IFRS implicaties - Resultance International

ACCOUNTANTS
D IRECTORAAT VAKTECHNIEK
International Financial
Reporting Standards
!@#
Vergelijking met Nederlandse
wet- en regelgeving
Editie 2004

INTERNATIONAL
FINANCIAL REPORTING
STANDARDS
Vergelijking met
Nederlandse wet- en regelgeving
-1-

International Financial Reporting Standards
Vergelijking met Nederlandse wet- en regelgeving 2004
Rotterdam, Ernst & Young, Directoraat Vaktechniek, 2004
Hoewel bij het redigeren van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht,
bestaat altijd de mogelijkheid dat bepaalde informatie na verloop van tijd verouderd of niet meer
juist is. Ernst & Young Accountants is dan ook niet aansprakelijk voor de gevolgen van activiteiten
die worden ondernomen op basis van deze uitgave. Overname van onderdelen van deze
publicatie is na schriftelijke toestemming van Ernst & Young Accountants toegestaan mits met
bronvermelding.
Vijfde druk, 2004
Ernst & Young is de zakelijke aanduiding voor de samenwerkende maatschappen Ernst & Young
Accountants en Ernst & Young Belastingadviseurs. Dit zijn maatschappen van besloten vennootschappen
(‘praktijkvennootschappen’). Ernst & Young ondersteunt zijn cliënten op de gebieden
accountancy, belastingadvies en transaction advisory services. Het juridisch en notarieel advies
wordt verzorgd door Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen, die een strategische alliantie
heeft met de belastingmaatschap van Ernst & Young. Daarnaast biedt Ernst & Young ondersteuning
op een aantal specifieke terreinen zoals edp-auditing, actuariële dienstverlening, beleidsonderzoek,
human capital, vestigingsplaatsadvisering en op het gebied van documentaire informatiesystemen.
In Nederland werken ruim 5.000 medewerkers verspreid over 34 vestigingen.
Ernst & Young maakt deel uit van Ernst & Young Global, een wereldwijde organisatie van
accountants, belastingadviseurs en transaction advisory adviseurs, die een leidinggevende positie
inneemt op haar marktgebied. In sommige delen van de wereld, waar het is toegestaan, geeft
Ernst & Young ook juridisch en notarieel advies. Wereldwijd telt Ernst & Young zo’n 100.000
medewerkers verdeeld over 140 landen.
Ernst & Young Accountants
Directoraat Vaktechniek
Postbus 488
3000 AL Rotterdam
tel.: (010) 406 82 42
fax: (010) 406 83 01
-2-

Inhoudsopgave
Voorwoord 5
Handleiding bij het gebruik 6
Toepassing IFRS: algemene bepalingen 7
Samenvatting op hoofdlijnen 9
Balans 19
1 Immateriële vaste activa (exclusief gekochte goodwill) 20
2 Materiële vaste activa (inclusief vastgoedbeleggingen) 27
3 Deelnemingen (exclusief joint ventures) 37
4a Overige financiële vaste activa [huidige Richtlijn] 44
4b Overige financiële vaste activa [ontwerp-Richtlijn] 51
5 Voorraden 54
6 Onderhanden werk 56
7a Vlottende activa: vorderingen [huidige Richtlijn] 58
7b Vlottende activa: vorderingen [ontwerp-Richtlijn] 62
8a Vlottende activa: effecten [huidige Richtlijn] 64
8b Vlottende activa: effecten [ontwerp-Richtlijn] 70
9 Liquide middelen 73
10a Eigen vermogen in de enkelvoudige jaarrekening 75
10b Eigen vermogen in de geconsolideerde jaarrekening 80
11 Voorzieningen (exclusief belastingen en pensioenen) 85
12a Pensioenvoorzieningen [huidige Richtlijn] 89
12b Pensioenvoorzieningen [nieuwe Richtlijn] 94
13 Voorzieningen voor latente belastingen 100
14a Schulden [huidige Richtlijn] 103
14b Schulden [ontwerp-Richtlijn] 110
Capita selecta 115
15 Winst-en-verliesrekening 116
16 Kasstroomoverzicht 119
17 Toelichting algemeen 123
18 Consolidatie 129
19 Fusies, overnames en goodwill 136
20 Joint ventures 145
21 Vreemde valuta 150
22 Financiële instrumenten 154
23 Leasing 162
24 Stelselwijzigingen, schattingswijzigingen en foutenherstel 166
25 Gesegmenteerde informatie 169
26 Niet uit de balans blijkende verplichtingen en rechten 171
27 Overheidssubsidies en vergelijkbare faciliteiten 174
28 Winst per aandeel 177
-3-

29 Gebeurtenissen na balansdatum 179
30 Tussentijdse berichten 182
31 Beëindiging bedrijfsactiviteiten en afstoting van (groepen) activa 184
32 Share-Based Payments (inclusief personeelsopties) 192
Bijzondere organisaties 201
33 Banken 202
34 Beleggingsinstellingen 205
35 Pensioenfondsen 208
36 Verzekeringsmaatschappijen 211
Trefwoordenregister 219
-4-

Voorwoord bij de editie 2004
Vanaf 2005 worden alle beursgenoteerde bedrijven in de Europese Unie verplicht International
Financial Reporting Standards (IFRS) toe te passen. Op dit moment is een wetsvoorstel in
behandeling dat het aan alle overige onder Titel 9 BW vallende entiteiten mogelijk maakt IFRS
toe te passen in plaats van Nederlandse grondslagen. Wat betekent toepassing van IFRS voor
Nederlandse bedrijven? Op die vraag geeft deze publicatie een antwoord.
IFRS worden opgesteld door de IASB. Onder de aanduiding IFRS vallen zowel de International
Accounting Standards (IAS) die door de International Accounting Standards Committee (IASC)
zijn uitgevaardigd en eventueel aangepast door de IASB als de door de IASB uitgegeven
International Financial Reporting Standards (IFRS). Om vast te stellen wat toepassing van IFRS
betekent voor Nederlandse ondernemingen, hebben wij in 2000, 2001, 2002 en 2003 een vergelijking
gemaakt tussen de Nederlandse wet- en regelgeving en IFRS. Deze vijfde druk actualiseert
deze vergelijking en is van toepassing op de jaarrekeningen 2004. Als gevolg van vele
nieuwe IFRS-standaarden is deze vijfde druk ingrijpend aangepast.
De uitgave is bedoeld als een overzichtelijk en handzaam overzicht voor de Nederlandse praktijk,
waarin de verschillen tussen een jaarrekening op basis van Nederlandse wet- en regelgeving en
IFRS duidelijk worden. De publicatie is zowel in de Nederlandse als in de Engelse taal verkrijgbaar.
De uitgave geeft een inventarisatie van afwijkende, beperkende of aanvullende bepalingen van
IFRS ten opzichte van de Nederlandse regelgeving. Uitgaande van een jaarrekening op basis van
Nederlandse grondslagen kan met behulp van deze uitgave een indruk worden verkregen van de
consequenties van toepassing van IFRS-grondslagen. Uiteraard dient in alle gevallen voor details
de tekst van de standaarden te worden geraadpleegd.
De publicatie is gebaseerd op de Nederlandse wetgeving per 31 december 2003 en de jaareditie
2003 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De
nieuw opgenomen Richtlijnen in jaareditie 2003 zijn van toepassing op de jaarrekening 2004.
Met betrekking tot de IASB zijn de IAS-standaarden 1 tot en met 41, de SIC-interpretaties 1 tot
en met 33 en IFRS 3 in de publicatie verwerkt. Deze zijn van toepassing op jaarrekeningen 2004
(of eerder). Daarnaast wordt ingegaan op de gewijzigde IAS’s en IFRS 2, 4 en 5 alsmede IFRIC
Interpretation 1 die in 2004 mogen worden toegepast en reeds definitief waren op het moment
van het schrijven van deze studie.
Alle referenties aan paragrafen van standaarden en interpretaties, tenzij anders aangegeven,
hebben betrekking op de versie zoals deze verplicht van toepassing is voor 2004. De nummering
kan zijn aangepast als gevolg van de bovengenoemde wijzigingen die ingaan per 2005.
Indien u over de toepassing van de publicatie of over andere aspecten van de jaarrekeningvoorschriften
vragen hebt, kunt u zich wenden tot uw accountant. Hij is gaarne bereid u hierover
nader te informeren.
Rotterdam, juni 2004 Ernst & Young Accountants
Directoraat Vaktechniek
-5-

Handleiding bij het gebruik
De publicatie is opgesteld uitgaande van de Nederlandse wet- en regelgeving: Titel 9 Boek 2 BW
en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving van de Raad voor de Jaarverslaggeving, jaareditie
2003.
De hoofdstukindeling van deze uitgave volgt de posten van de balans, in de hoofdstukken ‘Capita
selecta’ komen bijzondere onderwerpen aan de orde. De laatste hoofdstukken handelen over een
aantal bijzondere organisaties. Aangezien enkele onderwerpen onder meerdere hoofdstukken
gerangschikt kunnen worden, is het mogelijk dat een aantal verschillen dubbel is opgenomen.
Een aantal onderwerpen is buiten beschouwing gelaten omdat hierover nog geen IFRSstandaarden
aanwezig zijn. Als voorbeeld kunnen worden genoemd het bestuursverslag, de
accountantscontrole en de deponering.
De publicatie gaat uit van de eisen die gelden voor de jaarrekening van grote rechtspersonen,
omdat in de IFRS-standaarden geen onderscheid wordt gemaakt tussen grote, middelgrote en
kleine rechtspersonen.
Elk hoofdstuk geeft in een kader eerst een samenvatting van de belangrijkste verschillen tussen
Nederlandse regelgeving en IFRS-standaarden. Tevens is in dit kader een kolom ‘Conclusie’
opgenomen waarin snel kan worden afgelezen of:
• sprake is van strijdigheden tussen Nederlandse wet- en regelgeving en IFRS;
• IFRS aanvullende regels/toelichting eisen;
• de Nederlandse wet- en regelgeving aanvullende regels/toelichting eisen;
• IFRS minder opties toestaan dan de Nederlandse wet- en regelgeving of andersom.
Opgemerkt zij, dat slechts tot het bestaan van strijdigheden is geconcludeerd als in de
Nederlandse regelgeving een bepaalde verwerkingswijze dwingend is voorgeschreven die onder
IFRS niet is toegestaan, of omgekeerd. Slechts in die gevallen is het voor een onderneming niet
mogelijk een jaarrekening op te stellen die zowel aan de Nederlandse wet- en regelgeving voldoet
als aan de International Financial Reporting Standards. In alle andere gevallen bestaat de
mogelijkheid een verwerkingswijze te kiezen die onder beide stelsels is toegestaan.
In een toelichtende tekst worden de verschillen vervolgens nader geanalyseerd en toegelicht.
Alhoewel bij het schrijven van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kan
niet worden ingestaan voor de volledigheid van de aangegeven verschillen tussen de Nederlandse
wet- en regelgeving en de bepalingen van de IASB.
-6-

Toepassing IFRS
Eerste toepassing IFRS: algemene bepalingen
Indien een jaarrekening voor het eerst volgens IFRS-grondslagen wordt opgesteld, geldt op dit
moment een specifieke regeling (IFRS 1 First Time Adoption of IFRS). De normale standaard
over stelselwijzigingen (IAS 8) is in deze situatie niet van toepassing omdat er geen sprake is van
een stelselwijziging binnen IFRS, maar van een overgang naar IFRS. IFRS 1 is van toepassing
voor jaarrekeningen die aanvangen vanaf 1 januari 2004, maar mag ook eerder worden toegepast.
IFRS 1 gaat uit van het principe dat bij eerste toepassing van IFRS een jaarrekening moet worden
opgesteld alsof altijd IFRS zouden zijn toegepast. Ook de vergelijkende cijfers (ten minste één
jaar) moeten worden aangepast. Uitgegaan moet worden van de versie van elke standaard zoals
deze van toepassing is op de balansdatum van het financiële jaar waarin voor het eerst IFRS
worden toegepast. Met andere woorden, men mag geen rekening houden met eerdere versies en
de daarbijbehorende overgangsbepalingen. Er wordt een aantal vrijstellingen geboden, namelijk:
• Voor fusies en overnames die hebben plaatsgevonden vóór de openingsbalans van de oudste
periode die wordt gepresenteerd, gelden vrijstellingen voor het aanpassen naar IFRS.
Bijvoorbeeld, indien een fusie of overname heeft plaatsgevonden voor het oudste jaar dat
wordt gepresenteerd, en deze is verwerkt volgens de pooling of interest-methode terwijl
onder IFRS dit als overname zou moeten worden beschouwd, behoeft geen aanpassing
plaats te vinden. Evenmin behoeft eenmaal ten laste van het eigen vermogen gebrachte
goodwill niet opnieuw te worden geactiveerd.
• Ten aanzien van materiële en sommige immateriële vaste activa mag bij waardering tegen
historische kostprijs eenmalig een reële waarde als ‘deemed cost’ worden beschouwd.
• Indien bij de eerste toepassing van IAS 19 ‘Employee Benefits’ ten aanzien van de
verwerking van pensioenverplichtingen wordt geopteerd voor de ‘corridor’-benadering (zie
hoofdstuk 12), moet deze corridor op nihil worden gesteld in de openingsbalans van de
oudste periode die wordt gepresenteerd. Hij hoeft dus niet retrospectief sinds het van
toepassing worden van IAS 19 te worden berekend.
• De onder het eigen vermogen opgenomen reserve koersverschillen op buitenlandse
eenheden mag eenmalig op nul worden gezet om vanaf dat moment de nieuw ontstane
koersverschillen te gaan registreren. Een eventueel op overgangsdatum bestaand saldo gaat
dan naar de vrije reserves.
• Van een hybride financieel instrument waarvan inmiddels conversie of aflossing heeft
plaatsgevonden mag de splitsing tussen eigen en vreemd vermogen achterwege blijven.
• Indien moeder en dochter binnen een groep niet tegelijkertijd overgaan op IFRS behoeft een
dochter niet tweemaal IFRS 1 toe te passen.
Daarnaast bestaat een aantal uitzonderingen op het principe dat elke standaard retrospectief moet
worden toegepast. In enkele gevallen moet een standaard prospectief vanaf de datum van
overgang naar IFRS worden toegepast:
• Bij financiële instrumenten mag niet met terugwerkende kracht hedge accounting worden
toegepast.
-7-

• Indien een financieel actief onder Nederlandse grondslagen van de balans is gehaald
(derecognised), mag deze onder IFRS niet alsnog op de balans worden gezet, zelfs indien
niet voldaan wordt aan de ‘derecognition’-regels van IAS 39.
• Bij het maken van schattingen onder IFRS moeten in principe de onder Nederlandse
grondslagen gehanteerde schattingen worden gerespecteerd, tenzij sprake is van een fout.
Er mag met andere woorden geen ‘hindsight’ worden gebruikt.
Consistentie bij keuzemogelijkheden tussen methoden
De IASB kent op diverse plaatsen in de standaarden keuzemogelijkheden tussen alternatieve
methoden. De SIC heeft bepaald (SIC 18) dat daar waar in de standaarden geen onderscheid
wordt gemaakt tussen verschillende soorten transacties/gebeurtenissen, het niet mogelijk is zelf
een dergelijk onderscheid te creëren door bepaalde transacties/gebeurtenissen volgens de ene en
andere transacties/gebeurtenissen volgens de andere methode te verwerken. Dit is wel mogelijk
indien de standaard zelf onderscheid maakt en op grond daarvan kan worden gesteld dat voor
bepaalde transacties/gebeurtenissen de ene methode beter is en voor andere soorten transacties/gebeurtenissen
de andere. In de interpretatie wordt een overzicht gegeven van de keuzemogelijkheden
die IFRS op dit moment biedt. Een van de consequenties van deze interpretatie is,
dat het niet langer mogelijk is om bepaalde joint ventures proportioneel te consolideren terwijl
andere joint ventures volgens de netto-vermogenswaarde worden gewaardeerd. Wel is het mogelijk
bepaalde categorieën voorraden op fifo- en andere op lifo-basis te waarderen (zoals vastgelegd
in SIC 1).
In het kader van het verbeterproject (improvements-project) zijn met ingang van 2005 enkele
opties vervallen, maar SIC 18 blijft van kracht.
-8-

Samenvatting op hoofdlijnen
-9-
SAMENVATTING
In deze publicatie is een vergelijking gemaakt tussen de Nederlandse wet- en regelgeving en de
International Financial Reporting Standards. Het uitgangspunt is geweest in hoeverre een naar
Nederlandse wet- en regelgeving opgestelde jaarrekening kan voldoen aan de standaarden van de
IASB. Geconstateerd moet worden dat op een groot aantal gebieden verschillen tussen beide
bestaan. In deze samenvatting zijn deze verschillen beknopt weergegeven. Een onderverdeling is
gemaakt naar verschillen in:
• grondslagen van waardering en resultaatbepaling;
• presentatie van informatie;
• toelichting.
Daarnaast is aangegeven of het verschil leidt tot een strijdigheid of dat sprake is van strikter
geformuleerde eisen.
Het spreekt voor zich dat met name de geconstateerde strijdigheden een integrale toepassing van
IFRS-standaarden door een Nederlandse onderneming in de weg staan. In individuele gevallen
zal moeten worden beoordeeld of een beroep op artikel 2:362 lid 4 BW (afwijking van de
wettelijke voorschriften) mogelijk is om deze bezwaren weg te nemen.
Opgemerkt zij dat de verschillen per onderwerp zijn bepaald. Dit leidt in een aantal gevallen tot
het dubbel opnemen van verschillen omdat sommige onderwerpen op meerdere balansposten
betrekking hebben (bijvoorbeeld zowel op financiële vaste activa als op vorderingen onder de
vlottende activa). In de onderstaande tabellen is uitgegaan van de Nederlandse RJ-Richtlijnen en
de IAS’s, IFRS’s en Interpretations die verplicht van toepassing zijn. Nog niet opgenomen zijn
dus de gewijzigde standaarden en interpretaties die in 2004 mogen worden toegepast.
Verschillen op basis van de editie 2004 (jaarrekening 2004) ten opzichte van de edities 2003,
2002, 2001 en 2000 van deze vergelijking
Strijdig IFRS strikter RJ strikter
2004 2003 2002 2001 2000 2004 2003 2002 2001 2000 2004 2003 2002 2001 2000
Grondslagen 17 13 19 18 28 72 68 75 77 90 31 22 21 22 22
Presentatie 7 6 7 7 11 21 19 21 18 22 14 12 12 13 13
Toelichting 31 28 30 30 49 16 16 15 11 16
Totaal 24 19 26 25 39 124 115 126 125 161 61 50 48 46 51
De geconstateerde verschillen op basis van de huidige Richtlijnen strekken zich uit over alle
onderwerpen. Enkele onderwerpen vertonen een groot aantal afwijkingen van de standaarden van
de IASB. Als voorbeeld noemen wij fusies en overnames (13 verschillen), materiële vaste activa
(12 verschillen), overige financiële vaste activa (12 verschillen) en eigen vermogen (9
verschillen).
De strijdigheden op grond van de huidige Richtlijnen in de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
zijn in de hiernavolgende tabel opgenomen. Waar van toepassing wordt met behulp
van voetnoten aangegeven welke strijdigheden in de waarderings- en resultaatbepalingsgrondsla-

gen vervallen indien ontwerp-Richtlijnen (zoals opgenomen in de jaareditie 2003) worden omgezet
in Richtlijnen.
Onderwerp Strijdigheid in de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Materiële vaste activa Invulling van de actuele waarde kan volgens IFRS alleen door middel
van reële waarde terwijl volgens de Nederlandse wet- en regelgeving,
afhankelijk van de situatie, invulling dient plaats te vinden door middel
van vervangingswaarde, bedrijfswaarde of opbrengstwaarde.
Deelnemingen Niet-geconsolideerde deelnemingen in groepsmaatschappijen dienen in
de geconsolideerde jaarrekening ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving
tegen netto-vermogenswaarde te worden gewaardeerd. Ingevolge
IAS 27 dienen dergelijke deelnemingen tegen reële waarde te
worden gewaardeerd.
Overige financiële vaste
activa; Vlottende activa:
vorderingen
Eigen vermogen in de
enkelvoudige jaarrekening;
Eigen vermogen in de
geconsolideerde
jaarrekening
Indien er sprake is van transferproblemen of indien deelnemingen zijn
verworven met het uitdrukkelijke doel om weer te worden verkocht in
de nabije toekomst, dient ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving
de deelneming waarop invloed van betekenis op het zakelijke en
financiële beleid wordt uitgeoefend, te worden gewaardeerd tegen
netto-vermogenswaarde. Ingevolge IAS 39 dienen dergelijke deelnemingen
te worden gewaardeerd tegen reële waarde.
Vorderingen die worden aangehouden voor handelsdoeleinden dienen
ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving tegen nominale waarde of
amortisatiewaarde te worden gewaardeerd en ingevolge IAS 39 tegen
reële waarde, waarbij de wijzigingen in de reële waarde in het resultaat
worden verwerkt. 1
De herwaarderingsreserve valt ingevolge Nederlandse wet- en
regelgeving vrij indien deze niet meer benodigd is; ingevolge IAS 16 is
een dergelijke vrijval verboden.
Schulden Schulden die worden aangehouden voor handelsdoeleinden dienen
ingevolge IAS 39 tegen reële waarde te worden gewaardeerd, waarbij
de wijzigingen in de reële waarde in de winst-en-verliesrekening worden
verwerkt. Ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving dienen dergelijke
schulden tegen nominale waarde of amortisatiewaarde te worden
gewaardeerd. 1
-10-
Hoofdstuk
2, 1.1
3, 1.2
3, 1.5
4a, 1.7;
7a, 1.3
10a, 1.2;
10b, 1.2
14a, 1.3
1 Indien ontwerp-Richtlijn 290a ‘Financiële instrumenten, verwerking en waardering’ definitief wordt gemaakt,
vervalt deze strijdigheid.

