdurige staking afvalverwerking;<br />
4.6.10 Langdurige staking distributiecentra;<br />
5.2.30 Incident op ruim water;<br />
6.1.30 Verontreiniging zwemwater door natuurlijke oorzaak (blauwalg);<br />
6.1.40 Plantenziekte overdraagbaar op mens.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
34
9. Impactbeoordeling<br />
9.1 Inleiding<br />
Per ramp- en crisisscenario wordt een impactanalyse uitgevoerd om inzicht te krijgen in de aard,<br />
de omvang en de schaal van de gevolgen van elk ramp- en crisisscenario.<br />
Voor de impactanalyse wordt de methodiek gebruikt van de Strategie Nationale Veiligheid. In<br />
tegenstelling tot de Leidraad Maatramp gaat deze methode uit van een tweedimensionale<br />
analyse van risico’s: niet alleen op impact, maar ook op waarschijnlijkheid. Bij de beoordeling van<br />
de impact wordt bovendien niet alleen gekeken naar de fysieke veiligheid (doden en gewonden),<br />
maar naar de aantasting van alle vitale belangen.<br />
9.2 Impactbeoordeling<br />
De impactbeoordeling is een multicriteria-analyse. De gekozen impactcriteria zijn de directe<br />
vertaling van de verschuiving in focus naar het bredere begrip crisisbeheersing en hebben<br />
daarom betrekking op de bescherming van vitale belangen. Elk van de vitale belangen is daarom<br />
vertaald naar één tot maximaal drie impactcriteria. Voor het regionaal risicoprofiel is aan de<br />
nationale methode de bescherming van cultureel erfgoed toegevoegd. Tegelijkertijd is het<br />
criterium ‘aantasting van de internationale positie van Nederland‘ uit het model gehaald, omdat dit<br />
voor het regionale niveau veel moeilijker in te schatten is. De impactcriteria voor de regionale<br />
risicoanalyse zijn aldus de volgende.<br />
Vitaal belang impactcriterium<br />
1. territoriale veiligheid 1.1 aantasting van de integriteit van het grondgebied<br />
2. fysieke veiligheid 2.1 doden<br />
2.2 ernstig gewonden en chronisch zieken<br />
2.3 lichamelijk lijden<br />
3. economische veiligheid 3.1 kosten<br />
4. ecologische veiligheid 4.1 langdurige aantasting van milieu en natuur<br />
5. sociale en politieke<br />
stabiliteit<br />
6. veiligheid van cultureel<br />
erfgoed<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
5.1 verstoring van het dagelijks leven<br />
5.2 aantasting van de locale en regionale positie van het<br />
bestuur<br />
5.3 sociaal psychologische impact: woede en angst<br />
6.1 aantasting van cultureel erfgoed<br />
De impactcriteria zijn ‘meetbaar’ gemaakt door de impact in klassen in te delen. We hanteren vijf<br />
klassen: A-B-C-D-E.<br />
A: Beperkt gevolg<br />
B: Aanzienlijk gevolg<br />
C: Ernstig gevolg<br />
D: Zeer ernstig gevolg<br />
E: catastrofaal gevolg<br />
Voor iedere klasse is een bandbreedte bepaald (bijvoorbeeld 0 tot 10 doden). Er is in alle<br />
gevallen gestreefd naar de verhouding tussen de opeenvolgende klassen gelijk te houden.<br />
Bovendien zijn de klassen voor elk impactcriterium zo gedefinieerd dat ze onderling min of meer<br />
vergelijkbaar zijn.<br />
35
Criterium 1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied<br />
“Het feitelijke of functionele verlies van, dan wel het buiten gebruik zijn van, dan wel het verlies<br />
van zeggenschap over delen van de regio.”<br />
Onder functioneel verlies wordt vooral verstaan het verlies van het gebruik van gebouwen,<br />
woningen, infrastructuur, wegen en grond. Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: buiten<br />
oevers treden rivier, terroristische aanslag in Nederland, afscheiding van een regio, uitbraak van<br />
dierziekten, aanval buitenlandse mogendheid, beschadiging of verlies van zeggenschap over<br />
en/of bezit van Nederlandse ambassades, chemische/ biologische/nucleaire besmetting.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• de oppervlakte van het bedreigde of aangetaste gebied (geografische<br />
afbakening);<br />
• de tijdsduur gedurende welke het gebied wordt bedreigd of aangetast;<br />
• de bevolkingsdichtheid van het betreffende gebied.<br />
oppervlakte wijk, dorp<br />
lokaal<br />
gemeentelijk regionaal<br />
tijdsduur ↓<br />
max 4 km2 4-40 km2 40-400 km2 >400 km2<br />
2-6 dagen A A B C<br />
1-4 weken A B C D<br />
1 tot 6 maanden B C D E<br />
½ jaar of langer C D E E<br />
Criterium 2.1 Doden<br />
“Dodelijk letsel, direct overlijden of vervroegd overlijden binnen een periode van 20 jaar.”<br />
Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: ongeluk in chemische fabriek, grootscheepse<br />
dijkdoorbraak, terroristische aanslag, uitbraak van een epidemie, grootschalige onlusten.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• het aantal doden als gevolg van het incident;<br />
• het tijdstip van overlijden.<br />
C<br />
r<br />
i<br />
t<br />
e<br />
r<br />
i<br />
aantal <br />
tijdstip ↓<br />
Direct<br />
overlijden<br />
(binnen 1<br />
jaar)<br />
Vervroegd<br />
overlijden<br />
(van 1-20<br />
jaar)<br />
1 2-4 4-16 16-40 40-160 160-400<br />
A B C C D D E<br />
A A B C C D D<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
><br />
400<br />
36
Criterium 2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken<br />
“Letsel gevallen behorend tot categorie T1 en T2, en personen met langdurige of blijvende<br />
gezondheidsproblemen zoals ademhalingsklachten, ernstige verbrandingen of<br />
huidaandoeningen, gehoorbeschadiging, lijden aan oorlogssyndroom. Slachtoffers behorend tot<br />
categorie T1 of T2 hebben onmiddellijk medische hulp nodig en behandeling dient binnen 2 uur<br />
aan te vangen (T1) dan wel moeten continu bewaakt worden en behandeling binnen 6 uur (T2).<br />
Chronisch zieken zijn personen die gedurende lange periode (> 1 jaar) beperkingen ondervinden:<br />
medische zorg nodig hebben, niet of gedeeltelijk kunnen deelnemen aan het arbeidsproces,<br />
belemmering ervaren in het sociale functioneren.”<br />
Indien na een incident een aantal slachtoffers behorend tot de categorie T1 of T2 niet binnen 2<br />
uur (T1) of binnen 6 uur (T2) afdoende kan worden geholpen, doordat ze niet door hulpdiensten<br />
kunnen worden bereikt of door gebrek aan de goede hulpmiddelen, dient dat aantal te worden<br />
beschouwd als ‘direct overleden’ en in die categorie worden opgenomen. In de beschrijving van<br />
het scenario dient wel te worden opgenomen hoeveel slachtoffers er in de categorieën T1 en T2<br />
zijn gevallen, ook als ze door het ontbreken van tijdige hulp overlijden, omdat dit een<br />
aangrijpingspunt is voor de strategische planning.<br />
Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: ongeluk in chemische fabriek, terroristische aanslag<br />
met biologische of chemische wapens, grootschalige onlusten.<br />
De indicator voor het meten van de impact is het aantal chronisch zieken en ernstig gewonden.<br />
C<br />
r<br />
i<br />
aantal 1 2-4 4-16 16-40 40-160 160-400<br />
><br />
400<br />
A B C C D D E<br />
Criterium 2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften)<br />
“Blootstelling aan extreme weer- en klimaat omstandigheden, alsmede het gebrek aan voedsel,<br />
drinkwater, energie, onderdak of anderszins primaire levensbehoeften.”<br />
Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: terroristische aanslag op drinkwatervoorziening of<br />
energievoorziening, vrijkomen straling als gevolg van incident met kernreactor, natuurramp.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• aantal getroffenen;<br />
• tijdsduur.<br />
aantal < 400 < 4.000 < 40.000 > 40.000<br />
tijdsduur ↓<br />
2-6 dagen A B C D<br />
1-4 weken B C D E<br />
1 maand of langer C D E E<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
37
Criterium 3.1 Kosten<br />
“Euro’s in termen van herstelkosten voor geleden schade, extra kosten en gederfde inkomsten.”<br />
Voorbeelden van incidenten zijn: grootschalige vluchtelingenstromen, pandemie met massale<br />
uitval arbeidskrachten, besmettelijke dierziekten (mond en klauwzeer), gewapend conflict in regio<br />
waaruit Nederland grondstoffen betrekt, grootschalige uitval betalingssystemen, instorten<br />
financiële markten.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• materiële schaden en kosten;<br />
• gezondheid schaden en kosten;<br />
• financiële schaden en kosten;<br />
• kosten van bestrijding, hulpverlening en herstel.<br />
De impact wordt gebaseerd op de totaal geleden schade in geld; de schaden in de afzonderlijke<br />
categorieën 1 t/m 4 worden opgeteld.<br />
Kosten in € < 2 < 20
Criterium 4.1 Langdurige aantasting van het milieu en natuur (flora en fauna)<br />
“Langdurige of blijvende aantasting van de kwaliteit van het milieu, waaronder verontreiniging van<br />
lucht, water of bodem, en langdurige of blijvende verstoring van de oorspronkelijke ecologische<br />
functie, zoals het verlies van soortendiversiteit flora en fauna, verlies van bijzondere<br />
ecosystemen, overrompeling door uitheemse soorten.”<br />
Aantasting van de ecologische veiligheid wordt gemeten aan de hand van twee aspecten:<br />
A. aantasting van natuur- en landschappelijke gebieden die als beschermwaardig zijn<br />
aangewezen, en<br />
B. aantasting van het milieu in algemene zin, ook buiten de genoemde<br />
natuur- en landschappelijke gebieden.<br />
N.B.: Bij de scoring van de aantasting van de ecologische veiligheid moeten eerst beide<br />
impactcriteria worden beoordeeld. De hoogste gescoorde impact geldt als impact voor het<br />
criterium 4.1. Echter, beide impactscores zullen in beschouwing worden genomen bij het nagaan<br />
van de te nemen maatregelen en de daarvoor benodigde capaciteiten. Het is daarom<br />
noodzakelijk dat gegevens voor beide impactcriteria worden verstrekt en gemotiveerd.<br />
Criterium 4.1.A.<br />
Aantasting van flora- en faunagebieden die als beschermwaardig zijn aangewezen (verder<br />
genoemd ‘natuurgebieden’), waarbij wordt uitgegaan van een ‘alles of niets’-effect: waar de<br />
aantasting optreedt gaan er ecosystemen verloren. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie<br />
typen beleidsmatig verschillende natuurgebieden: broedgebieden van weidevogels; de<br />
ecologische hoofdstructuur (EHS) en natuurgebieden aangewezen in de Natura 2000<br />
regelgeving.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• relatief oppervlak van het getroffen natuur- of landschappelijk gebied;<br />
• duur van de aantasting.<br />
(gemiddelde) relatieve<br />
oppervlakte <br />
Type natuurgebied ↓<br />
< 3% 3-10% >10%<br />
Broedgebied weidevogels A B C<br />
EHS gebieden B C D<br />
Natura 2000 gebieden C D E<br />
(gemiddelde) relatieve<br />
oppervlakte(ha) <br />
Type natuurgebied ↓<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
< 3% 3-10% >10%<br />
Broedgebied weidevogels 1.000<br />
EHS gebieden 1.748<br />
Natura 2000 gebieden 1.160<br />
39
Criterium 4.1.B<br />
Aantasting van het milieu in algemene zin, ook buiten de genoemde natuur en landschappelijke<br />
gebieden, zal over het algemeen leiden tot impacts die gescoord moeten worden onder een of<br />
meerdere van de andere impactcriteria.<br />
In de motivering van criterium 4.1.B moet verantwoord worden welke impacts in dit verband<br />
gescoord zijn onder welke impactcriteria. Daarnaast moet onder criterium 4.1.B aandacht worden<br />
besteed aan impacts die een ernstige aantasting van het milieu op zich veroorzaken. Er is sprake<br />
van ernstige aantasting van het milieu indien:<br />
• milieuprocessen die voorwaardenscheppend zijn voor het onderhouden van<br />
levensprocessen (denk bijvoorbeeld aan mineralisatie kringlopen, reiniging van water en<br />
lucht), worden aangetast, waarbij (indien van toepassing) bestaande normen worden<br />
overschreden, en:<br />
• die aantasting plaatsvindt gedurende een periode van tenminste 1 jaar<br />
• bij de aantasting de interventiewaarde, die geldt voor een chemische verontreiniging<br />
wordt overschreden.<br />
De ernst van de impact wordt gescoord aan de hand van de absolute oppervlakte van het<br />
getroffen gebied.<br />
oppervlakte wijk, dorp<br />
lokaal gemeentelijk regionaal<br />
max 4 km2 4-40 km2 40-400 km2 >400 km2<br />
A B C D<br />
Criterium 5.1 Verstoring van het dagelijks leven<br />
“De aantasting van de vrijheid zich te verplaatsen en samen te komen op publieke plaatsen en in<br />
openbare ruimten, waardoor de deelname aan het normale maatschappelijk verkeer wordt<br />
belemmerd.”<br />
Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: aantasting van vitale infrastructuur zoals uitval van<br />
elektriciteit, massale sterfte onder bevolking door pandemie, bezetting, grootschalige onlusten,<br />
dijkdoorbraak, terroristische aanslag, grootschalige instroom van vluchtelingen.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
• geen onderwijs kunnen volgen;<br />
• niet naar het werk kunnen gaan;<br />
• geen gebruik kunnen maken van maatschappelijke voorzieningen als die voor sport,<br />
cultuur of gezondheidszorg;<br />
• verminderde bereikbaarheid door blokkade van wegen en uitval van openbaar vervoer;<br />
• niet kunnen doen van noodzakelijke aankopen wegens winkelsluiting.<br />
De genoemde indicatoren worden gewaardeerd op basis van:<br />
• aantal getroffenen;<br />
• tijdsduur;<br />
• aantal indicatoren van toepassing.<br />
aantal < 400<br />
tijdsduur ↓<br />
inwoners<br />
< 4.000 < 40.000<br />
inwoners inwoners<br />
1-2 dagen A A B C<br />
3 dagen tot 1 week A B C D<br />
1 week tot 1 maand B C D E<br />
1 maand of langer C D E E<br />
Aantal indicatoren van toepassing<br />
• In geval maximaal 1 indicator van toepassing is, dan -1 (bijv. D wordt C)<br />
• in geval tenminste 3 indicatoren van toepassing zijn, dan +1 (bijv. B wordt C)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
>40.000<br />
inwoners<br />
40
Criterium 5.2 Aantasting positie lokale en regionale openbaar bestuur:<br />
“De aantasting van het functioneren van de Nederlandse overheid, in het bijzonder de lokale en<br />
regionale overheid, en haar instituties en/of de aantasting van rechten en vrijheden en andere<br />
kernwaarden verbonden aan de Nederlandse democratie en vastgelegd in de grondwet.”<br />
Als indicatoren voor het meten van de impact worden de volgende zes gehanteerd:<br />
• Aantasting van het functioneren van de politieke vertegenwoordiging;<br />
• Aantasting van het functioneren van het openbaar bestuur;<br />
• Aantasting van het functioneren van het financiële stelsel;<br />
• Aantasting van de openbare orde en veiligheid;<br />
• Aantasting van vrijheden en/of rechten (godsdienst, kiesrecht etc);<br />
• Aantasting van geaccepteerde Nederlandse waarden en normen.<br />
Aantasting van de integriteit is een vorm van aantasting van het functioneren.<br />
De klassenindeling wordt vervolgens gebaseerd op:<br />
• Aantal indicatoren dat van toepassing is;<br />
• De tijdsduur;<br />
• De omvang waarmee een indicator is aangepast.<br />
aantal indic. Maximaal 1 uit 6 Maximaal 2 uit 6<br />
>=3 uit 6<br />
tijdsduur ↓<br />
indicatoren<br />
indicatoren<br />
indicatoren<br />
Dagen A B C<br />
Weken B C D<br />
Maanden C D E<br />
1 of meer jaren D E E<br />
Aantal indicatoren<br />
Aantal indicatoren >50% aangetast<br />
Indien een indicator voor meer dan 50% wordt aangetast, dan +1 (bijv. C wordt D)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
41
Criterium 5.3 Sociaal psychologische impact<br />
“Gedragsmatige reactie van de bevolking die door uitingen van angst en woede (mogelijk ook<br />
vermengd met verdriet en afschuw) worden gekarakteriseerd en waaraan de media aandacht<br />
besteden. Deze uitingen kunnen komen van personen die direct worden getroffen, en van de rest<br />
van de bevolking, en moeten waarneembaar zijn (d.w.z. hoorbaar, zichtbaar, leesbaar).<br />
Voorbeelden van bedreigingoorzaken zijn: terroristische aanslag, politieke moord, ontvoering,<br />
gijzeling of aanslag op politieke leiders, leden van het Koninklijk Huis, dominantie van een<br />
ondemocratische politieke partij, staatsgreep, ontploffing kerncentrale, pandemie met<br />
(mogelijkheid van) een massale sterfte.<br />
De indicatoren worden in drie categorieën opgedeeld:<br />
1. Perceptie van het incident bij de getroffenen dan wel de rest van de bevolking;<br />
2. Verwachtingspatroon rond het incident en zijn gevolgen bij de getroffenen en de rest van<br />
de bevolking;<br />
3. Handelingsperspectief voor getroffenen bij het incident.<br />
Per indicator wordt aangegeven of de indicator wel of niet van toepassing is.<br />
Aantal significante<br />
categorieën <br />
Eindgradatie ↓<br />
0 significante<br />
categorieën<br />
1 significante<br />
categorieën<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
2 significante<br />
categorieën<br />
3 significante<br />
categorieën<br />
Laag A - - -<br />
Gemiddeld A B C D<br />
Hoog - C D E<br />
(de streepjes zijn situatiecombinaties die niet kunnen voorkomen)<br />
In alle gevallen wordt een maximale beschouwingstermijn van 1 maand aangehouden. Daarna<br />
wordt het steeds moeilijker om gedragingen, zoals onder dit criterium bedoeld, als direct gevolg<br />
van het incident op te vatten.<br />
42
Criterium 6.1 Aantasting cultureel erfgoed<br />
Het betreft materiële (zichtbare en tastbare) sporen die een cultuurhistorische waarde<br />
vertegenwoordigen en vaak al een beschermde status genieten. Hieronder vallen voorwerpen in<br />
musea, archeologische vondsten, archieven, monumenten (d.w.z. panden en complexen van<br />
bedrijf en techniek, religie, bewoning, bestuur en beheer, e.d.), herdenkingstekens,<br />
straatmeubilair, stads- en dorpsgezichten, landschappen (d.w.z. begrensde grondoppervlakten).<br />
Hoewel veelal verbonden aan materiële sporen worden immateriële sporen zoals verhalen,<br />
gewoonten en gebruiken, uitingen van folklore niet in het criterium meegenomen. Deze<br />
elementen van cultureel erfgoed zijn aan mensen verbonden en aantasting van mensen en hun<br />
functioneren komt in andere criteria al tot uiting. De vastlegging ervan valt echter onder materiële<br />
sporen (bijv. archieven).<br />
N.B. Waardering van de financiële schade (bijv. beveiligings- en herstelkosten,<br />
waardevermindering in financiële termen) geschiedt onder criterium 3.1. Met criterium 6.1 wordt<br />
het zuivere feit van de aantasting (beschadiging, vernietiging of verdwijning) beschouwd.<br />
De indicatoren voor het meten van de impact zijn:<br />
1. er is sprake van uniciteit, d.w.z. het object is de enige of één van de weinige<br />
overgebleven representant(en) van een soort of type;<br />
2. er is sprake van aantasting van de identiteit, d.w.z. de betekenis en gevoel van<br />
eigenwaarde die de samenleving of een gemeenschap ontleent aan het object;<br />
3. er is sprake van aantasting van de harmonie en/of waarde en/of samenhang van een<br />
groter geheel door de aantasting van het object als deel van dat geheel;<br />
4. er zijn beperkte mogelijkheden tot restauratie;<br />
5. het betreft bronmateriaal, d.w.z. het verklarende en/of inspirerende begin of uitgangspunt<br />
voor een stroming, school, cultureel begrensde groep, e.d.<br />
aantal<br />
indicatoren<br />
<br />
max. 1<br />
indicator<br />
max. 2<br />
indicatoren<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
max. 3<br />
indicator<br />
en<br />
A B C D<br />
4 of meer<br />
indicatoren<br />
Het resultaat van de impactscore wordt gecorrigeerd op basis van de mate van aantasting van<br />
een indicator. Daarbij kan de verzekerde waarde medebepalend zijn, hoewel deze niet altijd is of<br />
kan worden vastgesteld. Ook bepalend kan de omvang van de toeristische en/of<br />
wetenschappelijke interesse zijn, of een opneming in de officiële lijst van monumenten of<br />
werelderfgoed. Deze aspecten worden echter in feite bepaald door één of meer van de<br />
genoemde indicatoren.<br />
Indien minstens één indicator voor meer dan 50% wordt aangetast, dan +1 (bijv. C wordt D).<br />
Gevoeligheidsanalyse<br />
Bij het bepalen van de impact wordt een bandbreedte gehanteerd (en worden een ondergrens en<br />
een bovengrens ingevuld). Op deze manier kunnen meerdere meningen en onzekerheden<br />
worden meegewogen.<br />
De NRB onderscheidt vier perspectieven bij het wegen van impactcriteria. In de Handreiking is<br />
gekozen voor het zgn. 00-perspectief. Dat betekent dat binnen ieder impactcriterium alle<br />
perspectieven even zwaar worden gewogen. Regionale verschillen komen daardoor niet tot uiting<br />
in de inventarisatie of analyse van risico’s, maar in de capaciteitsbeoordeling.<br />
Het uitvoeren van de impactanalyse gebeurt kwalitatief, op hoofdlijnen op basis van beschikbare<br />
gegevens of de expertinschattingen van het expertpanel.<br />
Voor diverse incidenttypen wordt de impactanalyse opgenomen in de voorbeelduitwerking van<br />
incidenttypen. Het analyseren op impact door de regio is daardoor alleen noodzakelijk bij keuze<br />
voor een (nog) niet landelijk uitgewerkt incidenttype of de wens om de landelijke<br />
voorbeelduitwerking aan te passen.<br />
43
10. Waarschijnlijkheidsbeoordeling<br />
10.1 Algemene uitgangspunten<br />
Om de gekozen incidentscenario’s onderling te kunnen rangschikken moet, naast het bepalen<br />
van de impact, ook de waarschijnlijkheid van het scenario beoordeeld worden. De methode<br />
hiervoor, is gebaseerd op de Nationale Risicobeoordeling gebaseerd.<br />
De term waarschijnlijkheid wordt in deze gedefinieerd als “de kans dat een scenario binnen de<br />
komende vier jaar zal plaatsvinden”. De waarschijnlijkheid van het incidentscenario wordt primair<br />
bepaald door de oorzaak. Het is om deze reden belangrijk dat het incidentscenario een goede<br />
beschrijving geeft van de oorzaak.<br />
10.2 Indeling waarschijnlijkheidsklassen<br />
Voor het inschatten van de waarschijnlijkheid geldt de volgende verdeling in hoofdklassen.<br />
K<br />
l<br />
a<br />
s<br />
s<br />
e<br />
Kwalitatief Kwantitatief Omschrijving van de dreiging<br />
A zeer<br />
onwaarschijnlijk<br />
tot<br />
0,05%<br />
B onwaarschijnlijk 0,05-<br />
0,5%<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
geen concrete aanwijzingen en<br />
gebeurtenis wordt nauwelijks<br />
voorstelbaar geacht<br />
geen concrete aanwijzingen, maar<br />
gebeurtenis wordt enigszins<br />
voorstelbaar geacht<br />
C mogelijk 0,5-5% geen concrete aanwijzingen,<br />
gebeurtenis is voorstelbaar<br />
D waarschijnlijk 5-50% de gebeurtenis wordt zeer voorstelbaar<br />
geacht<br />
E zeer waarschijnlijk 50-<br />
100%<br />
concrete aanwijzingen dat de<br />
gebeurtenis geëffectueerd zal worden<br />
Het uitvoeren van de waarschijnlijkheidsanalyse gebeurt in beginsel kwalitatief, op hoofdlijnen op<br />
basis van beschikbare gegevens of de expertinschattingen van het projectteam. Wanneer voor<br />
een crisistype feitelijke berekeningen over waarschijnlijkheid beschikbaar zijn, worden deze<br />
gebruikt (bijvoorbeeld faalkans dijkringen en BEVI-berekeningen).<br />
44
11. Risicoprofiel<br />
11.1 Het risicoprofiel<br />
Nadat de scenario’s zijn beschreven en de risico’s zijn beoordeeld, is de vraag aan de orde welke<br />
van die risico’s (bestuurlijke) aandacht behoeven. Door het regiobestuur moet een prioriteitstelling<br />
in de risico’s aangebracht. Dit wordt ook wel aangeduid als het ‘tweede trechtermoment”. Deze<br />
prioriteitstelling is richtinggevend voor de nadere capaciteitenanalyse die uiteindelijk leidt tot<br />
adviezen over de doelstellingen van het beleidsplan.<br />
Wettelijk gezien bestaat het risicoprofiel uit:<br />
• Een overzicht van risicovolle situaties in de veiligheidsregio die tot een brand, ramp of<br />
crisis kunnen leiden;<br />
• Een overzicht van de soorten branden, rampen en crises die zich in de veiligheidsregio<br />
kunnen voordoen; en<br />
• Een analyse waarin de weging en inschatting van de gevolgen van de soorten branden,<br />
rampen en crises zijn opgenomen.<br />
De eerste twee zijn reeds vervat in het risicobeeld (hoofdstuk 6).<br />
Het laatste betreft de uitkomsten van de risicoanalyse waarvan de resultaten in het risicodiagram<br />
zijn gezet.<br />
11.2 Risicodiagram<br />
Als zowel de uitkomsten van de impact- en waarschijnlijkheidsanalyse bekend zijn, kunnen de<br />
resultaten uitgezet worden in een risicodiagram. Op de verticale as is de impact uitgezet. De<br />
maximale waarde van de as komt overeen met een scenario dat op alle criteria een E scoort. Op<br />
de horizontale as is de waarschijnlijkheid aangegeven.<br />
De berekening van de plaats van het scenario in het risico-diagram gebeurt met een rekentool. Dit<br />
rekentool is te vinden op www.regionaalrisicoprofiel.nl.<br />
Risico’s met een hoge impact op vitale belangen en een hoge waarschijnlijkheid van<br />
daadwerkelijk optreden verdienen vanzelfsprekend meer aandacht dan risico’s met lage impact<br />
en lage waarschijnlijkheid.<br />
De plaats van het ramp- en crisisscenario in het risicodiagram bevat een weergave van die impact<br />
en waarschijnlijkheid.<br />
Op de volgende pagina is het Risicodiagram <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> weergegeven.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
45
Catastrofaal<br />
Zeer ernstig<br />
Impact<br />
Ernstig<br />
Aanzienlijk<br />
Beperkt<br />
Overstroming vanuit zee<br />
Kernongevallen<br />
Giftige stof op water<br />
Giftige stof BRZO<br />
Brand aardgasleiding<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
Risicodiagram <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong><br />
Zeer onwaarschijnlijk Onwaarschijnlijk Mogelijk Waarschijnlijk Zeer waarschijnlijk<br />
Giftige stof spoor<br />
Brand op water<br />
Ongeval brand weg<br />
Rellen menigten<br />
Brand BRZO<br />
Uitval drinkwatervoorzieningen<br />
Besmetting/voedselvergiftiging<br />
- Brand spoor<br />
- Brand gebouwen grootschalige<br />
publieksfunctie<br />
Giftige stof weg<br />
Instorting gebouw<br />
Uitval spraak/datacommunicatie<br />
Bosbrand<br />
Dierziekte<br />
Incident waterrecr. & pleziervaart<br />
Brand hoog gebouw<br />
Uitval gasvoorziening<br />
Paniek menigten<br />
- Pandemie ernstig<br />
- Uitval olievoorziening<br />
Extreme koude, sneeuw, ijzel<br />
Windhozen & zware storm<br />
Duinbrand<br />
Uitval elektriciteitsvoorziening<br />
Weg tunnelincident<br />
Brand gebouwen niet zelfredzame<br />
personen<br />
Verkeersincident<br />
- Brand binnenstad<br />
- Treinincident<br />
Extreme hitte<br />
en smog<br />
46
Een voorbeeld van bestuurlijke prioritering op basis van impact en waarschijnlijkheid is in<br />
onderstaande figuur opgenomen.<br />
Wanneer men deze “prioritering” van risico’s over het risicodiagram van <strong>Zeeland</strong> heen legt, komt<br />
men tot de volgende categorie indeling:<br />
Categorie I Categorie II Categorie III Categorie IV<br />
Overstroming vanuit<br />
zee<br />
Giftige stof spoor Brand weg Luchtvaartincidenten<br />
Kernongeval Giftige stof weg Brand BRZO Incidenten beroepsvaart<br />
(anders dan met<br />
gevaarlijke stof)<br />
Extreme hitte & smog Giftige stof BRZO Brand aardgasleiding Ongedierte en<br />
plantenziekten<br />
Uitval olievoorziening Brand spoor Brand hoog gebouw<br />
Pandemie ernstig Brand op water Brand binnenstad<br />
Besmetting/voedselverg Brand gebouwen Bosbrand<br />
iftiging<br />
grootschalige<br />
publieksfunctie<br />
Duinbrand Uitval drinkwater<br />
Instorting gebouw Uitval gasvoorziening<br />
Uitval<br />
Incident waterrecreatie<br />
spraak/datacomm. & pleziervaart<br />
Uitval<br />
elektriciteitsvoorziening<br />
Verkeersincident<br />
Extreme koude, sneeuw<br />
& ijzel<br />
Treinincident<br />
Windhozen & zware<br />
storm<br />
Dierziekten<br />
Brand gebouwen niet<br />
zelfredzame personen<br />
Paniek menigten<br />
Weg tunnelincident<br />
Giftige stof op water<br />
Rellen menigten<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
47
Om aan te sluiten bij crisisbeheersing op basis van gevolgen, is voor ieder maatgevend crisistype<br />
de relevante hulpverleningsprocessen (32 stuks)bepaald. Deze hulpverleningsprocessen zijn in<br />
bijlage 8 toegevoegd. Dit geeft een beter inzicht in de benodigde capaciteit (kwalitatief) per<br />
gevolg. In aanloop tot het beleidsplan zal vervolgens kwalitatief bekeken worden of de VRZ<br />
uitvoering van deze processen, met de huidige middelen, aankan. Zie hoofdstuk 12<br />
capaciteitenanalyse.<br />
Maatschappelijk thema Crisistype Hulpverleningsprocessen<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en<br />
voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
1.1 Overstromingen 1a/b, 3, 4, 5, 7, 8, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,<br />
20, 21, 22, 25, 26, 28, 30, 31<br />
1.2 Natuurbranden 1a/b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21,<br />
23, 25, 28, 30, 31<br />
1.3 Extreme weer 1a/b, 2, 3, 4, 6, 7, 20, 25, 28, 31<br />
1.4 Aardbeving n.v.t.<br />
1.5 Plagen en plantenziekten 2, 3, 6, 12, 25, 29, 31,<br />
2.1 Branden in kwetsbare<br />
objecten<br />
1a/b, 2, 3, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21,<br />
23, 24, 25, 28, 30, 31,32<br />
2.2 Instorting grote gebouwen 1a/b, 2, 3, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21,<br />
3.1 Ongevallen met brandbare /<br />
explosieve stof<br />
3.2 Ongevallen met giftige stof in<br />
open lucht<br />
23, 24, 25, 28, 30, 31,32<br />
1a/b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18,<br />
20, 21, 23, 24, 25, 28, 30, 31,32<br />
1a/b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16,<br />
17, 18, 20, 21, 23, 24, 25, 28, 29, 30, 31,32<br />
3.3 Kernongevallen 1a/b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15,<br />
4.1 Verstoring<br />
energievoorziening<br />
4.2 Verstoring<br />
drinkwatervoorziening<br />
4.3 Verstoring rioolwater<br />
afvoer/zuivering<br />
16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 25, 28, 29, 30,<br />
31,32<br />
1a/b, 3, 7, 8, 12, 25, 28<br />
1a/b, 3, 7, 8, 12, 22, 25, 28<br />
1a/b, 3, 7, 8, 12, 25, 28<br />
4.4 Verstoring telecommunicatie 1a/b, 3, 7, 8, 12, 25, 28<br />
4.5 Verstoring afvalverwerking 3, 7, 8, 12, 25, 28<br />
4.6 Verstoring<br />
voedselvoorziening<br />
3, 7, 8, 12, 22, 25, 28<br />
5.1 Luchtvaartincidenten 1a/b, 2, 6, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 28, 30,<br />
31<br />
5.2 Incidenten op water 1a/b, 2, 6, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 26, 27,<br />
28, 29, 30, 31<br />
5.3 Verkeersincidenten op land 1a/b, 2, 6, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 28, 30,<br />
31<br />
5.4 Incidenten in tunnels 1a/b, 2, 6, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 23, 28, 30,<br />
6.1 Bedreiging volksgezondheid 1a/b, 3, 4, 8, 12, 13, 14, 18, 30, 31<br />
6.2 Ziektegolf 1a/b, 3, 4, 8, 12, 13, 14, 18, 30, 31<br />
6.3 Dierziekten 1a/b, 3, 4, 8, 9, 10, 11, 12, 31<br />
31<br />
7.1 Paniek in menigten 1a/b, 3, 5, 6, 7, 8, 13, 23, 25, 28, 30, 31<br />
omgeving 7.2 Verstoring openbare orde 1a/b, 3, 5, 6, 7, 8, 13, 23, 25, 28, 30, 31<br />
48
11.3 Besluitvorming<br />
Bij de besluitvorming over de vraag welke risico’s bestuurlijke aandacht behoeven spelen<br />
meerdere invalshoeken een rol. De uiteindelijke, bestuurlijke prioritering wordt bepaald door een<br />
mix van:<br />
• hoge impact en hoge waarschijnlijkheid van risico’s;<br />
• wanverhouding risiconiveau en capaciteitsniveau basisvereisten;<br />
