Geachte mevrouw, geachte heer Als Leerkracht wordt u er ... - Plantyn

Geachte mevrouw, geachte heer
Als Leerkracht wordt u er meer en meer toe aangespoord om de taalvaardigheid van uw leerlingen
te verbeteren, zodat ze vlot taal kunnen begrijpen en gebruiken in allerlei communicatieve
situaties. Wie deze zaak ter harte neemt en zijn onderwijsaanbod erop afstemt,
stelt zich vragen. Hoe kan ik nagaan of ik goed zit met de nieuwe aanpak? Werpt die aanpak
vruchten af? Zijn de kinderen op weg om de gestelde doelen te bereiken? Hoe zit het met
hun vorderingen ten opzichte van andere leerlingen? ...
VLOT is een hulp om die vragen te beantwoorden. Het volgsysteem biedt een geheel van
toetsen om de ontwikkeling van de luister-, spreek-, lees- en schrijfvaardigheden van
de kinderen te volgen doorheen de lagere school (van het tweede tot het zesde leerjaar).
Er worden drie toetsmomenten voorzien per schooljaar, telkens op het einde van het trimester.
De toetsen zijn opgevat als motiverende opdrachten, waaruit het taalvaardigheidsniveau
van de leerlingen moet blijken. Bij elke toets vindt u een scoringswijzer voor de evaluatie en
een scoretabel om de resultaten te noteren. Met behulp van een normtabel kan elk toetsresultaat
worden vergeleken met voorgaande scores, met de resultaten van andere kinderen
in de klas en in de school en met de scores van een representatieve groep van 500 Vlaamse
leerlingen.
Voor elk leerjaar (klas 2 tot 6) bestaat het volgsysteem uit een ringmap. Deze bevat een
leidraad en alle toetsen voor het betreffende leerjaar.
In deze brochure stellen wij VLOT uitgebreid voor. Wij wensen u alvast veel leesplezier.
Philippe Hemelsoet
Uitgever basisonderwijs

Inhoud
3 Taalvaardigheid toetsen via globale, rechtstreekse taalvaardigheidstaken.
4 Volgen: toetsen, scoren en vergelijken met VLOT.
Een signaal voor het onderwijs.
7 Systeem: een totaalpakket
8 Overzicht van de toetsen voor alle leerjaren
9 Onderdelen van een toets
2

VLOT
VOLGSYSTEEM LAGER ONDERWIJS: TAALVAARDIGHEID
TAALVAARDIGHEID = luisteren, spreken, lezen en schrijven
VOLGEN = toetsen op het einde van elk trimester én inspelen op de resultaten
SYSTEEM = 60 toetsen, voor het tweede t.e.m. het zesde leerjaar
Taalvaardigheid toetsen via globale,
rechtstreekse taalvaardigheidstaken.
Dit (leerling)volgsysteem is ontstaan als antwoord op de dringende vraag van leerkrachten in het
Vlaamse basisonderwijs naar goede taaltoetsen. De recentste eindtermen en leerplannen taal en de
nadruk die daarin wordt gelegd op taalvaardigheid, met name de vier basisvaardigheden (luisteren,
spreken, lezen en schrijven), zetten leerkrachten ertoe aan hun bestaande toetspraktijk kritisch te bekijken.
Zij ondervinden dat traditionele toetsen niet volstaan om na te gaan of hun leerlingen de
bedoelde vaardigheden voldoende verworven hebben. De meeste van de bestaande toetssystemen of
veel gebruikte toetsvormen zijn immers uitsluitend gericht op kenniselementen (woordenschat, grammaticaregels,
...) en technische aspecten van taal (technisch lezen, spelling, ...).
VLOT voorziet het lager onderwijs van een pakket toetsen om, op regelmatige basis, na te gaan in
hoeverre leerlingen taal kunnen begrijpen en gebruiken in communicatieve situaties. Dat is taalvaardigheid,
een basisvoorwaarde om optimaal te kunnen functioneren in het onderwijs en in de
maatschappij. De toetsen zijn opgevat als opdrachten voor luister-, spreek-, lees- en schrijfvaardigheid,
het soort taken dat de leerlingen volgens de eindtermen moeten kunnen uitvoeren.
In die taken worden de vaardigheden niet als verzamelingen van aspecten en elementen beschouwd,
die je allemaal apart moet aanleren en inoefenen, om de taak als geheel goed te kunnen uitvoeren. In
een taak wordt een vaardigheid als geheel toegepast. Door met heel veel en veel verschillende taken
te worden geconfronteerd in het onderwijs, gaan leerlingen de vaardigheid in al haar aspecten geleidelijk
aan ontwikkelen en beheersen.
