LIJST PIM FORTUYN - LPF Eindhoven!

Citaten...
‘Het zou een slechte zaak zijn
als de media in handen komen
van weinig spelers, dan krijg je
echt Berlusconi-achtige toestanden’.
Margot Kraneveldt
(CO.Media, februari 2005)
‘We moeten natuurcompensatie
wel in het juiste perspectief
plaatsen: als we geen dijken
hadden aangelegd, dan hadden
we nu ook geen dijk-flora en
fauna in stand hoeven houden’.
Max Hermans (Hermans in
debat in de Tweede Kamer 27-
10-05)
Nader besproken
Het vertrouwen van de Nederlandse burger in het rechtssysteem vertoont immers al sinds langere
tijd een gestaag dalende lijn. Waar in 1981 nog een meerderheid van 65 procent van de
Nederlanders vertrouwen had in het rechtssysteem, was daar volgens European Value Studies in
1999 nog maar een minderheid van 48 procent van over. Nergens in de Europese Unie is het vertrouwen
de afgelopen decennia zo snel afgenomen als in Nederland. De recente enquêtes gehouden
na het bekend worden van de justitiële fouten in de Schiedammer Parkmoord geven een niet
minder somber beeld.
Dit gebrek aan vertrouwen bij een meerderheid van de bevolking is echt verontrustend. Toch hebben
deze schrikbarende cijfers bij degenen die verantwoordelijk zijn voor het functioneren van
onze rechtsstaat, de rechterlijke macht, tot weinig onrust, laat staan hervormingsgezindheid, geleid.
Een belangrijke reden voor de rechterlijke apathie is gelegen in de gesloten bedrijfscultuur die kenmerkend
is voor vrijwel alle organen in het Nederlandse rechtssysteem. Deze cultuur van geslotenheid
wordt in de hand gewerkt door een typisch Nederlandse juridische traditie van vrijwel absolute
vrijheid en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. In tegenstelling tot andere democratische
rechtsstaten kent Nederland bijvoorbeeld geen minimumstraffen die de rechter sturen bij het
bepalen van de straf. In de praktijk komt er van heldere motivering van vonnissen weinig terecht
en van inspraak van burgers in de Nederlandse rechtspraak is al helemaal geen sprake.
Natuurlijk is de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechter een groot goed. Het absolute karakter
van die onafhankelijkheid heeft echter geleid tot een te grote afstand tussen de rechterlijke
macht en de moderne, geïndividualiseerde burgers die gewend zijn geraakt om machthebbers niet
te adoreren, maar te kritiseren. Rechterlijke beslissingen zijn te vaak geformuleerd in juridisch jargon
dat voor gewone mensen zeer moeilijk of in het geheel niet te begrijpen is. Niet voor niks
komen uit internationaal vergelijkend onderzoek juist de Nederlandse vonnissen steevast als slecht
gemotiveerd en weinig inzichtgevend naar voren. Andere bron van onvrede zijn de straffen voor
zware geweldsdelicten die, zo blijkt elk jaar weer uit rapporten van het SCP, door een overgrote
meerderheid van burgers als te laag worden ervaren. Het is dit letterlijke en figuurlijke onbegrip dat
ernstig afbreuk heeft gedaan aan het vertrouwen van burgers in de Nederlandse rechtsstaat.
Om het vertrouwen van burgers in het rechtssysteem te herstellen is het allereerst noodzakelijk te
breken met voornoemde traditie van rechterlijke geslotenheid en absolute onafhankelijkheid. Dat
kan het beste bereikt worden door burgers zelf mede recht te laten spreken. Deze verantwoordelijkheid,
die al sinds jaar en dag door burgers van vrijwel alle moderne westerse landen wordt gedragen,
moet eindelijk ook aan Nederlandse burgers worden toebedeeld. In samenwerking met professionele
rechters moeten zij een actieve rol toebedeeld krijgen in de rechtspraak. In Nordrhein-
Westfalen, de Duitse deelstaat die in veel opzichten vergelijkbaar is met Nederland, zijn zo jaarlijks
meer dan 12.000 burgers op juridisch verlof bij de rechtspraak betrokken. De ervaring met lekenrechtspraak
daar leert dat een rechtsstaat niet alleen aan democratische legitimiteit wint, maar dat
het toelaten van burgers tot de rechtelijke macht ook resulteert in vonnissen geformuleerd in
gewone mensentaal.
Voor de invoering van lekenrechtspraak in Nederland is geen juridische revolutie nodig: de
Nederlandse Grondwet laat in artikel 116 expliciet de mogelijkheid open dat aan rechtspraak
“mede wordt deelgenomen door personen die niet daartoe behoren”. Wèl nodig is een rechtsculturele
revolutie in alle geledingen van onze rechtsstaat. Burgers die willen deelnemen aan de rechtspraak
moeten door de instituties van onze rechtsstaat daartoe worden uitgenodigd. Uit het
enthousiasme waarmee lezers van het Dagblad van het Noorden en het Brabants Dagblad deelnamen
aan de lezersjury die voor die kranten strafprocessen bijwoonde, blijkt dat burgers ook bereid
zijn mee te doen en te denken.
Niet alleen de deur, ook de gordijnen van het huis van de rechtsstaat moeten open. De externe
openbaarheid van rechtspraak als grondwettelijk vastgelegd beginsel moet van fictie werkelijkheid
worden. Onderzoekers van de Universiteit Leiden toonden recentelijk aan dat meer dan driekwart
van de Nederlandse burgers nog nooit bij een strafzaak aanwezig is geweest. Slechts af en toe komen
burgers flarden van spraakmakende strafprocessen toe via de tv, waarbij de gegeven informatie ook
vaak nog onvolledig is. Dat terwijl burgers wel geïnteresseerd zijn in strafzaken: uit hetzelfde onder-
46