• groot bestuurlijk afbreukrisico (lage waarschijnlijkheid, maar grote impact als het toch<br />
voorkomt, bv een overstroming)<br />
• hoog beleidsrendement (relatief geringe inspanning die veel positieve spin off geeft)<br />
• security (hoge dreiging en grote kwetsbaarheid voor moedwillige verstoringen)<br />
• voldoen aan landelijke doelstellingen en afspraken.<br />
Om bestuurlijke besluitvorming mogelijk te maken, moet het risicoprofiel worden voorzien van een<br />
oplegnotitie met voorstellen voor de prioritering van de crisistypen. Deze voorstellen zullen na<br />
ambtelijke voorbereiding door de veiligheidsdirectie bij het bestuur moeten worden verdedigd.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
49
11.4 Consultatieronde<br />
Als gevolg van de Wet veiligheidsregio’s kan het bestuur het risicoprofiel pas vaststellen na<br />
consultatie van:<br />
• De gemeenteraden;<br />
• Het regionaal college van politie;<br />
• De besturen van de waterschappen/hoogheemraden binnen de regio;<br />
• Andere door de minister aangewezen functionarissen.<br />
Elke gemeenteraad mag in de consultatie aangeven voor welke risico´s zij extra aandacht zouden<br />
willen hebben. De raden van de gemeenten in de veiligheidsregio moeten daartoe in het<br />
risicoprofiel kunnen zien welke risico’s voor hun gemeente relevant zijn, wat betekent dat het<br />
profiel voldoende lokale informatie moet bevatten en de kaarten op voldoende detailniveau<br />
beschikbaar moeten worden gesteld. De raden kunnen het concept vervolgens aanvullen met<br />
eigen onderkende risico’s. Daarnaast kunnen ze lokale beleidsprioriteiten en veiligheidsthema’s<br />
naar voren brengen. Dit laatste hoeft overigens niet per definitie betrekking te hebben op het<br />
risicoprofiel, maar kan ook inbreng voor het beleidsplan in bredere zin zijn. De inhoud van het<br />
beleidsplan is zo lokaal stevig verankerd en het gemeentebestuur kan de regie voeren over het<br />
lokale veiligheidsbeleid.<br />
Als de ‘wensenlijsten’ van alle gemeenteraden zijn ontvangen, dan zal het bestuur van de<br />
veiligheidsregio een overall afweging moeten maken welke lokale wensen wel en welke niet<br />
kunnen worden gehonoreerd. Hiertoe wordt een capaciteitsanalyse uitgevoerd.<br />
De definitieve keuzes worden uiteindelijk in het beleidsplan vastgelegd. Desgewenst kunnen de<br />
gemeenteraden hun college op basis van dit beleidsplan verantwoording laten afleggen over de<br />
realisatie van de geuite wensen.<br />
Integratie van besluitvorming<br />
Hoewel de rapportage over het regionaal risicoprofiel, over de capaciteitsanalyse en het regionaal<br />
beleidsplan crisisbeheersing in de regelgeving als separate trajecten beschreven zijn, is het<br />
mogelijk om deze documenten tezamen aan de gemeenteraden voor te leggen. Een dergelijke<br />
aanpak kan gewenst zijn uit een oogpunt van overzicht en/of integraliteit van besluitvorming.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
50
12. Capaciteitenanalyse<br />
12.1 Inleiding<br />
De uitgevoerde risico-inventarisatie en risicoanalyse vormen tezamen het risicoprofiel.<br />
Alvorens echter bestuurlijke besluitvorming kan plaatsvinden over het risicoprofiel, zal eerst<br />
moeten worden geïnventariseerd wat de veiligheidsregio en haar partners op dit moment al aan<br />
de risico’s doen of wat zij de komende 4 jaren van plan zijn te gaan doen.<br />
Inzicht in de aanwezige risico’s is op zich immers geen basis voor besluitvorming, als niet<br />
tegelijkertijd kan worden aangegeven in hoeverre die risico’s nu reeds worden “aangepakt”.<br />
In beginsel hoeft de veiligheidsregio conform artikel 14 van het wetsvoorstel Wet<br />
veiligheidsregio’s pas in het beleidsplan aan te geven wat de operationele prestaties zijn<br />
waarover zij beschikt (zelf of door bijstand van andere regio’s of andere organisaties). Voor<br />
bestuurders is het echter onmogelijk om de ernst van de geanalyseerde risico’s te wegen als<br />
onduidelijk is in hoeverre deze reeds met de huidige organisatie en prestaties zijn afgedekt.<br />
Daarom worden in deze stap de basiscapaciteiten in beeld gebracht. Dit zijn de capaciteiten<br />
waarover de regio nu al beschikt of gezien landelijke normen over zou moeten beschikken.<br />
Aan de organisatorische randvoorwaarden wordt al langere tijd veel aandacht besteed in:<br />
• Productenboek crisisbeheersing (brandweer) 25 ;<br />
• het landelijk model productenboek (GHOR);<br />
• Basisvereisten crisismanagement (voor alle hulpdiensten).<br />
Uitgangspunt is dat deze landelijke normen worden toegepast.<br />
12.2 Spiegeling huidige capaciteiten aan de landelijke normen<br />
De basiscapaciteiten hebben betrekking op de algemene organisatorische randvoorwaarden voor<br />
de veiligheidsregio´s en hulpdiensten betreffende beleid en netwerkmanagement,<br />
risicomanagement en crisismanagement. Uitgangspunt is dat deze op orde zijn. In hoeverre de<br />
basiscapaciteiten inderdaad op orde zijn, wordt beoordeeld aan de hand van de landelijke<br />
normen. Het document “Toepassing Maatramp en Leidraad Operationele Prestaties,<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> – augustus 2008, Planvorming en Procescoördinatie <strong>Veiligheidsregio</strong><br />
<strong>Zeeland</strong> – PDT”is zal hiervoor de input moeten zijn.<br />
Dit document geeft een inzicht in het hulpaanbod dat in de provincie <strong>Zeeland</strong> door brandweer,<br />
politie, GHOR, gemeenten en overigen kan worden geleverd. Voor toepassing van de<br />
deelprocessen wordt in een overzicht de capaciteit gepresenteerd die in de provincie <strong>Zeeland</strong><br />
binnen 2 uur beschikbaar is en de capaciteit die in de vorm van bijstand aan <strong>Zeeland</strong> kan worden<br />
geleverd.<br />
25 Het productenboek crisisbeheersing brandweer is niet formeel vastgesteld, maar de producten komen op hoofdlijnen overeen met<br />
de producten genoemd in het – wel formeel vastgestelde – Referentiekader bedrijfsvoering en ondersteuning in het kader van het<br />
Project Versterking Brandweer (BZK 1996)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
51
BIJLAGEN<br />
1 Afkortingen en begrippenlijst<br />
2. Zeeuwse Inventarisatie Crisistypen<br />
3 De 25 <strong>Veiligheidsregio</strong>’s<br />
4 Gemeentelijke Risicobeelden<br />
5 Overzicht Risicokaart <strong>Zeeland</strong><br />
6 Regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed<br />
7 Scenario’s<br />
8 Hulpverleningsprocessen<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
52
Bijlage 1 Afkortingen en begrippenlijst<br />
Afkortingen<br />
A<br />
AGS Adviesraad Gevaarlijke Stoffen<br />
B<br />
BDUR Besluit DoelUitkering bestrijding van Rampen en zware ongevallen<br />
BEVI Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen<br />
BRZO Besluit Risico’s van Zware Ongevallen<br />
BZK (ministerie van) Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties<br />
C<br />
CBRN Chemisch, Biologisch, Radiologisch, Nucleair<br />
CCB Conflict- en Crisisbeheersing (politie)<br />
CRIB Centraal Registratie- en InformatieBureau<br />
E<br />
EHS Ecologische Hoofdstructuur<br />
EV Externe Veiligheid<br />
G<br />
GHOR Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen<br />
GRIP Gecoördineerde Regionale IncidentenbestrijdingsProcedure<br />
I<br />
IPO InterProvinciaal Overleg<br />
ISOR Informatie Systeem Overige Ramptypen<br />
N<br />
NAVI Nationaal Adviescentrum Vitale Infrastructuur<br />
NCTb Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding<br />
NRB Nationale Risicobeoordeling<br />
NVBR Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding<br />
O<br />
OOV Openbare Orde en Veiligheid<br />
P<br />
POC PortefeuillehoudersOverleg Crisisbeheersing<br />
R<br />
RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu<br />
RRGS Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen<br />
V<br />
VROM (ministerie van) Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer<br />
W<br />
WRR Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
53
Begrippenlijst<br />
Beleidsplan Een strategisch plan dat zich richt op essentiële keuzes ten aanzien van<br />
crisisbeheersing en rampenbestrijding. (Bron: Handreiking Beleidsplan<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong>)<br />
Basisvereisten Een set van kwantitatieve en kwalitatieve normen voor de<br />
voorwaardenscheppende processen binnen de<br />
rampenbestrijding/crisisbeheersing, waaraan iedere veiligheidsregio onder<br />
operationele omstandigheden moet kunnen voldoen (Basisvereisten<br />
Crisismanagement, LBCB, 2006; zie tevens ontwerp Besluit <strong>Veiligheidsregio</strong>’s).<br />
Capaciteiten Een verzamelterm voor de beïnvloedingsmogelijkheden van risico´s en<br />
scenario´s. Beïnvloedingsmogelijkheden zijn er in de hele veiligheidsketen van<br />
risicobeheersing (pro-actie / preventie), incidentmanagement (preparatie en<br />
represssie) en herstel. De capaciteiten kunnen zich richten op de dreiging of<br />
risicobron, de kwetsbaarheden en gevolgen, of het incidentverloop en de afloop.<br />
Chaos Een toestand van volledige verwarring en wanorde, waarbij alles uit een<br />
gedifferentieerde vormloze massa of mengeling bestaat. (Bron: Van Dale<br />
woordenboek hedendaags Nederlands - Van Dale Lexicografie - Utrecht ;<br />
Antwerpen; 1994)<br />
Crisis Een situatie waarin een vitaal belang van de samenleving is aangetast of dreigt te<br />
worden aangetast. (Bron: Wetsvoorstel veiligheidsregio’s)<br />
Crisisbeheersing Het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding<br />
daarop, dat de overheid treft met het oog op een crisis, het voorkomen van een<br />
crisis en het beperken van de gevolgen van een crisis. (Bron: Wetsvoorstel<br />
veiligheidsregio’s)<br />
Crisistype Categorie van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort effecten en qua<br />
ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
Incidentmanagement Het afhandelen van incidenten (repressie) en de voorbereiding daarop<br />
(preparatie). (Bron: Handreiking Beleidsplan <strong>Veiligheidsregio</strong>)<br />
Incidenttype Een gebeurtenis die de gang van zaken op een bepaalde manier verstoort. Het<br />
soort van verstoring wordt bepaald door de werkingsmechanismen van de directe<br />
oorzaak en de directe gevolgen. Naast fysische, chemische en biologische<br />
werkingsmechanismen (rampen) worden ook sociaal economische en politieke<br />
werkingsmechanismen onderscheiden (crises).<br />
Kwetsbaarheden Er zijn verschillende benaderingen voor het begrip kwetsbaarheid: de kwetsbare<br />
locaties zoals die in de klassieke rampenbestrijding / externe veiligheid worden<br />
gehanteerd: ziekenhuizen, scholen, bejaardehuizen e.d. de locaties die behoren<br />
tot de vitale infrastructuur zijn kwetsbaar voor hun uitval en de gevolgen daarvan.<br />
De objecten die op voorhand aan te duiden zijn als aanslaggevoelig zoals onder<br />
meer benoemd door de NCTb en de regiopolitie. Zij zijn kwetsbaar voor actie van<br />
moedwillig menselijk handelen.<br />
Ramp Een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis waarbij het leven en de<br />
gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige<br />
mate zijn geschaad of worden bedreigd en waarbij een gecoördineerde inzet van<br />
diensten of organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging<br />
weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. (Bron: Wetsvoorstel<br />
veiligheidsregio’s)<br />
Rampenbestrijding Het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding<br />
daarop, dat de overheid treft met het oog op een ramp, het voorkomen van een<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
54
amp en het beperken van de gevolgen van een ramp. (Bron: Wetsvoorstel<br />
veiligheidsregio’s)<br />
Ramptype Een categorie van mogelijke rampen die qua soort effecten en qua ontwikkeling in<br />
de tijd op elkaar lijken. (Bron: Leidraad Maatramp)<br />
Regionaal risicoprofiel Een inventarisatie en analyse van de risico´s (waarschijnlijkheid en impact) van<br />
branden, rampen en crises waarop het beleid van de veiligheidsregio wordt<br />
gebaseerd.<br />
Risico Een samenstel van de waarschijnlijkheid dat zich een brand, ramp of crisis (of<br />
dreiging daarvan) voordoet en de mogelijke impact die dat kan hebben.<br />
Risicobeoordeling Een analyse waarin weging en inschatting van gevolgen van soorten branden,<br />
rampen en crises zijn opgenomen.(Bron: Wetsvoorstel veiligheidsregio’s)<br />
Risicobeheersing Alle activiteiten die een vroegtijdige structurele aandacht voor integrale veiligheid<br />
bevorderen en die gericht zijn op het zoveel mogelijk voorkomen van onveilige<br />
situaties en omstandigheden, waaronder het voorkomen van directe oorzaken<br />
van onveiligheid (proactie) en het beperken en beheersen van gevolgen van<br />
inbreuken op de veiligheid (preventie). (Bron: Handreiking Beleidsplan<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong>)<br />
Risicobron Een object, infrastructuur of natuurlijke omstandigheid die kan leiden tot een<br />
brand, ramp of crisis.<br />
Risicodiagram Een tweedimensionaal diagram waarin de oordelen over impact en<br />
waarschijnlijkheid van de scenario’s worden samengebracht. Op basis van dit<br />
diagram kan een clustering naar ernst van het scenario worden aangebracht.<br />
(Bron: Leidraad Methode Nationale Risicobeoordeling)<br />
Risico-inventarisatie Een overzicht van risicovolle situaties binnen de regio die tot brand, ramp of crisis<br />
kunnen leiden en een overzicht van de soorten branden, rampen en crises die<br />
zich in de regio kunnen voordoen. (Bron: Wet op de veiligheidsregio’s)<br />
Risicokaart Een openbare geografische kaart (per provincie, maar gebaseerd op een<br />
landelijke database) waarop de in de veiligheidsregio’s aanwezige plaatsgeboden<br />
en geografisch te onderscheiden risico’s zijn aangeduid, op basis van de indeling<br />
van het risicoprofiel.<br />
Risicovolle situatie Een samenstel van een of meerdere risicobronnen en kwetsbaarheden die<br />
kunnen leiden tot een ramp of crisis.<br />
Scenario Een mogelijk verloop van een incident, of – meer precies – een verwacht<br />
karakteristiek verloop van een incidenttype vanaf de basisoorzaken tot en met de<br />
einduitkomst. Een scenariobeschrijving geeft een gestructureerde beschrijving<br />
van de gebeurtenissen die consequenties hebben voor de regionale veiligheid, de<br />
oorzaak daarvan, de context en de gevolgen.<br />
Vitale belangen Essentiële aspecten van veiligheid die bij aantasting door een ramp of crisis<br />
leiden tot ontwrichting van de samenleving. Het betreft:<br />
• territoriale veiligheid;<br />
• fysieke veiligheid;<br />
• ecologische veiligheid;<br />
• economische veiligheid;<br />
• sociale en politieke stabiliteit;<br />
• veiligheid cultureel erfgoed.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
55
Bijlage 2 Zeeuwse Inventarisatielijst Crisistypen<br />
maatschappelijk<br />
thema<br />
crisistype incidenttype ondergrens voor inventarisatie waar is info te vinden? VRZ<br />
relevant<br />
ja/nee<br />
1 natuurlijke 1 overstromingen 10 Overstroming vanuit zee RPR: 1. Gebieden waarvan de<br />
omgeving<br />
overschrijdingskans op<br />
overstroming 1/4000 bedraagt.<br />
2. Riviergebieden die in 1993 en<br />
1995 overstroomden of door<br />
overstroming werden bedreigd.<br />
3. Door het bevoegd gezag<br />
aangewezen overloopgebieden.<br />
2 natuurbranden<br />
3 extreme<br />
weersomstandigheden<br />
4 aardbeving<br />
20 overstromingen door hoge<br />
rivierwaterstanden<br />
30 vollopen van een polder/<br />
dijkdoorbraak<br />
10 bosbrand RPR: 1. Gemengd bos en<br />
naaldbosgebied met een<br />
aaneengesloten omvang van<br />
minstens 100 ha.<br />
20 heide, (hoog)veen- en<br />
duinbranden<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
2. Heide, (hoog)veen- en<br />
duingebied met een<br />
aaneengesloten omvang van<br />
minstens 100 ha.<br />
Nationaal Responsplan<br />
Hoogwater en Overstromingen,<br />
deel 1, Beleidsdraaiboek, BZK.<br />
Overstromingsscenario's/<br />
Dijkring nr.<br />
Dossier Bosbrand- en<br />
Natuurbrandbestrijding<br />
Info gehaald uit:<br />
Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
Risicokaart<br />
Nee Rivierstanden achterland<br />
(Vlaanderen)<br />
Nee<br />
Ja Risicokaart<br />
Schotsman 124 ha bos<br />
Manteling Walcheren 273 ha<br />
bos<br />
Ja Risicokaart<br />
Schouwse duinen 281 ha duin<br />
10 extreme koude, sneeuw en<br />
ijzel<br />
Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
20 extreme hitte en eventuele<br />
smog<br />
Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
30 windhozen - zware storm Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
40 Extreme regenval Nog niet<br />
10 aardbeving middelzwaar KNMI<br />
Nee Risicokaart<br />
20 aardbeving licht<br />
Nee<br />
56
5 Plagen en<br />
plantenziekten<br />
10 Ongedierte en plantenziekte<br />
(denk aan boktor, eiken<br />
processierups en<br />
sprinkhanenplaag)<br />
2 gebouwde 1 branden in kwetsbare 10 grote branden in gebouwen<br />
omgeving<br />
objecten<br />
met niet of verminderd<br />
zelfredzame personen<br />
20 Grote branden in gebouwen<br />
met een grootschalige<br />
publieksfunctie<br />
30 Grote branden in bijzonder<br />
hoge gebouwen<br />
40 Branden in dichte<br />
(oude)binnensteden<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
Zie Prevaplijst RPR Bijlage 3<br />
Zorgwijzer<br />
Bestemmingsplan gemeente<br />
Dossier Cultureel Erfgoed, NIFV<br />
2 instorting in grote<br />
gebouwen<br />
10 explosies<br />
20 instorting door gebrekkige<br />
gebouwconstructies<br />
Ja<br />
Ja<br />
Ja pva eikenprocessierups<br />
3 technologische 1 ongevallen met 10 ongeval vervoer weg<br />
WOZ-lijst<br />
Basisnet (spoor, weg, water) Ja Risicokaart<br />
omgeving<br />
brandbare /<br />
explosieve stof in<br />
open lucht<br />
20 ongeval vervoer water Ja waterrand<br />
2 Ongevallen met giftige<br />
stof in open lucht<br />
30 ongeval spoorvervoer Ja Risicokaart<br />
40 Ongeval transport<br />
buisleidingen<br />
50 Ongeval stationaire inrichting<br />
(productie, verwerking,<br />
opslag en gebruik)<br />
Ja<br />
Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
Ja Risicokaart<br />
Ja Risicokaart<br />
10 Ongeval vervoer weg Ja Risicokaart<br />
20 Ongeval vervoer water Ja waterrand<br />
30 ongeval spoorvervoer Ja Risicokaart<br />
40 Ongeval transport<br />
buisleidingen<br />
Ja Risicokaart<br />
57
3 Kernongevallen<br />
4 vitale<br />
1 Verstoring<br />
infrastructuur en<br />
voorzieningen<br />
energievoorziening<br />
2<br />
Verstoring<br />
drinkwatervoorziening<br />
50 Ongeval stationaire inrichting<br />
(productie, verwerking,<br />
opslag en gebruik)<br />
10 Ongeval A-objecten:<br />
centrales<br />
20 Ongeval A-objecten: nabije<br />
centrales<br />
grensoverschrijdend<br />
30 Ongeval A-objecten:<br />
scheepvaart met<br />
kernenergie en nucleair<br />
defensiemateriaal<br />
40 Ongeval B-objecten: vervoer<br />
grote eenheden radioactief<br />
materiaal<br />
50 Ongeval B-objecten: vervoer<br />
grote eenheden radioactief<br />
materiaal<br />
60 Ongeval B-objecten:<br />
nucleaire faciliteiten<br />
brandklasse II<br />
70 Ongeavl B-objecten: overig<br />
vervoer en gebruik nucleaire<br />
materialen (laboratoria etc.)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
Ja Risicokaart<br />
RB Ja Borsele<br />
RB Ja Doel<br />
80 Militaire treinen en<br />
transporten nucleaire<br />
materiaal<br />
Ja<br />
10 Uitval olievoorziening RB: aardgasleidingen met een Bescherming Vitale<br />
Ja<br />
uitwendige diameter van meer Infrastructuur, BZK<br />
20 Uitval gasvoorziening<br />
dan 50 mm<br />
en een druk van meer dan 1600<br />
Ja<br />
kPa;<br />
Ja<br />
30 Uitval<br />
elektriciteitsvoorziening<br />
10 Uitval drinkwatervoorziening Drinkwaterwet- en besluit Ja<br />
20 Problemen waterinname<br />
(waterstand rivieren en<br />
meren)<br />
Ja nuclear submarines<br />
Antwerpen en aanvliegroute<br />
zgn. Warheads<br />
Ja RA afval Covra<br />
Ja RA afval Covra<br />
Ja RA afval Covra<br />
Ja medische ziekenhuislab.<br />
Nee<br />
provincie en politie<br />
Bescherming Vitale<br />
Infrastructuur<br />
58
3 Verstoring<br />
rioolwaterafvoer en<br />
afvalwaterzuivering<br />
4 Verstoring<br />
telecommunicatie<br />
5 Verstoring<br />
afvalverwerking<br />
6 Verstoring<br />
voedselvoorziening<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
30 Verontreiniging Nee<br />
10 Uitval rioleringssysteem<br />
Nog niet<br />
20 Uitval afvalwaterzuivering Nog niet<br />
10 Uitval voorziening voor<br />
spraak- en<br />
datacommunicatie<br />
10 Langdurige staking<br />
afvalverwerking<br />
10 Langdurige staking<br />
distributiecentra<br />
5 verkeer en 1 luchtvaartincidenten 10 Incident bij start of landing<br />
vervoer<br />
op of om een<br />
luchtvaartterrein<br />
20 Incident vliegtoestel bij<br />
vliegshows<br />
30 Incident bij start of landing<br />
op of om een<br />
luchtvaartterrein binnen een<br />
buurregio<br />
2 incidenten op water 10 Incident waterrecreatie en<br />
pleziervaart<br />
3 verkeersincidenten op<br />
land<br />
RPR: Vliegvelden met LVLmaatscenario<br />
en militaire<br />
(oefen)terreinen voor<br />
vliegtoestelen en helicopters<br />
Leidraad<br />
vliegtoestelongevallenbestrijding<br />
op Luchtvaart terreinen, BZK<br />
Nog niet<br />
Nog niet<br />
Nog niet<br />
Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
Nee<br />
Nee<br />
Incidentmanagement Ja waterrand<br />
duikongevallen<br />
50 jachthavens<br />
11.000 ligplaatsen<br />
20 Incident beroepsvaart<br />
(anders dan met Gevaarlijke<br />
stoffen)<br />
Ja waterrand<br />
30 Incident op ruim water nog niet<br />
10 Incident wegverkeer RPR: 1. Autosnelwegen.<br />
2. Overige rijks(auto)wegen.<br />
3. Provinciale autowegen.<br />
4. bruggen en viaducten<br />
20 Incident treinverkeer RPR: 4. Spoorlijnen voor<br />
intercity of ICE-verkeer.<br />
5. Spoorlijnen voor<br />
hogesnelheidsverkeer.<br />
Ja Risicokaart<br />
Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong>,<br />
75km autosnelweg<br />
Ja Risicokaart<br />
Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong>,<br />
75km Intercity spoor<br />
59
6 gezondheid<br />
7.<br />
sociaalmaatschappelijke<br />
omgeving<br />
4 incidenten in tunnels<br />
1 Bedreiging<br />
volksgezondheid<br />
2 ziektegolf<br />
3 dierziekten<br />
(overdraagzaam op<br />
mens)<br />
10 Incidenten in treintunnels +<br />
stations<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
20 Incident in wegtunnels Ja Leidraad Maatramp <strong>Zeeland</strong><br />
Vlaketunnel (0,4km)<br />
Westerscheldetunnel (6,7km)<br />
nieuwe tunnel (Sluiskil)<br />
30 Incident in tram- en<br />
metrotunnels + station<br />
RPR: Alle weg-, spoor, traa,<br />
lightrail en metrotunnels langer<br />
dan 250 meter<br />
Leidraad Scenarioanalyse<br />
Ongevallen in Tunnels<br />
10 Besmettingsgevaar ja inleiding draaiboek pokken<br />
20 Voedselvergiftiging ja<br />
30 Verontreiniging zwemwater<br />
door natuurlijke oorzaak<br />
(blauwalg)<br />
40 Plantenziekte overdraagbaar<br />
op mens<br />
10 Pandemie<br />
Beleidsdraaiboek Pandemie<br />
RIVM<br />
20 Grootschalige besmetting Centrum<br />
Infectieziektenbestrijding<br />
10 Dierziekte normaal Ja<br />
20 Dierziekte overdraagbaar op<br />
mens<br />
1 paniek in menigten 10 Paniek tijdens grote<br />
festiviteiten, concerten,<br />
demonstraties<br />
2 verstoring openbare<br />
orde<br />
10 rellen rondom demonstraties<br />
en andere manifestaties met<br />
politiek karakter<br />
20 gewelddadigheden rondom<br />
voetbalwedstrijden<br />
30 massale vechtpartijen en<br />
buurtrellen<br />
RPR: locatiespecifieke en<br />
periodieke evenementen met<br />
bijeenkomsten van minstens<br />
5000 personen per keer op een<br />
gedefinieerd, beperkt gebied.<br />
Handleiding grieppandemie<br />
decentrale overheden<br />
Handreiking<br />
Terrorismebestrijding op lokaal<br />
niveau<br />
nee<br />
Nee<br />
nog niet<br />
nog niet<br />
Ja<br />
Ja<br />
Ja<br />
draaiboek pandemie<br />
Ja draaiboek CAS<br />
Crowdmanagement Ja draaiboek Borsele<br />
Nee<br />
Nee<br />
60
Bijlage 3 de 25 <strong>Veiligheidsregio</strong>’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
61
Bijlage 4 Gemeentelijke risicobeelden<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van<br />
een helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld<br />
een te groot gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen<br />
dat relevante risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten vereist. Om<br />
risico’s te kunnen analyseren is het, conform de Wet veiligheidsregio’s, noodzakelijk om inzicht te<br />
hebben in welke soorten branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
62
Risicobeeld gemeente Borsele<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante risico’s<br />
zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen analyseren<br />
is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten branden,<br />
rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen, analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
63
Risicobeeld Borsele<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Borsele kent ruim 22.5000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het<br />
CBS en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer<br />
500 duizend ten opzichte van 2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter geld dat voor de gemeente Borsele er naar 2025 geen<br />
toename, maar afname wordt verwacht. Hier wordt namelijk een afname van bijna 10% verwacht.<br />
Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers<br />
aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Borsele beslaat 194 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Goes, Kapelle, Middelburg<br />
en Vlissingen. De gemeente Borsele bestaat uit de dorpen: Baarland, Borssele, Driewegen, Ellewoutsdijk,<br />
’s-Gravenpolder, ’s-Heer Abtskerke, ’s-Heerenhoek, Heinkenszand, Hoedekenskerke, Kwadendamme,<br />
Lewedorp, Nieuwdorp, Nisse, Oudelande en Ovezande. Heinkenszand en ’s-Gravenpolder, met elk zo’n<br />
5000 inwoners, zijn de twee grootste kernen. Het kleinste dorp is Ellewoutsdijk (ongeveer 400 inwoners).<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Borsele gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in<br />
de gemeente Borsele relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak. Dit betekent dat de gemeente Borsele bij een<br />
dijkdoorbraak direct onder water staat.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Borsele niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Borsele niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Borsele bevinden zich ook een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Borsele bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Vooralsnog is er door de gemeente Borsele nog geen<br />
gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Borsele, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente Borsele bevindt. Onder kernongevallen verstaan we<br />
ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen van een<br />
kernongeval is de kerncentrale in Borsele.<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
De gemeente Borsele heeft momenteel twee bedrijven, Total Raffinaderij Nederland NV en Vopak<br />
Terminal Vlissingen BV, waarvoor in het kader van het Besluit risico’s zware ongevallen (BRZO’99)<br />
rampbestrijdingsplannen zijn vastgesteld.<br />
Verder bevinden zich in de gemeente Borsele nog negen niet BRZO-inrichtingen waar aanzienlijke<br />
hoeveelheden brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
64
In dit verband spelen vanuit de omliggende gemeenten de volgende bedrijven een rol wat betreft risico’s<br />
die de gemeente Borsele kunnen treffen:<br />
• Gemeente Vlissingen:<br />
-Thermphos. Seaways, Invista, Arkema, Petroplus Sloe (BRZO-bedrijven)<br />
-Pfauth, Pechiney (niet BRZO-bedrijven).<br />
• Gemeente Middelburg:<br />
-Eastman (BRZO-bedrijf).<br />
• Gemeente Terneuzen:<br />
-DOW Benelux NV, Oiltanking Terneuzen BV, Air Liquide BV, Air Products BV, Delta Milieu<br />
gevaarlijk afval, Broomchemie BV, Yara Sluiskil BV, Zuid-Chemie BV, Cerestar (BRZO-bedrijven).<br />
• Gemeente Goes:<br />
-Bison International (niet BRZO-bedrijf).<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Borsele is dit:<br />
• het vervoer over de weg, per spoor en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine<br />
en diesel, brandbaar gas als LPG, giftige stoffen als ammoniak en chloor en nucleair materiaal).<br />
• het vervoer per buisleiding (aardgasleiding van de Gasunie tot aan het reduceerstation, ruwe<br />
aardolie van de Totalsteiger naar de Total-raffinaderij en aardoliederivaten van de Totalraffinaderij<br />
via Ellewoutsdijk naar Dow Chemical in Terneuzen).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Borsele is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Op korte<br />
afstand van de gemeentegrens ligt het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt<br />
dit luchthaventerrein in de lichtste categorie.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten, rondvaartboten en<br />
cruiseschepen. In Borsele spelen ongevallen op het water een grote rol door de ligging aan de<br />
Westerschelde en de aanwezigheid van een industrieel havengebied: het Sloegebied.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Borsele speelt dit een rol omdat de rijksweg A58 de noordgrens<br />
van de gemeente vormt en de N62 weg door de Westerscheldetunnel tot de N254 en de N666<br />
over het grondgebied lopen.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. Zoals hierboven al genoemd, bevind zich in de gemeente<br />
Borsele de Westerscheldetunnel, waar dan ook dit risico op van toepassing kan zijn.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Aangezien de groep 65+ers naar<br />
verwachting zal groeien in de gemeente Borsele, en dit ook gelijk de meest zwakke groep is, vormt dit<br />
een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn.<br />
Een uitzondering hierop vormen eventuele demonstraties bij de Kernenergiecentrale Borssele.<br />
Toekomstige risico’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
65
In afwachting van een te realiseren voorziening in de Vlissingse buitenhaven kunnen cruiseschepen in de<br />
Scaldiahaven of in de Bijleveldhaven aanleggen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
66
Risicobeeld gemeente Goes<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
67
Risicobeeld Goes<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Goes kent ruim 36.000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS<br />
en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500<br />
duizend ten opzichte van 2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8<br />
miljoen mensen in Nederland. In Goes wordt er een lichte toename van 4% verwacht. Wel wordt<br />
geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Goes beslaat 102 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Borsele, Kapelle, Noord-<br />
Beveland en Middelburg. De gemeente Goes bestaat uit de stad Goes en uit de dorpen 's-Heer<br />