Bij een toets moeten de leerlingen alleen aan de slag en moet blijken in hoeverre ze de vaardigheid al
beheersen. De toetsen lijken best zoveel mogelijk op de taken zoals die in eindtermen en leerplannen
beschreven zijn, want dan kan je rechtstreeks nagaan of de leerlingen die taken kunnen uitvoeren.
Als je woordenschat of andere taalelementen afzonderlijk gaat toetsen, weet je nog niet of de
leerlingen de kennis ervan kunnen toepassen in hun taalbegrip en -gebruik.
Een greep uit de communicatieve taken die in het volgsysteem zijn opgenomen, illustreert de aard van
de toetsen. De teksten waar de leerlingen naar moeten luisteren, die ze moeten lezen, of die ze mondeling
of schriftelijk moeten produceren, zijn de tekstsoorten waar ze volgens de eindtermen mee
moeten kunnen omgaan. Die worden met stijgende moeilijkheidsgraad (o.a. lengte, taalgebruik, doelgroep
waarvoor ze geschreven zijn) aangeboden van het tweede tot en met het zesde leerjaar.
3

Luisteren
luisteren naar instructies voor hoe de tekening van een clown moet worden vervolledigd, en de
tekening vervolledigen (2)
luisteren naar een verhaal en er meerkeuzevragen over beantwoorden (3)
luisteren naar wat kinderen vertellen over de organisatie van een verjaardagsfeestje en op basis
daarvan een boodschappenlijstje maken (4)
luisteren naar een informatieve radio-uitzending over dieren, en er de juiste informatie uithalen (5)
luisteren naar de antwoorden uit interviews met allerlei verschillende mensen, en er telkens de
juiste vraag bij zoeken (6)
Lezen
de tekst van een vakantiebrief lezen, vergelijken met foto’s en aanduiden wat niet klopt (2)
allerlei tips van een oppasser lezen en op basis daarvan de dieren in het juiste hok in de dierentuin
zetten (3)
briefjes met vragen en briefjes met antwoorden lezen en verbinden wat bij elkaar hoort (4)
de programmatekst van een kamp lezen omzetten in een agenda (schema) (5)
een informatieve tekst over hoe kinderen overal ter wereld leren, lezen en er waar/niet waarvragen
over beantwoorden (6)
Spreken
aan de hand van een vertelplaat beschrijven wat er allemaal te zien is en gebeurt in een klas (2)
aan de hand van een vertelplaat beschrijven wat er allemaal te zien is en gebeurt op een kermis
(3)
in het kader van een rondleiding in de stad: iemand wegwijs maken, een gebeurtenis beschrijven,
een uitstalraam beschrijven (4)
in het kader van een kinderkookprogramma op de radio: mondelinge instructies geven over de
bereiding van enkele gerechten, stapsgewijs voorgesteld op tekeningen (5)
in het kader van een jeugdjournaal: gerichte vragen stellen aan een ‘reporter ter plaatse’, beelden
van sportwedstrijden beschrijven en als opsporingsbericht een persoonsbeschrijving geven (6)
Schrijven
het verhaal schrijven bij striptekeningen (2)
een brief schrijven vanop een onbewoond eiland: een vriendje overtuigen om ook te komen, om
enkele spullen mee te brengen, en een boodschap voor de ouders doorgeven (3)
een folder schrijven voor de bezoekers van de opendeurdag op school; op tekeningen is voorgesteld
wat er op verschillende plaatsen zal te zien zijn (4)
een artikel voor de kinderkrant schrijven op basis van de schematische gegevens over een
overval (5)
de bestelling en verkeerde levering van een pakket speelgoed (tekeningen) vergelijken in een brief
naar een postorderwinkel (6)
Volgen: toetsen, scoren en vergelijken met VLOT.
Een signaal voor het onderwijs.
Eén toets is één ding en het resultaat erop vertelt je heel wat. Maar een systeem waarin heel veel
toetsen zijn opgenomen, waarvan je de resultaten bovendien met elkaar kan vergelijken, biedt oneindig
veel meer mogelijkheden.
VLOT maakt het mogelijk de leerlingen tijdens hun volledige lagere-schoolloopbaan in hun taalvaardigheidsontwikkeling
te volgen en daar rechtstreeks op in te spelen.
4

Voor elk van de vier vaardigheden zijn er per leerjaar toetsen voorzien. Daarmee kunnen leerkrachten
hun leerlingen toetsen op het einde van elk trimester.
De toetsafnames voor luister-, lees- en schrijfvaardigheid kunnen klassikaal gebeuren en duren ongeveer
één lestijd van 50 minuten. De spreekvaardigheidstoetsen worden individueel afgenomen,
waarvoor 5 à 10 minuten per leerling moet worden voorzien.