Onderwerp Strijdigheid in de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Consolidatie Consolidatie van groepsmaatschappijen met sterk afwijkende activiteiten
is ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving verboden indien
daardoor strijdigheid met het wettelijk vereiste inzicht zou ontstaan.
IAS 27 schrijft in dat geval een consolidatieplicht voor.
Groepsmaatschappijen met ernstige en langdurige transferproblemen
dienen ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving te worden geconsolideerd.
Ingevolge IAS 27 is consolidatie van dergelijke maatschappijen
verboden.
Fusies, overnames, goodwill Bij de bepaling van de reële waarde van opgeofferde monetaire activa
en aangegane verplichtingen in het kader van een overname dient op
grond van SIC 28 de beurskoers op overnamedatum te worden
genomen. De Nederlandse regelgeving spreekt van de beurskoers op
het moment van vaststellen van de ruilverhouding.
De verwerking van fusies die plaatsvinden tussen 31 maart 2004 en
aanvang volgend boekjaar geschiedt ingevolge IFRS 3 volgens de
purchase-methode terwijl volgens de Nederlandse regelgeving de
pooling of interest-methode verplicht is indien aan de betreffende
voorwaarden is voldaan.
Bij overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar worden voorwaardelijke verplichtingen bij de overgenomen
partij in de overnamebalans tegen reële waarde verantwoord.
Ingevolge Nederlandse regelgeving worden dergelijke voorwaardelijke
verplichtingen niet in de overnamebalans verantwoord.
Indien goodwill wordt betaald op overnames die plaatsvinden tussen
31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar, wordt dergelijke goodwill
ingevolge IFRS 3 geactiveerd en niet afgeschreven; jaarlijks wordt een
impairmenttest gedaan. Ingevolge Nederlandse regelgeving dient
dergelijke goodwill te worden geactiveerd en afgeschreven.
Indien sprake is van negatieve goodwill bij overnames die plaatsvinden
tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar, dient deze
negatieve goodwill ingevolge IFRS 3 direct ten gunste van het resultaat
te worden geboekt. Ingevolge de Nederlandse regelgeving hangt
verwerking van negatieve goodwill af van de omstandigheden.
-11-
SAMENVATTING
Hoofdstuk
18, 1.1
18, 1.3
19, 1.1
19.1.5
19.1.7
19.1.10
19.1.11

Onderwerp Strijdigheid in de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Vreemde valuta Bij de verwerking van valutatermijncontracten en de waardering tegen
termijnkoers worden ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving de
verschillen geamortiseerd over de looptijd van het contract. Ingevolge
IAS 39 gelden specifieke (afwijkende) regels voor hedge accounting. 2
Verzekeringsmaatschappijen Beleggingen die voor rekening van de polishouders worden uitgevoerd
worden verwerkt zoals de eigen beleggingen worden verwerkt.
De strijdigheden in de presentatie zijn in de hiernavolgende tabel opgenomen.
Onderwerp Strijdigheid in de presentatie
Deelnemingen/goodwill Ingevolge IAS 28 maakt de post goodwill bij de eerste waardering van
de deelneming volgens de ‘equity method’ deel uit van de post deelnemingen.
Binnen de post deelnemingen wordt vervolgens op de
goodwill stelselmatig afgeschreven. Ingevolge Nederlandse regelgeving
wordt de goodwill afzonderlijk gepresenteerd als immaterieel vast
actief.
Onderhanden werk Ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving wordt onderhanden
werk als onderdeel van de voorraden verantwoord. Ingevolge IAS 11
vindt verantwoording als vordering of schuld of als afzonderlijke post
plaats.
Liquide middelen Liquide middelen die niet ter vrije beschikking staan dienen ingevolge
IAS 1 als een niet-vlottend actief te worden gepresenteerd indien de
balans is ingedeeld naar vlottend en niet-vlottend. Ingevolge
Nederlandse wet- en regelgeving vindt presentatie plaats onder de
vlottende activa, met slechts een vermelding in de toelichting.
Eigen vermogen in de
enkelvoudige jaarrekening
Gebeurtenissen na balansdatum
Ingevolge de Nederlandse regelgeving is de presentatie als eigen of
vreemd vermogen afhankelijk van de juridische vorm. Ingevolge IFRS
is de presentatie afhankelijk van de substance.
Bij een structuurvennootschap is de datum van de jaarrekening de
datum waarop de jaarrekening door de raad van commissarissen is
vastgesteld. Ingevolge IAS 10 is de datum van de jaarrekening de
datum van opmaken door het bestuur.
-12-
Hoofdstuk
21, 1.2
36, 1.6
Hoofdstuk
3, 2.2
6, 2.1
9, 2.1
10a,2.2
29, 2.1
2 Indien ontwerp-Richtlijn 290a ‘Financiële instrumenten, verwerking en waardering’ definitief wordt gemaakt,
vervalt deze strijdigheid.

Onderwerp Strijdigheid in de presentatie
Gebeurtenissen na balansdatum
Beëindiging bedrijfsactiviteiten
Gebeurtenissen na balansdatum worden ingevolge de Nederlandse wet-
en regelgeving in de overige gegevens vermeld. Ingevolge IAS 10
vindt vermelding in de toelichting plaats.
Indien de beëindiging van de bedrijfsactiviteiten na de balansdatum
plaatsvindt, dient de informatie hieromtrent ingevolge Nederlandse
regelgeving in de overige gegevens te worden gepresenteerd terwijl
ingevolge IAS 35 de informatie in de toelichting op de jaarrekening
moet worden opgenomen.
-13-
SAMENVATTING
Hoofdstuk
29, 2.2
31, 2.2
In de navolgende tabel is aangegeven in welke gevallen IFRS strikter is wat betreft de waarderings-
en resultaatbepalingsgrondslagen dan de Nederlandse wet- en regelgeving. Wat betreft de
gevallen waarin IFRS strikter is in de presentatie en toelichting en wat betreft alle gevallen
waarin de RJ strikter is, wordt verwezen naar de tekst van de desbetreffende hoofdstukken.
Onderwerp IFRS strikter dan RJ voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Immateriële vaste activa Kosten in verband met de uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten
dienen in het eigen vermogen te worden verwerkt.
Hoofdstuk
1, 1.1;
10a, 1.4;
10b, 1.5
Materiële vaste activa Een consistente grondslagkeuze is verplicht per specifiek genoemde
categorie materiële vaste activa.
2, 1.2
Een individuele benadering van de herwaarderingsreserve is verplicht. 2, 1.3
Het is niet toegestaan bij de winstbepaling op basis van actuele waarde
rekening te houden met een financieringscorrectie.
2, 1.4
De waardering van buiten gebruik gestelde materiële vaste activa tegen
hogere opbrengstwaarde bij toepassing van de grondslag historische
kostprijs is verboden.
2, 1.8
Bij regelmatige vervanging van componenten van activa zijn de activering
en afschrijving van onderhoudskosten verplicht.
2, 1.11
Materiële vaste activa;
Voorzieningen
Reeds op het moment van investering dient een voorziening voor herstelkosten/opruimingskosten
voor het volledige bedrag te worden
opgenomen, gewaardeerd tegen contante waarde met gelijktijdige
ophoging van de verkrijgingsprijs met hetzelfde bedrag.
Deelnemingen Bij het ontbreken van voldoende gegevens voor het bepalen van de
netto-vermogenswaarde van een deelneming dient de netto-vermogenswaarde
ingevolge IAS 27 zoveel mogelijk te worden benaderd.
2, 1.12;
11, 1.4
3, 1.4

Onderwerp IFRS strikter dan RJ voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Overige financiële vaste Opname van financiële activa en passiva op de balans is verplicht
activa; Vlottende activa: indien men partij wordt bij een contract.
vorderingen; Vlottende
activa: effecten; Schulden;
Financiële instrumenten
3
Financiële activa en passiva worden van de balans gehaald indien de
onderneming de beheersmacht over de contractuele rechten verliest of
wanneer de onderneming van haar contractuele verplichtingen wordt
ontheven. 3
Overige financiële vaste
activa; Vlottende activa:
effecten
Eigen vermogen in de
enkelvoudige jaarrekening;
Eigen vermogen in de
geconsolideerde jaarrekening;
Belastingen
Overige effecten (aandelen) dienen tegen reële waarde te worden
gewaardeerd. 3
Overige effecten (vastrentende beleggingen) dienen tegen amortisatiewaarde
te worden gewaardeerd indien voldaan is aan het strikte ‘held
to maturity’-criterium, anders vindt waardering tegen reële waarde
plaats. 3
Bij toepassing van IAS 39 mogen waardeverminderingen slechts in
uitzonderingsbepalingen op portfoliobasis worden bepaald. 3
Het is niet toegestaan rekening te houden met tijdelijke waardeverminderingen.
De vorming van een belastinglatentie over de herwaarderingsreserve is
verplicht.
-14-
Hoofdstuk
4a, 1.1;
7a, 1.1;
8a, 1.1;
14a, 1.1;
22a, 1.1
4a, 1.2;
7a, 1.2;
8a, 1.2;
14a, 1.2;
22a, 1.2
4a, 1.3;
8a, 1.4;
8a, 1.5
4a, 1.4;
8a, 1.6
4a, 1.7
8a, 1.9
4a, 1.8
10a, 1.1;
10b, 1.1
13, 1.2
Voorzieningen Ingevolge IAS 37 dienen voorzieningen tegen contante waarde te worden
gewaardeerd.
11, 1.1
Voorzieningen voor groot onderhoud zijn niet toegestaan. 11, 1.2
Een reorganisatievoorziening mag slechts worden gevormd indien voor
balansdatum een verplichting bestaat tot uitvoering.
Voorziening voor herstelkosten dient direct bij investering en active-
11, 1.3
ring in de verkrijgingsprijs te worden gevormd.
11, 1.4
De vorming van een voorziening voor gedifferentieerde premies die
zijn verschuldigd op grond van de Wet Pemba mag niet plaatsvinden.
11, 1.5
3 Indien ontwerp-Richtlijn 290a ‘Financiële instrumenten, verwerking en waardering’ definitief wordt gemaakt,
vervalt dit verschil.

Onderwerp IFRS strikter dan RJ voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Pensioenen Alleen het gebruik van de ‘projected unit credit’-methode is toegestaan.
4
Als disconteringsvoet dient de marktrente van obligaties te worden
gehanteerd. 4
Actuariële winsten en verliezen moeten worden verwerkt indien deze
boven een bepaalde grens (corridor) komen. 4
Rekening moet worden gehouden met alle tekorten en overschotten bij
een ondernemingspensioenfonds. 4
De toepassing van FAS 87 en andere US GAAP-standaarden voor
pensioenen is niet toegestaan ingevolge IFRS.
Belastingen De voorziening voor latente belastingen dient tegen nominale waarde
te worden gewaardeerd.
Kasstroomoverzicht Alle ondernemingen die IFRS toepassen zijn verplicht een
kasstroomoverzicht op te nemen in de jaarrekening.
-15-
SAMENVATTING
Hoofdstuk
12a, 1.1
12a, 1.2
12a, 1.3
12a, 1.4
12a, 1.5
13, 1.1
16.1.1
Consolidatie Er is een consolidatieverbod indien sprake is van groepsmaatschappijen
die slechts worden gehouden om in de nabije toekomst te worden
vervreemd.
18, 1.2
Er zijn geen consolidatievrijstellingen. 18, 1.4
Vrijstelling van deelconsolidatie is slechts mogelijk indien (o.a.) alle
minderheidsaandeelhouders instemmen.
18, 1.5
Fusies, overnames, goodwill Voor reorganisatiekosten mag bij een overname slechts een voorziening
worden getroffen indien het plan maximaal 3 maanden na de
overname is uitgewerkt.
Waardering van belastingvorderingen en verplichtingen tegen
nominale waarde.
De vorming van een reorganisatieverplichting bij een overname die
plaatsvindt tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar kan
slechts effect hebben op de goodwill indien bij de overgenomen partij
op overnamedatum reeds een verplichting bestond.
Ten aanzien van immateriële vaste activa verworven bij een overname
die plaatsvindt tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar
geldt een weerlegbaar vermoeden dat zij identificeerbaar en
betrouwbaar meetbaar zijn.
4 Indien Richtlijn 271 ‘Personeelsbeloningen – Nieuw (2003)’ van kracht wordt vervalt dit verschil.
19, 1.2
19, 1.4
19, 1.6
19, 1.8

Onderwerp IFRS strikter dan RJ voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Fusies, overnames, goodwill Indien sprake is van step acquisition bij een overname die plaatsvindt
tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar geldt dat het reeds
in bezit zijnde aandeel in de activa en passiva van de overgenomen
partij moet worden geherwaardeerd.
-16-
Hoofdstuk
19, 1.9
Joint ventures Alle joint ventures dienen op dezelfde wijze te worden verwerkt. 20, 1.2
Vreemde valuta Bij het afstoten van een deelneming dient het cumulatieve omrekeningsverschil
alsnog in de winst-en-verliesrekening te worden opgenomen.
Nadere specifieke criteria zijn opgenomen voor de definiëring van
hyperinflatie.
21, 1.2
21, 1.3
Financiële instrumenten Derivaten dienen tegen reële waarde te worden gewaardeerd5 . 22a, 1.3
Indien niet aan de strikte hedge-accountingcriteria wordt voldaan,
dienen waardemutaties van derivaten in de winst-en-verliesrekening te
worden verantwoord. 5
22a, 1.4
Overheidssubsidies en
vergelijkbare faciliteiten
Specifieke regels voor hedge accounting worden gegeven. 5 22a, 1.5
Terugbetaling van subsidie wordt verwerkt als schattingswijziging. 27, 1.2
Tussentijdse berichten Volgens de RJ behoeft niet meer informatie in tussentijdse berichten te
worden verstrekt dan op grond van de RJ in jaarrekening of jaarverslag
vereist.
In het tussentijds bericht dient te worden vermeld dat voldaan is aan
IFRS.
30, 1.1
30, 1.3
Banken Bedragen die opzij worden gezet om algemene bankrisico’s, waaronder
kredietrisico’s, op te vangen dienen afzonderlijk te worden vermeld
onder het eigen vermogen als resultaatsbestemming; elk positief bedrag
door de vermindering van deze voorziening dient te worden verantwoord
als een verhoging van de algemene reserve.
33, 1.1
Amortisatie van ruilresultaten is niet toegestaan. 33, 1.2
Pensioenfondsen Beleggingen dienen tegen reële waarde te worden gewaardeerd. 35, 1.1
5 Indien ontwerp-Richtlijn 290a ‘Financiële instrumenten, verwerking en waardering’ definitief wordt gemaakt,
vervalt dit verschil.

Onderwerp IFRS strikter dan RJ voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
Pensioenfondsen De pensioenverplichtingen dienen te worden berekend aan de hand van
de ‘opgebouwde rechten’-methode.
-17-
SAMENVATTING
Hoofdstuk
35, 1.2
Verzekeringsmaatschappijen Ten aanzien van de waardemutaties van aandelenbeleggingen zijn de 36, 1.1
‘blijvend in eigen vermogen’- en ‘structureel indirect rendement’methode
niet toegestaan.
Ten aanzien van de waardering van onroerend-goedbeleggingen geldt 36. 1.2
dat verplicht tegen actuele waarde moet worden gewaardeerd met
waardemutaties via de winst-en-verliesrekening of tegen kostprijs
minus afschrijvingen.
Ten aanzien van de waardering van onroerend goed in eigen gebruik 36, 1.3
geldt dat of tegen actuele waarde minus afschrijvingen moet worden
gewaardeerd of tegen kostprijs minus afschrijvingen.
Ten aanzien van de waardering van obligaties geldt dat verplicht tegen 36, 1.4
actuele waarde moet worden gewaardeerd waarbij waardeverandering
ofwel via het vermogen ofwel via de winst-en-verliesrekening wordt
verwerkt.
Ten aanzien van de waardering van leningen geldt dat verplicht tegen 36, 1.5
actuele waarde of kostprijs moet worden gewaardeerd waarbij
waardeverandering ofwel via het vermogen ofwel via de winst-enverliesrekening
wordt verwerkt. Het uitsmeren van ruilresultaten is niet
toegestaan.
De verzekering van het eigen personeel dient als personeelsbeloning te 36, 1.7
worden verwerkt.
Volledige eliminatie van intercompanytransacties is verplicht. 36, 1.8
Conclusie
Concluderend kan worden gesteld dat sprake is van een groot aantal verschillen tussen de IFRSstandaarden
en de Nederlandse wet- en regelgeving. Deze verschillen zullen op korte termijn
toenemen als gevolg van het grote aantal wijzigingen in bestaande standaarden en nieuwe IFRSstandaarden
dat de IASB heeft aanvaard. Daarna zal dit aantal dalen naarmate de RJ deze
(wijzigingen van) standaarden incorporeert in zijn Richtlijnen.

-18-

-19-
Balans

1 Immateriële vaste activa (exclusief gekochte goodwill)
1 Grondslagen
1.1 Activering van emissiekosten
en oprichtingskosten
1.2 Waarderingsgrondslagen
1.3 Afschrijvingsperiode
voor kosten van onderzoek
en ontwikkeling
Nederlandse wet- en regelgeving
-20-
IFRS Conclusie
Toegestaan Niet toegestaan IFRS strikter
Verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs
Verkrijgingsprijs, vervaardigingsprijs
of (onder voorwaarden)
reële waarde
Maximaal 5 jaar Economische levensduur, waarbij
deze de 20 jaar uitsluitend te
boven mag gaan indien langere
levensduur kan worden aangetoond,
deze gerechtvaardigd is
en in de toelichting wordt
gemotiveerd; jaarlijkse ‘impairment
test’ is dan verplicht
1.4 Wettelijke reserve Voor geactiveerde emissiekosten,
oprichtingskosten en kosten
van onderzoek en ontwikkeling
2 Presentatie
2.1 Specificatie van de post
3 Toelichting
3.1 Informatie per immaterieel
actief
3.2 Specifieke toelichting
voor bepaalde immateriële
activa
IFRS laat zich niet uit over een
wettelijke reserve
NL strikter
NL strikter
NL strikter
Voorgeschreven categorieën Geen verplichte indeling NL strikter
Informatieverschaffing per door
artikel 2:365 lid 1 BW onderscheiden
post
Informatieverschaffing over elk
soort immaterieel actief
Geen eisen Voor belangrijke immateriële
activa en immateriële activa die
door middel van overheidsbijdragen
zijn verkregen, gelden
specifieke toelichtingseisen
IFRS eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting

1 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA (EXCLUSIEF GEKOCHTE GOODWILL)
4 Extra verschillen als gevolg van de aanpassing van IAS 38
Grondslagen
4.1 Immateriële activa
zonder bepaalbare
levensduur
4.2 Levensduur
immateriële activa
4.3 Immateriële activa
verworven bij
overname
4.4 Kosten van onderzoek
en ontwikkeling na een
overname
Presentatie
4.5 Immateriële activa
‘held for sale’
Toelichting
4.6 Toelichting op activa
‘held for sale’
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
Afschrijven over levensduur die
in principe niet langer is dan 20
jaar
Weerlegbaar vermoeden van
maximumlevensduur van 20
jaar
Normale beoordeling op
activeringseisen
-21-
IFRS Conclusie
Niet afschrijven Strijdig
Geen maximum noch
weerlegbaar vermoeden van
maximum
Weerlegbaar vermoeden dat
deze betrouwbaar kan worden
gemeten en economische
voordelen oplevert, dus in
principe separaat activeren van
goodwill
Geen specifieke bepalingen Uitgebreide regels voor
bepaling welk deel geactiveerd
moet worden
Presentatie onder immateriële
vaste activa
Afzonderlijke presentatie onder
vlottende activa
NL strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Geen specifieke bepalingen Gedetailleerde toelichting IFRS eist meer
toelichting
In 1998 is IAS 38 met betrekking tot immateriële vaste activa gepubliceerd. IAS 38 is van
toepassing op jaarrekeningen over boekjaren die aanvangen op of na 1 juli 1999. In de Richtlijnen
voor de jaarverslaggeving is Richtlijn 210 ‘Immateriële vaste activa’ opgenomen, die van kracht
is voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari 2004. De Richtlijn is voor het grootste deel
gelijk aan IAS 38.
Uitgaven ten behoeve van immateriële vaste activa die voorafgaande aan eerste toepassing van de
RJ-Richtlijn zijn geactiveerd en die niet voldoen aan de activeringscriteria mogen niet meer in de
balans worden opgenomen (RJ 210.602). Deze aanpassing dient overeenkomstig een stelselwijziging
te worden verwerkt.
Uitgaven ten behoeve van immateriële vaste activa die voorafgaande aan eerste toepassing van de
RJ-Richtlijn zijn verantwoord als kosten en die voldoen aan de activeringscriteria hoeven niet
alsnog in de balans te worden opgenomen (RJ 210.603). Het is ook toegestaan de Richtlijn

etrospectief toe te passen op deze uitgaven en ze te activeren (rekening houdend met
afschrijvingen en waardeverminderingen). IAS 38 staat dit niet toe (table with transitional
provisions, circumstance 3).
In april 2004 is een herziene versie van IAS 38 gepubliceerd die van kracht wordt vanaf 2005,
maar vervroegd mag worden toegepast in 2004 en vervroegd moet worden toegepast indien IFRS
3 Business Combinations met terugwerkende kracht wordt ingevoerd (zie hiervoor paragraaf 4).
1 Grondslagen
1.1 Activering van emissiekosten en oprichtingskosten
Kosten van oprichting en van uitgifte van aandelen behoren op zich niet tot de definitie van
immateriële activa. Aangezien de wet echter activering als immaterieel actief toestaat, wordt in
Richtlijn 210.103 slechts ‘aanbevolen’ deze kosten niet meer te activeren. Kosten van oprichting
en van uitgifte van aandelen worden onder IAS 38 niet beschouwd als immaterieel vast actief
(IAS 38.56). Het is derhalve onder IAS 38 niet mogelijk deze kosten te activeren. Kosten van uitgifte
van eigen aandelen dienen ingevolge SIC 17 ten laste van het eigen vermogen te worden
verwerkt. Volgens Richtlijn 240.219 verdient het de voorkeur kosten en kapitaalsbelasting
verbonden aan de plaatsing van (eigen) aandelen niet te activeren maar onder aftrek van een
eventueel belastingeffect direct ten laste van het agio te verantwoorden. Indien en voorzover het
agio ontoereikend is, dient verwerking plaats te vinden ten laste van de overige reserves.
1.2 Waarderingsgrondslagen
Als grondslag voor waardering van immateriële vaste activa komt in aanmerking de verkrijgings-
of de vervaardigingsprijs (art. 2:384 lid 1 BW). Deze grondslag heeft ook de voorkeur van de
IASB. Indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan, mogen immateriële vaste activa volgens IAS
38.64 ook worden gewaardeerd tegen reële waarde. Deze voorwaarden houden in dat deze
waarde totstandkomt op een actieve markt en dat de boekwaarde regelmatig wordt getoetst aan
deze reële waarde. Ingevolge artikel 2:384 lid 1 BW is de waardering van immateriële vaste
activa tegen reële waarde niet toegestaan. Ook Richtlijn 210.304 schrijft waardering tegen
historische kostprijs voor.
1.3 Afschrijvingsperiode voor kosten van onderzoek en ontwikkeling
IFRS en de RJ-Richtlijnen zijn identiek in de zin dat afschrijvingen plaatsvinden over de
economische levensduur (RJ en IFRS).
Op grond van RJ 210.401 en IAS 38.79 geldt een weerlegbare veronderstelling (‘rebuttable
presumption’) dat de economische levensduur een periode van twintig jaar niet te boven gaat (RJ
210.406 en IAS 38.83).
-22-