Arendskerke, 's-Heer Hendrikskinderen, Kattendijke, Kloetinge, Wilhelminadorp en Wolphaartsdijk.<br />
Goes, de enige stad in Zuid- en Noord-Beveland, vervult een centrumfunctie voor de hele regio met<br />
100.000 inwoners. De stad biedt daarom uiteenlopende voorzieningen op de gebieden detailhandel,<br />
gezondheidszorg, onderwijs, sport en cultuur.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Goes gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in de<br />
gemeente Goes relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “indirect risico” bij een dijkdoorbraak. Dit betekent dat de gemeente bij een dijkdoorbraak<br />
niet direct onder water staat. Wanneer gekeken wordt naar de risicokaart, kan men constateren dat dit<br />
risico wellicht niet zo “indirect” is zoals het Waterschap doet vermelden. De stad Goes wordt inderdaad<br />
amper getroffen door de overstroming, al wordt het wel geheel geïsoleerd met alle gevolgen van dien. De<br />
gemeente Goes wordt daarin tegen wel behoorlijk getroffen volgens de risicokaart.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Goes niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Goes niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Goes bevinden zich ook een groot aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. De kwetsbare<br />
gebouwen zijn in Goes geïnventariseerd. De conclusie is dat de stad Goes, die voor de Bevelanden de<br />
duidelijke centrum functie vervult, veel grote gebouwen heeft. Voor Goes moet gedacht worden aan<br />
gebouwen met een woonfunctie (meerdere verzorgings- en verpleeghuizen), een logiesfunctie (meerdere<br />
hotels en pensions), een onderwijs- of zorgfunctie (veel scholen en kinderdagverblijven), een<br />
gezondheidsfunctie (psychiatrisch ziekenhuis Emergis en het Oosterscheldeziekenhuis),<br />
bedrijfsgebouwen (kantoren en fabrieken) en gebouwen met een publieksfunctie (schouwburg de Mythe,<br />
museum voor Noord- en Zuid-Beveland, de bibliotheek, sportcentrum <strong>Zeeland</strong>, het NS-stadion, het<br />
stadskantoor en de kerkgebouwen).<br />
De binnenstad van Goes is zeer dicht bebouwd wat een risico bij brand en instorting kan vormen.<br />
Binnen de gemeente Goes bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen gesteld<br />
betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze samenleving en<br />
in die zin onvervangbaar zijn Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie<br />
<strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: Voorslag stadhuistoren. Vooralsnog is er door de<br />
gemeente Goes nog geen gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Goes, en/of de objecten waarvan<br />
het effectgebied zich in de gemeente Goes bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico wat zich<br />
niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder kernongevallen<br />
verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen<br />
van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel (België).<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
68
Onder deze categorie vallen de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s die de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Goes bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare,<br />
explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Goes is dit het vervoer over de<br />
weg en het spoor (voornamelijk van brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als<br />
LPG) en het vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan het reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Goes is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende Risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Op korte<br />
afstand van de gemeentegrens ligt het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt<br />
dit luchthaventerrein in de lichtste categorie. Het Oosterscheldeziekenhuis in Goes is voorzien<br />
van een helikopter landingsplaats.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. In Goes<br />
spelen ongevallen op het water een rol doordat een deel van het Veerse Meer en de<br />
Oosterschelde binnen de grenzen van de gemeente liggen. Verder hebben we te maken met het<br />
kanaal en de sluizen bij het Goese Sas, het Goese Meer, recreatieterrein De Piet, de jachthavens<br />
in Wolphaartsdijk, de Zandkreekdam, de haven van Goes en de stadshaven in het centrum van<br />
Goes.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Goes speelt dit een rol omdat de rijksweg A58, de N254, de<br />
N256 en de N289 over het grondgebied lopen. Verder ligt er een spoorlijn in de gemeente die<br />
dwars door het centrum van Goes loopt.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Goes zijn geen tunnels aanwezig. De twee<br />
tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten Borsele<br />
en Terneuzen en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Goes in de zomermaanden veel<br />
toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter. Aangezien<br />
de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Goes, en dit ook gelijk de meest zwakke<br />
groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. In Goes zijn twee locaties<br />
waar dergelijke aantallen personen met enige regelmaat aanwezig zijn. Dit zijn de Grote Markt in het<br />
centrum van Goes waar in de zomermaanden enkele openlucht evenementen worden gehouden<br />
(muziekoptredens) en de <strong>Zeeland</strong>hallen op bedrijventerrein De Poel in Goes waar muziekoptredens,<br />
evenementen en beurzen worden georganiseerd. Voorwaarde om dit ook daadwerkelijk als een risico te<br />
classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten zijn.<br />
Toekomstige risico’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
69
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
70
Voorlopig Risicobeeld gemeente Hulst<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
71
Risicobeeld Hulst<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Hulst kent bijna 28.000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS<br />
en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500<br />
duizend ten opzichte van 2007. Dit is een lichte toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter geld dat voor de gemeente Hulst er naar 2025 geen toename,<br />
maar afname wordt verwacht. Hier wordt namelijk een minimale afname van een 0,5% verwacht.<br />
Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers<br />
aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Hulst beslaat 254 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Terneuzen, de Westerschelde<br />
en de grens met België. Centraal ligt de vestingstad Hulst met er omheen 14 dorpskernen: Clinge,<br />
Graauw, Heikant, Hengstdijk, Kapellebrug, Kloosterzande, Lamswaarde, Nieuw Namen, Ossenisse, St.<br />
Jansteen, Terhole, Vogelwaarde en Walsoorden.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Hulst gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in de<br />
gemeente Hulst relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak met alle gevolgen van dien.<br />
Bij St-Jansteen ligt het gemengd bos (loofhout/naaldhout) genaamd Waterwingebied St-Jansteen met een<br />
oppervlakte van 129 ha. Het risico van natuurbranden is dan ook voor de gemeente Hulst relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Hulst niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Hulst bevinden zich ook een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Hulst bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen gesteld<br />
betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze samenleving en<br />
in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie<br />
<strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: St. Willibrordusbasiliek kerk met kunstbezit in Hulst.<br />
Vooralsnog is er door de gemeente Hulst nog geen gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed<br />
uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Hulst, en/of de objecten waarvan<br />
het effectgebied zich in de gemeente Hulst bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico wat zich niet<br />
bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder kernongevallen<br />
verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen<br />
van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel (Belgie).<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Hulst bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare,<br />
explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
72
In dit verband spelen vanuit de België de Seveso bedrijven een rol wat betreft risico’s die de gemeente<br />
Hulst kunnen treffen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Hulst is dit het vervoer over de<br />
weg en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als LPG).<br />
Op grondgebied van de gemeente Hulst lopen diverse buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden<br />
getransporteerd. (o.a. de aardgasleiding van de Gasunie tot aan reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Hulst is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Vliegtuigongevallen zijn gekoppeld aan de aanwezigheid van vliegvelden.<br />
In de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval het grootst. In <strong>Zeeland</strong> hebben<br />
we vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de lichtste<br />
categorie. In Hulst zijn geen luchthavens.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. Door de<br />
ligging aan de Westerschelde is het risico van een ongeval op het water relevant.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Hulst lopen de rijkswegen N60 en N61 welke het<br />
risico op een verkeersongeval mogelijk maken.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder valt vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Hulst zijn geen tunnels aanwezig. De twee<br />
tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten Borsele<br />
en Terneuzen en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Hulst in de zomermaanden veel<br />
toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter. Aangezien<br />
de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Hulst, en dit ook gelijk de meest zwakke<br />
groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
73
Risicobeeld gemeente Kapelle<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
74
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Risicobeeld Kapelle<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Kapelle kent 12.275 inwoners. Hiervan zijn er 1832, ofwel 22,5% 65 jaar of ouder. Volgens<br />
de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2006 zal de totale Nederlandse bevolking<br />
in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 600 duizend ten opzichte van 2006. Er wonen dan naar<br />
verwachting 16,9 miljoen mensen in Nederland. . Echter geld dat voor de gemeente Kapelle er naar 2025<br />
geen toename, maar afname wordt verwacht. Hier wordt namelijk een afname van een ruime 10%<br />
verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van<br />
65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Kapelle beslaat 49 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Borsele, Goes en<br />
Reimerswaal. De gemeente kent vier kernen zijnde Kapelle, Biezelinge, Wemeldinge en als kleinste kern<br />
Schore.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Kapelle gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in<br />
de gemeente Kapelle relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “indirect risico” bij een dijkdoorbraak. Wanneer gekeken wordt naar de risicokaart, kan<br />
men constateren dat dit risico wellicht niet zo “indirect” is zoals het Waterschap doet vermelden. Het dorp<br />
Kapelle wordt inderdaad amper getroffen door de overstroming, al wordt het wel geheel geïsoleerd met<br />
alle gevolgen van dien. De gemeente Kapelle wordt daarin tegen wel behoorlijk getroffen volgens de<br />
risicokaart. Zo is Wemeldinge vrijwel compleet overstroomd.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Kapelle niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Kapelle niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Kapelle bevinden zich een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote gebouwen<br />
met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht worden aan<br />
scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Kapelle bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van<br />
de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 zijn de volgende objecten geïnventariseerd: graftombe Van Tuyl, diverse<br />
grafzerken en koorbanken in N.H. Kerk in Kapelle. Vanuit de gemeente Kapelle is er op gemeentelijk<br />
niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is terug te vinden in de bijlage “Gemeentelijke aanvulling<br />
inventarisatie cultureel erfgoed”.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Kapelle, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente Kapelle bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico<br />
wat zich niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder<br />
kernongevallen verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden.<br />
Mogelijke bronnen van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel<br />
(Belgie).<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
75
edrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Kapelle bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden<br />
brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Kapelle is dit het vervoer over de<br />
weg en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als LPG)<br />
en op grondgebied van de gemeente Kapelle lopen diverse buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen<br />
worden getransporteerd. (o.a. de aardgasleiding van de Gasunie tot aan reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Kapelle is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Vliegtuigongevallen zijn gekoppeld aan de aanwezigheid van vliegvelden.<br />
In de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval het grootst. In <strong>Zeeland</strong> hebben<br />
we vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de lichtste<br />
categorie. In Kapelle zijn geen luchthavens.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. Omdat<br />
binnen de gemeente Kapelle het Kanaal door Zuid-Beveland, de Oosterschelde en de<br />
Westerschelde aanwezig zijn, is het risico van een ongeval op het water relevant.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Kapelle lopen de rijksweg A-58, de Vlaketunnel en<br />
een spoorlijn, welke het risico op een verkeersongeval mogelijk maken.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder valt vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. Binnen de gemeente Kapelle en Reimerswaal valt de<br />
Vlaketunnel, waardoor dan ook dit risico van een ongeval in een tunnel aanwezig is voor de<br />
gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Kapelle in de zomermaanden<br />
veel toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter.<br />
Aangezien de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Kapelle, en dit ook gelijk de<br />
meest zwakke groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. In deze zin zouden voor<br />
de gemeente Kapelle de Kapelse Dag en de Wemeldinge Dag verstaan kunnen worden. Voorwaarde om<br />
dit ook daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig<br />
moeten zijn, welke ook het geval is bij deze evenementen.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
76
Voorlopig Risicobeeld gemeente Middelburg<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
77
Een volledige weergave van de hierboven genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan<br />
gekoppelde crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Risicobeeld Middelburg<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Middelburg kent ruim 47.000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het<br />
CBS en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer<br />
500 duizend ten opzichte van 2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. In Middelburg wordt er ook een lichte toename veracht. Wel wordt<br />
geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Middelburg beslaat 53 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Borsele, Vlissingen,<br />
Noord-Beveland, Goes en Veere. De gemeente Middelburg bestaat uit de stad Middelburg en uit de<br />
dorpen Oudedorp, Brigdamme, Kleverskerke, Arnemuiden en Nieuw- en St Joostland.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Middelburg gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook<br />
in de gemeente Middelburg relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens<br />
van het Waterschap een “indirect risico” bij een dijkdoorbraak. Dit betekent dat de gemeente bij een<br />
dijkdoorbraak niet direct onder water staat. Wanneer gekeken wordt naar de risicokaart, kan men<br />
constateren dat dit risico wellicht niet zo “indirect” is zoals het Waterschap doet vermelden. De stad<br />
Middelburg wordt inderdaad amper getroffen door de overstroming, al wordt het wel geheel geïsoleerd<br />
met alle gevolgen van dien. De gemeente Middelburg wordt daarin tegen wel behoorlijk getroffen volgens<br />
de risicokaart.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Middelburg niet relevant. Extreme weersomstandigheden<br />
zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze extreme weersomstandigheden<br />
worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel, windhozen of zware storm. Mede gezien<br />
de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere weersomstandigheden, is dit een relevant<br />
risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Middelburg niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Middelburg bevinden zich een groot aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. De binnenstad van<br />
Middelbrug is zeer dicht bebouwd wat een risico bij brand en instorting kan vormen.<br />
Binnen de gemeente Middelburg bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van<br />
de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 zijn de volgende objecten geïnventariseerd: Oostkerk, Boerderij Binnendijk 3 en<br />
de 6 Zeeuwse wandtapijten in het Zeeuwsmuseum. Vooralsnog is er door de gemeente Middelburg nog<br />
geen gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Onder dit kopje vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Middelburg, en/of de<br />
objecten waarvan het effectgebied zich in de gemeente Middelburg bevindt. Het risico kernongevallen is<br />
zo een risico wat zich niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft.<br />
Onder kernongevallen verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan<br />
optreden. Mogelijke bronnen van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in<br />
Doel (België).<br />
Onder deze categorie vallen de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s die de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
78
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
De gemeente Middelbrug heeft momenteel één bedrijf, Eastmen, waarvoor in het kader van het Besluit<br />
risico’s zware ongevallen (BRZO’99) een rampbestrijdingsplan is vastgesteld. Verder bevinden zich in de<br />
gemeente Middelburg diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare, explosieve en<br />
toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
In dit verband spelen vanuit de omliggende gemeenten de volgende bedrijven een rol wat betreft risico’s<br />
die de gemeente Middelburg kunnen treffen: Kloosterboer Vlissingen VOF.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Middelburg is dit het vervoer over<br />
de weg en de nieuwe Sloelijn (voornamelijk van brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en<br />
brandbaar gas als LPG) en het vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan het<br />
reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Middelburg<br />
is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Het Vliegveld<br />
Midden-<strong>Zeeland</strong> ligt op grondgebied van de gemeente Middelburg. Qua ernst van ongevallen valt<br />
dit luchthaventerrein in de lichtste categorie.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. In<br />
Middelburg spelen ongevallen op het water een rol doordat een deel van het Veerse Meer binnen<br />
de grenzen van de gemeente ligt. Verder hebben we te maken met het kanaal door Walcheren,<br />
recreatieterrein het Zilveren Schor en de Oranjeplaat, de jachthavens in Middelburg en<br />
Oranjeplaat, de haven van Middelburg.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Middelburg speelt dit een rol omdat de rijksweg A58 en de N57<br />
over het grondgebied lopen. Verder ligt er een spoorlijn in de gemeente die door het centrum van<br />
Middelburg loopt.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Middelburg zijn geen tunnels aanwezig. De<br />
twee tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten<br />
Borsele en Terneuzen en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Middelburg in de zomermaanden<br />
veel toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter.<br />
Aangezien de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Middelburg, en dit ook gelijk de<br />
meest zwakke groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. In Middelburg is de Grote<br />
Markt een locatie waar dergelijke aantallen personen met enige regelmaat aanwezig. Hier worden<br />
regelmatig enkele openlucht evenementen gehouden (muziekoptredens). Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn.<br />
Toekomstige risico’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
79
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
80
Risicobeeld gemeente Noord-Beveland<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elke maatschappelijke themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid. De ramptypen zijn te<br />
categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving;<br />
2. Gebouwde omgeving;<br />
3. Technologische omgeving;<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen;<br />
5. Verkeer en vervoer;<br />
6. Gezondheid;<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving.<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio’s niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crisis die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crisis. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of zwaar<br />
ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijke gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie zijn.<br />
De focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld. Binnen de<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario’s niet meer te gebruiken.<br />
Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
81
Risicobeeld Noord-Beveland<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Noord-Beveland kent 7.327 inwoners. Hiervan is zo’n 20,5% 65+er, wat neer komt op 1499<br />
inwoners absoluut. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2007 zal de<br />
totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500 duizend ten opzichte van 2006.<br />
Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8 miljoen mensen in Nederland.<br />
Echter geld dat voor de gemeente Noord-Beveland er naar 2025 geen toename, maar afname wordt<br />
verwacht. Hier wordt namelijk een afname van een circa 9% verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke<br />
bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Noord-Beveland beslaat 12.029 ha en bevindt zich tussen de gemeenten Goes,<br />
Middelburg, Tholen, Schouwen-Duiveland en Veere. De gemeente Noord-Beveland kent 6 kernen zijnde<br />
Colijnsplaat, Geersdijk, Kamperland, Kats, Kortgene en Wissenkerke.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Noord-Beveland gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan<br />
ook in de gemeente Noord-Beveland indirect relevant. Het feit dat het risico indirect is, komt omdat de<br />
gemeente achter de Oosterscheldekering ligt, welke bij een verhoogd risico de eerste “klap” kan<br />
opvangen. Vanuit de risicokaart kan geconstateerd worden dat bij een overstroming vrijwel het gehele<br />
gebied van de gemeente (inclusief alle kernen) bij een dijkdoorbraak overstroomd raakt.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Noord-Beveland een relevant bij de Schotsman. Daar<br />
bevindt zich namelijk 124 ha bos.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Noord-Beveland niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Noord-Beveland bevinden zich een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Noord-Beveland bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde.<br />
Algemeen gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van<br />
onze samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Vooralsnog is er door de gemeente Noord-Beveland<br />
nog geen gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Noord-Beveland, en/of de<br />
objecten waarvan het effectgebied zich in de gemeente bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico<br />
wat zich niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in kleine mate heeft in Noord-<br />
Beveland. Onder kernongevallen verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving<br />
kan optreden. Mogelijke bron van een kernongeval is voor de gemeente Noord-Beveland de kerncentrale<br />
in Borsele, waarvan het effectgebied nog net in de gemeente weet te reiken.<br />
Onder dit maatschappelijke thema vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn<br />
installaties bij bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op<br />
een afstand van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of<br />
giftige verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind<br />
wegwaaien van een giftige stof.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
82
Binnen de gemeente Noord-Beveland bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden<br />
brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder dit thema. In Noord-Beveland is dit het vervoer over<br />
de weg en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als<br />
LPG).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorzieningen verstaan.<br />
Niet verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Noord-<br />
Beveland is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
- Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Op korte<br />
afstand van de gemeentegrens ligt het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt<br />
dit luchthaventerrein in de lichtste categorie.<br />
- Ongevallen op water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van passagiers<br />
en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht moet<br />
worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. Ten zuiden<br />
van Noord-Beveland bevindt zich het Veerse Meer, waardoor een vaarroute loopt. Tevens bevindt<br />
zich aan het Veerse Meer, ter hoogte van de N256 een aanlandingslocatie. Binnen de gemeente<br />
Noord-Beveland bevindt zich ook de Oosterschelde, welke de relevantie van een (recreatief)<br />
incident op het water relevant maakt.<br />
- Verkeersongevallen op land. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het<br />
spoor met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Noord-Beveland bevinden zich de N255,<br />
N57 en de N256, welke het risico op een verkeersongeval op land relevant maken.<br />
- Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Noord-Beveland zijn geen tunnels aanwezig.<br />
De twee tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten<br />
Borsele en Terneuzen, en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Noord-Beveland in de<br />
zomermaanden veel toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook<br />
tevens groter. Aangezien de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Noord-Beveland,<br />
en dit ook gelijk de meest zwakke groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om een<br />
evenement ook daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer<br />
aanwezig moeten zijn. Omdat evenementen van dusdanig formaat nauwelijks of niet plaatsvinden, is dit<br />
risico dan ook niet aanwezig in Noord-Beveland.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010-2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld kunnen<br />
leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
83
Voorlopig Risicobeeld gemeente Reimerswaal<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
84
Risicobeeld Reimerswaal<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Reimerswaal kent 21.296 inwoners. Hiervan is een grove 14,8% 65+er, wat neer komt op<br />
3.131 inwoners absoluut. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2007 zal<br />
de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500 duizend ten opzichte van<br />
2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8 miljoen mensen in<br />
Nederland. Echter geld dat voor de gemeente Reimerswaal er naar 2025 geen toename, maar afname<br />
wordt verwacht. Hier wordt namelijk een afname van bijna 7,5% verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke<br />
bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Reimerswaal beslaat 24.308 ha en bevindt zich tussen de Zeeuwse gemeente Kapelle en<br />
de Noord-Brabantse gemeente Woensdrecht. De gemeente kent 10 kernen, zijnde Yerseke, Kruiningen,<br />
Hansweert, Krabbendijke, Waarde, Oostdijk, Vlake, Gawege, Rilland en Bath. Omdat de gemeente<br />
Reimerswaal grenst aan een andere regio zijnde Midden- en West-Brabant, wil dit zeggen dat er wellicht<br />
ook effectgebieden van risico’s vanuit die regio in de gemeente Reimerswaal aanwezig zijn. Er is landelijk<br />
afgesproken dat men met een straal van 10 km over de grenzen van de eigen regio kijkt naar de<br />
aanwezig risico’s welke van invloed zijn op de veiligheid in de eigen regio.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Het overstromingsrisico is voor de gemeente Reimerswaal relevant. Wanneer er sprake is van een<br />
overstroming is vrijwel de gehele gemeente Reimerswaal overstroomd. Zie de risicokaart voor een<br />
weergave van het overstromingsgebied.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Reimerswaal niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Reimerswaal niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Reimerswaal bevinden zich een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Reimerswaal bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Vooralsnog is er door de gemeente Reimerswaal nog geen<br />
gemeentelijke inventarisatie voor het cultureel erfgoed uitgevoerd.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Reimerswaal, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente Reimerswaal bevindt. Het risico kernongevallen is zo een<br />
risico wat zich niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder<br />
kernongevallen verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden.<br />
Mogelijke bronnen van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel<br />
