download PDF 2003-3 - Stemerdink Registeraccountants BV

VENNOOTSCHAPSBELASTING
20. Aftrek fictieve rente
Van een internationaal concern is de holding in Ierland
gevestigd. Dit is een beursgenoteerde vennootschap. In
Nederland is een dochtermaatschappij gevestigd, die als
tussenholding fungeert. Deze tussenholding heeft een
aantal eveneens in Nederland gevestigde
(klein)dochtermaatschappijen. De tussenholding koopt
een meerderheidsbelang in een vennootschap die deel
uitmaakt van een ander concern. De koopsom bedraagt
ongeveer ƒ 60 miljoen. Deze wordt gefinancierd door
een lening van de Ierse Holding. Deze heeft het aan de
Nederlandse vennootschap geleende geld door uitgifte
van eigen aandelen verkregen. Over de geldlening kan
rente worden gevraagd. In het boekjaar 1993/1994 heeft
de holding geen rente berekend. De Nederlandse
vennootschap brengt fictieve rente ten laste van het
resultaat en verwerkt deze als informele kapitaalstorting.
In geschil is of de Nederlandse vennootschap recht
heeft op renteaftrek. De inspecteur heeft renteaftrek
geweigerd omdat die naar zijn mening in strijd is met
doel en strekking van de wet. Hof Arnhem stelt vast dat
de verwerving van het belang in de vennootschap een
zakelijk belang dient, namelijk de uitbreiding van het
concern. De financiering van de koopsom voor het
aandelenpakket hangt daarmee samen en is dus
eveneens zakelijk. Binnen het concern was geen vrij
vermogen beschikbaar voor de financiering van de
overname. Alleen de Ierse Holding kon, als beursgenoteerde
vennootschap, eenvoudig tot uitgifte van
aandelen komen en zo de koopsom financieren.
Vervolgens kon de holding dit bedrag als eigen
vermogen in de Nederlandse vennootschap storten of
aan de Nederlandse vennootschap lenen.Voor de lening
werden de volgende argumenten aangevoerd:
- de positie van de schuldeiser is flexibeler, want
aflossing van een lening is eenvoudiger dan
terugbetaling van kapitaal;
- er is geen kapitaalsbelasting verschuldigd;
- een lening is minder risicodragend dan eigen
vermogen.
Volgens het hof was belastingbesparing of-vermijding
niet het doorslaggevende motief om te kiezen voor een
lening. Daarom had de Nederlandse vennootschap
recht op aftrek van rente ten laste van de winst,
ondanks het feit, dat deze in Ierland niet is belast.
Ierland heft alleen belasting over werkelijk ontvangen
rente.
21. Waardering van schulden
Bij de waardering van verplichtingen hoeft geen
rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat
de crediteur af zal zien van het recht op nakoming. Pas
als bijna zeker is dat een schuld niet geheel hoeft te
worden voldaan, is er aanleiding tot een lagere
waardering dan de nominale waarde van de schuld,
aldus de Hoge Raad in het cassatieberoep van
Financiën tegen de gelijkluidende uitspraak van Hof Den
Bosch. De procedure betrof een pensioenvoorziening
die was ondergebracht bij een tot een fiscale eenheid
behorende pensioen-BV, waarvan de zetel in 1993 was
verplaatst naar de Antillen. In 1994 vond een
aanpassing van de pensioenvoorziening plaats vanwege
een verhoging van de salarissen. Eind 1994 zagen de
pensioengerechtigden af van hun pensioenaanspraken.
Hoewel de constructie naar de mening van het hof was
opgezet om de pensioenvoorziening laag belast uit te
kunnen keren, was de BV niet verplicht in
1993 de pensioenvoorziening lager te waarderen. In de
procedure over de aanslag vennootschapsbelasting
1994 stelde het hof vast dat de feitelijke leiding van de
pensioen-BV niet naar de Antillen was verplaatst.
Daardoor was de vrijval van de voorziening alsnog in
Nederland belast.
22. Liquidatieverlies
Na het staken van haar onderneming heeft een BV de
vordering, die zij heeft op een 100%-dochtermaatschappij,
afgewaardeerd wegens de slechte
vermogenspositie van de dochter. Dat leidt tot een
verlies bij de BV. De afgewaardeerde vordering wordt
vervolgens in hetzelfde jaar gestort op een nieuw
uitgegeven aandeel van de dochter. Daardoor realiseert
de BV winst tot het bedrag van de afwaardering, zodat
per saldo het resultaat van deze transacties neutraal is.
Als gevolg van deze handelingen is het opgeofferde
bedrag voor de deelneming in de dochter verhoogd
met de nominale waarde van de vordering tot een
bedrag van ƒ 107 miljoen.Vervolgens worden de
aandelen in de BV verkocht. Enkele jaren later wordt
de dochter-BV geliquideerd. De BV wil het
liquidatieverlies, bestaande uit het opgeofferde bedrag
verminderd met de liquidatie-uitkering, ten laste van
haar resultaat brengen. Dat wordt, volgens Hof Den
Haag terecht, geweigerd. De enige waarde van de
dochtermaatschappij, die geen activiteiten meer ontplooide,
was het opgeofferde bedrag en de mogelijkheid
een liquidatieverlies te claimen. De BV zelf
verrichtte al enkele jaren geen activiteiten meer. Dat
betekent dat het verlies op de dochter toen al
aanwezig was. Oude verliezen van BV's met stilgelegde
ondernemingen zijn na overdracht van de aandelen
niet verrekenbaar met nieuwe winsten. Dat gold ook
voor het liquidatieverlies op de deelneming.
23. Waardering pensioenverplichting
De feitelijke leiding van een BV is verplaatst naar de
Nederlandse Antillen. Na deze zetelverplaatsing wordt
de pensioenverplichting, die de BV heeft jegens de
directeur-grootaandeelhouder, overgedragen aan een
nieuw opgerichte Antilliaanse vennootschap.