1 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA (EXCLUSIEF GEKOCHTE GOODWILL)
In de (uitzonderlijke) gevallen waarin een langere levensduur dan twintig jaar aannemelijk kan
worden gemaakt, dient:
• afschrijving plaats te vinden over de economische levensduur;
• op zijn minst jaarlijks te worden vastgesteld (‘impairment test’) wat de ‘recoverable
amount’ van het immateriële actief is, teneinde waardeverminderingen te identificeren;
• de motivering te worden vermeld waarmee de veronderstelling van een maximale economische
levensduur van twintig jaar is weerlegd, alsmede de factoren die van invloed zijn op
de vaststelling van de economische levensduur.
Echter, de wet (art. 2:386 lid 3 BW) bepaalt dat de afschrijvingstermijn van geactiveerde kosten
van onderzoek en ontwikkeling maximaal vijf jaar mag bedragen. Opgemerkt wordt dat een
wetsvoorstel bij de Tweede Kamer in behandeling is waarin het maximum van vijf jaar geschrapt
wordt.
1.4 Wettelijke reserve
Wanneer emissiekosten, oprichtingskosten of kosten van (onderzoek en) ontwikkeling worden
geactiveerd, dient een wettelijke reserve te worden aangehouden onder de Nederlandse regels
(art. 2:365 lid 2 BW). De IASB staat activering van emissiekosten en oprichtingskosten niet toe;
over de vorming van een wettelijke reserve voor geactiveerde kosten van ontwikkeling laat de
IASB zich niet uit.
2 Presentatie
2.1 Specificatie van de post
Artikel 2:365 BW bepaalt dat onder de immateriële vaste activa afzonderlijk worden opgenomen:
• kosten die verband houden met de oprichting en de uitgifte van aandelen;
• kosten van onderzoek en ontwikkeling;
• kosten van verwerving ter zake van concessies, vergunningen en rechten van intellectuele
eigendom;
• kosten van goodwill die van derden is verkregen;
• vooruitbetalingen op immateriële vaste activa.
RJ 210.105 en IAS 38.108 geven een aantal voorbeelden van afzonderlijke categorieën immateriële
vaste activa die kunnen worden onderscheiden, maar schrijven geen verplichte indeling
voor.
-23-

3 Toelichting
3.1 Informatie per immaterieel actief
Ingevolge artikel 2:365 lid 2 BW dient informatie te worden gegeven omtrent elk van de in artikel
2:365 lid 1 BW genoemde posten. Het gaat dan om de volgende posten:
• kosten die verband houden met de oprichting en de uitgifte van aandelen;
• kosten van onderzoek en ontwikkeling;
• kosten van verwerving ter zake van concessies, vergunningen en rechten van intellectuele
eigendom;
• kosten van goodwill die van derden is verkregen;
• vooruitbetalingen op immateriële vaste activa.
Blijkens IAS 38 moet informatie worden verschaft over ‘each class of intangible assets’. Als
voorbeeld worden genoemd (IAS 38.108):
• merkrechten;
• uitgaverechten;
• computersoftware;
• licenties en franchises;
• copyrights, patenten, octrooien en overige rechten van intellectuele eigendom;
• recepturen, formules, modellen, ontwerpen, prototypen;
• immateriële activa in ontwikkeling.
Uit bovenstaande voorbeelden blijkt dat de informatieverschaffing onder IAS 38 gedetailleerder
kan zijn dan in Nederland.
3.2 Specifieke toelichting voor bepaalde immateriële activa
Voor belangrijke immateriële activa dienen ingevolge IAS 38 een beschrijving, de boekwaarde
en de resterende afschrijvingsperiode per immaterieel vast actief te worden gegeven (IAS
38.111). Voor immateriële activa die door middel van overheidsbijdragen zijn verkregen en die
bij eerste waardering tegen ‘fair value’ zijn gewaardeerd dienen de ‘fair value’, de boekwaarden
en de wijze van waardering te worden vermeld (IAS 38.111). In de Nederlandse regelgeving zijn
dergelijke eisen niet opgenomen.
4 Extra verschillen als gevolg van aanpassing IAS 38
In april 2004 is een gewijzigde tekst van IAS 38 gepubliceerd. Deze is van toepassing op
boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2005 maar mag ook eerder worden toegepast in
boekjaren die eindigen na de datum van publicatie in april 2004. Deze nieuwe standaard moet
eerder worden toegepast op fusies en overnames die dateren van 31 maart 2004 of later alsmede
op fusies en overnames van voor deze datum indien een onderneming die reeds IFRS toepast
-24-

1 IMMATERIËLE VASTE ACTIVA (EXCLUSIEF GEKOCHTE GOODWILL)
besluit om IFRS 3 Business Combinations toe te passen op fusies en overnames waarvan de
overeenkomst dateert voor 31 maart 2004. De belangrijkste wijzigingen die leiden tot extra
verschillen met Nederlandse grondslagen worden onderstaand samengevat.
Grondslagen
4.1 Immateriële vaste activa zonder bepaalbare levensduur
Immateriële vaste activa waarvan de levensduur niet bepaalbaar (indefinite) is, mogen niet meer
systematisch worden afgeschreven, maar moeten jaarlijks (of eerder indien daarvoor indicaties
zijn) worden getoetst op een mogelijke bijzondere waardevermindering (impairment). Dit is in
strijd met de Nederlandse wet en Richtlijn 210 die bepalen dat op immateriële activa altijd moet
worden afgeschreven.
4.2 Weerlegbaar vermoeden van maximumlevensduur van twintig jaar
Immateriële vaste activa waarvan de levensduur bepaalbaar is, moeten worden afgeschreven over
deze levensduur, ongeacht de lengte ervan. Met andere woorden, het weerlegbaar vermoeden dat
de levensduur van een immaterieel actief niet langer dan twintig jaar is, is vervallen. Op dit punt
is de Nederlandse Richtlijn 210.401 strikter want deze kent een weerlegbaar vermoeden dat de
economische levensduur niet langer zal zijn dan twintig jaar.
4.3 Immateriële activa verworven bij een overname
In de nieuwe versie van IAS 38 is aangegeven dat immateriële activa verworven bij een
overname in principe altijd voor separate activering in aanmerking komen, omdat zij
waarschijnlijk leiden tot voordelen die aan de onderneming zullen toevloeien en omdat normaliter
de reële waarde op betrouwbare wijze kan worden bepaald. Dit is een weerlegbaar vermoeden.
Dit zal in de praktijk leiden tot het vaker separaat opnemen van allerlei immateriële activa. Op dit
punt gaat IAS 38 verder en is in die zin strikter dan de Nederlandse Richtlijnen.
4.4 Kosten van onderzoek en ontwikkeling na een overname
De nieuwe IAS 38 verduidelijkt de verwerking van kosten gemaakt voor een onderzoeks- en
ontwikkelingsproject dat is gekocht bij een overname en tegen reële waarde is gewaardeerd ten
tijde van de overname. Op dit punt is IAS 38 strikter dan de Nederlandse Richtlijnen.
-25-

Presentatie
4.5 Immateriële activa ‘held for sale’
IAS 38 heeft hierin geen wijziging gebracht. Echter, indien het immaterieel actief een ‘disposal
asset’ is of onderdeel vormt van een disposal group of discontinued activity, moet dit als ‘held for
sale’-actief onder de vlottende activa worden gepresenteerd (zie hoofdstuk 31)
Toelichting
4.6 Materiële vaste activa ‘held for sale’
IFRS 5.41 en 42 bevatten de verplichting tot additionele toelichting van materiële vaste activa
‘held for sale’ zoals een beschrijving, eventuele verantwoorde winsten of verliezen en het
segment waarin de activa zich bevinden.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 210 Immateriële vaste activa (2003)
• IAS 38 Intangible Assets (1998)
• IAS 38R Intangible Assets (2004)
• SIC 6 Costs of modifying Existing Software (1997)
• SIC 17 Equity – Costs of an Equity Transaction (1999)
• SIC 32 Intangible Assets – Website Costs (2001)
-26-

2 MATERIËLE VASTE ACTIVA (INCLUSIEF VASTGOEDBELEGGINGEN)
2 Materiële vaste activa (inclusief vastgoedbeleggingen)
1 Grondslagen
1.1 Invulling actuele
waarde
1.2 Consistentie keuze
waarderingsgrondslag
Nederlandse wet- en regelgeving
Vervangingswaarde, bedrijfswaarde
of opbrengstwaarde
Een consistente grondslagkeuze
voor activa die naar aard en
gebruik gelijksoortig zijn
1.3 Herwaarderingsreserve Individuele benadering per post
1.4 Herwaarderingsreserve
en financieringscorrectie
1.5 Waardering buiten gebruik
gestelde activa bij
grondslag historische
kostprijs
Financieringscorrectie toegestaan
Herwaardering naar hogere
opbrengstwaarde toegestaan
1.6 Vastgoed als belegging Bij waardering tegen reële
waarde, vormen van
herwaarderingsreserve bij de
winstbestemming verplicht
1.7 Kosten van groot
onderhoud
1.8 Verwerken herstelkosten/opruimingskosten
2 Presentatie
2.1 Classificatie van materiële
vaste activa
Opbouw voorziening groot
onderhoud of activering en
afschrijving bij toepassing van
de componentenbenadering
Voorziening en tegelijkertijd
verhoging verkrijgingsprijs of
geleidelijke opbouw
-27-
IFRS Conclusie
Reële waarde Strijdig
Een consistente grondslagkeuze
per specifiek genoemde categorie
materiële vaste activa
Individuele benadering per
actief
Financieringscorrectie niet toegestaan
Waardering tegen boekwaarde
of lagere opbrengstwaarde,
waardering tegen hogere
opbrengstwaarde is niet toegestaan
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Geen herwaarderingsreserve NL strikter
Activering en afschrijving
verplicht bij toepassing
componentenbenadering
Voorziening en tegelijkertijd
een verhoging van de verkrijgingsprijs
IFRS strikter
IFRS strikter
Voorgeschreven indeling Geen voorgeschreven indeling NL strikter

3 Toelichting
3.1 Toelichting bij toepassing
actuele waarde
3.2 Vermelding verwachte
opbrengstwaarde buiten
gebruik gestelde activa
Nederlandse wet- en regelgeving
-28-
IFRS Conclusie
Geen specifieke regels • Datum waarop laatste
herwaardering heeft
plaatsgevonden
• Inschakeling van onafhankelijk
taxateur
• Aard van gehanteerde
indices
IFRS eist meer
toelichting
Verplicht Niet verplicht NL eist meer
toelichting
3.3 Overige toelichting Geen specifieke eisen Specifieke toelichting bij elke
post van de materiële vaste
activa
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project, IFRS 5 en IFRIC 1
Grondslagen
4.1 Toepassing
componentenbenadering
4.2 Afschrijving bij hogere
restwaarde
4.3 Periodieke beoordeling
restwaarde en
afschrijvingsduur
Nederlandse wet- en regelgeving
Componentenbenadering
toegestaan
Het achterwege laten van
afschrijvingen op grond van de
overweging dat de waarde van
het actief is gestegen is niet
toegestaan
Geen expliciete eis tot jaarlijkse
beoordeling restwaarde en
afschrijvingsduur Wel kan de
noodzaak bestaan tot
schattingswijzigingen.
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Voor alle materiële vaste activa
is een componentenbenadering
verplicht
Afschrijven op vaste activa
dient te worden gestaakt indien
de geschatte restwaarde van de
activa hoger is dan de
boekwaarde van de vaste activa
De restwaarde en
afschrijvingsduur dient jaarlijks
te worden beoordeeld
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter

4.4 Verwerken
herstelkosten /
opruimingskosten
indien de verplichting
ontstaat als gevolg van
het uitoefenen van
activiteiten met of op
het actief
4.5 Wijziging in
voorziening voor
herstelkosten
4.6 Ruil van materiële vaste
activa
4.7 Verwerken onroerend
goed in de vorm van
operationele lease als
vastgoed
2 MATERIËLE VASTE ACTIVA (INCLUSIEF VASTGOEDBELEGGINGEN)
Nederlandse wet- en regelgeving
Geleidelijke opbouw van de
voorziening
-29-
IFRS Conclusie
Voorziening en tegelijkertijd
een verhoging van de
verkrijgingsprijs
Strijdig
Geen specifieke bepalingen Prospectieve verwerking IFRS strikter
Geen specifieke bepalingen Elke ruil van materiële vaste
activa dient te worden
behandeld als een verkoop en
aankoop, derhalve tegen reële
waarden
Geen specifieke bepalingen Een belang in onroerend goed
dat in de vorm van operationele
lease wordt gehuurd, mag als
een vastgoedbelegging worden
behandeld. Gevolg is dat het
reële waardemodel moet
worden gekozen en dat het
leasecontract wordt verwerkt
als ware het een financiële lease
4.8 Activa ‘held for sale’ Geen specifieke bepalingen Stoppen met afschrijven, test of
directe opbrengstwaarde minus
verkoopkosten niet lager is dan
boekwaarde
Presentatie
4.9 Afzonderlijke
presentatie
vastgoedbeleggingen en
biologische activa
4.10 Presentatie activa ‘held
for sale’
Toelichting
4.11 Toelichting op activa
‘held for sale’
Vastgoedbeleggingen
presenteren onder de categorie
niet aan de bedrijfsuitoefening
dienstbare materiële vaste
activa
Presentatie als materieel vast
actief
Vastgoedbeleggingen en
biologische activa worden
separaat gepresenteerd in de
balans
Presentatie afzonderlijk onder
vlottende activa
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Geen specifieke bepalingen Gedetailleerde toelichting IFRS eist meer
toelichting

Algemeen
In artikel 2:384 lid 1 BW is bepaald dat materiële vaste activa gewaardeerd mogen worden tegen
de verkrijgings- of de vervaardigingsprijs dan wel de actuele waarde. IAS 16 heeft als voorkeur
waardering tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs (IAS 16.28), echter herwaardering van
materiële vaste activa is toegestaan (IAS 16.29).
1 Grondslagen
1.1 Invulling actuele waarde
In het Besluit waardering activa worden vervangingswaarde, bedrijfswaarde of opbrengstwaarde
als mogelijke invulling van de actuele waarde genoemd. De omstandigheden bepalen welke vorm
van actuele waarde van toepassing is.
In IAS 16 wordt als invulling van de actuele waarde de ‘fair value’ (reële waarde) genoemd (IAS
16.29). Onder ‘fair value’ wordt dan bij terreinen en gebouwen de marktwaarde verstaan (IAS
16.30). Bij machines en installaties wordt onder ‘fair value’ in beginsel ook de marktwaarde
verstaan, tenzij er geen sprake is van een marktwaarde vanwege de specifieke aard van de
machines en installaties en omdat er geen sprake is van een regelmatige verkoop. In dat laatste
geval zal waardering plaatsvinden tegen de af te schrijven vervangingswaarde (IAS 16.31).
1.2 Consistentie keuze waarderingsgrondslag
Bij toepassing van actuele waarde worden op- en afwaarderingen gemuteerd in de herwaarderingsreserve
(RJ 212.208, IAS 16.37). IAS 16 bepaalt verder, dat wanneer een materieel vast
actief wordt geherwaardeerd, de gehele categorie vaste activa waartoe het actief behoort moet
worden geherwaardeerd (IAS 16.34). IAS 16 geeft de volgende voorbeelden van categorieën
vaste activa: terreinen, terreinen en gebouwen, machines, schepen, vliegtuigen, auto’s, meubilair
en kantoorinventaris (IAS 16.35). De Richtlijnen (RJ 140.109) stellen dat activa die naar aard en
gebruik gelijksoortig zijn, dienen te worden gewaardeerd op dezelfde grondslag. Dit lijkt ruimte
te bieden om binnen de categorieën die de IASB noemt een nader onderscheid te maken.
1.3 Herwaarderingsreserve
IAS 16 schrijft uitdrukkelijk een individuele benadering van de herwaarderingsreserve per actief
voor (IAS 16.38), dat wil zeggen voor elk actief een afzonderlijke herwaarderingsreserve.
Ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving is een individuele benadering per post toegestaan.
-30-

2 MATERIËLE VASTE ACTIVA (INCLUSIEF VASTGOEDBELEGGINGEN)
1.4 Herwaarderingsreserve en financieringscorrectie
De Richtlijnen staan toe dat indien de winstbepaling plaatsvindt op basis van actuele waarde,
waarbij rekening wordt gehouden met de financieringsverhouding van de rechtspersoon, tot het
resultaat wordt gerekend het gerealiseerde gedeelte van de waardemutaties uit herwaardering die
worden geacht te zijn gefinancierd met vreemd vermogen (RJ 240.407, 410). IAS 16 kent een
dergelijke financieringscorrectie niet.
1.5 Waardering buiten gebruik gestelde activa bij grondslag historische kostprijs
Buiten gebruik gestelde materiële vaste activa die niet worden vervangen mogen volgens de
Richtlijnen worden geherwaardeerd naar een hogere opbrengstwaarde, waarbij het verschil wordt
opgenomen in de herwaarderingsreserve (RJ 212.227). Bij realisatie van de waardestijging dient
de reserve vrij te vallen ten gunste van het resultaat. IAS 16.59 stelt waardering tegen
boekwaarde of lagere opbrengstwaarde verplicht en verbiedt derhalve waardering tegen een
hogere opbrengstwaarde.
1.6 Vastgoed als belegging
Richtlijn 213 ‘Vastgoedbeleggingen’ stemt praktisch geheel overeen met IAS 40. Alleen geeft de
RJ aan dat bij toepassing van de reële waarde, naast de verantwoording van waardewijzigingen in
de winst-en-verliesrekening, ook een herwaarderingsreserve dient te worden gevormd, ten laste
van de winstbestemming of de overige reserves, voor het verschil tussen de boekwaarde voor en
na de herwaardering (RJ 213.504). In IAS 40 ontbreekt een overeenkomstige bepaling.
1.7 Kosten van groot onderhoud
Richtlijnen 212.233-236 bepalen dat de kosten van groot onderhoud op twee manieren kunnen
worden verwerkt:
a De kosten worden geactiveerd en afgeschreven. Dit is uitsluitend toegestaan indien (onder
meer) het bedrag met betrekking tot groot onderhoud is geïdentificeerd als een afzonderlijk
samenstellend deel van het actief, dit deel reeds is afgeschreven en de uitgaven op
betrouwbare wijze kunnen worden geschat. In andere gevallen worden de kosten
verantwoord in de winst-en-verliesrekening van het boekjaar waarin het groot onderhoud
plaatsvindt.
b Er wordt een voorziening opgebouwd voor de kosten van groot onderhoud gedurende de
periode tot aan het eerstvolgende groot onderhoud.
SIC 23 staat uitsluitend methode a toe.
-31-

1.8 Verwerken herstelkosten/opruimingskosten
Voor een materieel vast actief kan sprake zijn van noodzakelijke herstelkosten/opruimingskosten
na afloop van de gebruiksduur van het actief. De verwerking van de herstelkosten hangt af van de
vraag of de verplichting tot herstel het gevolg is van het neerzetten van het actief of van het
uitoefenen van de activiteiten met/op het actief.
In het eerste geval kan verwerking in de jaarrekening als volgt plaatsvinden (RJ 252.217):
a gedurende de verwachte gebruiksduur van het actief een voorziening opbouwen, met jaarlijkse
dotatie conform de afschrijvingsmethode ten laste van de winst-en-verliesrekening;
b op het moment dat het actief wordt neergezet een voorziening treffen voor de contante
waarde van het verwachte bedrag, dit bedrag tevens verwerken als verkrijgingsprijs van het
actief.
Onder IAS 37, zie met name Appendix C, Example 3, is voor het eerste geval methode b
verplicht.
In het tweede geval vindt verwerking in de jaarrekening plaats door een voorziening te treffen
naarmate de activiteiten plaatsvinden (RJ 252.218 en IAS 37, Appendix C, Example 3).
2 Presentatie
2.1 Classificatie van materiële vaste activa
In artikel 2:366 lid 1 BW is bepaald welke materiële vaste activa afzonderlijk dienen te worden
opgenomen. Het betreft bedrijfsgebouwen en -terreinen, machines en installaties, andere vaste
bedrijfsmiddelen, materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële
vaste activa en niet aan het productieproces dienstbare materiële vaste activa. IAS 16 verwijst
naar terreinen, gebouwen en machines (‘property, plant and equipment’), maar stelt geen indeling
verplicht.
3 Toelichting
3.1 Toelichting bij toepassing actuele waarde
Indien de actuele waarde wordt toegepast, dient ingevolge IAS 16.64 in de toelichting de volgende
extra informatie ten opzichte van de Richtlijnen te worden opgenomen:
• de datum waarop de laatste herwaardering heeft plaatsgevonden;
• de inschakeling van een onafhankelijk taxateur;
• de aard van de gehanteerde indices.
-32-

