April - MUGweb

JOeP BertraMS
nicoLien miZee
Zwakkeren gaan vervelen
Voor het eerst in mijn leven
woon ik een verkiezingsdebat
van plaatselijke partijen bij. Ze
zijn naar politieke kleur opgesteld:
van links naar rechts. Alsof
het zo wezen moet, zit ik recht
tegenover de Actiepartij – ik ben
mezelf altijd als links blijven beschouwen.
En de mevrouw van
Ton zit zover rechts dat ik haar
zonder bril niet goed kan zien.
Maar wel horen. ,,We staan met
onze rug naar Den Haag en ons
gezicht naar de burger!'', roept
ze. Ik schiet in de lach. Hoe lang
zijn we burger? Zo lang we het
met haar eens zijn?
De man van de Actiepartij pleit
voor betaalbare woningen. ,,En
dan heb ik het niet over sociale
woningbouw'', zegt hij, ,,want
daar zitten woningen bij van
achthonderd euro per maand.
Dat is driekwart van mijn uitkering!"
Ik houd acuut op met luisteren,
zak onderuit en kijk uit het
raam.
Vijf jaar geleden was ik applau-
mug magazine
disserend opgesprongen, had die
man na afloop ontroerd bedankt.
Ook ik had in die tijd een uitkering,
moest mijn huis uit en liep
wanhopig van loket naar loket.
Daar zat onveranderlijk iemand
die me blanco aankeek en zei
niets voor me te kunnen doen.
Het is nu jaren later, ik ben verzekerd
van woning en inkomen,
en nog altijd droom ik dat de
muren om me heen worden
afgebroken en ik daar sta, dood
alleen.
''De illegale huurders moeten
uit hun woningen gezet
worden", roept de mevrouw
van Moederpartij schril. ,,Om
plaats te maken voor alleenstaande
moeders met kinderen!"
,,Maar als daar nou een
illegale alleenstaande moeder
met twee kinderen woont", zegt
de woordvoerster van de SP,
,,moeten we die van u dan op
straat zetten?"
Die mevrouw van de SP ziet er
netjes en welvarend uit. En toch
bekommert zij zich om wat in de
politiek altijd omschreven wordt
als ‘de zwakkeren van de samen-
leving’. Ik stel me bij die ‘zwakkeren’
een stoet magere hompelaars
voor, die leunend op stokken
langs de horizon trekken. Vijftien
jaar lang was ik zo’n ‘zwakkere’.
Vijftien jaar lang hoorde ik politici
over mij en mijn medezwakkeren
praten, er was geen enkele
redevoering waar we niet in genoemd
werden. En er gebeurde
nooit iets. Nooit. Waarschijnlijk
kennen ze helemaal geen zwakkeren,
waarschijnlijk weten ze niet
hoe een zwakkere eruitziet. Ik
hield me ook schuil al die jaren.
Ik praatte op verjaarspartijtjes
van mijn familie ook niet over
mijn angst uit mijn huis gezet te
worden. Als ik het wel deed, zag
ik diezelfde blik van afweer die nu
op mijn eigen gezicht ligt.
Gisteren zei ik nog dat ik niet
begreep hoe Wim Kok en Tony
Blair van socialist tot grote
graaiers konden verworden. Maar
misschien is het heel eenvoudig:
misschien gaan zwakkeren
gewoon heel snel vervelen. Laten
we het over zwerfvuil hebben -
dat is ten slotte volksergernis
nummer één.
beTooG
Meer dan dagelijks brood
Deskundigen geven hun mening over een actueel onderwerp
het huidige
armoedebeleid helpt
mensen niet uit de
nood, aldus rutger
Koopmans, voorzitter
commissie activerend
armoede-beleid. het
vraagt om drastischer
maatregelen.
Wie zegt dat er in Nederland
schrijnende armoede
bestaat, wordt
door veel mensen ongelovig
aangekeken. Het begrip armoede
is in dit land natuurlijk niet te
vergelijken met de erbarmelijke
levensomstandigheden die in
Afrika, Zuid- Amerika of Azië
bestaan. Maar dat neemt niet weg
dat armoede in dit land hardnekkig
en schrijnend is. Wie in deze
omstandigheden leeft, loopt een
grote kans er in te blijven hangen.
De weg eruit lijkt een helling die is
volgesmeerd met groene zeep. In
Amsterdam leeft bijna één op de
vijf Amsterdammers in armoede,
landelijk ligt dat percentage rond
de 10%. Weinig mensen zullen met
die groep willen ruilen. Armoede
is niet alleen een economisch probleem,
je komt ook in een sociaal
en emotioneel isolement terecht:
je ligt eruit en doet niet meer mee.
