pdf (413,67 kb) - Regionaal Archief Zutphen

lz. 14 Evangelisch-Lutherse Gemeente te Zutphen 0065
Hoewel de Lutherse Kerk een nieuwe kerkenordonnantie kent waarin het onderscheid
tussen deze twee "soorten" kerkeraden niet meer voorkomt, wordt het begrip door de
oudere Lutheranen nog steeds gehanteerd. In het verleden heeft men uit de "grote
kerkeraad" leden gekozen voor de "tegenwoordige kerkeraad". Wat dat betreft is er niet
veel veranderd. Wie aftreedt, krijgt binnen enkele jaren het verzoek opnieuw aan te treden
in het ambt.
De kerkeraad heeft oudtijds gefungeerd als een kerkbestuur. Voor de pastorale zorg had
men een predikant. Die deed trouwens álles. Opvallend is het dat de kerkeraad zich blijft
opstellen als kerkbestuur. Daarmee geeft men te kennen nog niet zo goed overweg te
kunnen met de nieuwe regels zoals deze in de nieuwe kerkenordonnantie zijn vermeld.
5. De diakonie
Diaken E. G. Volkersz schrijft over de geschiedenis van het Luthers Hofje, dat het niet
precies bekend is sinds wanneer de Lutherse armen door de Hervormde diakonie worden
verzorgd. Feit is dat dit gebeurt, en dat men zich daarmee altijd ontdoet van verplichtingen
om mensen in nood te helpen: daarvoor is de Hervormde diakonie bij de hand. Er is dan
ook geen armenkas, al blijkt uit een oude collectekist, dat er wél zoiets geweest moet zijn.
Uit de notulen blijkt dat men wel weet van een afspraak met de Hervormden op het gebied
van de armenzorg, maar niemand weet hoe die afspraak nu precies werkt.
In 1817 komt daar verandering in. Een commissie van Hervormde diakenen vraagt een
onderhoud aan met de Lutherse kerkeraad. Men wil graag weten waar het gebruik
vandaan komt dat hen verplicht te zorgen voor Lutherse armlastigen. Het antwoord lost die
vraag niet op, al wordt op fraaie wijze beschreven hóe men in die tijd met elkaar omging.
Men stelt het volgende vast: "...dat dit gebruik zoo oud is als het bestaan onzer Gemeente
te dezer plaatse, dat wij ook daarom nimmer aanspraak hadden gemaakt op zoodanige
Fondsen als ten behoeve der algemeene Armen binnen deze stad waaren verbeurd of
gekollecteerd geworden, nog ook door Legaten aan de Luthersche Armen vervallen, maar
dat alle deze penningen bij de Hervormde Diakonie waren genoten geworden, bewijzen
een menigte kwitantien onder de papieren van de kerk erventelijk." De commissie, voldaan
over de beantwoording harer vraag, "verzogt echter zulks schriftelijk te mogen ontvangen",
waarop is geantwoord geworden, "dat een mondelinge vraag niet wel schriftelijk konde
beandwoord worden, ten waare die te vooren ook schriftelijk geschiede", en waarmede
wederzijds genoegen genomen is.
In 1823 vinden de Hervormde diakenen dat er een overeenkomst op papier gezet moet
worden. Men moet nogal veel geld spenderen aan het onderhouden van de Lutherse
armen. Daar mag dan wel iets tegenover staan, iets meer dan hetgeen men enkele jaren
daarvoor vaststelde. De Lutherse kerkeraad besluit "zoolang de kas dat toelaat" jaarlijks
vijftig gulden bij te dragen aan de Hervormde diakonale werkzaamheden. Een jaar later
zeggen de Hervormde diakenen het contract op, tenzij het te vergoeden bedrag wordt
opgetrokken tot fl. 200,-. Via de onderhandelingstafel bereikt men overeenstemming bij
een bedrag van fl. 125,-. In 1828 is dit bedrag opgelopen tot fl. 175,-, voor de Lutheranen
het uiterste van hun kunnen. Laatstgenoemden prijzen zich erg gelukkig een
overeenkomst voor maar liefst negen jaar afgesloten te hebben. Maar halverwege deze
periode komt er een brief binnen van de Hervormde diakonie waarin staat dat dit bedrag
niet staat in verhouding tot hetgeen men moet uitgeven aan de Lutherse armen. Men
vermeldt naam en toenaam. Deze namen worden uiteraard gecontroleerd door de
kerkeraad. Die constateert dat niet allen gerekend kunnen worden tot de Lutherse Kerk.