Handreiking zorgplicht MTBE-ETBE, definitief maart 2010

Handreiking toepassing zorgplicht Wbb bij MTBE en ETBE-verontreinigingen
definitieve versie, maart 2010
3 MTBE-verontreiniging in de bodem
3.1 Oorzaken
Nederland is een belangrijke producent en exporteur van MTBE. Het is vanzelfsprekend dat
het product wordt opgeslagen (voorraadvorming), overgeslagen en op verschillende wijzen
gedistribueerd. Bij al deze handelingen bestaat er, ondanks getroffen maatregelen en
voorzieningen, een kans op het ontstaan van emissies. Deze emissies kunnen de bodem
vervolgens belasten en zo uiteindelijk zorgen voor bodemverontreiniging.
In Nederland verkochte motorbrandstoffen, ook de MTBE-houdende benzine, worden vanuit
raffinaderijen en depots over de weg en het spoor naar tankstations en de eigen opslag van
transportbedrijven vervoerd. Soms gaat een eerste deel van het vervoer van de brandstoffen
met binnenvaarttankers. De distributie van MTBE-houdende benzine naar consumenten
vindt plaats bij tankstations.
MTBE-verontreinigingen in de bodem zullen als gevolg van bovenstaande logistieke
processen hoofdzakelijk bij brandstofdepots en op tankstations worden gevonden. Andere
mogelijke oorzaken zijn morsingen en/of calamiteiten. Maar ook benzinemotoren van
grasmaaiers, kettingzagen of boten of ander gebruik kunnen aanleiding zijn tot een MTBEverontreiniging.
Zo wordt MTBE toegepast in lijmen en ziekenhuizen gebruiken MTBE bij
niersteenbehandeling.
Ook lozingen van MTBE-houdende stoffen op het oppervlaktewater, vanuit schepen of door
de industrie, kunnen indirect, door oeverinfiltratie, leiden tot een verontreiniging van het
grondwater. In de Rijn worden achtergrondgehalten van MTBE gemeten van 0,1 -0,5 µg/l,
maar na calamiteiten is gedurende korte tijd sprake van veel hogere waarden. Er is dus ook
sprake van diffuse bronnen voor MTBE, waardoor het grondwater verontreinigd raakt.
Momenteel is er nog geen totaaloverzicht van alle mogelijke bronnen en de bijdrage ervan
aan het probleem.
Ondanks de verschillende mogelijke oorzaken kunnen de volgende categorieën MTBEverontreiniging
worden onderscheiden:
1. een bodembelasting met uitsluitend MTBE (bij productie, opslag, overslag en/of
vervoer van puur MTBE);
2. een bodembelasting met MTBE-houdende benzine, waarbij MTBE in een gering
percentage in combinatie met andere verontreinigende stoffen uit brandstof voorkomt (o.a.
bij benzinestations);
3. een bodembelasting ten gevolge van een ander gebruik van MTBE;
4. een verhoogde achtergrondconcentratie door bijvoorbeeld oeverinfiltratie of neerslag.
12