VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES ZESDE LEERJAAR

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs 

LOPKE 

VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES 

ZESDE LEERJAAR

Het leven is een soep 


VERHAAL 

ZESDE LEERJAAR 

KOLET JANSEN 

2006 

MET TEKENINGEN VAN LIEVE SMETS EN LEERLINGEN VAN DE 

HAGELANDSE ACADEMIE VOOR BEELDENDE KUNST

1. 

‘Loop je mee tot aan de bushalte?’ vraagt Annelies. 

‘Nee, ik heb met Tom afgesproken’, zegt Lopke. 

‘Ok, tot morgen dan!’ Annelies keert zich om en holt weg. 

Lopke kijkt naar de kinderen die uit de fietsenstalling komen. Tom komt met de 

fiets naar school. Soms loopt hij een stuk te voet met haar mee. Vanmiddag 

vroeg hij haar om op hem te wachten om vier uur. Hij keek nogal ernstig toen hij 

dat vroeg. Lopke kreeg er een raar gevoel in haar buik van. 

Daar is Tom. Samen lopen ze in de richting van Lopkes huis. Lopke op de stoep en 

Tom met zijn fiets aan de hand ernaast. Ze kijken allebei naar de stoeptegels en 

zwijgen. 

Zo meteen maakt Tom het uit, denkt Lopke. Het is waar dat ze niet meer 

hetzelfde voelt als in het begin, toen ze nog in het vijfde zaten. Toen sloegen de 

vlammen uit haar hoofd telkens als ze Tom nog maar in de verte zag. Zo is het nu 

niet meer. Het is meer een klein, warm vuurtje in haar buik. Ze zou Tom missen 

als het uit was. 

‘Mijn papa moet voor zijn werk in Bulgarije gaan wonen’, zegt Tom opeens. Zijn 

stem klinkt schor. 

‘Zo ver?’ roept Lopke uit. ‘Dan zie je hem niet vaak meer!’ 

Tom buigt zijn hoofd nog meer naar de stoep. ‘Wij verhuizen na de 

zomervakantie ook naar Bulgarije.’ 

Lopke blijft staan. Als je te diep moet nadenken, moet je je armen en je benen 

stilhouden, anders lukt het niet. 

‘Ga jij in Bulgarije wonen?’ vraagt ze. Ze kijkt naar Tom terwijl ze dat zegt, maar 

ze hoort zelf niet echt wat ze zegt. 

Tom werpt een snelle, schuine blik op Lopke. ‘In Sofia’, zegt hij. ‘Mijn broer en ik 

moeten er naar de internationale school, in het Engels.’ 

Lopke voelt een gemene steek in haar maag. Het is allemaal al geregeld. Tom 

krijgt een nieuw huis en een nieuwe school. Hij zal ook wel een nieuw lief vinden. 

Een Bulgaars lief. Dat is veel spannender dan een gewoon Vlaams meisje. 

‘Interessant!’ zegt Lopke alleen. Haar stem klinkt een beetje scherper dan 

normaal. ‘En allemaal in het Engels, tof!’ 

Tom kijkt haar aan met grote, stille ogen. Hij knikt voorzichtig. ‘Ik krijg 

binnenkort elke week drie keer extra les’, zegt hij. Het klinkt niet alsof hij er 

veel zin in heeft. 

Tom stapt op zijn fiets. ‘Ik moet naar huis’, zegt hij. 

Hij steekt zijn hand op en fietst weg. 

Een buldog op een sofa, schiet het opeens in Lopkes hoofd. Zo heeft mama haar 

een poos geleden geholpen om de hoofdsteden van Europa van buiten te leren. 

Bulgarije – Sofia, een buldog op een sofa! Mama heeft goede trucjes om dingen 

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Verhaal p. 1

van buiten te leren. Het zit voor altijd in Lopkes hoofd. Maar verder weet ze 

niets van Bulgarije. Alleen dat het een roteind weg is. 

2. 

Het is ongewoon stil als Lopke thuiskomt. Daisy zal wel op haar kamer zitten, 

zoals altijd. Cindy en Kevin komen altijd wat later, met de schoolbus. Danny zal 

weg zijn. Maar mama, die maakt rond deze tijd altijd een hoop lawaai. Meestal 

probeert ze nog wat klaar te zetten voor het eten. Ze trekt haar schoenen aan 

en maakt zich een beetje op. Ook al gaat ze maar schoonmaken, voor haar is het 

haar werk. En dus wil ze er goed uitzien. Ze vertrekt meestal een kwartiertje 

nadat Lopke van school komt. Heel die tijd loopt ze druk heen en weer. Ze 

commandeert iedereen die haar voor de voeten loopt. Nu niet. Nu ligt ze stil op 

de sofa met haar rug naar de deur. 

Geen buldog op een sofa, maar een mama, danst het door Lopkes hoofd. Ze kan 

er niet eens om glimlachen. Het is al de tweede keer deze week dat mama op de 

bank ligt. 

‘Ga je niet werken?’ vraagt Lopke. 

Mama bromt iets. ‘Mijn rug doet te veel pijn’, zegt ze. 

Haar ogen zijn dicht en haar gezicht is wit. 

‘Zal ik er een kussen tegenaan leggen?’ stelt Lopke voor. 

Maar mama schudt haar hoofd. ‘Laat mij maar gewoon even liggen’, zegt ze. 

Lopke gaat aan tafel zitten met haar huiswerk. Ze moet Franse woordjes leren, 

een heleboel. Normaal had ze mama gevraagd om haar te helpen, maar dat doet 

ze nu maar niet. Zachtjes fluistert ze de woordjes voor zich uit, eerst in het 

Frans, dan in het Nederlands. Ze knijpt haar ogen dicht om niet te worden 

afgeleid. Maar als ze dat doet, ziet ze een grote buldog op een paarse sofa. Tom 

gaat naar Bulgarije! Er druppen tranen op het blad met Franse woordjes. Lopke 

snuft. 

‘Hé, Lopke!’ zegt mama. Ze heeft zich omgedraaid op de sofa. ‘Wat scheelt er?’ 

Dan loopt Lopke naar haar mama. Ze legt haar hoofd op mama’s buik. Dat vindt ze 

fijn, ook al hoort ze dan vaak rare geluidjes. ‘Tom verhuist naar Bulgarije’, zegt 

ze. 

‘Ach meisje’, zegt mama. Ze legt een hand in Lopkes nek. Meer niet. Maar dat 

hoeft ook niet. Lopke luistert naar mama’s buik. Soms borrelt het, maar nu is het 

stil. Ze hoort alleen dat mama ademt. Dan gaat haar buik zachtjes omhoog en 

weer omlaag. 

De bel. ‘Dat zullen Kevin en Cindy zijn’, zegt mama. ‘Doe jij de deur open, Lopke?’ 

Kevin komt binnen met een tekening van bijna een meter groot in zijn handen. 

Cindy volgt terwijl ze een liedje zingt. Lopke herkent het vaag van de radio. 


Kevin gaat sinds dit schooljaar ook naar het Elzenhof, de school van Cindy. Hij 

vindt het daar veel leuker dan op zijn oude school. ‘Kijk, Lopke, ik heb het circus 

getekend!’ roept hij. ‘We spelen circus in de klas!’ 

‘Dan ben jij vast de clown!’ lacht Lopke. 

‘Nee!’ roept Kevin. ‘Ik ben de goochelaar, met een hoge hoed!’ 

Hij loopt verder en begint alles uitgebreid aan mama te vertellen. 

Lopke schenkt frisdrank in voor Kevin en Cindy. Haar Franse woordjes schuift ze 

opzij. Dat is voor later. Daisy komt er ook bij zitten. ‘Heb je nu alweer een nieuw 

T-shirt aan?’ vraagt mama van op de sofa. 

‘Gekregen van mijn oma’, zegt Daisy. 

Lopke wilde dat ze ook een paar rijke oma’s had. Maar dat zit er niet in voor 

haar. Oma Wiske en oma Lobelia zijn wel lief, maar ze hebben geen geld te veel. 

Oma Lobelia ziet ze trouwens niet veel meer. Alleen als ze bij papa is, en zelfs 

dan nog niet altijd. Ze zou ook wel eens een extra T-shirt willen kopen. Of een 

legging, zo’n gestreepte zoals Annelies er een heeft. Aan mama hoeft ze dat niet 

te vragen. ‘Voor foliekes hebben wij geen geld’, zegt mama dan. ‘En dat is ook 

nergens voor nodig!’ Dan steekt ze haar neus zo hoog in de lucht, dat Lopke echt 

niet verder durft vragen. 

En als mama nu zo vaak niet gaat schoonmaken… 

‘Hokus pokus pas!’ roept Kevin. ‘Ik tover een autootje weg!’ Hij zwaait met een 

handdoek over een rij autootjes en moffelt er nogal duidelijk eentje weg in zijn 

linkerhand. Mama schiet in de lach. Kevin rent naar mama op de sofa. Hij legt de 

handdoek in een dikke prop op haar buik. ‘Hokus pokus pas!’ roept hij weer. ‘Ik 

tover mijn autootje weer terug!’ Hij rukt met een grote zwaai de handdoek 

omhoog. Daarbij raakt hij een roze vaasje dat op de vensterbank staat. Het 

wankelt en valt op de grond, in wel vijf stukken. 

‘Mijn vaasje!’ roept mama. Op haar buik staat een eenzaam autootje. Kevin klemt 

de handdoek tegen zijn hoofd. Mama komt overeind en geeft hem een waai rond 

zijn oren. Kevin duikt weg. 

‘Raap dat op!’ gilt mama. ‘En blijf met je toverdinges uit mijn buurt in het 

vervolg!’ 

Kevin raapt snikkend de stukken van het vaasje op. Lopke haalt een vuilblik en 

een veger om de kleine stukjes bij elkaar te vegen. ‘Het was toch maar een lelijk 

vaasje’, fluistert ze naar hem. Hij kijkt haar niet aan. 

Mama gaat weer liggen en sluit haar ogen. Daisy en Cindy gaan naar hun kamer. 

De Franse woordjes liggen op tafel te wachten. 


3. 

Bonk! De voordeur vliegt open. De deur naar de kamer ook. Een rugzak komt met 

een smak op de vloer terecht. Danny blijft diep ademend bij de sofa staan. Lopke 

ruikt een luchtje dat ze niet kan thuisbrengen. 

‘Je bent zo vroeg’, zegt mama. 

Danny snuift. ‘Ze hebben me te pakken, de smeerlappen!’ zegt hij. ‘Zwartwerk is 

verboden, meneer! U krijgt een boete, meneer! Dat zal u duur te staan komen, 

meneer!’ Danny maakt grote gebaren met zijn handen. ‘Zo’n afgeborsteld ventje 

dat mij komt vertellen hoe het moet! Als mijn maat me niet had tegengehouden, 

had ik hem eens goed afgeranseld. Een slag met mijn vuist op zijn dunne 

snorretje, daar had ik zin in!’ 

Cindy steekt haar vingers in haar oren. Soms haalt ze er heel even één vinger uit, 

anders kan ze niet van haar glas drinken. 

Mama zucht. ‘Dat zou niet veel opgelost hebben. En nu ben je dat werk kwijt 

natuurlijk. Wat was dat van die boete?’ 

Kevin volgt met zijn vinger de lijnen op zijn tekening. Hij zit achter de zetel, je 

kunt hem bijna niet zien. 

Danny haalt zijn schouders op. ‘Geschorst voor minstens drie maanden, zei die 

vent. Geen uitkering, kun je dat geloven? Waarvan denken die lui dat een mens 

kan leven, van de lucht misschien? En mijn kinderen?’ 

Mama zucht nog eens. Ze komt langzaam overeind. Ze snuift de lucht rond Danny 

op. ‘Je hebt gedronken!’ zegt ze. ‘Je weet dat ik dat niet wil!’ 

‘Zeg mens, kalm!’ roept Danny. ‘Mag ik geen pintje gaan drinken als ik zoiets 

meemaak? En wat lig jij hier op de sofa, je moest al lang naar je werk zijn!’ 

Daisy glipt weg naar haar kamer. Lopke leest voor de negende keer het lijstje 

met Franse woordjes. 

‘Mijn rug doet pijn’, zegt mama. 

Ze loopt naar de koelkast en haalt er een zakje tomaten en een pak worstjes uit. 

Met één hand in haar rug vist ze een zak aardappelen onder de gootsteen uit. Ze 

laat zich voorzichtig op een stoel zakken en begint aardappelen te schillen. 

‘Dat zal nu toch gedaan moeten zijn, met die rug!’ zegt Danny. ‘Er moet geld in 

het laatje komen. En ik moet de eerste tijd goed oppassen!’ 

‘Zoek dan ook normaal werk!’ valt mama uit. ‘Dan heb je geen problemen.’ 

Danny komt in volle breedte voor de tafel staan. ‘Madam ligt zelf op haar rug, 

maar wel commanderen!’ zegt hij. ‘Als het hier zo gaat, ben ik weg!’ En hij stampt 

de deur uit, met evenveel lawaai als toen hij binnenkwam. 

Cindy haalt haar vingers uit haar oren. Kevin rijdt een autootje tot midden in de 

kamer. Lopke veegt haar ogen droog. Waarom huilt ze nu? Omdat ze haar Franse 

woordjes nog altijd niet kent? Omdat Danny haar als hij zo doet aan een buldog 

doet denken? Omdat een buldog haar weer aan Tom herinnert? Omdat mama niet 


gaat werken, zodat alles nog ingewikkelder wordt? Ze weet het niet. Het leven is 

een soep! 

4. 

Het is heel stil aan tafel. Danny is er niet. Het lijkt alsof mama toch op hem 

wacht, alsof ze met één oor luistert naar de voordeur. Maar hij komt niet. 

Mama vliegt uit als Kevin zoals altijd de velletjes van de tomaten peutert en op 

tafel smeert. 

‘Eet toch eens normaal, Kevin! Zit niet zo te knoeien!’ 

Kevin schrikt en veegt de velletjes op een hoopje. Maar hij eet ze niet op. Dat 

lust hij niet. 

‘Kan ik zes euro krijgen?’ vraagt Daisy. ‘Wij gaan met school naar toneel.’ 

‘Nee,’ zegt mama kortaf, ‘vraag dat maar aan je pa.’ 

‘Jij krijgt toch ook geld van mijn pa’, zegt Daisy fel. 

‘Hou je mond’, zegt mama. ‘Je pa moet niet denken dat hij hier alles kan maken, 

zeg hem dat maar.’ 

Daisy zegt niets meer. 

Lopke kijkt vanonder haar wimpers van de een naar de ander. Ze heeft geen 

honger meer. 

Cindy zet de televisie aan. Lopke zet de vuile borden in de gootsteen. Mama gaat 

weer op de sofa liggen en doet haar ogen dicht. Daisy gaat naar haar kamer. De 

Franse woordjes liggen in een hoek van de zetel. Er zit een dik ezelsoor aan. 

Lopke gaat met haar rug naar de tv zitten. Ze denkt aan Tom, hoe leuk het was 

toen ze samen naar de film waren geweest. Haar papa had haar geld gegeven. 

Het was ook fijn om naar de bib te gaan en haar mailbox te openen. Er zaten 

altijd wel een paar berichtjes van Tom in. Hij had thuis internet, dus hij kon veel 

vaker mailen. Sommige van die mailtjes kent ze van buiten. In een mailtje kun je 

dingen zeggen die je in het echt bijna niet over je lippen kunt krijgen. 

Bijvoorbeeld: ‘ik vind je lief’. Dat mailtje vergeet Lopke nooit meer. 

Woonde Annelies maar wat dichterbij, dan kon ze nog even bij haar langs gaan. 

De telefoon rinkelt. Lopke neemt op. Annelies! ‘Ik zat net aan jou te denken’, 

lacht ze. 

Annelies vertelt honderduit. Over Steven van de andere klas waar ze verliefd op 

is. En Steven heel misschien ook wel een beetje op haar. Maar daar is ze niet 

zeker van. Lopke probeert iets te bedenken om Steven een handje te helpen. 

Het ene plan is nog gekker dan het andere. Uiteindelijk vinden ze het toch beter 

om helemaal niets te doen en gewoon af te wachten. Steven hoeft ook niet te 

denken dat Annelies achter hem aan loopt! 

‘Jij boft maar met Tom’, zucht Annelies. 


‘Tom verhuist naar Bulgarije’, zegt Lopke dan pas. Als ze het zo zegt, hoort ze 

pas echt hoe erg het is. 

‘Wat?’ zegt Annelies. ‘Hoe kan hij dat doen? En jij dan?’ 

Lopke glimlacht. Wat Annelies zegt, is fijn. Natuurlijk weten ze allebei dat Tom 

zoiets niet zelf kan beslissen. Maar een vriendin moet het voor je opnemen, ook 

als het niet redelijk is. En dat doet Annelies. 

‘Die stommerik!’ gaat Annelies verder. ‘Hij vindt nergens meer iemand zoals jij. 

Zeker niet in Bulgarije!’ 

En dat is precies wat Lopke wil horen. 

‘Misschien kun je stiekem naar Bulgarije liften, in een vrachtwagen’, fantaseert 

Annelies. ‘En dan bel je op een avond aan bij het huis van Tom. Dan is hij zo 

ontroerd dat hij meteen met je wil trouwen!’ 

‘Ho, ho, zo snel hoeft het nu ook weer niet!’ protesteert Lopke. Trouwen is ook 

niet alles, dat heeft ze bij haar papa en haar mama gezien. Al zou het natuurlijk 

heel anders worden bij Tom en haar. Zij zouden nooit zo stom tegen elkaar doen. 

Als je echt van elkaar houdt, ga je elkaar toch niet zitten uitschelden? 

5. 

De volgende ochtend is Danny er weer. Hij ligt nog in bed, het zal wel laat 

geweest zijn, want Lopke heeft hem niet meer horen binnenkomen. Met mama’s 

rug is het zo te zien weer wat beter gelukkig. Cindy en Kevin zijn op tijd klaar 

voor de schoolbus. Daisy vertrekt naar haar school en Lopke naar die van haar. 

Ze kijkt uit naar Tom, maar hij speelt in alle pauzes voetbal met zijn vrienden en 

kijkt niet eens naar haar. Hij zit vast al met zijn hoofd in Bulgarije. Lopke blijft 

in de laatste pauze lang op het toilet zitten. 

Ze krijgen een toets over de Franse woordjes, maar het lukt niet zo goed. Ook al 

heeft ze ze wel twintig keer gelezen, ze zijn niet in haar hoofd blijven wonen. 

Meer dan de helft van haar blad blijft leeg. 

‘Lukt het niet, Lopke?’ fluistert juf Katrien in haar oor. 

Lopke haalt haar schouders op. Hoe kan ze dat uitleggen aan juf Katrien, dat ze 

urenlang met dat blad Franse woordjes in haar handen heeft gezeten, maar dat 

er thuis zoveel andere dingen gebeurden ondertussen? Ze weet niet of juf 

Katrien dat zal geloven. 

‘Volgende keer beter, Lopke’, zegt ze. ‘Ik weet dat je het kunt!’ 

Juf Katrien knipoogt. Lopke staart weer naar het toetsenblad. En kijk, daar 

schiet er haar nog eentje te binnen. Ze schrijft het snel op, voor het weer uit 

haar hoofd glipt! 


Om vier uur botst Lopke al in de gang op Daisy, die met tranen over haar wangen 

naar haar kamer loopt. Uit de woonkamer klinken harde stemmen. Lopke kijkt 

Daisy vragend aan. ‘Wat is er aan de hand?’ vraagt ze zachtjes. 

‘Ruzie, wat anders!’ zegt Daisy. ‘Het is toch altijd hetzelfde liedje. Eerst kunnen 

ze geen kwaad woord over de ander horen, en daarna maken ze elkaar zo zwart 

dat het pijn doet aan je oren. Ik snap niet waarom hij er altijd opnieuw aan 

begint. Ik ben het beu!’ 

Ze gooit met een klap de deur van haar kamer achter zich dicht. 

Lopke aarzelt. Ze kan ook terug naar buiten lopen. Maar achter haar hoort ze 

het busje van Cindy en Kevin al stoppen. Misschien houden ze wel op met ruzie 

maken als die er zijn. 

Maar dat heeft Lopke fout ingeschat. In de woonkamer is mama druk met een 

dweil in de weer. Ze tilt stoelen op en zet ze omgekeerd op tafel. Ze zwabbert 

zo heftig heen en weer dat de dweil van de zwabber schiet. Dan trekt ze hem 

met een ruk weer goed. Tussendoor gooit ze de dweil in een emmer water, zo 

hard dat de druppels er overheen spatten. 

‘Poten omhoog!’ gilt ze naar Danny die in de zetel zit. 

‘Mens, doe normaal!’ zegt Danny. Hij ziet er ongewassen uit en er komt een walm 

van dranklucht uit zijn richting. 

Mama gaat met haar handen in de zij recht voor hem staan. ‘Ik ben normaal’, 

zegt ze. Ze steekt een beschuldigende vinger in de richting van Danny. ‘Maar jij 

niet! Stelen in je eigen huis!’ 

‘Als ik één keer een beetje geld uit jouw portemonnee haal, is dat nog geen 

stelen!’ zegt Danny. ‘Daisy had geld nodig voor school.’ 

‘En de rest is opgegaan in bier!’ zegt mama. ‘Je moet met je vingers van mijn geld 

afblijven! En voor die kinderen moet je zelf maar zorgen. Ik heb genoeg miserie 

met die van mij!’ 

‘Ik dacht dat wij samen…’, probeert Danny. 

‘Je moet niet denken, daar ben je niet goed in’, blaft mama. 

Nu krabbelt Danny overeind. Hij wankelt een beetje. Dan haalt hij uit met zijn 

been en stoot met een goedgerichte trap de volle emmer omver. Het water gutst 

alle kanten op: onder de tafel, onder de sofa, tegen de muur. 

Mama gilt. ‘Jij smerig zwijn! Wie gaat dat weer mogen opdweilen?’ 

Danny sjort aan zijn broek en stapt zonder iets te zeggen naar de gang, naar de 

voordeur en naar buiten. 

Mama knippert even met haar ogen. Misschien beseft ze nu pas goed wat er 

gebeurd is? 

Lopke weet het niet en ze wil het ook niet weten. Ze heeft er opeens helemaal 

genoeg van. 

‘Kom, Kevin,’ zegt ze. Ze pakt hun jassen en trekt hem mee naar de gang. ‘Wij 

gaan naar oma Wiske.’ 


Als ze de voordeur wil dichttrekken, ziet ze Cindy staan. Er komt geen liedje uit 

haar mond vandaag. Lopke trekt de deur dicht en stapt stevig door naar de 

straat van oma Wiske. Kevin laat zich gewillig meetrekken. 

6. 

‘Ha, Lopke!’ zegt oma Wiske als Lopke langs de achterdeur binnenkomt. Die is bij 

oma Wiske alleen op slot als ze slaapt of als ze weg is. Oma Wiske staat bij het 

fornuis en roert in een grote kookpan. Het ruikt naar gebakken uien. 

‘Ha, Kevin is er ook bij!’ zegt oma Wiske een seconde later. Ze trekt vragende 

ogen naar Lopke. Meestal komt Lopke alleen. 

‘Alles ok thuis?’ vraagt oma Wiske. 