Het scoren van de toetsen kan snel, efficiënt en vooral zeer objectief gebeuren aan de hand van de
duidelijke richtlijnen die ervoor gegeven worden. De scores van de leerlingen kunnen via een
omzettingstabel in een categorie (norm) worden geplaatst.
Via allerlei goed hanteerbare overzichten, kan de individuele score van een leerling worden vergeleken:
met de score van dezelfde leerling op de toetsen voor dezelfde vaardigheid op eerdere momenten
(individuele evolutie);
met de score van dezelfde leerling op de toetsen voor andere vaardigheden op hetzelfde moment (zie
schema 1 op de volgende pagina);
met de score van de andere leerlingen van de klas (zie schema 2 op de volgende pagina).
De scores van de hele klas kunnen vergeleken worden met klassen in voorgaande schooljaren. En
de scores van de hele klas krijgen een plaats in het totaalplaatje van de hele school.
Door de scores onder te brengen in een bepaalde categorie, worden ze gekoppeld aan normen. Die
normen zijn bepaald op basis van grootschalige afnames van de toetsen in Vlaamse basisscholen.
Die scholen vormden een staalkaart van Vlaamse basisonderwijs qua geografische spreiding, urbanisatiegraad,
concentratie migranten en andere verschillen. Op basis van die grootschalige afname zijn
Vlaamse normen bepaald. Met die Vlaamse normen worden de scores van de leerlingen vergeleken.
een score in groep A = goed
een score in groep B = goede middelmaat (boven het gemiddelde)
een score in groep C = zwakke middelmaat (onder het gemiddelde)
een score in groep D = zwak
een score in groep E = zeer zwak
Doordat je op die manier het taalvaardigheidsniveau van je leerlingen ziet evolueren in de tijd, én het
een plaats kan geven in een grotere groep, krijg je een zeer precies beeld van wat het onderwijs dat
ze tot op een bepaald moment hebben gekregen, bewerkstelligd heeft en hoe het verder moet.
De toetsresultaten zijn eerst en vooral een signaal, een aanduiding van het taalvaardigheidsniveau
van de leerlingen. Als dat te laag is, moet worden gezocht naar de precieze oorzaken van eventuele
problemen (diagnose). Op basis daarvan moeten op het niveau van de school, op het niveau van
de klas of op het niveau van de leerling onderwijsacties ondernomen worden om de taalvaardigheid
van de leerlingen te verbeteren.
Die acties zijn de uiteindelijke bedoeling van het gebruiken van een volgsysteem. Wil je nagaan of je
leerlingen met het onderwijs dat ze krijgen voldoende taalvaardig worden, dan moet je ook bereid zijn
iets te doen met de resultaten die dat oplevert. Die acties worden dan geëvalueerd door een nieuwe
reeks toetsen. Door die cyclus te blijven herhalen en blijvend naar oplossingen en verbetering te
zoeken, mag worden verwacht dat het taalvaardigheidsniveau van de leerlingen geleidelijk aan zal
verhogen.
De algemene leidraad bij VLOT bevat suggesties voor het optimaliseren van het taalvaardigheidsonderwijs
en remediëring.
5

Schema 1 Overzicht per leerling: normen per toets per vaardigheid
klas: 3B
naam: Olivier
einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren C B A
spreken B
lezen B C D
schrijven C C
edit
In dit ingevulde voorbeeld zien we een heel aantal interessante gegevens m.b.t. leerling Olivier. Hij doet
het over de hele lijn beter voor de mondelinge vaardigheden (luisteren en spreken) dan voor de
schriftelijke (lezen en schrijven). Voor luisteren boekt hij grote vooruitgang. Voor spreken zit hij in de groep
‘goede middelmaat’. Voor lezen loopt er duidelijk iets mis bij Olivier: hij gaat sterk achteruit en evolueert zo
van de groep ‘goede middelmaat’ naar ‘zwak’. Voor schrijven blijft zijn situatie status quo.
Bovenstaand overzicht is ook voorzien in een versie waarin de scores over leerjaren heen kunnen
worden ingebracht.
