Bruggen - Tento.be

Landschappelijke en stedelijke context
Rotsbruggen
Het co ncept va n de 19de-eeuwse romantische
parkaanleg naar het Engelse model va n het
landschapspark wa s vooral gericht op het bekomen van
pitto reske effecten. Tegelijk moest er afwisseling,
symmetrie en va riatie te vinden zijn. Hoe meer keuze,
overvloed, contrast en wanorde er in de compositie
zat. hoe beter het natuurlijk effect in de meeste va n die
nieuw aangelegde parken en kasteeltuinen tot
uitdrukking kwam. Wa nt daar kwam het meestal op
aan: in een nieuwe creatie en aanleg va n een
wa ndelpark zoveel mogelijk de echte natuur nabootsen.
Het schilderachtige wo rdt op een weloverwogen
manier nieuw gepland in een grandioze schepping van
uitzonderlijke vo lmaaktheid. In de meeste parken werd
er dus ook een (artificiële) ravijn gecreëerd met als
perspectiefeinder een rotsbrug of een "rotsenwaterval".
Om een nog grotere indruk va n diepte te bekomen
werden de ra nden bebost en de natuurlijke glooiingen
van het terrein verder benadrukt door uitgravingen en
hellingen. De rotsbrug in het Brusselse Terkameren bos,
ontworpen in 1862 door de Saksische bouwmeester
Eduard Keilig is een stenen constructie bekleed met
onregelmatige rotsblokken die door hun ruwheid en de
licht- en schaduwwerking een echte rotswand moesten
nabootsen. Er werd tevens een artificiële waterval met
laag debiet voorzien die uitliep in een kleine vijver.
Zo kwam ook het klankeffect va n het ruisende water
aan bod. Behalve door rotsbruggen werden de in
parken en tuinen nieuw aangelegde "ravijnen" en vijvers
overspannen met constructies in het toen nog
revolutionaire gietijzer. Architecten en ingenieurs
maakten uit dat nieuwe materiaal slanke en tegelijk
gedurfde constructies, zowel in de traditionele
boogvormen als in de vorm va n hangbruggen.
UV)
De Sint-Michielsbrug in Gent
1905- 1 909
Rond de eeuwwisseling onderging het Gentse
stadscentrum een ingrijpende gedaanteverwisseling.
De aanleg va n het tracé vanaf het Zuidstation naar de
Sint-Baafskathedraal was de eerste fa se. De herinrichting
va n het gebied tussen de Sint-Baafskathedraa l en
de Ko renmarkt, met het slopen va n verschillende
bouwblokken en het "ontmantelen" va n de grote
monumenten, was het vervolg. Het sluitstuk van het
moderniseren va n het historisch stadshart was de
aanleg va n een nieuwe Leiebrug. Het I 8de-eeuws
pakhuis op de Korenmarkt werd gesloopt en vervangen
door het centraal postkantoor naar een ontwerp va n
Stefaan Mortier en Lo uis Cloquet. De vraag op welke
wijze de nieuwe Leie-overbrugging vorm moest krijgen
lokte felle debatten uit. Ingenieur Louis Cloquet
( I 849- 1 920) koos voor een ontwerp dat aansloot bij
162
Ontwerp voor brug in Terkameren bos
Brussel
Architect Hendrik Beyaert
Rotsbrug in het Ter
Kamerenbos
Brussel
Rotsbrug in Citadelpark
Gent
Hangbrug, park
Antwerpen
Sint-Michielsbrug
Gent
Louis Cloquet ( 1849-1920)
1905- 1 909
de driebogige stenen brug die tijdens de late
middeleeuwen op die plaats de rivier overspande. In de
I 8de eeuw werd dit stenen bouwwerk omgebouwd
tot een houten draa ib rug en in de 19de eeuw
vervangen door een metalen constructie. Met de
aanleg va n de tramlijn op de oost-west aslijn werd de
draaibrug een hinderlijk opstakel. In plaats va n een
nieuwe draaibrug met elektrische aandrijving opteerde
Cloquet dus voor het middeleeuws beeld va n de brug.
Opgetrokken in witte za ndsteen, blauwe hardsteen en
marmer is het een monumentaal werk dat als het wa re
de Gras- en Koornlei een derde gevelfro nt geeft.
Om het hoogteverschil op te lossen en geen te brutale
inpassing te bekomen zijn drie zijdelingse trappen
toegevoegd. Cloquet besteedde veel zo rg aan de
detaillering van de brug. In de zijkanten werden
sculpturale voorstellingen aangebracht en de verlichting
werd ontworpen als een belangrijk compositorisch
onderdeel van de brug. De centrale lantaarn op het
hoogste punt is bekroond met een bronzen Sint-Michielsbeeld
van de beeldhouwer Rooms. Het integreren va n
de verlichting om aan de brug een sculptura le dimensie
te geven, vindt men ook bij de Gentse Minnemeersbrug,
eveneens een stenen brug over de Leie.
Op welke wijze de nieuwe bebouwing langs de
Sint-Michielsbrug vorm moest krijgen, wa s eveneens
een punt va n discussie. Pas in het vooruitzicht va n de
wereldtentoonstelling van 19 I 3 werden in 1912 de
wo ningen opgetrokken. Het hoekhuis met de
Predikherenlei, Sint-Michiel, werd eveneens ontworpen
door Cloquet.
Dit uniek stedelijk ensemble werd lange tiJ-.:
onderkend. In het winnend project va n de internationale
wedstrijd Gent Morgen uit het begin va n de jaren
zeventig voorzagen de architecten nog het slopen va n
het postgebouw en de brug. Dit meesterwerk va n
Cloquet werd in 1983 beschermd als monument.
De brug is meer dan een overbrugging va n de Leie, het
is een scharnierpunt om de Kuip va n Gent te
overschouwen. Het zicht op de drie torens en de
voormalige middeleeuwse haven va n Gent is
ongetwijfeld de meest uitglezen plek voor de toeristen
om de stad op foto vast te leggen.
(MD)
163