2 MATERIËLE VASTE ACTIVA (INCLUSIEF VASTGOEDBELEGGINGEN)
3.2 Vermelding verwachte opbrengstwaarde buiten gebruik gestelde activa
Volgens Richtlijn 212.227 mogen buiten gebruik gestelde activa die niet worden vervangen
worden geherwaardeerd naar de hogere verwachte opbrengstwaarde. Volgens IAS 16 is dit niet
toegestaan (zie par. 1.7). Richtlijn 212.227 bepaalt voorts dat indien geen herwaardering naar de
hogere verwachte opbrengstwaarde plaatsvindt, het verschil tussen de boekwaarde en de
verwachte opbrengstwaarde moet worden vermeld in de toelichting.
3.3 Overige toelichting
Ingevolge IAS 16.60/61 dient onder andere de volgende informatie in de toelichting te worden
verstrekt voor iedere categorie materiële vaste activa:
• de grondslag voor verwerking van herstelkosten;
• het bedrag van uitgaven voor materiële vaste activa in uitvoering;
• het bedrag aan investeringsverplichtingen inzake materiële vaste activa.
De Nederlandse wet- en regelgeving stellen deze eis niet.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project, IFRS 5 en IFRIC 1
Grondslagen
4.1 Toepassing componentenbenadering
Voor alle materiële vaste activa is ingevolge IAS 16.43 een componentenbenadering verplicht,
waarbij belangrijke onderdelen van een materieel vast actief met verschillende gebruiksduren
afzonderlijk worden verwerkt. In de Richtlijnen worden hieromtrent geen specifieke eisen
gesteld.
4.2 Afschrijving bij hogere restwaarde
Afschrijven op vaste activa dient te worden gestaakt indien de geschatte restwaarde van de activa
hoger is dan de boekwaarde van de vaste activa (IAS 16.54). De Richtlijnen bevatten een
dergelijke eis niet.
4.3 Periodieke beoordeling restwaarde en afschrijvingsduur
De restwaarde en afschrijvingsduur dient jaarlijks te worden geëvalueerd (IAS 16.51).
Verschillen als gevolg van aanpassingen in restwaarde en afschrijvingsduur worden verwerkt als
-33-

schattingswijzigingen (IAS 8). De Richtlijnen bevatten een dergelijke expliciete eis niet. Wel kan
de noodzaak bestaan schattingswijzigingen door te voeren.
4.4 Verwerken herstelkosten/opruimingskosten
Ingevolge IAS 16.3 dienen herstelkosten en/of opruimingskosten ongeacht de wijze van ontstaan
van de verplichting (als gevolg van het neerzetten van het actief of als gevolg van het uitvoeren
van activiteiten met of op het actief) te worden verwerkt op het moment dat het actief wordt
neergezet. De voorziening wordt gevormd voor de contante waarde van het verwachte bedrag.
Dit bedrag wordt tevens verwerkt als onderdeel van de verkrijgingsprijs van het actief. Ingevolge
RJ 252.218 dient, in het geval dat de herstel/opruimingskosten een gevolg zijn van het uitvoeren
van activiteiten met of op het actief, een dergelijke voorziening te worden verwerkt door
gedurende de verwachte gebruiksduur van het actief een voorziening op te bouwen met jaarlijkse
dotatie conform de afschrijvingsmethode.
4.5 Verwerking wijziging in verwachte herstelkosten/opruimingskosten
IFRIC 1 ‘Changes in Existing Decommissioning, Restoration and Similar Liabilities’ bepaalt dat
een wijziging in de geschatte voorziening voor herstelkosten/opruimingskosten van een materieel
vast actief moet worden gemuteerd op het bijbehorend actief en dus prospectief moet worden
verwerkt via de afschrijvingen op het actief. Als uitzondering geldt dat de boekwaarde van het
actief niet negatief kan worden en er dan dus een bate moet worden verantwoord. In de
Richtlijnen worden hieromtrent geen specifieke eisen gesteld.
4.6 Ruil van materiële vaste activa
Alle ruil van materiële vaste activa dient ingevolge IAS 16.24 te worden behandeld als een
verkoop en aankoop, derhalve tegen reële waarden. Deze regel geldt niet indien de reële waarde
van geen van beide activa op betrouwbare wijze kan worden bepaald. In dat geval zal de kostprijs
van het verworven actief worden bepaald op de boekwaarde van het af te stoten actief. In de
Richtlijnen worden hieromtrent geen specifieke eisen gesteld.
4.7 Verwerking onroerend goed in operationele lease als vastgoedbelegging
Ingevolge IAS 40 mag een belang in onroerend goed dat in de vorm van operationele lease wordt
gehuurd als een vastgoedbelegging worden behandeld. Gevolg is dat het reële waardemodel moet
worden gekozen en dat het leasecontract wordt verwerkt als ware het een financiële lease. De
Richtlijnen kennen een dergelijke bepaling niet.
-34-

4.8 Materiële vaste activa ‘held for sale’
2 MATERIËLE VASTE ACTIVA (INCLUSIEF VASTGOEDBELEGGINGEN)
IFRS 5 bepaalt dat bij materiële vaste activa die ‘disposal asset’ zijn (besloten is tot verkoop en
voldaan wordt aan een aantal andere criteria) of onderdeel uitmaken van een ‘disposal group’ of
‘discontinued activity’, er op deze activa niet meer wordt afgeschreven en wordt getest of de
directe opbrengstwaarde minus kosten om te verkopen niet lager is dan de boekwaarde om te
bepalen of een impairmentverlies moet worden verantwoord (zie verder hoofdstuk 31). De
Richtlijnen kennen een dergelijke bepaling niet.
Presentatie
4.9 Afzonderlijke presentatie vastgoedbeleggingen en biologische activa
IAS 40 schrijft voor dat vastgoedbeleggingen en biologische activa separaat worden
gepresenteerd in de balans (IAS 40.68). In Nederland worden de vastgoedbeleggingen ingevolge
artikel 2:366 lid 1 BW opgenomen onder de categorie niet aan het productieproces dienstbare
materiële vaste activa. Ten aanzien van de afzonderlijke presentatie van biologische activa
kennen de wet en de Richtlijnen geen aanvullende eisen.
4.10 Materiële vaste activa ‘held for sale’
Materiële vaste activa ‘held for sale’ (omdat zij ‘disposal asset’ zijn of onderdeel vormen van een
‘disposal group’ of ‘discontinued activity’) moeten volgens IFRS 5 worden gepresenteerd als een
afzonderlijke post binnen de vlottende activa (zie verder hoofdstuk 31). De wet en de Richtlijnen
bepalen dat deze onder de materiële vaste activa moeten worden gepresenteerd.
Toelichting
4.11 Materiële vaste activa ‘held for sale’
IFRS 5.41 en 42 bevatten de verplichting tot additionele toelichting van materiële vaste activa
‘held for sale’ zoals een beschrijving, eventuele verantwoorde winsten of verliezen en het
segment waarin de activa zich bevinden.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 120 Prijsgrondslagen (aangepast 2003)
• Richtlijn 140 Stelselwijzigingen (2002)
• Richtlijn 145 Schattingswijzigingen (2002)
-35-

• Richtlijn 212 Materiële vaste activa (aangepast 2003)
• Richtlijn 213 Vastgoedbeleggingen (2002)
• Richtlijn 240 Eigen vermogen (aangepast 2003)
• Richtlijn 252 Voorzieningen (aangepast 2001)
• IAS 16 Property, Plant and Equipment (revised 1998)
• IAS 16 Property, Plant and Equipment (revised 2003)
• IAS 23 Borrowing Costs (revised 1993)
• IAS 40 Investment Property (2000)
• IAS 40 Investment Property (revised 2003)
• IFRS 5 Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Activities
(2004)
• SIC 2 Consistency – Capitalisation of Borrowing Costs (1997)
• SIC 14 Property, Plant and Equipment – Compensation for the Impairment
or Loss of Items (1998)
• SIC 23 Property, Plant and Equipment – Major Inspection or Overhaul
Costs (2000)
• IFRIC 1 Changes in Existing Decommissioning, Restoration and Similar
Liabilities (2004)
-36-

3 Deelnemingen (exclusief joint ventures)
1 Grondslagen
1.1 Waardering in enkelvoudige
jaarrekening
van deelnemingen in
geconsolideerde
groepsmaatschappijen
1.2 Waardering van deelnemingen
in groepsmaatschappijen
die niet
worden geconsolideerd
1.3 Waardering deelnemingen
waarop invloed
van betekenis bestaat
op zakelijk of financieel
beleid
1.4 Waardering deelnemingen
bij ontbreken voldoende
gegevens voor
bepaling netto-vermogenswaarde
1.5 Waardering van deelnemingen
waarop invloed
van betekenis bestaat
op zakelijk en
financieel beleid, indien
er sprake is van
transferproblemen of
deze deelnemingen
worden gehouden om te
worden verkocht
Nederlandse wet- en regelgeving
Waardering tegen netto-vermogenswaarde;
bij gegronde redenen
tegen kostprijs of actuele
waarde
Waardering tegen netto-vermogenswaarde;
bij gegronde redenen
tegen kostprijs of actuele
waarde in enkelvoudige jaarrekening
In de geconsolideerde en enkelvoudige
jaarrekening waardering
tegen netto-vermogenswaarde;
bij gegronde redenen
waardering tegen kostprijs of
actuele waarde in enkelvoudige
jaarrekening
Tegen zichtbaar eigen vermogen
In de geconsolideerde en enkelvoudige
jaarrekening waardering
tegen netto-vermogenswaarde
(of bij het ontbreken
van voldoende gegevens tegen
een andere vorm van de vermogensmutatiemethode);
bij gegronde redenen waardering
tegen kostprijs of actuele
waarde in enkelvoudige jaarrekening
3 DEELNEMINGEN (EXCLUSIEF JOINT VENTURES)
-37-
IFRS
Waardering volgens de ‘equity
method’, kostprijs of reële
waarde
In geconsolideerde jaarrekening
tegen reële waarde; in enkelvoudige
jaarrekening volgens
de ‘equity method’, kostprijs of
reële waarde
In de geconsolideerde jaarrekening
volgens de ‘equity
method’; in de enkelvoudige
jaarrekening waardering volgens
de ‘equity method’, kostprijs
of reële waarde
Zoveel mogelijk de ‘equity
method’ benaderen
Waardering in de geconsolideerde
jaarrekening tegen reële
waarde; geen specifieke bepalingen
voor waardering in de
enkelvoudige jaarrekening
Conclusie
NL strikter
Strijdig (geconsolideerde
jaarrekening)/
NL strikter
(enkelvoudige
jaarrekening)
NL strikter
IFRS strikter
Strijdig
(geconsolideerdejaarrekening):
NL
strikter (enkelvoudigejaarrekening)

2 Presentatie
2.1 Mutatie-overzicht
financiële vaste activa
Nederlandse wet- en regelgeving
-38-
IFRS
Conclusie
Verplicht op te nemen Geen verplichting NL strikter
2.2 Deelneming/goodwill Presentatie goodwill als afzonderlijke
post binnen de immateriële
vaste activa
3 Toelichting
3.1 Vermelden aandeel in
buitengewone posten
Presentatie goodwill binnen de
post deelnemingen
Geen verplichting In toelichting aandeel in buitengewone
posten van deelneming
en nagekomen baten en lasten
vermelden
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project en IFRS 5
Grondslagen
4.1 Waardering van deelnemingen
‘held for sale’
4.2 Waardering
deelnemingen in de
enkelvoudige
jaarrekening
4.3 Waardering
deelnemingen met
negatieve
nettovermogenswaarde
4.4 Deelnemingen
gehouden door ‘venture
capital’-ondernemingen
Nederlandse wet- en regelgeving
Strijdig
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Netto-vermogenswaarde Waardering tegen laatste
boekwaarde volgens de ‘equity
method’ of lagere directe
opbrengstwaarde minus kosten
om te verkopen
Indien invloed van betekenis
waardering tegen nettovermogenswaarde
verplicht
Verliezen van deelnemingen
worden niet meer in
aanmerking genomen indien de
waardering lager dan nihil
uitkomt
Waardering tegen
nettovermogenswaarde/equity
method niet toegestaan
Het in aanmerking nemen van
verliezen van deelnemingen
gaat door totdat de boekwaarde
van bijvoorbeeld langlopende
vorderingen op de deelneming
ook tot nihil is afgeboekt
Kostprijs of reële waarde ‘Equity method’ of reële
waarde met waardemutatie
verantwoord in de winst-enverliesrekening
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter
IFRS strikter

Presentatie
4.5 Presentatie
deelnemingen ‘held for
sale’
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
3 DEELNEMINGEN (EXCLUSIEF JOINT VENTURES)
-39-
IFRS Conclusie
Onder financiële vaste activa Afzonderlijk onder vlottende
activa
Strijdig
In IAS 27.6 wordt een groep gedefinieerd als een ‘parent’ en al zijn ‘subsidiaries’. Een
‘subsidiary’ wordt gedefinieerd als een maatschappij die wordt beheerst door een andere
maatschappij (de ‘parent’). In de Nederlandse wet wordt behalve het zeggenschapscriterium
(organisatorische verbondenheid) als kenmerk van een groep het vormen van een economische
eenheid genoemd. Dit extra criterium zal in de praktijk niet tot verschillen tussen IFRS en
Nederlandse regels leiden. ‘Subsidiary’ is hier daarom vertaald met groepsmaatschappij.
Een ‘associate’ wordt in IAS 28.3 gedefinieerd als een maatschappij waarop de deelnemende
rechtspersoon invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan uitoefenen en is
hier vertaald met deelneming.
1 Grondslagen
1.1 Waardering in enkelvoudige jaarrekening van deelnemingen in geconsolideerde
groepsmaatschappijen
Belangen die worden geconsolideerd worden in de enkelvoudige jaarrekening overeenkomstig
Nederlandse grondslagen gewaardeerd tegen netto-vermogenswaarde. Bij gegronde redenen,
zoals de toepassing van artikel 2:408 BW, is waardering tegen kostprijs of actuele waarde
toegestaan. IAS 27 geeft de keuze tussen ‘equity method’, kostprijs of reële waarde (IAS 27.29).
Waardering volgens de ‘equity method’ is feitelijk een samenvoeging van de nettovermogenswaarde
en de nog niet afgeschreven goodwill. Bij de ‘equity method’ wordt als
startwaarde voor de vermogensmutatiemethode niet, zoals in Nederland, de nettovermogenswaarde
genomen maar de kostprijs. In Nederland wordt de goodwill afzonderlijk
getoond en afgeschreven. Onder IFRS wordt de in de waardering van de deelnemingen begrepen
goodwill eveneens afgeschreven binnen de post deelnemingen.
1.2 Waardering van deelnemingen in groepsmaatschappijen die niet worden geconsolideerd
Op dit punt bestaat in Nederland geen verschil met geconsolideerde deelnemingen (zie par. 1.2);
in de enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening dienen de deelnemingen tegen netto-vermogenswaarde
te worden gewaardeerd.

IAS 27.13 verbiedt consolidatie van groepsmaatschappijen indien de ‘control’ slechts tijdelijk
bestaat omdat de groepsmaatschappij is aangekocht met het uitdrukkelijke doel om deze in de
nabije toekomst weer te verkopen, en indien de groepsmaatschappij opereert onder ernstige
langetermijnrestricties waardoor geen middelen naar de moedermaatschappij kunnen worden
getransfereerd. In dat geval is in de geconsolideerde jaarrekening waardering van de deelneming
vereist tegen reële waarde (IAS 27.13, met een verwijzing naar IAS 39) en bestaat voor de
enkelvoudige jaarrekening een keuze tussen ‘equity method’, kostprijs of reële waarde (IAS
27.30).
1.3 Waardering deelnemingen waarop invloed van betekenis bestaat op zakelijk en financieel
beleid
Deelnemingen waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend worden overeenkomstig artikel
2:389 BW tegen netto-vermogenswaarde gewaardeerd in zowel de geconsolideerde als de enkelvoudige
jaarrekening. Bij het ontbreken van voldoende gegevens om de netto-vermogenswaarde
te kunnen vaststellen, is een andere vorm van de vermogensmutatiemethode voorgeschreven. Bij
gegronde redenen zoals de toepassing van artikel 2:408 BW, is in de enkelvoudige jaarrekening
waardering tegen kostprijs of actuele waarde toegestaan.
IAS 28 maakt een onderscheid tussen waardering van deelnemingen in de geconsolideerde jaarrekening
en waardering van deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening. In de geconsolideerde
jaarrekening moet een deelneming waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend volgens
de ‘equity method’ worden gewaardeerd (IAS 28.8). In de enkelvoudige jaarrekening dienen
deelnemingen te worden gewaardeerd volgens de ‘equity method’ of tegen kostprijs of reële
waarde (IAS 28.14).
1.4 Waardering deelnemingen bij ontbreken voldoende gegevens voor bepaling nettovermogenswaarde
Indien het praktisch niet mogelijk is om geheel of gedeeltelijk de aanpassing naar de grondslagen
van de deelnemende rechtspersoon te maken, laat RJ 214 toe om de methode op basis van
zichtbaar eigen vermogen toe te passen. IAS 28 staat dit niet toe en vereist dat de ‘equity method’
zoveel mogelijk wordt benaderd.
1.5 Waardering deelnemingen waarop invloed van betekenis bestaat op zakelijk en financieel
beleid, indien er sprake is van transferproblemen of deze deelnemingen worden
gehouden om te worden verkocht
Op dit punt bestaat in Nederland geen verschil met de deelnemingen waaromtrent zich geen
transferproblemen voordoen of die niet worden gehouden om te worden verkocht (zie par. 1.3).
Wel dient de deelnemende rechtspersoon een voorziening op te nemen indien ernstige twijfel ont-
-40-

3 DEELNEMINGEN (EXCLUSIEF JOINT VENTURES)
staat aan de mogelijkheden tot toekomstige uitkeringen van de ingehouden winsten en vrije
reserves van de deelneming (RJ 214.230).
Bij IFRS zijn er wel verschillen. Indien de deelneming uitsluitend is verworven ten behoeve van
doorverkoop in de nabije toekomst aan derden, dient waardering in de geconsolideerde
jaarrekening plaats te vinden tegen reële waarde (IAS 28.8). Er is dan sprake van een financieel
vast actief ‘held for trading’ (IAS 39.10). Waardering tegen reële waarde geldt ook voor de
situatie waarin er sprake is van transferproblemen (IAS 28.8). Ingevolge de herziene standaard
IAS 28.18 is waardering tegen reële waarde bij transferproblemen niet toegestaan indien er
sprake is van invloed van betekenis. Met andere woorden, dit verschil verdwijnt door het
improvements-project.
2 Presentatie
2.1 Mutatie-overzicht financiële vaste activa
De Nederlandse wet- en regelgeving stellen een mutatie-overzicht van elke post van de financiële
vaste activa verplicht (art. 2:368 lid 2 BW). IFRS bevat hieromtrent geen voorschriften.
2.2 Deelneming/goodwill
Ingevolge IAS 28 maakt bij de eerste waardering van de deelneming tegen de ‘equity method’ de
goodwill deel uit van de post deelnemingen (en blijft daar ook deel van uitmaken). Binnen de
post deelnemingen wordt vervolgens stelselmatig op de goodwill afgeschreven. Ingevolge
Nederlandse regelgeving wordt de goodwill afzonderlijk gepresenteerd onder de immateriële
vaste activa.
3 Toelichting
3.1 Vermelden aandeel in buitengewone posten
IAS 28.28 eist de afzonderlijke vermelding in de toelichting van het aandeel van de deelnemende
rechtspersoon in buitengewone posten en het aandeel in posten die op eerdere jaren betrekking
hebben. De Nederlandse wet- en regelgeving stelt dergelijke eisen niet.
-41-

4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project en IFRS 5
Grondslagen
4.1 Waardering deelnemingen ‘held for sale’
Indien een deelneming voldoet aan de criteria van ‘held for sale’ moet deze worden gewaardeerd
op de hoogste van de laatste boekwaarde en de directe opbrengstwaarde minus nog te maken
verkoopkosten (IFRS 5, zie hieromtrent hoofdstuk 31).
4.2 Waardering deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening
IAS 27 (improved) verbiedt de waardering van deelnemingen tegen de equity methode. Ingevolge
Nederlandse regelgeving is waardering tegen netto-vermogenswaarde verplicht indien invloed
van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend.
4.3 Waardering deelnemingen met negatieve vermogenswaarde
Ingevolge IAS 28.29 worden verliezen op deelnemingen gewaardeerd volgens ‘equity method’
verwerkt tot het bedrag van de netto-investering in de deelneming. In deze waarde kunnen
bijvoorbeeld ook aan de deelneming verstrekte langlopende leningen zijn opgenomen.
Op grond van RJ 214.231 worden deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode
op nihil gewaardeerd indien de netto-vermogenswaarde nihil is geworden.
Voor het aandeel in verdere verliezen dient de deelnemende rechtspersoon zowel onder
Nederlandse regels als onder IFRS een voorziening op te nemen voorzover de deelnemende
rechtspersoon geheel of ten dele instaat voor de schulden van de deelneming respectievelijk het
stellige voornemen heeft de deelneming (voor haar aandeel) tot betaling van haar schulden in
staat te stellen.
4.4 Deelnemingen gehouden door ‘venture capital’-ondernemingen, unit trusts en
vergelijkbare organisaties
In IAS 28.1 worden belangen die ‘venture capital’-ondernemingen, unit trusts en vergelijkbare
organisaties hebben in deelnemingen met invloed van betekenis (associates) buiten de scope van
IAS 28 geplaatst onder de voorwaarde dat deze belangen worden gewaardeerd tegen reële
waarde, en waardemutaties in de winst-en-verliesrekening worden verwerkt. Daarmee hebben
deze organisaties feitelijk een keuzemogelijkheid tussen toepassing van de ‘equity method’ of
waardering tegen reële waarde met waardemutaties verwerkt in de winst-en-verliesrekening.
Onder de Nederlandse richtlijnen is waardering tegen kostprijs of reële waarde toegestaan.
Daarmee zijn de regels onder IFRS enigszins strikter.
-42-

Presentatie
4.5 Presentatie van deelnemingen held for sale
3 DEELNEMINGEN (EXCLUSIEF JOINT VENTURES)
Indien deelnemingen voldoen aan de criteria van ‘held for sale’, moeten deze worden
gepresenteerd onder de vlottende activa (Non-current assets held for sale; zie verder hoofdstuk
31).
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 214 Financiële vaste activa (aangepast 2003)
• IAS 27 Consolidated Financial Statements and Accounting for Investments in
subsidiaries (revised 2000)
• IAS 27 Consolidated Financial Statements and Accounting for Investments in
subsidiaries (revised 2003)
• IAS 28 Accounting for Investments in Associates (revised 2000)
• IAS 28 Accounting for Investments in Associates (revised 2003)
• IAS 39 Financial Instruments – Recognition and Measurement (revised 2000)
• IAS 39 Financial Instruments – Recognition and Measurement (revised 2003)
• IFRS 5 Non-current Assets held for Sale and Discontinued Activities (2004)
• SIC 3 Elimination of Unrealised Profits and Losses on Transactions with
Associates (1997)
• SIC 20 Equity Accounting Method – Recognition of Losses (1999)
• SIC 33 Consolidation and Equity Method – Potential Voting Rights and Allocation
of Ownership Interests (2001)
-43-