Schema 2 Aantal leerlingen per norm per toets per vaardigheid
klas: 4
25 lln.
einde 1ste trimester
einde 2de trimester
6
einde 3de trimester
A B C D E A B C D E A B C D E
luisteren 15 3 3 3 1 17 3 3 2 - 17 5 2 1 -
spreken 8 7 7 1 2 7 6 8 3 1
lezen 10 5 5 5 - 11 6 6 2 - 9 6 6 2 2
schrijven 5 4 4 7 5 6 8 4 5 2 8 8 6 4 -
edit
Klas 4 maakt met zijn 25 leerlingen een aantal evoluties door: voor luisteren is er in deze klas duidelijk
geen sprake van een algemeen probleem. De meerderheid van de klas is bij het begin van het vierde
leerjaar op de goede weg naar de einddoelen en blijft daar ook. Meer zelfs, ook de weinige uitvallers
maken een positieve evolutie door. Voor spreken blijft de situatie, die eigenlijk al aan het einde van het
eerste trimester niet zo schitterend is, nagenoeg ongewijzigd. Ook voor lezen is er weinig evolutie, maar
daar is de situatie van de klas als geheel wel beter. Voor schrijven kan de situatie aanvankelijk ronduit
zwak genoemd worden, maar de aanpak in de loop van het vierde leerjaar werpt duidelijk vruchten af.

Systeem: een totaalpakket
VLOT bestaat uit vijf mappen, één map per leerjaar waarvoor toetsen zijn voorzien. Elke map bevat een
leidraad en toetsen.
De leidraad
De leidraad bevat in de eerste plaats een inleiding, met informatie en achtergronden over het hoe
en waarom van een volgsysteem voor taalvaardigheid.
Dan is er de praktische handleiding voor de gebruikers. Daarin wordt uitgelegd hoe de toetsen er
uitzien, hoe ze moeten worden afgenomen, hoe ze moeten worden gescoord en hoe de resultaten
moeten worden geregistreerd. De overzichten waarin de resultaten van meerdere toetsen worden
samengebracht, per leerling en per klas, zijn daarbij opgenomen.
Als derde deel zijn in de leidraad een aantal interessante bijdragen opgenomen rond thema’s die
aan de orde zijn bij het gebruik van het volgsysteem en het omgaan met de resultaten.
Een voorbeeld daarvan is de band tussen de VLOT-toetsen en de Vlaamse eindtermen. In de onderstaande
tekst wordt geïllustreerd hoe datgene wat de leerlingen volgens de eindtermen moeten
kunnen, ook effectief getoetst wordt via VLOT.
TWEEDE LEERJAAR
WIE DOET WAT IN DE KLEUTERKLAS? ZET DE KLEUTERS IN DE JUISTE HOEK.
aard van de toets
De leerlingen lezen de uitspraken van vijftien kleuters over wat ze willen doen in de kleuterklas. Op basis daarvan
plaatsen zij de kleuters in de juiste hoek in de kleuterklas. Daarbij moeten de leerlingen blijk geven van begrip van wat
de kleuters zeggen.
verwerkingsniveau
beschrijvend/structurerend
Wat de leerlingen hier in feite, in eindtermen-termen, moeten doen, is informatie achterhalen in een tekst
(verwerkingsniveau = beschrijvend - eindtermen 3.1 tot 3.3). Omdat ze die informatie ook moeten overbrengen op een
plan van de kleuterklas, kunnen we stellen dat er al sprake is van enige vorm van 'ordenen' van de informatie
(verwerkingsniveau = structureren - eindtermen 3.4 en 3.5).
De tekstsoort waar we hier mee werken is echter van een veel lager niveau dan die waarmee de leerlingen deze
vaardigheden moeten kunnen uitvoeren volgens de eindtermen. Daar is sprake van 'voor hen bestemde instructies
voor handelingen van gevarieerde aard' (3.1), 'schema's en tabellen ten dienste van het publiek' (3.2), 'voor hen
bestemde teksten in tijdschriften' (3.3) of 'voor hen bestemde school- en studieteksten en instructies bij
schoolopdrachten' (3.4) en 'voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijdschriften, en
jeugdencyclopediën' (3.5).
Hier gaat het om zeer herkenbare uitspraken van kinderen op het niveau van de leerlingen die de taak moeten
uitvoeren. Het gaat om meerdere korte, duidelijk te vatten tekstjes.
De toetsen
Per leerjaar zijn er 12 toetsen.
Voor het tweede en het derde leerjaar zijn er meer toetsen voorzien voor de receptieve vaardigheden
(luisteren en lezen) dan voor de productieve vaardigheden (spreken en luisteren).
Voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar zijn er minder receptieve en meer productieve toetsen.
Voor alle leerjaren zijn ook één of twee globale taalvaardigheidstoetsen, onder de vorm van edittoetsen,
voorzien. Bij deze edittoetsen krijgen de leerlingen een tekst, op hun niveau, waarin een aantal woorden
zijn toegevoegd. Die woorden zijn dus teveel, en belemmeren een goed begrip van de tekst. De leerlingen
moeten die woorden aanduiden, en daarbij blijk geven van hun totaal-taalvaardigheid, precies omdat ze
daarbij beroep moeten doen op nogal wat vaardigheden (inzicht in vorm, betekenis, context, ...) die je
nodig hebt als taalgebruiker om boodschappen te verwerken.