(Belgie).<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Reimerswaal bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden<br />
brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
85
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Reimerswaal is dit het vervoer<br />
over de weg, per spoor en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en<br />
brandbaar gas als LPG) en op grondgebied van de gemeente Reimerswaal lopen diverse buisleidingen<br />
waardoor gevaarlijke stoffen worden getransporteerd. (o.a. de aardgasleiding van de Gasunie tot aan<br />
reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente<br />
Reimerswaal is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. het vliegveld Woensdrecht wellicht zijn effectgebied in de gemeente. Dit<br />
vliegveld ligt weliswaar buiten de gemeente en regio, maar valt wel binnen de straal van 10km<br />
grensoverschrijdende risico’s. De reden dat het effectgebied wellicht ook in Reimerswaal is, heeft<br />
te maken met aanvliegroutes (fly-overs) en de types vliegtuigen. Op het vliegveld Woensdrecht<br />
bevindt zich namelijk ook militair vliegverkeer.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. Aan de<br />
oost kant van Reimerswaal loopt het Schelde-Rijnkanaal. Daarnaast heeft de gemeente ook te<br />
maken met de Oosterschelde en vooral de Westerschelde, welke veel scheepverkeer kent naar<br />
het Antwerpse havengebied. Deze zaken brengen aanzienlijke risico’s met zich mee, waardoor<br />
de relevantie van een ongeval op water groot is.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Reimerswaal lopen de rijksweg A-58, de<br />
Vlaketunnel en een spoorlijn, welke het risico op een verkeersongeval mogelijk maken.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder valt vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. Zoals hierboven al genoemd, bevind zich in de gemeente<br />
Reimerswaal de Vlaketunnel, waar dan ook dit risico op van toepassing kan zijn.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Aangezien de groep 65+ers naar<br />
verwachting zal groeien in de gemeente Reimerswaal, en dit ook gelijk de meest zwakke groep is, vormt<br />
dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten zijn.<br />
Dit is dan ook voor de gemeente Reimerswaal niet van toepassing.<br />
Toekomstbeeld<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
86
Voorlopig risicobeeld gemeente Schouwen-Duiveland<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante risico’s<br />
zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten vereist. Om risico’s te kunnen analyseren is<br />
het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten branden,<br />
rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elke maatschappelijke themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid. De ramptypen zijn te<br />
categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving;<br />
2. Gebouwde omgeving;<br />
3. Technologische omgeving;<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen;<br />
5. Verkeer en vervoer;<br />
6. Gezondheid;<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving.<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio’s niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crisis die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crisis. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of zwaar<br />
ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijke gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie zijn.<br />
De focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld. Binnen de<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario’s niet meer te gebruiken.<br />
Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
87
Risicobeeld Schouwen-Duiveland<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Schouwen-Duiveland kent 34.435 inwoners. Hiervan is circa 18,9% 65+er, wat neer komt<br />
op 6.515 inwoners absoluut. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2007<br />
zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500 duizend ten opzichte van<br />
2006. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8 miljoen mensen in<br />
Nederland. Ook voor de gemeente Schouwen-Duiveland geld dat er een toename naar 2025 wordt<br />
verwacht. Hier wordt namelijk een kleine toename van bijna 1% verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke<br />
bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Schouwen-Duiveland beslaat 48.894 ha (7.135 ha binnenwater, 18.656 ha buitenwater en<br />
23.103 ha land) en grenst aan de Zeeuwse gemeenten Noord-Beveland, Tholen en Veere. Daarnaast<br />
grenst Schouwen-Duiveland aan de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. De gemeente kent 17 kernen<br />
zijnde Brouwershaven, Bruinisse, Burgh-Haamstede, Dreischor, Ellemeet, Kerkwerve, Nieuwerkerk,<br />
Noordgouwe, Noordwelle, Oosterland, Ouwerkerk, Renesse, Scharendijke, Serooskerke, Sirjansland,<br />
Zierikzee en Zonnemaire.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Schouwen-Duiveland gevoelig voor overstromingen Het gehele eiland is<br />
overstromingsgevoelig, met uitzondering van het hoge natuurgebied in de Westhoek en de hogergelegen<br />
gebieden in de driehoek Brouwersdam-Molenwater-Zierikzee. Het grootste deel van het eiland wordt<br />
beschermd door de Brouwersdam, de Oosterscheldekering en de dijken langs de Grevelingen en de<br />
Oosterschelde. De kop van Schouwen ligt direct aan de Noordzee en wordt bescherm door de duinen als<br />
zeewering. Het overstromingrisico is dan ook in de gemeente Schouwen-Duiveland direct relevant.<br />
Het risico opnatuurbrand is voor de gemeente Schouwen-Duiveland een relevant risico. Dit betreft met<br />
name de Westhoek met 281 ha aan natuurgebied (duin en bos). Dit gebied kenmerkt zich door een hoge<br />
concentratie van recreatie en toerisme. Ook de beperkte infrastructuur in dat gebied is een<br />
risicoverhogende factor.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Schouwen-Duiveland niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Schouwen-Duiveland bevinden zich een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen.<br />
Grote gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet<br />
gedacht worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Schouwen-Duiveland bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde.<br />
Algemeen gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van<br />
onze samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed<br />
van de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 zijn de volgende objecten geïnventariseerd: Stadhuis Zierikzee, Noord- en<br />
Zuidhavenpoort, Woonhuis Meelstraat 1, Carillon Stadhuistoren met 44 klokken en Voorspeelwerk met 14<br />
klokken.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Schouwen-Duiveland, en/of de<br />
objecten waarvan het effectgebied zich in de gemeente bevindt.<br />
Op basis van het “maatgevend scenario” als bepaald in het rampbestrijdingsplan KCB valt gemeente<br />
Schouwen-Duiveland zowel buiten het effectgebied, als buiten de evacuatiezone van de kerncentrale<br />
Borsele.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
88
Onder dit maatschappelijke thema vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn<br />
installaties bij bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op<br />
een afstand van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of<br />
giftige verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind<br />
wegwaaien van een giftige stof. Binnen de gemeente Schouwen-Duiveland bevinden zich diverse<br />
inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder dit thema. In Schouwen-Duiveland is dit het vervoer<br />
over de weg en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als<br />
LPG). Daarnaast vindt ook en het vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan<br />
reduceerstation) plaats, welke onderlangs de Veermansplaat het vaste land van Schouwen-Duiveland<br />
bereikt.<br />
Gezien het belang van de stranden op gebied van natuur, toerisme (en dus economische waarde), is het<br />
risico van vervuiling van de kust relevant. Zo zou bijvoorbeeld een olieramp het leven en de gezondheid<br />
van dieren, het milieu en grote materiële belangen ernstig schaden.<br />
Tenslotte is in de Oosterschelde, ter hoogte van Zierikzee, in de periode van 1945 tot 1967 een zeer<br />
grote hoeveelheid munitie gestort: ca 30 duizend ton. Bijna 9 duizend ton bestaat uit kruit, springstof en<br />
pyrotechniek en 21 duizend ton bestaat uit metalen (omhulsels). Door de onafwendbare corrosie van de<br />
metalen omhulsels komt de inhoud van de munitie onvermijdelijk vrij en verspreidt zich via de bodem in<br />
het zeewater.<br />
Uitgebreid onderzoek in 2002 en 2003 in opdracht van diverse ministeries heeft opgeleverd dat afdekking<br />
van de munitie niet wenselijk is en er op dat moment geen aanwijsbare risico’s waren.<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorzieningen verstaan.<br />
Dit generieke risico is uiteraard ook op Schouwen-Duiveland van toepassing, met als bijzonder aspect<br />
m.b.t. uitval (drink)water dat het oppervlakte water op Schouwen-Duiveland over het algemeen te brak is<br />
om eventueel te dienen als drinkwater voor vee.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
- Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Op korte<br />
afstand van de gemeentegrens ligt het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. De gemeente zelf beschikt<br />
over de ‘Dreischor’, een klein vliegveld voor zweefvliegtoestellen. Dit vliegveld is gelegen onder<br />
Nieuw-Haamstede. Nabij Schuddebeurs is een heli-standplaats. Qua ernst van ongevallen vallen<br />
de genoemde luchthaventerreinen in de lichtste categorie.<br />
- Ongevallen op water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan door het vervoeren van passagiers en<br />
lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht moet worden<br />
zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. De gemeente<br />
Schouwen-Duiveland beschikt over een tweetal aanlandingslocaties. De Krammersluizen en ’t<br />
zijpe vormen de vaarroute voor gevaarlijke stoffen. De gemeente bevindt zich ten zuiden van het<br />
vaste land de Oosterschelde, en ten noorden de Grevelingen. Hierbij kan gedacht worden aan<br />
rondvaartboten als de Henri dunant en charters (tot circa 200 passagiers), de bruine vloot (tot<br />
circa 50 passagiers) en de concentraties van recreatievaartuigen in de diverse (jacht)havens<br />
(m.n.) Zierikzee, Bruinisse, Brouwershaven, Den Osse, Scharendijke). Schouwen-Duiveland is<br />
omgeven door water. Naast de Oosterschelde is de Grevelingen ook voor een zeer groot deel<br />
grondgebied van Schouwen-Duiveland. Hulpverleningsdiensten hebben slechts zeer beperkte<br />
mogelijkheden (capaciteit en voorzieningen) tot hulpverlening wanneer zich op die wateren een<br />
ongeval voordoet, waarbij de Grevelingen een provincie en veiligheidsregio grensgebied is. Op<br />
genoemde wateren is enorm veel recreatievaart, maar ook andere risicovolle vormen van<br />
recreatie als duiken in diep water en maakt een (recreatief) incident op het water relevant.<br />
- Verkeersongevallen op land. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het<br />
spoor met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Schouwen-Duiveland bevinden zich geen<br />
snelwegen, tunnels en spoorwegen. De N57, N59 en N256 vormen gezamenlijk de route<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
89
gevaarlijkse stoffen over het land welke het risico op een verkeersongeval op land relevant<br />
maken.<br />
- Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Schouwen-Duiveland zijn geen tunnels<br />
aanwezig. De twee tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de<br />
gemeenten Borsele en Terneuzen, en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Deze risico’s zijn ook van toepassing op<br />
Schouwen-Duiveland. Factoren die dit risico nog iets kunnen vergroten, zijn gelegen in het toeristisch<br />
karakter (grotere kans op verspreiding) en in de vergrijzing die boven het landelijk gemiddelde ligt<br />
(impact).<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om een<br />
evenement ook daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer<br />
aanwezig moeten zijn. In de gemeente Schouwen-Duiveland vinden veel evenementen plaats welke aan<br />
dit criterium voldoen. Denk hierbij ondermeer aan het ‘Concert At Sea” op de Brouwersdam, Pinksterfeest<br />
in Renesse, de havendagen in Zierikzee, Brouwse dag in Brouwershaven, Burghse dag in Burgh-<br />
Haamstede en de Visserijdagen in Bruinisse. Daarnaast vinden nog tal van andere evenementen plaats<br />
welke wellicht niet voldoen aan het 5000 mensen per keer criterium, maar vanwege de aard van het<br />
evenement, de beperkte ruimte in de omgeving of de ligging van het evenemententerrein liggen ook hier<br />
risico’s. Denk hierbij ondermeer aan de vele (avond) markten, Beachboom etc. Paniek in menigten en<br />
Verstoring openbare orde zijn risico’s welke hier bij relevant zijn.<br />
Overigens is rond Renesse als dorpskern tijdens het zomerseizoen voordurend aandacht op gebied van<br />
dergelijke risico’s. Dit is weliswaar geen evenement, maar de massaliteit van het horeca en<br />
campingbezoek, de omgeving, het drank en drugsgebruik en het beperkte toezicht voor openbare orde en<br />
veiligheid is dit voor Schouwen-Duiveland ook een risico op gebied van sociaal-maatschappelijke<br />
omgeving.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010-2014 zijn geen concrete majeure ontwikkelingen voorzien die tot aanpassing van het<br />
risicobeeld kunnen leiden. Wel wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van de 2 de Maasvlakte. Dit<br />
kan tot meer transportbewegingen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
90
Risicobeeld gemeente Sluis<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
91
Risicobeeld Sluis<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Sluis kent ruim 24.000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS<br />
en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500<br />
duizend ten opzichte van 2007. Dit is een lichte toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter geld dat voor de gemeente Sluis er naar 2025 geen toename,<br />
maar afname wordt verwacht. Hier wordt namelijk een afname van een ruime 15% verwacht. Uiteraard zal<br />
dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal<br />
gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Sluis beslaat 308 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Terneuzen, de Westerschelde<br />
en de grens met België. De gemeente kent de volgende 17 kernen zijnde Aardenburg, Breskens,<br />
Cadzand-Bad, Cadzand-Dorp, Eede, Groede, Hoofdplaat, Nieuwvliet-Bad, Nieuwvliet-Dorp, Oostburg,<br />
Retranchement, Schoondijke, Sint Kruis, Sluis, Waterlandkerkje, IJzendijke, Zuidzande.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Sluis gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in de<br />
gemeente Sluis relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak met alle gevolgen van dien.<br />
Het risico van natuurbranden is voor de gemeente Sluis niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Sluis niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Sluis bevinden zich ook een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht<br />
worden aan scholen, verzorgings- en verpleeghuizen.<br />
Binnen de gemeente Sluis bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen gesteld<br />
betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze samenleving en<br />
in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie<br />
<strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: Sint Bavo kerk. Vanuit de gemeente Sluis is er op<br />
gemeentelijk niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is terug te vinden in de Bijlage<br />
“Gemeentelijke aanvulling inventarisatie cultureel erfgoed”.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Sluis, en/of de objecten waarvan<br />
het effectgebied zich in de gemeente Sluis bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico wat zich niet<br />
bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder kernongevallen<br />
verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen<br />
van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel (Belgie).<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Sluis bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare,<br />
explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
92
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Sluis is dit het vervoer over de<br />
weg en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als LPG)<br />
en het vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Sluis is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. In <strong>Zeeland</strong><br />
hebben we Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de<br />
lichtste categorie. In Sluis zijn geen luchthavens.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met voetveren, pleziervaartuigen, binnenscheepvaart en<br />
zeeschepen. Door de ligging aan de Westerschelde is het risico van een ongeval op het water<br />
relevant.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Sluis lopen de rijkswegen N58 en N61 welke het<br />
risico op een verkeersongeval mogelijk maken.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder valt vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Sluis zijn geen tunnels aanwezig.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Sluis in de zomermaanden veel<br />
toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter. Aangezien<br />
de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Sluis, en dit ook gelijk de meest zwakke<br />
groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
93
Risicobeeld gemeente Terneuzen<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de hierboven genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan<br />
gekoppelde crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
94
Risicobeeld Terneuzen<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Terneuzen kent ruim 55.5000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het<br />
CBS en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer<br />
500 duizend ten opzichte van 2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter wordt er in Terneuzen een afname van 10% verwacht. Wel<br />
wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Terneuzen beslaat 318 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Sluis en Hulst, de<br />
Westerschelde en de grens met België. De gemeente Terneuzen bestaat naast Terneuzen uit de dorpen:<br />
Axel, Biervliet, Hoek, Koewacht, Overslag, Philippine, Sas van Gent, Sluiskil, Spui, Westdorpe, Zaamslag,<br />
Zandstraat en Zuiddorpe.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Terneuzen gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook<br />
in de gemeente Terneuzen relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van<br />
het Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak. Dit betekent dat de gemeente Terneuzen bij een<br />
dijkdoorbraak direct onder water staat.<br />
Het Axelsche Bosch is een gemengd bos (loofhout/naaldhout) met een oppervlakte van 149 ha. Het risico<br />
natuurbranden is dan ook voor de gemeente Terneuzen relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Terneuzen niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Terneuzen bevinden zich ook een groot aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen.<br />
Grote gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Voor Terneuzen<br />
moet gedacht worden aan gebouwen met een woonfunctie (meerdere verzorgings- en verpleeghuizen),<br />
een logiesfunctie (meerdere hotels en pensions), een onderwijs- of zorgfunctie (veel scholen en<br />
kinderdagverblijven), een gezondheidsfunctie (ziekenhuis De Honte), bedrijfsgebouwen (kantoren en<br />
fabrieken) en gebouwen met een publieksfunctie (Scheldetheater, Scheldorado, bibliotheken, sportcentra,<br />
gemeentehuis en de kerkgebouwen).<br />
De woontoren Waterfront is een bijzonder hoog gebouw.<br />
Binnen de gemeente Terneuzen bevind zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van<br />
de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: Gebrandschilderde ramen in Biervliet.<br />
Vanuit de gemeente Terneuzen is er op gemeentelijke niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is<br />
terug te vinden in de bijlage “Gemeentelijke aanvulling inventarisatie cultureel erfgoed”.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Terneuzen, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente Terneuzen bevindt. Onder kernongevallen verstaan we<br />
ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen van een<br />
kernongeval is de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel (België).<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s die de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
95
De gemeente Terneuzen heeft momenteel zes bedrijven, DOW Benelux BV Terneuzen, Zuidchemie,<br />
YARA Sluiskil, De Rijke Sluiskil BV, ICL-IP Terneuzen, Oiltanking Terneuzen BV waarvoor in het kader<br />
van het Besluit risico’s zware ongevallen (BRZO’99) rampbestrijdingsplannen zijn vastgesteld. Verder<br />
bevinden zich in de gemeente Terneuzen nog vijf PBZO bedrijven: Delta Milieu gevaarlijk afval,<br />
Verbrugge Terminals, Air Products, Air Liquide en Cargill Benelux. Daarnaast bevinden zich in de<br />
gemeente Terneuzen nog diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden brandbare, explosieve en<br />
toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Terneuzen is dit:<br />
• het vervoer over de weg, per spoor en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine<br />
en diesel, brandbaar gas als LPG, giftige stoffen als ammoniak en chloor).<br />
• het vervoer per buisleiding (o.a. aardgasleiding van de Gasunie tot aan het reduceerstation, en de<br />
buisleidingentracés met daarin o.a. ruwe aardolie, aardoliederivaten etc.).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Terneuzen<br />
is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. Het<br />
ziekenhuis De Honte in Terneuzen is voorzien van een helikopter landingsplaats.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten, rondvaartboten en<br />
cruiseschepen. In Terneuzen spelen ongevallen op het water een grote rol door de ligging aan de<br />
Westerschelde, het kanaal van Gent naar Terneuzen en daarbij aanwezige havens.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Terneuzen speelt dit een rol omdat de rijksweg N61, N62, N258<br />
over het grondgebied lopen.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Terneuzen bevindt zich de<br />
Westerscheldetunnel, waar ook dit risico op van toepassing kan zijn.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Aangezien de groep 65+ers naar<br />
verwachting zal groeien in de gemeente Terneuzen, en dit ook gelijk de meest zwakke groep is, vormt dit<br />
een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn. De Terneuzense Havendagen, Dance en Rock around the Bridge en Megaparty’s in Sas van Gent<br />
zijn hier een voorbeeld van.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
96
Risicobeeld gemeente Tholen<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elke maatschappelijke themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid. De ramptypen zijn te<br />
categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving;<br />
2. Gebouwde omgeving;<br />
3. Technologische omgeving;<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen;<br />
5. Verkeer en vervoer;<br />
6. Gezondheid;<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving.<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio’s niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crisis die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crisis. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of zwaar<br />
ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijke gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie zijn.<br />
De focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld. Binnen de<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario’s niet meer te gebruiken.<br />
Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
97
Risicobeeld Tholen<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Tholen kent 24.892 inwoners. Hiervan is 13,8% 65+er, wat neer komt op 3.438 inwoners<br />
absoluut. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2007 zal de totale<br />
Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500 duizend ten opzichte van 2006. Dit is<br />
een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8 miljoen mensen in Nederland. Ook voor<br />
de gemeente Tholen geld dat er een toename naar 2025 wordt verwacht. Hier wordt namelijk een kleine<br />
toename van een ruime 2% verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Ook wordt<br />
geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Tholen beslaat 25.441 ha en grenst aan de Zeeuwse gemeenten Kapelle, Noord-Beveland,<br />
Reimerswaal en Schouwen-Duiveland. Daarnaast grenst de gemeente Tholen aan de veiligheidsregio’s<br />
Rotterdam-Rijnmond en Midden- en West-Brabant. De gemeente kent 9 kernen zijnde Tholen stad, Sint-<br />
Maartensdijk, Scherpenisse, Sint-Annaland, Poortvliet, Oud-Vossemeer, Stavenisse, Sint Philipsland en<br />
Anna Jacobapolder.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Tholen gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in de<br />
Tholen indirect relevant. Het feit dat het risico indirect is, komt omdat de gemeente achter de<br />
Oosterscheldekering ligt. Dit heeft als gevolg dat bij een verhoogd risico de eerste “klap” door de<br />
Oosterscheldekering kan worden opgevangen. Vanuit de risicokaart kan geconstateerd worden dat bij<br />
een overstroming alle kernen van de gemeente Tholen bij een dijkdoorbraak overstroomd raakt.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Tholen geen relevant risico. Er bevinden zich namelijk<br />
geen bos en duingebieden in de gemeente.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Tholen niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Tholen bevinden zich een aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote gebouwen<br />
met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Hierbij moet gedacht worden aan<br />
scholen, verzorgings- en verpleeghuizen. Binnen de gemeente Tholen bevinden zich objecten met een<br />
cultuurhistorische waarde. Algemeen gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de<br />
cultuurhistorische identiteit van onze samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale<br />
basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 zijn de volgende objecten<br />
geïnventariseerd: Carillon toren N.H. kerk met 35 klokken, Graftombe Floris van Borssele in N.H. kerk en<br />
het Grafmonument Hierominus van Tuyll in N.H. kerk. Vanuit de gemeente Tholen is er op gemeentelijk<br />
niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is terug te vinden in de bijlage “Gemeentelijke aanvulling<br />
inventarisatie cultureel erfgoed”<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Tholen, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente bevindt.<br />
De gemeente Tholen valt zowel buiten het effectgebied, als buiten de evacuatiezone van de kerncentrale<br />
Borsele en Doel. Echter kent de gemeente wel effectgebieden welke voortvloeien uit risicovolle objecten.<br />
Daarnaast bevinden zich in de kern Tholen stad ook effectgebieden welke hun oorsprong in de<br />
<strong>Veiligheidsregio</strong> Midden- en West-Brabant hebben.<br />
Onder dit maatschappelijke thema vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn<br />
installaties bij bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op<br />
een afstand van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of<br />
giftige verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind<br />
wegwaaien van een giftige stof.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
98
Binnen de gemeente Tholen bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden<br />
brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder dit thema. In Tholen is dit het vervoer over de weg<br />
en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als LPG).<br />
Daarnaast vindt ook en het vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan<br />
reduceerstation) plaats, welke bij Tholen stad de gemeente betreed. Deze buisleiding stopt tussen<br />
Scherpenisse en Poortvliet.<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorzieningen verstaan.<br />
Niet verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Tholen<br />
is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
- Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. In <strong>Zeeland</strong><br />
hebben we Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de<br />
lichtste categorie. In Tholen zijn geen luchthavens.<br />
- Ongevallen op water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van passagiers<br />
en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht moet<br />
worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten. De gemeente<br />
Tholen beschikt over een vaarroute door het Schelde-Rijnkanaal. Daarnaast beschikt de<br />
gemeente Tholen ook over een aanlandingslocatie, genaamd ‘Ponton Voorhaven<br />
Bergsediepsluis’. Ten zuiden van de gemeente Tholen bevinden zich de Oosterschelde en het<br />
Markiezaatmeer, ten noorden ligt het Krammer. Dit maakt een (recreatief) incident op het water<br />
relevant.<br />
- Verkeersongevallen op land. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het<br />
spoor met mogelijk veel slachtoffers. In de gemeente Tholen bevinden zich geen snelwegen,<br />
tunnels en spoorwegen. Echter wel de N659, N656 en de N257, welke het risico op een<br />
verkeersongeval op land relevant maken.<br />
- Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Tholen zijn geen tunnels aanwezig. De twee<br />
tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten Borsele<br />
en Terneuzen, en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Tholen in de zomermaanden<br />
veel toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter.<br />
Aangezien de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Tholen, en dit ook gelijk de<br />
meest zwakke groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om een<br />
evenement ook daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer<br />
aanwezig moeten zijn. Voor de gemeente Tholen zijn evenementen van dit formaat niet van toepassing.<br />
Het risico op paniek in menigten en verstoring openbare orde zal dan ook weinig relevant zijn.<br />
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010-2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld kunnen<br />
leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
99
Risicobeeld gemeente Veere<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
100
