pdf (413,67 kb) - Regionaal Archief Zutphen

lz. 12 Evangelisch-Lutherse Gemeente te Zutphen 0065
Met hem begint een lange rij van predikanten die de gemeente tot tevredenheid hebben
gediend, al zag men de één wel eens liever vertrekken dan de ander...
Tot 1694 kerkt men respectievelijk in het eerder genoemde Gildehuis precies naast de
Nieuwstadspoort (een gedeelte van het vroegere Franciscaner Vrouwenklooster
Isendoorn) en in het Auditorium van het gebouwencomplex van de Minrebroederen (de
huidige Refter van het Stedelijk Museum). Men zoekt naarstig naar eigen kerkruimte en
slaagt daarin in 1693. In dat jaar koopt men een huis in de Beukerstraat. Dit gebeurt met
toestemming van de magistraat. Deze gebeurtenis is voor de Lutheranen aanleiding
geweest de officiële datum van de stichting van de gemeente te stellen op de datum van
het antwoord van de magistraat op het verzoek van de kerkeraad om toestemming te
geven tot aankoop van dat huis aan de Beukerstraat met de bedoeling er een kerk van te
maken: 2 maart 1693. Vanaf die datum heeft de overheid de Lutheranen officieel niets
meer in de weg gelegd om openlijk de eigen godsdienstoefeningen te houden. Aan het
huis moet het nodige vertimmerd worden. De verbouwing heeft, als gevolg van de strenge
winter, lang geduurd. Maar op 29 september 1694 is het dan zover: de Lutheranen nemen
hun eigen kerkgebouw in gebruik voor hun eigen erediensten. Een kerkgebouw dat er van
binnen uitziet als een kerk, althans het achterste gedeelte (het voorste gedeelte was het
woonhuis van de predikant), van buiten blijft het gebouw het aanzien houden van een
woonhuis. Pas in de negentiende eeuw is daar verandering in gekomen. In 1910 is de
huidige gevel aan de kerk gekomen.
3. Vanaf 1694
Vooral de eerste jaren hebben de Lutheranen hier nauwe banden gehad met de kerken uit
Duitsland. Uit de notities in het doopboek blijkt dat veel dopelingen een militair tot vader
hebben. Doorgaans is dat een Duitse militair geweest. Dat de banden met het
stadsbestuur van Essen goed zijn geweest, blijkt uit het feit dat dat stadsbestuur in 1699
een raam voor de kerk heeft geschonken. De stad Essen heeft bovendien verschillende
predikanten geleverd aan Zutphen. Het kerkgebouw met het "voorhuis" als pastorie was
verre van ideaal. Zo is ds. Koopman in 1715 opgestapt; elders in de stad heeft hij een
woning gevonden. De kerkeraad heeft zich fel verzet tegen deze stap van de predikant.
Men probeert hem terug te krijgen in de kerk door hem geen salaris meer uit te betalen.
Gelukkig zegeviert uiteindelijk het gezond verstand, al blijft het woonhuis leeg. Zo'n vijftien
jaar later wordt op de bovenste verdieping van het woonhuis het orgel gebouwd.
In 1775 is er opnieuw een pastorieprobleem. Ds. Reuter moet veel te veel huur betalen
voor zijn woning. Men besluit daarop een eigen pastorie aan te schaffen. Geld heeft de
kerk niet. Daarom worden collectes georganiseerd, tot in Amsterdam toe (daar woonden
vele en welgestelde Lutheranen). Men heeft een geschikt huis op het oog. Maar hoewel
Amsterdam met driehonderd gulden over de brug komt, wordt er géén huis gekocht. De
predikant vindt het belangrijker dat er eerst een goede consistoriekamer komt.
De predikanten krijgen in die tijd een tractement van fl. 300,- per jaar. Aan huur is de
predikant ongeveer fl. 180,- kwijt. Gelukkig draagt het Amsterdamse Consistorie fl. 200,-
bij en ook zijn de Staten van Gelre genegen om jaarlijks fl. 50,- te vergoeden voor de
kosten van huur van de woning, maar het is al met al geen vetpot. De Gelderse Staten
hebben overigens gedurende lange tijd zelfs fl. 100,- bijgedragen.