7

Overzicht van de toetsen voor alle leerjaren
donkere vakken: geen toetsen voorzien / opgedeelde vakken: 2 toetsen voorzien
2de leerjaar einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren
spreken
lezen
schrijven
edit
3de leerjaar einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren
spreken
lezen
schrijven
edit
4de leerjaar einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren
spreken
lezen
schrijven
edit
5de leerjaar einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren
spreken
lezen
schrijven
edit
2de leerjaar einde 1ste trimester einde 2de trimester einde 3de trimester
luisteren
spreken
lezen
schrijven
edit
8

Onderdelen van een toets
Elke toets in VLOT, of het nu een luister-, lees-, schrijf-, spreek- of edittoets is, bestaat uit een aantal
vaste onderdelen. We geven hier een overzicht.
Toetsbeschrijving
Het eerste blad bij elke toets vermeld naast de specifieke titel ook een korte toetsbeschrijving. Daarin
worden een aantal kenmerken van de toets op een rij gezet.
Leerjaar
waarvoor de
toets bestemd
is.
Korte beschrijving
van hoe de
toets in de
praktijk
wordt afgenomen.
Aard toets
Verwerkingsniveau
Doelgroep
Afname
Scoring
Materiaal
Introductie (intro)
Korte omschrijving van wat de
leerlingen in de toets precies
moeten doen (de taak of
De leerlingen lezen de sprookjes ‘De prinses en de tiara’ en ‘De wolf
taken).
en de drie meisjes’ en beantwoorden er vragen over. Het gaat om
meerkeuze-, waar/niet waar- en andere beslissingsvragen.
beschrijvend/structurerend
leerlingen van het derde leerjaar
klassikaal-individueel
Na een klassikale introductie (5 à 10 min.), waarin enkele begrippen Hoeveel items de
worden verduidelijkt, lezen de leerlingen individueel het eerste
toets bevat en even-
sprookje en beantwoorden er de vragen over (20 min.). Vervolgens
wordt ook het tweede sprookje klassikaal geïntroduceerd tueel en korte omschrij-
individueel gelezen en behandeld (20 min.).
ving van wat met de
items beoordeeld
Deze toets bevat 17 scoorbare items: 9 bij het eerste en 8 bij het
wordt.
tweede sprookje.
voor elke leerling het sprookje ‘De prinses en de tiara’ (bijlage A) met
de bijbehorende vragen en opdrachten (bijlage B) en het sprookje ‘De
wolf en de drie meisjes’ (bijlage C) met vragen (bijlage D)
In dit gedeelte wordt heel gedetailleerd aangegeven hoe je de leerlingen voorbereidt op de toets. Zo
een voorbereiding of introductie houd je om verschillende redenen:
om de leerlingen vertrouwd te maken met de toetsprocedure (de manier waarop ze de toetstaak
moeten uitvoeren);
om de leerlingen de nodige voorkennis en context bij te brengen (Bijvoorbeeld Wat zijn
dauwdruppels? Welk gereedschap gebruik je bij het uitvoeren van klusjes?);
om de leeringen op te warmen – te motiveren – voor de toets.
De introductie bestaat meestal uit een klassikaal gesprek waarin jij als toetsafnemer een aantal zaken
(termen, concepten, procedures …) aan de leerlingen aangeeft en er dieper op ingaat. Het is belangrijk
dat je deze introductie bij elke toets en bij elke afname houdt en dat je dat zo goed mogelijk doet
op de manier waarop het bij de toets is beschreven.
9
Niveau waarop de leerlingen tekst
of teksten in de toets moeten
kunnen begrijpen of gebruiken.
Aanduiding van het materiaal dat nodig is om
de toets af te nemen.

Bij de toetsen voor de lagere klassen wordt meestal letterlijk weergegeven wat je als toetsafnemer
moet zeggen. Dit staat cursief gedrukt.
Bij de toetsen voor de hogere klassen wordt eerder aangegeven wat je zeker (en wat zeker niet) aan
bod moet laten komen in de klas. Hoe het gesprek precies verloopt, hangt van jezelf en de leerlingen
af.
Toets
Dit gedeelte vormt de eigenlijke toetsopdracht. De toetsprocedure en het praktisch verloop worden
hierin stap voor stap beschreven; de toetstekst wordt integraal opgenomen.
