Het is om de hoek - Fonds voor Cultuurparticipatie

iN HEt kORt
wAt
Een project dat cultuur integreert in een
nieuwbouwwijk.
DOOR wiE
Stichting Vario Mundo, die van 2003 tot 2012
opereert in de Amersfoortse Vinex-locatie
Vathorst. Vario Mundo heeft vier mensen parttime
in dienst.
vOOR wiE
De bewoners van de nieuwbouwwijk Vathorst.
Het eerste jaar telde Vathorst nog geen 800
inwoners, anno 2008 zijn het er 11.000 en naar
verwachting stopt de teller in 2012 op ongeveer
30.000.
HOE
Vario Mundo’s programma beslaat zo’n twintig
projecten per jaar, meestal in samenwerking
met andere organisaties. Sommige zijn kort en
eenmalig, andere lopen meerdere jaren door.
wAAROM
De doelstelling van Vario Mundo is niet alleen
burgers betrekken bij cultuur, maar ook – in
opdracht van de gemeente Amersfoort –
kunstwerken plaatsen in de openbare ruimte en
de ‘culturele identiteit’ van de wijkbewoners
stimuleren. Die identiteit hangt nauw samen met
het feit dat Vathorst een nieuwbouwlocatie is,
dat de wijk vooral jonge gezinnen trekt en dat
zij met z’n allen ‘iets uit niets’ moeten maken.
siNDs
2003
BEREik
2007 was een topjaar met zo’n 5200 bezoekers.
Het leeuwendeel van deze mensen komt uit Vathorst
en daarmee is één van de voorwaarden
voor het Actieplan, namelijk ‘bereik 10 procent
van de inwoners’, ruimschoots gehaald. Voor
2008 verwacht de stichting dat 4500 personen
zullen deelnemen aan projecten, dan wel opdraven
als publiek.
GElD
Vario Mundo ontvangt per jaar 100.000 euro
uit het Actieplan Cultuurbereik. Het totale
budget van de stichting is 300.000 euro. De
andere 200.000 euro ontvangt Vario Mundo uit
de percentageregeling beeldende kunst van de
gemeente Amersfoort.
www.variomundo.nl
Boer Wim Hartman in gesprek met Ida van der Lee (rechts).
Foto Jeroen Wandemaker
Wij zien onszelf natuurlijk niet als een wijk
van Vathorst. En om nou wéér die verbinding
aan te gaan... We moeten al zoveel verbinden
met Vathorst. Daar hadden we geen
zin in, we wilden iets van onszelf.’
Respect
Kunstenaar Ida van der Lee opperde het
plan voor de ‘Hoi-berg’: een kunstwerk gebaseerd
op de tweeroedige hooiberg die
rond Amersfoort veel voorkomt. Ze bouwt
het object deels op uit sloopmateriaal van
de verdwenen boerderijen en het voormalige
buurthuis van Hooglanderveen. Tijdens
haar charmeoffensief sprak Van der
Lee allerlei partijen in het dorp, ze interviewde
(voormalige) boeren uit het gebied
en organiseerde begin 2008 zelfs een reü-
nie die druk werd bezocht door agrariërs
en veetelers die afgelopen jaren het gebied
hebben verlaten.
Pongers: ‘Ida praat als een kunstenares, heel
anders dan de taal van de dorpsbewoners.
Ik vind het nog steeds knap hoe ze het gedaan
heeft. Omdat ze zich zo inleefde in het
project kon ze het gevoel overbrengen. Ze
had zich verdiept in de historie van het dorp
en won daarmee respect. Mensen hier be-
kijken de dingen altijd een beetje van “kom
maar op”. Nuchter en afwachtend.’ Dat er
straks fysiek iets staat, is belangrijk, denkt
Pongers. ‘Het is een uiting, iets waar je niet
zomaar aan voorbij wandelt. Zo lang het er
nog niet staat, voel ik er nog niks bij, maar
dat gevoel komt zeker goed, omdat we zo
mooi zijn meegenomen in het project.’
Antenne
Het feit dat andere organisaties in Vathorst
ontstaan en Vario Mundo’s initiatieven overnemen,
stemt stichtingdirecteur Marjan Van
Gerwen tevreden. Het jaarlijkse jongerenevenement
V@t-Xposure wordt nu door jongerenorganisatie
Next Door georganiseerd
en de Bouwspeelplaats, een week vol (culturele)
kinderactiviteiten, valt sinds drie jaar
onder verantwoordelijkheid van cultuurhuis
De Kamers. Het ‘overnemen’ zit soms ook
in kleine, onverwachte dingen. Van Gerwen:
‘Zoals een makelaar die ons belde naar aanleiding
van de Vlaggenparade. Hij vroeg of
hij het ‘buurtwapen’ dat voor het vlaggenproject
was ontworpen, mocht gebruiken bij
onroerend goed in Vathorst.’
Volgens wethouder Kruijt zijn inwoners van
Vathorst – behalve over de verkeersproble-
matiek – ‘enorm tevreden’ over de voorzieningen,
over hun woongenot. Wat precies
het aandeel van Vario Mundo daarin is, kan
hij niet zeggen. ‘Er is geen tevredenheidonderzoek
gedaan naar de projecten van Vario
Mundo. Maar als ik als wethouder de kans
krijg, zou ik het elders exact zo aanpakken.
Vanaf het begin niet alleen nadenken
over verkeer en grondexploitaties, maar ook
over hoe je kunst in een wijk integreert.’
Beleidsadviseur Caroline de Boer denkt ook
dat Vathorst een leukere nieuwbouwwijk is
dan gemiddeld en dat Vario Mundo daar
een rol in speelt. ‘Doordat ze zelf projecten
organiseert, door andere instellingen en organisaties
naar Vathorst te trekken, door er
letterlijk bovenop te zitten. Vario Mundo is
een antenne in de wijk zetten: wat zijn de
ontwikkelingen, wat willen de bewoners?’
Kunstenaar en bewoner Anne-Marie Durand
wacht nog even met haar conclusie:
‘Deze wijk is nog maar net geboren. Pas
over een paar jaar kan ik als bewoner mezelf
de vraag stellen: voel ik me hier thuis?
Ben ik hier geaard? Je kunt niet ergens zomaar
een paar beelden plaatsen en klaar.
Een cultureel klimaat moet zich in alle rust
kunnen ontwikkelen.’ ■