4a Overige financiële vaste activa [huidige Richtijn]
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans
(‘recognition’)
1.2 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
1.3 Waardering overige
effecten (aandelen)
1.4 Waardering overige
effecten (vastrentende
beleggingen)
1.5 Verwerking waardeverschillen
bij waardering
overige effecten tegen
actuele waarde/reële
waarde
1.6 Waardering
vorderingen die worden
aangehouden voor
handelsdoeleinden
1.7 Waardeverminderingen
effecten
Nederlandse wet- en regelgeving
-44-
IFRS
Geen specifieke regels Indien men partij wordt bij een
contract
Bij overdracht van economische
voordelen en risico’s aan derden
(ontwerp-Richtlijn)
Tegen kostprijs (of lagere
marktwaarde) dan wel tegen
reële waarde
Tegen aflossings-/amortisatiewaarde
of tegen reële waarde
Via de herwaarderingsreserve,
eventueel bij realisatie in de
winst-en-verliesrekening
Nominale waarde of lagere
reële waarde
Waardeverminderingen mogen
op portefeuillebasis worden
bepaald
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Conclusie
IFRS strikter
IFRS strikter
Tegen reële waarde IFRS strikter
Tegen amortisatiewaarde indien
voldaan aan strikt ‘held to
maturity’-criterium of als
‘originated by the enterprise’;
anders tegen reële waarde
In de winst-en-verliesrekening
of eerst in het eigen vermogen
en bij realisatie in de winst-enverliesrekening
Reële waarde: wijzigingen in de
reële waarde in het resultaat
Waardeverminderingen van
effecten ‘held to maturity’
mogen op portefeuillebasis
worden bepaald. Waardeverminderingen
van effecten
‘available for sale’ moeten
individueel worden bepaald
IFRS strikter
NL strikter
Strijdig
IFRS strikter

1.8 Tijdelijke waardeverminderingen
2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten
onder financiële vaste
en onder vlottende
activa
3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings-
en resultaatbepalingsgrondslagen
3.2 Informatie omtrent
kapitaalbelangen
3.3 Mutatie-overzicht
financiële vaste activa
4A OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA [HUIDIGE-RICHTLIJN]
Nederlandse wet- en regelgeving
Rekening mag worden gehouden
met op balansdatum opgetreden
waardevermindering
Op basis van al dan niet
bestemd zijn om de werkzaamheid
van de rechtspersoon duurzaam
te dienen
-45-
IFRS
Specifieke regeling (zonder
begrip ‘duurzaamheid’)
Definiëring van een vlottend
actief in IAS 1.57 (met name
‘looptijd’-afhankelijk)
Geen specifieke eisen Specifieke toelichtingseisen (zie
tekst)
Eigen vermogen en resultaat
indien waardering tegen
kostprijs of actuele waarde
moet worden vermeld
4 Extra verschil als gevolg van IAS 39 (2003)
Grondslagen
4.1 Fair value option voor
financiële vaste activa
Algemeen
Vermelding is niet nodig
Conclusie
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS eist meer
toelichting
NL eist meer
toelichting
Verplicht op te nemen Geen verplichting NL eist meer
toelichting
Nederlandse wet- en regelgeving
IFRS
Conclusie
Niet toegestaan Toegestaan NL strikter
Sinds de jaareditie 2001 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is ontwerp-Richtlijn 290a
‘Financiële instrumenten: verwerking en waardering’ opgenomen. De ontwerp-Richtlijn is gelijk
aan IAS 39 (2000). De voorstellen van de IASB tot verbetering van IAS 39 (2003) zijn op een
zodanig tijdstip (december 2003) verschenen dat het niet mogelijk was deze op te nemen in een
aangepaste ontwerp-Richtlijn. Derhalve heeft de RJ besloten de ontwerp-Richtlijn nog niet te
wijzigen. Omdat de huidige Richtlijn met betrekking tot overige financiële activa op dit moment
nog van toepassing is, worden in dit hoofdstuk (in 4a) eerst de verschillen tussen IAS 39 en de

huidige Richtlijn behandeld en daarna (in 4b) de verschillen tussen IAS 39 en de ontwerp-
Richtlijn.
Onder het hoofdje ‘overige financiële vaste activa’ zijn begrepen (art. 2:367 BW):
• vorderingen op groepsmaatschappijen;
• vorderingen op andere rechtspersonen en vennootschappen die een deelneming hebben in de
rechtspersoon of waarin de rechtspersoon een deelneming heeft;
• overige effecten;
• overige vorderingen.
Artikel 2:370 BW bepaalt welke informatie in de toelichting op de vorderingen dient te worden
opgenomen. Daarnaast dient op grond van Richtlijn 290 met betrekking tot financiële instrumenten
informatie in de toelichting omtrent vlottende vorderingen te worden opgenomen. Aangezien
in Richtlijn 290 de tekst van IAS 32 met betrekking tot de in de toelichting op de balans en winsten-verliesrekening
op te nemen informatie over financiële instrumenten vrijwel geheel is overgenomen,
wordt in het kader van deze publicatie deze informatieverschaffing niet uitgewerkt.
Voor de situatie bij banken wordt verwezen naar hoofdstuk 32.
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans (‘recognition’)
De Richtlijnen bevatten geen specifieke bepalingen voor de activering/passivering van financiële
instrumenten. Richtlijn 130 ‘Criteria opname en vermelding’ bevat algemene bepalingen voor het
verwerken van activa en posten van het vreemd vermogen.
IAS 39 bevat specifieke bepalingen voor de vraag wanneer een financieel instrument moet worden
geactiveerd dan wel gepassiveerd. Paragraaf 27 bepaalt dat een onderneming een financieel
instrument op de balans opneemt zodra zij partij wordt in de contractuele bepalingen van het
financiële instrument. Dit geldt zowel voor primaire financiële instrumenten als voor derivaten.
Wel kan het bij derivaten voorkomen dat zij moeten worden geactiveerd/gepassiveerd, maar dat
de waarde nihil is, zodat bij eerste opneming in de balans per saldo niets verschijnt. Ter illustratie
kan daarbij worden gedacht aan een valutatermijntransactie waarbij bij sluiting de prestatie en
tegenprestatie een gelijke reële waarde hebben. De reële waarde van het instrument is daarmee
nihil en er wordt dus per saldo niets geactiveerd/gepassiveerd.
Inzake specifieke soorten transacties in de juridische vorm van een lease gelden bijzondere
recognitioncriteria ingevolge SIC 27 (zie verder hoofdstuk 23 ‘Leasing’).
1.2 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de Richtlijnen zijn geen specifieke bepalingen opgenomen omtrent ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa. In de Richtlijnen is in ontwerp-alinea 130.110 wel een algemene bepaling
-46-

4A OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA [HUIDIGE-RICHTLIJN]
opgenomen omtrent de ‘derecognition’ van activa en passiva. Een actief of een post van het
vreemd vermogen dient niet langer in de balans te worden opgenomen, indien de transactie ertoe
leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s
met betrekking tot het actief of de post van het vreemd vermogen aan een derde zijn overgedragen
In afwachting van ontwikkelingen met betrekking tot de implementatie van IAS 39 blijft deze
alinea voorlopig de status van ‘ontwerp’ houden.
IAS 39 gaat zeer gedetailleerd op de ‘derecognition’ van activa en passiva in. Ten aanzien van
financiële activa geldt dat deze alleen dan van de balans worden gehaald, indien de onderneming
de beheersingsmacht verliest over de contractuele rechten met betrekking tot het actief. Dit is het
geval indien de onderneming de rechten op de voordelen zoals gespecificeerd in het contract realiseert,
indien de betreffende rechten expireren of indien de onderneming afstand doet van deze
rechten (par. 35). Ten aanzien van financiële passiva geldt (par. 57) dat deze van de balans af
gaan wanneer de verplichting verdwijnt, met andere woorden, wanneer de onderneming van de in
het contract genoemde verplichtingen wordt ontheven of wanneer de verplichtingen worden
‘gecanceld’ of wanneer deze expireren. Het kan daarbij niet alleen gaan om het kwijtschelden van
een schuld of het aflossen van een lening, maar ook om het overdragen van een lening, mits daarbij
geen garantie, terugverkoopverplichting of terugkooprecht anders dan tegen de dan geldende
marktwaarde wordt overeengekomen.
Voorts kent IAS 39 zeer specifieke regels voor allerlei verschillende situaties (IAS 39.47-65).
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemd vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft overgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is,
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
1.3 Waardering overige effecten (aandelen)
Overige effecten (aandelen) worden gewaardeerd tegen de kostprijs (of lagere marktwaarde) dan
wel tegen actuele waarde. Ingevolge IAS 39.69 en 70 dienen overige effecten (aandelen) tegen
reële waarde te worden gewaardeerd, met uitzondering van aandelen waarvan de reële waarde
niet betrouwbaar kan worden vastgesteld.
1.4 Waardering overige effecten (vastrentende beleggingen)
Vastrentende beleggingen (obligaties) worden in Nederland veelal gewaardeerd tegen aflossingswaarde,
waarbij het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de aflossingswaarde
(agio/disagio) wordt verdeeld over de resterende looptijd van de obligaties (RJ 214.407). Indien
het agio/disagio op annuïtaire wijze wordt verdeeld, vindt per saldo waardering tegen amortisatiewaarde
plaats. Agio/disagio mag ook lineair worden toegerekend. Ook is waardering tegen
actuele waarde toegestaan.
-47-

Ingevolge IAS 39.73 worden ‘loans and receivables originated by the enterprise and not held for
trading’ alsmede overige vastrentende beleggingen die tot aan het einde van de looptijd zullen
worden aangehouden (‘held to maturity’) gewaardeerd tegen amortisatiewaarde. Een
onderneming kan een belegging alleen als ‘held to maturity’ aanmerken als aan stringente
voorwaarden is voldaan onder andere als de positieve intentie (IAS 39.79 en 83) en de
mogelijkheid bestaan de belegging tot aan het einde van de looptijd aan te houden (IAS 39.87).
Indien geen sprake is van ‘held to maturity’-belegging of zelfgegenereerde vastrentende
beleggingen dient waardering tegen reële waarde te geschieden (IAS 39.69).
1.5 Verwerking waardeverschillen bij waardering overige effecten tegen actuele waarde/
reële waarde
Indien tot de financiële vaste activa behorende effecten tegen actuele waarde/reële waarde worden
gewaardeerd, dienen de waardemutaties ingevolge Nederlandse regelgeving in de herwaarderingsreserve
te worden verwerkt. Ingevolge IAS 39.103 dienen de waardeverschillen bij
waardering tegen reële waarde direct in de winst-en-verliesrekening of eventueel bij ‘available
for sale’-instrumenten eerst in het eigen vermogen en bij realisatie in de winst-en-verliesrekening
te worden verwerkt.
1.6 Waardering vorderingen die worden aangehouden voor handelsdoeleinden
Voor vorderingen aangehouden voor handelsdoeleinden eist IAS 39.69 dat deze tegen reële
waarde worden gewaardeerd. De wijzigingen in de reële waarde dienen ingevolge IAS 39.103 in
het resultaat te worden verwerkt.
Ingevolge Nederlandse regels dienen dergelijke vorderingen tegen nominale waarde of lagere
reële waarde te worden gewaardeerd.
1.7 Waardeverminderingen effecten
De Richtlijnen staan toe dat voor effectenportefeuilles de bepaling van de waardeverminderingen
geschiedt op portefeuillebasis (RJ 214.405). Op grond van IAS 39 geldt dat het vraagstuk van
waardeverminderingen voor effecten die worden aangehouden voor handelsdoeleinden niet meer
van belang is. Voor effecten die moeten worden aangemerkt als ‘held to maturity’ of als
‘available for sale’ is in IAS 39 een specifieke ‘impairment’-regeling opgenomen (IAS 39.109-
119). Voor effecten die worden aangehouden als ‘held to maturity’ geldt dat
waardeverminderingen naar de winst-en-verliesrekening moeten worden geboekt. Hierbij geldt
dat een portefeuillebenadering mag worden gevolgd indien de effecten individueel niet als
belangrijk moeten worden aangemerkt (IAS 39.112). Voor effecten die moeten worden
aangemerkt als ‘available for sale’ waarbij de wijzigingen in de reële waarde via het eigen
vermogen worden verwerkt, geldt dat indien sprake is van een waardevermindering het verschil
tussen de oorspronkelijke kostprijs en de reële waarde (dat eerst in het eigen vermogen is
-48-

4A OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA [HUIDIGE-RICHTLIJN]
geboekt) naar de winst-en-verliesrekening moet worden geboekt. Een portefeuillebenadering is
bij effecten die worden aangemerkt als ‘available for sale’ niet toegestaan.
1.8 Tijdelijke waardeverminderingen
In de wet is bepaald dat rekening mag worden gehouden met op balansdatum opgetreden waardeverminderingen
die naar verwachting niet duurzaam zijn (art. 2:387 lid 4 BW). IAS 39 kent een
specifieke regeling voor waardeverminderingen (IAS 39.109-119). Het begrip duurzaamheid is
hierbij geen criterium.
2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten onder financiële vaste en onder vlottende activa
‘Effecten’ is de verzamelnaam voor waardepapieren zoals aandelen, certificaten van aandelen,
claims, obligaties, opties, futures, warrants en inschrijvingen in schuld- en aandelenregisters.
Effecten kunnen zowel onder de financiële vaste activa als onder vlottende activa worden opgenomen.
RJ 226.102 schrijft voor dat effecten onder vlottende activa dienen te worden opgenomen,
indien zij niet bestemd zijn om de werkzaamheid van de rechtspersoon duurzaam te dienen.
In IAS 39 wordt niet gesproken over het onderscheid tussen vast en vlottend. IAS 1.53 geeft aan
dat het een rechtspersoon vrijstaat al dan niet een onderscheid te maken tussen vast en vlottend.
Indien dit onderscheid wordt gemaakt, geeft IAS 1.57 aan in welke gevallen sprake is van een
vlottend actief:
• indien de verwachting gerechtvaardigd is dat het actief wordt gerealiseerd binnen, of wordt
gehouden voor verkoop of verbruik in de normale productiecyclus van een onderneming; of
• indien het actief primair wordt gehouden voor handelsdoeleinden of voor de korte termijn en
waarvan de verwachting gerechtvaardigd is dat realisatie plaatsvindt binnen een jaar na
balansdatum; of
• indien sprake is van ‘cash’ of ‘cash equivalents’ waarvan het gebruik niet aan beperkingen
wordt onderworpen.
3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
IAS 39 schrijft voor dat de gehanteerde methoden en veronderstellingen gebruikt voor de
bepaling van de reële waarde in de toelichting worden vermeld (IAS 39.167)
Tevens dient de volgende informatie omtrent financiële instrumenten te worden opgenomen (IAS
39.170);
-49-

• het cumulatieve bedrag van de winsten en verliezen van tegen reële waarde gewaardeerde
financiële instrumenten dat direct in het eigen vermogen is verwerkt en het bedrag dat is
overgeboekt naar de winst- en verliesrekening;
• indien de reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald, een omschrijving voor welke
categorieën activa dit geldt en (indien mogelijk) een indicatie van de range van schattingen
waarbinnen de reële waarde zich waarschijnlijk bevindt.
• belangrijke posten van inkomsten, uitgaven, winsten en verliezen als gevolg van financiële
activa of financiële passiva;
• informatie over een securitisatie of terugkoopovereenkomst;
• veranderingen van waarderingsmethode als gevolg van reclassificatie inclusief de reden en
de gevolgen;
• de aard en hoeveelheid van elke waardevermindering of terugneming van waardevermindering
afzonderlijk per belangrijke categorie van financiële activa of passiva;
• informatie over verkregen onderpand.
3.2 Informatie omtrent kapitaalbelangen
Overeenkomstig artikel 2:379 BW dienen over kapitaalbelangen van 20% of meer allerlei gegevens
te worden verschaft zoals naam, woonplaats en aandeel in het geplaatste kapitaal, en indien
geen sprake is van deelnemingen die tegen netto-vermogenswaarde worden gewaardeerd het
eigen vermogen en resultaat van de kapitaalbelangen. IAS 27.32 en 28.27 bepalen dat een lijst
moet worden opgenomen met een beschrijving van alle significante deelnemingen en
groepsmaatschappijen, inclusief het percentage aandeel in het kapitaal (en indien verschillend,
het percentage stemrechten). Geen informatie hoeft te worden verschaft omtrent het eigen
vermogen en resultaat van de kapitaalbelangen.
3.3 Mutatie-overzicht financiële vaste activa
De Nederlandse wet- en regelgeving stellen een mutatie-overzicht van elke post van de financiële
vaste activa verplicht (art. 2:368 lid 1 BW). IFRS bevat hieromtrent geen voorschriften.
4 Extra verschil als gevolg van IAS 39 (2003)
Grondslagen
4.1 Fair value option
Als gevolg van IAS 39 (2003) is het toegestaan om financiële activa (ongeacht de categorie)
tegen fair value te waarderen (zgn. fair value option). Ingevolge de Nederlandse regelgeving is dit
niet toegestaan.
-50-

4B OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA [ONTWERP-RICHTLIJN]
4b Overige financiële vaste activa [ontwerp-Richtijn]
1 Grondslagen
1.1 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten
onder financiële vaste
en onder vlottende
activa
3 Toelichting
3.1 Informatie omtrent
kapitaalbelangen
3.2 Mutatie-overzicht
financiële vaste activa
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de
contractuele rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Op basis van al dan niet
bestemd zijn om de werkzaamheid
van de rechtspersoon duurzaam
te dienen
Vermeld moeten worden:
• Eigen vermogen en resultaat
indien waardering
tegen kostprijs of actuele
waarde
-51-
IFRS
Indien alle of nagenoeg alle
economische voordelen en
risico’s zijn overgedragen. Zo
niet, dan naarmate control is
overgedragen.
Definiëring van een vlottend
actief in IAS 1.57 (met name
‘looptijd’-afhankelijk)
Geen regels
Conclusie
IFRS strikter
IFRS strikter
NL eist meer
toelichting
Verplicht op te nemen Geen verplichting NL eist meer
toelichting
1.1 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemde vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft oevrgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).

2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten onder financiële vaste en onder vlottende activa
‘Effecten’ is de verzamelnaam voor waardepapieren zoals aandelen, certificaten van aandelen,
claims, obligaties, opties, futures, warrants en inschrijvingen in schuld- en aandelenregisters.
Effecten kunnen zowel onder de financiële vaste activa als onder vlottende activa worden opgenomen.
RJ 226.102 schrijft voor dat effecten onder vlottende activa dienen te worden opgenomen,
indien zij niet bestemd zijn om de werkzaamheid van de rechtspersoon duurzaam te dienen.
In IAS 39 wordt niet gesproken over het onderscheid tussen vast en vlottend. IAS 1.53 geeft aan
dat het een rechtspersoon vrijstaat al dan niet een onderscheid te maken tussen vast en vlottend.
Indien dit onderscheid wordt gemaakt, geeft IAS 1.57 aan in welke gevallen sprake is van een
vlottend actief:
• indien de verwachting gerechtvaardigd is dat het actief wordt gerealiseerd binnen, of wordt
gehouden voor verkoop of verbruik in de normale productiecyclus van een onderneming; of
• indien het actief primair wordt gehouden voor handelsdoeleinden of voor de korte termijn en
waarvan de verwachting gerechtvaardigd is dat realisatie plaatsvindt binnen een jaar na
balansdatum; of
• indien sprake is van ‘cash’ of ‘cash equivalents’ waarvan het gebruik niet aan beperkingen
wordt onderworpen.
3 Toelichting
3.1 Informatie omtrent kapitaalbelangen
Overeenkomstig artikel 2:379 BW dienen over kapitaalbelangen van 20% of meer allerlei gegevens
te worden verschaft zoals naam, woonplaats en aandeel in het geplaatste kapitaal, en indien
geen sprake is van deelnemingen die tegen netto-vermogenswaarde worden gewaardeerd het
eigen vermogen en resultaat van de kapitaalbelangen. IAS 27.32 en 28.27 bepalen dat een lijst
moet worden opgenomen met een beschrijving van alle significante deelnemingen en groepsmaatschappijen,
inclusief het percentage van het aandeel in het kapitaal (en indien verschillend,
het percentage stemrechten). Geen informatie hoeft te worden verschaft omtrent het eigen
vermogen en resultaat van de kapitaalbelangen.
3.2 Mutatie-overzicht financiële vaste activa
De Nederlandse wet- en regelgeving stellen een mutatie-overzicht van elke post van de financiële
vaste activa verplicht (art. 2:368 lid 1 BW). IFRS bevat hieromtrent geen voorschriften.
-52-

Richtlijnen en standaarden
4B OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA [ONTWERP-RICHTLIJN]
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 130 Criteria voor opname en vermelding (aangepast 2002)
• Richtlijn 214 Financiële vaste activa (aangepast 2003)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten: verwerking en waardering (2001)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2000)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2004)
-53-

5 Voorraden
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
1.1 Herwaardering Toegestaan tot aan
vervangingswaarde/bedrijfswaarde;
waardemutaties naar
herwaarderingsreserve
2 Presentatie
2.1 Uitsplitsing voorraden • Grond- en hulpstoffen
• Onderhanden werk
• Gereed product en handelsgoederen
• Vooruitbetalingen op
voorraden
3 Toelichting
-54-
IFRS
Niet toegestaan
Conclusie
NL strikter
Geen verplichte uitsplitsing NL strikter
– – –
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Toepassing lifomethode
4.2 Waardering voorraden
grondstoffen
aangehouden door
broker/traders
1 Grondslagen
1.1 Herwaardering
Nederlandse wet- en regelgeving
Waardering volgens de lifomethode
toegestaan
Waardering tegen
verkrijgingsprijs of actuele
waarde (met waardemutaties
naar herwaarderingsreserve)
IFRS Conclusie
De lifo-methode wordt niet
meer toegestaan
Kostprijs of reële waarde (met
waardemutaties naar winst-enverliesrekening)
IFRS strikter
Strijdig (bij
waardering
tegen actuele
waarde/reële
waarde)
De wet en de Richtlijnen staan toe dat voorraden worden geherwaardeerd naar hogere
vervangingswaarde of bedrijfswaarde. Alle herwaarderingen gaan naar de herwaarderingsreserve.
IAS 2 kent uitsluitend waardering tegen historische kostprijs.

