You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10<br />
door Tjidde Tempels<br />
Liberale eugenetica: A Brave New World Revisited?<br />
Aldous Huxley schreef in 1932 zijn boek ‘A Brave<br />
New World’ waarin hij een wereld beschrijft<br />
waarin de overheid de genetische structuur van<br />
zijn burgers bepaalt. Wat de centrale overheid<br />
in Huxley’s boek doet is een voorbeeld van (gedwongen)<br />
eugenetica. Eugenetica is gericht op<br />
het beïnvloeden van de genetische basis van<br />
de mens om zo het menselijk ras te verbeteren.<br />
Huxley vreesde de gevolgen van wetenschappelijke<br />
ontwikkeling en eugenetica was hier een<br />
goed voorbeeld van.<br />
Hij kreeg hier ook in zekere zin gelijk in na de verschrikkelijke<br />
praktijken van de nazi’s in de Tweede<br />
Wereldoorlog. De nazi’s verplichtten bepaalde bevolkingsgroepen<br />
tot het krijgen van kinderen en<br />
andere groepen mochten juist geen kinderen meer<br />
krijgen en moesten vernietigd worden. Deze ontwikkelingen<br />
maakten eugenetica lang een onbespreekbaar onderwerp. Dit<br />
lijkt in het licht van de technologische ontwikkelingen van de<br />
laatste vijftien jaar echter te veranderen. Sinds de jaren negentig<br />
is er een nieuwe eugeneticastroming opgekomen, die claimt<br />
dat eugenetica en liberale vrijheden weldegelijk te combineren<br />
zijn. Men noemt dit liberale eugenetica. Deze nieuwe stroming<br />
opent de deur tot een nieuw debat dat draait om de vraag of<br />
de huidige biomedische technieken aangewend moeten worden<br />
om bepaalde ziektes en afwijkingen te voorkomen. De<br />
vervolgvraag is dan of we ook aan biologische structuur van de<br />
mens mogen sleutelen, zodat men gezonder wordt en mogelijk<br />
langer kan leven?<br />
Een dergelijke discussie is direct te koppelen aan de politieke<br />
filosofie. In hoeverre ben je als individu, ouder of overheid vrij<br />
om dergelijke praktijken te faciliteren en toe te passen? Is het een<br />
inperking van de vrijheid van het individu of juist een garantie<br />
voor een goed en langdurig leven? Kortom: is liberale eugenetica<br />
moreel te rechtvaardigen? De meningen zijn hierover verdeeld.<br />
Sommige utilitaristen, zoals Julian Savulescu, stellen dat geluk<br />
van ieder individu gemaximaliseerd dient te worden en dat —<br />
wanneer de techniek de mogelijkheid biedt — je als ouder altijd<br />
moet kiezen om je kind zo genetisch te modificeren dat het zo<br />
gezond en intelligent mogelijk wordt. De communitarist Michael<br />
verzet zich juist tegen liberale eugenetica. Hij stelt dat we<br />
de wereld moet accepteren zoals hij is en dat betekent dus dat we<br />
niet moeten rommelen met de genen van de mens.<br />
Deze posities zijn aan kritiek onderhevig. De utilitaristen zien<br />
modificatie als een morele plicht, maar deze is niet absoluut.<br />
Er wordt niet aangegeven of je altijd naar deze regel moet handelen,<br />
met als gevolg dat het effect van een ‘morele plicht’ sterk<br />
verzwakt. Wat is het nut van een plicht als hij niet ten alle tijden<br />
gevolgd moet worden? Het communitaristische idee dat we de<br />
wereld als gegeven moeten beschouwen heeft radicale gevolgen<br />
wanneer we dit doortrekken naar de rest van de samenleving.<br />
Wanneer we de wereld als gegeven beschouwen, dan zouden we<br />
ook ongelijkheden en globale problemen naast ons neer moeten<br />
leggen.<br />
Liberalen, zoals Allan Buchanan, formuleren een tussenpositie:<br />
genetische modificatie van mensen moet mogelijk zijn, maar<br />
binnen bepaalde kaders. Buchanan spreekt van bepaalde ‘all<br />
purpose means’ dat wil zeggen dat er bepaalde genetische eigenschappen<br />
zijn die iedereen wel verbeterd zou willen hebben,<br />
bijvoorbeeld een gezonder en langer leven.<br />
Het gaat om universele kwaliteiten die los staan van iemands<br />
visie op het goede leven. Het autonomieprincipe van Kant —<br />
dat stelt dat een mens altijd als doel en nooit louter als middel<br />
moet worden beschouwd — moet altijd worden gehandhaafd.<br />
Het is van belang dat mensen autonoom en vrij kunnen blijven<br />
handelen. Ter illustratie: je mag je kind dus niet alleen maar<br />
‘voetballengenen’ geven, zodat hij alleen nog maar voetballer kan<br />
worden.<br />
Wanneer het bovenstaande idee gevolgd wordt valt te stellen dat<br />
liberale eugenetica te rechtvaardigen is, maar binnen bepaalde<br />
kaders. Het principe van Kant dient te worden gevolgd en modificatie<br />
mag alleen binnen de kaders van ‘all purpose means’.<br />
Betekent dit nu dat we massaal onze kinderen en ons zelf kunnen<br />
gaan modificeren? Ik denk het niet. Afhankelijk van je visie<br />
op sociale rechtvaardigheid moet je kijken hoe je dergelijke<br />
technieken wil toepassen in de samenleving. Moet genetische<br />
modificatie dan voor iedereen beschikbaar worden, zoals dit nu<br />
gebeurt met inentingen tegen ziektes? Of moet iedereen die het<br />
geld heeft dit kunnen doen, ongeacht of de verschillen in de<br />
samenleving dan steeds groter zullen worden?<br />
Een dystopie zoals Huxley schetst is onwaarschijnlijk,maar het<br />
laat wel zien hoe belangrijk het is dat wanneer liberale eugenetica<br />
daadwerkelijk toegepast gaat worden dit op een juiste sociale<br />
wijze gereguleerd wordt. Als dat gebeurt hoeven we voor een<br />
“echte” Brave New World niet te vrezen en komen we misschien<br />
juist iets meer in de buurt van wat More Utopia zou noemen.
Change language