Lopke loopt naar de kom met goudvissen en tikt op de wand. De witte zwemt met 

een paar slagen van zijn staart naar boven. De oranje blijft lui naast een plantje 

zweven. 

‘Er is allemaal water op de vloer!’ zegt Kevin. Hij toont met uitgestrekte armen 

hoeveel water. 

‘Oei,’ zegt oma Wiske, ‘is er een buis gebarsten?’ 

‘Nee, mama is ontploft en toen heeft Danny de emmer omver getrapt’, legt Lopke 

uit. 

‘Mm’, zegt oma. 

Ze roert heftig in de kookpan. Op een plank liggen dikke stukken prei. Die gooit 

ze nu ook in de pan. Dan snijdt ze selder en wortelen. Het ruikt verrukkelijk. 

Lopke krijgt er honger van. 

‘We eten soep met brood’, zegt oma. ‘En Kevin mag hier op de hoek drie 

hamburgers gaan kopen. Dat kun jij al, hè Kevin? Hier is geld. Zeg maar dat het 

voor oma Wiske is.’ 

Kevin gaat fier op pad. 

‘Vertel nu eens wat er allemaal aan de hand is’, zegt oma Wiske. 

Lopke vertelt. Over het geld uit mama’s portemonnee. Over de ruzie. Over de 

boete van Danny. Over de rugpijn van mama. 

Oma Wiske zucht. ‘Dat klinkt niet goed, Lopke. Misschien blijft het wel niet 

duren tussen jouw mama en Danny. Zou je dat erg vinden?’ 

Lopke haalt haar schouders op. 

Danny viel wel mee, tenminste als hij niet gedronken had. Maar als ze heel eerlijk 

was, zou ze het ook niet zo erg vinden om weer alleen te wonen met Kevin en 

mama. Toen mama Danny pas kende, was ze altijd goedgehumeurd. Dat had Lopke 

wel leuk gevonden. Maar zo werkte het nu al een tijdje niet meer. En aan 

geschreeuw had ze een hekel. 

‘Als het te erg wordt, kom je maar naar hier’, zegt oma Wiske. ‘Ik vind altijd wel 

een plaatsje voor jullie.’ 


Lopke denkt terug aan de tijd toen mama met hen hier bij oma Wiske woonde. 

Eerst was het wel leuk, maar na een tijdje maakten mama en oma vaak ruzie. En 

het was hier ook echt te klein voor vier mensen. 

Daar is Kevin terug met de hamburgers. Ze ruiken heerlijk. Oma’s soep staat 

intussen te sudderen. ‘Nog vijf minuutjes en ze is klaar’, zegt oma Wiske. ‘We 

zullen eerst de hamburgers opeten, anders worden die koud.’ Ze zet een fles 

ketchup op tafel. 

‘Oma!’ roept Lopke uit. ‘Je zegt toch altijd dat dat niet gezond is!’ 

‘Als je dat te veel eet, is het ook niet gezond’, zegt oma Wiske. ‘Maar voor een 

keer kan het geen kwaad. In noodgevallen is het een prima oplossing.’ 

Lopke denkt na. Is dit een noodgeval? Een beetje wel. Ze pakt de hamburger met 

twee handen vast en zet er haar tanden in. Mm. Noodgevallen kunnen best lekker 

zijn. 

7. 

Er zijn dagen dat het heel rustig is bij Lopke thuis. Dat mama en Danny geen 

woord met elkaar wisselen en elkaar helemaal met rust laten. Danny ligt dan 

meestal op het opklapbed in de woonkamer. Hij rookt de ene sigaret na de 

andere. Mama kookt of poetst. ’s Avonds gaat ze schoonmaken op het kantoor. 

Als ze terugkomt, is Danny vaak weg, naar een vriend of op café. Gezellig is het 

niet, maar het is beter dan ruzie. 

Op andere dagen schreeuwen ze tegen elkaar op. Lopke snapt niet dat ze telkens 

nieuwe zinnen bedacht krijgen. Je zou toch denken dat ze na een poos alles 

gezegd hebben wat er te zeggen valt. Maar dat schijnt geen probleem te zijn. 

Mama vindt zowat alles aan Danny verkeerd. En Danny kan ook geen goed woord 

meer zeggen over mama. 

Daisy gaat bij haar oma wonen. Die heeft haar buik vol van dat geruzie. Kevin 

speelt steeds vaker in de slaapkamer met zijn autootjes in plaats van in de 

woonkamer. Niet dat er daar veel plaats is: met het bed waar Lopke en Kevin 

samen in slapen, staat eigenlijk de hele kamer vol. Maar Kevin speelt gewoon 

onder het bed. 

Lopke gaat met Kevin een heel weekend logeren bij oma Lobelia. Hun papa zien ze 

maar even, want hij is het hele weekend druk in de weer met bloembakken voor 

zijn werk. Lopke vindt het niet zo erg. Het is ook weer eens fijn om wat langer 

bij oma Lobelia te zijn. 

Als Kevin naar bed is, vertelt ze over Tom en de verhuis naar Bulgarije. 

‘Ja, Lopke, dat is het leven!’ zegt oma. ‘Je krijgt veel en je verliest ook weer veel. 

Dat is niet altijd leuk natuurlijk.’ 

‘Als ik rijk was, kon ik elke week naar hem toe vliegen’, fantaseert Lopke. 

‘Met geld kun je ook niet alles oplossen’, denkt oma. 


‘Nee, maar het kan wel helpen’, meent Lopke. ‘Als ik geld had, kon ik een gsm 

kopen en hem af en toe een sms-je sturen. Of een computer en hem mailen zo 

vaak ik zou willen. Zie je? Als je geen geld hebt, kan er niets. En dan is het dus 

veel erger dat hij weggaat.’ 

‘Geld komt nu eenmaal niet uit de lucht vallen’, zegt oma. ‘Je moet ervoor 

werken.’ 

‘Wat kan ik nu voor werk doen?’ vraagt Lopke. ‘Ik ben nog te klein om werk te 

vinden. Wie zou mij aannemen?’ 

‘Je moet iets doen waar je goed in bent’, zegt oma. 

Lopke haalt haar schouders op. ‘Ik ben nergens goed in’, zegt ze.’Op school zijn 

de meesten beter dan ik.’ 

‘Het gaat niet alleen over school’, zegt oma. ‘Er zijn ook andere dingen in het 

leven waar je iets aan hebt. Ik weet in elk geval iets waar jij heel goed in bent!’ 

‘Ja?’ vraagt Lopke nieuwsgierig. ‘Wat is dat dan wel?’ 

‘Jij kunt heel goed met kleine kinderen omgaan’, zegt oma. ‘Dat heb je natuurlijk 

geleerd met Kevin en zo. Maar ik heb je ook al met andere kinderen bezig gezien, 

toen je hier nog dichtbij woonde. Dat is iets wat jou echt goed ligt!’ 

‘Ik doe dat gewoon graag’, zegt Lopke. ‘Hen dingen vertellen of uitleggen of 

spelletjes met hen doen. Dat gaat gewoon vanzelf.’ 

‘Zo is dat met een talent’, knikt oma. ‘Dan lijkt het gewoon vanzelf te gaan. 

Misschien kun je eens horen of er niemand in je buurt af en toe een babysit 

nodig heeft. Daar verdien je dan een beetje geld mee. En alle beetjes helpen!’ 

Lopke kauwt op haar lip. Dat is nog niet zo’n gek idee. Waarom heeft ze daar zelf 

nog niet aan gedacht? 

‘Ik hang een briefje op bij de supermarkt’, zegt ze. ‘Ik ga meteen proberen!’ 

De rest van de avond zit ze te oefenen op de tekst voor een advertentie in de 

supermarkt. Het is niet zo gemakkelijk om reclame te maken voor jezelf! 

Uiteindelijk heeft ze deze tekst bij elkaar geschreven: 

Op zoek naar een babysit? 

Lopke (12) heeft veel ervaring met kleine kinderen en komt graag bij u 

babysitten. 

Alleen op vrijdag- en zaterdagavond. 

Leuvensestraat 137 

Kijk, nu zou het handig geweest zijn om een gsm te hebben. Dan hoefde je enkel 

je nummer erbij te zetten. Maar als mensen echt iemand nodig hadden, kwamen 

ze misschien toch wel langs… 


8. 

Een paar weken later hoort Lopke opeens haar naam als ze om vier uur de 

schoolpoort uit loopt. Tom is bij haar, met zijn fiets aan de hand. Het is mama. 

Ze doet teken dat Lopke bij haar moet komen. Tom zwaait even en fietst weg. 

Mama kijkt hem na. ‘Hij is echt wel een leuke jongen’, zegt ze. ‘Gaat het nog 

altijd door, met Bulgarije?’ 

Lopke knikt. Ze wacht af. Mama is vast niet naar school gekomen om Tom nog 

eens te zien. 

‘Je moet met me meekomen, Lopke’, zegt mama. Ze haalt een brief uit de zak van 

haar jas. ‘Toen je papa en ik uit elkaar gingen, heb ik me ingeschreven voor een 

sociale woning. Daar is een wachtlijst voor en ik was het eigenlijk al bijna 

vergeten. Maar vandaag kreeg ik bericht dat er iets vrij is voor ons. Een 

appartementje met twee slaapkamers. Ik mocht daarstraks de sleutel gaan halen 

om te gaan kijken. Daarmee kwam ik langs jouw school en ik dacht…’ 

‘En Danny?’ vraagt Lopke. Ze wil graag duidelijkheid. 

Mama schudt haar hoofd. ‘Het wordt niks tussen Danny en mij. Je hebt het toch 

ook wel gemerkt de laatste tijd, het is altijd ruzie. Nee, we moeten daar weg, zo 

gauw mogelijk. Kom je mee kijken naar het appartement?’ 

Lopke loopt mee. Het appartement ligt niet zo ver van waar oma Wiske woont. 

Een grote blok met allemaal flatjes. Dat van hen ligt op de vierde verdieping. Ze 

gaan met de lift naar boven. Mama is opgewonden. Ze stoot Lopke aan. ‘Niet te 

geloven dat ik al zo’n grote dochter heb, dat we samen naar een appartement 

kunnen gaan kijken’, zegt ze. 

Lopke moet erom lachen. Mama is zo blij als een kind dat een pakje krijgt en niet 

kan wachten om het open te maken. Hopelijk valt dat appartement een beetje 

mee. 

Het eerste wat opvalt is dat het er heel licht is. In de woonkamer, waarin aan 

één kant een keukenwand staat, zijn drie grote ramen. Dat is heel anders dan in 

het huis waarin ze nu wonen, waar er achter de woonkamer nog een rommelhok 

staat dat veel licht van het raam wegneemt. Lopke loopt verder. Een grote 

slaapkamer voor mama. En dan nog een kleinere slaapkamer, ongeveer zo groot 

als die waarin Kevin en Lopke nu slapen. 

Mama maakt grote passen op de vloer. ‘Eén, twee…’, zegt ze. 

‘Wat doe je?’ vraagt Lopke. 

‘Ik heb een idee’, zegt mama. ‘Als we hier een stapelbed zetten, is er tegen die 

muur nog plaats voor een bureautje. Daar kun jij dan je huiswerk aan maken. Dat 

is rustiger dan aan tafel in de woonkamer.’ 

‘Ja, dat zou tof zijn!’ zegt Lopke. Als het maar niet te duur is… 


De badkamer is klein. Er zit geen raam in. Maar de douche werkt wel prima, en 

dat is in hun oude huis niet zo. Daar komt er zo’n klein straaltje uit dat Lopke 

nauwelijks de shampoo uit haar haren krijgt gewassen. 

Lopke kijkt door het raam van de woonkamer. Raar is dat, om alles zo uit de 

hoogte te zien. Maar wel leuk. Verderop is een klein parkje. De auto’s op straat 

storen niet echt. En de zon kan hier recht in je gezicht schijnen. 

Mama loopt doorheen de kamers met een brede glimlach op haar gezicht. ‘Wat 

denk je, Lopke? Doen we het? Wil je hier wonen?’ 

Lopke lacht. ‘We doen het!’ Ze vindt het fijn als mama zo vrolijk is. Dan lijkt het 

alsof opeens alles kan. 

Mama kijkt op haar horloge. ‘Ik ga meteen naar het kantoor om te zeggen dat ik 

het neem’, zegt ze. ‘Ik geloof dat we er volgende week al in kunnen. Het wordt 

een drukke tijd. We moeten van alles regelen. Maar dat lukt wel. Ga jij alvast 

maar naar huis, Lopke. Zeg nog maar niks tegen Danny, dat doe ik zelf wel.’ 

Lopke knikt. Buiten lopen mama en zij elk een andere kant op. Op de hoek van de 

straat kijkt Lopke naar het straatnaambordje. ‘Goudbloemstraat’, staat er. Ja, 

dat is een leuke naam. In zo’n straat wil ze wel wonen! 

9. 

Twee weken later verhuizen ze. Danny is niet thuis, hij kon misschien ergens als 

magazijnier beginnen en moest daarover gaan praten in een bedrijf. Cindy en 

Daisy zijn bij hun oma. Een buurman van oma Wiske heeft een bestelwagen en hij 

rijdt heen en weer. Oma en mama en Lopke hebben al hun spullen in dozen 

gepakt. Lopke kijkt naar de lege kamer waar ze samen met Kevin heeft geslapen. 

Het ziet er ongezellig uit, zo helemaal kaal. Toch heeft ze het er ook best leuk 

gehad. Hoe zal het zijn in het nieuwe appartement? 

Opeens hoort ze een stem die ze kent. ‘Lopke?’ Het is Tom. ‘Ik kom kijken of ik 

een beetje kan helpen’, zegt hij. Lopke straalt. Samen sjouwen ze een matras 

naar de stoep. Het gaat veel sneller dan ze gedacht hadden. Buurman Jef rijdt 

heen en weer. Mama en oma zijn ginder en laden weer uit. Kevin zit in de 

woonkamer van het nieuwe appartement tussen de dozen. Hij rijdt er met zijn 

autootjes tussendoor. 

Op een halve dag is alles verhuisd. Ze eten soep die oma heeft gekookt. En 

stokbrood. Jef kijkt op zijn horloge. ‘Moet er nog iets vervoerd worden?’ 

‘Wel’, aarzelt mama. ‘Ik zou ook graag nog eens gaan kijken bij de kringwinkel. 

We zoeken een stapelbed en een bureautje en nog wat spullen…’ 

‘Goed, dan rijden we daar zo meteen naartoe’, zegt Jef. 

Mama zit naast hem in de auto, Tom en Lopke zitten achterin zomaar op de 

bodem van de bestelwagen. In de bochten slingeren ze wild heen en weer. Dat is 

leuk, ze lachen zich slap. 


Bij de kringwinkel hebben ze wel vijf stapelbedden. Jef helpt mama om een 

stevig exemplaar te kiezen. Samen met iemand van de kringwinkel schroeft hij 

het bed uit elkaar en laadt het in de bestelauto. Een bureautje is ook snel 

gevonden. Het is van hout en heeft twee laden aan de zijkant. In het midden zit 

een lange kras, maar als je daar iets overheen legt, ziet niemand er iets van. 

Lopke en Tom dwalen door de rekken van de kringwinkel, terwijl mama nog even 

bij het servies kijkt. 

‘Kijk’, zegt Tom. ‘Ze hebben hier ook computers.’ 

Hij bekijkt de ene na de andere en mompelt iets over schermgrootte en usbpoorten. 

Lopke weet niet goed waar ze naar moet kijken. Wat haar interesseert, 

zijn de prijskaartjes. Die computers zijn hier echt niet zo duur… Opeens staat 

mama achter haar. 

‘Wil jij graag een computer?’ vraagt ze. 

Lopke wil al zeggen dat het wel te duur zal zijn. Maar mama lacht. ‘Ik moet 

minder huur betalen in ons nieuwe appartement, dus dat scheelt’, zegt ze. ‘En 

over twee weken ben jij jarig…’ 

Tom legt uit welke computer de beste is en die kopen ze. 

‘Je moet wel nog een internetaansluiting betalen’, zegt hij, als ze op de terugweg 

tussen de spullen achterin de bestelwagen zitten. 

‘Misschien kan ik dat betalen met babysitten’, hoopt Lopke. 

‘Vast wel’, zegt Tom. ‘Het is niet zo duur. Ik zal wel eens uitzoeken wat het 

goedkoopste is.’ 

Lopke streelt het scherm van de computer. Nu kan ze mailen met Tom, ook als hij 

in Bulgarije is. Dan lijkt hij toch nog heel dichtbij… 

10. 

Lopke zit bij oma Wiske aan tafel. Kevin maakt buiten op de stoep een tekening 

met kleurkrijt. 

Lopke zucht. ‘Het leven is soms echt wel een soep!’ zegt ze. 

Oma Wiske lacht. ‘Zeg dat wel! Maar er zitten ook altijd lekkere balletjes in. Als 

je het niet meer ziet zitten, moet je die gaan tellen!’ 

Lopke knijpt haar ogen dicht. 

Wat zijn de balletjes in haar soep? 

Tom natuurlijk, ook al gaat hij naar Bulgarije. Ze zal hem missen, maar toch niet 

helemaal, want ze blijven mailen. En hij komt ook vaak zijn grootouders hier 

opzoeken, en dan kunnen ze elkaar zien. 

Mama. Die doet echt haar best in het nieuwe appartement. Ze heeft wel nog 

regelmatig last van haar rug, maar misschien mag ze over een poosje in het 

strijkatelier gaan werken. Daar kan ze bij zitten, dat is beter voor haar rug dan 

schoonmaken. 


Kevin, met zijn eeuwige autootjes en zijn hokus pokus. Ze heeft bij de 

kringwinkel vorige week een hoge, zwarte hoed voor hem gevonden. Die krijgt hij 

binnenkort als verrassing. Daar zal hij blij mee zijn, als hij weer wil gaan 

goochelen. 

Oma Lobelia die ze nu veel minder ziet, maar waar ze nog altijd heel goed mee 

kan praten. 

Oma Wiske die vlakbij woont en waar ze vaak kan binnenspringen. 

Papa, ook al ziet ze die veel minder dan ze zou willen. Hij heeft vaak ‘iets’ te 

doen in het weekend. Lopke is een beetje bang dat ‘iets’ een nieuwe vriendin is. 

Daar heeft ze niet zoveel zin in, maar ze kan het natuurlijk ook niet 

tegenhouden. Gelukkig hoeft ze daar niet te wonen. 

Annelies, haar beste vriendin. Na de zomervakantie gaan ze samen naar dezelfde 

school. Dat maakt het een stuk minder eng. 

Juf Katrien, die altijd lief en vrolijk is. Lopke zal haar zeker missen volgend jaar. 

En over een poosje misschien een internetaansluiting thuis. Ze heeft een nieuw 

briefje gemaakt en dat heeft ze opgehangen in de hal van het blok 

appartementen. Gisteren zag ze in de lift een vrouw met een tweeling. Twee 

meisjes van een jaar of vier. ‘Ben jij die Lopke die wil babysitten?’ vroeg de 

vrouw. Lopke knikte, opeens een beetje verlegen. ‘Ik zal je binnenkort zeker 

eens vragen’, zegt de vrouw. ‘Hè meisjes, dan komt Lopke op jullie passen, ok?’ 

Eén van de meisjes kijkt Lopke recht aan. ‘Kun jij voorlezen?’ vraagt ze. Lopke 

gaat op haar hurken zitten. ‘Ik heb een heel mooi boek over een meisje dat in het 

bos woont’, vertelt ze. De lift stopt op de tweede verdieping. De vrouw met haar 

kinderen stapt uit. ‘Kom je dat dan eens voorlezen?’ vraagt het meisje. Lopke 

knikt. De vrouw glimlacht. ‘Tot binnenkort’, zegt ze. 


Kolet Janssen leest voor uit het verhaal over Lopke 


Lopke in het Elzenhof 

VERHAAL VOOR DE DERDE GRAAD 

JAN VAN DEN BOECK 

2006 

MET TEKENINGEN VAN LIEVE SMETS EN LEERLINGEN VAN DE 

HAGELANDSE ACADEMIE VOOR BEELDENDE KUNST 


Het is woensdagnamiddag. Lopke komt thuis van school. Het is stilletjes in huis. 

Dat is Lopke niet gewoon. Ze wonen nu 3 maanden in dit huis, samen met Danny, 

de nieuwe vriend van mama en zijn 2 dochtertjes, Daisy en Cindy. Als je met 

zovelen samenwoont, is het altijd druk in huis… 

Ze hoort mama rommelen in de badkamer. ‘Maaaaaaaaams, waar zijn Cindy en 

Daisy? Normaal zijn ze op dit uur toch al thuis van school?’ roept ze verwonderd. 

Mama komt naar beneden. ‘Dag kind,’ zegt ze. ‘Cindy en Daisy zijn er niet. En 

Danny ook niet. Hij is met Cindy naar het Elzenhof voor een gesprek met haar 

juffen en meesters. Er was iets met het rekenen. Ze kan van groep wisselen of 

zo. En Daisy is mee.’ Mama loopt terug de trap op ‘Ik ga de was verder ophangen.’ 

Lopke zet zich in de zetel en doet haar ogen dicht. ‘Prachtig,’ denkt ze, ‘ik heb de 

zetel helemaal voor mij. Wat een rust!’. Lopkes gedachten dwalen af naar Cindy, 

haar halfzusje die in het BLO schooltje ‘Het Elzenhof’ naar school gaat. Vorig 

jaar zei mama: ‘Kind, Cindy gaat vanaf volgend schooljaar naar een speciale 

school.’ ‘Wat bedoel je met speciaal?’ vroeg Lopke toen. ‘Wel,’ zei mama, ‘Cindy 

heeft het heel erg moeilijk met taal en rekenen. Daarom moet ze naar een school 

waar de meesters en de juffen haar beter kunnen helpen en begeleiden. Een 

school voor Buitengewoon Lager Onderwijs.’ ‘Buitengewoon…’ Lopke herhaalde het 

woord wel 10 keer in gedachten. ‘Buitengewoon… dat klonk wel erg speciaal.’ 

‘Hoe doen ze dat dan?’ had Lopke toen gesputterd. Ze kon er zich eigenlijk niets 

bij voorstellen. ‘Elk kind krijgt er meer tijd van de meesters en juffen. Dat wil 

zeggen dat ze alles heel rustig kunnen uitleggen en als het nodig is zelfs wel 

honderd keer!’ ‘Honderd keer? Amaai, moest ik aan mijn juf vragen om iets 

honderd keer opnieuw uit te leggen… Ik denk dat ik snel in de strafhoek zou 

staan…’ 

‘Je weet wel wat ik bedoel,’ had mama gelachen. ‘Soms is negenennegentig keer al 

genoeg.’ 

Lopke besefte dat ze een domme opmerking gemaakt had en werd er rood van. 


Mama vertelde haar ook nog dat als de kinderen er bepaalde oefeningen niet 

goed konden maken, er iemand je uit de klas kwam halen om nog wat extra te 

kunnen oefenen. ‘Zoals bij Tim?’ vroeg Lopke. ‘Klopt’, had mama gezegd, ‘zoals bij 

Tim’. Cindy had ooit eens verteld over haar vriend Tim die het moeilijk had met 

de uitspraak van bepaalde klanken. Bij hem was dat de letter ‘r’. Het was net 

alsof hij die letter steeds inslikte wanneer hij iets vertelde. Daarvoor was er ook 

een juf. Wat ze juist samen deden wist Lopke niet meer, maar ze wist wel nog 

heel goed dat Tim zijn ‘r’ na een tijdje niet meer fout uitsprak. 

