Amsterdam's zeehaven in beweging - theobakker.net

Amsterdam’s zeehaven in beweging
Stapelloop van de VOC-werf op Rapenburg
uitkeek. In de geschiedenis van Amsterdam spreken we voorzichtig
over de Eerste Uitleg, de eerste planmatig uitgevoerde
stadsvergroting. De eerste twee worden zelden genoemd; er
kan pas gepronkt worden met de Derde en Vierde Uitleg die
de stad zijn halvemaan-vorm gaven.
Zowel de scheepsbouwers als de vroedschap voorzagen dat de
industrie andermaal plaats zou moeten maken voor de stedelijke
bebouwing. In het kader van de Tweede Uitleg werden
in 1591 plannen uitgewerkt voor nieuwe werkeilanden, deze
keer met heel wat meer voorzieningen. Ook nu ging het weer
om buitendijks land maar het lag nog lager dan de Lastage.
Er werden drie eilanden uitgezet met diepe vaarten er tussen.
Het voorste eiland, Rapenburg, werd toebedeeld aan de Admiraliteit
en de nieuwe trots van Amsterdam, de Compagnie
van Verre, die in 1602 op zou gaan in de internationaal opererende
Verenigde Oost-Indische Compagnie. Gelijktijdig werd
de Oude Waal aanmerkelijk vergroot en noordelijker verlegd
naar dieper water, met een aparte reparatie- en breeuwwaal.
In 1591 werd begonnen met plempen en ophogen, het maken
van kades en het uitdiepen van de vaarten. In 1596 werden de
eerste kavels uitgegeven, maar het duurde tot 1608 tot de Admiraliteit
zich vestigde en tot 1611 voor de VOC de Peperwerf
in gebruik nam.
Op Marken vestigde zich de stadsschuitenmakerij waar ook
oorlogsschepen voor rekening van de stad werden gebouwd.
Op Uilenburg tenslotte kwamen de particuliere werven en
op dat eiland zien we ook de eerste activiteit, zoals de vogelvluchtkaart
uit 1597 van Pieter Bast laat zien. Rond deze
eilanden werd de nieuwe stadswal doorgetrokken, met als uiterste
bolwerk het Rijsenhoofd (nu Kadijksplein).
Aan het eind van de 16 e eeuw vond de geboorte van de “moddermolen”
plaats. De Amsterdammers kregen moeite om hun
Kalefateren in de Breeuwwaal
8