Het leven wordt steeds smaller en
stiller als je arm bent. Je bent bepaald
niet de enige maar het lijkt
alsof je er moederziel alleen voorstaat.
En dát is in Azië (en elders)
wel degelijk anders.
De commissie Activerend Armoedebeleid
heeft in opdracht
van B&W Amsterdam onderzoek
gedaan naar alternatieve manieren
om armoede te bestrijden. Deze
opdracht was ingegeven door de
constatering dat het bestaande armoedebeleid
er alleen op gericht
is om de effecten van armoede zo
veel mogelijk te verzachten, niet
om deze te verminderen. Eén van
de conclusies van de commissie
was dan ook dat er een duidelijk
doel gesteld moet worden met betrekking
tot ons armoedebeleid.
Waarom niet geprobeerd de
armoede te halveren, zoals de millenniumdoelstelling
voor de rest
van de wereld voorschrijft? (waar
de sociaal economische uitgangssituatie
heel wat erbarmelijker
is.) Nog een aanbeveling die we
deden, was om een maatschappelijke
coalitie tegen de armoede
te vormen. Private en publieke
partijen zouden daarvoor samen
in de bres moeten springen want
armoedebestrijding is niet alleen
een taak van de overheid. Hier
en daar komen op dat punt wat
initiatieven tot stand. Toch lijken
welzijnsorganisaties, overheid en
andere instanties niet overtuigd
van de noodzaak armoede terug
te dringen. Het is tenslotte hun
dagelijks brood en het lijkt erop
dat het geworstel met dit probleem
het geloof in een oplossing
niet dichterbij brengt. Laat staan
uitgeroeid of op zijn minst gehalveerd
wordt.
De belangrijkste conclusie van
onze commissie was dat we van
een actief armoedebeleid op een
activerend beleid moeten overstappen.
Het huidige systeem van
regelingen en voorzieningen verzacht
de gevolgen van armoede
enigzins maar helpt mensen niet
om eruit te komen. Het plakt
pleisters op de wonde, maar lost
niets duurzaam op en activeert de
mensen niet om zelf een uitweg
uit hun situatie te zoeken. Activerend
armoedebeleid gaat uit
van de kracht in de mens, van self
empowerment, van het vermogen
om met vindingrijkheid, creativiteit,
én een helpende hand, een
oplossing te zoeken. Met andere
woorden: op eigen benen leren
staan om, met een steuntje in de
rug, zelfstandig verder te kunnen.
Die aanpak zou bij de helft van het
aantal armen wel eens succesvol
kunnen blijken. De vraag is: wat
heeft iemand nodig om uit de armoede
te komen? Het antwoord
is niet eenduidig en bovendien
heel persoonlijk. Ons huidige
armoedebeleid gaat uit van hulpeloosheid
en dicteert een antwoord
voor de hele groep. Activerend
armoedebeleid impliceert
en stimuleert zelfredzaamheid en
gaat uit van wederkerigheid: de
betrokkene die gebruik maakt van
een voorziening of regeling zal een
contraprestatie moeten leveren.
Dat zou gegoten kunnen worden
in een ‘sociaal contract’. Een gelijkwaardige
afspraak die het individu
uitdaagt de regie over zijn leven te
hernemen en zelfvertrouwen en
eigenwaarde op te bouwen.
Niet de beperkingen van het
individu zijn in deze benadering
leidend, maar zijn potentie. Van
de instanties wordt dan ook gevraagd
de situatie van het individu
centraal te stellen en niet het
uitvoeren van de regeling. Het
huidige stelsel van regelingen en
voorzieningen is een doolhof.
Daarom is het opheffen van de
scheiding tussen een aantal regelingen
hoogst noodzakelijk. Dat
zou leiden tot een aanzienlijke
inkrimping van de huidige (al dan
niet geprivatiseerde) uitvoeringsdiensten
en tot een effectievere
armoedebestrijding.
Wij wandelen met ons armoedebeleid
op oude wegen. De pijn
wordt verzacht maar het verschijnsel
blijft. Ik pleit voor een
nieuwe definitie van onze verzorgingsstaat.
Deze moet mensen
aanmoedigen voor zichzelf te
zorgen en hen, die dat niet kunnen,
ondersteunen. Dat is effectiever,
eerlijker en respectvoller
voor de zelfredzaamheid van het
individu.
Rutger Koopmans,
voorzitter Commissie Activerend
Armoedebeleid
a p r i l 2010 oPinie 29