Clara, een ander kindje uit Cindy’s klas, liep heel raar. Ze werd vaak door de 

anderen van de klas uitgelachen. ‘Kijk daar, de waggelende gans is er weer!’ Lopke 

vond dat heel erg voor haar. Op een dag had ze tegen Clara gezegd: ‘Clara, ik vind 

jou een heel fijn en mooi meisje. Voor mij maakt het niet uit hoe je loopt!’. Ze 

kon zich nog helemaal voorstellen hoe Clara’s gezicht toen gestraald had. Clara 

had een speciale juf op school die extra met haar oefende en na enige tijd ging 

het lopen al veel vlotter. 

Het meest rare vond Lopke nog dat mama had gezegd dat er geen leerjaren zijn 

in het BLO schooltje. Daar spreken ze van klasjes volgens niveau. ‘Wat is dat nu 

al weer?’ had ze gepuft. ‘Laat me even nadenken. Hoe zou ik je dat op een simpele 

manier kunnen uitleggen?’ had mama zachtjes geantwoord, terwijl ze diep zat te 

peinzen. 

‘Omdat sommige kindjes wel goed zijn in taal maar bijvoorbeeld niet in rekenen, 

zitten ze voor het ene onderdeel bijvoorbeeld met de moeilijkheid van het vijfde 

leerjaar maar voor het andere maar op het niveau van het derde leerjaar. 

Daarom zitten de kinderen allemaal apart in groepjes volgens wat ze kunnen en 

helemaal niet gewoon volgens hoe oud ze zijn.’ 

‘Pfff, wat een ingewikkelde boel’ had Lopke toen nog gezegd. ‘Ik krijg hoofdpijn 

van al dat nadenken.’ 

Mama had gelachen en gezegd ‘je hoeft het niet allemaal te begrijpen hoor, als ik 

je maar nooit kinderen uit de school van Cindy hoor uitlachen. Want dan ben jij 

het domst van allemaal’. Lopke had geknikt ‘Tuurlijk niet, mams! Ik vind 

buitengewoon super tof, dan ben je tenminste niet zoals iedereen!’ 



LOPKE 

ACTIVITEITENFICHES 

ZESDE LEERJAAR

Lopke 6 de leerjaar 6.0 

Titel INTRODUCTIE VAN LOPKE IN HET 6 de LEERJAAR 

Doel De kinderen herinneren zich de verschillende elementen die in relatie 

staan met kansarmoede. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het opnieuw opfrissen van wat in de lagere 

leerjaren rond Lopke gebeurde, van wat de leerlingen over Lopke 

onthouden hebben en van wat ze van de activiteiten rond Lopke 

meedragen. 

Benodigdheden Werkblad 1 

Flappen en stiften 

Verloop Intro: Motivatie 

De leerkracht toont een tekening van Lopke. 

Vraagstelling naar wat de kinderen nog weten over Lopke. 

Kern 

Activiteit 1: Coöperatieve werkvorm ‘zoek iemand die…’ 

De leerlingen lopen door het lokaal met het doel iemand te vinden die 

het antwoord weet op één van de vragen of opdrachten van het 

werkblad. 

Werkwijze: 

o De leerlingen lopen door de klas met hun hand omhoog. Zodra 

ze iemand gevonden hebben aan wie ze een vraag willen 

stellen, gaan ze met z’n tweeën bij elkaar staan. Ze doen dan 

hun hand omlaag, zodat de anderen weten dat zij op dat 

moment niet wensen aangesproken te worden. 

o De ene leerling legt de ander een vraag voor van het 

werkblad. Deze geeft het (een) antwoord als hij/zij denkt het 

te weten. Wie de vraag gesteld heeft, schrijft het antwoord 

in eigen woorden neer op zijn eigen werkblad. 

o Wie het antwoord gegeven heeft, kijkt of het opgeschreven 

antwoord goed is. Na akkoord zet hij er zijn naam onder. 

o Vooraleer de duo’s terug uit elkaar gaan, krijgt de ander de 

kans om een vraag van het werkblad te stellen. Ook hier volgt 

het noteren van het antwoord en een check. 

o Als beiden een antwoord hebben, gaan ze uit elkaar en zoeken 

ze een nieuwe partner. Als teken dat ze op zoek zijn naar 

iemand doen ze hun hand omhoog. Wie een nieuwe partner 

heeft, laat de hand weer zakken. 

o Dezelfde stappen van hierboven worden herhaald. 

o Wie op 5 vragen een antwoord heeft, mag gaan zitten. 

Spelers mogen deze persoon wel nog vragen stellen. 

o Als iedereen klaar is, of als de afgesproken tijd om is, gaan 

de leerlingen samen in een kring zitten. De verschillende 

items worden overlopen. Wie heeft er iemand gevonden die…? 

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Activiteitenfiches p. 1

Wat heeft die jou verteld over…?... Wie heeft dat ook 

gehoord? Wie heeft iets anders gehoord? Wie kan nog iets 

aanvullen?... 

Activiteit 2: Placemat over kansarmoede 

Werkwijze: 

o De leerlingen vormen groepjes van 4 (Zie algemene bijlage 

over ‘hoe groepjes vormen’?) 

o Elke groep krijgt een flap en een dikke stift en tekent op de 

flap een zogenaamde placemat 1 : 

Een place-mat ziet er als volgt uit: 

Je tekent in het midden van een flap een rechthoek waarvan je de hoeken 

verbindt met de hoeken van de flap. 

Je hebt nu 5 velden: het middelste veld is voor de groep, de zijvelden zijn 

voor de individuele groepsleden. 

o Ieder schrijft in zijn vak wat volgens hem/haar kansarmoede 

nu eigenlijk is. 

o Als iedereen klaar is, wordt er overlegd. In het 

gemeenschappelijke vak probeert elke groep tot een definitie 

te komen: ‘Kansarmoede is….’ 

o De verschillende definities worden beluisterd en besproken. 

Bijlage Werkblad: ‘Zoek iemand die …’ 

OPMERKING: 

In de activiteiten die volgen wordt verwezen naar het grote wensenboek van 

Lopke. 

Doorheen de verschillende activiteiten wordt er ook allerlei gemaakt in het 

kader van Lopke. 

Bewaak dat kinderen regelmatig het ‘Grote wensenboek voor Lopke’ aanvullen 

en laat hen hun werkjes bijhouden in het licht van de catalogus die ze 

maken. 

1 Kagan, S. (2007 ). Structureel coöperatief leren. Nederland: Bazalt: Vlissingen. 


Bijlage: Zoek iemand die… 

1. kan vertellen hoe het broertje van 

Lopke heet 

3. de 4 W’s van armoede kan 

opsommen én deze kan illustreren (de 

terreinen waarop armoede zich 

situeert) 

5.de betekenis van onderstaande 

cartoon kan uitleggen 

7. 5 dingen over Lopke kan vertellen 

(wie ze is, waar ze woont, wat ze 

graag doet/ goed kan, wie haar 

familie is…..) 

illustraties Klaas Verplancke (www.klaas.be)/ Welzijnszorg 

2. een voorbeeld kan geven van wat 

kansarmoede concreet kan betekenen 

4.bij 5 verschillende letters van het 

alfabet een woord kan bedenken dat 

met (kans)armoede te maken heeft 

6. kan vertellen wat hij/zij het 

ergste vindt aan (kans)arm zijn 

8.kan uitleggen hoe het komt dat een 

kind dat in armoede leeft véél 

vlugger naar het buitengewoon 

onderwijs wordt doorverwezen dan 

een ander kind 



Titel HET LEVEN IS EEN SOEP 

Verwerkingsmogelijkheden bij het verhaal van Lopke 

Doelen De kinderen verwoorden gedachten, gevoelens, wensen en vragen 

naar aanleiding van het verhaal. 

De kinderen kunnen goede vragen stellen over de tekst aan de hand 

van vraagwoorden. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het begrijpen en verwerken van de inhoud 

van het verhaal ‘Het leven is een soep’. 

In fiche 6.1 bis vind je creatieve verwerkingsmogelijkheden bij dit 

verhaal. 

Benodigdheden Vouwpiramide voor luisterspelletje: Zie bijlagen 1 en 2 

Dobbelstenen: Zie bijlagen 3 en 4 

Mogelijkheden De kinderen lezen dit verhaal een eerste keer als onderdeel van een 

contractwerk. Tijdens een klassikaal moment wordt er op dit verhaal 

teruggekomen. 

Binnen- en buitenkring met de vouwpiramide: duogesprekjes met de 

vragen die met elk hartje overeen komen 

Groepswerk: zelf vragen maken bij de tekst a.d.h.v. vraagwoorden op 

de dobbelsteen; wie kan de vraag beantwoorden? 

Verloop Intro: Het verhaal van Lopke ‘Het leven is een soep’ 

De kinderen lezen het verhaal van Lopke of de leerkracht leest het 

verhaal voor. 

Vervolgens verwerken ze (delen van) het verhaal. 

Kern 

Activiteit 1: Binnen- en buitenkring a.d.h.v. luisterspelletje met 

vouwpiramide 

Tip voor de leerkracht 

Voor het speels vormen van een binnen- en buitenkring: Zie de algemene bijlage 

hieromtrent 

Werkwijze 

o Elk kind maakt een vouwpiramide a.d.h.v. de instructies in 

bijlage. 

o De vragen worden gedicteerd en aan de achterkant van het 

overeenkomstige hartje geschreven: 

♥ Wit: welk stukje, welke zin of welke prent sprak jou het 

meeste aan in dit verhaal? 

♥ Rood: wat vind je fijn, leuk, prettig,… in dit verhaal? 

♥ Blauw: wat vind je spijtig, triest in dit verhaal? 

♥ Geel: welke vraag zou je aan Lopke willen stellen? 

♥ Bruin: wat zou je willen veranderen aan het verhaal? 

♥ Zwart: wat zou je aan de nieuwe klasgenoten van Lopke willen 


zeggen? 

♥ Roze: wat zou je aan de juf of meester van Lopke willen 

zeggen? 

♥ Groen: wat is jouw diepste wens voor Lopke? 

o Per 2 (zoals de leerlingen staan in de binnen- en buitenkring) 

werken de kinderen met de vouwpiramide: om beurt zegt elk 

een getal tussen 1 en 10. De duopartner doet zo vaak de 

vouwpiramide open en toe. Dan toon je de gekleurde hartjes 

aan de binnenkant van de piramide. De ander mag een hartje 

uitkiezen. De vraag die eronder zit wordt gelezen. De leerling 

die het hartje gekozen heeft, geeft een antwoord. 

Daarna worden de rollen omgewisseld: de ander zegt een 

getal, enz. 

o Na een paar minuten, als de meeste duo’s klaar zijn, laat je de 

binnen- of buitenkring enkele plaatsen opschuiven, zodat er 

nieuwe duo’s ontstaan. Je herhaalt de hele procedure. 

o Zorg ervoor dat je nog enkele keren de duo’s opnieuw 

samenstelt, zodat de meeste vragen aan bod kunnen komen. 

o Je kan eindigen met een plenum waarin de kinderen enkele 

ervaringen kwijt kunnen: wie heeft een verrassend antwoord 

gehoord? Wat heeft jou geraakt? Wat is het mooiste 

antwoord dat je gehoord hebt?... 

Activiteit 2: Groepswerk dobbelen (coöperatief), gericht op het 

begrijpen van de tekst: 

Werkwijze 

o Verdeel de klas in groepjes. In plaats van dat de leerkracht 

vragen stelt over de tekst, mogen de kinderen vandaag zelf 

vragen stellen aan elkaar. We doen dit a.d.h.v. de coöperatieve 

werkvorm ‘dobbelen*’ (Je kan hoofdstuk per hoofdstuk 

werken, de kinderen zelf een of meerdere hoofdstukken laten 

kiezen,…) 

o Om de beurt gooit een leerling met de dobbelsteen. Met het 

vraagwoord dat boven komt te liggen, maakt de leerling die de 

teerling geworpen heeft een vraag over het verhaal. 

Bijvoorbeeld ‘waarom’ (hoofdstuk 1): waarom loopt Lopke niet 

met Annelies mee tot aan de bushalte? 

‘wat’ (hoofdstuk 3): wat heeft Daisy van haar oma gekregen? 

o De andere leerlingen proberen een antwoord te geven op de 

vraag. Samen wordt overlegd of het antwoord correct is. 

o Je kan ook elk kind laten dobbelen en een vraag met dat 

vraagwoord laten opschrijven. Ieder geeft zijn vraag aan zijn 

linkerbuur. Deze noteert zijn antwoord en vouwt dat om. Dan 

kan de vraag nog een plaatsje verder naar links opschuiven. 


Ook nu wordt het antwoord opgeschreven. Dan gaat de vraag 

terug naar de bedenker ervan. Deze kijkt de antwoorden na. 

Tenslotte worden de vragen in groep overlopen en de 

antwoorden ev. gecorrigeerd. 

o Op deze manier kan je de verschillende hoofdstukken 

verwerken: bij elk hoofdstuk zoekt iedereen één vraag. Je 

kan de hoofdstukken ook verdelen en ieder een vraag laten 

bedenken bij een ander hoofdstuk. 

Je kan ter afwisseling ook 2 dobbelstenen gebruiken. Op de 

tweede dobbelsteen staan werkwoordvervoegingen (is, kan, 

wil, doet, heeft, zal). Dit maakt de vraagstelling iets 

moeilijker: nu moet er een vraag bedacht worden die begint 

met het vraagwoord en gevolgd wordt door het doewoord. 

Bijvoorbeeld.: iemand dobbelt ‘Waarom’ en ‘is’ (hoofdstuk 5). 

De vraag zou kunnen zijn: ‘Waarom is mama boos? 

o Plenum: wat vond je een goede vraag? Wat vond je er goed 

aan? Was het antwoord ook O.K.? 

Afsluiting 

Heb je nog vragen bij één van de hoofdstukken? Is er iets wat je niet 

begrepen hebt? Eventueel kan je zelf als leerkracht nog verder nagaan 

of de kinderen de tekst begrepen hebben. 

Bijlagen Bijlage 1: Stappenplan vouwpiramide 

Bijlage 2 en 3: dobbelstenen met vraagwoorden 


Bijlage 1: Stappenplan vouwpiramide 



Bijlage 2: Dobbelsteen vraagwoorden 

Waarom? 

Hoe? Waar? 

Wat? 

Wie? 

Wanneer? 


Bijlage 3: Dobbelsteen werkwoorden 

Is 

Kan Wil 

Heeft 

Zal 

Doet 


Lopke 6 de leerjaar 6.1 bis 

Titel LOPKE CREATIEF 

Creatieve verwerking bij ‘Het leven is een soep’ 

Doelen Kinderen kunnen op een grafische manier uitdrukken wat ze 

belangrijk vinden in het verhaal van Lopke en duiden zo kenmerken 

van kansarmoede aan. 

De kinderen nemen een ander perspectief in. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het creatief verwerken van het verhaal 

‘Het leven is een soep’. 

Benodigdheden Allerhande tekenen schildergerei 

Pen en papier 

Mogelijkheden Deze opdrachten kunnen klassikaal, in groepjes, in contractwerk 

gemaakt worden. Je kan de kinderen een keuze laten maken uit de 

verschillende mogelijkheden. Je kan ook groepjes vormen die elke 

opdracht uitvoeren in groep. 

Verloop Intro: Klasgesprek over het verhaal. 

Kern 

Activiteit 1: Een nieuwe omslag voor het verhaal 2 

Wat trof jou het meest in dit verhaal? 

Maak een nieuwe omslag voor het verhaal waarin je dit stukje uit het 

verhaal afbeeldt. 

Denk vooraf goed na over o.m. de volgende vragen: 

o Hoe ga je je blad indelen? 

o Wie of wat moet er zeker getekend worden? 

o Door kleuren te gebruiken krijgt je ontwerp een bepaalde 

sfeer. Welke sfeer wil jij met de kleuren weergeven? 

Welke kleuren ga je daarvoor gebruiken? 

o Ook met het lettertype kan je een bepaalde sfeer 

uitdrukken. Een koninklijk lettertype heeft bijvoorbeeld 

veel krullen. Welk lettertype ga jij gebruiken? Wat wil je 

daarmee uitdrukken? 

o Bedenk je zelf een titel of gebruik je de bestaande titel? 

o Bedenk je een slagzin voor de omslag? Waar moet die 

over gaan? 

Laat je inspireren door verschillende technieken: tekenen, 

schilderen, collages,… 


De kinderen kunnen de omslag ook maken door prenten te zoeken in tijdschriften 

om daarmee het verhaal van Lopke uit te beelden. Ze kunnen druktechnieken 

gebruiken, twee- of driedimensionaal werken … 

2 Depondt, L. ( 2000). Zwarte dingen op papier tot leven laten komen. Werkvormen voor literatuurateliers. 

Themanummer Atelierwerk. Ego/Echo, 4 (4), 12-15 


Bespreek de resultaten. Wat zijn originele vondsten? Wat drukt de 

kern van de tekst goed uit? 

Activiteit 2: Tableau vivant 3 


Een tableau vivant is een ‘compositie van enkele niet-bewegende kinderen’. 

Werkwijze 

o Vraag zo nodig vooraf enkele tableaux uit te proberen: bvb. 

twee tennissers, een kind dat iemand uitlacht… 

o Geef de leerlingen tijd om af te spreken en te oefenen. 

o Bespreek telkens hoe ze de figuren, de actie, de emoties zo 

duidelijk mogelijk kunnen weergeven. 

o Geef dan aan kleine groepjes de opdracht één of meer 

tableaux te maken die de kern van de tekst uitdrukken. 


Je kan bvb. elk groepje een hoofdstuk geven waarbij ze één of meer tableaux 

uitwerken. Zo krijg je het hele verhaal in beeld. 

o Bespreek achteraf. 

Voorbeelden 

o Hoofdstuk 2: mama ligt op de zetel, Lopke zit aan tafel, 

verdrietig en met haar ogen dicht, haar boek van Frans voor 

haar. 

o Beeld 2 kan zijn: Lopke naast mama op de sofa, met haar 

hoofd op mama’s buik, de hand van mama ligt in Lopkes nek. 

o Beeld 3: Kevin als goochelaar en mama die lacht 

o Beeld 4: Boze mama die naar vaasje op grond wijst; Kevin zit 

huilend op zijn knieën naast het vaasje; Lopke heeft een 

vuilblik en een veger vast. 

Activiteit 3: Interview 

De kinderen werken in kleine groepjes een interview uit met één of 

meer personages uit de tekst. 

o Bereid dit voor door met de kinderen na te gaan welk soorten 

vragen er zoal in interviews voorkomen. 

o Beluister of bekijk zo mogelijk opnames van interviews (uit 

kinderprogramma’s, uit ‘De Laatste Show’ …. 

o Spreek ook af hoe lang een boeiend interview mag duren. Het 

mag zeker niet langdradig worden! 

o Enkele mogelijke vragen: 

Wat vind je het hoogtepunt? 

Wat vind je het leukst? Het ergste? 


Themanummer Atelierwerk. Ego/Echo, 4 (4), 12-15 


Had je graag gehad dat het verhaal anders afgelopen 

was? Hoezo? 

Hoe voelde je je toen …? Wat dacht je toen …? 

o … 

Varianten 

o Een interview met de auteur 

o Een interview met een andere lezer 

o Je kan iemand aanduiden die in de huid van een bepaald 

personage wil kruipen om de vragen te beantwoorden. 

o Je kan ook een lege stoel zetten en de vraag laten formuleren. 

Wie denkt dat hij een degelijk antwoord op de vraag kan 

geven, gaat op de stoel zitten en neemt de plaats van het 

personage in. 

Bijlage Bijlagen 1 en 2: Uitleg bij de opdrachten 


Bijlage 1: Een nieuwe omslag voor het verhaal 

Wat trof jou het meest in dit verhaal? 

……………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………… 

Maak een nieuwe omslag voor het verhaal waarin je dit stukje uit het verhaal afbeeldt. 

Denk vooraf goed na over o.m. de volgende vragen. 

Hoe ga je je blad indelen? 

Wie of wat moet er zeker getekend worden? 

Door kleuren te gebruiken krijgt je ontwerp een bepaalde sfeer. Welke sfeer wil jij 

met de kleuren weergeven? Welke kleuren ga je daarvoor gebruiken? 

Ook met het lettertype kan je een bepaalde sfeer uitdrukken. Een koninklijk 

lettertype heeft bijvoorbeeld veel krullen. Welk lettertype ga jij gebruiken? Wat 

wil je daarmee uitdrukken? 

Bedenk je zelf een titel of gebruik je de bestaande titel? 

Bedenk je een slagzin voor de omslag? Waar moet die over gaan? 

Je kan tekenen, schilderen, collages maken met prenten, klei gebruiken,… 


Bijlage 2: Een interview met één of meer 

personages uit het verhaal. 

o Bereid dit interview voor door na te gaan welke soorten vragen er zoal in 

interviews voorkomen. 

o Beluister of bekijk zo mogelijk opnames van interviews (uit kinderprogramma’s, 

uit ‘De Laatste Show’ …). 

o Een boeiend interview mag niet te lang duren. Het mag zeker niet langdradig 

worden! 

o Enkele mogelijke vragen die je bijvoorbeeld aan Lopke kan stellen: 

Wat vind je het hoogtepunt uit je verhaal? 

Wat vind je het leukst aan je verhaal? Wat vind jij het ergst? 

Had je graag gehad dat het verhaal anders afgelopen was? Hoezo? 

Hoe voelde je je toen …? Wat dacht je toen …? 

… 

o Je kan ook een interview afnemen van de auteur of van een andere lezer! 

Een vraag voor de auteur is bijvoorbeeld: Hoe kwam je op het idee om dit 

verhaal te schrijven? 

Een vraag voor een andere lezer is bijvoorbeeld: Wat vond jij het 

interessantst aan dit verhaal? 

o Neem nu je interview af! Wie is Lopke? Wie speelt de auteur? 

o Je kan ook een brief aan de auteur schrijven met jullie vragen erbij. Voeg een 

begeleidend briefje toe waarin je een beetje duiding geeft van waaruit jullie tot 

de brief in kwestie gekomen zijn. 


Lopke 6 de leerjaar 6.2-5.2 

Titel EEN POPPENKASTVERHAAL OVER DE AVONTUREN VAN LOPKE 

Doelen De kinderen overleggen met elkaar en stellen prioriteiten in het 

organiseren van het poppenspel. 

De kinderen drukken hun gevoelens, ideeën en opvattingen over 

kansarmoede uit adhv een verhaallijn, het ontwerp van de poppen, 

het poppentheater en de decors. 

De kinderen ontwerpen een verhaallijn. 

De kinderen kunnen boeiend hun eigen creaties voorstellen aan de 

anderen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het creatief verwerken van het verhaal 

van ‘Lopke en de liefde’ / ‘Het leven is een soep’. 

Lopke bezoekt het Elzenhof en ziet hoe het er in deze school aan toe 

gaat. Oma vertelt Lopke dat ze heel goed is in het omgaan met jonge 

kinderen, waarna Lopke aan haar omgeving laat weten dat ze haar 

kunnen vragen om te babysitten. 

