Handreiking zorgplicht MTBE-ETBE, definitief maart 2010

Handreiking toepassing zorgplicht Wbb bij MTBE en ETBE-verontreinigingen
definitieve versie, maart 2010
2. Wat is MTBE?
2.1 Algemeen
Methyl tertiair-Butyl Ether (kortweg aangeduid als MTBE) is een chemische stof die als
“additief” aan benzine wordt toegevoegd om het octaangehalte te verhogen. Dit geeft een
betere verbranding van de benzine en leidt tot een verminderde CO2 emissie. MTBE draagt
op deze manier bij tot een vermindering van het broeikaseffect.
Met de introductie van MTBE werd het toxische tetraethyllood (TEL) als antiklopmiddel in
benzine overbodig (loodhoudende benzine) en kon de milieubelasting met lood worden
verminderd. Het toevoegen van MTBE aan benzine levert dus een positieve bijdrage aan de
kwaliteit van het milieu en is in de afgelopen jaren door de overheid gestimuleerd.
In de VS wordt MTBE al sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw en in hogere percentages aan
benzine toegevoegd, mede om de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden en vooral in de
zomerperiode te verbeteren. Vanaf ongeveer 1987 is ook buiten de VS de toepassing ervan,
door het verbod op “loodtoevoegingen” in benzine, enorm gestegen. Hierdoor is de
productie van MTBE sinds eind jaren ’90 een van de snelst groeiende van alle chemicaliën ter
wereld geweest.
In Nederland is MTBE sinds 1973 als bijproduct geproduceerd. In 1985 is het voor het eerst
als loodvervanger geïntroduceerd en na 1987 wordt het op grote schaal gebruikt. Niet
uitgesloten is dat MTBE ook al voor 1985 incidenteel is toegevoegd aan benzine om de
kwaliteit ervan te verbeteren. Nederland is de grootste producent van MTBE van Europa. Op
diverse raffinaderijen (o.a. in Rotterdam, Geleen) wordt de stof geproduceerd.
Het gebruik van MTBE heeft in de VS geleid tot een aantal grote problemen, waarbij bronnen
voor de drinkwaterbereiding werden verontreinigd. Vanwege deze problematiek is het daar
nu een van de meest onderzochte stoffen voor wat betreft de eigenschappen. In een aantal
landen binnen de EU (zoals België, Engeland, Zweden en Finland) wordt MTBE ook al langer
als potentiële ‘probleemstof’ aangemerkt vanwege een mogelijke aantasting van de kwaliteit
van het oppervlaktewater en het grondwater. De belangrijkste reden is dat MTBE bij lage
concentraties al zintuiglijk waarneembaar is, namelijk door de geur en smaak.
De laatste jaren is MTBE deels vervangen door ETBE, Ethyl tertiair-Butyl Ether. Als ETBE is
bereid uit bio-ethanol dan wordt het als biobrandstof beschouwd. Dergelijke ETBE draagt
dus bij aan de per 1 januari 2007 door Europa verplichte bijmenging van een percentage
biobrandstoffen.
De eigenschappen van ETBE zijn vergelijkbaar met die van MTBE, zodat deze stof ook
aandacht heeft in het kader van de grondwaterbescherming.
De kennis over de eigenschappen en het gedrag van MTBE en ETBE is in de laatste jaren
sterk toegenomen, met name door ervaringen in het buitenland.
8