2 Presentatie
2.1 Uitsplitsing voorraden
In de balans of in de toelichting dienen de voorraden als volgt te worden uitgesplitst:
• grond- en hulpstoffen;
• onderhanden werk;
• gereed product en handelsgoederen;
• vooruitbetalingen op voorraden.
IFRS kent geen verplichte uitsplitsing.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Toepassing lifo-methode
-55-
5 VOORRADEN
Waardering van voorraden met toepassing van de lifo-methode is op grond van IAS 2.25 niet
langer toegestaan. De Richtlijnen staan waardering van voorraden met gebruikmaking van de
lifo-methode toe (RJ 220.203) maar eisen daarbij aanvullende toelichting.
4.2 Waardering voorraden grondstoffen aangehouden door broker/traders
Ingevolge IAS 2.3 mogen voorraden grondstoffen (commodities) die worden aangehouden voor
handelsdoeleinden door broker/traders worden gewaardeerd tegen reële waarde minus de kosten
van verkoop, waarbij waardeveranderingen worden verwerkt in het resultaat. In Nederland is
waardering tegen actuele waarde toegestaan, met verwerking van de waardeveranderingen in een
herwaarderingsreserve.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 220 Voorraden (herzien 2003)
• IAS 2 Inventories (revised 1993)
• IAS 2 Inventories (revised 2003)
• IAS 23 Borrowing Costs (revised 1993)
• SIC 1 Consistency – Different Cost Formulas for Inventories (1997)
• SIC 2 Consistency – Capitalisation of Borrowing Costs (1997)

6 Onderhanden werk
1 Grondslagen
2 Presentatie
2.1 Verantwoording omzet
2.2 Presentatie onderhanden
werk
3 Toelichting
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
-56-
IFRS
– – –
Omzet kan tussentijds of bij
oplevering worden verantwoord
Presentatie bruto of netto na
aftrek gedeclareerde termijnen
onder voorraden of schulden
Omzet dient altijd tussentijds te
worden verantwoord
Presentatie als vordering of
schuld of als afzonderlijke post
netto per contract
– – –
Er is geen verschil in grondslagen tussen IFRS en Nederlandse regelgeving.
2 Presentatie
2.1 Verantwoording omzet
Conclusie
IFRS strikter
Strijdig
Indien de winst op reeds verrichte prestaties niet op betrouwbare wijze kan worden bepaald, is
tussentijdse winstneming (‘percentage of completion’-methode) niet toegestaan. Winstneming
geschiedt dan in beginsel bij oplevering, met de volgende mogelijkheden (RJ 220.419 en
220.420):
• de in het boekjaar bestede kosten worden in het boekjaar tevens verantwoord onder de post
wijziging in onderhanden projecten. Verantwoording van de netto-omzet vindt plaats bij
oplevering van een project met daartegenover onder de post wijziging in onderhanden
projecten de terugneming van de betreffende dit project eerder op deze regel verantwoorde
bedragen (categoriale model);
• de in het boekjaar bestede kosten worden in de winst-en-verliesrekening tevens verantwoord
als netto-omzet. In het jaar van oplevering wordt dan voorts de met het project behaalde
winst als netto-omzet verantwoord (categoriale model en functionele model).
De IASB staat uitsluitend de eerste variant toe (IAS 11.32).

-57-
6 ONDERHANDEN WERK
Ook bij toepassing van de ‘percentage of completion’-methode en keuze voor het categoriale
model is het in Nederland mogelijk de bestede kosten plus winstopslag tussentijds in de post wijziging
onderhanden werk te verantwoorden, en pas als omzet bij oplevering (RJ 220.419). Ook
dat wordt door de IASB niet toegestaan (IAS 11.22).
2.2 Presentatie onderhanden werken
Ingevolge de Richtlijnen kan de presentatie van onderhanden werken in de balans hetzij als
afzonderlijke post binnen de rubriek voorraden in de balans, hetzij afzonderlijk in de toelichting
op de rubriek voorraden worden vermeld. Reeds gedeclareerde termijnen kunnen afzonderlijk op
de balans worden gepresenteerd, of zichtbaar in mindering worden gebracht op de actiefpost
onderhanden werken (RJ 220.421). IAS 11.42 rubriceert onderhanden werk niet onder de
voorraden maar als vordering of als schuld of als afzonderlijke post. Op de actiefzijde moeten alle
contracten worden gepresenteerd waarvan de waarde van het verrichte werk de gedeclareerde
termijnen overtreft. Op de passiefzijde moeten alle contracten worden gepresenteerd waarvan de
gedeclareerde termijnen de waarde van het verrichte werk overtreffen.
3 Toelichting
Er is geen verschil tussen Nederlandse regelgeving en IFRS.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 220.4 Onderhanden projecten in opdracht van derden (herzien 2003)
• IAS 11 Construction Contracts (revised 1993)

7a Vlottende activa: vorderingen [huidige Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans
(‘recognition’)
1.2 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
1.3 Waardering
vorderingen die worden
aangehouden voor
handelsdoeleinden
2 Presentatie
2.1 Classificatie van vlottende
vorderingen
3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings-
en resultaatbepalingsgrondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
-58-
IFRS Conclusie
Geen specifieke regels Indien men partij wordt bij een
contract
Bij overdracht van economische
voordelen en risico’s aan derden
(ontwerp-Richtlijn)
Nominale waarde of amortisatiewaarde
(dan wel lagere reële
waarde)
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Reële waarde: wijzigingen in de
reële waarde in het resultaat
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Voorgeschreven indeling Geen voorgeschreven indeling NL strikter
– Specifieke toelichtingseisen (zie
tekst)
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
Nederlandse wet- en regelgeving
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Indien alle of nagenoeg alle
economische voordelen en
risico’s zijn overgedragen. Zo
niet, dan naarmate control is
overgedragen
IFRS strikter

Algemeen
7A VLOTTENDE ACTIVA: VORDERINGEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
Sinds de jaareditie 2001 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is ontwerp-Richtlijn 290a
‘Financiële instrumenten: verwerking en waardering’ opgenomen. De ontwerp-Richtlijn is gelijk
aan IAS 39 (2000). De voorstellen van de IASB tot verbetering van IAS 39 (2003) zijn op een
zodanig tijdstip (december 2003) verschenen dat het niet mogelijk was deze op te nemen in een
aangepaste ontwerp-Richtlijn. Derhalve heeft de RJ besloten de ontwerp-Richtlijn nog niet te
wijzigen. Omdat de huidige Richtlijn met betrekking tot vlottende vorderingen op dit moment
nog van toepassing is, worden in dit hoofdstuk (in 7a) eerst de verschillen tussen IAS 39 (2000)
en de huidige Richtlijn behandeld en daarna (in 7b) de verschillen tussen IAS 39 en de ontwerp-
Richtlijn.
Artikel 2:370 BW bepaalt welke informatie in de toelichting op de vorderingen dient te worden
opgenomen. Daarnaast dient op grond van Richtlijn 290 met betrekking tot financiële instrumenten
informatie in de toelichting omtrent vlottende vorderingen te worden opgenomen. Aangezien
in Richtlijn 290 de tekst van IAS 32 met betrekking tot de in de toelichting op de balans en winsten-verliesrekening
op te nemen informatie over financiële instrumenten vrijwel geheel is overgenomen,
wordt in het kader van deze publicatie deze informatieverschaffing niet uitgewerkt.
In dit hoofdstuk worden niet behandeld de kortlopende vorderingen die als effecten kunnen worden
aangemerkt (bijv. obligaties). Deze ‘vorderingen’ worden behandeld in hoofdstuk 8.
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans (‘recognition’)
De Richtlijnen bevatten geen specifieke bepalingen voor de activering/passivering van financiële
instrumenten.
IAS 39 bevat specifieke bepalingen voor de vraag wanneer een financieel instrument moet worden
geactiveerd dan wel gepassiveerd. Par. 27 bepaalt dat een onderneming een financieel
instrument op de balans opneemt zodra zij partij wordt in de contractuele bepalingen van het
financiële instrument. Dit geldt zowel voor primaire financiële instrumenten als voor derivaten.
Wel kan het bij derivaten voorkomen dat zij moeten worden geactiveerd/gepassiveerd, maar dat
de waarde nihil is, zodat bij eerste opneming in de balans per saldo niets verschijnt. Ter illustratie
kan daarbij worden gedacht aan een valutatermijntransactie waarbij bij sluiting de prestatie en
tegenprestatie een gelijke reële waarde hebben. De reële waarde van het instrument is daarmee
nihil en er wordt dus per saldo niets geactiveerd/gepassiveerd.
Inzake specifieke soorten transacties in de juridische vorm van een lease gelden bijzondere
recognitioncriteria ingevolge SIC 27 (zie verder hoofdstuk 23 ‘Leasing’).
-59-

1.2 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de Richtlijnen zijn geen specifieke bepalingen opgenomen omtrent ‘derecognition’ van onder
vlottende activa opgenomen vorderingen. In de Richtlijnen is in ontwerp-Richtlijn 130.110 wel
een algemene bepaling opgenomen omtrent de ‘derecognition’ van activa en passiva. Een actief
of een post van het vreemd vermogen dient niet langer in de balans te worden opgenomen indien
de transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of
nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het actief of de post van het vreemd vermogen aan een
derde zijn overgedragen. Deze alinea zal voorlopig de status van ontwerp-Richtlijn behouden in
afwachting van de ontwikkelingen met betrekking tot de implementatie van IAS 39 in de Richtlijnen.
IAS 39 gaat zeer gedetailleerd op de ‘derecognition’ van activa en passiva in. Ten aanzien van
financiële activa geldt dat deze alleen dan van de balans worden gehaald, indien de onderneming
de beheersingsmacht verliest over de contractuele rechten met betrekking tot het actief. Dit is het
geval indien de onderneming de rechten op de voordelen zoals gespecificeerd in het contract realiseert,
indien de betreffende rechten expireren of indien de onderneming afstand doet van deze
rechten (par. 35). Ten aanzien van financiële passiva geldt (par. 57) dat deze van de balans af
gaan wanneer de verplichting verdwijnt, met andere woorden, wanneer de onderneming van de in
het contract genoemde verplichtingen wordt ontheven of wanneer de verplichtingen worden
‘gecanceld’ of wanneer deze expireren. Het kan daarbij niet alleen gaan om het kwijtschelden van
een schuld, of het aflossen van een lening, maar ook om het overdragen van een lening, mits
daarbij geen garantie, terugverkoopverplichting of terugkooprecht anders dan tegen de dan geldende
marktwaarde wordt overeengekomen.
Voorts kent IAS 39 zeer specifieke regels voor allerlei verschillende situaties (IAS 39.47-65).
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemd vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft overgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is,
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
1.3 Waardering niet-zelfgegenereerde vorderingen die worden aangehouden voor
handelsdoeleinden
Voor vorderingen die worden aangehouden voor handelsdoeleinden eist IAS 39.69 dat deze tegen
reële waarde worden gewaardeerd. De wijzigingen in de reële waarde dienen ingevolge IAS
39.103 in het resultaat te worden verwerkt.
Ingevolge Nederlandse regels dienen deze vorderingen tegen nominale waarde of lagere reële
waarde te worden gewaardeerd.
-60-

2 Presentatie
2.1 Classificatie van vlottende vorderingen
7A VLOTTENDE ACTIVA: VORDERINGEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
In artikel 2:370 lid 1 BW is bepaald welke posten afzonderlijk onder de vlottende vorderingen
dienen te worden opgenomen. Het betreft:
• vorderingen op handelsdebiteuren;
• vorderingen op groepsmaatschappijen;
• vorderingen op andere rechtspersonen en vennootschappen die een deelneming hebben in de
rechtspersoon of waarin de rechtspersoon een deelneming heeft;
• opgevraagde stortingen van geplaatst kapitaal;
• overige vorderingen met afzonderlijke vermelding van de vorderingen uit leningen en voorschotten
aan leden of houders van aandelen op naam.
IAS 1 stelt geen indeling verplicht.
3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
IAS 39 schrijft tevens informatieverschaffing voor aangaande de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
(IAS 39.167):
• de gehanteerde methoden en veronderstellingen gebruikt voor de bepaling van de reële
waarde;
• indien de reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald, een omschrijving voor welke
categorieën activa dit geldt en (indien mogelijk) een indicatie van de range van schattingen
waarbinnen de reële waarde zich waarschijnlijk bevindt.
De volgende informatie omtrent financiële instrumenten dient te worden opgenomen (IAS
39.170):
• het cumulatieve bedrag van de winsten en verliezen van tegen reële waarde gewaardeerde
financiële instrumenten dat direct in het eigen vermogen is verwerkt;
• informatie omtrent de reële waarde indien deze niet betrouwbaar kan worden vastgesteld;
• belangrijke posten van inkomsten, uitgaven, winsten en verliezen als gevolg van financiële
activa of financiële passiva;
• veranderingen van waarderingsmethode als gevolg van reclassificatie inclusief de reden en
de gevolgen;
• de aard en hoeveelheid van elke waardevermindering of terugneming van waardevermindering
afzonderlijk per belangrijke categorie van financiële activa of passiva.
-61-

7b Vlottende activa: vorderingen [ontwerp-Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
2 Presentatie
2.1 Classificatie van vlottende
vorderingen
3 Toelichting
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele
verplichtingen wordt ontheven
(en specifieke regels in
verschillende situaties)
-62-
IFRS Conclusie
Indien alle of nagenoeg alle
economische voordelen en
risico’s zijn overgedragen. Zo
niet, dan naarmate control is
overgedragen
IFRS strikter
Voorgeschreven indeling Geen voorgeschreven indeling NL strikter
– – –
1.1 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemde vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft oevrgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
2 Presentatie
2.1 Classificatie van vlottende vorderingen
In artikel 2:370 lid 1 BW is bepaald welke posten afzonderlijk onder de vlottende vorderingen
dienen te worden opgenomen. Het betreft:
• vorderingen op handelsdebiteuren;
• vorderingen op groepsmaatschappijen;

7B VLOTTENDE ACTIVA: VORDERINGEN [ONTWERP-RICHTLIJN]
• vorderingen op andere rechtspersonen en vennootschappen die een deelneming hebben in de
rechtspersoon of waarin de rechtspersoon een deelneming heeft;
• opgevraagde stortingen van geplaatst kapitaal;
• overige vorderingen met afzonderlijke vermelding van de vorderingen uit leningen en voorschotten
aan leden of houders van aandelen op naam.
IAS 1 stelt geen indeling verplicht.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen IFRS en Nederlandse regelgeving wat betreft de toelichting.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 130 Criteria voor opname en vermelding (aangepast 2002)
• Richtlijn 222 Vorderingen (aangepast 2002)
• Richtlijn 224 Overlopende activa (1993)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten: verwerking en waardering (2001)
• Ontwerp-Richtlijn 292.2 Samengestelde transacties met de juridische vorm van een leaseovereenkomst
(2000)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2000)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2003)
-63-

8a Vlottende activa: effecten [huidige Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans
(‘recognition’)
1.2 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
1.3 Waardering van ter
beurze genoteerde
effecten
1.4 Waardering van niet ter
beurze genoteerde
effecten (aandelen)
1.5 Waardering van niet ter
beurze genoteerde
effecten (vastrentende
beleggingen)
1.6 Verwerking mutaties bij
waardering tegen
marktwaarde/reële
waarde
1.7 Waardeverminderingen
effecten
Nederlandse wet- en regelgeving
-64-
IFRS Conclusie
Geen specifieke regels Indien men partij wordt bij een
contract
Bij overdracht van economische
voordelen en risico’s aan derden
(ontwerp-Richtlijn)
Marktwaarde of verkrijgingsprijs
of lagere marktwaarde
Verkrijgingsprijs of lagere
marktwaarde
Tegen aflossings-/amortisatiewaarde
of lagere marktwaarde
Verwerking ten gunste of ten
laste van het resultaat
Waardeverminderingen mogen
op portefeuillebasis worden
bepaald
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
IFRS strikter
IFRS strikter
Reële waarde IFRS strikter
Reële waarde IFRS strikter
Tegen amortisatiewaarde indien
voldaan aan strikt ‘held to
maturity’-criterium; anders
tegen reële waarde
Effecten aangehouden voor
handelsdoeleinden: verwerking
ten gunste of ten laste van het
resultaat
Effecten aangemerkt als
‘available for sale’: verwerking
hetzij ten gunste of ten laste van
het resultaat hetzij vermogen
Waardeverminderingen mogen
slechts in uitzonderingsgevallen
op portefeuillebasis worden
bepaald
IFRS strikter
NL strikter
IFRS strikter

2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten
onder financiële vaste
en onder vlottende
activa
3 Toelichting
3.1 Opname van additionele
informatie
Algemeen
8A VLOTTENDE ACTIVA: EFFECTEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
Nederlandse wet- en regelgeving
Op basis van: al dan niet
bestemd om de werkzaamheid
van de rechtspersoon duurzaam
te dienen
Specifieke toelichtingseisen (zie
tekst)
-65-
IFRS Conclusie
Op basis van directe realiseerbaarheid
en de intentie deze niet
langer dan een jaar aan te houden
Andere specifieke toelichtingseisen
(zie tekst)
IFRS strikter
IFRS en NL
eisen verschillendetoelichting
Sinds de jaareditie 2001 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is ontwerp-Richtlijn 290a
‘Financiële instrumenten: verwerking en waardering’ opgenomen. De ontwerp-Richtlijn is gelijk
aan IAS 39 (2000). De voorstellen van de IASB tot verbetering van IAS 39 (2003) zijn op een
zodanig tijdstip (december 2003) verschenen dat het niet mogelijk was deze op te nemen in een
aangepaste ontwerp-Richtlijn. Derhalve heeft de RJ besloten de ontwerp-Richtlijn nog niet te
wijzigen. Omdat de huidige Richtlijn met betrekking tot vlottende effecten op dit moment nog
van toepassing is, worden in dit hoofdstuk (in 8a) eerst de verschillen tussen IAS 39 en de
huidige Richtlijn behandeld en daarna (in 8b) de verschillen tussen IAS 39 en de ontwerp-
Richtlijn.
Op grond van Richtlijn 290 met betrekking tot financiële instrumenten dient informatie in de toelichting
omtrent effecten te worden opgenomen. Aangezien in Richtlijn 290 de tekst van IAS 32
met betrekking tot de in de toelichting op de balans en winst-en-verliesrekening op te nemen
informatie over financiële instrumenten vrijwel geheel is overgenomen, wordt in het kader van
deze publicatie deze informatieverschaffing niet uitgewerkt.
Voor de waardering en resultaatbepaling van derivaten wordt verwezen naar hoofdstuk 22.
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans (‘recognition’)
De Richtlijnen bevatten geen specifieke bepalingen voor de activering/passivering van financiële
instrumenten.

IAS 39 bevat specifieke bepalingen voor de vraag wanneer een financieel instrument moet worden
geactiveerd dan wel gepassiveerd. Par. 27 bepaalt dat een onderneming een financieel
instrument op de balans opneemt zodra zij partij wordt in de contractuele bepalingen van het
financiële instrument. Dit geldt zowel voor primaire financiële instrumenten als voor derivaten.
Wel kan het bij derivaten voorkomen dat zij moeten worden geactiveerd/gepassiveerd, maar dat
de waarde nihil is, zodat bij eerste opneming in de balans per saldo niets verschijnt. Ter illustratie
kan daarbij worden gedacht aan een valutatermijntransactie waarbij bij sluiting de prestatie en
tegenprestatie een gelijke reële waarde hebben. De reële waarde van het instrument is daarmee
nihil en er wordt dus per saldo niets geactiveerd/gepassiveerd.
1.2 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de Richtlijnen zijn geen specifieke bepalingen opgenomen omtrent ‘derecognition’ van onder
de vlottende activa opgenomen effecten. In de Richtlijnen is in ontwerp-Richtlijn 130.110 wel
een algemene bepaling opgenomen omtrent de ‘derecognition’ van activa en passiva. Een actief
of een post van het vreemd vermogen dient niet langer in de balans te worden opgenomen, indien
de transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of
nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het actief of de post van het vreemd vermogen aan een
derde zijn overgedragen. Deze alinea zal voorlopig de status van ontwerp-Richtlijn behouden in
afwachting van de ontwikkelingen met betrekking tot de implementatie van IAS 39 in de Richtlijnen.
IAS 39 gaat zeer gedetailleerd op de ‘derecognition’ van activa en passiva in. Ten aanzien van
financiële activa geldt, dat deze alleen dan van de balans worden gehaald indien de onderneming
de beheersingsmacht verliest over de contractuele rechten met betrekking tot het actief. Dit is het
geval indien de onderneming de rechten op de voordelen zoals gespecificeerd in het contract realiseert,
indien de betreffende rechten expireren of indien de onderneming afstand doet van deze
rechten (par. 35). Ten aanzien van financiële passiva geldt (par. 57) dat deze van de balans af
gaan wanneer de verplichting verdwijnt, met andere woorden, wanneer de onderneming van de in
het contract genoemde verplichtingen wordt ontheven of wanneer de verplichtingen worden
‘gecanceld’ of wanneer deze expireren. Het kan daarbij niet alleen gaan om het kwijtschelden van
een schuld, of het aflossen van een lening, maar ook om het overdragen van een lening, mits
daarbij geen garantie, terugverkoopverplichting of terugkooprecht anders dan tegen de dan geldende
marktwaarde wordt overeengekomen.
Voorts kent IAS 39 zeer specifieke regels voor allerlei verschillende situaties (IAS 39.47-65).
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemd vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft overgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is,
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
-66-