Benodigdheden Benodigdheden Papier-maché - Verf, wol, parels, isomo-bollen,, - 

Stof, garen, naalden,… - Karton en/of stof voor het decor – een 

poppenkast (kan ook gewoon een lat tussen tafels zijn met een doek 

erover: dit geeft meer bewegingsvrijheid dan de kleine, klassieke 

poppenkasten) 

Er kan ook voor geopteerd worden om de poppenkastpoppen niet zelf 

te maken, maar deze ergens te ontlenen. 

Een andere mogelijkheid (en wellicht de meest rijke…) is dat er 

wordt samengewerkt met een school voor Buitengewoon Onderwijs. 

Zo ervaren de leerlingen dat kinderen met een leerbeperking ook 

heel wat in hun mars hebben: ze ontdekken de talenten van anderen. 

Mogelijkheden Dit is een klasdoorbrekende activiteit. Indien het verhaal wordt 

opgevoerd in een school voor buitengewoon onderwijs, of indien een 

school wordt ingeschakeld om de poppen te maken, is het een 

schooldoorbrekende activiteit! Maak wel op voorhand goede 

afspraken met de school. 


Aanpassen aan je eigen schoolomgeving. Kijk of er een school voor Buitengewoon 

Onderwijs in de buurt is. 

Laat de leerlingen zelf kiezen voor welk onderdeel van het geheel ze 

zich ten volle willen inzetten: tekst schrijven, decor maken, poppen 

maken, technische snufjes uitwerken,… Maak groepjes zodat 

meerdere leerlingen kunnen samenwerken. 


Laat kinderen hier hun talenten aanboren. Laat hen kiezen wat ze willen doen. 

Deze activiteit is ook geschikt om met enkele klassen samen aan te 

werken (bvb. met de hele derde graad). Op die manier kan je de 


verschillende groepjes versterken en kan je meerdere groepjes 

vormen om een gedeelte van het verhaal te (her)schrijven, 

decorelementen te maken,… 

De eerste voorbereiding kan je klassikaal doen. De verhaallijn, de 

benodigdheden (poppen, decor, attributen, poppenkast) worden 

klassikaal besproken. De concrete uitwerking kan in groepjes 

gebeuren: wie voelt zich geroepen om het verhaal verder uit te 

schrijven? Wie ziet het wel zitten om het decor en de 

verhaalattributen te maken en/of te verzamelen? Wie zijn de 

handige Harry’s om poppenkastpoppen te maken? Wie maakt er liever 

reclame en zorgt voor de organisatie van het geheel? Wie wil graag 

poppenkast spelen voor een groep? … 

Verloop Intro: Motivatie 

De kinderen worden uitgenodigd om een poppenkastverhaal te maken 

dat ze bijvoorbeeld aan de kleuters, de kinderen van de eerste graad 

en de kinderen van de school voor Buitengewoon Onderwijs kunnen 

tonen. 


Afhankelijk van leerjaar en opzet kan je een link leggen met de talenten van Lopke 

in het omgaan met jonge kinderen (poppenkast spelen voor jonge kinderen is vaak 

een groot succes!) of eerder met haar bezoek aan de school voor Buitengewoon 

Onderwijs. 

Aanpassen aan je eigen schoolomgeving. Kijk of er een school voor Buitengewoon 

Onderwijs in de buurt is. 

Kern 

Inleving 

o De kinderen leven zich in in hun doelgroep: 

o Het verhaal moet eenvoudig zijn! Het kleuterverhaal van 

Lopke kan hierbij inspireren. 

Er wordt klassikaal een verhaallijn gekozen. Er wordt afgesproken of 

er een verhaal zelf geschreven wordt, of of er een bestaand verhaal 

rond Lopke (bvb. het kleuterverhaal) verwerkt wordt tot 

poppenkastverhaal. 

Het is belangrijk dat de leerlingen erbij stilstaan dat een 

poppenkastverhaal het best tot zijn recht komt als er veel dialogen 

in naar voren komen. 

o Ev. kan er wel een verteller worden ingeschakeld om stukken 

aan elkaar te praten. 

o Je kan hier rond een taalactiviteit organiseren waarbij 

kinderen dit effectief ervaren. Laat hen een dialoogje spelen, 

een gewone leestekst,… Andere leerlingen kijken en luisteren 

en geven feedback. 

Er kan ook nog klassikaal bepaald worden hoeveel bedrijven de 

poppenkast zal hebben en welke de kern is van elk bedrijf. Dit kan 


ook aan een of meerdere groepjes overgelaten worden. 

Klassikaal wordt bekeken welke poppen nodig zijn om het verhaal te 

kunnen spelen. 

o ’t Is belangrijk op voorhand na te denken over hoe hiermee 

wordt omgegaan: worden er poppen verzameld en geleend, of 

worden ze zelf gemaakt? 

o Wie gaat de poppen maken? ’t Is belangrijk dat hier kinderen 

in betrokken worden: weeral talenten die een kans krijgen in 

de school! 

o Maak je de poppen zelf met de eigen klas, of spreek je een 

klas van de school voor Buitengewoon Onderwijs aan, om op 

die manier ook de talenten van kinderen met een 

leerbeperking in de verf te zetten en een kennismaking met 

de kinderen, de leerkrachten en de school te realiseren? 

o Als je ervoor opteert de poppen met de eigen klas te maken, 

dan kan je de kinderen ook per 2 samen aan één pop laten 

werken. 

o Bestudeer vooraf enkele soorten poppenkastpoppen: hoe zijn 

deze gemaakt? Wat is belangrijk om de pop goed te kunnen 

hanteren,… 

Het hoofd van de poppen wordt bvb. gemaakt van 

papier-maché en versierd met verf, wol, parels,… 

Het lijfje wordt gemaakt van stof die aan elkaar 

wordt genaaid. 

Ev. kunnen er ouders worden ingeschakeld om dit 

alles te realiseren. 

Bespreek ook met de klas welke poppenkast je gaat gebruiken of hoe 

je die kan maken. Pas dan kan je ook gaan overleggen over de decors 

en attributen die nodig zijn. 

De eenvoudigste manier om een ‘goede’ poppenkast te 

maken waarachter je kan staan, is werken met een lat 

die op een zekere hoogte gelegd wordt, met een doek 

eroverheen, zodat je de spelers erachter niet ziet. 

Als je dat voor een bord doet, kan je het bord 

gebruiken voor decor. 

Wie zal het verhaal brengen en begint dus alvast te oefenen? 

Belangrijk is dat je deze kinderen de basisbeginselen van het spelen 

met poppenkastpoppen bijbrengt. Dit kan je uiteraard ook met de 

ganse klasgroep doen: het is een leuke ervaring voor iedereen! 

Enkele voorbeelden: 

o Om de pop mooi recht te houden, steek je best je wijsvinger 

in het hoofd, je duim en je pink elk in een hand 

o De beste houding krijg je als je met een poppenkast werkt 

die hoog genoeg staat, zodat je zelf kan rechtstaan. Je 

steekt de pop boven je hoofd uit. Als je met een lage 


poppenkast werkt, zie je dat een pop vaak half neerligt. 

o Wil je een pop op een natuurlijke wijze laten wandelen, dan 

wandel je best zelf, met heel kleine stapjes in de richting 

waarin de pop moet bewegen. Je pop gaat dan vooruit met 

heel kleine schokjes, net alsof ze echt wandelt. 


Heb er aandacht voor dat elk kind zijn gading vindt: misschien zit er wel iemand bij 

die zich helemaal niet kan vinden in alles wat hierboven werd opgesomd, maar die 

zich wel wil bezighouden met belichting en geluid, of met een of ander technisch 

snufje. Je krijgt het knapste resultaat als elk kind op zijn krachten wordt genomen. 

Laat kinderen dan ook meedenken en meebeslissen. 

Afsluiting 

Probeer het geheel eerst eens uit voor de eigen klasgroep. 

Koppel er een evaluatiemoment aan vast, waarin de medeleerlingen op 

een constructieve manier feedback geven aan elkaar. Zo kan er ev. 

nog wat bijgestuurd worden, zodat het eerste echte optreden een 

succes wordt! 



Titel WAT ZEGGEN DEZE FOTO’S JE? 

Doelen Kinderen drukken hun gevoelens en gedachten uit die de foto’s van 

kansarmen bij hen oproepen. 

Kinderen kunnen zich verplaatsen in de leefwereld van de kansarmen. 

De kinderen argumenteren op een coherente manier wat hen 

aanspreekt in bepaalde foto’s. 

De kinderen selecteren op computer een foto waarop een leven in 

kansarmoede wordt afgebeeld en schrijven hierbij neer in een 

worddocument wat deze foto oproept. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het thuis niet breed. Zij heeft niet dezelfde middelen als 

andere kinderen uit haar klas. De foto’s tonen volwassenen en kinderen 

die in een vergelijkbare situatie leven als Lopke. 

Benodigdheden Het bijgevoegde stappenplan 

Computer met internetverbinding 

Eventueel de foto’s uit het fotoboek courage 

Mogelijkheden Deze taak is eenvoudig te verwerken in een contractwerk. De taak 

kan individueel of in kleine groep uitgevoerd worden 

Dit kan aansluitend op het klassikaal bekijken en bespreken van 

enkele van de foto’s uit het fotoboek ‘Courage’. 

Belangrijk bij deze activiteit is de nabespreking. 

Verloop Introductie: Situatieschets 

De situatie waarin Lopke leeft is niet eenvoudig: ze hebben het thuis 

niet zo breed. 

Je kan navragen welke elementen uit het verhaal aangeven dat Lopke 

het niet zo breed heeft. 

Kern: Een worddocument schrijven over ‘armoede’ 

Je kan enkele foto’s tonen uit het fotoboek ‘Courage’ 4 . Deze foto’s 

geven situaties weer van mensen die in kansarmoede leven. In het 

5de leerjaar wordt in activiteitenfiche 5.3 met deze foto’s gewerkt. 

De kinderen kunnen uit de verzameling foto’s nu zelf foto’s kiezen 

die hen aanspreken en waar ze iets bij kunnen schrijven. 

Ze kunnen de foto’s kiezen uit de losse prenten van het fotoboek 

‘Courage’ en deze daarna op de website terug opzoeken of ze doen 

dit door rechtstreeks naar de website te surfen en foto’s te 

selecteren. 

Als er in het 5de leerjaar gewerkt is met de foto’s uit het fotoboek 

4 

Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen vzw & Partners tegen de Miserie vzw. (1998). 

Courage - Armoede is een schending van de mensenrechten. Gent. 

Er is een nieuwe uitgave ‘Courage in kleur’ 

Deze foto’s vind je op de website van http://www.armenaanhetwoord.be en www.armoede.be (Klik voor deze 

laatste op beeldspraak en dan Courage – Fotoboek en naam ‘Courage - Armoede is een schending van de 

mensenrechten). 


‘Courage’, kunnen de leerlingen ook zelf foto’s zoeken via Google, 

afbeeldingen. Als ze als zoekwoord ‘armoede in België’ opgeven, 

komen er heel wat foto’s in beeld. Ze zoeken foto’s die hen 

aanspreken en brengen deze over in een worddocument. 

Ze schrijven er in een Worddocument hun gedachten en bevindingen 

bij. 


kansarme kinderen zijn dikwijls weinig vertrouwd met ICT. Heb hier aandacht voor, 

zodat ze bij deze activiteit niet uit de boot vallen. Laat hen ev. met een ander kind 

samenwerken (wel iemand die hen kansen geeft om zelf ervaringen op te doen), of 

doe de activiteit met een groepje kinderen geleid. 

Houd ook in de gaten wat deze activiteit deze kinderen doet. Welke foto’s kiezen 

zij? Zorg voor een veilige sfeer in de klas, zodat zij ook iets kunnen en durven 

zeggen en zich niet minderwaardig gaan voelen. Ideeën om aan klasklimaat te 

werken, vind je ook terug in enkele algemene fiches. 

Bijlage Bijlage: Stappenplan voor leerlingen 


Bijlage: Stappenplan 

WAT ZEGGEN DEZE FOTO’S JE? 

Lopke heeft het thuis niet breed: zij heeft niet dezelfde middelen als andere 

kinderen uit haar klas. De foto’s op de website die je gaat bezoeken tonen 

volwassenen en kinderen die in een vergelijkbare situatie leven als Lopke. Bekijk ze, 

kies er één uit en schrijf op de computer wat je bij deze foto denkt en voelt. Als je 

de onderstaande stappen volgt, lukt het je vast! 

1. Surf naar www.armoede.be 

2. Klik links op ‘beeldspraak’. 

3. Ga helemaal naar beneden op de pagina. Klik op ‘Courage - Armoede is een schending 

van de mensenrechten’. 

4. Je komt nu terecht bij zwart-wit foto’s. 

Deze foto’s komen uit het fotoboek ‘Courage’. Ze zijn in jullie school. Misschien heb 

je er al een paar bekeken? Dit is één van de foto’s: 

5. Bekijk de verschillende foto’s. De foto’s die bij elkaar horen staan onder eenzelfde 

categorie. Je kan dus op verschillende categorieën van foto’s klikken. Deze 

categorieën staan boven de foto’s in het oranje aangeduid. 

6. Neem er één foto uit die je bijzonder, mooi, triest, ontroerend,… vindt. 

7. Denk na wat je bijzonder vindt aan deze foto. Wat komt er bijvoorbeeld in je op bij 

de foto die hierboven staat? Hoe ziet het meisje eruit? Waar is ze mee bezig, denk 

je? Wat denkt ze nu? Is ze gelukkig? Waar houdt zij van? 


8. Je kan de foto die je het meest aanspreekt kopiëren en plakken in een Word 

document. Dat doe je zo: 

a) Ga met je muis op de foto die je gekozen hebt staan. 

b) Klik op je rechtermuisknop. 

c) Klik op ‘Kopiëren’. 

d) Open nu een Worddocument. Dit doe je zo: 

• Klik beneden in de balk onderaan op ‘start’ 

• Er verschijnt een lijst met programma’s. Klik op 

‘Microsoft Word’. 

• Microsoft Word opent zich en er verschijnt een wit blad. 

• Klik nu op je rechtermuisknop 

• Klik op ‘Plakken’ 

e) De foto die je uitkoos en kopieerde, verschijnt nu op het witte blad. 

9. Schrijf bij de foto die je koos waarom je precies deze foto koos: Wat maakt hem zo 

mooi of triest? Welk gevoel krijg je bij deze foto? 

10. Welk verhaal hoort bij deze mensen, denk je? Schrijf het erbij. 

11. Wil je nog een foto kiezen? Dat kan! Ga terug naar stap 5. 

12. Als jullie in de klas al gewerkt hebben met de foto’s uit het fotoboek ‘Courage’, dan 

kan je ook andere foto’s zoeken via de website www.google.be . 

Klik aan dat je afbeeldingen zoekt, en typ in het zoekvenstertje ‘armoede in België’. 

Je krijgt dan verschillende bladen met afbeeldingen die te maken hebben met 

armoede. Klik je op een foto, wordt die groter geopend. 

Om een foto te kopiëren en in een worddocument te plakken, volg je de stappen die 

beschreven staan bij punt 8. 



Titel WAT IS (KANS)ARMOEDE? 

Doelen De kinderen ondervinden wat kansarmoede inhoudt. 

De kinderen verwoorden hun eigen beleving daaromtrent. 

De kinderen ontdekken dat het bij armoede vaak gaat om een 

vicieuze cirkel. 

De kinderen kunnen de link leggen tussen wonen, weten, werken, 

welzijn. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Bij Lopke thuis hebben ze het niet breed. Het gezin leeft in 

kansarmoede. 

Benodigdheden Ganzenbordspel per groepje van 4 leerlingen 

Pionnen en dobbelstenen 

Omschrijving van de ‘opdrachten’ per groepje 

Mogelijkheden 

Verloop 

Intro 

Situatieschets door de leerkracht 

Lopke is een meisje zoals andere meisjes van 10-12 jaar. Toch heeft 

Lopke het niet altijd gemakkelijk. 

Vraag aan de leerlingen of ze voorbeelden daarvan uit het verhaal 

onthouden hebben. 

Bespreking foto’s 

o Indien fiche 6.3 werd behandeld: wat is je bijgebleven van 

de foto’s die we samen bekeken hebben? 

o Indien fiche 6.3 niet werd behandeld: 

samen met de leerlingen de foto’s uit het boek 

‘Courage’ bekijken. Wie iets wil zeggen over een foto, 

geeft dat aan. 

zelf een selectie van foto’s maken en deze bespreken 

a.d.h.v. de volgende vragen: 

Wat valt je op? 

Wat denk je erbij? Wat voel je erbij? 

Zou jij graag wonen, spelen, leven,… zoals de 

mensen op deze foto? Waarom wel of niet? 

Nabespreking foto’s 

o Al deze foto’s hebben iets gemeen: ze vertellen ons over 

kansarmoede, kansarmoede hier bij ons, niet in een land hier 

ver vandaan… Dikwijls spreken we over ‘armoede’. 

o Waarom spreken we beter over ‘kansarmoede’? Welk woord 

zit daarin? -> kansarmoede= gebrek aan kansen die je krijgt, 

omwille van de situatie waarin je terecht bent gekomen. 

Kern 

Armoede heeft veel gezichten. 

Om dit te ervaren wordt er een ganzenbordspel gespeeld, waarbij 


een stukje inleving verwacht wordt. 

Verloop van het ganzenbordspel: 

o Vorm groepjes van 4 (5) leerlingen 

o Een toevalsfactor bepaalt tot welke familie elke leerling 

behoort: 

Bvb. begint je familienaam met de letter A t.e.m. M, 

dan behoor je tot gezin A (kansrijk gezin); begint je 

familienaam met de letter N t.e.m. Z, dan behoor je 

tot gezin B (kansarm gezin). 

Aandachtspunt: zorg ervoor dat je gemengde 

groepjes hebt; houd met de bepaling van wie tot welk 

gezin behoort rekening met ev. kansarme kinderen in 

je klas: zorg ervoor dat zij deze keer eens niet uit de 

boot vallen 

Bespreek de toevalsfactor bij de indeling: in 

werkelijkheid kiest niemand ervoor van in een 

kansarm gezin geboren te worden: het lot beslist… 

Zorg ervoor dat in elke groep zowel gezin A als gezin 

B vertegenwoordigd is. 

o Voor de kinderen die tot gezin A behoren, gelden op de 

vakjes met een bijzondere betekenis de regels A (Zie 

bijlage). 

Voor de kinderen die tot gezin B behoren, gelden op 

dezelfde vakjes de regels B. 

o Het spel wordt gespeeld met één dobbelsteen 

o Kom je op een vakje met bijzondere betekenis, dan wordt de 

overeenkomstige situatie gelezen. Moet je je naar een ander 

vakje begeven, dan lees je ook de instructies die bij dat vak 

horen. Het kan dus zijn dat je in één worp verschillende 

keren verder mag gaan. 

o Moedig de kinderen aan om zich in de situaties in te leven. 

Probeer je voor te stellen dat dit gebeurt. Wat doet het 

jou? Wat roept het op? Hoe voel je je erbij? 

o Het spel wordt gestopt als in elk groepje minstens één 

leerling de eindmeet heeft bereikt. 

Groepen die klaar zijn (niemand kan nog een zet doen), denken na 

over de vragen op werkblad 1. 

Als het spel wordt stopgezet krijgt elke groep nog even de tijd om 

over de vragen te reflecteren. 

Plenum waarbij de vragen een voor een aan bod komen 

Vanuit de bespreking breng je het overzicht van de 4 W’s op het 

bord: armoede heeft te maken met wonen, werken, weten en welzijn. 

Laat kinderen zelf voorbeelden zoeken vanuit het spel en laat hen 

zelf de linken verduidelijken. 


Wonen Werk 

Welzijn Weten 

Toepassing: laat de leerlingen in groepjes een zo lang mogelijke 

‘woordenslang’ maken met woorden en begrippen die aan elkaar 

gelinkt kunnen worden vanuit (kans)armoede. 

Bvb. startwoord = werkloosheid. Werkloosheid – weinig geld – geen 

nieuwe kleren – uitgelachen worden – niet graag naar school gaan – 

slechte punten -… 

Je kan hier de werkvorm commentaar op tournee aan vast koppelen: 

elke groep schrijft zijn slang op een grote flap. De flappen worden 

over het lokaal verspreid. De groepen gaan rond en lezen elkaars 

slangen. Elke groep heeft post-its om op de flappen van andere 

groepen te hangen: bvb. blauw = een compliment (bvb. iets wat goed 

gevonden is), geel is een vraag (bvb. een link die niet duidelijk is). 

Elke groep komt terug bij zijn eigen flap en bekijkt de commentaren. 

Afsluiting 

Kort afrondend plenum hieromtrent 

Bijlagen Bijlage 1: Ganzenbord + spelregels 5 

Bijlage 2: Werkblad voor bespreking 

5 Vierde wereld ganzenbord, ATD Vierde Wereld, Brussel: Het bijgevoegde spel is een herwerking hiervan 


Bijlage 1: Bespreking na het ganzenbordspel 

Het lot bepaalde tot welk gezin je behoorde. 

Wellicht heb je ondervonden dat dit wel grote gevolgen voor je had, in positieve of 

negatieve zin. 

Zo is het ook in werkelijkheid. Alle kinderen zijn evenveel waard, vergeet dat nooit! 

Maar niet elk kind krijgt evenveel kansen. 

Sta bij de onderstaand vragen even stil bij wat je ervaren hebt tijdens het spel. 

1. Wat heb je ervaren? 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

2. Welke gevoelens roept dit op? 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

3. Waar lagen de ongelijke kansen? 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

4. Wat kan jij doen in jouw klas, in jouw omgeving, om die ongelijkheid een stukje op te 

heffen? 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 


Bijlage 2: Ganzenbord + spelregels 

Spelregels 

In dit spel bepaalt de eerste letter van je familienaam (of een andere toevallige regel) 

of je tot de Vierde Wereld behoort of niet. 

Zoals je familienaam overgaat van vader op zoon/dochter, zo wordt ook van generatie op 

generatie bepaald of je al dan niet tot de Vierde Wereld behoort. Soms lukt het om 

deze kring te doorbreken, maar vaak lukt het niet. Dit heeft grote gevolgen. We willen 

je dit laten ervaren met het volgende ganzenbordspel. 

De spelers die door het lot zijn aangeduid als behorende tot de vierde wereld 

(kansarmoede), lezen op de vakjes met een bijzondere betekenis (= vakjes met een 

tekening) de regels B. Deze zijn voor hen van toepassing.De andere spelers behoren tot 

een gewoon, eerder kansrijk gezin. Voor hen zijn de regels A van toepassing. 

Probeer je in te leven in de situatie. Voel wat het betekent om tot een bepaalde groep 

te behoren. Probeer je voor te stellen wat het moet zijn om ‘in het echt’ op die manier 

bekeken en behandeld te worden. 

Het spel wordt gespeeld met één dobbelsteen. 

Wie het eerst aan de eindmeet komt, is gewonnen. De andere spelers mogen doorspelen 

voor de 2 de en 3 de plaats. 

Om de eindmeet te bereiken, moet je niet het juiste aantal ogen gooien. 

Veel spelplezier… 


Regels bij de vakjes met een bijzondere betekenis (tekening) 

Let goed op! 