Bij de spreektoetsen heb je als toetsafnemer een interactieve rol. Wat die rol inhoudt - wat je moet of
juist niet mag zeggen en wanneer – wordt ook in dit deel precies beschreven.
toets
intro Houd met de leerlingen een kort gesprekje over op vakantie gaan en
vakantievrienden maken.
Heb je ooit al eens vrienden gemaakt terwijl je ergens op vakantie was?
Was dat in het buitenland? Waren die vrienden buitenlands? En kon je
er dan mee praten? In welke taal deden jullie dat dan? Of waren het
Belgische kinderen die daar ook op vakantie waren?
En heb je die vrienden na de vakantie nog teruggezien? Zijn ze bij jou
op bezoek gekomen of jij bij hen? Hebben jullie nog brieven naar elkaar
geschreven?
intro
Vraag aan de leerlingen of ze wel eens naar een kookprogramma op de televisie hebben gekeken. Dat is een
programma waarin je kan zien hoe een bepaald gerecht moet worden klaargemaakt. Peil naar de voorkennis
van deze situatie bij de leerlingen. Het is belangrijk dat alle leerlingen het zich goed kunnen voorstellen hoe
het er in een kookprogramma op tv aan toegaat.
Vertel dat men nu zo’n kookprogramma voor kinderen wil uitzenden op de radio. Er zal dus elke week op
de radio worden uitgelegd hoe je een bepaald gerecht kan klaarmaken. En het worden uiteraard allemaal
gerechten die kinderen lekker vinden.
Daarom zal de uitleg over hoe je de gerechten moet klaarmaken ook door kinderen gegeven worden. Willen
de leerlingen ook eens presentator van zo’n programma spelen?
Opdracht 2 - Een gebeurtenis beschrijven
Na het beëindigen van de eerste opdracht, begin je onmiddellijk met het uitleggen van de tweede: een
gebeurtenis beschrijven . Situeer het brugje over het water op de tekening van het stadsplan (zie bijlage A1).
Nadat je die persoon de weg hebt uitgelegd, steken jullie het brugje over het water over. Jij ziet dat er vanalles
gebeurt op het ijs. Je blinde vriendje ziet dat natuurlijk niet. Jij moet hem dan ook vertellen wat de mensen aan het
doen zijn. Ik zal je blinde vriendje spelen. Jij legt mij, aan de hand van deze tekening (situeer het ijs (aan beide kanten
van de brug) op het plan) uit wat er precies gebeurt op het ijs.
(Kruip nu in de rol van het blinde vriendje.)
X. (naam van de leerling), wat gebeurt hier allemaal? Vertel eens wat je allemaal ziet!
Laat de leerling met de opdracht beginnen. De volgorde waarin de verschillende scènes die zich op het ijs
afspelen hierbij aan bod komen heeft geen belang.
Jij speelt de rol van het blinde vriendje. In de eerste plaats ben jij hier een (blinde) luisteraar en geen
gesprekspartner. Je kan dus niet naar ontbrekende informatie vragen. Wanneer de leerling echter stilvalt
(een al te lange pauze laat) en niet over iedereen op het ijs iets verteld heeft, val je even uit je rol en stel je
bijvragen (zie bijlage C). Doe dit enkel indien nodig!
De leerling zal over bepaalde dingen op de tekening misschien meer vertellen dan eigenlijk nodig is. Toch mag
je deze opdracht niet te lang laten duren. Spoor de leerling aan verder te gaan wanneer hij te lang bij een bepaald
fragment van de tekening blijft stilstaan.
10
De vetgedrukte
stukjes zijn belangrijkeaandachtspunten
of woorden
die je moet verduidelijken
tijdens de
introductie.
Hoe je de opdracht
uitlegt
aan de leerling.
Wat je rol als
gesprekspartner
inhoudt.

Scoringswijzer
De scoringswijzer zorgt ervoor dat je de toets zo objectief mogelijk beoordeelt. Bij elk item (een vraag
of opdracht) wordt heel duidelijk en ondubbelzinnig aangegeven wat een goed antwoord is en hoeveel
punten dat oplevert. De scoringswijzer laat geen ruimte voor interpretatie en subjectiviteit.
Scoringswijzer bij de leestoets ‘De tiara en de wolf’ voor het derde leerjaar
Deze toets kan zeer eenvoudig worden gescoord. Overloop de antwoordbladen van elke leerling (bijlage B en D)
met de onderstaande lijst van goede antwoorden. Voor elk juist antwoord, krijgt de leerling een 1, voor elk fout
antwoord een 0.
Wanneer meer dan één mogelijkheid is aangeduid, scoort de leerling 0 voor dat item.
