Inventarisatie van lacunes in het opleidingsen scholingsaanbod - Seor

Dit verklaart het grote belang dat de overheid hecht aan een goed onderwijssysteem en
komt tot uitdrukking in de centrale rol van de overheid bij de financiering en uitvoering
van het onderwijs. Omdat het belang van hoogwaardig initieel onderwijs zo groot is zet
de Onderwijsraad zet verplichte nascholing en kwalitatief hoogwaardig post-initieel
onderwijs voor leraren op de agenda (Hoogeveen en Nijssen, 2009).
De kwaliteit van leraren is cruciaal voor de prestaties van leerlingen (Cornet e.a., 2006),
maar er zijn nu al onvoldoende kwalitatief goede, bekwame leraren. Momenteel wordt in
het vo circa elf procent van de lessen door onbevoegden gegeven en 16 procent door
onderbevoegde docenten (docenten die wel een onderwijsbevoegdheid hebben, maar niet
in het betreffende vak). Weliswaar is de instroom in de Pabo’s in de afgelopen jaren
gegroeid, maar dat ging tegelijkertijd ten koste van de kwaliteit.
De inspectie van het onderwijs (2008) constateert dat leraren moeite hebben met het
afstemmen van het onderwijs op de verschillende leerlingen in de groep, waaronder
zorgleerlingen en excellente leerlingen. Internationaal onderzoek bevestigt dit beeld. In
veel landen hebben leraren behoefte aan scholing op het gebied van lesgeven aan
leerlingen met speciale leerbehoeften (OESO, 2009). In Nederland stemt een derde van
de leraren in het primair onderwijs en de helft van de havo- en vwo-leraren de instructie
niet af op verschillen tussen leerlingen. De invoering van passend onderwijs versterkt de
noodzaak voor de professionaliseringsslag in het funderend onderwijs op het terrein van
omgaan met verschillen tussen leerlingen en biedt tegelijkertijd kansen om de benodigde
professionalisering vorm te geven door expertise-uitwisseling tussen speciaal- en regulier
onderwijs.
Vooral de reken- en taalvaardigheid van aanstaande leraren is onderwerp van debat. Uit
internationaal vergelijkend onderzoek blijkt dat de prestaties van Nederlandse leerlingen
van basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs dalen en Nederland in
vergelijking met eerdere jaren minder presteert (Inspectie van het onderwijs, 2011). Ook
de KNAW (2009) concludeert dat het rekenpeil in het basisonderwijs over de gehele linie
omhoog moet. De sleutel tot verbetering van de rekenvaardigheid ligt in het niveau van
de leraar. Het is daarom belangrijk dat nascholing in reken- en taalvaardigheid en rekenen
taaldidactiek krachtig gestimuleerd wordt, maar de vraag er naar is in de afgelopen
jaren sterk afgenomen (KNAW, 2009). Internationaal gezien is Nederland op dit punt
hekkensluiter.
In Nederland heeft ongeveer 30 procent van de leraren in het po de afgelopen twee jaar
scholing gevolgd rond taalonderwijs. Daarnaast heeft bijna een kwart van de leraren in
het po de afgelopen twee jaren deelgenomen aan scholingsactiviteiten op het gebied van
rekenonderwijs. Ook heeft bijna de helft van de leraren in het po scholing gevolgd die
gericht was op het lesgeven aan kinderen met specifieke leerbehoeftes (zie de Nota
Werken in het onderwijs, 2012). Het is daarom positief om op te merken dat Cito recent
heeft vastgesteld dat in de jaargroepen 4 en 8 bij zowel alle drie onderdelen van taal als
bij alle drie onderdelen van Rekenen-Wiskunde vooruitgang is geboekt ten opzichte van
2008 en 2009. De verschillen zijn alle significant en positief (Hemker e.a., 2011).
In het vo heeft twaalf procent van de docenten zich op het gebied van taalonderwijs
verder geschoold. Het opbrengstgericht werken vindt ook meer en meer ingang op de
scholen.
In het middelbaar beroepsonderwijs is het algemene bekwaamheidsonderhoud (zie ook
paragraaf 2.2.2) een aandachtspunt. Er is meer inzicht nodig in de professionaliteit van
docenten en teams, mede in relatie tot het presteren van deelnemers in het mbo. Ook in
het hoger onderwijs staat of valt de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek met de
kwaliteit van de docenten (Commissie Veerman, Commissie Toekomstbestendig Hoger
16