Voor wie tot gezin A (kansrijk gezin) behoort, gelden de regels A 

Voor wie tot gezin B (kansarm gezin) behoort, gelden de regels B 

Er wordt telkens hardop voorgelezen wat bij het overeenkomstige vakje hoort, zodat de 

verschillen tussen de regels voor iedereen duidelijk zijn. 

Vakje 1: 

A. Je hebt geluk! Je wordt geboren in een omgeving die je veel aandacht en liefde kan geven. Je 

ouders kunnen je de beste zorgen geven, je in de beste omstandigheden laten opgroeien, de 

beste voedingsstoffen kopen die alles bevatten wat je nodig hebt om goed te kunnen groeien. 

Je krijgt ook heel wat speelgoed dat goed is voor je ontwikkeling. Je ouders zijn ook veel 

met jou bezig en stimuleren je om nieuwe dingen te ontdekken en te leren. Zo krijg je alle 

kansen om de wereld rondom jou te verkennen. Je hersenen kunnen optimaal ontwikkelen. 

Je mag door naar vakje 2 

B. Je wordt geboren in een omgeving waar je hartelijk welkom bent, maar in de samenleving zelf 

zal je, net als je ouders, maar weinig welkom zijn. Je ouders zien je graag en willen je alles 

geven, maar ze hebben de middelen en de mogelijkheden niet om je in de beste 

omstandigheden te laten opgroeien. Je krijgt vaak hetzelfde te eten, waardoor je niet 

genoeg mineralen en vitaminen en andere voedingsstoffen binnenkrijgt die belangrijk zijn 

voor je groei. Geld voor speelgoed is er niet en je ouders hebben andere zorgen aan hun 

hoofd, zodat er van samen spelen ook niet veel in huis komt. Er zijn weinig impulsen om echt 

tot ontwikkeling te komen, ook voor je hersenen, je spieren, je reacties… Het gaat dan ook 

niet zo goed met jou: je bent met alles (praten, lopen,…) veel later dan andere kinderen van 

jouw leeftijd. Sla een beurt over. 

Vakje 2 

A. Je bent 2,5 jaar en mag naar de kleuterschool. Je krijgt nieuwe kansen om je horizon te 

verwijden. Je ouders hebben interesse in wat je op school doet en maakt. Alles wat je 

meebrengt, krijgt een mooi plaatsje in de living. Je voelt dat je iets waard bent en krijgt 

meer en meer zelfvertrouwen. Ga verder naar vakje 5 

B. Je bent 2,5 jaar en mag naar de kleuterschool. Dat is echter niet verplicht. Je mama houdt 

je liever thuis uit angst dat je ziek zou kunnen worden. Je gaat dan ook niet alle dagen naar 

school. 

Je mama en papa hebben veel zorgen aan hun hoofd. Daardoor schenken ze vaak geen 

aandacht aan wat je op school doet, wat je meebrengt,… Knutselwerkjes belanden vlug in de 

vuilnisbak: er is geen plaats voor. 

Je zelfvertrouwen verdwijnt meer en meer. Wie ben je? Is er wel plaats voor jou in deze 

samenleving? Je voelt ook al vlug dat het niet gemakkelijk is om vriendjes te houden. Mama’s 

en papa’s van klasgenootjes hebben liever dat hun kindje niet met jou speelt. 

Sla een beurt over. 


Vakje 5 

A. Je mag naar ‘de grote school’: het eerste leerjaar! Je leert er lezen, schrijven en rekenen. 

Je hebt juffen en meesters die heel geduldig zijn en tijd maken voor jou. Als er iets is wat 

niet goed lukt, zorgen je ouders ervoor dat je extra hulp krijgt: een kinesist of een 

logopedist nodig? Geen probleem! Zo krijg je alle kansen en sta je ook sterk om in het 

secundair onderwijs een moeilijke richting te kiezen met veel mogelijkheden voor de 

toekomst. Je verlaat de school met een rijke bagage en kan nu alle richtingen uit. 

Je mag naar vakje 8! 

B. Eén keer je naar ‘de grote school’ mag (of moet), ben je de school heel vlug moe. Je geraakt 

al vlug achterop. Je bent niet vertrouwd met de taal die de leerkrachten gebruiken, thuis 

heb je geen plaats om rustig je huiswerk te maken. Niemand kan je helpen als je iets niet 

goed kan. Op school krijg je regelmatig opmerkingen omdat je het gevraagde materiaal niet 

bij hebt, of omdat er een vlek op je huiswerk zit. Maar wat wil je als je op de keukentafel 

moet werken met kleine broer en zus naast je? ’t Is precies alsof ze op school liever hebben 

dat je er niet bent: dan kan de les beter vooruitgaan. Sommige leerkrachten hebben weinig 

begrip en geduld voor jou. Veel kansen krijg je in het secundair onderwijs ook niet. Je bent 

nergens goed genoeg voor. Zodra je kan, verlaat je dan ook de school, zonder diploma… 

Sla 2 beurten over… 

Vakje 8 

A. Je studeert verder en kiest een richting die je veel kansen biedt om je volledig te ontplooien 

en die vooruitzicht biedt op een boeiende job. Je kennis en vaardigheden worden verruimd en 

verrijkt. Je leert nieuwe culturen kennen. Het leven lacht je toe. Je mag verder naar 11 

B. Het onderwijs heeft je geen kansen geboden. Bijgevolg heb je ook geen uitzicht op een toffe 

job. Je blijft van alle kanten horen dat je eigenlijk nergens voor deugt. Aanvankelijk reageer 

je hier agressief op. Maar de zich steeds herhalende teleurstellingen krijgen je al vroeg 

murw. Je ondergaat gelaten je lot. Als troost mag je naar vakje 11 gaan 

Vakje 11 

A. Je hebt werk. Proficiat! Een aangename werkkring, een uitdagende job, goed betaald, vast 

werk, een goede vakantieregeling,… Wat wil je nog meer? En je maakt nog kans op promotie 

ook…! Als beloning mag je naar vakje 14! 

B. Geen diploma, zelfs geen goede basis van rekenen en taal, niet erg handig en vlug ziek… Niet 

erg aantrekkelijk voor een werkgever. Je vindt dan ook alleen maar werk wat niemand anders 

wil doen. Vuil werk en nog slecht betaald ook. Je hebt dan ook niet het gevoel je echt nuttig 

te kunnen maken. Er is ook die knagende onzekerheid. Als het minder goed gaat in het 

bedrijf, weet je dat jij als een van de eerste op straat zal staan. Kans op beterschap zit er 

niet in: promotiekansen zijn er niet voor jou. Waar je start, zal je ook eindigen. De moed zakt 

je in de schoenen… Sla een beurt over… 


Vakje 14 

A. Je wil een gezin stichten en zoekt dan ook een gepaste woning. Dankzij je goede job en de 

relaties die je hebt kunnen opbouwen, kan je een nieuwe woning laten bouwen: helemaal naar 

jullie eigen wensen. Het is dan ook leuk om volk te ontvangen. Je vriendenkring breidt zich 

uit. Je ontmoet steeds nieuwe mensen, waardoor je verrijkende relaties kan aanknopen. 

Je mag naar vakje 16. 

B. Je wil een gezin stichten en zoekt een woning. Doordat je geen diploma hebt, werkloos bent 

en daardoor een laag inkomen hebt, kom je in een klein, slecht onderhouden huis terecht. Je 

bent beschaamd om iemand op bezoek te laten komen. Je ziet het wel: je komt er nooit uit… 

Je slaat dus weer eens een beurt over 

Vakje 18 

A. Het gaat goed op je werk en je krijgt promotie. Je wedde wordt opgetrokken en je kan dan 

ook heel wat sparen voor je eigen toekomst en die van je kinderen. 

Je mag verder naar vakje 22 

B. Met de uitkeringen die je krijgt, heb je net genoeg om de basisnoden te lenigen. Een 

extraatje is er zelden bij, laat staan dat je kan sparen voor de toekomst. Je vindt het erg 

dat je je kinderen niet alles kan geven wat ze nodig hebben: soms is het kiezen : of nieuwe 

schoenen of een nieuwe jas. Je vindt dat erg en steekt je dan nog liever in de schulden. Je 

kunt net overleven, maar bent niet in staat zelf een eigen leven op te bouwen… 

Blijf je daarover 1 beurt schamen! 

Vakje 21 

A. Je krijgt rugklachten waardoor je het wat kalmer aan moet doen. Maar je kan een goede 

behandeling betalen en leert met de andere ongemakken te leven. Je doet het werk wat 

rustiger aan. Je persoonlijke ontwikkeling en je job worden hierdoor niet bedreigd! 

Doe het even rustig aan en sla kalmpjes 1 beurt over… 

B. Je had net een job gevonden en nu krijg je rugklachten. Daardoor word je ongeschikt 

verklaard voor het enige werk waartoe je in staat was: lichamelijk zwaar werk waarbij je veel 

moest sjouwen, lopen of staan. Je hebt nog een beetje geluk: je wordt niet volledig 

arbeidsongeschikt verklaard: je wordt in staat geacht tot licht administratief werk. 

Probleem: je mist echter de bekwaamheid hiertoe. Je hebt dat nooit geleerd en hebt het 

moeilijk met schrijven ,lezen en rekenen. Het gevolg is duidelijk: 

Vanaf nu zit je in een put vaje 20) tot een andere speler je daaruit 

verlost. 

Vakje 24 


A. Je wordt aangehouden omdat je te snel reed. Je houdt jezelf onder controle en weet in 

beleefde verwoordingen uit te leggen waarom je te hard reed. Je weet dat te hard rijden 

inderdaad niet verstandig is, reden ook waarom je dat in normale omstandigheden nooit doet. 

Die uitleg veroorzaakt wel wat oponthoud: sla een beurt over 

B. Je wordt aangehouden omdat je te snel reed, iets wat je zelden doet. En juist nu staan ze te 

flitsen. ’t Moet jou weer overkomen… Je voelt je bedreigd door die politiemacht: je weet uit 

ervaring dat je er toch geen verweer tegen hebt. Je had nochtans een goede reden. Maar 

praten heeft je nog nooit geholpen. Automatisch reageer je geïrriteerd en agressief. 

Natuurlijk heb je prijs: ze laten nog eens goed tot je doordringen dat je altijd aan het 

kortste eind zal trekken. Je moet 3 beurten overslaan… 

Vakje 26 

A. Je hebt toffe, levendige kinderen, maar het zijn niet altijd engeltjes. Hun gedrag doet de 

buren klagen. Ze spreken je erop aan. Eigenlijk ben je wel blij dat je buren je attent hebben 

gemaakt op dingen die je niet eerder wist. Nu kan je er iets aan doen en je neemt contact op 

met het CLB waar men jou en de kinderen verder helpt. 

Langs de andere kant zit je er wel een beetje mee in je maag. Net alsof je geen goede 

opvoeder bent. Je zelfvertrouwen kreeg toch een deuk. Ga terug naar vakje 22 

B. Je hebt toffe, levendige kinderen, maar het zijn niet altijd engeltjes. Hun gedrag doet de 

buren klagen. Je zit ermee, maar weet niet goed waar je terecht kan voor hulp. Je bent ook 

bang dat men dan over je hoofd heen over jouw lot en dat van je kinderen gaat beslissen. Er 

gebeurt dus niets. Dat nemen de buren niet. Uiteindelijk wordt er van buitenaf ingegrepen: je 

kinderen worden uit huis geplaatst. Weeral iets dat je fout gedaan hebt. Is er nog wel iets 

dat goed is? Ga terug naar vakje 13 

Vakje 29 

A. Je maakt carrière! En elke promotie betekent meer geld in het laatje. Dat komt goed uit: nu 

kan je verhuizen naar een ruimere, prettigere woning. Je komt in een gezellige buurt terecht, 

met veel groen en speelruimte voor je kinderen. 

Alles bij elkaar wel een rommelige periode, maar dat hoort er nu eenmaal bij… 

Gelukkig ervaar je op 33 dat de vakantie dichtbij is… 

B. Weer pech! Al de huizen in jouw buurt worden gesloopt: andere bestemming van de gronden. 

Hierdoor ben je verplicht te verhuizen: je wordt gewoonweg overgeplaatst zoals een stoel 

van de ene tafel naar de andere. De bewoners van je buurt worden over verschillende 

stadsdelen gespreid, zonder inspraak van henzelf. De toch al beperkte kansen om te komen 

tot een gevoel van samenhorigheid met degenen die hetzelfde beleefd hebben als jij wordt 

je hiermee ontnomen. Je raakt nog meer geïsoleerd en ontredderd. 

Je slaat een beurt over om te wennen aan de misprijzende 

Vakje 31 

blikken en opmerkingen van je nieuwe omgeving 


A. Je bent lid van de vakbond; als er op je werk iets is, kan je daar terecht voor hulp. Je bent 

lid van meerdere verenigingen, zowel op sportief als cultureel vlak. Bij sommige engageer je 

je ook in het bestuur. Zo bouw je heel wat relaties op die je dan weer toegang verschaffen 

tot andere sectoren van de samenleving. 

Je kent de Vierde Wereld heel vaag omdat men je af en toe een bijdrage vraagt. Je wil wel 

iets geven, maar hebt er geen behoefte aan om die mensen beter te leren kennen. Je kijkt 

vol vertrouwen naar de toekomst… Je mag nog een keer gooien! 

B. Je bent van geen enkele vereniging lid. Ergens wil je wel, maar er is niemand die naar jou 

vraagt. Meestal moet je nog lidgeld betalen ook en daar heb je geen geld voor. Daardoor 

hoort ook niemand jouw stem. Je relaties beperken zich tot andere mensen uit de Vierde 

Wereld, wiens wereld al even beperkt en uitzichtloos is als de jouwe. De relaties buiten de 

Vierde Wereld zijn er van ‘eenzijdige afhankelijkheid’: jij hebt niets terug te bieden. Je 

verwacht ook niet meer veel van die buitenwereld: wie heeft nu interesse voor mensen als 

jij? Blijf rustig een beurt op je plaats staan… 

Vakje 34 

A. De vakantie breekt aan, de gelegenheid om eens uit de sleur van elke dag te kruipen en 

nieuwe horizonten te verkennen. Op reis gaan, doen wat je graag wil doen,… Je hebt er lang 

naar uitgekeken en nu is het zover. Je geniet ervan met volle teugen. Je staat even los van 

allerlei verplichtingen en kan eens heerlijk tot jezelf komen, ontspannen en nieuwe krachten 

opdoen. Je gaat fit naar vakje 37 

B. De vakantie breekt aan, voor jou echter geen gelegenheid om eens uit de sleur van elke dag 

te kruipen en nieuwe horizonten te verkennen. De dagelijkse opeenhoping van zorgen en 

vermoeienissen gaat door, nog meer dan voorheen omdat de kinderen vaker thuis zijn. Het is 

heel druk thuis: jullie wonen klein en je kan de kinderen niet mee op kamp laten gaan met een 

of andere groep: ofwel zijn ze geen lid, ofwel kost het teveel. De kinderen vervelen zich en 

zetten het huis dan maar overhoop. Thuis heb je hen niet veel mogelijkheden te bieden, en 

buitenshuis zijn er niet veel plaatsen waar ze echt welkom zijn. Na de vakantie ben je nog 

meer moe dan ervoor… Blijf nog maar een beurt staan om wat uit te rusten… 

Vakje 36 

A. Een van de verenigingen waarvan je lid bent, gaat niet akkoord met het beleid dat de 

overheid voert. Jullie zijn met velen en jullie willen samen reageren. Jullie weten welke wegen 

je moet bewandelen om persbelangstelling te krijgen: jullie verzet komt in de krant en zelfs 

op TV. Jullie stem wordt gehoord en er worden maatregelen genomen. Weeral eens succes! 

Bemoedigd door dit succes schuif je 2 plaatsen naar voor… 

B. Jij en enkele vrienden die ook in armoedige omstandigheden leven, zijn niet akkoord met 

bepaalde maatregelen die de overheid neemt: ze laten mensen als jou weer eens in de kou 

staan. Jullie zijn boos, maar kennen niet de wegen om bij de overheid klacht in te dienen, een 

lezersbrief te schrijven,… Jullie kunnen je wel verenigen, maar hebben geen goede 

woordvoerder om in debat te gaan of de pers uit te nodigen. Bijgevolg wordt jullie stem weer 


niet gehoord. Ga maar terug naar vakje 29 

Vakje 39 

A. Ondertussen zijn je kinderen al ouder geworden en willen ze allemaal verder studeren. Je 

vindt het belangrijk dat ze kunnen doen wat ze graag willen doen, maar het kostenplaatje is 

niet laag. Tegelijkertijd wilden jullie nog wat verbouwingswerken doorvoeren. Daarom ga je 

naar de bank voor een lening. Omdat je voldoende garanties kan bieden voor de aflossing en 

de rente is er geen enkel probleem. Je krijgt de lening die je gevraagd hebt en je plannen 

kunnen doorgaan! Opgelucht vervolg je je weg naar vakje 41 

B. Je kinderen zijn al wat ouder geworden en om hen meer kansen te geven in het onderwijs, wil 

je de oudsten een eigen kamer geven, zodat ze beter kunnen studeren. Dat vraagt wat 

verbouwen en aanbouwen. Geld daarvoor heb je niet, dus ga je naar de bank om een lening af 

te sluiten. Ze vragen onmiddellijk garanties voor de aflossing en de rente, zoals een vast 

inkomen. Dat heb je echter niet. Dit had men trouwens al met één blik opgemaakt uit je 

voorkomen. Je wordt, al dan niet vriendelijk, zonder lening wandelen gestuurd. Je bent diep 

teleurgesteld. Hoe moet je dat nu weer aan je kinderen gaan vertellen? Ze hoopten zo op hun 

eigen kamertje… Ga terug naar vakje 30 

Vakje 43 

A. Je gaat op pensioen. Je hoopt nog heel wat jaren van die rust te kunnen genieten en een 

rustige oude dag te slijten. Als je terugkijkt op je leven, kan je tevreden zijn: je hebt je 

kinderen heel wat kunnen bieden, waardoor ze nu ook een mooie plaats in de samenleving 

hebben gevonden. Ga op vakje 45 maar rustig genieten: je hebt het verdiend! 

B. Jouw actieve leven zit erop. Je gaat vervroegd met ziektepensioen. Je kan het allemaal niet 

meer aan. Je zal moeten proberen met een klusje hier en daar nog wat extra’s in het laatje 

te krijgen, want anders zal er van ‘rustig van je oude dag genieten’ niet veel in huis komen. 

Als je terug kijkt op je leven, kan je alleen maar vaststellen dat je kinderen opgroeien in 

dezelfde gesloten cirkel, met even weinig kansen om er ooit uit te geraken. Je kinderen zijn 

misschien nog kanslozer dan jij… 

Tenzij… tenzij je kinderen de groei zullen meemaken van een samenleving, waarin zij niet 

gelden als hopeloze randverschijnselen, maar worden erkend als horend tot de groep die 

recht heeft op erkenning, eerherstel en solidariteit. In dat geval kan dit spel worden 

opgeborgen in een kast met boze herinneringen… 

Probeer voorlopig eerst maar eens vakje 45 te bereiken… 



Lopke 6 de leerjaar 6.5 -5.5 

Titel KINDEREN EN OUDERS VERTELLEN 

Werken rond uitspraken van kansarme kinderen en ouders 

Kern De kinderen kunnen verbanden leggen tussen de realiteit van 

kansarmoede en eigen ervaringen van uitsluiting 

De kinderen analyseren hoe hun eigen reacties en gedragingen 

kunnen bijdragen tot uitsluiting en kansarmoede van anderen. 

De kinderen formuleren alternatieve vormen van gedrag d.i. gedrag 

dat niet tot uitsluiting leidt. 

De kinderen drukken hun gevoelens uit die de de getuigenissen over 

kansarmoede teweeg brengen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het thuis niet breed. Het is niet eenvoudig om daar mee 

om te gaan, ook door hoe anderen op haar reageren. Mensen die in 

kansarmoede leven ervaren dikwijls weinig begripvolle reacties van hun 

omgeving. 

Benodigdheden Indien het gebruikt wordt in contractwerk: het werkblad met de 

instructie. 

Mogelijkheden In contractwerk: de getuigenissen geven aanleiding voor een gesprek 

in kleine groep 

Je kan de getuigenissen inleiden en de leerlingen, allen op hetzelfde 

moment, in groepjes laten werken. Nadien bespreek je hun 

bevindingen. 

Verloop De kinderen lezen de getuigenissen en geven aan hoe ze deze 

ervaren. Ze denken na over hoe zij soms reageren en hoe het anders 

kan. 

De kinderen kunnen er zelf gedichten bij maken. 

Bijlagen 

Bijlage 1: Getuigenissen 6 

Bijlage 2: Werkblad voor leerlingen. 

Bijlage 3: Voorbeelden 

6 Getuigenissen uit: Welzijnszorg, Algemeen Verslag over de Armoede, Armoede en onderwijs, BMLIK, 1997 


Bijlage 1: Getuigenissen 

KINDEREN EN OUDERS VERTELLEN 

Als je het thuis niet breed hebt, is het niet eenvoudig om daar mee om te gaan. Reacties 

van anderen bemoeilijken het nog dikwijls. Hieronder lees je enkele getuigenissen van 

kinderen en ouders die in kansarmoede leven. 

1. "Mijn eerste schooldag. Wat valt 

daar nu over te vertellen? Dat de 

kinderen mij uitlachten met mijn 

boekentas? Dat er niemand naast mij 

wilde komen zitten? “In onze klas 

wordt niemand uitgesloten”, zei de 

meester. En wat deed hij dan vorige 

week?” 

(Getuigenis uit Dagboek van Robby, 

Welzijnszorg 1996) 

3. “In het begin praatte iedereen tegen 

mij op school, maar toen ze wisten 

waar ik woonde, lieten ze me links 

liggen, en iemand zei: ik mag niet bij je 

komen spelen, omdat je daar woont.” 

Later vroeg ik of ze met mijn 

verjaardag mocht komen, ze mocht 

niet omdat ik daar woon.” 

Patricia, 12 jaar 

(Getuigenis uit achtergronddossier 

2. "Op school krijgen de kinderen een 

etiket opgeplakt. Zo'n etiket is 

vernietigend voor hun toekomst. En 

dat terwijl zij er niets kunnen aan doen 

en hun toekomst nog voor hen ligt. Op 

school zitten mijn kinderen samen met 

kinderen uit welgestelde families. Mijn 

oudste zoon wordt uitgestoten. Men 

zegt dat hij uit de barakken komt. Eerst 

had hij 76%, nu nog maar 30%. Hij 

was bij de eerste vier. Hij gaat nu niet 

meer. En zelfs thuis is hij opstandig 

geworden. Ik heb er met de 

onderwijzeres in de klas over 

gesproken. Het gaat zo: ze spuwen op 

zijn schrift. Het wordt erg. Als hij 

thuiskomt, kan ik zo zien of zijn dag 

goed of slecht is geweest. Hij zegt: 'Ik 

kan het toch niet helpen dat mijn 

vader werkloos is en mijn moeder geen 

beroep heeft...' " 

(Getuigenis Algemeen Verslag over de 

Armoede) 


4. “Toen ik op de lagere school was, telde ik nooit mee, ik werd altijd als de 

mindere beschouwd. Ik werd slecht behandeld en dikwijls uitgelachen. Ik 

was een luierik, een nietsnut in de ogen van de leerkrachten. Ik zat altijd 

alleen op een bank in de hoek van de klas. 

