PDF Land van Herle

partij geografisch het Maasdal bereikt en een uitbreiding van het land
van V alkenburg in noordelijke richting in feite onmogelijk gemaakt. 3 )
De vorming van een Nedermaas-Roer-territorium leek niet tot de onmogelijkheden
te behoren met Heinsberg-Gulik als uitstralingspunt.
Maar er kwam een geduchte spelbreker opdagen, die de vlaamse en
brabant;se handelskaravanen in bescherming meende te moeten nemen.
Toch een reëel en voor de hand liggend motief om zich te mengen in
het controle-systeem van de openbare weg-beveiliging tussen Maas en
Rijn.
Het is de lezer reeds duidelijk, welke spelbreker hier bedoeLd wordt n.L
de hertogen van Brabant, die uiteraard hiermee de belangen dienden van
de opkomende steden in hun gewest. Bracht de handel niet de welvaart
binnen hun muren en ver;steviging van hun financiële positie? Brabant
was met zijn invloedssfeer nog niet veel verder gevorderd dan te Maas·
tricht, 1204 en daarna te Daelhem, even ten zui.doosten van Visé en in
Heerlen, 1244. Ook bezaten de hertogen van Brabant twee huizen te
Keulen, waarvan het ene genoemd werd "Ia maison du duc". 4 ) Hun
aandacht voor het "land van over de Maas" is sinds de 12e eeuw als
punt nr 1 geplaatst op hun politieke agenda. Het dreef ze ertoe zich in
1282 met de erfopvolging in Limburg te gaan bemoeien en er zijn leden
van de ridderschap en het financieel vermogen van het land in te
steken. 5)
De regionale heren van die dagen moeten hertog Jan I van Brabant als
een brutale indringer ervaren hebben. Maar hij was gekomen, had over·
wonnen en is er gebleven. Tot op heden maakt het noordoostelijk deel
van de provincie Luik, dat nagenoeg samenvalt met het gebied van het
voormalig hertogdom Limburg, deel uit van België. n)
Het charter van 15 oktober 1289 dat de Iimburgse successie-oorlog
regelde, hield in, dat de brabantse hertogen in de rechten traden van
die van Limburg. Met de titel van "hertog van Limburg" kregen zij het
gezag over het kasteel en het stadje Limburg; voorts de stadjes Hendrikskapelle,
Herve en Eupen, alle gelegen in Limburg; Sprimont, ten zuiden
van Luik; 's-Hertogenrade met o.a. Kerkrade en de abdij van Kloos.terrade;
Wassen berg, ten noordoosten van Heinsberg en Kerpen ( ± 20 km.
ten noorden van Euskirchen). De keizerlijke bevestiging is gedateerd
van het jaar 1292.
2e fase.
Het meeste hartzeer zat bij de V alkenburgse heren, die de brabantse
indringer maar moeilijk konden verteren. Een fikse oorlog brak ongeveer
dertig jaar later uit. Hertog Jan III van Brabant, die voor zijn groot·
vader in het gevecht niet onderdeed, veroverde o.a. het fort van Heerlen
en het stadje Sittard anno 1318. Alhoewel hij in een daarop volgend
perkamenten stuk zijn bedoeling duidelijk maakte met de zinsnede, dat
hij Sittard ten eeuwigen dage aan zijn bezittingen zou toevoegen en hij
in 1329 de lastige V alkenburgse heer uit zijn kasteel verdreef, bleek
ditmaal de diplomatie van .de tegenstanders het te halen op zijn machts·
116