DOSSIER 20 - Instituut Samenleving en Technologie

20
hoofdstuk 1: Feiten en cijfers over (in)fertiliteit en vruchtbaarheidsbehandelingen
Fertiliteitsartsen geven zonder problemen toe dat een
belangrijke groep van hun patiënten ook zonder de
behandelingen zwanger geworden zouden zijn, zij het
allicht op langere termijn. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het
feit dat een niet te verwaarlozen groep patiënten tijdens
rust- of wachtperiodes tussen twee cycli zwanger wor-
den. Dr. Petra De Sutter, fertiliteitsarts in het UZ Gent
vergelijkt ivf met ‘een helikopter naar de top van de
Mont Ventoux in plaats van er met de fiets op te klim-
men. Die helikopter moet je alleen maar gebruiken als
het met de fiets niet lukt. In tegenstelling tot wat veel
patiënten en artsen geloven, vind ik dat je ivf niet moet
toepassen als het niet strikt nodig is.’
En Dr. Marc Muyldermans van het Hasseltse Virga
Jesseziekenhuis stelt dat de spanning en stress die
teweeggebracht worden door fertiliteitsbehandelingen
de zwangerschapskansen negatief beïnvloeden: ‘De
overmedicalisering heeft tot gevolg dat je stress cre-
eert. In hun enthousiasme om te behandelen, kunnen
artsen in sommige gevallen meer kwaad dan goed
doen, omdat een therapie die bedoeld is om de kansen
te verhogen, stress veroorzaakt die de fertiliteit dan
weer negatief beïnvloedt. We spreken in zo’n geval over
iatrogene infertiliteit.’
Zoals verder nog zal worden aangehaald bestaat over
de invloed van stress op de vruchtbaarheid nog heel
wat onduidelijkheid.
Verschillende motieven kunnen aanleiding geven tot
het toepassen van technieken die strikt genomen niet
nodig zijn. Een te eenzijdig efficiëntiedenken vormt
allicht het belangrijkste motief. Ivf/icsi wordt dan toe-
gepast omwille van zijn zogeheten slaagkans van 30%
per cyclus, terwijl de zwangerschap in veel gevallen
ook gerealiseerd kan worden door middel van minder
ingrijpende behandelingen, met een minder zware
impact, zij het op langere termijn. De slaagkans van
dertig procent betreft overigens de kans op een bio-
chemische zwangerschap. De kans op een geboorte
ligt een stuk lager.
Dat efficiëntiedenken wordt vaak genoemd als reden
voor het feit dat in verhouding zoveel icsi wordt toege-
past. Hierover heerst momenteel een controverse. Icsi
is een waardevolle techniek in het licht van mannelijke
infertiliteit, maar er bestaan voorlopig geen indicaties
dat de techniek ook een meerwaarde heeft wanneer
er geen mannelijke oorzaak is. Bovendien bestaat de
techniek nog niet voldoende lang om uit te sluiten dat
er risico’s aan verbonden zijn. Er zijn alleszins sterke
aanwijzingen dat icsi erfelijke mannelijke onvruchtbaar-
heid kan doorgeven. Daarnaast gaat het om een veel
intensievere en dus duurdere techniek dan ivf. Toch
gebeurt de laboratoriumbevruchting tegenwoordig in
het overgrote deel van de gevallen (bijna 77 procent
volgens het BELRAP 2006) door middel van icsi. Dat
is meer dan te verantwoorden valt door de indicatie
‘mannelijke infertiliteit’. Icsi verhoogt op een bepaalde
manier het gevoel van controle. Daartegenover staat
dat icsi nog een extra stapje verder weg staat van het
natuurlijke bevruchtingsproces en dus ook van de hin-
dernissen die een natuurlijke selectie mogelijk maken.