Het maakte mij agressief. Ik heb gevochten, ik heb grove woorden gebruikt 

om mij te verdedigen. Ik mislukte in mijn ondervragingen omdat ik 

ontmoedigd was. Ik wilde niets meer leren. Soms bleef ik van school weg en 

verstopte mij ergens. Toch wilde ik leren, maar de anderen begrepen mij 

niet. Ik werd onhandelbaar. Alleen thuis voelde ik mij goed. 

Die dingen vergeet je nooit meer. Ik denk er nog dikwijls aan terug. Soms 

vraag ik me af of ik wel normaal ben.” 

(Getuigenis uit armoede en onderwijs, BMLIK, 1997) 

5. “We moesten van de meester 

documentatie meebrengen over dieren. 

Nu mogen we in groepjes een 

spreekbeurt voorbereiden. Ik vond 

alleen maar een paar prenten op 

zolder. Ik zag een paar kinderen met 

een veelbetekenende blik kijken. Zal er 

iemand met mij willen samenwerken? 

Ik kan beter zeggen dat ik liever alleen 

werk.” 

(Getuigenis Campagne Welzijnszorg 2002) 

6. “Of dan vroeg de leraar: 

“Wie heeft er leuke dingen in 

het buitenland meegemaakt?” 

Dan stak bijna iedereen zijn 

vinger op. Ik niet! Ik was daar 

wel kwaad over.” 

(Jos, 10 jaar) 


7. "In onze klas is er een meisje, dat heel 

arm is. - Ze heeft niet altijd wat nodig is 

om de lessen te kunnen volgen. Zij heeft 

meestal niets te eten om 10 uur. Ze 

draagt kleren die niet meer in de mode 

zijn en soms zijn ze ook vuil en 

gescheurd. Wat het allerergst is: ze is 

bijna altijd alleen. Mijn vriendin en ik 

zijn met haar gaan praten tijdens de 

speeltijd en tijdens de lessen gaan we 

naast haar zitten. We lenen haar ons 

gerief en delen ons vieruurtje met haar. 

Maar dat is niet voldoende en we weten 

niet altijd wat we moeten doen. Wij 

vinden dat het onrechtvaardig is als je 

arm bent." 

9. “Ik heb de kinderen ook al 

thuisgehouden omdat ik hun eten niet kon 

betalen. Ik steek dat niet weg. Ik zoek dan 

een uitweg naar de school toe. Ik zeg dat 

ze ziek zijn. Anders is het weer van 

“mama kan dat niet betalen”. Ik houd ze 

thuis omdat de kinderen daarvoor niet 

bekeken zouden worden.” 

(Getuigenis Armoede en onderwijs, BMLIK, 

1997) 

8. "Aan het begin van het 

schooljaar zijn de kinderen nog 

vol goede moed, maar ze hebben 

de nodige schooluitrusting niet 

omdat wij niet het geld hebben om 

dat te kopen. Dat doet pijn. De 

kinderen schamen zich. Ze zijn 

bang voor straf, willen niet meer 

naar school of worden brutaal en 

angstig. Het meisje kreeg altijd 

maar straf, omdat ze haar klasgeld 

niet bij had, haar geld voor de 

schoolreis of voor de spaarkas, en 

dat kwam altijd op haar hoofd 

terecht." (Getuigenis Algemeen 

Verslag over de Armoede) 

10. “We moeten zelfstandig leren 

werken, zegt de meester. Daarom 

werken we af en toe in groepjes. 

Vandaag moesten we allerlei maten 

nemen. Nog voor de meester de 

groepen samenstelde, hoorde ik 

sommigen al fluisteren: ‘Hopelijk zit 

Hendrik niet bij ons want die rekent 

dikwijls verkeerd!’ ” 


Bijlage 2: Werkblad bij de getuigenissen 

Kies twee getuigenissen uit die jou het meest raken en vertel waarom je deze koos. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Draag jij er soms toe bij - door hoe je reageert – dat andere kinderen zich slecht 

voelen? Hoe? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Hoe kan het anders? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Heb jij jezelf ook al eens slecht gevoeld door de reactie van iemand anders? Kan je er 

iets meer rond vertellen? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Maak een gedicht bij de getuigenissen. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Bijlage 3: Voorbeelden Lopke in Aarschot (2006-2007) 

Hard 

Wij zijn rijk, 

jij bent dat niet 

Waarom zouden we dan met je spelen? 

Je hebt geen dure kleren, 

jouw huis is afgeleefd 

Bij ons is dat wel anders 

Wij kunnen elk jaar 

wel vijf keer op vakantie 

En jij? Nooit zeker? 

Dat wist ik wel. 

Minder dan jou 

Minder dan jou is anders zijn 

Minder dan jou is niet fijn 

Minder dan jou, er is geen vriend 

Minder dan jou, 

minder dan niks 

Minder dan jou 

Ik voel me zo klein 

Soms zou ik graag jou willen zijn 

Uitsluiten 

Uitsluiten 

Is uitlachen 

Pijn 

Is tranen veroorzaken 

Weer een klap in mijn gezicht, 

duisternis in plaats van licht 

Waarom moet het nu zo lopen? 

k’ durf bijna niet meer te hopen 

Ik moet knokken om niet te vallen, 

vechten om te blijven staan 

Denken aan de kleine dingen 

waarvoor ik door moet blijven gaan 

Is niet bij de groep horen 

Je kan ook 

Tranen uitsluiten 

Weet je? 

Zeg niet 

Zeg niet: 

die is lelijk, 

die lijkt dom 

die is zwart 

en die is krom 

Hoe zou het zijn 

als je binnenin kon kijken, 

de dingen gaan dan vast 

heel anders lijken 



Titel BEN IK IN DE MODE? 

Over merken in de klas! 

Doelen De kinderen reflecteren over hoe “hebben” en de materiële welstand 

een invloed hebben op “zijn” en je identiteit. 

De kinderen verbinden hun eigen ervaringen met merkproducten met 

de ervaringen van andere kinderen, voornamelijk met die van 

kansarmen. 

De kinderen reconstrueren de ervaring van uitsluiting van kansarmen 

omwille van merkproducten. 

De kinderen voeren een klasgesprek waar ze luisteren naar elkaar, zich 

duidelijk uitdrukken, helpen elkaar bij de formulering van ideeën,… 

De leerlingen reageren op een getuigenis van een moeder die in 

kansarmoede leeft en vertelt dat haar kinderen worden uitgesloten 

omdat ze geen schoolgerei van een bepaald merk hebben of geen 

merkkledij dragen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke koopt haar kleding in de kringloopwinkel. Dit is geen merkkledij. 

Gelukkig reageert haar vriendin, Annelies hier supertof op. 

Benodigdheden Werkblad met de instructie. 

Voor de creatieve verwerking: reclamefolders, flappen, lijmstiften,… 

Mogelijkheden In contractwerk: de getuigenis geeft aanleiding voor een gesprek in 

kleine groep en leidt tot het noteren van een aantal voorstellen om er 

in de klas aan te werken dat kinderen zich goed kunnen voelen, of ze nu 

schoolgerei en kledij van een bepaald merk hebben of niet. 

Je kan de getuigenis inleiden en nadien de leerlingen in groepjes laten 

werken. Dan bespreek je hun voorstellen. 

De voorstellen van de verschillende groepjes kunnen op een bepaalde 

manier neergeschreven /uitgetekend / versierd worden zodat het een 

echte klasafspraak wordt. 

Je kan er ook voor opteren om een klassikaal kringgesprek te hebben 

over dit onderwerp. 

Verloop Intro: Motivatie via het lezen van de getuigenis 

De kinderen lezen de getuigenis 7 . 

Gesprek over merken 

o De kinderen geven aan wat maakt dat ze schoolgerei of kledij 

van een bepaald merk belangrijk vinden. 

o Ze geven aan hoe zij reageren op het al dan niet hebben van 

schoolgerei of kledij van een bepaald merk. 

o Ze kunnen in groep filosoferen over de vraag of je minder 

bent als je geen schoolgerei of kledij hebt van een bepaald 

merk. 

o Ze komen tot een aantal voorstellen om er in de klas aan te 

7 Getuigenissen: http://sos.welzijn.net 


werken dat kinderen zich goed kunnen voelen, of ze nu 

schoolgerei en kledij van een merk hebben of niet. 

Kern: Creatieve verwerking 8 

Mogelijke creatieve verwerking: 

o Groepswerk: collage 

o Onderwerp: schoolgerei / kleding 

sommige groepen werken rond schoolgerei, andere rond 

kleding 

o Collage 1: schoolgerei (kledij) dat (die) ze mooi vinden 

verzamelen op een flap en er een leuke collage mee maken. Er 

zijn geen beperkingen qua budget. Ze moeten er wel de prijs 

bij vermelden. 

o Collage 2: schoolgerei (kledij) dat (die) ze zich kunnen 

aanschaffen met een beperkt budget (vooraf opgeven): de 

leerlingen proberen met een beperkt budget toch een tof 

geheel samen te stellen. Ze kunnen hierbij hun creativiteit 

gebruiken: bvb. gewoon effen kaftpapier dat ze zelf 

‘opfrissen’ met leuke knipsels 


Als deze fiche in het 5de lj. gebruikt wordt, kan je met de lkr. van het 6de lj. de 

afspraak maken om de boeken het volgende schooljaar op een andere manier te 

kaften: geen duur kaftpapier, maar gewoon effen bruin of blauw kaft- of inpakpapier 

waarmee de leerlingen zelf creatief aan de slag kunnen. Op deze manier worden de 

verschillen tussen de leerlingen op dat vlak weggenomen en leren leerlingen creatief 

werk waarderen. 

Bijlage Bijlage: Werkblad over merken in de klas. 

8 idee creatieve verwerking: leerkrachten 3 de graad basisscholen Dilsen-Stokkem 


Bijlage: Merken in de klas 

Hieronder lees je een getuigenis van Marleen, een moeder die in armoede leeft. Zij 

vertelt hoe haar kinderen worden gepest omdat zij geen schoolgerei en kledij van een 

welbepaald merk hebben. Bekijk hoe jullie er in de klas aan kunnen werken dat niemand 

daarvoor wordt gepest of uitgesloten. 

Marleen 9 vertelt: 

“Heb je niet genoeg geld om kaftpapier te kopen?”, vroeg een onwetende 

leerkracht aan mijn dochter. Ze kwam ontgoocheld naar huis. We hadden zo ons 

best gedaan om met restjes papier te doen wat gevraagd was… 

Mijn dochter kreeg van haar meter een Kipling-boekentas cadeau. Maar ik durf er 

mijn dochter niet mee naar school sturen want ik weet dat ze daar zullen zeggen: 

“Daar heeft ze wel geld voor en haar schoolrekeningen betaalt ze niet.” 

Mijn kinderen worden gepest omdat zij niet in de nieuwste kledij rondlopen. Ik 

vind het niet erg om tweedehands kledij te dragen maar voor mijn kinderen vind 

ik dat wel erg. Zij worden sinds wij in armoede leven niet meer gevraagd op 

verjaardagsfeestjes. Dat was vroeger anders. 

Bespreek in jullie groepje volgende vragen: 

Wat maakt dat kinderen graag schoolgerei of kledij van een bepaald merk 

hebben? 

Hoe reageren jullie als kinderen geen schoolgerei of kledij van een bepaald merk 

hebben? Hoe voelt dat voor hen, denk je? 

Ben je minder als je geen merkproducten hebt of koopt? Waarom wel of niet? 

Schrijf op de achterkant een aantal voorstellen op over hoe jullie er in jullie klas aan 

willen werken dat elk kind er zich goed voelt, welk schoolgerei het ook heeft, welke 

kledij het ook draagt... 



Titel WAT JE MET EEN LAAG LOON (NIET) KAN DOEN? 

Doelen De kinderen bekijken welke kosten een gezin op een jaar heeft en 

hoeveel loon je daarvoor nodig hebt, op maandbasis en jaarbasis. 

De kinderen kunnen argumenteren hoe ze aan het resultaat van de 

berekening komen. 

Beseffen dat een gezin in armoede zich heel wat zaken die wij 

vanzelfsprekend vinden, niet kan aanschaffen 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

In het gezin van Lopke zijn er weinig middelen. Maar hoeveel geld 

heeft een gezin per jaar nodig om alle kosten te betalen? En wat blijft 

er dan nog over om echt te ‘leven’? 

Benodigdheden Computer met internetverbinding 

Werkblad - stappenplan 

Reclamefolders met voedingsproducten. 

Mogelijkheden Klas opsplitsen in verschillende groepen van een 4-tal leerlingen 

Je kan elke groep alles laten uitwerken, maar je kan de opdrachten 

ook verdelen, zodat elke groep iets uitwerkt en alle gegevens worden 

samengevoegd om het geheel te overzien. 

Het bekijken van de presentatie op de computer kan verwerkt 

worden in een contractwerk. De taak kan dan individueel of per twee 

uitgevoerd worden. 

Eindtermen/ 

Streefdoelen 

In deze activiteit zit heel wat wiskunde verwerkt. Dat is juist de 

bedoeling en de kracht van projectwerk: geen opsplitsing in vakken, 

maar de werkelijkheid vanuit verschillende invalshoeken bekijken. In 

principe mogen de berekeningen geen problemen opleveren voor 

leerlingen van een 6 de leerjaar. Je kan het rekenwerk wel verdelen (of 

laten verdelen door de leerlingen zelf). 

Verloop Intro: Situatieschets 

De situatie waarin Lopke leeft is niet eenvoudig: 

o ze hebben het thuis niet zo breed. En dat heeft heel wat 

gevolgen op het alledaagse leven. 

o Laat de leerlingen voorbeelden geven uit de verhalen. 

Kern 

Brainstorm klassikaal of in kleine groep 

o Waaraan wordt er bij de kinderen thuis geld uitgegeven? 

o Onder welke rubrieken valt het? 

Klasgesprek 

o Schat hoeveel geld het per week kost. 

o De kinderen rekenen uit hoeveel dit is op jaarbasis. 

o Welke onkosten zijn daarvan overbodig? 

o Hebben we alles berekend wat we nodig hebben? 

o Hoeveel geld heeft een gezin dan nodig per jaar? 

o Heeft elk gezin dit geld? 

o Wanneer spreken we van armoede? 



Vooraf denken de kinderen na over waaraan bij hen thuis geld wordt uitgegeven. De 

kinderen noemen rubrieken op en schatten hoeveel geld dit per week kost. Daarna 

rekenen ze dit om naar een bedrag op jaarbasis. 

Vervolgens bekijken ze de presentatie op www.armoede.be ‘ 

o Wat je met een laag loon (niet) kan doen. 

o Ze bedenken voor de verschillende uitgavenposten die op de 

website vernoemd worden waar zij zelf binnen hun gezin geld 

aan uitgeven. 

Afsluiting 

Afrondend gesprek over wat leerlingen het meest zouden missen. Ze 

denken eerst na voor welke uitgaven er geen geld meer over is. Denk 

hierbij bvb. aan hobby’s. Dan staan ze even stil bij wat dat voor hen 

zou betekenen als er geen geld meer over zou zijn om dat te betalen. 

Wat zouden ze het sterkst missen? 

Bron www.armoede.be 

Bijlage Bijlage: Werkblad over wat je met een laag loon (niet) kan doen 


Bijlage: Wat je met een laag loon (niet) kan doen 

In het gezin van Lopke zijn er weinig middelen. Maar hoeveel geld heeft een gezin per 

jaar nodig? Op de website ‘www.armoede.be’ hebben ze dit berekend. Maar vooraf 

moet je zelf eens nadenken waaraan jij zelf allemaal geld uitgeeft. 

1. Aan welke zaken geef jij en je familie geld uit? Overloop eens de voorbije maanden 

en denk aan verschillende zaken: ook de huur van een woning, cadeautjes, uitstappen, 

vakantie. Schrijf ze hier op: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 

2. Probeer eens een idee te krijgen van hoeveel geld er bij jou thuis per week wordt 

uitgegeven aan eten. Schrijf hieronder je berekening. Als je in groep werkt, overleg 

dan met elkaar. 

→ Tip: Schrijf de verschillende producten die jullie eten op en schrijf erbij welke 

prijs die ongeveer hebben. Je kan reclamefolders inkijken om prijzen te 

kennen. Misschien heb je wel kastickets. 

Op één week tijd denk ik dat wij in ons gezin € …………………………. uitgeven aan eten. Dat 

heb ik zo berekend: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 

Wij zijn thuis met …………………personen. 

Hoeveel geld heeft een gezin volgens jou per maand nodig? ………………………………………………….. 

3. De Europese Unie zegt dat een Belgisch gezin van vier personen (twee ouders met 

twee kinderen) met een jaarlijks inkomen van 17.243 euro arm is. 


Kan jij berekenen hoeveel inkomsten dit gezin dan per maand heeft? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

4. Om je een idee te geven wat dit gezin met dit bedrag wel en niet kan aankopen, kan 

je eens kijken op www.armoede.be . Daar vind je een presentatie: 

1. Surf naar www.armoede.be 

2. Klik links op ‘thema’s’. 

Je komt terecht bij het thema ‘inkomen’. 

3. Klik onderaan op ‘Beeld je in wat je met een laag loon (niet) kan doen’ 

en bekijk de presentatie. 

4. Als de presentatie gedaan is en ze ging te snel, kan je ze nog eens 

opnieuw bekijken. Druk op de knop ‘Toon opnieuw’. 

5. Beantwoord nu volgende vragen: 

Er werden 6 rubrieken genoemd in de presentatie. Geef voor elk van deze rubrieken 

een aantal voorbeelden van waar jouw gezin geld aan besteedt. 

Bijvoorbeeld bij “wonen” schrijf je: “Elke maand betalen we huishuur”. Of: “Het huis 

waar wij in wonen is van ons. Mijn ouders hebben het gekocht. Elke maand betalen we 

een gedeelte van de lening af aan de bank. 

Schrijf hier nu je eigen voorbeelden: 

• Wonen: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Elektriciteit, gas en water: (Bijvoorbeeld: we hebben een wasmachine) 


………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Eten: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Gezondheid: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Kleding: 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Vervoer en communicatie: (Bijvoorbeeld: ik ga met de bus naar school, mijn 

moeder neemt de trein naar het werk, mijn broer heeft een gsm) 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

• Andere: 


6. De bedragen die voor de verschillende onderdelen genoemd worden op de website 

staan hieronder in de eerste kolom. Bereken daarnaast hoeveel dit 

dan gemiddeld per maand is. 

Wonen 5.901,70 euro 

Elektriciteit, gas 

en water 

1.501,74 euro 

Eten 3.370,71 euro 

Gezondheid 1.287,86 euro 

Kleding 1.380,19 euro 

Vervoer en 

communicatie 

4.608,14 euro 

Per jaar Per maand 

TOTAAL ………………………. ……………………….. 

7. Vergelijk het bedrag dat jij zelf voor eten had gevonden voor je eigen familie met 

het bedrag dat hierboven voor eten voorzien wordt. Wat stel je vast? 

(Opgepast: het bedrag dat op de website vernoemd wordt, is voor een gezin met 2 

volwassenen en 2 kinderen!) 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

8. Is er nog geld over voor de ‘andere’ zaken die jullie nog gevonden hadden? Denk 

bijvoorbeeld aan uitstapjes, hobby’s,… 

Wat denk je daarvan? Wat zou je het meest missen? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 



Titel ANDERS IS NIET MINDER! 

Gelijk en toch anders 

Doelen De kinderen kunnen de informatie over “anders-zijn” die uit het 

gesprek voortkomt beoordelen. 

De kinderen kunnen kritisch zijn t.o.v. het verschillend zijn van de 

anderen en formuleren hier hun eigen mening over. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het vaak niet gemakkelijk. Lopke denkt dat ze nergens 

goed in is en vindt het leven maar een soep. Ze denkt dan aan alles wat 

niet gemakkelijk gaat. Maar oma Wiske lacht: ‘ Maar er zitten ook 

altijd lekkere balletjes in die soep. Als je het niet meer ziet zitten, 

moet je die gaan tellen!’. Als Lopke begint te tellen, vindt ze nog heel 

wat zaken waar ze wel blij om kan zijn… 

Benodigdheden Kaartjes in twee verschillende kleuren, minimum 10 van elke kleur per 

kind 

Mogelijkheden Gelijkenissen en verschillen zoeken tussen en met elkaar en deze op 

kaartjes noteren 

Kringgesprek waarin de leerlingen zoeken naar gelijkenissen met en 

verschillen tussen elkaar 

Filosoferen over anders-zijn 

Nadenken over de balletjes in je eigen soep en die creatief vorm 

geven 

Verloop Activiteit 1 

Mogelijkheid 1: Kaartjesspel 

De leerlingen krijgen elk een 10-tal kaartjes in twee verschillende 

kleuren. 

o Ze schrijven op elk kaartje hun naam. 

o Ze stappen ermee naar andere leerlingen en zoeken een 

verschil en/of een gelijkenis. 

o Ze proberen met zoveel mogelijk kinderen een verschil en een 

gelijkenis te vinden. 

o Ze mogen maximum twee keren hetzelfde gebruiken: 

Bijvoorbeeld gelijkenis: we zijn allebei meisjes; 

Bijvoorbeeld verschil: andere kleur ogen. 

Op die manier worden de kinderen gemotiveerd om ruimer te 

gaan kijken en denken. 

o Ze schrijven het verschil of de gelijkenis op de achterzijde 

van hun kaartje en wisselen het met hun partner. 

Na een 10-tal minuten vindt er een plenum plaats 

o De leerlingen leggen hun kaartjes open en er besproken welke 

verschillen en gelijkenissen er zoal gevonden zijn. 

o Er wordt ook besproken of het moeilijk of makkelijk was om 

verschillen en gelijkenissen te ontdekken. Was het ene 

makkelijker dan het andere? 


Mogelijkheid 2: Binnen- en buitenkring 

Elk kind heeft 3 kaartjes in handen in 2 verschillende kleuren. 

o In een eerste duogesprekje zoeken de leerlingen 3 

gelijkenissen met elkaar. 

o Ze schrijven ze op hun kaartjes. 

o Na enkele minuten wordt er doorgeschoven, zodat er nieuwe 

duo’s ontstaan. 

o Nu zoeken ze 3 verschillen met elkaar. 

o Ook deze schrijven ze op. 

o Als er opnieuw wordt doorgeschoven vergelijken ze de 

gelijkenissen met hun nieuwe partner: 

Zijn de gelijkenissen van daarjuist nog gelijkenissen? Of zijn 

ze nu verschillen geworden? 

De leerlingen hebben elk 3 kaartjes en vergelijken dus max. 6 

gelijkenissen met elkaar (sommigen kunnen immers dubbel 

genoteerd staan). 

o Als ze nog eens doorschuiven vergelijken ze de verschillen 

met elkaar. Zijn het nog verschillen of zijn het nu 

gelijkenissen geworden? 

Plenum: hoe vond je deze activiteit om doen? 

o Wat was gemakkelijk? Wat vond je moeilijk? 

Wat is je opgevallen? Bleven gelijkenissen, gelijkenissen of 

veranderden ze? Hoe was het met de verschillen? 

Wat zijn zoal gelijkenissen? En wat zijn zoal verschillen? 

o Wat vind je van het feit dat we, ondanks het feit dat er heel 

wat gelijkenissen zijn, we toch heel sterk van elkaar 

verschillen? 