Risicobeeld Veere<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Veere kent ruim 21.000 inwoners. Jaarlijks zijn er bijna 4 miljoen toeristische<br />
overnachtingen. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het CBS en het RPB uit 2007 zal de totale<br />
Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer 500 duizend ten opzichte van 2007. Dit is<br />
een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting 16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter<br />
geld dat voor de gemeente Veere er naar 2025 geen toename, maar afname wordt verwacht. Hier wordt<br />
namelijk een afname van 12,5% verwacht. Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo<br />
wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Veere beslaat een groot deel van de Walcherse kust en het platteland en heeft een kustlijn<br />
van 34 km waarvan 28 km strandwal en duinen en 6 km zeedijk. Het voormalige werkeiland Neeltje Jans<br />
ligt midden in de Stormvloedkering in de Oosterschelde. Het eiland is nog steeds in ontwikkeling en heeft<br />
naast een interessante landschappelijke waarde -een duingebied in ontwikkeling- ook een unieke<br />
recreatieve functie.<br />
Het hart van het gebied is overwegend agrarisch. De kustgebieden bestaan voornamelijk uit bossen,<br />
duinen en strand. De totale oppervlakte is 134 km2. De gemeente Veere bevindt zich tussen de<br />
gemeenten Vlissingen, Middelburg en Noord-Beveland. De gemeente Veere bestaat uit 13 woonkernen;<br />
Aagtekerke, Biggekerke, Domburg, Gapinge, Grijpskerke, Koudekerke, Meliskerke, Oostkapelle,<br />
Serooskerke, Veere, Vrouwenpolder, Westkapelle en Zoutelande.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Veere gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in de<br />
gemeente Veere relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van het<br />
Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak.<br />
Tussen Oostkapelle en Domburg ligt het gemengd bos (loofhout/naaldhout) genaamd Manteling<br />
Walcheren met een oppervlakte van 273 ha. Het risico van natuurbranden is dan ook voor de gemeente<br />
Veere relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Veere niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Veere bevinden zich een groot aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen. Grote<br />
gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Een van de<br />
belangrijkste economische pijlers van de gemeente is de recreatieve en toeristische bedrijfstak. Er zijn 25<br />
campings, 52 hotels en ongeveer 3465 recreatieve woningen. Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden om<br />
te kamperen bij de boer op zogenaamde mini-campings.<br />
Binnen de gemeente Veere bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen gesteld<br />
betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze samenleving en<br />
in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van de provincie<br />
<strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: Grafmonument door Rombout Verhulst in N.H. kerk.<br />
Vanuit de gemeente Veere is er op gemeentelijk niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is terug<br />
te vinden in de bijlage “Gemeentelijke aanvulling inventarisatie cultureel erfgoed”.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Veere, en/of de objecten waarvan<br />
het effectgebied zich in de gemeente Veere bevindt. Het risico kernongevallen is zo een risico wat zich<br />
niet bevindt in deze gemeente, maar wel het effectgebied in de gemeente heeft. Onder kernongevallen<br />
verstaan we ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen<br />
van een kernongeval zijn de kerncentrale in Borsele en de kerncentrale in Doel (Belgie).<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
101
Onder deze categorie vallen de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving wegens<br />
ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij bedrijven<br />
opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand van 100<br />
meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Binnen de gemeente Veere bevinden zich diverse inrichtingen waar aanzienlijke hoeveelheden<br />
brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Veere is dit het vervoer over de<br />
weg (voornamelijk van brandbare vloeistoffen als benzine en diesel en brandbaar gas als LPG) en het<br />
vervoer per buisleiding (de aardgasleiding van de Gasunie tot aan het reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Veere is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Op de risicokaart zijn luchtvaartongevallen gekoppeld aan vliegvelden. In<br />
de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval immers het grootst. Het Vliegveld<br />
Midden-<strong>Zeeland</strong> ligt op grondgebied van de gemeente Middelburg maar kan effect hebben in de<br />
gemeente Veere. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de lichtste categorie.<br />
Omdat het Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong> niet gelokaliseerd is in de gemeente Veere, wordt dit dan<br />
ook als een zeer klein risico gezien.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten en rondvaartboten.<br />
Watersport vindt voornamelijk plaats op het Veerse Meer met zijn jachthavens en de Ooster- en<br />
Westerschelde. De gemeente Veere heeft 4 jachthavens. Verder hebben we te maken met het<br />
kanaal door Walcheren en de sluis bij Veere. Het voormalige werkeiland Neeltje Jans ligt midden<br />
in van één van de meest indrukwekkende technologische hoogstandjes op waterstaatkundig<br />
gebied ter wereld uit de vorige eeuw: de Stormvloedkering in de Oosterschelde. Ook hier is een<br />
sluis aanwezig. De gemeente Sluis kan dan ook een ongeval op water als relevant risico<br />
bestempelen.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Veere speelt dit een rol omdat de (nieuwe) N57 over het<br />
grondgebied loopt.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In de gemeente Veere zijn geen tunnels aanwezig. De twee<br />
tunnels in <strong>Zeeland</strong> zijn de Westerscheldetunnel op het grondgebied van de gemeenten Borsele<br />
en Terneuzen en de Vlaketunnel in de gemeente Kapelle.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Veere in de zomermaanden veel<br />
toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter. Aangezien<br />
de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Veere, en dit ook gelijk de meest zwakke<br />
groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid. Uiteraard zal een ziektegolf en epidemie niet<br />
gemeente gebonden zijn, en zal dit regionaal/nationale invloed hebben.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. Voorwaarde om dit ook<br />
daadwerkelijk als een risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten<br />
zijn. Omdat de gemeente (nog) niet evenementen van dergelijk formaat kent, is dit geen risico voor de<br />
gemeente Veere.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
102
Toekomstige risico’s<br />
In de periode 2010 – 2014 zijn geen majeure ontwikkelingen die tot aanpassing van het risicobeeld<br />
kunnen leiden.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
103
Risicobeeld gemeente Vlissingen<br />
Inleiding<br />
Doel van het nader uitlichten van de gemeenten, tevens middels illustratie, is het verschaffen van een<br />
helder gedecentraliseerd risicobeeld. Hier is voor gekozen, omdat het regionale risicobeeld een te groot<br />
gebied is om daadwerkelijk alle relevante risico’s inzichtelijk te maken. Om te zorgen dat relevante<br />
risico’s zichtbaar zijn, is deze specifieke uitlichting van de gemeenten verreist. Om risico’s te kunnen<br />
analyseren is het, conform de Wet <strong>Veiligheidsregio</strong>’s, noodzakelijk om inzicht te hebben in welke soorten<br />
branden, rampen en crises zich kunnen voordoen.<br />
Handreiking Regionaal Risicoprofiel<br />
Om het oneindige aantal verschillende branden, rampen en crises dat zich kan voordoen analyseerbaar<br />
en uitlegbaar te maken, is het noodzakelijk om een categorisering te hanteren die herkenbaar is voor<br />
burgers, bestuurders en professionals. In de landelijke Handreiking Regionaal Risicoprofiel is een<br />
landelijk uniforme indeling van risico’s gepresenteerd. Dit is een doorontwikkeling van de achttien<br />
ramptypen uit de Leidraad Maatramp. Uit het tegen het licht houden van de indeling van ramptypen zijn<br />
drie doorontwikkelingen voorgekomen.<br />
A. Indeling in maatschappelijke thema’s<br />
Binnen de systematiek van de Leidraad Maatramp worden de 18 ramptypen niet op een hoger<br />
abstractieniveau ingedeeld. Om de bestuurlijke herkenbaarheid van de crisistypen te vergroten is ervoor<br />
gekozen deze op een hoger abstractieniveau te clusteren in ‘maatschappelijke thema’s’. Deze indeling in<br />
maatschappelijke thema’s helpt op een later moment in het proces van het opstellen van het regionaal<br />
risicoprofiel. Op dat moment kan eenvoudig worden bezien of wel voldoende aandacht besteedt wordt<br />
aan elk maatschappelijk themaveld en of de analyse dus voldoende is gespreid.<br />
De ramptypen zijn te categoriseren in de volgende zeven maatschappelijke thema’s:<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
3. Technologische omgeving<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
6. Gezondheid<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
B. Van ramp naar crisis<br />
De laatste jaren is het besef ontstaan dat regio's niet alleen te maken hebben met traditionele rampen,<br />
maar dat zij ook moeten kijken naar andere vormen van bedreigingen en crises die de maatschappij<br />
langdurig kunnen ontwrichten. Het begrip risico wordt daarom verbreedt van rampen naar crises. Anders<br />
dan bij een ramp, gaat het bij een crisis meestal niet om één gebeurtenis, maar om een serie<br />
gebeurtenissen die in de tijd gespreid kunnen zijn. De oorsprong is vaak diffuser dan bij een ramp of<br />
zwaar ongeval en er kunnen meerdere factoren in het spel zijn. Er zal dus veelal geen sprake van een<br />
plotselinge en duidelijk gemarkeerde overgang van de normale situatie naar een abnormale situatie. De<br />
focus ligt daarbij niet uitsluitend op de fysieke veiligheid, maar ook op de vier andere vitale belangen:<br />
territoriale veiligheid, ecologische veiligheid, economische veiligheid en sociale en politieke stabiliteit.<br />
Omdat deze vitale belangen meerdere beleidsdomeinen raken, zijn bij crises veel meer partijen betrokken<br />
dan alleen de traditionele hulpdiensten. Om tegemoet te komen aan deze ontwikkeling wordt de term<br />
ramptype vervangen door het bredere begrip crisistypen, dat voortbouwend op de Leidraad Maatramp als<br />
volgt kan worden gedefinieerd: categorieën van mogelijke branden, rampen en crises die qua soort<br />
effecten en qua ontwikkeling in de tijd op elkaar lijken.<br />
C. Het onderverdelen van crisistypen in incidenttypen<br />
Binnen de Leidraad Maatramp worden voor 18 ramptypen ‘maatscenario’s’ opgesteld.<br />
Binnen de Handreiking Regionaal Risicoprofiel is ervoor gekozen om de term maatscenario niet meer te<br />
gebruiken. Het maken van scenario’s vindt bij het regionaal risicoprofiel plaats in de analysefase.<br />
Een volledige weergave van de genoemde maatschappelijke thema’s, met daaraan gekoppelde<br />
crisistypen en incidenttypen, is terug te vinden in de bijlage “Inventarisatielijst Crisistypen”.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
104
Risicobeeld Vlissingen<br />
De gegeven risico’s welke genoemd worden, zijn in de bijlage middels een illustratie verduidelijkt. Tevens<br />
biedt deze illustratie een weergave van de exacte locatie van het des betreffende risico. Deze gegevens<br />
komen dan ook uit de risicokaart.<br />
Demografie<br />
De gemeente Vlissingen kent ruim 45.000 inwoners. Volgens de landelijke bevolkingsprognose van het<br />
CBS en het RPB uit 2007 zal de totale Nederlandse bevolking in 2025 zijn toegenomen met ongeveer<br />
500 duizend ten opzichte van 2007. Dit is een toename van circa 3%. Er wonen dan naar verwachting<br />
16,8 miljoen mensen in Nederland. Echter geld dat voor de gemeente Vlissingen er naar 2025 geen<br />
toename, maar afname wordt verwacht. Hier wordt namelijk een afname van circa 2,5% verwacht.<br />
Uiteraard zal dit niet voor elke bevolkingslaag gelden. Zo wordt geconstateerd dat de groep van 65+ers<br />
aanzienlijk zal gaan toenemen.<br />
Geografie<br />
De gemeente Vlissingen beslaat 344 km2 en bevindt zich tussen de gemeenten Borsele, Middelburg,<br />
Veere en de Westerschelde. De gemeente Vlissingen bestaat naast de stad Vlissingen ook uit de dorpen<br />
Oost-Souburg en Ritthem.<br />
1. Natuurlijke omgeving<br />
Qua ligging is de gemeente Vlissingen gevoelig voor overstromingen. Het overstromingrisico is dan ook in<br />
de gemeente Vlissingen relevant. In het grootste deel van de gemeente is er conform de gegevens van<br />
het Waterschap een “direct risico” bij een dijkdoorbraak. Dit betekent dat de gemeente Vlissingen bij een<br />
dijkdoorbraak direct onder water staat.<br />
Het risico natuurbranden is voor de gemeente Vlissingen niet relevant.<br />
Extreme weersomstandigheden zijn geografisch niet goed toe te delen aan een gebied. Onder deze<br />
extreme weersomstandigheden worden risico’s verstaan als extreme koude, hitte, sneeuw, ijzel,<br />
windhozen of zware storm. Mede gezien de verwachting dat klimaatverandering zal leiden tot extremere<br />
weersomstandigheden, is dit een relevant risico.<br />
Het risico aardbeving is voor de gemeente Vlissingen niet relevant.<br />
2. Gebouwde omgeving<br />
Binnen de gemeente Vlissingen bevinden zich ook een groot aantal gevoelige/kwetsbare gebouwen.<br />
Grote gebouwen met mogelijk veel aanwezigen vormen een risico bij brand en instorting. Voor Vlissingen<br />
moet gedacht worden aan gebouwen met een woonfunctie (meerdere verzorgings- en verpleeghuizen),<br />
een logiesfunctie (meerdere hotels en pensions), een onderwijs- of zorgfunctie (veel scholen en<br />
kinderdagverblijven), een gezondheidsfunctie (ziekenhuis Walcheren), bedrijfsgebouwen (kantoren en<br />
fabrieken) en gebouwen met een publieksfunctie (Arsenaaltheater en attractiepark, bibliotheken,<br />
sportcentra, gemeentehuis en de kerkgebouwen).<br />
De Sardijntoren is een bijzonder hoog gebouw.<br />
Binnen de gemeente Vlissingen bevinden zich objecten met een cultuurhistorische waarde. Algemeen<br />
gesteld betreft het hier objecten die essentieel zijn voor de cultuurhistorische identiteit van onze<br />
samenleving en in die zin onvervangbaar zijn. Uit de regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed van<br />
de provincie <strong>Zeeland</strong> ’97 is het volgende object geïnventariseerd: Toegangspoort Fort Rammekes. Vanuit<br />
de gemeente Vlissingen is er op gemeentelijk niveau ook een inventarisatie uitgevoerd, welke is terug te<br />
vinden in de bijlage “Gemeentelijke aanvulling inventarisatie cultureel erfgoed”.<br />
3. Technologische omgeving<br />
Hieronder vallen de objecten welke zich bevinden binnen de gemeente Vlissingen, en/of de objecten<br />
waarvan het effectgebied zich in de gemeente Vlissingen bevindt. Onder kernongevallen verstaan we<br />
ongevallen waarbij nucleaire besmetting van de omgeving kan optreden. Mogelijke bronnen van een<br />
kernongeval is de kerncentrale in Borsele.<br />
Onder deze categorie vallen ook de ongevallen met gevaarlijke stoffen. Dit zijn risico’s de omgeving<br />
wegens ongevallen kunnen bedreigen met gevaarlijke stoffen. Als risicobronnen zijn installaties bij<br />
bedrijven opgenomen die bij ongevallen direct schadelijke effecten kunnen veroorzaken op een afstand<br />
van 100 meter of meer. Deze effecten kunnen zijn veroorzaakt door brand (hittestraling of giftige<br />
verbrandingsproducten in de rook), explosies (drukgolf) of het vrijkomen en met de wind wegwaaien van<br />
een giftige stof.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
105
De gemeente Vlissingen heeft momenteel negen bedrijven, Arkema, Deltius BV, Invista Polyester BV,<br />
twee keer Mercuria Terminals Flushing BV, PetroplusTankstorage Vlissingen BV, Sea Way Chemical<br />
Processing BV, Sea Way Refining BV, Thermphos International BV waarvoor in het kader van het Besluit<br />
risico’s zware ongevallen (BRZO’99) rampbestrijdingsplannen zijn vastgesteld.<br />
Verder bevinden zich in de gemeente Vlissingen nog een PBZO bedrijven <strong>Zeeland</strong> Aluminium Company<br />
NV. Daarnaast bevinden zich in de gemeente Vlissingen nog diverse inrichtingen waar aanzienlijke<br />
hoeveelheden brandbare, explosieve en toxische stoffen zijn opgeslagen waaronder de munitieopslag<br />
van defensie in Ritthem.<br />
In dit verband spelen vanuit de omliggende gemeenten de volgende bedrijven een rol wat betreft risico’s<br />
die de gemeente Vlissingen kunnen treffen:<br />
Gemeente Borsele: Vopak Terminal Vlissingen BV, Total Raffinaderij Nederland BV en Kloosterboer<br />
Vlissingen VOF.<br />
Naast de bedrijven en installaties waar ongevallen met gevaarlijke stoffen kunnen plaatsvinden, vallen<br />
ook de transportrisico’s van gevaarlijke stoffen onder deze categorie. In Vlissingen is dit:<br />
• het vervoer over de weg, per spoor en per schip (voornamelijk brandbare vloeistoffen als benzine<br />
en diesel, brandbaar gas als LPG, giftige stoffen als ammoniak en chloor en nucleair materiaal).<br />
• het vervoer per buisleiding (aardgasleiding van de Gasunie tot aan het reduceerstation).<br />
4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Op het gebied van vitale infrastructuur en voorzieningen worden zaken als verstoring van energie,<br />
drinkwater, rioolwater- en afvalwatervoorzieningen, communicatie en voedsel voorziening verstaan. Niet<br />
verwonderlijk is dat de uitval van al deze nutsvoorzieningen een reëel risico van de gemeente Vlissingen<br />
is.<br />
5. Verkeer en vervoer<br />
Hieronder vallen de volgende risico’s:<br />
• Luchtvaartincidenten. Vliegtuigongevallen zijn gekoppeld aan de aanwezigheid van vliegvelden.<br />
In de buurt van een vliegveld is de kans op een vliegtuigongeval het grootst. In <strong>Zeeland</strong> hebben<br />
we vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong>. Qua ernst van ongevallen valt dit luchthaventerrein in de lichtste<br />
categorie. In Vlissingen zijn geen luchthavens.<br />
• Ongevallen op het water. Dit zijn ongevallen welke ontstaan zijn door het vervoeren van<br />
passagiers en lading en de grootschaligere recreatie op het water. Ongevallen waar aan gedacht<br />
moet worden zijn ongevallen met veerponten, veerboten, hotelboten, rondvaartboten en<br />
cruiseschepen. In Vlissingen spelen ongevallen op het water een grote rol door de ligging aan de<br />
Westerschelde, het kanaal door Walcheren, de (jacht)havens in Vlissingen en de aanwezigheid<br />
van een industrieel havengebied het Sloegebied.<br />
• Verkeersongevallen. Dit betreft verkeersongevallen van grotere mate op de weg of op het spoor<br />
met mogelijk veel slachtoffers. In Vlissingen speelt dit een rol omdat de rijksweg A58, N254 en<br />
een spoorlijn over het grondgebied lopen.<br />
• Ongevallen in tunnels. Hieronder vallen vervoersongevallen in tunnels, waarbij brand ontstaat of<br />
sprake is van gevaarlijke stoffen. In Vlissingen zijn geen tunnels aanwezig.<br />
6. Gezondheid<br />
Een bedreiging voor de bevolking, is een ziektegolf en epidemie. Omdat Vlissingen in de zomermaanden<br />
veel toeristen aantrekt, wordt de kans op verspreiding van besmettelijke ziekten ook tevens groter.<br />
Aangezien de groep 65+ers naar verwachting zal groeien in de gemeente Vlissingen, en dit ook gelijk de<br />
meest zwakke groep is, vormt dit een bedreiging voor de volksgezondheid.<br />
7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan. In Vlissingen is er een<br />
locaties waar dergelijke aantallen personen met enige regelmaat aanwezig zijn. Dit zijn het Bellamypark<br />
in het centrum van Vlissingen waar op 5 mei het bevrijdingsfestival en in de zomermaanden enkele<br />
openlucht evenementen worden gehouden (festivalterrein). Voorwaarde om dit ook daadwerkelijk als een<br />
risico te classificeren is dat er minimaal 5000 mensen per keer aanwezig moeten zijn.<br />
Hieronder worden grootschalige evenementen op een klein oppervlak verstaan.<br />
Toekomstige risico’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
106
In afwachting van een te realiseren voorziening in de Vlissingse buitenhaven kunnen cruiseschepen in de<br />
Scaldiahaven of in de Bijleveldhaven aanleggen.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
107
Bijlage 5 Overzicht Risicokaart <strong>Zeeland</strong><br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
108
Bijlage 6 Regionale basisinventarisatie cultureel erfgoed<br />
Voorlopig overzicht, bron: rapport Inspectie Cultuurbescherming Provincie <strong>Zeeland</strong>, 1997.<br />
Plaats Objectnaam/<br />
(On)roerend CalamiteitenAanvals- Pro-actie<br />
omschrijving<br />
planplan<br />
hoogwater<br />
Aardenburg Sint Bavo, kerk onroerend ? Ja ?<br />
Hulst St. Willibrordusbasiliek,<br />
kerk<br />
onroerend ? Ja ?<br />
Middelburg Oostkerk, kerk onroerend ? Ja ?<br />
Middelburg Boerderij, Binnendijk 3,<br />
monument<br />
onroerend ? Ja ?<br />
Ritthem Toegangspoort Fort<br />
Rammekes<br />
onroerend ? ? ?<br />
Veere Stadhuis onroerend ? Ja ?<br />
Middelburg Zeeuwse wandtapijten,<br />
Zeeuwsmuseum, 6 stuks<br />
roerend ? Ja ?<br />
Zierikzee Stadhuis Zierikzee,<br />
monument<br />
onroerend ? Ja ?<br />
Zierikzee Noord- en Zuidhavenpoort,<br />
monument<br />
onroerend ? ? ?<br />
Zierikzee Woonhuis Meelstraat 1,<br />
monument<br />
onroerend ? ? ?<br />
Arnemuiden Voorslagtoren N.H. kerk,<br />
klokken, 11 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Goes Voorslag Stadhuistoren,<br />
klokken, 12 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
St. Maartensdijk Carillon, toren N.H. kerk,<br />
klokken, 35 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Tholen Carillon, Stadhuistoren,<br />
klokken, 39 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Veere Carillon, Stadhuistoren,<br />
klokken, 47 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Zierikzee Carillon, Stadhuistoren,<br />
klokken, 44 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Zierikzee Voorspeelwerk, klokken,<br />
14 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Aagtekerke Grafmonument door onroerend ? ? ?<br />
Rombout Verhulst in N.H. (epitaaf =<br />
kerk<br />
roerend)<br />
Biervliet Gebrandschilderde ramen,<br />
3 stuks<br />
roerend ? ? ?<br />
Hulst Kerkelijk kunstbezit St.<br />
Willibrordusbasiliek<br />
roerend ? ? ?<br />
Kapelle Graftombe Van Tuyl /<br />
diverse grafzerken /<br />
koorbanken in N.H. kerk<br />
onroerend ? ? ?<br />
Middelburg Praalgraf gebr. Evertsen,<br />
Lange Jan<br />
onroerend ? ? ?<br />
Middelburg Praalgraf Graaf Willem II in onroerend<br />
nis koorkerk<br />
? ? ?<br />
Sint Maartensdijk Graftombe Floris van<br />
Borssele in N.H. kerk<br />
onroerend ? ? ?<br />
Stavenisse Grafmonument Hierominus onroerend<br />
van Tuyll in N.H. kerk<br />
? ? ?<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
109
Bijlage 7 Scenario’s<br />
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 1. Overstromingen<br />
Incidenttype 10. Overstroming vanuit zee<br />
Aanduiding risicodiagram Overstroming vanuit zee<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Er is sprake van hoogwater wanneer er door de meteorologische omstandigheden een zodanig hoge<br />
waterstand is bereikt dat de dijken en waterkeringen overstromen. Een overstroming kan ook<br />
plaatsvinden wanneer een dijk of waterkering bezwijkt (‘dijkdoorbraak’) en de achterliggende polders<br />
overstromen. In het kader van de WRZO is er sprake van een ramp wanneer er bestuurlijke en<br />
operationele maatregelen noodzakelijk zijn om het leven van mensen en dieren te redden en mogelijke<br />
andere gevaarlijke situaties te beperken en te beheersen. Er kunnen hierbij twee situaties worden<br />
onderscheiden: een dreigende of feitelijke overstroming. Bij een dreigende overstroming bepaalt de<br />
waarschuwingstijd of een preventieve evacuatie van mensen en vee tot de mogelijkheden behoort. Een<br />
feitelijke overstroming kan plaatsvinden voordat een evacuatie (volledig) is uitgevoerd. In deze<br />
omstandigheden is een uitgebreide reddingsoperatie noodzakelijk om mensen en dieren in veiligheid te<br />
brengen en verdere uitbreiding van gevaren te voorkomen. Het rampbestrijdingsplan richt zich op<br />
overstromingen waarbij een binnendijks gebied in belangrijke delen meer dan één meter onder water kan<br />
komen te staan.<br />
Oorzaak:<br />
Een zware storm kan zeer hoogwater met een grote golfbelasting tot gevolg hebben. Deze combinatie<br />
leidt tot een grote mate van golfoverslag die zelfs tot een dijkdoorbraak kan leiden. Van een stormvloed is<br />
sprake wanneer de waterstand door de wind wordt opgestuwd tot boven een bepaalde waterstand.<br />
Incident:<br />
Drie elementen bepalen het verloop van de gebeurtenissen:<br />
- De prognose van de maximale waterstand van het dreigende hoogwater (met de bijbehorende<br />
golfbelasting) en het tijdsbestek waarbinnen hoogwaterwaarschuwingen kunnen worden<br />
gegeven;<br />
- De prognose van de kwaliteit van de dijken en andere waterkeringen in relatie tot de aanvullende<br />
maatregelen die getroffen kunnen worden om de functies van de dijken en waterkeringen tijdig te<br />
versterken;<br />
- De tijd (= waarschuwingstijd) en de middelen die beschikbaar zijn voor de uitvoering van een<br />
preventieve evacuatie van het bedreigde of getroffen gebied. 26<br />
Gevolg:<br />
Evacuees<br />
Op basis van ervaringscijfers is vast te stellen dat 80% van de bevolking in bedreigde gebieden zal<br />
vertrekken naar veilig gebied. Het overgrote deel hiervan zal zelfstandig onderdak vinden bij familie,<br />
vrienden in veilig gebied (buiten de regio <strong>Zeeland</strong>). Een gedeelte van de bevolking zal gebruik maken van<br />
opvangcentra.<br />
26 Bron: Hoogwater algemeen kader<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
110
Niet zelfredzame<br />
Niet zelfredzame personen zijn mensen die vanwege een lichamelijke of geestelijke beperking niet<br />
zelfstandig kunnen vluchten, incl. gevangenen. Uitgangspunt is dat de niet zelfredzamen als eerste<br />
worden geëvacueerd.<br />
De niet zelfredzame worden als volgt gecategoriseerd waarbij is aangegeven welke percentage van de<br />
bevolking in het Westelijke kustgebied tot deze categorie behoort:<br />
In eerste instantie berust de zorg voor deze categorieën niet zelfredzamen bij de desbetreffende<br />
zorginstelling. Zij dienen zorg te dragen voor evacuatie van deze personen. De GHOR coördineert deze<br />
zorg en faciliteert de instellingen hierbij. De zorginstellingen hebben hiervoor een evacuatieplan waarbij<br />
een beroep wordt gedaan op instellingen in veilig gebied. Secundair kunnen familie en overige relaties<br />
(vrienden, kennissen, buren) voor deze groep zorgen (waardoor deze onderdeel van de reguliere<br />
evacuatiestroom worden). Het in veiligheid brengen van gevangen vanuit Torentijd in Middelburg is een<br />
verantwoordelijkheid van het ministerie van Justitie.<br />
Zelfredzamen<br />
Zelfredzamen zullen het gebied verlaten. Hierbij zal primair de crisiscommunicatie er op zijn gericht dat<br />
mensen zelf hun onderdak vinden bij familie, vrienden en kennissen in veilig gebied. Voor hen die hiertoe<br />
geen mogelijkheid hebben zullen opvanglocaties worden ingericht. De uitvoering van het proces opvang-<br />
en verzorging is in handen van de desbetreffende regio’s. Op nationaal niveau zal afstemming moeten<br />
plaatsvinden over locaties. Opvang van evacués in de groene gebieden binnen <strong>Zeeland</strong> zal worden<br />
geregeld conform de hiervoor vastgelegde processen in de gemeentelijke rampenplannen. Uitvoering van<br />
de opvang is in handen van het Nederlandse Rode Kruis. 27<br />
27 Bron: 20090917_WAVE2008_Strategische beeld Fase 1 deel 1<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
111
Beoordeling*, 7 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied E<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed E<br />
2.1 Doden D<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken E<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) E<br />
3.1 Kosten E<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) E<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven E<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur C<br />
5.3 Sociaal psychologische impact E<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
112
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 2. Natuurbranden<br />
Incidenttype 10. Bosbrand<br />
Aanduiding risicodiagram Bosbrand<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
In een droge zomer groeit een caravanbrand op een recreatieterrein uit tot een felle bosbrand die zich al<br />
snel uitbreidt naar de campings ernaast. De inmiddels onbeheersbare natuurbrand vindt vervolgens zijn<br />
weg over het naastgelegen spoor en snelweg in zuidwestelijk richting waar zich een naaldbos bevindt. In<br />
het effectgebied bevinden zich onder andere een verzorgingstehuis, een waterpompstation met<br />
bovengrondse opslagtank en een transformatorstation die één tot enkele uren later onder vuur komen te<br />
liggen. In totaal worden ongeveer 10.000 mensen geëvacueerd vanwege direct brandgevaar en enorme<br />
rookontwikkeling. Het is niet uitgesloten dat er slachtoffers vallen. De nablussing duurt een week.<br />
Snelweg en spoor zijn een aantal dagen afgesloten en hebben schade opgelopen. De campings zijn<br />
compleet verwoest. Voorzieningen voor elektriciteit en drinkwater zijn beschadigd. De brandschade aan<br />
het bos zal jaren zichtbaar zijn. 28<br />
Voor verdere analyse zijn we uitgegaan van een bosbrand Manteling op Walcheren.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) C<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
28 Bron: nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
113
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 2. Natuurbranden<br />
Incidenttype 20. Heide en duinbranden<br />
Aanduiding risicodiagram Duinbrand<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
In een droge zomer groeit een caravanbrand op een recreatieterrein uit tot een felle bosbrand die zich al<br />
snel uitbreidt naar de campings ernaast. De inmiddels onbeheersbare natuurbrand vindt vervolgens zijn<br />
weg over het naastgelegen spoor en snelweg in zuidwestelijk richting waar zich een naaldbos bevindt. In<br />
het effectgebied bevinden zich onder andere een verzorgingstehuis, een waterpompstation met<br />
bovengrondse opslagtank en een transformatorstation die één tot enkele uren later onder vuur komen te<br />
liggen. In totaal worden ongeveer 10.000 mensen geëvacueerd vanwege direct brandgevaar en enorme<br />
rookontwikkeling. Het is niet uitgesloten dat er slachtoffers vallen. De nablussing duurt een week.<br />
Snelweg en spoor zijn een aantal dagen afgesloten en hebben schade opgelopen. De campings zijn<br />
compleet verwoest. Voorzieningen voor elektriciteit en drinkwater zijn beschadigd. De brandschade aan<br />
