Bijlage 5 Archeologisch onderzoek - Gemeente Oss

BAAC bv rotonde N625-N6626 BO en IVO (karterende fase). Plangebied N625-N626 te Oss
afhankelijk van het voedselaanbod. Vanaf het vroeg-neolithicum ging de mens zich
steeds meer toeleggen op het verbouwen van voedsel en het houden van vee. Hoger
gelegen gebieden kenden een toenemende bevolkingsdichtheid, met uitzondering van
de voedselarme en droge rivierduinen, en zijn vaak voortdurend bewoond geweest tot
in de Romeinse tijd. De bevolkingsdichtheid nam aan het einde van de Romeinse tijd
sterk af, en nam in de middeleeuwen weer toe.
Door de toenemende bevolking in de middeleeuwen veranderde het landschap en
werd het in cultuur gebracht. Betere gronden werden gebruikt als landbouwgrond en
meer kleiige gronden werden als grasland in gebruik genomen. Verspreid in het
landschap werden kleine boerenbedrijven gevestigd op verhogingen in het landschap
waarop landbouw werd bedreven. De lagere delen waren in gebruik als weiland. Vanaf
de definitieve bedijking van de Maas rond 1300 AD konden ook de lagere binnendijkse
delen in cultuur worden gebracht. Toch bleken er nog regelmatig dijkdoorbraken voor
te komen. De mens begon derhalve met het ophogen van hun woonerf. Op veel
plaatsen in het rivierengebied werden daarom opgehoogde woonplaatsen of terpen
aangetroffen; soms zijn zelfs gehele dorpskernen opgehoogd zoals ter plekke van
Teeffelen. De ophoging van de bewoonde kernen vond dus feitelijk pas plaats nadat de
bedijking afgerond was rond 1300. Daarvoor woonde de mens alleen op natuurlijke
hoogtes in het landschap.
2.3.2 Historie
De naam Teeffelen wordt voor het eerst vermeld in 1303 als apud Tefle 28 . De naam
Teeffelen houdt mogelijk verband met het Latijnse woord Tabula (platform) en duidt op
de ligging op een hoog gelegen deel (plateau) binnen de contouren van de Macharen
stroomgordel. Vermoedelijk wordt Teeffelen omringd door twee restgeulen behorende
tot de Macharen stroomgordel.
De John F. Kennedybaan staat op de eerste kadastrale kaart uit omstreeks 1830 reeds
aangegeven als de Ossche Weg 29 . Het betreft een in 1825 opgehoogde weg in het
omringende komgebied 30 , die tijdens het gebruik van de Beerse Overlaat ondermeer
als doorgaande weg werd gebruik tijdens inundatie van de komgebieden 31 . De weg is
op de Cultuurhistorische Waarden kaart van de provincie Noord-Brabant aangegeven
als een weg met een redelijke hoge historische waarde. De Lutterweg, gelegen ten
westen van het plangebied, heeft vanwege de functie als dwarskade ( met als functie
het tegenhouden van overtollig Maaswater dat werd afgevoerd via de Beerse Overlaat)
een hoge historische waarde op de cultuurhistorische waardenkaart gekregen. Op de
kruising tussen beide historische wegen, ter plekke van de huidige Maasdijk, bevond
zich een kleine bewoningsconcentratie met de naam “Luttereind” 32 . Ter plekke van
deze bewoningsconcentratie is in 1833 de Stelling van Lithoijen aangelegd: een fort
met batterij op de plek waar de Ossche Weg de dijk raakt (zie Fig. 2.5) en twee
kleinere vestingwerken (lunetten) aan de Tiendweg en de Lutterstraat. Rond 1850
waren het fort en de beide lunetten reeds in slechte staat en in 1920 vervielen officieel
hun functies ter verdediging van het land rondom ’s-Hertogenbosch. Van beide
lunetten in de polder is niets meer over. Het fort is ook grotendeels verdwenen. Alleen
28
Berkel, van en Samplonius 2006
29
WatWasWaar 2010
30
Cuijpers et al. 2005
31
CHW Noord-Brabant 2010
32
Kuyper Atlas 1866
19