Activiteit 2: Filosoferen 

Hoe zou de wereld eruitzien als iedereen hetzelfde zou zijn? 

Wat verkies je? Iedereen hetzelfde, of iedereen anders? Waarom? 

Anders ≠ minder 

Activiteit 3: Het leven is een soep… 

Situatieschets 

Iedereen heeft het wel eens moeilijk en dan vinden we het leven wel 

eens een soep. Oma Wiske geeft Lopke echter de goede raad van 

altijd het positieve te blijven zien: er zijn altijd lekkere balletjes in 

die soep! 

Vraagstelling 

o Wat vind jij wel eens moeilijk? Wanneer is het leven voor jou 

een soep? 

o Denk eens na over de balletjes in jouw soep… Wat zijn de 

dingen die wel goed gaan, de zaken waar je wel blij om kan 

zijn, de zaken die wel mogen gezien worden,… 


Afsluiting 

Probeer jouw soep met balletjes creatief voor te stellen. Je mag er 

alle richtingen mee uit. Het moet ook geen soep blijven . Het kan 

even goed een eentonig landschap worden met knoppen die kunnen 

openbloeien. Je mag het visueel doen, maar het kan ook met woorden 

of met muziek. 

Presentatie van het gemaakte werk + positief bekrachtigen 



Titel LOPKES GEVOELENS 

Doel De leerlingen drukken in een niet-conflictgeladen situatie, eigen 

indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waarderingen spontaan 

uit . 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

In het verhaal ‘Het leven is een soep’ wordt Lopke met heel wat 

verschillende gevoelens geconfronteerd: vriend Tom die vertelt dat hij 

naar Bulgarije gaat verhuizen, ruzie thuis, de gesprekken met oma 

Wiske en oma Lobelia, de verhuis,… 

Benodigdheden Gevoelskaartjes. Je kan deze aan elkaar bevestigen met een splitpen, 

zodat je een gevoelswaaier bekomt. 

Eventueel ‘Een Huis vol gevoelens en axen’ (speelleerset uitgegeven 

door het CEGO) 

Splitpennen 

Mogelijkheden Je kan deze gevoelens bespreken in een kringmoment 

Je kan de kinderen de gevoelens in kleine groepjes laten bespreken 

Verloop Intro: Situatieschets 

We hebben al verschillende keren gezegd dat Lopke het niet 

gemakkelijk heeft omdat ze thuis in armoede leeft. Heel de 

gezinssituatie lijdt daaronder. Er komen ook nogal eens ruzies uit 

voort. 

Vandaag gaan we eens stilstaan bij de gevoelens waar Lopke mee 

geconfronteerd wordt. 

Kern 

Activiteit 1: De beschrijving van de gevoelens van Lopke 

Verdeel de klas in groepjes 

Verdeel de tekst over de groepjes: Elk groepje neemt een deel van 

het verhaal voor zijn rekening 

De leerlingen lezen hun deel van het verhaal eerst in stilte en 

onderlijnen woorden en zinnen die iets zeggen over hoe Lopke zich 

voelt. 

Bijvoorbeeld in hoofdstuk 4: ‘Lopke kijkt vanonder haar wimpers van 

de een naar de ander. Ze heeft geen honger meer.’ (Uiteraard heb je 

de context nodig om het gevoel juist in te schatten, aan te voelen). 


Je kan er nog een dimensie aan toevoegen 10 door in kleur te laten onderstrepen: hoe 

voelt dat gevoel aan? Is het donker of licht? Vrolijk of droevig,…? En welke kleur 

past daar dan bij volgens jou? 

Zo help je kinderen om het gevoel ‘te pakken’ en aan te voelen hoe dat voelt. Een 

heel belangrijke stap naar het ontwikkelen van sociale competentie toe. 

In een volgende stap worden de leerlingen uitgenodigd om de 


Themanummer Atelierwerk. Ego/Echo, 4 (4), 12-15. 


gevoelens een naam te geven, er het gevoel op te plakken. 

o Bied hen de bijgevoegde kaartjes met gevoelens aan (Zie 

bijlage 1), of een gevoelswaaier als je die ter beschikking 

hebt. 

o Laat hen een keuze maken (gevoelens leren herkennen en 

benoemen). 

o Als ieder zijn keuze gemaakt heeft, mogen ze overleggen in 

groep. Misschien is voor dezelfde situatie wel een ander 

gevoel gekozen. 

o Laat elk kind iets meer vertellen over het gevoel dat hij 

gekozen heeft. Ze moeten zich niet verantwoorden (geen 

waarom-vraag), maar wel goed naar elkaar luisteren en nagaan 

of ze de juiste invulling aan het gevoel gegeven hebben. 

o Elk groepje bespreekt het eigen hoofdstuk (of hoofdstukken) 

en komt zo tot een mini-gevoelswaaier: een waaier die bij hun 

stuk van het verhaal past. 

o Je kan de groepjes hun waaier laten bundelen met een 

splitpen. 

De waaiers worden uitgewisseld en de leerlingen gaan nu in het 

gedeelte waarop hun nieuwe waaier gebaseerd is, zoeken naar 

voorbeelden die bij de aangehaalde gevoelens passen. Vinden ze die 

gevoelens terug in het verhaal? Indien niet, kunnen er vragen over 

gesteld worden, indien ze gevoelens sterk missen, kan dit in een 

plenum ook aan bod komen. 

Ga na of alle gevoelens duidelijk zijn voor de kinderen. In het huis vol 

gevoelens en axen vind je werkvormen om de gevoelens te 

introduceren. 

Je kan ook elk groepje één van hun gevoelens laten kiezen en dat 

laten uitbeelden voor de anderen: in een rollenspel, als levend 

standbeeld,… 

Welke groep kan het gevoel raden? Bespreken hoe het verliep: 

makkelijk of moeilijk? Hoe wist je dat het dat bepaalde gevoel was? 

(= aandacht hebben voor het non-verbale in communicatie) 

Afsluiting: Verwerking 

Laat de kinderen nadenken over situaties waarin zij gelijkaardige 

gevoelens hadden als Lopke. Dit om kinderen te helpen vulling geven 

aan de gevoelens en ze ook bij zichzelf te leren herkennen. 

Laat hen er één gevoel uitkiezen waarbij ze een eigen situatieplaatje 

maken: 

o Aan één zijde tekenen ze de kern van de situatie, 

o Aan de andere kant schrijven ze kort ‘het verhaal’ (de 

context waarin ze dat gevoel hadden) neer. 



Je kan de leerlingen voorbeelden laten zien uit ‘het huis vol gevoelens en axen – 

uitleenmogelijkheden eventueel op de provincie). 

Deze situatieplaatjes worden in een doos verzameld. 

o Af en toe – op een dood moment – kan je een kind een kaartje 

uit de doos laten nemen. 

o De tekening wordt getoond en het bijhorende verhaal 

voorgelezen. 

o De andere leerlingen proberen het gevoel waarover het gaat 

te herkennen en te benoemen. 

Bijlagen Bijlage 1: Basisgevoelens Lopke 

Bijlage 2: Uitgebreide lijst gevoelskaartjes 

Info: 

De gevoelens uit ‘Een Huis vol gevoelens en axen’ (speelleerset uitgegeven door het 

CEGO) waar kinderen uit kunnen kiezen: 

Blij Trots Veilig 

Eenzaam Jaloers Gelukkig 

Ongelukkig Schuldig Machteloos 

Bang Onrustig Dankbaar 

Verlegen Ontgoocheld Verdrietig 

Beschaamd Woedend Ontroerd 

Verliefd In paniek Beledigd 

Vul deze lijst zo nodig nog aan. Deze lijst is niet allesomvattend! 


Bijlage: Gevoelskaartjes 

Gewoon 

Blij 

Bang 

Verdrietig 

Boos 


Bijlage 2: Uitgebreide lijst gevoelens 

Blij 

Eenzaam 

Ongelukkig 

Bang 

Verlegen 

Beschaamd 


Trots 

Jaloers 

Schuldig 

Onrustig 

Ontgoocheld 

Woedend 


Veilig 

Gelukkig 

Machteloos 

Dankbaar 

Verdrietig 

Ontroerd 


Verliefd 

In paniek 

Beledigd 



Titel ZIE WAT LOPKE KAN 

Kinderen en hun talenten 

Doelen De kinderen verwoorden wat telt of wat zou moeten tellen in hun 

leven en de maatschappij als talent. 

De kinderen benoemen en waarderen de talenten van zichzelf en van 

hun medeleerlingen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke denkt dat ze nergens goed in is. Op school zijn de anderen 

altijd beter. Maar oma vertelt dat het niet alleen over school gaat. Er 

zijn ook andere dingen in het leven waar je iets aan hebt. Oma weet 

iets waar Lopke héél goed in is… Nu is Lopke nieuwsgierig… 

Mogelijkheden Filosoferen met kinderen 

Verwerking kan individueel of in groep gebeuren 

Je kan ook werken met een leerling van de week. Dit loopt dan over 

een langere periode. 

Verloop: Intro:Situatieschets 

In het verhaal ‘Het leven is een soep’, vertelt Lopke aan oma Lobelia 

dat ze eigenlijk niets goed kan. 

Net zoals Lopke denkt dat ze niets goed kan, zijn er in alle klassen 

kinderen die denken dat ze niets goed kunnen. 

Zo is er ook Jan… 

Lees het volgende fragment voor uit ‘Jan en het gras’ van Harrie 

Geelen. 

“Alle mensen konden iets, maar Jan kon niets. Behalve tekenen. Maar 

tekenen telt niet. Zijn vader kon bier drinken zonder dronken te 

worden. En zijn moeder kon een dik boek in één dag uitlezen. En zijn 

zus had al een echte viool. Jan groef een gat in de tuin en zei in de 

grond: “Ik kan helemaal niets.” Hij deed de kuil dicht, ging naar binnen 

en moest naar bed.’ 

Kern 

Activiteit 1: Filosoferen 11 

Filosofeer met de kinderen met de volgende vragen als leidraad: 

o Wanneer kan je iets? Als je bewezen heb dat je het kan? Of 

als je denkt dat je iets kan? 

o Wanneer kan je niets? Als iedereen zegt dat je niets kan? 

Of als alles wat je doet, mislukt? 

o Zijn er talenten die niet meetellen? 

o Is het ene talent waardevoller dan het andere? Wie bepaalt 

dat? 

o Kan je iets bedenken wat je nooit zou kunnen? 

o Bestaan er mensen die niets kunnen? 

11 Antheunis, I., Buys, H., Colson, V., Derèse, M., Hoes,F. & De Paepe., S. (2009). Achter de spiegel. Lestips. 

Werken met boeken in de klas. Jeugdboekenweek. 


Achtergrondinformatie rond filosoferen met kinderen: 

Filosoferen met kinderen is een gespreksmethode waarbij je in groep 

een onderwerp, vraag, kwestie, woord of begrip onderzoekt. Je 

behandelt de filosofische vragen vooral op een abstract niveau. Het 

concrete en het persoonlijke laat je zoveel mogelijk los. Bij 

filosoferen met kinderen doe je vooral een beroep op de natuurlijke 

nieuwsgierigheid van kinderen, de kritische zin, het luisteren naar 

elkaar, het bereid zijn om dingen in vraag te stellen om daarna als 

groep tot een besluit, een overeenkomst te komen. 

Anders dan in een kringgesprek waarin samen over eenzelfde 

onderwerp gepraat wordt, is het filosofische gesprek er één van 

verwondering en onderzoek. Op een filosofische vraag is er vaak geen 

eenduidig antwoord te vinden. Grote kans dat het antwoord in jouw 

klas anders is dan dat in de klas van je collega. Als leerkracht ben je 

vooral een moderator: je brengt je eigen mening of kennis zo min 

mogelijk aan in het gesprek. Laat je leiden door wat de kinderen 

aangeven en ga er spontaan op in. Stel de kinderen gerust: er zijn 

geen foute antwoorden mogelijk. Flink doorvragen is de boodschap! 

(Zie ook fiche filosoferen als bijlage bij fiche 3.10) 

Activiteit 2: Individuele verwerking 

Bedenk eens waar jij goed in bent. 

Toon het op jouw manier! 

Maak jouw eigen talentendoos: 

Doe dat op je eigen manier. Het maakt niet uit hoe ze eruit ziet, 

het maakt niet uit wat erin ligt, als het maar iets vertelt over jouw 

talent. 

Tip: 

Daag je leerlingen uit om het op hun manier te doen, volgens hun talenten! Een 

kind dat goed kan schrijven kan het noteren, een leerling die goed kan tekenen, 

kan er een kunstwerkje insteken, een handige leerling kan er een speciale doos van 

maken, iemand die knap is rond de natuur, kan de doos een natuurvulling geven. 

Iemand die goed kan zingen, kan je een lied laten maken of een liedje laten zingen 

dat je opneemt op cassette. Iemand die goed kan toneelspelen kan er een foto 

insteken van een toneeltje. Help kinderen hierbij, zodat er niemand uit de boot 

valt! 

Verplicht de leerlingen zeker niet om allemaal een tekening te maken. Als dat jouw 

talent niet is, kan dat heel frustrerend zijn… 

Activiteit 3: Groepswerk 

Opdracht werkblad ‘Ik ben buitengewoon’ uit ‘Werkboek 

Contactsleutels’ van De Sleutel – Zie bijlage 

De kinderen beantwoorden de vragen op het werkblad in groep. 

Activiteit 4: Leerling van de week 

Je duidt elke week een leerling aan die een hoekje van de klas naar 


eigen smaak mag inrichten om iets meer over zichzelf te vertellen. 

Kinderen kunnen hier foto’s ophangen, iets meebrengen over hun 

hobby’s of bijzondere interesses,… 

In de loop van de week krijgt de leerling in kwestie de tijd om iets 

over zijn hoekje te vertellen; de andere leerlingen mogen ook 

vragen stellen. 

Op het einde van de week maakt elke leerling een pluim voor de 

leerling van de week, waarop ze iets positiefs schrijven over dit 

kind. 


Zorg ervoor dat leerlingen ruim kijken en niet enkel op schools vlak denken. Je kan 

zelf het voorbeeld geven! 

Een leuke activiteit voor een 6de lj. is ook dat er een passende totemnaam wordt 

gegeven en de pluimen ook op die manier worden verwerkt. Aandachtspunt: een 

totemnaam geeft op een korte, krachtige manier de sterke eigenschappen van de 

persoon in kwestie weer. 

Afsluiting 

De pluimen hangen op de ‘Wall of fame’ 

Bijlage Bijlage: Werkblad uit werkboek Contactsleutels’ 12 – 

12 Werkboek Contactsleutels. De sleutel. De Sleutel. p. 13 


Bijlage 1: Groepswerk 

Ik ben buitengewoon 

de schrijver mijzelf ………. 


Lopke 6 de leerjaar 6. 11-5.11 

Titel ZIE WAT IK HIER ALLEMAAL VIND 

De kringwinkel, de vintage! 

Doelen De kinderen onderzoeken het thema”kringwinkel” inhoudelijk door 

kleine onderzoeksgemeenschappen te vormen. 

De kinderen verbinden hun eigen ervaring aan de systemen van de 

georganiseerde recyclage. 

De kinderen ontdekken alternatieven voor het consumptiegedrag 

van onze maatschappij. 

De kinderen bekijken het werk van de kringwinkels en soortgelijke 

initiatieven vanuit verschillende perspectieven (werkgever, 

werknemer, klant, …) 

Link met het 

verhaal van Lopke 

Lopke koopt kledij in de kringwinkel. Ook als mama, Lopke en Kevin 

verhuizen naar een appartement kopen ze wat meubilair én een 

computer in de kringwinkel. 

Benodigdheden Computer met internetaansluiting 

Oude kledij die mag verwerkt, herwerkt, herbruikt,… worden 

Mogelijkheden Opzoeken van informatie via websites: kan in groepswerk, kan 

tijdens contractwerk,… (ook afhankelijk van de mogelijkheden van 

de school) 

Info doorgeven via de coöperatieve werkvorm ‘hetzelfde nummer 

groepen presentatie’ of via ‘Zoek de valse’. 

Bezoek aan een kringwinkel ‘Achter de schermen’ 

Aansluitend op de tekst rond tweedehandskledij kan je kinderen 

vragen een oud kledingstuk mee te brengen om dit nieuw leven in 

te blazen. 

Creatieve verwerking met oude kledingstukken 

Verloop 


Best kan je even checken bij de leerkrachten van de tweede graad wat zij rond 

de kringwinkel gedaan hebben. Anders kan de fiche van de tweede graad ook nog 

inspiratie geven. 

Intro: Info over de kringwinkel 

Je kan de klas de opdracht geven de kringwinkel uit de buurt (of 

kringwinkel in het algemeen) voor te stellen. 

De klas wordt in groepjes verdeeld en elke groep krijgt een deel 

van de opdracht. 

Mogelijkheden: 

o Hoe zit de organisatie in elkaar / waar vind je overal 

kringwinkels? 

o Wat is de missie van een kringwinkel? 

o Hoe komt men aan de winkelwaar? Hoe worden goederen 

ingezameld? 

o Wat gebeurt er met de ingezamelde goederen? Welke 


stappen worden er gezet tot aan de verkoop? 

o Wat kan je allemaal kopen in een kringwinkel? 

De nodige informatie kan gevonden worden op de volgende 

website: 

www.kringwinkel.net; www.kringwinkel.com; www.dekringwinkel.be 

Op sommige sites kan je info over de kringwinkel in een bepaalde 

regio opvragen. Sommige kringwinkels hebben een eigen site. 

Kern 

Activiteit 1: Opzoekwerk en groepswerk 

Mogelijkheid 1: Het maken van een samenvattende flap 

Elke groep verwerkt de info rond zijn vraag en stelt deze voor op 

een flap. 


Heb je niet voor elke groep een computer ter beschikking, dan kan je deze 

opdracht in contractwerk steken. Na enkele contractsessies moet elke groep 

zijn presentatie klaar hebben. 


Belangrijk is dat de groep er voor moet zorgen dat elk lid van het team de flap 

kan uitleggen en bespreken. Hier is de groep zelf verantwoordelijk voor…. 

Het doorgeven van de informatie gebeurt via een ‘hetzelfde 

nummer groepen presentatie’ 13 : 

o De groepen (teams) hangen hun resultaten (=flap) op 

o Elk lid van de groep krijgt een nummer van 1 tot 4 (of 5) 

o Er worden ‘hetzelfde nummer ‘groepen gevormd: alle 

nummers 1 vormen een groep, alle nummers 2 vormen een 

andere groep,… (zo krijg je in elke groep iemand van de 

verschillende (oorspronkelijke) groepen: alle expertise is 

in elke groep aanwezig) 

o Elke groep gaat bij het werk van een ander team staan 

o De vertegenwoordiger van het team in de groep licht de 

flap toe en beantwoordt de vragen 

o De ‘hetzelfde nummer groepen’ draaien door, totdat ze 

alles gezien hebben en elke teamvertegenwoordiger 

gehoord hebben. 

Mogelijkheid 2: Zoek de valse vragen 14 

Een tweede mogelijkheid bestaat erin dat je geen samenvattende 

flappen laat maken, maar dat je de groepjes uitdaagt om 3 ‘zoek 

de valse-vragen’ op te stellen waarbij de andere groepen moeten 

13 Kagan, S., Kopmels, D. & de Jaeger, B., (2007), Coöperatief Vergaderen voor. Professionals. Vlissingen: 

Bazalt. 

14 Idem 


aangeven wat de valse uitspraak is. 

o De groepjes moeten m.a.w. drie keren drie uitspraken 

zoeken waarvan er 2 correct zijn, maar 1 foutief. 

(Ze moeten proberen dit zo onopvallend mogelijk te doen, 

zodat de anderen echt wel moeten zoeken…. ) 

De vragen worden opgehangen 

De andere groepen gaan op zoek: ze mogen gaan zoeken op 

internet, via de websites van de kringwinkels. 

Activiteit 2:Eventueel bezoek aan de kringwinkel 

Je kan aan de kringwinkel vragen om een bezoek achter de 

schermen te mogen brengen. 

Bedoeling is dan dat de leerlingen met eigen ogen kunnen zien hoe 

er in een kringwinkel gewerkt wordt. 

Dit kan eventueel gebeuren met enkele voorwerpen die door de 

kinderen zelf of door de klas worden meegebracht als 

herbruikbaar. Ze volgen dan de weg die deze voorwerpen afleggen 

tot ze in de winkel liggen te wachten op een koper. 

Activiteit 3: Vintage 

Situatieschets 

Oma vertelt aan Lopke dat je in de kringwinkel leuke, betaalbare 

kledij kan vinden. Lopke gaat er naar toe en vindt er haar gading. 


Tweedehandskledij is tegenwoordig in. Het is geen randverschijnsel meer dat 

enkel voor mensen met financiële problemen bedoeld is… 

De leerlingen lezen de tekst in bijlage rond tweedehandskledij en 

vintage. Ze lossen ook de bijhorende vragen op. 

Mogelijke, creatieve verwerking: 

o Laat de leerlingen oude kledij (die niet meer gedragen 

wordt) meebrengen en laat hen er een nieuwe creatie mee 

maken, gaande van een nieuw modeontwerp, over een 

handtas van het bovenste deel van een jeansbroek, tot een 

kussen van een T-shirt. 

o Met de nieuwe creaties kan zelfs een modeshow 

georganiseerd worden 

Afsluiting 

De kinderen plannen een modeshow voor ouders en grootouders. 

Bijlage Bijlage: Tweedehandskledij en vintage 


Bijlage: Tweedehandskledij en vintage 

In de kringwinkel en in tweedehandskledingwinkels vind je vaak hele goede en 

tegelijkertijd goedkope kledij. Tegenwoordig hoor je ook wel de naam ‘vintage’ 

gebruiken. Wat dat is, lees je hier: 

‘Vintage’ in Van Dale 

Als je vintage opzoekt in Van Dale staat er als eerste verklaring “aanduiding dat voor de 

desbetreffende wijnen druiven uit één oogstjaar gebruikt zijn”. 

Vintage heeft dus te maken met iets uit vervlogen tijden, iets dat beter wordt met de 

jaren. 

Definitie vintage op Wikipedia 15 : 

“Vintage is een modetrend, die staat voor een nieuwe interesse voor oude kleding. 

Meestal gaat het om designer kleding of handgemaakte kledingsstukken die typisch zijn 

voor een bepaalde tijdsgeest en die een zekere stilistische waarde hebben.” 

Vintage is dus eigenlijk een chique woord voor ‘tweedehands’: oude kleding wordt nieuw 

leven ingeblazen en gemixt met nieuwe kleding. Niet alle tweedehandskledij is vintage. 

Het gaat om mode in dezelfde stijl als bijvoorbeeld twintig of dertig jaar geleden. 

Vintage kledingstukken mogen echter geen vlekken vertonen of er versleten uit zien. 

Het is mooie kleding uit vervlogen tijden. 

15 Wikipedia is een online-woordenboek (http://nl.wikipedia.org) met momenteel 227.814 artikelen in de Nederlandse 

taal. Het is een vrije encyclopedie op het web. Wikipedia is gratis en iedereen kan zonder aanmelding informatie zoeken, 

toevoegen of bewerken. Hierdoor kan Wikipedia wel geen garantie geven over de juistheid van de aanwezige 

informatie. 


