inhoud/samenvatting - Kinderdienst

JODENDOM
en interpretatie maar leveren zij een buitengewoon nuttig
werkinstrument dat de lezers in staat stelt zijn eigen
studie van de materie te maken. (PJT)
Martin Goodman & Philip Alexander (red.),
RABBINIC TEXTS AND THE HISTORY OF LATE-ROMAN
PALESTINE. (Proceedings of the British Academy 165)
Oxford UP 2010. xvi, 419p. € 70.–
Deze zorgvuldig geredigeerde bundel, vrucht van een
conferentie van de British Academy in 2007, is van nu af
aan een verplicht handboek voor ieder die zich verdiept
in de historische studie van
het vroege jodendom van de
tweede tot de zevende eeuw.
De redacteurs, beiden prominent
in de judaica in het Verenigd
Koninkrijk, spreken in
de ‘Acknowledgements’ hun
erkentelijkheid uit aan het
initiatief van Fergus Millar, de
gelauwerde emeritus Romeinse
geschiedenis van Oxford.
De conferentie, en daarmee
de voorliggende bundel,
vullen een merkwaardige
lacune op het gebied van de
geschiedschrijving van het Romeinse keizerrijk. Terwijl de
specialisten, vooral uit Israël en de VS, heftige debatten
voeren over de historisch nut van de rabbijnse literatuur,
staan de historici met lege handen. Martin Goodman eindigt
zijn inleiding met de stelling dat het boek zijn doel
bereikt wanneer oudhistorici de rabbijnse literatuur meer
als bron zullen gaan citeren, en met meer vertrouwen ten
aanzien van de specifieke toepasselijkheid, dan totnutoe
het geval is. In het inleidende deel geeft Philip Alexander
een overzicht van het thema, terwijl Fergus Millar de Palestijnse
context belicht. In drie hoofdstukken vervolgen
Peter Schäfer en Chaim Milikowsky hun vinnige, principiële
debat uit de jaren ’80 over de status quaestionis van de
studie van de klassiek-rabbijnse teksten: hebben wij enkel
te maken met manuscripten en fragmenten (Schäfer), of
met identificeerbare werken (Milikowsky)? Deel II gaat
over de teksten zelf, besproken door Amram Tropper
(Misjna), Ronen Reichman (Tosefta), Günter Stemberger
(Halachische Midrasjim), Sacha Stern (Jeroesjalmi), Richard
Kalmin (Bavli), Aggadische Midrasjim (Alexander Samely),
Pijoet of liturgische poëzie (Wout van Bekkum – Groningen),
Targum (Robert Hayward), de belangrijke tiendeeeuwse
Brief van Rav Sjerira Gaon (Robert Brody), en de
Hechalot-literatuur (de expertise van Peter Schäfer). Het
laatste deel bevat de belangrijke essays van Seth Schwartz
(‘Rabbinic Culture’ and Roman Culture); Catherine Heszer
(Material Culture and Daily Life); Moshe Lavee (Rabbinic
Literature and the History of Judaism in Late Antiquity);
William Horbury (Rabbinic Perceptions of Christianity and
the History of Roman Palestine); Aharon Oppenheimer
(Politics and Administration); en Hayim Lapin (Economy
and Society). Martin Goodman besluit met een ‘Conclusion’.
Elk hoofdstuk eindigt met suggesties voor verdere
studie en een bibliografie. Een monument van samenwerking
tussen eersteklas geleerden. (PJT)
NIEUW TESTAMENT
Jack Barentsen,
EMERGING LEADERSHIP IN THE PAULINE MISSION. A
Social Identity Perspective on Local Leadership Development
in Corinth and Ephesus. With a foreword by
Philip Esler. (Princeton Theological Monograph Series
168) Pickwick Publications, Wipf and Stock 2011. xviii,
178p. $ 44.00
Dit onderzoek naar leiderschapsstructuren in Paulus’
brieven diende in 2010 als proefschrift aan de ETF,
waar de auteur assistent-professor Nieuwe Testament
en Praktische Theologie is; promotor was Martin Webber,
eveneens van de ETF. Na de inleiding die de opzet
van het boek verklaart geeft hoofdstuk 2 een overzicht
van het onderzoek naar leiderschapsstructuren in het
vroegste christendom. Terecht wordt de hypothese van
Holtzmann en Sohm gekritiseerd,
volgens welke Paulus
gemeenten stichtte met een
charismatische leiderschapsstructuur,
die in de tweede
generatie, vertegenwoordigd
door de deutero-paulijnse
brieven, overging in een
formele ambten-structuur.
Hoofdstuk 3 presenteert
het gekozen analysemodel,
aangeduid als SIMOL,
‘social identity models of
leadership’, aan de hand
van uitvoerige documentatie.
Belangrijke inzichten
betreffen het ontstaan en de erkenning van leiderschap
door de voorbeeldfunctie van de persoon in kwestie, de
structurering van het gezag, en de organisatie van de
opvolging. Met dit instrumentarium wordt vervolgens
het bronnenmateriaal, de paulijnse brieven, benaderd.
Gekozen is voor een behandeling per brief, achtereenvolgens
1 Korintiërs, 2 Korintiërs, Efesiërs, 1 Timoteüs
en 2 Timoteüs. De auteur noemt de gebruikelijke argumenten
om de laatste drie brieven als deutero-paulijns
te beschouwen maar neemt niettemin aan dat Paulus ze
geschreven heeft via een secretaris. Het hoofdstuk over
1 Timoteüs bevat een excurs van 15 pp. dat met dezelfde
conclusie eindigt. Juist vanwege de SIMOL verbaast
het dat in het geval van Korinte de vraag naar de verhouding
tot de plaatselijke synagoge en haar leiderschapsstructuur
niet aan de orde komt: Hand. 18 meldt immers
dat Paulus, met twee archisynagogoi, de Korintische
kerk opzette in het huis naast de synagoge. De verhouding
tot het jodendom wordt nergens gethematiseerd;
Lezersservice
Alle in de Stem van het boek
besproken boeken zijn te
bestellen via
www.kerkboek.nl
Stem van het boek 14 15 2012/4