het bos zal jaren zichtbaar zijn. 29<br />
Voor verdere analyse zijn we uitgegaan van de Schouwse duinen.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed A<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) C<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
29 Bron: nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
114
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 3. Extreme weersomstandigheden<br />
Incidenttype 10. Extreme koude, sneeuw en ijzel<br />
Aanduiding risicodiagram Extreme koude, sneeuw & ijzel<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Zware sneeuwstorm<br />
Een sneeuwstorm kan leiden tot stroomuitval en stagnatie van voedselvoorziening, (spoedeisende) zorg,<br />
handhaving openbare veiligheid. Er zullen geen slachtoffers vallen door de sneeuwstorm zelf, wel door de<br />
extreme kou. Er zal sprake zijn van veel waterschade. Een deel van het openbare leven komt een aantal<br />
dagen stil te liggen. Men realiseert zich dat er sprake is van overmacht en dat de situatie binnen enkele<br />
dagen weer normaal is. Men zit de tijd dus uit zonder in paniek te raken.<br />
IJzel<br />
IJzel is heel moeilijk te voorspellen. Dit geldt ook voor de mate waarin het ijzelt. Regionaal kan stagnatie<br />
optreden van elektriciteit, voedselvoorziening, (spoedeisende) zorg, handhaving openbare veiligheid.<br />
Aangezien veel mensen de weg niet op gaan, overlijden er weinig mensen door verkeersongevallen<br />
(gladheid). IJzel levert vooral veel gewonden op door botbreuken. Een deel van het openbare leven komt<br />
een aantal dagen stil te liggen. Men realiseert zich dat er sprake is van overmacht en dat de situatie<br />
binnen enkele dagen weer normaal is. Men zit de tijd dus uit zonder in paniek te raken. 30<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) D<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven D<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
30 Bron: nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
115
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 3. Extreme weersomstandigheden<br />
Incidenttype 20. Extreme hitte en eventuele smog<br />
Aanduiding risicodiagram Extreme hitte & smog<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Extreme droogte -hitte 2050<br />
Dit scenario beschrijft een situatie waarbij extreme droogte en extreme hitte samenvallen. De vitale<br />
diensten beheer waterkwaliteit en het hoofdvaarwegennet kunnen uitvallen. Drinkwatervoorziening komt<br />
niet in de knel. Doden worden veroorzaakt door hitte, niet door droogte. De grootste schade wordt<br />
geleden in de scheepvaart en landbouw. Er kunnen bosbranden ontstaan. Het dagelijkse leven wordt niet<br />
verstoord. Minder dan 1000 mensen doen in paniek aankopen (inslaan van water). Er zal geen publieke<br />
angst ontstaan. De herhalingstijd van het neerslagtekort van 1976 (90 jaar) wordt 45-60 jaar in 2050<br />
(mogelijk zelfs 14 jaar volgens het meest droge KNMI scenario). Omdat het scenario uitgaat van de<br />
situatie in 2050 en het risicodiagram een kortere tijdshorizon kent is dit scenario niet in het risicodiagram<br />
opgenomen. Overigens zou de plek van dit scenario ongeveer gelijk blijven met het huidige hitte-droogte<br />
scenario. 31<br />
Oorzaak:<br />
De gezondheidsproblematiek rondom aanhoudende hitte wordt in de toekomst door een tweetal<br />
ontwikkelingen verergerd. Allereerst zal door toename van de levensverwachting een groeiend aantal<br />
mensen tot een risicogroep gerekend kunnen worden. Ofwel door de hoge leeftijd die gepaard gaat met<br />
minder aanpassingsvermogen van het lichaam aan de warmte, ofwel door een bijkomende ziekte die<br />
extra gevoelig maakt voor hitte.<br />
Incident:<br />
Tussen 01/06 en 01/09 houdt het KNMI houdt het RIVM op de hoogte van de kans op de start van een<br />
periode met aanhoudende hitte binnen de komende tien dagen. Het gaat hierbij om geautomatiseerde emails<br />
met daarin de kans op het optreden van zo’n periode. Deze is gedefinieerd als vijf aaneengesloten<br />
dagen met een temperatuur van > 27º C. Deze definitie is gekozen omdat echte hittegolven (definitie: 5 x<br />
≥ 25º C., waarvan 3 x ≥ 30 Cº) hiermee redelijk nauwkeurig worden voorspeld.<br />
Gevolg:<br />
Hitte kan negatieve effecten hebben op de volksgezondheid. Het gaat om ernstige gevolgen voor de<br />
gezondheid, variërend van verminderd welbevinden, huidaandoeningen, uitdroging, ademhalings- en<br />
circulatieproblemen tot een hitteberoerte. In het ernstigste geval kan dit leiden tot sterfte. 32<br />
In <strong>Zeeland</strong> zou dit tot 15% extra sterftgevallen kunnen leiden. 33 Uit de GGD gezondheidsatlas is het<br />
sterftegetal in <strong>Zeeland</strong> (71 personen per 10.000 inwoners) gehaald. Zo komen we tot circa 75 extra<br />
sterfgevallen door de hitte.<br />
31 Bron: nationale risicobeoordeling 2008<br />
32 Bron: Nationaal hitteplan 2007<br />
33 Bron: Hitte met de dag gevaarlijker<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
116
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1* Doden D<br />
2.2* Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) D<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven D<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): E*<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
*Aanpassing na overleg met de GHOR (Arnold Bergstra) op 2 november 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
117
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 3. Extreme weersomstandigheden<br />
Incidenttype 30. Windhozen & zware storm<br />
Aanduiding risicodiagram Windhozen & zware storm<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Bij deze storm wordt er van uitgegaan dat dit niet leidt tot dijkdoorbraken en overstromingen. Een dag van<br />
te voren kan de storm al voorspeld worden. De storm duurt hooguit een dagdeel. De vitale diensten<br />
elektriciteit, (spoedeisende) zorg en handhaving openbare veiligheid kunnen uitvallen. Er zullen doden en<br />
gewonden vallen. De schade komt boven de 1 miljard euro uit. Het dagelijkse leven kan enkele dagen<br />
verstoord worden door o.a. blokkade wegen. 34<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed A<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) C<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
34 Bron: nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
118
Maatschappelijk thema 1. Natuurlijke omgeving<br />
Crisistype 5. Plagen en plantenziekten<br />
Incidenttype 10. Ongedierte en plantenziekte (denk aan<br />
boktor, eiken processierups en sprinkhanenplaag)<br />
Aanduiding risicodiagram Ongedierte & plantenziekten<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Na contact met de brandharen van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag, irritatie<br />
aan de ogen of aan de luchtwegen. De klachten komen overeen met allergische reacties. Belangrijk is dat<br />
elk contact met de rupsen en resten ervan, zoals vrijgekomen brandharen, moet worden vermeden.<br />
Er zijn vooral risico’s voor de gezondheid in de periode dat de eikenprocessierupsen brandharen krijgen<br />
(half mei-juni) en bij de verdere verspreiding van deze brandharen door verwaaien van brandharen,<br />
vervellinghuidjes en lege nesten (juli-september). Met hun weerhaakjes dringen de pijlvormige haren bij<br />
aanraking gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Deze haartjes kunnen tot 6 jaar later nog overlast<br />
veroorzaken.<br />
Risicogebieden:<br />
De plaagdruk - en daarmee de gezondheidsrisico’s - neemt toe met het aantal mensen en het aantal<br />
eiken. Op basis hiervan zijn prioriteitsgebieden aan te wijzen. Meldingen worden in de volgorde van de<br />
prioriteitsgebieden afgehandeld:<br />
1. gebieden waar veel mensen komen of langdurig verblijven; dit zijn bijvoorbeeld de bebouwde kommen<br />
van de diverse woonkernen; bestrijding vindt binnen 24 uur na melding plaats;<br />
2. Grote rondwegen (de stadsring) niet in directe omgeving van bebouwing, vindt bestrijding plaats 72 uur<br />
na melding.<br />
3. doorgaande gemeentelijke fiets-, auto- en ruiterroutes buiten de bebouwde kom; bestrijding vindt<br />
binnen 96 uur na melding plaats;<br />
4. Meldingen van particulieren (bomen op particulier terrein) worden gebundeld en waar mogelijk<br />
gekoppeld aan de bestrijding van nesten in gemeentelijke bomen, dit om een efficiente bestrijdingsactie te<br />
kunnen opzetten. In deze gevallen vindt bestrijding binnen een week plaats.<br />
5. gebieden waar weinig mensen komen; bestrijding vindt alleen plaats als overlast niet vermijdbaar is; er<br />
zijn bijvoorbeeld geen alternatieve routes om het gebied heen.<br />
6. In wandelgebieden vindt geen bestrijding plaats maar worden gebruikers doormiddel van borden<br />
geïnformeerd en gewaarschuwd. 35<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
35 Bron: pva_eikenprocessierups_2007.pdf<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
119
Beoordeling*, 8 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken 0<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten A<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
120
Maatschappelijk thema 2. Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 1. Branden in kwetsbare objecten<br />
Incidenttype 10. Grote branden in gebouwen met niet of<br />
verminderd zelfredzame personen<br />
Aanduiding risicodiagram Brand gebouwen niet zelfredzame personen<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Grote brand in verzorging- en verpleeghuizen. 36<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
36 Bron: Leidraad maatramp, 15 Branden in grote gebouwen<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
121
Maatschappelijk thema 2. Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 1. Branden in kwetsbare objecten<br />
Incidenttype 20. Grote branden in gebouwen met een<br />
grootschalige publieksfunctie.<br />
Aanduiding risicodiagram Brand gebouwen grootschalige publieksfunctie<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Grote brand in een discotheek. 37<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed A<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact D<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
37 Bron: Leidraad Maatramp<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
122
Maatschappelijk thema 2. Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 1. Branden in kwetsbare objecten<br />
Incidenttype 30. Grote branden in bijzonder hoge gebouwen<br />
Aanduiding risicodiagram Brand hoog gebouw<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Grote brand in hoge gebouwen als de Sardijntoren in Vlissingen en de woontoren Waterfront in<br />
Terneuzen. 38<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed A<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken B<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
38 Bron: Leidraad Maatramp<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
123
Maatschappelijk thema 2. Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 1. Branden in kwetsbare objecten<br />
Incidenttype 40. Branden in dichte (oude) binnensteden<br />
Aanduiding risicodiagram Brand binnenstad<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Rampbestrijdingsscenario 1: Brand in een winkel met doorslag en overslag naar boven.<br />
In een grote winkel, midden in de Sint Jacobsstraat (zijde Weteringstraat), breekt gedurende de dag,<br />
brand uit in het magazijn dat is gelegen aan de achterzijde van de winkel. Boven de winkel bevinden zich<br />
meerdere woningen welke via een gezamenlijke opgang en over het platte dak van de winkel aan de<br />
achterzijde van het gebouw toegang geven tot de woningen (zijde Weteringstraat). Het magazijn ligt vol<br />
en heeft een hoge, variabele, vuurbelasting. De brand is inmiddels doorgeslagen naar de winkel. Er<br />
komen nu meerdere meldingen binnen over brand in de Sint Jacobspassage. Bewoners van de<br />
bovenliggende woningen bellen de alarmcentrale met de mededeling dat zij rook uit het dak zien komen.<br />
Tevens zijn er meldingen vanuit de Sint Jacobsstraat door passanten die rook en vuur zien in de winkel.<br />
Gezien de lage Weerstand tegen Branddoorslag en Brandoverslag (WBDBO) en de hoge vuurlast zal het<br />
vuur snel uitbreiden.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Verwachte aantal slachtoffers 6 personen en in totaal 43 betrokken personen. 39<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed B<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken B<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
39 Bron: rampbestrijdingsplan Sint Jacobspassage te Vlissingen, mei 2009<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
124
Maatschappelijk thema 2. Gebouwde omgeving<br />
Crisistype 2. instorting in grote gebouwen<br />
Incidenttype 10. explosies<br />
20. instorting door gebrekkige<br />
gebouwconstructies<br />
Aanduiding risicodiagram Instorting gebouw<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Instorting door explosies en/of gebrekkige gebouwconstructies. 40<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 6 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed A<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop dinsdag 6 oktober 2009.<br />
40 Bron: Leidraad Maatramp<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
125
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 10. Ongeval vervoer weg<br />
Aanduiding risicodiagram Ongeval brand weg<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Voor het maatgevende scenario wordt uitgegaan van het meest gangbare type tankwagen met een<br />
waterinhoud van 50m3 (85% gevuld). Uitgangspunt is een onder druk tot vloeistof verdicht, brandbaar<br />
gas. De vermenging van het brandbare gas met de buitenlucht kan leiden tot een explosief<br />
gas/luchtmengsel met kans op ontsteking door een hittebron op afstand.<br />
Oorzaak:<br />
Door een aantal oorzaken (zie onderstaand) kan de tank, ondanks de veiligheidsventielen, toch<br />
bezwijken. Als dit gebeurt wordt de druk in de tank atmosferisch waardoor de aanwezige vloeistof in de<br />
tank in één klap gaat koken. Daarbij komt heel veel expansie-energie vrij (expansie = uitzetten). Dit<br />
verklaart ook de Engelse term BLEVE: Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion (kokende vloeistof<br />
expanderend gas explosie). Als het gas daarbij ook brandbaar is zal in geval van brand ook ontsteking<br />
plaatsvinden.<br />
- Delen van de tank worden door het expanderende gas weggeslingerd;<br />
- Er kan een enorme vuurbal ontstaan die, afhankelijk van de inhoud van de tank,<br />
honderden meters in diameter kan zijn.<br />
- Plaatselijke sterke verhitting van de tankwand op een plek in het gebied van de dampfase<br />
waardoor het materiaal van de tankwand verzwakt. Dit kan gebeuren bij direct vlamcontact met<br />
de tankwand. Daarom is de vullingsgraad belangrijk: hoe leger de tank, hoe groter het aandeel<br />
dampfase. Bij de vloeistoffase is er minder gevaar omdat de vloeistof beter in staat is warmte op<br />
te nemen en dit voorkomt dat de tankwand snel warmer wordt;<br />
- Mechanische beschadiging van de tankwand door bijvoorbeeld een aanrijding.<br />
Een plaatselijke verzwakking van de tankwand kan aanleiding zijn voor een BLEVE;<br />
- Intrinsiek falen door constructiefout, slijtage of te hoog oplopen van de druk van<br />
een overvulde tank door verwarming (overvullen = vullen boven de voorgeschreven<br />
vullingsgraad, meestal 85 – 90%). Door uitzetting van de vloeistof neemt de druk zeer snel toe en<br />
barst het reservoir. Veiligheidsventielen zijn hiervoor niet ontworpen.<br />
Incident:<br />
Een BLEVE is een explosie die gepaard gaat met een vuurbal die een vernietigende<br />
werking heeft voor de mens en de omgeving. De afstand waarover de BLEVE<br />
effecten kent is afhankelijk van de straal van de vuurbal (± 80 meter). De BLEVE en de effecten daarvan<br />
zijn niet afhankelijk van de wind; de druk die op het gas staat als deze uitstroomt, zal voor een<br />
gelijkmatige spreiding in de buitenlucht zorgen, waardoor alle effecten in een cirkelvorm rondom de<br />
tankwagen ontstaan.<br />
De effecten van een vrije gaswolkexplosie zijn vergelijkbaar met de effecten van een<br />
BLEVE, echter een vrije gaswolkexplosie is wel afhankelijk van de windrichting.<br />
- Moeilijk benaderbaar brongebied/slachtoffers<br />
- Bereikbaarheid<br />
- Snelweg afgesloten<br />
- Hittestraling en drukschade bij BLEVE<br />
- Secundaire branden<br />
- Verkeersproblemen buiten de snelweg<br />
- Onrust onder de bevolking<br />
- Overbelasting spoedeisende hulp<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
126
- Moeilijk benaderbaar effectgebied/slachtoffers<br />
Gevolg:<br />
Er kunnen in de directe omgeving van de tankwagen nog andere tankwagens met tot vloeistof verdicht<br />
gas staan. Domino-effecten zijn niet onmiddellijk te verwachten maar kunnen eveneens niet uitgesloten<br />
worden: het is niet aannemelijk dat er meerdere tankwagens tegelijkertijd zullen bezwijken waardoor de<br />
inhoud van twee opslagreservoirs simultaan BLEVE’en. Het is wel mogelijk dat de opslagreservoirs<br />
opeenvolgend bezwijken, waardoor zij sequentieel BLEVE’en. Bij het nemen van<br />
maatregelen zal daar rekening mee gehouden moeten worden. 41<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
* Naar aanleiding van eerste beoordeling en scenario keuze plasbrand A58, is toch een keuze gemaakt<br />
voor een LPG BLEVE scenario rand stedelijk gebied.<br />
41 Bron: concept rampbestrijdingsplan Auto(snel)wegen <strong>Zeeland</strong> Projectgroep IMAZ 20090325_scenario's en operationele<br />
uitwerking<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
127
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 20. Ongeval vervoer water<br />
Aanduiding risicodiagram Brand op water<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
4 Brand en/of explosie<br />
Van explosiegevaar is sprake wanneer er een ongeval is opgetreden op een tanker met explosieve stoff<br />
en of gassen, een vrachtschip met lading met explosieve eigenschappen veelal in containers vervoerd,<br />
een ongeval met een gasleiding of problemen met vuurwerk en/of munitie aan boord van<br />
transportschepen dan wel gevonden munitie uit het verleden. Belangrijk aandachtspunt bij explosiegevaar<br />
is een snelle ontruiming van de omgeving.<br />
Het gaat dan met name om de evacuatie van de aanwezigen op het schip. Daarnaast dient door middel<br />
van verkeersmanagementmaatregelen voorkomen te worden dat andere schepen in de gevarenzone<br />
komen. 42<br />
Brand kan naast de hierboven genoemde tanker met brandbare en explosieve lading ook plaatsvinden op<br />
alle andere schepen. In eerste instantie moet de brand geblust worden met brandbestrijdingsmiddelen die<br />
aan boord zijn.<br />
Op kleine schepen zal het bij uitbreiding van de brand nodig zijn om van boord te gaan voordat de<br />
brandweer arriveert. Dit betekent dat op dat moment ook het evacueren en redden van mensen een<br />
belangrijk proces is. Bij grotere schepen (veerboten) biedt het schip op zich wel meer ruimte, waardoor<br />
men minder snel genoodzaakt zal zijn om van boord te gaan. Indien het schip niet verder kan varen zal in<br />
veel gevallen een reddingsactie nodig zijn (in internationaal verband wordt gewerkt aan het instellen van<br />
een “Safe Haven” aan boord van passagiersschepen).<br />
We onderscheiden de volgende 6 deelscenario’s, namelijk:<br />
4.1 Pleziervaartuig<br />
4.2 Binnenvaartschip<br />
4.3 Rondvaartboot<br />
4.7 Cruiseschip/ferry<br />
4.4 Zeeschip in lading<br />
4.5 Zeeschip in machinekamer<br />
4.6 Zeeschip in accomodatie<br />
Botsing met containerschip op de Westerschelde ter hoogte van Terneuzen. Het schip vervoerd LPG. 43<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
42 Bron: Handboek Incidentbestrijding op het Water<br />
43 Bron: Rampenbestrijdingsplan Westerschelde<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
128
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) C<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven 0<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
129
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 30. Ongeval spoorvervoer<br />
Aanduiding risicodiagram Brand spoor<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Ten gevolge van een ongeval, een verzwakking of opwarming door een brand scheurt de<br />
spoorwegketel open, wardoor de totale inhoud van 50 ton LPG in korte tijd vrijkomt en ontsteekt,<br />
waarbij en grote vuurbal ontstaat. 44<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) B<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
44 Bron: Rampbestrijdingsplan Trein Incident Management <strong>Zeeland</strong> (TIMZ) 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
130
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 40. Ongeval transport buisleidingen<br />
Aanduiding risicodiagram Brand aardgasleiding<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Uitstroming met vertraagde ontsteking: gaswolkontbranding (+ fakkelbrand). 45<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
45 Bron: Handreiking_buisleidingincidenten.pdf<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
131
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 50. Ongeval stationaire inrichting (productie,<br />
verwerking, opslag en gebruik)<br />
Aanduiding risicodiagram Brand BRZO<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Plasbrand K3-product op het land: het afbreken van een aan- of afvoerleiding tussen de tanks en pompen<br />
met als gevolg het vrijkomen van 40 m 3 K3- vloeistoffen en het ontstaan van een plasbrand met als<br />
secundair effect rookontwikkeling.<br />
een explosie<br />
rampbestrijdingsplan Vopak<br />
BLEVE drukopslagbol: Een BLEVE is een vervolgeffect dat ontstaat wanneer de drukopslagbol faalt<br />
doordat ze getroffen wordt door een groot fragment of als de drukopslagbol wordt verhit door een brand.<br />
Door verhitting zal de dampdruk in de drukopslagbol toenemen en zal de wand van de bol in sterkte<br />
afnemen. Op een gegeven moment zal de bolwand de druk niet meer kunnen weerstaan en openbarsten.<br />
Als de vrijgekomen 1.550 ton (maximale inhoud opslagbol, propaan, C3H8) direct ontsteekt zal dit een<br />
vuurbal tot gevolg hebben<br />
'continue uitstroming gedurende 10 minuten uit de drukopslagbol met vertraagde ontsteking als de<br />
gaswolk zijn maximale omvang heeft'. De lekkage van 1.550 ton propaan gedurende 10 minuten uit de<br />
drukopslagbol veroorzaakt een gaswolk welke door niet nader te noemen oorzaak ontsteekt. 46<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
46 Bron: rampbestrijdingsplan Petroplus (mercuria)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
132
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
133
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 10. Ongeval vervoer weg<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof weg<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Een tankwagen bevat maximaal 50 m3 van een (zeer) toxische stof. Gasvormige stoffen worden onder<br />
een druk van 6 tot 7 bar vervoerd, uitgaande van een gemiddelde omgevingstemperatuur. Door<br />
verschillende oorzaken kan de gevaarlijke stof vrijkomen; de wijze waarop is afhankelijk van de grootte<br />
van het ontstane gat. Als de doorsnede meer dan 10 cm is vindt de ontsnapping in één keer of binnen<br />
maximaal 10 minuten plaats: de emissie is instantaan. Bij een instantane emissie van tot vloeistof<br />
verdicht gas wordt ervan uitgegaan dat 25% van de inhoud van een tankwagen direct overgaat in het<br />
betreffende gas en zich zal verspreiden als een gaswolk. De resterende 75% komt<br />
vrij als vloeistof; deze vormt een plas die zal verdampen (‘koudkoken’). Bij een kleinere opening of als er<br />
een koudgekookte plas ontstaat is sprake van een continue emissie; Bij continue emissies is de<br />
hoeveelheid stof die per seconde vrijkomt van belang, dit wordt het debiet of de bronsterkte genoemd en<br />
uitgedrukt in kg per seconde.<br />
Het effectgebied dat ontstaat is afhankelijk van de soort stof, de mate van toxiciteit, de<br />
aggregatietoestand (gas of vloeistof*), het soortelijk gewicht van de stof (zwaarder of lichter dan lucht),<br />
etc. Een stof met een relatief hoog soortelijk gewicht zal naar beneden uitzakken en zich vervolgens over<br />
de grond verspreiden. Het uitzakken is in eerste instantie windonafhankelijk en de wolk kan zich enigszins<br />
tegen de windrichting in verspreiden, daarna overheerst de invloed van de wind en zal deze de gaswolk<br />
verder met de windrichting meebewegen. Hierdoor ontstaat een langgerekte gaswolk (‘sigaar’). Door de<br />
vermenging met de buitenlucht zullen de concentraties in de wolk afnemen tot dat deze uiteindelijk is<br />
‘opgelost’. Pas tijdens het incident kan een goede inschatting gemaakt worden van het getroffen<br />
effectgebied door de Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS) en/of de Meetplanleider (MPL).<br />
* Een vloeistof kan zich verspreiden via watergangen of de riolering. Dergelijke verspreiding kan onder<br />
andere leiden tot milieuschade of gevaar voor omwonenden.<br />
Oorzaak:<br />
Invloeden van buitenaf waardoor een flens van een geladen tankwagen afbreekt of een gat in de<br />
reservoirwand ontstaat (bijvoorbeeld bij een aanrijding). Door de ontstane opening kan de stof<br />
ontsnappen naar de buitenlucht. Gezien de zeer strenge veiligheidsvoorschriften en –maatregelen die<br />
van toepassing zijn op het vervoer van gevaarlijke stoffen is de kans op een incident niet groot; - Intrinsiek<br />
falen door constructiefout of slijtage.<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
- Moeilijk benaderbaar brongebied/slachtoffers op incident<br />
- Bereikbaarheid richting het incident<br />
- Uitstroom toxische stof<br />
- Snelweg afgesloten<br />
- Toxische wolk over woongebied/snelweg<br />
- Verkeersproblemen buiten de snelweg<br />
- Onrust onder de bevolking<br />
- Overbelasting spoedeisende hulp<br />
- Moeilijk benaderbaar effectgebied/slachtoffers<br />
- Milieuschade 47<br />
47 Bron: JBAS<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
134
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
135
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 20. Ongeval vervoer water<br />
Aanduiding risicodiagram Brand op water<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
4 Brand en/of explosie<br />
Van explosiegevaar is sprake wanneer er een ongeval is opgetreden op een tanker met explosieve stoff<br />
en of gassen, een vrachtschip met lading met explosieve eigenschappen veelal in containers vervoerd,<br />
een ongeval met een gasleiding of problemen met vuurwerk en/of munitie aan boord van<br />
transportschepen dan wel gevonden munitie uit het verleden. Belangrijk aandachtspunt bij explosiegevaar<br />
is een snelle ontruiming van de omgeving.<br />
Het gaat dan met name om de evacuatie van de aanwezigen op het schip. Daarnaast dient door middel<br />
van verkeersmanagementmaatregelen voorkomen te worden dat andere schepen in de gevarenzone<br />
komen. 48<br />
Brand kan naast de hierboven genoemde tanker met brandbare en explosieve lading ook plaatsvinden op<br />
alle andere schepen. In eerste instantie moet de brand geblust worden met brandbestrijdingsmiddelen die<br />
aan boord zijn.<br />
Op kleine schepen zal het bij uitbreiding van de brand nodig zijn om van boord te gaan voordat de<br />
brandweer arriveert. Dit betekent dat op dat moment ook het evacueren en redden van mensen een<br />
belangrijk proces is. Bij grotere schepen (veerboten) biedt het schip op zich wel meer ruimte, waardoor<br />
men minder snel genoodzaakt zal zijn om van boord te gaan. Indien het schip niet verder kan varen zal in<br />
veel gevallen een reddingsactie nodig zijn (in internationaal verband wordt gewerkt aan het instellen van<br />
een “Safe Haven” aan boord van passagiersschepen).<br />
We onderscheiden de volgende 6 deelscenario’s, namelijk:<br />
4.1 Pleziervaartuig<br />
4.2 Binnenvaartschip<br />
4.3 Rondvaartboot<br />
4.7 Cruiseschip/ferry<br />
4.4 Zeeschip in lading<br />
4.5 Zeeschip in machinekamer<br />
4.6 Zeeschip in accomodatie<br />
Botsing met containerschip op de Westerschelde ter hoogte van Terneuzen. Het schip vervoerd LPG. 49<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
48 Bron: Handboek Incidentbestrijding op het Water<br />
49 Bron: Rampenbestrijdingsplan Westerschelde<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
136
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) C<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven 0<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
137
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 30. Ongeval spoorvervoer<br />
Aanduiding risicodiagram Brand spoor<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Ten gevolge van een ongeval, een verzwakking of opwarming door een brand scheurt de<br />
spoorwegketel open, wardoor de totale inhoud van 50 ton LPG in korte tijd vrijkomt en ontsteekt,<br />
waarbij en grote vuurbal ontstaat. 50<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) B<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
50 Bron: Rampbestrijdingsplan Trein Incident Management <strong>Zeeland</strong> (TIMZ) 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
138
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 40. Ongeval transport buisleidingen<br />
Aanduiding risicodiagram Brand aardgasleiding<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Uitstroming met vertraagde ontsteking: gaswolkontbranding (+ fakkelbrand). 51<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
51 Bron: Handreiking_buisleidingincidenten.pdf<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
139
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 1. Ongevallen met brandbare/explosieve stof in<br />
open lucht.<br />
Incidenttype 50. Ongeval stationaire inrichting (productie,<br />
verwerking, opslag en gebruik)<br />
Aanduiding risicodiagram Brand BRZO<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Plasbrand K3-product op het land: het afbreken van een aan- of afvoerleiding tussen de tanks en pompen<br />
met als gevolg het vrijkomen van 40 m 3 K3- vloeistoffen en het ontstaan van een plasbrand met als<br />
secundair effect rookontwikkeling.<br />
een explosie<br />
rampbestrijdingsplan Vopak<br />
BLEVE drukopslagbol: Een BLEVE is een vervolgeffect dat ontstaat wanneer de drukopslagbol faalt<br />
doordat ze getroffen wordt door een groot fragment of als de drukopslagbol wordt verhit door een brand.<br />
Door verhitting zal de dampdruk in de drukopslagbol toenemen en zal de wand van de bol in sterkte<br />
afnemen. Op een gegeven moment zal de bolwand de druk niet meer kunnen weerstaan en openbarsten.<br />
Als de vrijgekomen 1.550 ton (maximale inhoud opslagbol, propaan, C3H8) direct ontsteekt zal dit een<br />
vuurbal tot gevolg hebben<br />
'continue uitstroming gedurende 10 minuten uit de drukopslagbol met vertraagde ontsteking als de<br />
gaswolk zijn maximale omvang heeft'. De lekkage van 1.550 ton propaan gedurende 10 minuten uit de<br />