Als zo vaak zijn het de filmsterren die een nieuwe golf van vintage mania hebben doen 

ontstaan. Het begon allemaal toen Julia Roberts een oude Valentino jurk droeg bij de 

Enkele vragen 

Oscaruitreiking voor haar rol in Erin Brokovitch in 2001. 

Uiteraard hoeft het geen oude merkkledij te zijn die je hiervoor 

gebruikt! Want die merkkledij is duurder dan gewone 

tweedehandsspullen. Je kan ook hele leuke tweedehandsspullen 

vinden op vlooienmarkten, in tweedehandswinkels en het 

kringloopcentrum. Het verschil tussen echte vintage en 

tweedehandskledij is er maar één: de portemonnee!! Je kan 

evengoed voor heel weinig geld iets kopen. En het leuke is dat je 

heel creatief kan zijn! Veel leuker dus dan nieuwe kledij! 

Heb jij een oud kledingstuk van jezelf of van iemand van je familie dat je nieuw leven 

zou kunnen inblazen? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

Vind jij het een goed idee om tweedehandskledij te dragen? 

Leg uit 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 


Lopke 6 de leerjaar 6.12-5 .12 

Titel IK BEN DE UNDERDOG 

De gevolgen bij het hebben van een beperking 

Doelen De kinderen kunnen de begrippen gehandicapt, minderheidsgroep, 

evenwaardig, mogelijkheden precies formuleren. 

De kinderen kunnen gepaste veralgemeningen maken in verband met 

volwaardig mens zijn 

De kinderen kunnen aangeven welke moeilijkheden mensen met een 

beperking ervaren. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft een (stief)zusje in het Buitengewoon Onderwijs. Daar 

gaan kinderen naar school die op een of ander vlak extra ondersteuning 

nodig hebben o.w.v. een beperking. Er zijn ook kinderen bij met een 

fysieke handicap. 

Benodigdheden Opdrachtenblad 

Materiaal voor de opdrachten 

Kaartjes met handicap op 

Mogelijkheden Je kan van dit spel een klasdoorbrekende activiteit maken. 

Verloop Intro: Uitleg van de bedoeling van het spel 

In dit spel leren deelnemers aan den lijve hoe het leven met een 

handicap, een beperking kan zijn. 

o Eten, naar bed gaan, een bad nemen, … kunnen allemaal zaken 

worden die niet meer zo simpel zijn. Een tas dragen, de trap 

op of de afwas doen, wordt een hele klus. 

o Mensen met een handicap worden geconfronteerd met 

moeilijkheden waar mensen zonder handicap gedachteloos aan 

voorbij gaan. 

Kern: Inleefspel 


Het is belangrijk eerst het verloop van de activiteit door te lezen 

In het lokaal hangt een lijst met opdrachten . 

o De spelers moeten de opdracht binnen één uur uitvoeren. 

o Sommige opdrachten zijn doorlopend, zoals bijvoorbeeld een 

voorwerp dat altijd in beweging moet zijn. 

o Andere opdrachten moeten met de hele groep worden 

uitgevoerd. 

o Een opdracht is pas volbracht als alle spelers hun bijdrage 

hebben geleverd. Zo moet bijvoorbeeld iedereen helpen bij 

het maken van een schilderij. 

Mogelijke doorlopende opdrachten zijn: 

o De wielen van een fiets voortdurend in beweging houden. 

o Een haakwerkje van 15 steken moet minstens 3 meter lang 

worden. 

o Een zandloper mag nooit helemaal leeggelopen zijn. 


o Er moeten constant zeepbellen in de lucht hangen. 

o Vliegers vouwen. 

o Een schilderij maken. 

o Op het einde moet iedereen minstens één vlechtje in het haar 

hebben. 

Tot zover is het een gewoon spel. Maar voor het spel begint, moet de 

helft van de spelers een kaartje trekken. Op dit kaartje staat de 

handicap waarmee die spelers tijdens het spel zullen te maken 

hebben. 

Mogelijke handicaps, beperkingen zijn: 

o Twee handen op de rug houden 

o Eén hand op de rug houden 

o Niet spreken 

o Twee voeten samen bewegen 

o Je mag alleen achteruitlopen 

o Een donkere zonnebril op zetten; ev. blinddoek 

o Je mag enkel in gebarentaal spreken 

o Je mag enkel in het Frans of Engels praten 

o Je moet elk woord dat je zegt twee keer zeggen. 

o Je mag niets aanraken 

o Je mag niet opstaan…. 


Zorg ervoor dat de handicaps toelaatbaar zijn en de kinderen geen schrik aanjagen. 

De bedoeling is inleven en daarom is een goede bespreking essentieel. 

Heb er wel aandacht voor dat de leerlingen de ‘handicap’ au sérieux nemen. Anders 

ervaren ze niet waarover het gaat. 

Zet een grote wekker in het midden van het lokaal. 

o Na het verstrijken van de helft van de speeltijd loopt de 

wekker af. 

o Alle spelers die tot nu toe te maken hadden met een handicap 

worden ervan verlost. 

o De andere spelers krijgen nu op hun beurt te maken met een 

handicap. 

o Ze trekken hiervoor allemaal een kaartje. 

Het zal van de spelers afhangen of ze elkaar helpen, maar dit is 

natuurlijk wel de bedoeling. Het moet duidelijk zijn dat iedereen 

altijd moet meewerken: het kan niet dat de groep zonder handicap 

alles doet en de anderen er gewoon blijven bijstaan. 


Je kan het spel nog wat ingewikkelder maken door aan te geven dat niemand langer 

dan 2 minuten met dezelfde opdracht mag bezig zijn. (Dit houdt je als leerkracht 

in het oog). Zo zorg je er nog sterker voor dat er naar elkaar gekeken moet worden 

en dat elk kind zijn bijdrage moet leveren. 


Afsluiting: Nabespreking 

Het spel wordt gevolgd door een nabespreking waarin volgende 

vragen aan bod kunnen komen: 

o Hoe voelt het om minder mogelijkheden te hebben dan 

anderen? 

o Hoe voelt het om meer mogelijkheden te hebben? 

o Werd je geholpen door de anderen? 

o Is een handicap altijd iets lichamelijks? 

o Op welke andere manieren kan je tot een minderheidsgroep 

behoren? 

o Ken je zulke minderheidsgroepen? 

o Wie bepaalt dat een bepaalde groep mensen tot een 

minderheidsgroep behoort? 

De kinderen formuleren besluiten. 

Bron Centrum Informatieve Spelen 16 

Bijlage Bijlage: Opdrachtenblad 

16 CIS@spelinfo.be 


Bijlage: Opdrachten 

Jullie moeten een autootje voordturend tussen twee tafels 

laten rijden. 

Een toren van 10 blokken moet blok per blok in het midden van 

de klas rechtop gezet worden. De blokken liggen aan de zijkant 

in een doos. 

Er moeten voortdurend knikkers in de knikkerbaan rollen.. 

Er moeten constant zeepbellen in de lucht hangen. 

Jullie moeten … vliegers vouwen. 

Jullie moeten een schilderij maken van ... Iedereen moet een 

zichtbare bijdrage leveren. 

Op het einde moet iedereen met lang haar minstens één 

vlechtje in het haar hebben. 

… 

Jij mag alleen achteruitlopen Eén hand wordt op de rug 

gehouden 

Je mag niet spreken! 

Je twee voeten samen bewegen 

Je moet blijven zitten 

Je hebt een donkere 

zonnebril op 

Jij mag enkel in het Frans of 

Engels praten 

Je mag niet opstaan 

Je mag niets aanraken 

Jij mag enkel in gebarentaal 

spreken 

Jij moet elk woord dat je zegt 

twee keer zeggen. 

…. 



Titel Optioneel: IK BEN GEWOON EEN MENS 

Doelen De kinderen kunnen hun levensboom tekenen 

De kinderen ontdekken doorheen de eigen levensboom de 

verscheidenheid van iedere mens. 

De kinderen ontdekken doorheen de activiteiten onderlinge 

verschillen en kunnen hiermee in hun dagelijks leven omgaan. 

De kinderen kunnen voorbeelden van racisme geven, kunnen 

vooroordelen in de maatschappij onderkennen en kunnen werkpunten 

hieromtrent formuleren voor zichzelf. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het minder breed dan andere kinderen in haar klas. 

Daarom denkt ze ook dat Tom haar niet zal zien staan. “Als ik mooiere 

kleren zou hebben, zou hij me wel zien staan”. 

Lopke is echter wel speciaal. Oma Lobelia zegt het zo: “Jij bent 

speciaal, dat mag je nooit vergeten. Op de hele wereld is er maar één 

Lopke zoals jij. En daarom ben je altijd mooi”. 

Benodigdheden Zonneland nummer “Ik ben gewoon een mens”. 

Mogelijkheden In het nummer staat aangegeven wat klassikaal kan uitgevoerd en 

besproken worden. 

De overige opdrachten en teksten kunnen individueel verwerkt 

worden. 

De beschrijving van de activiteiten vind je in het nummer. 

Verloop Intro: Bespreking familiefoto’s 

De kinderen praten over familiefoto’s en relaties. 

Kern 

Activiteit 1: Verwerken van het dossier in bijlage 

Er wordt de kinderen gevraagd een stamboom te tekenen. 


In een aparte bijlage vind je een levensboom. Deze kan je ev. gebruiken i.p.v. een 

stamboom. 

Kinderen die leven in een nieuw samengesteld gezin kunnen de traditionele 

stamboom niet invullen, maar wel een levensboom. Hierin kunnen alle 

personen die heel dicht bij hen staan en hen helpen groot worden een 

plaatsje krijgen. Ieders gezinssituatie is anders, elke gezinssituatie kan in 

de levensboom ingevuld worden. 

Je kan en mag dit heel concreet maken. Benoem de verschillen die je in de 

levensboom kan tegenkomen: er is het traditionele gezin (mama, papa en de 

kinderen), het nieuw samengestelde gezin (een ‘nieuwe’ mama of papa erbij 

en soms ook broertjes en zusjes), de kinderen die bij mama wonen en 

regelmatig bij papa op weekend gaan (of bij papa wonen en bij mama op 

weekend gaan); er is het co-ouderschap; je hebt kinderen die hun papa of 

mama zelden of nooit zien; je hebt kinderen die geadopteerd zijn; er zijn 

kinderen waarvan één van de ouders gestorven is, of waarvan de vader 

onbekend is; er kan een stiefmoeder of stiefvader zijn; mama kan 


samenwonen met een vriendin, papa kan samenwonen met een vriend,… 

Zorg ervoor dat de kinderen aanvoelen dat elke gezinssituatie respect 

verdient. 

De kinderen worden uitgenodigd zelf hun boom in te vullen: 

o Wie helpt hen om groot te worden? Wie staat het dichtst bij 

hen? 

o De kinderen mogen zelf beslissen voor wie ze een plaatsje in 

de levensboom willen: kinderen die geen grootouders meer 

hebben en die bijvoorbeeld hun buren ervaren als 

grootouders, kunnen deze mensen een plaats geven in hun 

levensboom,… 

o Je kan er ook de aandacht op trekken dat de mensen die het 

dichtst bij je staan ook in de boom dicht bij je staan: in de 

stam en de hoofdtakken. Wie verder van je afstaat, maar 

toch ook veel voor je betekent, kan dan eerder in een zijtak 

zijn plaatsje krijgen. 

Bespreek met de kinderen dat het zou kunnen dat Lopke haar 

levensboom anders invult: misschien betekent oma Lobelia nu meer 

voor haar dan papa?... Geen probleem: dit kan in een levensboom! 

Achteraf kan je de bomen bespreken: heb je iedereen een plaatsje 

kunnen geven? Laat de kinderen over hun levensboom vertellen. 

Afsluiting: Persoonlijke vormgeving van de boom 

De leerlingen geven vorm aan hun boom. 

o Tweedimensioneel 

o Eventueel driedimensioneel (met takken, bladeren, papier, 

tekeningen, foto’s,…). 

Bijlagen Bijlage 1: De levensboom: kan gebruikt worden i.p.v. het werkblad 

rond de stamboom dat je in het nummer van Zonneland vindt. 

Bijlage 2: Het nummer van Zonneland 


Bijlage 1: Mijn levensboom 

Denk goed na wie jou helpt om groot te worden, wie er dicht bij jou staat. 

Vul hier je eigen levensboom in. 


Bijlage 2: Ik ben gewoon een mens 
















Bijlage: Mijn levensboom 

Denk goed na wie jou helpt om groot te worden, wie er dicht bij jou staat. 

Vul hier je eigen levensboom in. 


Lopke 6 de leerjaar 6. 14 - 5.14 

Titel Optioneel: 5,6 MILJARD MONDJES 

armoede en voeding 

Doelen De kinderen lezen het dossier en kunnen de vragen uit de tekst correct 

beantwoorden. 

De kinderen voeren de bijhorende opdrachten uit. 

De kinderen kunnen de problematiek van voedselschaarste en uitbuiting 

verwoorden in relaties van oorzaak en gevolg. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Dossier uit Zonneland, dat ingaat op het gebrek aan voedsel in de wereld. 

Het geeft inzicht in enkele oorzaken van armoede. Lopke heeft het 

minder breed dan andere kinderen in haar klas. Er bestaat armoede in 

België, en spijtig genoeg in de hele wereld.. 

Benodigdheden Zonneland dossier “5,6 miljard mondjes”. 

Mogelijkheden In het nummer staan opdrachten aangegeven. Deze kunnen in groepjes, 

individueel of klassikaal worden besproken. 

Je kan uit de mogelijke activiteiten plukken zoals je zelf wil. 

Verloop De beschrijving van de activiteiten vind je in het nummer. 

Bijlage Bijlage: Dossier uit Zonneland 17 

17 Themanummer Zonneland. (1994). 5, 6 miljard mondjes. Averbode: Zonneland 











Titel ANDERS DAN GEWOON? 

Selectie van kinderboeken voor het 5de leerjaar over ‘Mijn gezin, 

anders dan anders’ 

Doel De kinderen nemen informatie op over verschillende gezinsvormen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopkes ouders zijn gescheiden. Mama heeft een nieuwe vriend: Danny. 

Danny heeft twee dochters: Daisy en Cindy. Ze zijn dus een nieuw 

samengesteld gezin. 

Deze verhalen behandelen het thema ‘mijn gezin, anders dan anders’: 

thema’s als echtscheiding, co-ouderschap, nieuw samengestelde gezinnen, 

eenoudergezinnen, ... komen in deze boeken aan bod. 

Referenties uit ‘Mijn gezin, anders dan anders. Keuzelijst. Boeken met kleuters, 

kinderen en jongeren uit niet-traditionele gezinnen in de hoofdrol. Marina Marissen 

en Martine Cammaert. Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en 

Biblioktheekwerk vzw (KCLB): 

Beerten, E.(1998). In het donker is het veilig. Amsterdam: Querido, 

ISBN 90-214-5241-3. 

11+ eenoudergezinnen, echtscheiding 

Boonen, S. (2002). Een houten aap met een boog. Hasselt: Clavis,. 

ISBN 90-6822-923-0 

10+ eenoudergezinnen, geheimen 

Boonen, S. (2001). Mijn mama is een cowboy. .Hasselt: Clavis. 

ISBN 90-6822-817-X 

9+ eenoudergezinnen, moeder-dochterrelatie, cowboys 

Gleitzman, M. (2002).Tatergat. Antwerpen: Facet. 

ISBN 90-5016-281-9 

11+ eenoudergezinnen, anders zijn, vader-dochterrelatie 

Noort, S. ( 1999). De poort.Amsterdam: Leopold,. 

ISBN 90-258-4150-3 

Noort, S. (2001) . Pol en het geheim in de verborgen tuin. Amsterdam: Leopold. 

ISBN 90-258-3030-7 

9+ eenoudergezinnen, armoede, vriendschap, detectives 

Schindler, N. & Pieper, C. (2000). En ik dan? Hasselt, Clavis, 

ISBN 90-6822-723-8 

Schindler, N. & Pieper, C. (2000). Broertje te koop. Hasselt, Clavis, 

. ISBN 90-6822-766-1 

9+ eenoudergezinnen, stiefvaders, jaloezie, gezinsuitbreiding, vriendschap. 



Titel WIJ SCHRIJVEN OVER EN VOOR LOPKE! 

Afronding project Lopke 

Doelen De kinderen maken een schoolkrantje rond Lopke. 

De kinderen zorgen ervoor dat alle taken opgenomen worden zodat 

een krantje geschreven wordt. 

De kinderen zorgen voor een goede inhoudelijke invulling van het 

krantje. 

De kinderen zorgen ervoor dat de uitgave van de krant bekendheid 

krijgt. 

De kinderen zorgen voor een vlotte organisatie bij de uitgave 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

De kinderen hebben rond kansarmoede gewerkt en vele activiteiten 

doorlopen in verband met Lopke. 

Benodigdheden Materiaal dat in verschillende klassen rond Lopke gemaakt is. 

Computer, printer, papier, ev. scanner 

Mogelijkheden De schoolkrant wordt op het einde van het jaar uitgegeven 

De schoolkrant groeit doorheen het jaar; het 6 de leerjaar is de 

verantwoordelijke uitgever 

Verloop Werkwijze 

Inhoud van het krantje 

De leerlingen kunnen de andere klassen om een bijdrage vragen. 

Deze bijdrage kan vrij zijn, of er kunnen ‘opdrachten’ gegeven 

worden. 

o Eerst kunnen ze een verslagje vragen van elke klas en op basis 

daarvan kan het krantje invulling krijgen. 

o Aan een klas die schrijft dat ze naar de kringwinkel geweest 

zijn, wordt een uitgebreid verslag en foto’s gevraagd. 

o Aan een klas die spreekt van gedichten maken, worden enkele 

gedichtjes opgevraagd,… 

Taken bij het maken van een krant 

Je kan de opdracht ook al in het begin van het jaar geven. 

De taken kunnen onder de kinderen verdeeld worden: 

o Zo zijn er reporters die nagaan wanneer welke klas iets rond 

Lopke doet en die daar op dat moment al verslag van maken of 

een verslagje rond opvragen. 

o Zo zijn er fotografen die, als ze horen dat er ergens iets rond 

Lopke gebeurt, foto’s gaan maken. 

o Je hebt de redactieploeg die hetgeen binnenkomt al verzamelt 

en aan rubrieken toewijst,… 

o Misschien is er wel een huistekenaar, … 

o Wie zorgt voor de lay-out? 

o … 


Organisatie 

In de loop van het jaar kunnen deze opdrachten wisselen, zodat 

iedereen die dat wil bvb. wel eens fotograaf kan zijn,… 

Laat de leerlingen af en toe samenkomen en vergaderen rond de 

krant, zodat ze op het einde van het jaar niet tot de conclusie komen 

dat ze nog geen artikels hebben… 

Misschien moet er wel een hoofdredacteur worden aangesteld? 

Uitgave 

De uiteindelijke uitgave van de krant moet niet onopgemerkt 

voorbijgaan. 

o Ze kan op een feestelijke manier aan alle kinderen overhandigd 

worden, waarbij enkele opmerkelijke artikels (met auteur 

natuurlijk) in de aandacht worden gebracht. 

o De leerlingen. van het 5de leerjaar kunnen voor een gezond 

hapje en drankje zorgen (zie activiteit 5.10), misschien is er wel 

een klas die een liedje gemaakt heeft?... 

o Er kan een tentoonstelling zijn met werkjes uit alle klassen. 

o Misschien kan zelfs wel de plaatselijke pers gevraagd worden 

om het werken rond Lopke ook weerklank te geven in die 

plaatselijke pers,… 

o Er kan eventueel op het einde van het samenzijn (forum) een 

groot charter ondertekend worden door alle leerlingen van de 

hele school, waarin ze zich engageren om te vechten tegen 

armoede door niemand uit te sluiten. 

o Laat de leerlingen zelf een charter ontwerpen dat ze ter 

ondertekening aanbieden. Laat hen ook zelf een symbool of logo 

bedenken dat bij deze boodschap past. 



Titel LOPKE EVALUATIE 

Doel De kinderen maken een catalogus in verband met kansarmoede en 

Lopke. 

De kinderen reflecteren over hun ervaringen in verband met het 

werken rond Lopke. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Met Lopke werkten de kinderen gedurende vele activiteiten rond 

kansarmoede 

Benodigdheden ‘Stille wand discussie’: Flappen met onderwerpen op, alcoholstiften. 

‘MMM’: M&M’s van verschillende kleuren. 

Mogelijkheden Een catalogus* 18 maken over waar je de voorbije periode rond werkte. 

Blad van Lopke invullen (vorm van evaluatie) 

Methodiek ‘stille wand discussie’ 19 

Methodiek ‘MMM’ 20 

Verloop Intro 

De leerkracht stelt verschillende mogelijke werkwijzen voor. 

Kern 

Activiteit 1: Een catalogus maken 

Maak samen een catalogus over waar je de voorbije periode rond 

werkte. De leerlingen kunnen een tekst, tekening, foto, een weergave 

van gevoelens, gedicht,… maken. 

Bundel nadien alle pagina’s en maak een mooi ontwerp voor de kaft. 

Activiteit 2: Het evaluatieblad van Lopke 

Laat de kinderen het blad van Lopke invullen: Zie bijlage 

Activiteit 3: Stille wand discussie 

Er hangen flappen op de muur met daarop de onderwerpen of vragen 

die je wil evalueren. 

o Iedereen loopt rond en schrijft commentaar op de flappen. 

o Anderen kunnen hier dan weer op reageren. Ondertussen mag 

niet gepraat worden, enkel geschreven. 

o Mogelijke vragen zijn: 

Wat wist je nog niet en heb je echt bijgeleerd van 

Lopke? 

Wat vond je het minst fijn? 

Wat vond je het allerfijnst? 

Wat zou je nog aan Lopke willen zeggen, voor we 

afscheid van haar nemen voor dit schooljaar? 

Hoe was mijn eigen inzet en medewerking? 

18 Geïnspireerd door Saey,P.& Van Eeckhout, M.(2005). Dubbel focussen. Canon Cultuurcel 

19 Steunpunt Jeugd. kadervorming 

20 Idem 


Hebben alle kinderen goed kunnen meewerken? 

…(Kunnen de kinderen zelf aangeven wat ze nog willen 

evalueren?) 

Bespreek de flappen in de groep. 

Activiteit 4: MMM 

Zet verschillende potjes met M&M’ klaar, gesorteerd per kleur. 

o Iemand van de groep doet een uitspraak over de activiteit(en) 

en neemt één M&M van een bepaalde kleur. 

o Iedereen die het er mee eens is, neemt een M&M van 

diezelfde kleur. 

o Dan is een volgende persoon aan de beurt, die een ander idee 

of standpunt over de activiteit(en) wil inbrengen. 

Er kunnen slechts evenveel ideeën als kleuren worden ingebracht. 

Op het einde mogen de kinderen de verzamelde M&M’s opeten. 


Je kan afspreken dat iedereen in totaal slechts X-aantal M&M’s mag nemen, zodat 

iedereen goed moeten nadenken of ie het werkelijk eens is met de uitspraak. 

Houd je aan de afspraken die gelden binnen de school/klas wat snoepgoed betreft. 

Bijlage Bijlage: Evaluatieblad Lopke

VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES ZESDE LEERJAAR

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?