1.3 Waardering van ter beurze genoteerde effecten
8A VLOTTENDE ACTIVA: EFFECTEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
RJ 226.107 bepaalt dat effecten die ter beurze zijn genoteerd, indien dit voor het wettelijk vereiste
inzicht noodzakelijk is, tegen marktwaarde dienen te worden gewaardeerd. Daarbij wordt
een beroep gedaan op de bepaling van artikel 2:362 lid 4, tweede volzin, BW op grond waarvan
afwijking van wettelijke bepalingen mogelijk is indien dit noodzakelijk is voor het inzicht. Volgens
de wet zouden alle vlottende effecten moeten worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of
lagere marktwaarde.
IAS 39 schrijft voor dat effecten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Geen onderscheid
wordt gemaakt tussen het al dan niet vlottend of ter beurze genoteerd zijn van de effecten.
1.4 Waardering van niet ter beurze genoteerde effecten (aandelen)
RJ 226.108 bepaalt dat niet ter beurze genoteerde effecten (aandelen) worden gewaardeerd tegen
verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde (RJ 226.108).
IAS 39.69 schrijft voor dat effecten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Geen onderscheid
wordt gemaakt tussen het al dan niet vlottend of ter beurze genoteerd zijn van de effecten. In het
uitzonderlijke geval dat de reële waarde niet kan worden vastgesteld schrijft IAS 39 waardering
tegen kostprijs voor.
1.5 Waardering van niet ter beurze genoteerde effecten (vastrentende beleggingen)
Onder de vlottende activa opgenomen vastrentende beleggingen (obligaties) worden gewaardeerd
tegen aflossingswaarde/amortisatiewaarde of lagere marktwaarde. Ingevolge IAS 39.69 worden
overige vastrentende beleggingen die tot aan het einde van de looptijd zullen worden aangehouden
(‘held to maturity’) gewaardeerd tegen amortisatiewaarde. Een onderneming kan een belegging
alleen als ‘held to maturity’ aanmerken als de positieve intentie (IAS 39.79) of de mogelijkheid
bestaat de belegging tot aan het einde van de looptijd aan te houden (IAS 39.87); zodra de
redelijke kans bestaat dat de belegging voor het einde van de looptijd wordt verkocht, is geen
sprake van een ‘held to maturity’-belegging. Indien geen sprake is van een ‘held to maturity’belegging,
dient waardering tegen reële waarde te geschieden (IAS 39.69).
1.6 Verwerking mutaties bij waardering tegen marktwaarde/reële waarde
RJ 226.110 bepaalt dat alle gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen als gevolg van
waardering tegen marktwaarde (voor ter beurze genoteerde effecten) dienen te worden verantwoord
in de winst-en-verliesrekening.
IAS 39.103 schrijft voor dat de waardeveranderingen in het resultaat worden verantwoord, indien
sprake is van effecten die worden aangehouden voor handelsdoeleinden. Indien sprake is van
-67-

effecten die worden aangemerkt als ‘available for sale’, dienen de waardeveranderingen hetzij in
het resultaat, hetzij in het eigen vermogen te worden verwerkt afhankelijk van de gekozen waarderingsmethode
(IAS 39.103).
1.7 Waardeverminderingen effecten
De Richtlijnen staan toe dat voor effectenportefeuilles de bepaling van de waardeverminderingen
geschiedt op portefeuillebasis (RJ 214.405). Voor vorderingen die moeten worden aangemerkt als
‘held to maturity’ of als ‘available for sale’ is in IAS 39 een specifieke ‘impairment’-regeling
opgenomen. Voor vorderingen die moeten worden aangehouden als ‘held to maturity’ geldt dat
waardeverminderingen naar de winst-en-verliesrekening moeten worden geboekt. Hierbij geldt
dat een portfoliobenadering mag worden gevolgd indien de vorderingen individueel niet als
belangrijk moeten worden aangemerkt (IAS 39.112). Voor vorderingen die moeten worden aangemerkt
als ‘available for sale’ waarbij de wijzigingen in de reële waarde via het eigen vermogen
worden verwerkt, geldt dat indien sprake is van een waardevermindering beneden de oorspronkelijke
kostprijs, het cumulatieve verschil tussen de oorspronkelijke kostprijs en de reële waarde
(dat eerst in het eigen vermogen is geboekt) naar de winst-en-verliesrekening moet worden
geboekt. Een portefeuillebenadering is bij vorderingen die worden aangemerkt als ‘available for
sale’ niet toegestaan.
2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten onder financiële vaste en onder vlottende activa
‘Effecten’ is de verzamelnaam voor waardepapieren zoals aandelen, certificaten van aandelen,
claims, obligaties, opties, futures, warrants en inschrijvingen in schuld- en aandelenregisters.
Effecten kunnen zowel onder de financiële vaste activa als onder vlottende activa worden opgenomen.
RJ 226.102 schrijft voor dat effecten onder vlottende activa dienen te worden opgenomen,
indien zij niet bestemd zijn om de werkzaamheid van de rechtspersoon duurzaam te dienen.
In IAS 39 wordt niet gesproken over het onderscheid tussen vast en vlottend. IAS 1.53 geeft aan
dat het een rechtspersoon vrijstaat al dan niet een onderscheid te maken tussen vast en vlottend.
Indien dit onderscheid wordt gemaakt, geeft IAS 1.57 aan in welke gevallen sprake is van een
vlottend actief:
• indien de verwachting gerechtvaardigd is dat het actief wordt gerealiseerd binnen, of wordt
gehouden voor verkoop of verbruik in de normale productiecyclus van een onderneming; of
• indien het actief primair wordt gehouden voor handelsdoeleinden of voor de korte termijn en
waarvan de verwachting gerechtvaardigd is dat realisatie plaatsvindt binnen een jaar na
balansdatum; of
• indien sprake is van ‘cash’ of ‘cash equivalents’ waarvan het gebruik niet aan beperkingen
wordt onderworpen.
-68-

8A VLOTTENDE ACTIVA: EFFECTEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
De door de RJ en IFRS gehanteerde definities zullen veelal tot eenzelfde indeling van activa leiden,
maar verschillen zijn mogelijk.
3 Toelichting
3.1 Opname van additionele informatie
De Richtlijnen bepalen dat de volgende additionele informatie dient te worden opgenomen:
• indien effecten die ter beurze zijn genoteerd op hogere marktwaarde worden gewaardeerd,
dient in de toelichting de afwijking van de waardering tegen verkrijgingsprijs te worden uiteengezet,
evenals de invloed ervan op vermogen en resultaat (RJ 226.109);
• de gezamenlijke waarde van de overige tot de vlottende activa behorende effecten die in de
prijscourant van een Nederlandse of buitenlandse beurs zijn opgenomen (art. 2:371 lid 1
BW);
• vermeld wordt in hoeverre de effecten niet ter vrije beschikking staan van de rechtspersoon
(art. 2:371 lid 2 BW).
IAS 39 schrijft informatieverschaffing voor aangaande de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
(IAS 39.167 en 170):
• de gehanteerde methoden en veronderstellingen gebruikt voor de bepaling van de reële
waarde;
• indien de reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald, een omschrijving voor welke
categorieën activa dit geldt en (indien mogelijk) een indicatie van de range van schattingen
waarbinnen de reële waarde zich waarschijnlijk bevindt. De volgende informatie omtrent
financiële instrumenten dient te worden opgenomen:
• het cumulatieve bedrag van de winsten en verliezen van tegen reële waarde gewaardeerde
financiële instrumenten dat direct in het eigen vermogen is verwerkt;
• informatie omtrent de reële waarde indien deze niet betrouwbaar kan worden vastgesteld;
• belangrijke posten van inkomsten, uitgaven, winsten en verliezen als gevolg van financiële
activa of financiële passiva;
• veranderingen van waarderingsmethode als gevolg van reclassificatie inclusief de reden en
de gevolgen;
• de aard en hoeveelheid van elke waardevermindering of terugneming van waardevermindering
afzonderlijk per belangrijke categorie van financiële activa of passiva.
-69-

8b Vlottende activa: effecten [ontwerp-Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
2 Presentatie
2.1 Rubricering effecten
onder financiële vaste
en onder vlottende
activa
3 Toelichting
3.1 Opname van additionele
informatie
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Op basis van al dan niet
bestemd om de werkzaamheid
van de rechtspersoon duurzaam
te dienen
Specifieke toelichtingseisen (zie
tekst)
1.1 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
-70-
IFRS Conclusie
Indien alle of nagenoeg alle
economische voordelen en
risico’s zijn overgedragen; zo
niet, dan naarmate control is
overgedragen
Op basis van directe realiseerbaarheid
en de intentie deze niet
langer dan een jaar aan te houden
Geen specifieke eisen
IFRS strikter
IFRS strikter
NL eist meer
toelichting
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemde vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft oevrgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).

2 Presentatie
8B VLOTTENDE ACTIVA: EFFECTEN [ONTWERP- RICHTLIJN]
2.1 Rubricering effecten onder financiële vaste en onder vlottende activa
‘Effecten’ is de verzamelnaam voor waardepapieren zoals aandelen, certificaten van aandelen,
claims, obligaties, opties, futures, warrants en inschrijvingen in schuld- en aandelenregisters.
Effecten kunnen zowel onder de financiële vaste activa als onder vlottende activa worden opgenomen.
RJ 226.102 schrijft voor dat effecten onder vlottende activa dienen te worden opgenomen,
indien zij niet bestemd zijn om de werkzaamheid van de rechtspersoon duurzaam te dienen.
In IAS 39 wordt niet gesproken over het onderscheid tussen vast en vlottend. IAS 1.53 geeft aan
dat het een rechtspersoon vrijstaat al dan niet een onderscheid te maken tussen vast en vlottend.
Indien dit onderscheid wordt gemaakt, geeft IAS 1.57 aan in welke gevallen sprake is van een
vlottend actief:
• indien de verwachting gerechtvaardigd is dat het actief wordt gerealiseerd binnen, of wordt
gehouden voor verkoop of verbruik in de normale productiecyclus van een onderneming; of
• indien het actief primair wordt gehouden voor handelsdoeleinden of voor de korte termijn en
waarvan de verwachting gerechtvaardigd is dat realisatie plaatsvindt binnen een jaar na
balansdatum; of
• indien sprake is van ‘cash’ of ‘cash equivalents’ waarvan het gebruik niet aan beperkingen
wordt onderworpen.
De door de RJ en IFRS gehanteerde definities zullen veelal tot eenzelfde indeling van activa leiden,
maar verschillen zijn mogelijk.
3 Toelichting
3.1 Opname van additionele informatie
De Richtlijnen bepalen dat de volgende additionele informatie dient te worden opgenomen:
• indien effecten die ter beurze zijn genoteerd op hogere marktwaarde worden gewaardeerd,
dient in de toelichting de afwijking van de waardering tegen verkrijgingsprijs te worden uiteengezet,
evenals de invloed ervan op vermogen en resultaat (RJ 226.109);
• de gezamenlijke waarde van de overige tot de vlottende activa behorende effecten die in de
prijscourant van een Nederlandse of buitenlandse beurs zijn opgenomen (art. 2:371 lid 1
BW);
• vermeld wordt in hoeverre de effecten niet ter vrije beschikking staan van de rechtspersoon
(art. 2:371 lid 2 BW).
-71-

Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 226 Effecten (aangepast 1998)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten: verwerking en waardering (2001)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2000)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2003)
-72-

9 Liquide middelen
1 Grondslagen
2 Presentatie
2.1 Niet ter vrije beschikking
3 Toelichting
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
-73-
9 LIQUIDE MIDDELEN
IFRS Conclusie
– – –
Classificatie als liquide middelen,
met vermelding in de toelichting;
indien langer dan 12
maanden niet ter vrije
beschikking: classificatie als
financieel vast actief
Classificatie als een niet-vlottend
actief wanneer balans is
ingedeeld naar vlottend en nietvlottend
– – –
Er zijn geen verschillen in grondslagen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
2 Presentatie
2.1 Niet ter vrije beschikking
Strijdig
Artikel 2:372 lid 2 BW vereist dat vermeld wordt in hoeverre tegoeden niet ter vrije beschikking
van de rechtspersoon staan. IAS 1.57 daarentegen stelt dat tegoeden die niet ter vrije beschikking
staan, niet als vlottende activa geclassificeerd mogen worden wanneer de balans is ingedeeld naar
vlottende en niet-vlottende activa en passiva.
Richtlijn 228.102 bepaalt dat indien liquide middelen (naar verwachting) langer dan twaalf
maanden niet ter vrije beschikking staan, zij als financiële vaste activa dienen te worden
gerubriceerd.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.

Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 228 Liquide middelen (aangepast 2003)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 2003)
-74-

10A EIGEN VERMOGEN IN DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING
10a Eigen vermogen in de enkelvoudige jaarrekening
1 Grondslagen
1.1 Herwaardering en
belastinglatentie
1.2 Vrijval herwaarderingsreserve
1.3 Vorming wettelijke
reserves
1.4 Verwerking kosten in
verband met uitgifte
eigen-vermogensinstrumenten
2 Presentatie
2.1 Voorgeschreven indeling
2.2 Presentatie als eigen of
vreemd vermogen
2.3 Begrip
garantievermogen
3 Toelichting
3.1 Toelichting op
personeelsopties
Nederlandse wet- en regelgeving
Vorming latentie is niet verplicht,
wel aanbevolen
De herwaarderingsreserve valt
vrij ten gunste van het resultaat
indien deze niet meer benodigd
is.
In diverse gevallen dienen wettelijke
reserves te worden
gevormd
Ten laste van eigen vermogen
of geactiveerd als immaterieel
vast actief
Voorgeschreven indeling in de
balans van het eigen vermogen
Juridische vorm is bepalend
Benoeming garantievermogen
is toegestaan
-75-
IFRS Conclusie
Vorming latentie is verplicht IFRS strikter
De herwaarderingsreserve valt
niet vrij
Geen verplichting om wettelijke
reserves te vormen
In mindering op het eigen vermogen
Strijdig
NL strikter
IFRS strikter
Geen voorgeschreven indeling NL strikter
Presentatie afhankelijk van de
substance, met name of sprake
is van een terugbetalingsplicht
of een dividendbetalingsplicht.
Bij samengestelde instrumenten
splitsing in eigen- en vreemdvermogenscomponenten
Begrip garantievermogen komt
niet voor
Toelichting is verplicht Op enkele punten is extra
toelichting verplicht
Strijdig
IFRS strikter
IFRS eist meer
informatie

Algemeen
De Richtlijnen stellen dat vanaf de jaarrekening 2001 goodwill niet langer van het eigen vermogen
mag worden afgeboekt, maar dient te worden geactiveerd. Hiermee zijn de Richtlijnen
stringenter dan de wet, waarin de mogelijkheid om goodwill af te boeken van het eigen vermogen
nog is opgenomen. Wel is er een wetsontwerp bij de Tweede Kamer in behandeling waarin de
activering van goodwill verplicht wordt gesteld. Voor de verwerking van goodwill wordt
verwezen naar hoofdstuk 19.
1 Grondslagen
1.1 Herwaardering en belastinglatentie
Uit artikel 2:390 lid 5 BW volgt dat het niet verplicht is bij de vorming van een herwaarderingsreserve
een voorziening voor latente belastingen op te nemen. Indien deze voorziening niet wordt
opgenomen, dient dit wel te worden toegelicht onder vermelding van de kwantitatieve effecten.
IAS 12.24 stelt de vorming van een voorziening voor latente belastingen verplicht; deze voorziening
dient ten laste van de herwaarderingsreserve te worden gevormd.
1.2 Vrijval herwaarderingsreserve
Artikel 2:390 lid 4 BW bepaalt dat de herwaarderingsreserve vrijvalt ten gunste van het resultaat,
indien deze niet meer nodig is voor de toepassing van het gekozen waarderingsstelsel en voor het
bereiken van het doel der herwaardering. Dit betreft vooral materiële vaste activa. IAS 16
verbiedt een dergelijke vrijval inzake de herwaarderingen van materiële vaste activa.
Voorts kan de volgens RJ 220.224 vrijval van de herwaarderingsreserve plaatsvinden indien bij
de winstbepaling rekening wordt gehouden met financieringsverhoudingen. De IASB kent een
dergelijke bepaling niet.
Herwaarderingen inzake financiële activa kunnen bij realisatie wel vrijvallen, zowel in de
Nederlandse wet- en regelgeving als in IFRS (zie verder hoofdstuk 22 ‘Financiële instrumenten’).
1.3 Vorming wettelijke reserves
De Nederlandse wetgeving schrijft de vorming van allerlei soorten wettelijke reserves voor
(waaronder wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen, wettelijke reserve in verband met
immateriële vaste activa, wettelijke reserve minimumkapitaal, wettelijke reserve in verband met
de inbreng op aandelen). Voor deze wettelijke reserves geldt een uitkeringsverbod. In de IFRSstandaarden
komt een met wettelijke reserves overeenkomend begrip niet voor.
-76-

10A EIGEN VERMOGEN IN DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING
1.4 Verwerking kosten in verband met uitgifte eigen-vermogensinstrumenten
Volgens SIC 17 over de verwerking van kosten in verband met de uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten
moeten deze kosten in mindering worden gebracht op het eigen vermogen, mits de
emissie succesvol is. Hierbij moet rekening worden gehouden met de (latente) belastingen en
worden de kosten dus netto in het vermogen verwerkt.
Het kan bij de bedoelde kosten die rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen worden gebracht
uitsluitend gaan om incrementele externe kosten direct gekoppeld aan de emissie. Het gaat bij
deze interpretatie niet om kosten in verband met uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten in het
kader van de verkrijging van een onderneming. Tevens gaat het bij deze interpretatie niet om
vermogenstransacties zoals een beursintroductie of een aandelensplitsing. Indien dus een uitgifte
van aandelen gepaard gaat met een beursintroductie, moeten de totale kosten worden verdeeld
over de beursintroductie en de uitgifte van de aandelen zelf. De eerstgenoemde kosten komen ten
laste van het resultaat, de laatstgenoemde komen ten laste van het eigen vermogen.
Het nettobedrag van de direct ten laste van het eigen vermogen geboekte kosten moet afzonderlijk
worden vermeld.
Ingevolge Richtlijn 240.219 dienen kosten in verband met de uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten
(emissiekosten) die niet zijn geactiveerd direct ten laste van het agio te worden gebracht
(onder aftrek van een eventueel belastingeffect). Indien en voorzover het agio ontoereikend is,
dient verwerking plaats te vinden ten laste van de overige reserves. De kosten uit hoofde van een
plaatsing van aandelen die in het boekjaar uiteindelijk niet is doorgegaan dienen direct ten laste
van het resultaat te worden gebracht. Op grond van artikel 2:365 lid 1 onder a BW is activering
van deze kosten mogelijk. Richtlijn 210.103 beveelt aan deze kosten niet te activeren omdat niet
aan de criteria voor een immaterieel vast actief is voldaan. Specifieke bepalingen inzake de
bepaling van de omvang van de kosten ontbreken.
Met uitzondering van de (wettelijke) mogelijkheid tot activering van deze emissiekosten is de RJ
in overeenstemming met SIC 17.
2 Presentatie
2.1 Voorgeschreven indeling
Ingevolge artikel 2:373 lid 1 BW dient in de balans het eigen vermogen op de volgende wijze te
worden ingedeeld:
• het geplaatste kapitaal;
• agio;
• herwaarderingsreserves;
• andere wettelijke reserves;
• statutaire reserves;
• overige reserves;
• niet-verdeelde winsten.
-77-

IFRS kent geen voorgeschreven indeling van het eigen vermogen. Wel dient in de jaarrekening
een mutatie-overzicht van het eigen vermogen te worden opgenomen, waarbij het eigen
vermogen in de volgende posten is onderverdeeld: aandelenkapitaal, agio, herwaarderingsreserve,
reserve koersverschillen, gecumuleerd resultaat (IAS 1.86 e.v.). IFRS kent geen wettelijke
reserves.
2.2 Presentatie als eigen of vreemd vermogen
In de enkelvoudige jaarrekening moet de presentatie van financiële instrumenten als eigen of als
vreemd vermogen plaatsvinden op grond van de juridische vorm (RJ 240.207). IAS 32 vereist een
presentatie op basis van de substance van het instrument. Daarbij wordt een financieel instrument
als vreemd vermogen gepresenteerd, indien er sprake is van een verplichting tot aflossing/
terugkoop of indien de entiteit niet in staat is om de vergoeding op een instrument tegen te
houden. Het eerste is het geval indien er sprake is van een contractuele aflossingsverplichting of
indien de houder van het instrument de uitgevende entiteit kan dwingen tot aflossing of
terugkoop. Het tweede is het geval indien het instrument, bijvoorbeeld een preferent aandeel,
recht geeft op een bepaald percentage dividend indien er voldoende winst of voldoende vrije
reserves zijn. Dit is niet binnen de control van de entiteit, dus kan de vergoeding niet worden
tegengehouden. Met andere woorden, preferente aandelen worden als vreemd vermogen
gepresenteerd tenzij de entiteit of de algemene vergadering van gewone aandeelhouders betaling
van dividend oneindig lang kan tegenhouden (en ook aflossing kan worden tegengehouden).
IAS 32 bepaalt voorts dat indien een financieel instrument zowel een schuld- als een eigenvermogenscomponent
bevat, deze beide componenten afzonderlijk moeten worden geclassificeerd
onder respectievelijk het vreemd en het eigen vermogen.
2.3 Begrip garantievermogen
De Richtlijnen (RJ 240.305) laten de mogelijkheid toe een begrip garantievermogen te
onderscheiden. Elementen van het garantievermogen zijn met name het eigen vermogen,
belangen van derden in groepsmaatschappijen en de achtergestelde schulden. De IASB kent de
begrippen ‘garantievermogen’ of ‘groepsvermogen’ niet.
3 Toelichting
3.1 Toelichting personeelsopties
Zowel op grond van Richtlijn 240.238 als op basis van IAS 19.147 dient informatie opgenomen
te worden voor personeelsoptieregelingen. IAS 19 is op enkele punten gedetailleerder dan de
Richtlijn en vereist ook vermelding van:
• de reële waarde van de instrumenten aangehouden of verstrekt door de rechtspersoon;
• de verwerkingswijze van de opties in de jaarrekening.
-78-

Richtlijnen en standaarden
10A EIGEN VERMOGEN IN DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 240 Eigen vermogen (aangepast 2003)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten, verwerking en waardering (2001)
• IAS 8 Net Profit or Loss for the Period, Fundamental Errors and Changes
in Accounting Policies (revised 1993)
• IAS 12 Income Taxes (revised 1996)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 2003)
• SIC 5 Classification of Financial Instruments – Contingent Settlement
Provisions (1998)
• SIC 16 Share Capital – Reacquired Own Equity Instruments (Treasury
Shares) (1999)
• SIC 17 Share Capital – Transaction Costs (2000)
-79-

10b Eigen vermogen in de geconsolideerde jaarrekening
1 Grondslagen
1.1 Herwaardering en
belastinglatentie
1.2 Vrijval herwaarderingsreserve
1.3 Vorming wettelijke
reserves
1.4 Verwerking kosten in
verband met uitgifte
eigen-vermogensinstrumenten
2 Presentatie
2.1 Voorgeschreven indeling
2.2 Classificatie bij samengestelde
financiële
instrumenten
2.3 Wijziging van de classificatie
als vreemd of
eigen vermogen
2.4 Begrip
garantievermogen
Nederlandse wet- en regelgeving
Vorming latentie is niet verplicht,
wel aanbevolen
De herwaarderingsreserve valt
vrij ten gunste van het resultaat
indien deze niet meer benodigd
is
In diverse gevallen dienen wettelijke
reserves te worden
gevormd
Ten laste van eigen vermogen
of geactiveerd als immaterieel
vast actief
Voorgeschreven indeling in de
balans van het eigen vermogen
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
mogen afzonderlijk
worden gerubriceerd; indien
niet afzonderlijk gerubriceerd,
dan in toelichting aangeven hoe
de instrumenten zijn verwerkt
Eenmaal gekozen classificatie
(eigen of vreemd vermogen)
mag onder voorwaarden worden
gewijzigd
Benoeming garantievermogen
is toegestaan
-80-
IFRS Conclusie
Vorming latentie is verplicht IFRS strikter
De herwaarderingsreserve valt
niet vrij
Geen verplichting wettelijke
reserves te vormen
In mindering op het eigen vermogen
Strijdig
NL strikter
IFRS strikter
Geen voorgeschreven indeling NL strikter
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
moeten afzonderlijk
worden gerubriceerd
Eenmaal gekozen classificatie
mag niet worden gewijzigd
Begrip garantievermogen komt
niet voor
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter

3 Toelichting
3.1 Toelichting
personeelsopties
Algemeen
10B EIGEN VERMOGEN IN DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
Nederlandse wet- en regelgeving
-81-
IFRS Conclusie
Toelichting is verplicht Op enkele punten is extra
toelichting verplicht
IFRS eist meer
informatie
De Richtlijnen stellen dat vanaf de jaarrekening 2001 goodwill niet langer van het eigen vermogen
mag worden afgeboekt maar dient te worden geactiveerd. Hiermee zijn de Richtlijnen
stringenter dan de wet, waarin de mogelijkheid om goodwill af te boeken van het eigen vermogen
nog is opgenomen. Wel is er een wetsontwerp bij de Tweede Kamer in behandeling waarin de
activering van goodwill verplicht wordt gesteld. Voor de verwerking van goodwill wordt
verwezen naar hoofdstuk 19.
1 Grondslagen
1.1 Herwaardering en belastinglatentie
Uit artikel 2:390 lid 5 BW volgt dat het niet verplicht is bij de vorming van een herwaarderingsreserve
een voorziening voor latente belastingen op te nemen. Indien deze voorziening niet wordt
opgenomen, dient dit wel te worden toegelicht onder vermelding van de kwantitatieve effecten.
IAS 12.24 stelt de vorming van een voorziening voor latente belastingen verplicht; deze voorziening
dient ten laste van de herwaarderingsreserve te worden gevormd.
1.2 Vrijval herwaarderingsreserve
Artikel 2:390 lid 4 BW bepaalt dat de herwaarderingsreserve vrijvalt ten gunste van het resultaat
indien deze niet meer nodig is voor de toepassing van het gekozen waarderingsstelsel en voor het
bereiken van het doel der herwaardering. Dit betreft vooral materiële vaste activa. IAS 16
verbiedt een dergelijke vrijval inzake de herwaarderingen van materiële vaste activa.
Voorts kan de volgens RJ 220.224 vrijval van de herwaarderingsreserve plaatsvinden indien bij
de winstbepaling rekening wordt gehouden met financieringsverhoudingen. De IASB kent een
dergelijke bepaling niet.
Herwaarderingen inzake financiële activa kunnen bij realisatie wel vrijvallen, zowel in de
Nederlandse wet- en regelgeving als in IFRS (zie verder hoofdstuk 22 ‘Financiële Instrumenten’).