drukopslagbol veroorzaakt een gaswolk welke door niet nader te noemen oorzaak ontsteekt. 52<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
52 Bron: rampbestrijdingsplan Petroplus (mercuria)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
140
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
141
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 10. Ongeval vervoer weg<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof weg<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Een tankwagen bevat maximaal 50 m3 van een (zeer) toxische stof. Gasvormige stoffen worden onder<br />
een druk van 6 tot 7 bar vervoerd, uitgaande van een gemiddelde omgevingstemperatuur. Door<br />
verschillende oorzaken kan de gevaarlijke stof vrijkomen; de wijze waarop is afhankelijk van de grootte<br />
van het ontstane gat. Als de doorsnede meer dan 10 cm is vindt de ontsnapping in één keer of binnen<br />
maximaal 10 minuten plaats: de emissie is instantaan. Bij een instantane emissie van tot vloeistof<br />
verdicht gas wordt ervan uitgegaan dat 25% van de inhoud van een tankwagen direct overgaat in het<br />
betreffende gas en zich zal verspreiden als een gaswolk. De resterende 75% komt<br />
vrij als vloeistof; deze vormt een plas die zal verdampen (‘koudkoken’). Bij een kleinere opening of als er<br />
een koudgekookte plas ontstaat is sprake van een continue emissie; Bij continue emissies is de<br />
hoeveelheid stof die per seconde vrijkomt van belang, dit wordt het debiet of de bronsterkte genoemd en<br />
uitgedrukt in kg per seconde.<br />
Het effectgebied dat ontstaat is afhankelijk van de soort stof, de mate van toxiciteit, de<br />
aggregatietoestand (gas of vloeistof*), het soortelijk gewicht van de stof (zwaarder of lichter dan lucht),<br />
etc. Een stof met een relatief hoog soortelijk gewicht zal naar beneden uitzakken en zich vervolgens over<br />
de grond verspreiden. Het uitzakken is in eerste instantie windonafhankelijk en de wolk kan zich enigszins<br />
tegen de windrichting in verspreiden, daarna overheerst de invloed van de wind en zal deze de gaswolk<br />
verder met de windrichting meebewegen. Hierdoor ontstaat een langgerekte gaswolk (‘sigaar’). Door de<br />
vermenging met de buitenlucht zullen de concentraties in de wolk afnemen tot dat deze uiteindelijk is<br />
‘opgelost’. Pas tijdens het incident kan een goede inschatting gemaakt worden van het getroffen<br />
effectgebied door de Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS) en/of de Meetplanleider (MPL).<br />
* Een vloeistof kan zich verspreiden via watergangen of de riolering. Dergelijke verspreiding kan onder<br />
andere leiden tot milieuschade of gevaar voor omwonenden.<br />
Oorzaak:<br />
Invloeden van buitenaf waardoor een flens van een geladen tankwagen afbreekt of een gat in de<br />
reservoirwand ontstaat (bijvoorbeeld bij een aanrijding). Door de ontstane opening kan de stof<br />
ontsnappen naar de buitenlucht. Gezien de zeer strenge veiligheidsvoorschriften en –maatregelen die<br />
van toepassing zijn op het vervoer van gevaarlijke stoffen is de kans op een incident niet groot; - Intrinsiek<br />
falen door constructiefout of slijtage.<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
- Moeilijk benaderbaar brongebied/slachtoffers op incident<br />
- Bereikbaarheid richting het incident<br />
- Uitstroom toxische stof<br />
- Snelweg afgesloten<br />
- Toxische wolk over woongebied/snelweg<br />
- Verkeersproblemen buiten de snelweg<br />
- Onrust onder de bevolking<br />
- Overbelasting spoedeisende hulp<br />
- Moeilijk benaderbaar effectgebied/slachtoffers<br />
- Milieuschade 53<br />
53 Bron: JBAS<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
142
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
143
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht.<br />
Incidenttype 20. Ongeval vervoer water<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof op water<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Voor scheepstransporten met ammoniak en ontvlambare gassen langs de Westerschelde is het risico<br />
gekwantificeerd in termen van plaatsgebonden risico (PR) en groepsrisico (voor Vlissingen, Terneuzen en<br />
Hansweert). De basis voor deze berekening was het vaststellen van een uitgebreide groep mogelijke<br />
lekkage scenario’s. Deze scenario’s verschillen per aanvaring, locatie van de lekkage (boven of onder<br />
waterlijn), scheepstype, scheepsgrootte en eigenschappen van de lekkende stof. In deze studie is een<br />
geactualiseerd en verbeterd energiemodel toegepast. Door middel van dit energie model werd het<br />
mogelijk om gedetailleerde lekkagefrequenties te berekenen voor alle ammoniak en ontvlambare<br />
vloeibare gassen lekkages (inclusief butaan als vergelijkbare stof voor class GF2, propaan en ethyleen<br />
als vergelijkbare stof voor GF3). Details en benaderingen van het verbeterde energie model evenals de<br />
resultaten zijn gerapporteerd in een aparte technische aanvulling.<br />
De analyse van mogelijke consequenties van een aanvaring met aanzienlijke schade aan een ammoniak<br />
tanker is gebaseerd op resultaten van een gedetailleerde uitstroomstudie uitgevoerd door TNO. In een<br />
apart rapport is de theoretische basis van de uitstroom, vermenging en verdamping van ammoniak<br />
gepresenteerd. De conclusie van het TNO rapport is dat ongeveer 20% van de weggelekte ammoniak zal<br />
verdampen en het overige deel zal vermengen met het water van de Westerschelde. Met deze resultaten<br />
heeft DNV een effectmodel van het verdampte ammoniak opgezet. Dit model heeft als basis een<br />
(neutraal) gas.<br />
Uit de berekeningen blijkt dat de Rede van Vlissingen de grootste kans op aanvaring met zich meebrengt,<br />
mede veroorzaakt door het grote aantal schepen dat de Rede van Vlissingen (en hiermee het<br />
bevolkingsgebied) op relatief kleine afstand passeert. Het maximale plaatsgebonden risico op de<br />
boulevard is 2,6E-07 per jaar en daarmee dus lager dan de grenswaarde van 1E-06 per jaar. Het<br />
berekende groepsrisico voor het gebied Terneuzen toont het hoogste risico niveau.<br />
De bijdrage van ammoniak op de resultaten is veel lager dan de bijdrage van de ontvlambare stoffen. In<br />
gevoeligheidsanalyses is door middel van variatie in aantal aanvaringen, uitstroommassa, ammoniak<br />
gasdispersie en ammoniak probitfunctie het resultaat op de risico’s geanalyseerd. Het resultaat van deze<br />
analyse is dat er weinig variatie is in de berekende risico niveau’s. Zelfs in de ‘worst-case-scenario’ zal de<br />
plaatsgebonden risico waarde op land onder de 1E-06 per jaar zijn. 54<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Uit de berekeningen blijkt dat de Rede van Vlissingen de grootste kans op aanvaring met zich<br />
meebrengt, mede veroorzaakt door het grote aantal schepen dat de Rede van Vlissingen (en hiermee<br />
het bevolkingsgebied) op relatief kleine afstand passeert.<br />
Gevolg:<br />
54 Bron: actualisatie risicoanalyse (Wester) Schelde<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
144
Beoordeling*, 4 november 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden E<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken E<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) C<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur C<br />
5.3 Sociaal psychologische impact D<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van het overleg gehouden op 4 november 2009 met de provincie en de specialist<br />
EV van de VRZ<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
145
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 30. Ongeval spoorvervoer<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof spoor<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Toxische scenario:<br />
Ten gevolge van en aanrijding of ontsporing, het instantaan falen van een gasketelwagen (50 ton) gevuld<br />
met ammoniak, met als gevolg het ontstaan van een toxische wolk (ammoniak, NH3) ter hoogte van Sas<br />
van Gent. 55<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden D<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken E<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
55 Bron: Rampbestrijdingsplan Trein Incident Management <strong>Zeeland</strong> (TIMZ) © 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
146
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 50. Ongeval stationaire inrichting (productie,<br />
verwerking, opslag en gebruik)<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof BRZO<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
het vrijkomen van een giftige wolk<br />
Het falen van de laadarm bij de wagonverlading met als gevolg het vrijkomen van warme ammoniak en<br />
vervolgens het ontstaan van een toxische wolk (NH3);<br />
Chemisch scenario<br />
Op een industrieterrein van een chemieconcern vindt een ongeluk plaats met een tankauto met diesel en<br />
er breekt brand uit. Als gevolg van het ongeluk begeeft een (gekoelde atmosferische) ammoniaktank het<br />
en komt er een enorme ammoniakwolk vrij. Op 300 meter van de ongevallocatie ligt een woonwijk met<br />
5.000 mensen en op 5 km een dorp met 3.000 inwoners. Er vallen enkele tientallen doden. Enkele<br />
duizenden mensen worden blootgesteld aan schadelijke concentraties ammoniak. Hierbij wordt<br />
aangenomen dat dit scenario is gebaseerd op een bedrijf vallend onder de BRZO-regelgeving. 56<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
56 Bron: Rampbestrijdingsplan YARA<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
147
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 50. Ongeval stationaire inrichting (productie,<br />
verwerking, opslag en gebruik)<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof BRZO<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
het vrijkomen van een giftige wolk<br />
Het falen van de laadarm bij de wagonverlading met als gevolg het vrijkomen van warme ammoniak en<br />
vervolgens het ontstaan van een toxische wolk (NH3);<br />
Chemisch scenario<br />
Op een industrieterrein van een chemieconcern vindt een ongeluk plaats met een tankauto met diesel en<br />
er breekt brand uit. Als gevolg van het ongeluk begeeft een (gekoelde atmosferische) ammoniaktank het<br />
en komt er een enorme ammoniakwolk vrij. Op 300 meter van de ongevallocatie ligt een woonwijk met<br />
5.000 mensen en op 5 km een dorp met 3.000 inwoners. Er vallen enkele tientallen doden. Enkele<br />
duizenden mensen worden blootgesteld aan schadelijke concentraties ammoniak. Hierbij wordt<br />
aangenomen dat dit scenario is gebaseerd op een bedrijf vallend onder de BRZO-regelgeving. 57<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
57 Bron: Rampbestrijdingsplan YARA<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
148
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 2. Ongevallen met giftige stof in open lucht<br />
Incidenttype 50. Ongeval stationaire inrichting (productie,<br />
verwerking, opslag en gebruik)<br />
Aanduiding risicodiagram Giftige stof BRZO<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
het vrijkomen van een giftige wolk<br />
Het falen van de laadarm bij de wagonverlading met als gevolg het vrijkomen van warme ammoniak en<br />
vervolgens het ontstaan van een toxische wolk (NH3);<br />
Chemisch scenario<br />
Op een industrieterrein van een chemieconcern vindt een ongeluk plaats met een tankauto met diesel en<br />
er breekt brand uit. Als gevolg van het ongeluk begeeft een (gekoelde atmosferische) ammoniaktank het<br />
en komt er een enorme ammoniakwolk vrij. Op 300 meter van de ongevallocatie ligt een woonwijk met<br />
5.000 mensen en op 5 km een dorp met 3.000 inwoners. Er vallen enkele tientallen doden. Enkele<br />
duizenden mensen worden blootgesteld aan schadelijke concentraties ammoniak. Hierbij wordt<br />
aangenomen dat dit scenario is gebaseerd op een bedrijf vallend onder de BRZO-regelgeving. 58<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
58 Bron: Rampbestrijdingsplan YARA<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
149
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 3. Kernongevallen<br />
Incidenttype 10. Ongeval A-objecten: centrales<br />
Aanduiding risicodiagram Kernongevallen<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Nucleair scenario Borssele en Doel<br />
In de kerncentrale in Borssele ontstaat door een keten van gebeurtenissen een lozing van radioactief<br />
materiaal. Door uitval van de koeling smelten de brandstofstaven gedeeltelijk, radioactieve stoffen komen<br />
in het koelsysteem en vervolgens in de veiligheidsinsluiting (containment) van de kerncentrale. Dit leidt 24<br />
uur nadat de koeling faalde tot de lozing van een grote hoeveelheid radioactief materiaal. Het gebied<br />
binnen 2 kilometer rondom de kerncentrale wordt geëvacueerd; in het gebied tot 20 kilometer<br />
benedenwinds van de centrale moet binnenshuis worden geschuild. In deze sectoren, maar dan tot 10<br />
kilometer benedenwinds moeten de aanwezige personen jodiumtabletten innemen. Ter bescherming van<br />
de voedselketen (“indirecte maatregelen”) zijn daarbij ook landbouwmaatregelen noodzakelijk over een<br />
aanzienlijk gebied van Nederland. 59<br />
Kernenergiecentrale Borssele Evacuatie (km) 2<br />
Kernenergiecentrale Borssele Jodiumprofylaxe(km) 10<br />
Kernenergiecentrale Borssele Schuilen (km) 20<br />
Kernenergiecentrales Doel Evacuatie (km) 4<br />
Kernenergiecentrales Doel Jodiumprofylaxe(km) 20<br />
Kernenergiecentrales Doel Schuilen (km) 40<br />
60<br />
Een uitstoot binnen 24 uur dient niet uitgesloten te worden.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
59 Nationale Risicobeoordeling 2008<br />
60 Aanpassing zonering VROM<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
150
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied E<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) E<br />
3.1 Kosten E<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) E<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven E<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur E<br />
5.3 Sociaal psychologische impact E<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): A<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
151
Maatschappelijk thema 3. Technologische omgeving<br />
Crisistype 3. Kernongevallen<br />
Incidenttype 20. Ongeval A-objecten: nabije centrales<br />
grensoverschrijdend<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Nucleair scenario Doel, zie 3.3.10 Borsele<br />
Kernenergiecentrales Doel Evacuatie (km) 4<br />
Kernenergiecentrales Doel Jodiumprofylaxe(km) 20<br />
Kernenergiecentrales Doel Schuilen (km) 40<br />
Bron: Leidraad Kernongevallenbestrijding (pagina 22), augustus 2004.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
152
Maatschappelijk thema 4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 1. Verstoring energievoorziening<br />
Incidenttype 10. Uitval olievoorziening<br />
Aanduiding risicodiagram Uitval olievoorziening<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Olie geopolitiek<br />
Het aanbod van olie op de wereldmarkt neemt af door het wegvallen van een deel van de productie uit<br />
het Midden-Oosten, als gevolg van een intern conflict. Het wegvallen van een aanzienlijk deel van de<br />
wereldproductie zal onmiddellijk leiden tot zeer forse prijsstijgingen van olie en olieproducten. Een<br />
oliecrisis heeft, ondanks inzet van het IEA-oliecrisismechanisme, de nodige gevolgen voor de<br />
wereldeconomie en dus ook voor de Nederlandse economie. Daarnaast zijn gevolgen te verwachten op<br />
de sociale en politieke stabiliteit in Nederland. Denk bij dit scenario voor de <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong> aan<br />
strategische opslag van bijvoorbeeld olie in <strong>Zeeland</strong>. 61<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken B<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven E<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur D<br />
5.3 Sociaal psychologische impact E<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
61 Bron: Bevindingen nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
153
Maatschappelijk thema 4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 1. Verstoring energievoorziening<br />
Incidenttype 20. Uitval gasvoorziening<br />
Aanduiding risicodiagram Uitval gasvoorziening<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Incidenttype 4: calamiteit<br />
Storing gas in één of meerdere gemeenten, verwachting > 8 uur. Vanwege situatie zijn<br />
omgevingsmanagement, multidisciplinaire afstemming en bestuurlijke besluitvorming/coördinatie<br />
gewenst.<br />
• Tot 200 aansluitingen langer dan 1 dag, meer dan 200 aansluitingen korter dan 1 dag.<br />
• Een storing waardoor een deel van de provincie zonder gas komt.<br />
• Uitval van een gasontvangstation.<br />
• Verstoring openbare orde en veiligheid en/of volksgezondheid. 62<br />
Gevolgen voor de hulpverleningsdiensten<br />
De maatschappelijke gevolgen van een verstoring van de gasvoorziening zijn sterk afhankelijk van de<br />
tijdsduur van de verstoring en de weersomstandigheden. Het tijdstip en de kenmerken van het gebied<br />
zijn belangrijke karakteristieken in deze periode. Huishoudens met een combiketel ondervinden direct<br />
hinder van een gasstoring en hebben geen beschikking over verwarming en/of warm water bij een<br />
gasstoring.<br />
In de periode van 2 tot acht 8 na het uitvallen van de gasvoorziening neemt de druk op de organisatie<br />
van de hulpverleningsdiensten toe. Er moeten prioriteiten worden gesteld. De kans dat zich een<br />
incident voordoet in het bijzonder industriële gebieden neemt toe: industriële processen kunnen<br />
ontregeld raken door gasuitval. Daarnaast neemt de kans toe dat een incident kan uitgroeien tot een<br />
calamiteit. Bij een (gevolg) calamiteit, waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen (bijvoorbeeld chemische<br />
industrie), moeten burgers gewaarschuwd worden d.m.v. het sirenenetwerk (WAS).<br />
De netbeheerder is verantwoordelijk voor de veiligheid en de besluitvorming over het opnieuw op druk<br />
zetten van het gasnet. Het netwerk achter het gasontvangsstation dient volledig drukloos te worden<br />
gemaakt en de KIWA-procedure voor het opnieuw geven van gas wordt gevolgd.<br />
Er zijn afspraken gemaakt en vastgelegd in een convenant met de regionale rampenzender Omroep<br />
<strong>Zeeland</strong> om berichten uit te zenden. In de periode van 8 tot 24 uur nemen de problemen toe. Mogelijk<br />
is verdere opschaling nodig.<br />
Gevolgen voor de maatschappij<br />
Van 2 tot 8 uur worden de gevolgen steeds omvangrijker en nemen toe. Het betreft hier vooral<br />
gevolgen doordat apparaten en regelapparatuur niet meer functioneren. Deze gevolgen worden<br />
steeds meer merkbaar: geen verwarming omdat de centrale verwarming niet meer werkt. Gaat de<br />
gasstoring langer dan 2 uur duren dan wordt in de winter de uitval van de centrale verwarming en het<br />
gemis aan warm water steeds hinderlijker. In de periode van 8 tot 24 uur nemen de problemen toe,<br />
bijvoorbeeld woning wordt kouder, geen warme maaltijdbereiding. 63<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
62 Bron: Bevindingen nationale risicobeoordeling 2008.<br />
63 Bron: deelproduct2_scenario-uitwerking_CUE_versie1.0april2009<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
154
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) B<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
155
Maatschappelijk thema 4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 1. Verstoring energievoorziening<br />
Incidenttype 30. Uitval elektriciteitsvoorziening<br />
Aanduiding risicodiagram Uitval elektriciteitsvoorziening<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Uitval van elektriciteit<br />
Incidenttype 4: calamiteit<br />
Uitval elektriciteit in één of meerdere gemeenten, verwachting > 8 uur. Vanwege situatie zijn<br />
omgevingsmanagement, multidisciplinaire afstemming en bestuurlijke besluitvorming/coördinatie<br />
gewenst.<br />
Uitval van schakelstation of hoofdverdeelstation die niet binnen een tijdsbestek van 8 uur door<br />
schakelhandelingen (op afstand) kunnen worden opgelost. Langdurige uitval van van belangrijke<br />
infrastructuur, bijvoorbeeld, openbare verlichting, verkeerslichten, medische (thuis)apparatuur,<br />
betalingsverkeer, tankstations, (tele)communicatie. Verstoring openbare orde en veiligheid en/of<br />
volksgezondheid.<br />
Gevolgen voor de hulpverleningsdiensten<br />
In de periode van 2 tot acht 8 na het uitvallen van de elektriciteitvoorziening neemt de druk op de<br />
organisatie van de hulpverleningsdiensten toe. Er moeten prioriteiten worden gesteld. De kans dat zich<br />
een incident voordoet in het bijzonder industriële gebieden neemt toe: industriële processen kunnen<br />
ontregeld raken door elektriciteituitval. Daarnaast neemt de kans toe dat een incident kan uitgroeien tot<br />
een calamiteit. Enerzijds is het zo dat de melding van een ongeval naar de Gezamenlijke Meldkamer<br />
<strong>Zeeland</strong> (GMZ) moeilijker is in verband met overbelasting van het telefoonnet. Anderzijds is het voor<br />
de hulpverleningsdiensten moeilijker om effecten te bestrijden door bijvoorbeeld ontstane<br />
verkeerschaos en omdat de capaciteit om aan deze effecten te werken door de drukte kleiner is<br />
geworden. Bij een (gevolg) calamiteit, waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen (bijvoorbeeld chemische<br />
industrie), moeten burgers gewaarschuwd worden d.m.v. het sirenenetwerk (WAS). Dit systeem zal<br />
echter gedurende een elektriciteitstoring niet optimaal functioneren (of helemaal niet, de accu’s<br />
hebben maar een beperkte leveringscapaciteit) en het is de vraag of het zinvol is de burgers op deze<br />
wijze te alarmeren tijdens een elektriciteitstoring.<br />
Er zijn afspraken gemaakt en vastgelegd in een convenant met de regionale rampenzender Omroep<br />
<strong>Zeeland</strong> 64 om berichten uit te zenden. Aan de zijde van de ontvangst is er echter een probleem:<br />
televisies en radio’s die zijn aangesloten op het elektriciteitsnet functioneren niet tijdens een<br />
elektriciteitstoring.<br />
In de periode van 8 tot 24 uur nemen de problemen toe. Mogelijk is verdere opschaling nodig. Gaat<br />
de elektriciteitstoring langer dan 24 uren duren dan kunnen er voor de hulpdiensten problemen<br />
ontstaan met onderlinge communicatie. Dit is afhankelijk van de tijd dat het verbindingsnetwerk<br />
voorzien is van noodelektriciteitvoorzieningen. Mogelijk ontstaan er op de langere termijn ook<br />
problemen met debrandstofvoorziening van de hulpverleningsvoertuigen,<br />
noodelektriciteitvoorzieningen en met de bluswatervoorziening.<br />
64 <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, Provincie <strong>Zeeland</strong>, Omroep <strong>Zeeland</strong> Convenant Omroep <strong>Zeeland</strong> versie 2.0 2008 (momenteel worden<br />
standaardteksten voorbereid door communicatieadviseurs)<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
156
Gevolgen voor de maatschappij<br />
De maatschappelijke gevolgen van een verstoring van de elektriciteitsvoorziening zijn sterk afhankelijk<br />
van de tijdsduur van de verstoring en de weersomstandigheden. Direct na de verstoring treedt mogelijk<br />
een groot aantal gevolgen op, zoals verkeersongevallen, ontsnappen van gassen uit industriële<br />
processen en het vastzitten van mensen in liften. Het tijdstip en de kenmerken van het gebied zijn<br />
belangrijke karakteristieken in deze periode. Huishoudens ondervinden direct hinder van een<br />
elektriciteitstoring doordat de huishoudelijke apparatuur uitvalt. Hier vallen ook televisie en radio onder.<br />
Alleen via batterijradio’s of autoradio’s kunnen eventueel nog berichten worden ontvangen.<br />
Huishoudens met een combiketel of een elektrische boiler hebben geen beschikking over verwarming<br />
en/of warm water bij een elektriciteitstoring. In hoogbouw kunnen installaties uitvallen die het<br />
drinkwater naar de verdiepingen moeten pompen, waardoor er geen beschikking is over leidingwater.<br />
Ook het (mobiele) telefoonnet raakt overbelast of valt uit omdat veel mensen gaan bellen. Vooral voor<br />
zorgbehoevende is communicatie erg belangrijk. Voor deze groep mensen valt ook de medische c.q.<br />
technische apparatuur in huis uit. Wanneer het niet mogelijk is om te communiceren, kunnen<br />
paniekgevoelens ontstaan. Ook is in steden alleen nog openbaar vervoer per bus mogelijk.<br />
Tegelijkertijd kan er verkeerschaos (uitvallen van verkeerslichten) ontstaan waardoor vertragingen in<br />
het vervoer worden opgelopen.<br />
Van 2 tot 8 uur worden de gevolgen steeds omvangrijker en nemen ongeveer toe. Het betreft hier<br />
vooral gevolgen doordat apparaten, regelapparatuur en communicatieapparatuur niet meer<br />
functioneren. Deze gevolgen worden steeds meer merkbaar: geen verwarming omdat de pomp van de<br />
centrale verwarming niet meer werkt, geen water in flatgebouwen omdat de installatie niet functioneert,<br />
geen kunstlicht, geen radio en televisie, geen doorgang kunnen vinden van bedrijvigheid en geen<br />
verkoop van goederen en diensten. Gaat de elektriciteitstoring langer dan 2 uur duren dan wordt in de<br />
winter de uitval van de centrale verwarming en het gemis aan warm water steeds hinderlijker. In de<br />
zomer betekent dit logischerwijs dat de koeling een steeds groter gemis wordt. Denk aan<br />
verzorgingshuizen, veeteelt en eerder bederf van etenswaren. Tegen 8 uur elektriciteitstoring wordt het<br />
problematisch de maaltijdvoorziening aan huis doorgang te laten vinden. Ook wordt het bijvoorbeeld<br />
lastig voor invaliden om hun elektrische rolstoel op te laden. Aan het eind van deze periode ontstaat<br />
mogelijk schade door bederf van waar in koelkast en diepvriezer. De elektriciteitstoring heeft ook<br />
invloed op het treinverkeer en ook in het wegverkeer zullen zich opstoppingen voordoen.<br />
Na 8 uur, nemen de gevolgen toe. Gekoelde producten bederven, materiaal in leidingen is<br />
vastgekoekt, maaltijdvoorziening voor minder validen kan geen doorgang vinden en de hulpverlening<br />
bereikt hulpbehoevende mensen thuis niet meer. De effecten worden na een langdurige periode<br />
steeds erger. Transport komt stil te liggen, de bevoorrading van aggregaten met brandstof vormt een<br />
probleem en tunnels kunnen onder water lopen. Ook zullen er problemen ontstaan in de agrarische<br />
sector, koeien kunnen bijvoorbeeld niet meer gemolken worden en de levens van kippen en varkens<br />
worden bedreigd.<br />
In de periode 8 tot 24 uur zullen leden van huishoudens eventuele voorzieningen die ze niet meer in<br />
het elektriciteitstoringgebied (boodschappen) kunnen krijgen, buiten het gebied gaan halen. Dit leidt tot<br />
extra verkeersdrukte. Gaat de elektriciteitstoring nog langer duren dan treden allerlei psychologische<br />
effecten op, er ontstaat namelijk onrust onder de bevolking. Voor zorgbehoevenden zal de situatie<br />
precair worden. In een industrieel gebied krijgen de bewoners ook te maken met emissie van stoffen<br />
door industrieën. 65<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
65 Bron: deelproduct2_scenario-uitwerking_CUE_versie1.0april2009<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
157
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) C<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
158
Maatschappelijk thema 4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 2. Verstoring drinkwatervoorziening<br />
Incidenttype 10. Uitval drinkwatervoorzieningen<br />
Aanduiding risicodiagram Uitval drinkwatervoorzieningen<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Drinkwater is voor de mens een primaire levensbehoefte. Drinkwater wordt naast consumptie voor de<br />
mens tevens gebruikt voor andere huishoudelijke doeleinden, proceswater, bluswater en<br />
consumptiewater voor dieren. De continuïteit en kwaliteit van de levering van drinkwater zijn sinds jaren<br />
goed geregeld. De Leveringsplannen van de waterbedrijven zijn hiervoor het beleidskader en in de<br />
praktijk is er zelden sprake van langdurige uitval van de drinkwaterlevering. Bewust menselijk handelen<br />
kan leiden tot een ernstige verstoring van de kwaliteit of een gehele of gedeeltelijke uitval van de<br />
drinkwatervoorziening op lokale of regionale schaal. Dit kan de maatschappij aanzienlijk ontwrichten. Bij<br />
niet tijdig onderkende besmetting zou een (groot) aantal slachtoffers kunnen vallen. 66<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) C<br />
3.1 Kosten A<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
66 Bron:rapport vitale infrastructuur<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
159
Maatschappelijk thema 4. Vitale infrastructuur en voorzieningen<br />
Crisistype 4. Verstoring telecommunicatie<br />
Incidenttype 10. Uitval voorzieningen voor spraak- en<br />
datacommunicatie<br />
Aanduiding risicodiagram Uitval spraak/datacommunicatie<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Verstoring IP-netwerk<br />
Eind 2012 wordt besmette netwerkapparatuur door een anti-globaliseringsgroep op afstand<br />
uitgeschakeld. Het Nederlandse IP netwerk is direct buiten werking. Internet, telecomverkeer en<br />
dataverkeer raken buiten werking. Hierdoor vallen ook allerlei andere vitale voorzieningen uit. De fout is<br />
zeer moeilijk op te sporen. Het resultaat is grote maatschappelijke onrust en zeer grote economische<br />
schade. Het duurt twee dagen tot een week om de storing op te lossen. 67<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) B<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven D<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact B<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op bas\s van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
67 Bron: bevindingen nationale risicobeoordeling 2008<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
160
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 1. Luchtvaartincidenten<br />
Incidenttype 10. Incident bij start of landing op of om een<br />
luchtvaartterrein<br />
Aanduiding risicodiagram Luchtvaartincident<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Het neerstorten van een sportvliegtuig op het vliegveldterrein van Vliegveld Midden <strong>Zeeland</strong>.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Rampbestrijdingsplannen zijn verplicht voor luchtvaartterreinen met brandrisicoklasse categorie 3 of<br />
hoger. De handreiking is gericht op luchthavens waarvoor een rampbestrijdingsplan verplicht is. Het<br />
Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong> is een burger luchtvaartterrein met een internationale functie. 68<br />
We speculeren dat er op Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong> vluchten worden uitgevoerd waarbij meer dan 4<br />
personen tegelijkertijd aan boord zijn. Hierbij is gedacht in de richting van parachute sprongen en<br />
pleziervluchten. Echter zal vermoedelijk Vliegveld Midden-<strong>Zeeland</strong> in vergelijking met vele andere<br />
luchtvaartterreinen in Nederland tot een vrij kleine categorie vallen.<br />