Als de leerling een andere dan de gevraagde manier van aanduiden heeft gebruikt, die door de scoorder goed te
interpreteren is, speelt dat geen rol bij de beoordeling.
DE PRINSES EN DE TIARA
items
Meerkeuze-vragen: 1 het derde antwoord is correct
2 het tweede antwoord is correct
3 het derde antwoord is correct
Waar/niet waar: 4 waar
5 niet waar
Wie heeft wat gezegd? 6 de oude juwelier
7 de keizerin
8 de keizer
9 de prinses
Bij de vaardigheden schrijven en spreken is de scoringswijzer uitgebreider. De productieve vaardigheden
worden in VLOT getoetst via open vragen waardoor geen strikt afgelijnde antwoordmogelijkheden
aangegeven kunnen worden. Daarom wordt hier zo goed mogelijk omschreven wat een goed
en wat geen goed antwoord is. Daarbij worden ook veel concrete voorbeelden gegeven van goede en
foute antwoorden.
Beoordelingscriteria, beschrijving en voorbeelden
Hieronder staat een / (schuine streep) tussen gelijkwaardige alternatieven.
Wat tussen haakjes staat ( ) is niet noodzakelijk, maar mag erbij.
Eén item is een geheel: 1 of 0
item 1: titel
Staat er een titel boven het verhaal die duidelijk betrekking heeft op de inhoud?
Hier worden geen expliciete instructies over gegeven (enkel dat ze dat zelf moeten beslissen, als erom gevraagd
wordt). De leerlingen van het vijfde leerjaar zouden uit zichzelf moeten weten dat ze dit soort verhaal een titel
moeten geven.
voorbeelden:
- “Het verfongeluk”
- “Het ongelukje met de ladder”
- “Kijk waar je loopt!”
- “De mislukte verfbeurt”
- “De ladder”
- “Vrijdag de 13de”
niet goed = 0 scoren:
- geen titel
- fouten in de titel waardoor deze onduidelijk wordt
(de eisen voor duidelijkheid liggen in het geval van een titel hoog!):
“De lader”
“De kinderkrand”
“Jan krijgt een verpot op zijn hoofd”
“De jonge en het boek”
- een titel die niets te maken heeft met de inhoud van het verhaal:
“Een opstel”
“Jan de loodgieter”
“Een ongelijkje”
11
omschrijving goed antwoord
voorbeelden

Scoretabel
In de scoretabel kan je per leerling naam, scores per item en totaalscore invullen. Er is ook ruimte om
de datum van afname en de klas aan te geven (handig in geval van parallelklassen bijvoorbeeld).
In de leidraad vind je ook nog andere overzichten om leerlingen te volgen (zie VOLGEN).
leerling
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
…
Normtabel
Met de normtabel kan je nagaan welke scores in welke normcategorie (goed, goede middelmaat,
zwakke middelmaat, zwak, zeer zwak) vallen.
A = goed
17 - 20
VERF-LACHEN - schrijven vijfde leerjaar - klas: ... - datum: ../../.. (einde tweede trimester)
ALS JE GOED OM JE HEEN KIJKT ...
luisteren tweede leerjaar - einde eerste trimester
B = goede
middelmaat
12 – 16
C = zwakke
middelmaat
8 – 11
D = zwak
4 – 7
12
De 0-en en 1-en die op de opeenvolgende items gescoord
worden, moeten worden ingevuld in de scoretabel. In de meest
linkse kolom komt het nummer (en de naam) van de leerling.
Daarnaast komen de scores. Op de bovenste rij staan de
nummers van de items, zodat er geen vergissingen kunnen
gebeuren. In de laatste kolom is er plaats voor de totaalscore.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 totaal
op
15
E = zeer zwak
min 4
Een leerling met
score 13 valt in de
categorie goede
middelmaat (B)

Bijlagen
Als bijlage vind je het materiaal, teksten en tekeningen, dat je nodig hebt om de toets af te nemen. Het
gaat om ‘papieren’ materiaal (met uitzondering van de cassettes bij sommige luistertoetsen). De
cassetterecorder en cassettes die je nodig hebt voor de spreektoetsen bijvoorbeeld, zul je uiteraard
zelf moeten voorzien.
Bijlagen kunnen de volgende zaken bevatten:
tekeningen voor de introductie;
cassettes luistertoetsen;
toetsbladen (teksten en/of tekeningen) voor de leerlingen;
juist ingevulde toetsbladen (om het scoren nog gemakkelijker te maken).
naam en voornaam: …………………………………….. nr: ……
Het leukste dier van de zee.
van Anke.
