HISTORISCHE EVOLUTIE A. De vroegste geschiedenis Dat Sint ...

herbergen waren gevestigd. Dat deze herbergen op de jaarmarktdag druk werden bezocht,
hoeft geen betoog. Zoals nu nog het geval is, bleef waarschijnlijk ook toen al het
jaarmarktbezoek van velen – voornamelijk jongeren – beperkt tot de plaatselijke cafés. Dit
vermoeden zien we trouwens bevestigd in de procesbundel uit 1786. Marie Joanna De Smet
verdedigt zich tegen de haar ten laste gelegde aanklachten door te stellen “dat zij altijds,
gedurende de merckt van Ste Lievens Hautem, in d’herberge is geweest.” Ook de reeds
eerder vernoemde beschuldigde Johanna De Bock verklaart “geweest te hebben op de
leste jaermerckt van Ste Lievens Hauthem met haeren man, haere zuster Pieternelle ende
haeren broeder Tiste” en “dat haere zuster aldaer gink om eens beschonken te worden en
om het mannevolk.” Met andere woorden, ook meer dan 200 jaar geleden reeds kwam een
deel van de (jongere) jaarmarktbezoekers met dezelfde motieven naar Sint-Lievens-Houtem
als vandaag.
Waar veel volk samenkomt en de drank rijkelijk vloeit, durft de feestvreugde al eens
ontaarden in vechtpartijen. Aan deze tijdloze en universele regel ontsnapte ook de jaarmarkt
van Sint-Lievens-Houtem niet. Niemand minder dan de beruchte gangster Jan De Lichte
kwam hier amok maken in het jaar 1745. In de herberg “Au Lion d‟Or” kreeg hij ruzie omwille
van een vrouw. In het gevecht dat hierdoor ontstond deelde Jan De Lichte meerdere
messteken uit en kon hij, gered door zijn kompanen, slechts ternauwernood ontsnappen.Over
deze herbergruzie lezen we meer bij E. Ternest, die een geromantiseerde verhaal neerschreef
over Jan De Lichte en zijn bende.Ternest laat zijn verhaal trouwens aanvangen op de
jaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem, hetgeen ons inziens nogmaals een indicatie is voor de
faam die ze genoot.
C. evolutie in de afgelopen eeuw
Laten we nu de draad van de evolutie van de winterjaarmarkt terug opnemen. We zagen
een gestage groei in de tweede helft van de zestiende eeuw, waardoor de winterjaarmarkt
in de zeventiende eeuw qua belangrijkheid al gauw de zomerjaarmarkt evenaarde en zelfs
oversteeg. In de achttiende eeuw groeide de markt op 12 november uit tot één der meest
gerenommeerde vee- en paardenmarkten in Oost-Vlaanderen, met een uitstraling tot ver
over de grenzen heen. De langdurige vrede die onze gewesten kenden onder het
Oostenrijkse bewind van Maria-Theresia werkte deze voorspoed ongetwijfeld in de hand.
Anderzijds zagen in deze vredesperiode ook vele nieuwe jaarmarkten het licht. De installatie
van concurrerende veemarkten in de nabije omgeving zorgde in het begin van de
negentiende eeuw voor een stagnatie in de groei van de Houtemse jaarmarkt, en zelfs voor
een achteruitgang. Vandaar de hoger beschreven bezorgdheid van de Houtemse
gemeenteraad.
De meeste van de nieuw ingerichte jaarmarkten konden zich echter niet handhaven. De
markt van Sint-Lievens-Houtem daarentegen bleef overeind en beleefde in het begin van de
twintigste eeuw een nieuwe bloei. Uit gegevens over de bewegingen van het vee op de
winterjaarmarkt in het decennium voorafgaand aan WO I, blijkt een uitgesproken oriëntatie
op de veehandel.
In 1904 werd aan 954 paarden en 669 runderen plaats gegeven op de jaarmarkt. In 1906
werden 919 paarden opgesteld en 656 runderen. Het jaar nadien telde men 1118 paarden,
583 runderen en 106 varkens. In 1908 merken we een lichte daling : 998 paarden en 403
runderen. Maar in 1909 stonden terug 1081 paarden en 581 runderen opgesteld, samen met
120 varkens. In 1910 waren dat 922 paarden, 476 runderen en 112 varkens.
Tijdens WO I kreeg de winterjaarmarkt een serieuze knauw. Uit angst voor verdere opeisingen
door de Duitsers lieten de meeste boeren hun vee op stal. Bijgevolg werden in 1914 nog
slechts 56 paarden, 161 runderen en 8 kooien varkens geteld. Vooral paarden konden bij de
oorlogvoering van nut zijn en werden in massale getale opgeëist door de Duitse instanties. In
1915 viel er al geen paard meer te bespeuren op de jaarmarkt. Opmerkelijk is wel dat er