Bruggen - Tento.be

Coda
door Prof. dr. Claire van Damme
Wat een drukte op de ES
Het schilderij Wat een drukte op de ES, behoort
tot het hyperrealistische werk van de Vlaamse
kunstenaar Antoon De Clerck. Het hyperrealisme dat
zijn internationale doorbraak dankt aan de Documenta
5-tentoonstelling te Kassei in 1972, kende in België
behalve Antoon De Clerck ook Marcel Maeyer en
Roger Wittevrongel als belangrijke vertegenwoordigers.
Wat een drukte op de ES laat toe een aantal specifieke
kenmerken van De Clercks interpretatie te
verduidelijken. Zijn begeestering voor de vooruitgang
van wetenschap en techniek blijkt uit het onderwerp:
twee jonge kerels-fietsers?- die plots halt houden om
het doorstromend verkeer op de autosnelweg gade te
slaan en wellicht zinnens zijn kort nadien opnieuw te
vertrekken. Een triviaal gegeven dat ook nu nog actueel
is maar door zijn schilderkunstige conceptie een extra
dimensie verkrijgt.
De thematiek sluit aan bij de hyperrealistische
belangstelling voor het alledaagse en ligt in het
verlengde van zijn vroegere oeuvre vertrokken uit de
Nieuwe Visie. De visuele trefkracht en het klaarblijkelijk
accidentele zijn opvallend. Beeldafsnijding en
i lussionisme evoceren fotografische verwantschap. To ch
spreekt uit dit schilderij een uitgesproken zin voor
compositie, evenwicht en spanning tussen vertikalen en
horizontalen, tussen hoekige en curvilineaire elementen.
Ook de sfeer is treffend. Het gebeuren speelt zich af bij
hevig licht dat deels concreet is en schaduwen afWerpt,
maar ook deels abstract is en vanuit de intensiteit van
de monochrome schildering vlakmatig naar voor treedt.
Dergelijk spel tussen concreet en abstraherend idioom
komt ook voor in de figuratieve componenten die op
een rustige en weloverwogen wijze het beeldvlak
bevolken. Er grijpen tevens confrontaties plaats tussen
geometrische en organische structuren, tussen kleurige
stofdifferentiatie en abstract koloriet.De meest
anekdotische objecten als het fietswiel en het metalen
embleem verliezen door hun grafische zuiverheid aan
concrete en tactiele aanwezigheid en anekdotiek. Ook
de afWezigheid van een persoonlijke toets verhoogt de
abstracte dimensie van banale objecten.
Dit werk is tevens op ruimtelijk vlak bijzonder
complex. De ruimte die aan elke zijde van het schilderij
uitbreidbaar is, grenst wegens haar inconsequente
conceptie aan het irreële. Zij oefent bovendien een
enorme zuigingskracht uit naar de toeschouwer.
Enerzijds haalt de blik van de jongeman deze van de
kijker binnen in de schilderkunstige ruimte. Anderzijds,
laat de figuur op rugzijde wegens zijn analoge positie
met de toeschouwer een gemakkelijke identificatie met
de kijker toe en nodigt zij deze uit samen met hem,
over de reling, in een ijle onbepaaldheid te staren.
Alle voornoemde elementen dragen bij tot het
bevreemdende karakter van het schilderij waar tijd en
ruimte onvatbaar zijn en een spontane
lichaamsbeweging gestatufieerd lijkt; waar de evocatie
van rust en verstilling in schril contrast staat met de
verwachting door de titel van het werk gewekt: de
autosnelweg waar in een hels tempo en onder
motorengeluid, auto's in grote getale en kleurige
verscheidenheid voorbij razen. Deze aspecten wijzen
duidelijk op een specifiek realisatieproces waarbij
persoonlijke perceptie, eigenhandige schetsen en
fotografische opnames tot het uiteindelijk kunstwerk
voeren. Het schilderij Wat een drukte op de ES laat niet
zien wat het beloofd. Het suggereert door middel van
negatie. Compositorische discipline, beeld- en
kleurbeheersing verlenen het werk een tijdloos en
meditatief karakter.
Bibliografie
M.C. Laleman, D. Lievois. 7 Bruggen: historiek & restauratie van zeven
Gentse Leiebruggen. Gent. 1987
H. Van Royen. G. Vandegoor, Bruggen I Patrimonium over Vlaamse
waterwegen, Leerbeek. 1994
Tijdschriften
A Plus, nr. 84, november 1983 (themanummer Kunstwerken)
A Plus, nr. 131, december 1994-januari 199S (themanummer
René Greisch)
Herkomst van de illustraties
Anvers Urbanisme: blz. 170 (boven)
Chr. Bastin & J. Evrard: blz. 142 (midden), IS6- IS7 (onder).
164 (onder)
Buerman Communications: blz. 14 3 (boven)
Commissariaat-Generaal voorToerisme van België,
Sergeysels: blz. 14 7 (onder)
Daylight. Luik blz. 148. 149 (boven), IS6- IS7 (boven)
Luc De Rammelaere: blz. 161 (boven links), 161 (onder links)
A. De Vogelaere: blz. 14 7 (boven)
Marc Devos: blz. 162 (tweede foto onder)
To m D'Haenens: blz. 141
Marc Dubois: blz. 139 (midden), IS2 (midden). ISS (boven),
IS7 (boven), 164 (boven)
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten. Brussel: blz. 169 (onder)
Joris Luyten: blz. 129, 130, 136 (boven). 137 (boven), 137 (onder),
139 (boven). 140-141 (boven), 140-141 (onder links), 142 (onder),
143 (onder). 144, 144- 14S. IS2- IS3 (boven), IS2 (onder),
IS3 (midden), IS4 (boven), IS4- ISS (onder), IS8- IS9 (boven).
IS8 (onder). 162 (onder), 16S, 166 (onder)
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en
Infrastructuur, Brussel: blz. 143 (midden), 149 (onder)
Museum voor Hedendaagse Kunst, Gent: blz. 171, 172
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen: blz. IS I
Greet Paulissen: blz. 139 (onder), ISO (boven), ISO (midden).
ISO (onder), IS2 (boven), IS3 (onder), IS9 (onder links),
IS9 (onder rechts). 161 (boven rechts), 161 (onder rechts),
168 (links boven). 168 (links onder). 168 (rechts)
Provinciebestuur Antwerpen, Archief Léon Stynen: blz. 169 (boven)
Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, Dienst Kunstpatrimonium: blz. 163
Provincie West-Vlaanderen, Provinciale Bibliotheek en Cultuurarchief:
blz. 146 (boven), blz. 146 (onder)
M. Seresia: blz. 170 (midden)
Sint-Lukas-Stichting, Lieve Vandenplancke, Brussel: blz. 13S (rechts)
Sint-Lukasarchief. Brussel: blz. 131, 132 (boven), 132 (onder), 133, 134,
13S (boven). 13S (links). 136 (onder), 162 (boven), 162 (tweede foto
bovenaan). 166- 1 67. 167
Riemens Wim: blz. 170 (onder)
Uitgeverij Lannoo, Tielt: blz. I 38, 14 2 (boven)
Van den Bogaerde: blz. I 61 (boven rechts)
Vlaamse Vereniging voor Industrieel Erfgoed: blz. 146 (onder)
171