Dolfijn. Een dier met die naam voor moet wel leuk zijn! En dat
een is de dolfijn ook. Hij is slim en aardig die. •
Een dolfijn speelt graag. In de zee hebben speelt hij met andere
dieren. Soms zwemt hij naast een schip vos. Plots springt hij
hoog boven de golven uit. De mensen op zijn een schip vinden
dat prachtig hun.
Een dolfijn leeft in het water. Maar hij is geen vis. Hij legt geen
eitjes van zoals vissen. De baby's komen uit vosjes de buik van
hun hondjes moeder. Ze drinken ook melk bij hun moeder. Net
puntje als baby’s van mensen.
Elke dolfijn ademt lucht. Er zit een gaatje op zijn kop. Hij steekt
oren dat gat boven ook water om adem te halen.
Soms leven op dolfijnen dicht bij de kust. Ze zwemmen in
kleine groepjes. Soms wonen ze midden in de vinden zee. Dan
vormen ze een heel maar grote groep. De jongste en oudste
dieren zwemmen in het midden. Dat is veilig. De sterke dieren
wormen kunnen zo goed op hun passen.
Een dolfijn heeft scherpe tanden. Hij pakt in er vissen verhaaltje
mee. Maar hij bijt niet. Hij eet de vis ineens op. Hap, weg! Zo
eet ze een dolfijn vele vissen op een dag.
Er springen zijn veel soorten dolfijnen. Ken je de tuimelaar? Die
kan wel drie meter bos lang worden. Hij weegt vier keer gehad
zoveel als een kind.
Een dolfijn is heel sterk. Vooral zijn staart. Een paar keer hard
ze zwaaien. Dan springt hij meters de lucht in. Hij kan eind er
ook komen hard mee het zwemmen. Harder dan je hol met een
snelle fiets kan rijden dan!
13
naam en voornaam: …………………………………….. nr: ……
Het leukste dier van de zee.
van Anke.
Dolfijn. Een dier met die naam voor moet wel leuk zijn! En dat
een is de dolfijn ook. Hij is slim en aardig die. •
Een dolfijn speelt graag. In de zee hebben speelt hij met andere
dieren. Soms zwemt hij naast een schip vos. Plots springt hij
hoog boven de golven uit. De mensen op (zijn) een schip vinden
dat prachtig hun.
Een dolfijn leeft in het water. Maar hij is geen vis. Hij legt geen
eitjes van zoals vissen. De baby's komen uit vosjes de buik van
hun hondjes moeder. Ze drinken ook melk bij hun moeder. Net
puntje als baby’s van mensen.
Elke dolfijn ademt lucht. Er zit een gaatje op zijn kop. Hij steekt
oren dat gat boven (ook) water om adem te halen.
Soms leven op dolfijnen dicht bij de kust. Ze zwemmen in kleine
groepjes. Soms wonen ze midden in de vinden zee. Dan vormen
ze een heel maar grote groep. De jongste en oudste dieren
zwemmen in het midden. Dat is veilig. De sterke dieren wormen
kunnen zo goed op hun passen.
Een dolfijn heeft scherpe tanden. Hij pakt in er vissen verhaaltje
mee. Maar hij bijt niet. Hij eet de vis ineens op. Hap, weg! Zo eet
(ze) een dolfijn vele vissen op een dag.
Er (springen) zijn veel soorten dolfijnen. Ken je de tuimelaar?
Die kan wel drie meter bos lang worden. Hij weegt vier keer
gehad zoveel als een kind.
Een dolfijn is heel sterk. Vooral zijn staart. Een paar keer hard
(ze) zwaaien. Dan springt hij meters de lucht in. Hij kan eind er
ook (komen) hard mee (het) zwemmen. Harder dan je (hol) met
een snelle fiets kan rijden dan!

Overzicht
VLOT klas 2 ISBN 90 301 1327 8 237,60 EUR
VLOT klas 3 ISBN 90 301 1328 6 237,60 EUR
VLOT klas 4 ISBN 90 301 1329 4 237,60 EUR
VLOT klas 5 ISBN 90 301 1330 8 237,60 EUR
VLOT klas 6 ISBN 90 301 1331 6 237,60 EUR
VLOT totaalpakket klas 2 tot 6 ISBN 90 301 1850 4 1.059,67 EUR
Verkoopprijzen geldig tot 31.12.2004, inclusief btw.
Auteurs
Steunpunt NT2 o.l.v. K. Jaspaert
Inlichtingen en bestellingen
15
Motstraat 32, 2800 Mechelen
telefoon: 015 36 36 36
fax: 015 36 36 37
e-mail: klantendienst@woltersplantyn.be
ww.woltersplantyn.be