Beoordeling*, 1 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken B<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten A<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven 0<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop donderdag 1 oktober 2009.<br />
68 Bron: “Voorbeelduitwerkig Luchtvaartongevallen op luchtvaartterreinen, concept 1.2”<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
161
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 2. Incidenten op water<br />
Incidenttype 10. Incidenten waterrecreatie en pleziervaart<br />
Aanduiding risicodiagram Incident waterrecreatie & pleziervaart<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Bron: Handboek Incidentbestrijding op het Water<br />
1 Mens en dier in nood<br />
Onder dit type incident vallen ongevallen met betrekking tot veerboten, beroepsvaart, pleziervaart, sporters en<br />
dergelijke. Belangrijke overeenkomst is dat er mensen gered moeten worden en dat het gevaar bestaat op<br />
mogelijke verdrinking van personen of dieren in het gebied.<br />
Het scenario “mens en dier in nood” kan optreden als gevolg van uiteenlopende incidenten. Daarom wordt dit<br />
scenario opgedeeld in 8 deelscenario’s namelijk:<br />
1.1 Persoon overboord/vermist<br />
1.2 Schip in nood<br />
1.3 Watersporter in problemen<br />
1.4 Ongeval/gewonde<br />
1.5 Ziekte aan boord<br />
1.6 Neergestort vliegtuig<br />
1.7 Problemen ijs<br />
1.8 Problemen wadlopen<br />
De risico’s en maatregelen die in dit scenario een rol kunnen spelen zijn: mogelijke gewonden, ongevallen<br />
waarbij personen bevrijd moeten worden (bij beknelling), noodzaak directe medische hulp te verlenen en/of<br />
transport (vanaf het schip) naar de wal/ ziekenhuis te regelen.<br />
In dit geval gaan we uit van aanvaring tussen twee passagiersschepen met aan boord 250 personen. 69<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
69 Rampbestrijdingsplan Vlissingen Breskens<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
162
Beoordeling*, 5 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden B<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven 0<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de workshop maandag 5 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
163
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 2. Incidenten op water<br />
Incidenttype 20. Incident beroepsvaart (anders dan met<br />
Gevaarlijke stoffen)<br />
Aanduiding risicodiagram Incident beroepsvaart<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
7 Aanvaring en/of losgeslagen schip, object of lading<br />
Door een aanvaring of bij het verliezen van lading kan de doorvaart van andere schepen in gevaar komen. Het<br />
lokaliseren en verwijderen van het schip, object of lading is hierbij hoofdzaak. Bij het stranden of aanspoelen<br />
van objecten en goederen kan het gaan om gevaarlijke en/of ongevaarlijke objecten. Hierop dienen de<br />
maatregelen te worden aangepast. Opdrijvende materialen kunnen met netten of kranen worden opgevist en<br />
geborgen en moeten eventueel worden geruimd wanneer ze zijn aangespoeld. Zinkende stoffen en materialen<br />
kunnen eventueel worden opgebaggerd, gedregd en geborgen. Daarnaast moet onderzoek worden uitgevoerd<br />
naar mogelijk (milieu)gevaren en mogelijke oorzaak en gevolgen van het incident.<br />
We onderscheiden de volgende 4 deelscenario’s:<br />
7.1 In de vaarweg<br />
7.2 Gezonken<br />
7.3 Op oever/strand<br />
7.4 Vermist 70<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken 0<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) B<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
70 Bron: Handboek Incidentbestrijding op het Water<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
164
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 3. Verkeersincidenten op land<br />
Incidenttype 10. Incident wegverkeer<br />
Aanduiding risicodiagram Verkeersincident<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Beschrijving<br />
Oorzaak:<br />
Oorzaken<br />
Incident:<br />
Er vindt een aanrijding plaats tussen 3 of meer vrachtwagens en/of personenauto’s<br />
en/of bussen waarbij 4 of meer personen bekneld zijn (T1 of T2 slachtoffers) in 4 of<br />
meer verschillende voertuigen of 1 autobus. Door het ongeval kan de infrastructuur<br />
(zwaar) beschadigd raken. Een dergelijk scenario is mogelijk op elke locatie op de<br />
(snel)wegen maar is het meest denkbaar bij knooppunten en op,- en afritten; dit scenario<br />
wordt als maatgevend scenario gebruikt.<br />
- objecten op de weg;<br />
- extreme weersomstandigheden;<br />
- menselijke fout;<br />
- technisch falen van voertuigen. 71<br />
Effecten Slachtoffers van een aanrijding zullen voornamelijk botbreuken of inwendig letsel<br />
oplopen. Daarnaast kan er ook een stremming ontstaan aan beide zijden van de<br />
rijbaan (opstopping als gevolg van een ongeval en opstopping als gevolg van kijkers)<br />
- Rijweg geblokkeerd<br />
- Groot aantal betrokken personen zonder verder vervoer<br />
- Langdurig verkeersongeval analyse 72<br />
Gevolg:<br />
Vervolgeffecten Een vervolgeffect is een stremming. Dit levert economische schade op. Vooral het<br />
herstel van de schade aan de infrastructuur zal langere tijd vergen. Daarnaast kan er<br />
ook milieuschade optreden doordat verontreinigd (blus)water via riolering of<br />
watergang wegloopt.<br />
Schade Wegen en betrokken voertuigen kunnen (zwaar) beschadigd raken door de aanrijding. 73<br />
71 Projectgroep IMAZ 20090325_scenario's en operationele uitwerking<br />
72 Bron: concept rampbestrijdingsplan Auto(snel)wegen <strong>Zeeland</strong><br />
73 Projectgroep IMAZ 20090325_scenario's en operationele uitwerking<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
165
Beoordeling*, 6 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) A<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop dinsdag 6 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
166
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 3. Verkeersincidenten op land<br />
Incidenttype 20. Incident treinverkeer<br />
Aanduiding risicodiagram Treinincident<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Aanrijding of botsing 4 scenario’s klein, middel, groot, zeer groot<br />
TIS 3.1<br />
Aanrijding, Ontsporing<br />
Aanrijding trein of rangeerdeel met persoon, dier, tweewieler of infrastructuur-element.<br />
Omschrijving:<br />
Aanrijding met persoon, (brom)fiets, motor of groot dier. 1 tot 2 slachtoffers.<br />
Veelal op een overweg. Meestal geen gewonde reizigers of treinpersoneel. Treinpersoneel wel<br />
emotioneel getroffen. Grote kans op emotioneel getroffen getuigen (derden).<br />
Cosmetisch reinigen van materieel kan noodzakelijk zijn. Als het ongeval zich voor doet op een<br />
station, wordt ontruiming van het station door de BHV opgestart. Een of meer overwegen in storing.<br />
Materieel niet of licht beschadigd, kan na eenvoudige technische controle (uit te voeren door de<br />
vertrekmachinist) op eigen kracht worden weggereden. Infrastructuur niet beschadigd, kan na<br />
technische controle volledig in dienst worden gegeven. Spontane en openbare hulpverleners op het<br />
spoor, hierdoor kans op aanrijdgevaar. Als de betrokken trein is gestrand, is de kans op gestrande<br />
treinen elders groot.<br />
Oorzaak : - suïcide;<br />
- falen overwegbewaking;<br />
- onzorgvuldig gedrag weggebruiker;<br />
- onzorgvuldigheid bij werkzaamheden;<br />
- doodslag;<br />
Effecten plaats incident: - confrontatie met reizigers / omstanders<br />
Effecten omgeving : geen;<br />
Slachtofferbeeld: - bekneld/ingesloten: geen;<br />
- T1 + T2: 1 - 2 ;<br />
- T3: geen;<br />
- T4: 1 – 2;<br />
Het totale aantal slachtoffers is waarschijnlijk niet meer dan twee. (een<br />
motorfiets of een duo baanwerkers)<br />
Prognose tijdsduur: 1,5 uur<br />
TIS 3.2<br />
Aanrijding, Ontsporing<br />
Aanrijding trein of rangeerdeel met klein voertuig.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
167
Omschrijving:<br />
Aanrijding met klein wegvoertuig, (personenauto, tractor e.d.).<br />
1 tot 4 slachtoffers.<br />
Veelal op of nabij een overweg.<br />
Meestal geen gewonde reizigers of treinpersoneel. Treinpersoneel wel emotioneel getroffen.<br />
Grote kans op emotioneel getroffen getuigen (derden).<br />
Kans op kleine ontsporing en lichte beschadiging infrastructuur.<br />
Materieel niet ernstig beschadigd, kan na hersporen en/of technische controle op eigen krachten<br />
worden weggereden.<br />
Oorzaken: - Suïcide<br />
- Falen overwegbewaking<br />
- Onzorgvuldig gedrag weggebruiker<br />
Effecten plaats incident: - Confrontatie met reizigers en/of Geen<br />
omstanders<br />
- elektrocutiegevaar;<br />
Effecten omgeving : geen;<br />
Slachtofferbeeld: - bekneld/ingesloten: 1 - 4;<br />
- T1 + T2: 1 - 4 ;<br />
- T3: 1 - 4<br />
- T4: 1 – 4 ;<br />
Prognose afhandelduur: 2 tot 4 uur<br />
Het totale aantal slachtoffers is waarschijnlijk niet meer dan vier, de<br />
bezetting van een personenauto. De ernst van het slachtofferbeeld: de<br />
verdeling over doden en triagecategorieën hang af van de toedracht.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
168
TIS 3.3<br />
Aanrijding, Ontsporing<br />
Ontsporing met slachtoffers. Aanrijding trein of rangeerdeel met groot wegvoertuig of trein met trein.<br />
Omschrijving:<br />
Ontsporen of aanrijding, waardoor wagenstellen niet zijn vervormd, gekanteld of gestapeld.<br />
Er zijn doden en gewonden. Aanrijding trein met groot voertuig (trein, vrachtauto, bus, e.d.), veelal op<br />
of nabij een overweg.<br />
Oorzaken: - falen beveiligingssysteem<br />
- onzorgvuldig gedrag weggebruiker<br />
- menselijk falen<br />
Effecten plaats incident: - complex letsel<br />
- grote ruimtelijke spreiding van<br />
- slachtoffers<br />
- moeizame toegankelijkheid<br />
- elektrocutiegevaar<br />
Effecten omgeving: geen;<br />
Slachtofferbeeld: - bekneld/ingesloten: 0 - 20;<br />
- T1 + T2: 0 - 20;<br />
- T3: 0 – 20;<br />
- T4: 0 - 20;<br />
Het totale aantal slachtoffers is waarschijnlijk groter dan 60, de<br />
bezetting van een personenbus en eventuele slachtoffers<br />
in de trein. De ernst van het slachtofferbeeld: de verdeling over doden<br />
en triagecategorieën hang af van de toedracht.<br />
Prognose tijdsduur: > 8 uur.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
169
TIS 3.4<br />
Aanrijding, Ontsporing<br />
Ontsporing met veel slachtoffers. Aanrijding trein met groot wegvoertuig of trein met trein op hoge<br />
snelheid. Aanrijding trein op hoge snelheid met infrastructuur-element.<br />
Omschrijving: Ontsporen of aanrijding, waardoor wagenstellen zijn vervormd, gekanteld of gestapeld.<br />
Er zijn doden en gewonden. Aanrijding trein met groot voertuig (trein, vrachtauto, bus, e.d.).<br />
Veelal op of nabij een overweg. Botsing op hoge snelheid met infrastructuur-element.<br />
Oorzaken: - falen techniek<br />
- onzorgvuldig gedrag weggebruiker<br />
- menselijk falen<br />
Effecten plaats incident: - complex letsel;<br />
- grote ruimtelijke verspreiding van slachtoffers;<br />
- moeizame toegankelijkheid;<br />
- elektrocutiegevaar;<br />
Effecten omgeving: geen;<br />
Slachtofferbeeld: - bekneld/ingesloten: 0 - 80 ;<br />
- T1 + T2: 0 - 80;<br />
- T3: 0 – 80;<br />
- T4: 0 - 20;<br />
Het totale aantal slachtoffers is waarschijnlijk groter dan 60, de<br />
bezetting van een personenbus en eventuele slachtoffers<br />
in de trein. De ernst van het slachtofferbeeld: de verdeling over doden<br />
en triagecategorieën hang af van de toedracht.<br />
Prognose tijdsduur: > 8 uur.<br />
Beoordeling*, 6 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied A<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden C<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken 0<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact 0<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop dinsdag 6 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
170
Maatschappelijk thema 5. Verkeer en vervoer<br />
Crisistype 4. Incidenten in tunnels<br />
Incidenttype 20. Incident in wegtunnels<br />
Aanduiding risicodiagram Weg tunnelincident<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Beschrijving<br />
ongeval<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Slachtoffersituatie<br />
Gevolg:<br />
Schade,<br />
effecten,<br />
gevolgen<br />
Bij een ernstige kop/staartbotsing zijn meerdere personenauto's betrokken. De<br />
voertuigen liggen over de gehele tunnelbreedte verspreid die daardoor is<br />
geblokkeerd. In drie auto's zitten 4 mensen bekneld die ernstig zijn gewond (T1/T2).<br />
Uit één van de voertuigen lekt benzine die nog niet ontstoken is. Achter het incident<br />
groeit een file (op één rijstrook). Hierin bevinden zich vrachtwagens en touringcars.<br />
Passagiers van de verongelukte voertuigen lopen in de tunnel voor een deel ook in<br />
de tunnelbuis voor het incident. Andere proberen collega's en familieleden uit de<br />
wrakken te bevrijden. Een aantal automobilisten probeert te keren en zo de tunnel te<br />
verlaten.<br />
4 te bevrijden T1/T2-slachtoffers (bekneld)<br />
2 te behandelen T1-slachtoffers (politrauma)<br />
2 te behandelen T2-slachtoffers (mechanisch letsel)<br />
10 T3-slachtoffers (kneuzing, bloedverlies)<br />
4 invaliden (in beschadigde voertuigen)<br />
200 op te vangen niet gewonden<br />
120 lege voertuigen in de tunnel 74<br />
74 Bron Rampbestrijdingsplan Westerscheldetunnel: in totaal 3 scenario’s<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
171
Beoordeling*, 6 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied C<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de workshop dinsdag 6 oktober 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
172
Maatschappelijk thema 6. Gezondheid<br />
Crisistype 1. Bedreiging volksgezondheid<br />
Incidenttype 10. Besmettingsgevaar<br />
20. Voedselvergiftiging<br />
Aanduiding risicodiagram Besmetting/voedselvergiftiging<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Scenario’s<br />
In het schema ‘Bestrijding pokken’ zijn de door het COT opgestelde scenario’s als uitgangspunt gebruikt.<br />
Het schema laat zien dat elk scenario tot een of meer stappen in het proces van de bestrijding van<br />
pokken leidt. Ringvaccinatie is als onderdeel van de bestrijding van pokken de primaire wijze van<br />
bestrijding vanwege de kans op ernstige bijwerkingen van het vaccin. Toch moeten er tegelijkertijd met de<br />
voorbereidingen op ringvaccinatie ook reeds voorbereidingen worden getroffen voor massavaccinatie.<br />
Een uitbraak van pokken kan vanuit elk genoemd scenario beginnen. Het is ook denkbaar<br />
dat de scenario’s elkaar opvolgen. Dat zal het geval zijn indien de pokkenuitbraak niet<br />
beheerst blijkt te kunnen worden. Dit is in het schema weergegeven door middel van de<br />
pijlen tussen de scenario’s.<br />
4.3 Scenario 2<br />
Wat gebeurt er in Nederland?<br />
Zodra er daadwerkelijk sprake is van een geval van pokken in Nederland zal er grote maatschappelijke<br />
onrust ontstaan in het land. De publieke druk om alle mogelijke preventieve en operationeel<br />
voorbereidende maatregelen te nemen zal enorm zijn. Als er meer slachtoffers vallen zal de publieke druk<br />
om massavaccinatie uit te voeren snel toenemen. Dat geldt zeker wanneer er nieuwe besmettingen<br />
ontstaan die suggereren dat het principe van ringvaccinatie niet betrouwbaar is.<br />
Uit angst voor besmetting zullen mensen drukbezochte locaties als het openbaar vervoer en<br />
publieksgelegenheden zoveel mogelijk mijden. De economie zal daardoor ernstig lijden. Veel mensen<br />
zullen de plaatsen waar de eerste gevallen van pokken zijn geconstateerd proberen te verlaten. De in<br />
scenario 1 geschetste problemen rond spanningen tussen bevolkingsgroepen en overbelasting van<br />
medische voorzieningen zullen groter worden.<br />
Bestrijding<br />
Isolatie van gevallen en quarantaine van blootgestelden gecombineerd met ringvaccinatie is de<br />
aangewezen methode van bestrijding. Conform het draaiboek ‘Ringvaccinatie’ vindt vaccinatie van first<br />
responders en prioritaire groepen plaats. Er worden voorbereidingen getroffen voor massavaccinatie. Het<br />
OMT kan het advies geven nog even te wachten met het treffen van de laatste voorbereidingen. Het kan<br />
dus zijn dat de voorbereiding van de massavaccinatie nog in fase Oranje zit terwijl de ringvaccinatie al<br />
wel wordt uitgevoerd.<br />
Openbare Orde en Veiligheid<br />
Van de inzet van politie en het leger zal in dit scenario nog meer gevergd worden dan in scenario 1. Voor<br />
de reguliere taken zal nauwelijks capaciteit zijn.<br />
Voorlichting<br />
Brede en actieve communicatie met de bevolking is cruciaal om massale maatschappelijke onrust te<br />
voorkomen en ervoor te zorgen dat het publiek vertrouwen heeft in het bestrijdingsbeleid.<br />
Het IBT dat wordt gevormd bepaalt of het Expertisecentrum Risico- en Crisiscommunicatie wordt ingezet,<br />
welk(e) departement(en) de communicatie coördineren en of de voorlichting gecentraliseerd moet<br />
worden.<br />
Bestuurlijke coördinatie<br />
De wettelijke bestuurlijke eindverantwoordelijkheid ligt in deze fase bij de gemeenten. In de getroffen<br />
gemeenten heeft de burgemeester het opperbevel. Er is immers sprake van een ernstige verstoring van<br />
de openbare orde en veiligheid. Hij kan in het kader van de Infectieziektenwet, na advies van de directeur<br />
GGD, maatregelen opleggen. De minister van VWS heeft in het kader van de Infectieziektenwet een<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
173
aanwijzingsbevoegdheid op de burgemeester. De hoofdinspecteur heeft een aanwijzingsbevoegdheid op<br />
de directeur GGD.<br />
In de niet getroffen gemeenten is de gemeenteraad verantwoordelijk voor de te treffen voorbereidingen.<br />
In dit scenario moet de lokale overheid de situatie nog kunnen beheersen. De besluitvorming op<br />
rijksniveau vindt plaats volgens het Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming. Een samen te stellen MBT<br />
zal besluiten op advies van een IBT. De In Nederland wordt een verdacht geval of één of enkele direct<br />
gerelateerde gevallen van pokken geconstateerd. Het lijkt waarschijnlijk dat het virus door een reiziger in<br />
Nederland is gekomen.<br />
LCI-structuur (OMT-BAO) wordt gebruikt om het ministerie van VWS van informatie en advies te voorzien.<br />
Het publiek belang van een landelijke lijn wordt groot. Een landelijke lijn is niet afdwingbaar met de<br />
reguliere bevoegdheden. Er moet een afweging plaatsvinden of toepassing van de bijzondere bepaling<br />
van artikel 23 van de WRZO proportioneel is of dat wellicht gebruik gemaakt moet worden van de<br />
aanwijzingsbevoegdheden uit de artikelen 12 en 13 van deze wet (minister op commissaris, commissaris<br />
op burgemeester).<br />
Wettelijk kader<br />
Voor getroffen gemeenten is het wettelijk kader de WCPV, de Infectieziektenwet en de WRZO. Voor nietgetroffen<br />
gemeenten is dat de Wet collectieve preventie volksgezondheid en de WRZO. Gebruik van<br />
staatsnoodrecht is in deze fase niet proportioneel. Het zou dat wel kunnen worden wanneer bijvoorbeeld<br />
de problemen met de openbare orde daarom vragen.<br />
Actiepunten bestuur<br />
Centrale coördinatie<br />
• Ga uit van de reguliere bevoegdheden en coördinatiestructuren voor infectieziektenbestrijding en<br />
rampenbestrijding.<br />
• Waarborg coördinatie door de rijksoverheid door instelling van MBT en IBT. Het ligt voor de hand dat het<br />
MBT en IBT breed samengesteld zullen zijn.<br />
• Indien dit noodzakelijk blijkt dient de rijksoverheid wel haar verantwoordelijkheid te nemen en gebruik te<br />
maken van haar bijzondere bevoegdheden in buitengewone omstandigheden.<br />
Preventieve maatregelen<br />
• Houd vast aan het ingezette preventiebeleid dat zorg voor de volksgezondheid en aandacht voor het<br />
economisch belang combineert.<br />
Operationele voorbereiding<br />
• Afhankelijk van de situatie en het advies van het OMT kan de rijksoverheid besluiten de operationele<br />
voorbereiding op de massavaccinatie (fase Rood) te voltooien.<br />
• Bereid noodfaciliteiten voor de opvang van meerdere slachtoffers voor.<br />
• Consulteer en informeer buurlanden.<br />
Bestrijding<br />
• In dit scenario is ringvaccinatie het verantwoorde en in te zetten instrument.<br />
Voorlichting<br />
• Communiceer het rijksbeleid breed en actief. 75<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
75 Bron: Inleiding Draaiboek pokken, bureau LCI<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
174
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden D<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) D<br />
3.1 Kosten C<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven D<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur A<br />
5.3 Sociaal psychologische impact D<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
175
Maatschappelijk thema 6. Gezondheid<br />
Crisistype 2. Ziektegolf<br />
Incidenttype 10. Pandemie<br />
Aanduiding risicodiagram Pandemie ernstig<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Het scenario zorg voor een gemeenschappelijke basis bij de voorbereiding op een grieppandemie in<br />
Nederland. De focus verbreedt zich daarbij van de medische voorbereidingen naar de voorbereidingen op<br />
maatschappelijke gevolgen. Vandaar dat deze is ontwikkeld met inbreng van vertegenwoordigers van het<br />
RIVM/CIb, VWS, GHOR-NL, de <strong>Veiligheidsregio</strong> Utrecht, BZK (Nationale Veiligheid, Vitaal, Nationaal<br />
Respons Plan) en de werkgeversorganisatie VNO-NCW. Het ministerie van VWS is eindverantwoordelijke<br />
voor het scenario.<br />
Voor het scenario wordt ervan uitgegaan dat er geen effectieve restimmuniteit van (een) voorgaande<br />
infectie(s) is achtergebleven, omdat het een nieuw type influenzavirus betreft. Dit heeft naar verwachting<br />
met name invloed op de ernst van de ziekte en het percentage sterfgevallen onder de zieken.<br />
Voor het scenario, dat we baseren op wetenschappelijk gegronde data en aannames, nemen we aan dat<br />
de ziekte gemiddeld zes dagen duurt en dat 0.03% van de gehele bevolking overlijdt.<br />
In het milde scenario houden we rekening met het effect van het gebruik van antivirale middelen.<br />
Voor het ernstige scenario, waar we een aantal andere aannames toevoegen, veronderstellen we dat de<br />
ziekte gemiddeld acht dagen duurt bij een tot twee weken verzuim van het werk per zieke, en dat 0,47%<br />
van de gehele bevolking overlijdt. In het ernstige scenario kiezen we ervoor het effect van het gebruik van<br />
antivirale middelen buiten beschouwing te laten. 76<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Voor het ernstige scenario, waar we een aantal andere aannames toevoegen, veronderstellen we dat de<br />
ziekte gemiddeld acht dagen duurt bij een tot twee weken verzuim van het werk per zieke, en dat 0,47%<br />
van de gehele bevolking overlijdt. In het ernstige scenario kiezen we ervoor het effect van het gebruik van<br />
antivirale middelen buiten beschouwing te laten. 77<br />
In <strong>Zeeland</strong> komen we dan tot ca. 1860 sterfgevallen.<br />
76 Bron: Scenario Grieppandemie<br />
77 Bron: Scenario Grieppandemie<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
176
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1* Doden E<br />
2.2* Ernstig gewonden en chronisch zieken D<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten D<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven B<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact E<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): D<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
* Aanpassing na overleg met de GHOR (Arnold Bergsta) op 2 november 2009.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
177
Maatschappelijk thema 6. Gezondheid<br />
Crisistype 3. Dierziekten<br />
Incidenttype 10. Dierziekte normaal<br />
20. Dierziekte overdraagzaam op mens<br />
Aanduiding risicodiagram Dierziekte<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Crisisfase:<br />
F. Eerste uitbraak van klassieke varkenspest in Nederland (wel/niet voortvloeiend uit een ernstige<br />
verdenking)<br />
G. Nieuwe uitbraken van klassieke varkenspest in Nederland:<br />
a. Ernstige verdenking naast een uitbraak van klassieke varkenspest<br />
b. Nieuwe uitbraak binnen bestaande beschermings- en/of toezichtsgebied<br />
c. Meerdere nieuwe uitbraken binnen bestaande beschermings- en/of toezichtsgebied<br />
d. Nieuwe uitbraak buiten het bestaand beschermings- en/of toezichtsgebied, binnen het<br />
compartiment<br />
e. Meerdere nieuwe uitbraken buiten het bestaand beschermings- en/of toezichtsgebied,<br />
binnen het compartiment<br />
f. Een of enkele nieuwe uitbraken gelegen buiten het compartiment waarin de besmette<br />
haard is gelegen<br />
H. Uitbraak van klassieke varkenspest in wilde varkens<br />
I. Uitbraak van klassieke varkenspest in een dierentuin<br />
De crisisfase gaat in op het moment dat er een uitbraak in Nederland is bevestigd (scenario F).<br />
Waarschijnlijk zullen dan meerdere uitbraken volgen als gevolg van de buurt en contactbedrijven<br />
(scenario G). Wanneer buiten deze cluster van uitbraken in verloop van de tijd nieuwe uitbraken volgen<br />
die niet in dit eerste besmette gebied gelegen zijn dat spreken we van scenario J. In deze periode van<br />
bestrijding van de initiële gevallen en later de bestrijding van de epidemie zullen alle mogelijke<br />
beleidsinstrumenten ingezet worden zoals informeren en adviseren, reinigings- en<br />
ontsmettingsmaatregelen, exportverboden, ruimen van besmette en verdachte bedrijven en instellen van<br />
gebieden. 78<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
78 Bron: Beleidsdraaiboek Klassieke Varkenspest<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
178
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken 0<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven C<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de ‘Nationale Risicobeoordeling 2008’.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
179
Maatschappelijk thema 7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Crisistype 1. Paniek in menigten<br />
Incidenttype 10. Paniek tijdens grote festiviteiten, concerten en<br />
demonstraties<br />
Aanduiding risicodiagram Paniek menigten<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Bron: draaiboek procedures CAS (vertrouwelijk)<br />
5.2 Maat scenario’s<br />
1. Benoem de effecten voor alle scenario’s: het aantal betrokken personen, het aantal mogelijke<br />
slachtoffers (licht/middelzwaar/zwaar).<br />
2. Benoem de kans dat het incident met deze effecten zich voordoet (verwaarloosbaar, gering, denkbaar,<br />
aannemelijk, hoogstwaarschijnlijk) voor alle scenario’s.<br />
3. Maak een keuze voor de incidentscenario’s waarop de hulpverleningscapaciteit gebaseerd wordt.<br />
Maak deze keuze door kans, effecten en beschikbare capaciteit tegen elkaar af te wegen. De effecten<br />
binnen de geselecteerde maatscenario’s zijn maatgevend voor de hulpverleningscapaciteit die<br />
beschikbaar moet zijn in termen van personeel en materieel, zowel van de organisator als van de<br />
openbare hulpverleningsdiensten.<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
180
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden 0<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken C<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) 0<br />
3.1 Kosten B<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven 0<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur 0<br />
5.3 Sociaal psychologische impact A<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): C<br />
*Beoordeling op basis van de projectgroep Risicoprofiel <strong>Zeeland</strong>.<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
181
Maatschappelijk thema 7. Sociaal-maatschappelijke omgeving<br />
Crisistype 2. Verstoring openbare orde<br />
Incidenttype 10. Rellen rondom demonstraties en andere<br />
manifestaties met politiek karakter<br />
Aanduiding risicodiagram Rellen menigten<br />
Scenario omschrijving<br />
Scenario context:<br />
Manifestaties, demonstraties en samenkomsten waarin bijvoorbeeld een bepaalde<br />
godsdienst of levensovertuiging wordt uitgedragen (zoals beschreven in de Wet openbare<br />
manifestaties) , politieke spanningen, stakingen e.d. kunnen aanleiding geven tot<br />
verstoring van de openbare orde en veiligheid. De voorbereiding van de operationele<br />
diensten op dergelijke manifestaties vertoont overeenkomsten met de voorbereiding op<br />
evenementen.<br />
Denk in <strong>Zeeland</strong> aan demonstraties rondom de kerncentrale Borsele<br />
Oorzaak:<br />
Incident:<br />
Gevolg:<br />
Verstoring van het dagelijks leven en kosten, doden en ernstig gewonden. 79<br />
Beoordeling*, 15 oktober 2009<br />
IMPACT<br />
Impactcriteria: Beoordeling<br />
1.1 Aantasting van de integriteit van het grondgebied 0<br />
6.1 Aantasting van cultureel erfgoed 0<br />
2.1 Doden A<br />
2.2 Ernstig gewonden en chronisch zieken A<br />
2.3 Lichamelijk lijden (gebrek aan primaire levensbehoeften) A<br />
3.1 Kosten A<br />
4.1 Langdurige aantasting van milieu en natuur (flora en fauna) 0<br />
5.1 Verstoring van het dagelijks leven A<br />
5.2 Aantasting van positie van het lokale en regionale openbaar bestuur C<br />
5.3 Sociaal psychologische impact C<br />
WAARSCHIJNLIJKHEID<br />
Beoordeling<br />
Waarschijnlijkheids klasse (A,B,C,D,E): B<br />
*Beoordeling op basis van de projectgroep Risicoprofiel <strong>Zeeland</strong>.<br />
79 Bron: Risicoprofiel Midden West Brabant<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
182
Bijlage 8 Rampbestrijdingsprocessen <strong>Zeeland</strong><br />
Brandweer<br />
GHOR<br />
Politie<br />
Gemeente<br />
Overigen<br />
Rampbestrijdingsprocessen <strong>Zeeland</strong><br />
Alarmering van bestuur en uitvoerenden 01A<br />
Interne alarmering 01B<br />
Bron- en effectbestrijding 02<br />
Waarschuwen van de bevolking 04<br />
Waarnemen en meten 24<br />
Verbindingen 28<br />
Toegankelijk en begaanbaar maken 20<br />
Verzorging/logistiek<br />
rampbestrijdings potentieel<br />
21<br />
Ontsmetten van mens en dier 09<br />
Ontsmetten van voertuigen en infrastructuur 10<br />
Interne alarmering 01B<br />
Preventieve volksgezondheid en medisch Milieukundige maatregelen 12<br />
Geneeskundige Hulpverleningsketen 13<br />
Psycho sociale hulpverlening 18<br />
Interne alarmering 01B<br />
Afzetten en afschermen 06<br />
Ontruimen en evacueren 05<br />
Verkeer regelen 07<br />
Begidsen 19<br />
Handhaven rechtsorde 8<br />
Strafrechtelijk onderzoek 23<br />
Identificatie van overledenen 16<br />
Interne alarmering 01B<br />
Voorlichting 03<br />
Verslaglegging en rapportage 31<br />
Nazorg 30<br />
Opvang en verzorging 14<br />
Registratie en informatie slachtoffers 15<br />
Juridische ondersteuning 32<br />
Milieu 29<br />
Inzameling besmette waren 11<br />
Voorzien in primaire levensbehoeften 22<br />
Uitvaartverzorging 17<br />
Schaderegistratie- en afhandeling 25<br />
Interne alarmering 01B<br />
Waterbeheer en waterkeringzorg 26<br />
Nautische zorg 27<br />
Regionaal Risicoprofiel <strong>Veiligheidsregio</strong> <strong>Zeeland</strong>, versie 1.0, november 2009<br />
183