1.3 Vorming wettelijke reserves
De Nederlandse wetgeving schrijft de vorming van allerlei soorten wettelijke reserves voor
(waaronder wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen, wettelijke reserve in verband met
immateriële vaste activa, wettelijke reserve minimumkapitaal, wettelijke reserve in verband met
de inbreng op aandelen). Voor deze wettelijke reserves geldt een uitkeringsverbod. In de IFRSstandaarden
komt een met wettelijke reserves overeenkomend begrip niet voor.
1.4 Verwerking kosten in verband met uitgifte eigen-vermogensinstrumenten
Volgens SIC 17 over de verwerking van kosten in verband met de uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten
moeten deze kosten in mindering worden gebracht op het eigen vermogen, mits de
emissie succesvol is. Hierbij moet rekening worden gehouden met de (latente) belastingen en
worden de kosten dus netto in het vermogen verwerkt.
Het kan bij de bedoelde kosten die rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen worden gebracht
uitsluitend gaan om incrementele externe kosten direct gekoppeld aan de emissie. Het gaat bij
deze interpretatie niet om kosten in verband met uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten in het
kader van de verkrijging van een onderneming. Tevens gaat het bij deze interpretatie niet om
vermogenstransacties zoals een beursintroductie of een aandelensplitsing. Indien dus een uitgifte
van aandelen gepaard gaat met een beursintroductie, moeten de totale kosten worden verdeeld
over de beursintroductie en de uitgifte van de aandelen zelf. De eerstgenoemde kosten komen ten
laste van het resultaat, de laatstgenoemde komen ten laste van het eigen vermogen.
Het nettobedrag van de direct ten laste van het eigen vermogen geboekte kosten moet afzonderlijk
worden vermeld.
Ingevolge Richtlijn 240.219 dienen kosten in verband met de uitgifte van eigen-vermogensinstrumenten
(emissiekosten) die niet zijn geactiveerd direct ten laste van het agio te worden
gebracht (onder aftrek van een eventueel belastingeffect). Indien en voorzover het agio
ontoereikend is, dient verwerking plaats te vinden ten laste van de overige reserves. De kosten uit
hoofde van een plaatsing van aandelen die in het boekjaar uiteindelijk niet is doorgegaan, dienen
direct ten laste van het resultaat te worden gebracht. Op grond van artikel 2:365 lid 1 onder a BW
is activering van deze kosten mogelijk. Richtlijn 210.103 beveelt aan deze kosten niet te activeren
omdat niet aan de criteria voor een immaterieel vast actief is voldaan. Specifieke bepalingen
inzake de bepaling van de omvang van de kosten ontbreken.
Met uitzondering van de (wettelijke) mogelijkheid tot activering van deze emissiekosten is de RJ
in overeenstemming met SIC 17.
2 Presentatie
2.1 Voorgeschreven indeling
Ingevolge artikel 2:373 lid 1 BW dient in de balans het eigen vermogen op de volgende wijze te
worden ingedeeld:
-82-

• het geplaatste kapitaal;
• agio;
• herwaarderingsreserves;
• andere wettelijke reserves;
• statutaire reserves;
• overige reserves;
• niet-verdeelde winsten.
10B EIGEN VERMOGEN IN DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
IFRS kent geen voorgeschreven indeling van het eigen vermogen. Wel dient in de jaarrekening
een mutatie-overzicht van het eigen vermogen te worden opgenomen, waarbij het eigen
vermogen in de volgende posten is onderverdeeld: aandelenkapitaal, agio, herwaarderingsreserve,
reserve koersverschillen, gecumuleerd resultaat (IAS 1.86 e.v.). IFRS kent geen wettelijke
reserves.
2.2 Classificatie bij samengestelde financiële instrumenten
IAS 32 bepaalt dat indien een financieel instrument zowel een schuld- als een eigen-vermogenscomponent
bevat, deze beide componenten afzonderlijk moeten worden geclassificeerd onder
respectievelijk het vreemd en het eigen vermogen. IAS 32 bepaalt dat indien een financieel
instrument zowel een schuld- als een eigen-vermogenscomponent bevat, deze beide componenten
afzonderlijk moeten worden geclassificeerd onder respectievelijk het vreemd en het eigen
vermogen. Deze methodiek heeft de voorkeur van de RJ. Echter, de Richtlijnen staan toe de
schuld- en eigen-vermogenscomponent niet afzonderlijk te classificeren (RJ 290.212). In de
toelichting moet dan wel worden aangegeven hoe deze instrumenten zijn verwerkt. Instrumenten
die weliswaar met elkaar zijn verbonden maar als afzonderlijke instrumenten zijn te identificeren,
zoals een obligatielening met warrants, moeten ook volgens de RJ afzonderlijk worden
gepresenteerd (RJ 290.213).
Met betrekking tot de presentatie van preferente aandelen is de gangbare interpretatie van RJ 290
dat deze worden geclassificeerd onder het eigen vermogen. IAS 32 zal eerder leiden tot
classificatie als vermogen (zie hoofdstuk 10A, 2.2).
2.3 Wijziging van de classificatie als vreemd of eigen vermogen
De Richtlijnen (RJ 290.201) bepalen dat bij het ontstaan van een financieel instrument, dit
instrument wordt geclassificeerd als schuld of als eigen vermogen al naar gelang de economische
realiteit van de contractuele overeenkomst. Uitdrukkelijk wordt bepaald dat de juridische vorm
van het contract voor de classificatie niet van belang is. Indien later de aard van het instrument
wijzigt door verandering van de contractvoorwaarden of besluiten van de leiding, wordt de
mogelijkheid opengelaten de oorspronkelijke classificatie te wijzigen. IAS 32 staat niet toe een
eenmaal gekozen classificatie aan te passen aan een gewijzigde economische realiteit.
-83-

2.4 Begrip ‘garantievermogen’
De Richtlijnen (RJ 240.305) laten de mogelijkheid toe een begrip ‘garantievermogen’ te
onderscheiden. Elementen van het garantievermogen zijn met name het eigen vermogen,
belangen van derden in groepsmaatschappijen en de achtergestelde schulden. De IASB kent de
begrippen ‘garantievermogen’ of ‘groepsvermogen’ niet.
3 Toelichting
3.1 Toelichting personeelsopties
Zowel op grond van Richtlijn 240.238 als op basis van IAS 19.147 dient informatie opgenomen
te worden voor personeelsoptieregelingen. IAS 19 is op enkele punten gedetailleerder dan de
Richtlijn:
• de reële waarde van de instrumenten aangehouden of verstrekt door de rechtspersoon;
• de verwerkingswijze van de opties in de jaarrekening.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 240 Eigen vermogen (aangepast 2003)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten, verwerking en waardering (2001)
• IAS 8 Net Profit or Loss for the Period, Fundamental Errors and Changes
in Accounting Policies (revised 1993)
• IAS 12 Income Taxes (revised 1996)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 2003)
• SIC 5 Classification of Financial Instruments – Contingent Settlement
Provisions (1998)
• SIC 16 Share Capital – Reacquired Own Equity Instruments (Treasury
Shares) (1999)
• SIC 17 Share Capital – Transaction Costs (2000)
-84-

11 VOORZIENINGEN (EXCLUSIEF BELASTINGEN EN PENSIOENEN)
11 Voorzieningen (exclusief belastingen en pensioenen)
1 Grondslagen
1.1 Waardering van voorzieningen
1.2 Uitgaven voor groot
onderhoud
1.3 Voorziening voor reorganisatiekosten
1.4 Voorziening voor herstelkosten
1.5 Voorziening voor
arbeidsongeschiktheidskosten
2 Presentatie
Nederlandse wet- en regelgeving
Nominale waarde of contante
waarde
Vormen van een voorziening of
als last in winst-enverliesrekening
verantwoorden
tenzij aan activeringscriteria is
voldaan, dan activeren en
componentenbenadering
toepassen
Vorming voorziening onder
omstandigheden ook mogelijk
indien na balansdatum met uitvoering
is gestart of hierover is
gecommuniceerd
Vorming voorziening direct bij
investering en activering in verkrijgingsprijs
of gedurende
looptijd voorziening opbouwen
Een voorziening mag worden
gevormd indien
gedifferentieerde premies zijn
verschuldigd. Als alternatief
mogen de premies ook als last
in de winst-en-verliesrekening
worden verwerkt
-85-
IFRS Conclusie
Contante waarde IFRS strikter
Activering van uitgaven bij
toepassing componentenbenadering
of anders onmiddellijk
ten laste van winst-en-verliesrekening
Vorming voorziening indien
vóór balansdatum met uitvoering
is gestart of hierover is
gecommuniceerd
Vorming voorziening direct bij
investering en activering in verkrijgingsprijs
Vorming van een voorziening
niet toegestaan
– – –
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter

3 Toelichting
3.1 Vermelden looptijd
voorzieningen
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
Aanbevolen wordt afzonderlijk
te vermelden het deel van de
voorzieningen dat binnen een
jaar zal worden afgewikkeld en
het deel dat na vijf jaar zal
worden afgewikkeld
-86-
IFRS Conclusie
Vermelding van verwachte tijdstip
van afwikkeling per categorie
voorziening
IFRS eist meer
toelichting
In Richtlijn 252 wordt de vorming van een voorziening assurantie eigen risico niet toegestaan.
Als overgangsbepaling is het toegestaan de voorziening in een keer vrij te laten vallen en de
vrijval te verwerken als een stelselwijziging of de voorziening op systematische wijze in
maximaal vijf jaar vrij te laten vallen (RJ 252.222).
IAS 37 staat de vorming van een voorziening voor assurantie eigen risico niet toe. Er is geen
overgangsbepaling.
1 Grondslagen
1.1 Waardering van voorzieningen
RJ 252.121 schrijft voor voorzieningen te waarderen tegen nominale waarde of contante waarde.
IAS 37.45 verplicht tot waardering tegen contante waarde, indien het verschil tussen de nominale
en de contante waarde materieel is.
1.2 Uitgaven voor groot onderhoud
RJ 212.234/235 biedt twee alternatieven voor het verwerken van uitgaven voor groot onderhoud:
• verwerking in één keer ten laste van het resultaat op het moment dat periodiek groot
onderhoud wordt verricht, tenzij aan de activeringscriteria wordt voldaan; in dat geval dient
het met het onderhoud gemoeide bedrag te worden geactiveerd en verwerkt als afzonderlijk
samenstellend deel van het gerelateerde materiële vaste actief;
• vorming van een voorziening groot onderhoud.
IAS 37 staat het vormen van een voorziening voor uitgaven voor groot onderhoud niet toe. De
uitgaven dienen ten laste van het resultaat te worden gebracht. Bepaalde uitgaven mogen worden
geactiveerd en afgeschreven indien is gekozen voor de ‘componentenbenadering’. Daarbij wordt

11 VOORZIENINGEN (EXCLUSIEF BELASTINGEN EN PENSIOENEN)
bij aankoop van activa de aankoopprijs toegerekend aan verschillende componenten met verschillende
gebruiksduur, en wordt op de componenten afzonderlijk afgeschreven.
1.3 Voorziening voor reorganisatiekosten
IAS 37 (par. 14 en 75) geeft aan dat voorzieningen in verband met reorganisaties slechts mogen
worden getroffen indien, behalve dat er een formeel reorganisatieplan is, voor balansdatum met
de reorganisatie is gestart of de hoofdlijnen ervan in voldoende mate van detail bekend zijn
gemaakt aan hen voor wie de reorganisatie gevolgen zal hebben. Volgens de Richtlijn mogen
voorzieningen in verband met reorganisaties ook nog worden getroffen indien na balansdatum
maar voor het opmaken van de jaarrekening met de implementatie wordt gestart of de hoofdlijnen
ervan in voldoende mate van detail worden bekendgemaakt aan hen voor wie de reorganisatie
gevolgen zal hebben (RJ 252.214).
1.4 Voorziening voor herstelkosten
Indien een materieel vast actief wordt aangeschaft waarbij aan het einde van de levensduur zekere
verplichtingen bestaan, zoals opruiming, sloop of ontmanteling, wordt er een voorziening
getroffen op het moment dat het actief wordt neergezet; dat bedrag wordt als onderdeel van de
kosten van het actief verwerkt. Ook kan gedurende de levensduur van het actief een voorziening
worden opgebouwd (RJ 252.217, 218).
IAS 37 staat de opbouw van een voorziening niet toe. Aangezien de opruimingsverplichting reeds
bestaat op het investeringsmoment, dient reeds dan een voorziening voor het volledige bedrag te
worden genomen. Tevens dient activering van dit bedrag in de verkrijgingsprijs plaats te vinden.
1.5 Voorziening voor arbeidsongeschiktheidskosten
In de RJ 252.225 wordt gesteld dat een voorziening mag worden gevormd indien en voorzover
gedifferentieerde premies zijn verschuldigd op grond van de Wet Pemba (Premiedifferentiatie en
marktwerking bij arbeidsongeschiktheidsverzekeringen). Indien ervoor gekozen wordt een
dergelijke voorziening niet te vormen (alternatieve verwerkingswijze), dient een algemene
toelichting te worden opgenomen indien de invloed van de gedifferentieerde premies op de
toekomstige personeelskosten naar verwachting materieel zal zijn.
IAS 37 staat het vormen van een dergelijke voorziening niet toe.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
-87-

3 Toelichting
3.1 Vermelden looptijd voorzieningen
RJ 252.142 beveelt aan van het totaalbedrag aan voorzieningen dat aan het einde van de periode
in de balans is opgenomen, afzonderlijk te vermelden het gedeelte ervan dat naar verwachting
binnen één jaar zal worden afgewikkeld en het gedeelte ervan dat naar verwachting na meer dan
vijf jaar zal worden afgewikkeld. IAS 37.85 vraagt per soort voorziening het verwachte tijdstip
van afwikkeling van de voorziening.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 252 Voorzieningen (aangepast 2001)
• Richtlijn 212 Materiële vaste activa (aangepast 2003)
• IAS 37 Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets (1998)
• SIC 6 Costs of Modifying Existing Software (1999)
• SIC 23 Property Plant and Equipment – Major Inspection and Overhaul Costs
(2000)
-88-

12a Pensioenvoorzieningen [huidige Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Allocatiestelsels voor pensioenlasten
Nederlandse wet- en
regelgeving
Alle stelsels zijn toegestaan
mits aan toereikendheidstoets
wordt voldaan
1.2 Disconteringsvoet 4% rekenrente of actuele
rentevoet
1.3 Actuariële winsten en
verliezen
1.4 Ondernemingspensioenfonds
1.5 Toepassing FAS 87 en
andere US GAAPstandaarden
2 Presentatie
3 Toelichting
Verwerking is niet expliciet
voorgeschreven; rekening
houden met toereikendheidstoets
Rechtspersoon moet rekening
houden met tekorten
bij ondernemingspensioenfonds
waarvoor de
rechtspersoon contractueel
kan worden aangesproken
met inachtneming van
toereikendheidstoets
Toegestaan mits integraal
en consistent
3.1 Additionele informatie Uitgebreide informatieverplichting
(zie tekst)
12A PENSIOENVOORZIENINGEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
-89-
IFRS Conclusie
Alleen prospectieve stelsel is
toegestaan
Marktrente van obligaties met
gelijke duur als pensioenverplichting
Resultaten binnen corridor niet
verwerken, resultaten buiten
corridor uitsmeren over resterende
werkzame periode; versnelde
uitsmering toegestaan
Rechtspersoon moet rekening
houden met alle tekorten en
overschotten bij ondernemingspensioenfonds
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Niet toegestaan IFRS strikter
– – –
Andere uitgebreide informatieverplichting
(zie tekst)
IFRS en NL
eisen verschillendetoelichting

Algemeen
In de jaareditie 2003 is een aangepaste versie van paragraaf 271.3 ‘Beloningen in de vorm van
uitkeringen na afloop van het dienstverband’ en 271.4 ‘Andere uitgestelde beloningen’ verwerkt
in de Richtlijn 271 Personeelsbeloningen-nieuw. In de aangepaste teksten zijn de commentaren
op de eerdere ontwerp-Richtlijn verwerkt en zijn voorts aanpassingen doorgevoerd in verband
met verbeteringen van IAS 19. De Richtlijn zal niet eerder dan voor het verslagjaar 2005 van
toepassing worden. Omdat de huidige Richtlijn met betrekking tot personeelsbeloningen op dit
moment nog van toepassing is, worden in dit hoofdstuk eerst de verschillen tussen IAS 19 en de
huidige Richtlijn behandeld en daarna de verschillen tussen IAS 19 en de Richtlijn 271
Personeelsbeloningen-nieuw zoals deze van toepassing zal zijn vanaf 2005; eerdere toepassing
wordt aanbevolen.
Naast de vooral op de Nederlandse situatie toegespitste regelgeving laat de RJ in de huidige
Richtlijn 271.309 toe dat IAS 19 wordt toegepast, mits dit integraal en consistent gebeurt.
1 Grondslagen
1.1 Allocatiestelsels voor pensioenlasten
De volgende allocatiestelsels voor pensioenlasten kunnen worden onderscheiden:
• statische stelsels op retrospectieve basis;
• statische stelsels op prospectieve basis;
• dynamische stelsels op retrospectieve basis;
• dynamische stelsels op prospectieve basis.
Statische stelsels zijn balansgericht en stellen de affinanciering van de per balansdatum opgebouwde
rechten centraal. Dynamische stelsels zijn resultaatgericht en stellen de gelijkmatige
spreiding van de lasten over de resterende jaren centraal. Stelsels op retrospectieve basis houden
geen rekening met toekomstige loonstijgingen en andere factoren, terwijl prospectieve stelsels dit
wel doen.
RJ 271.309 bepaalt dat de kosten van de pensioenregeling in de winst-en-verliesrekening verantwoord
dienen te worden in de periode waarin de prestaties worden geleverd. Voor de toerekening
van de lasten aan de perioden zijn de hiervoor genoemde methoden, die in meerdere of mindere
mate rekening houden met toekomstige ontwikkelingen, mogelijk. RJ 271.315 staat het gebruik
van de hiervoor genoemde methoden toe, mits aan de zogenaamde toereikendheidstoets wordt
voldaan. De toereikendheidstoets houdt in dat de door de rechtspersoon aan te houden pensioenvoorzieningen
toereikend dienen te zijn om aan de verplichtingen voortvloeiend uit de opgebouwde
pensioenaanspraken te voldoen (RJ 271.315). Hierbij dient rekening te worden gehouden
met de door het pensioenfonds aangehouden pensioenvoorzieningen en bij levensverzekeringsmaatschappijen
ondergebrachte pensioenen.
IAS 19 maakt onderscheid tussen beschikbare premiestelsels (‘defined contribution plans’) en
salaris-/dienstjarenstelsels (‘defined benefit plans’). Voor een beschikbaar premiestelsel wijkt
-90-

12A PENSIOENVOORZIENINGEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
IAS 19 niet af van de Nederlandse Richtlijn en wordt als pensioenlast genomen de in het boekjaar
verschuldigde pensioenpremie. Bij een salaris-/dienstjarenstelsel staat IAS 19 alleen het gebruik
van de ‘projected unit credit method’ (PUCM) toe. Dit is een toekomstgerichte methode waarbij
als last in de winst-en-verliesrekening wordt genomen de jaarlijks toegekende pensioenrechten,
eventueel gecorrigeerd voor actuariële resultaten. De kosten van de toegekende rechten worden
bepaald volgens de PUCM, waarbij rekening wordt gehouden met toekomstige ontwikkelingen
en kansen zoals verwachte salarisstijgingen, kansen op sterfte, invaliditeit, ontslag, enz. (IAS
19.72-77). De systematiek van IAS 19 is feitelijk die van een statisch stelsel met dynamische
elementen.
1.2 Disconteringsvoet
De Richtlijnen spreken zich niet uit over de te hanteren rente bij de berekening van de pensioenvoorziening.
Waardering tegen een rekenrente van 4% is gebruikelijk. Aangenomen mag worden
dat ook op basis van de actuele rentevoet mag worden gewaardeerd. IAS 19.78 bepaalt, dat de
marktrente op balansdatum van laagrisico-obligaties met een looptijd die overeenkomt met de
verwachte looptijd van de verplichtingen moet worden gehanteerd.
1.3 Actuariële winsten en verliezen
IAS 19 bepaalt dat binnen bepaalde grenzen (de zogenaamde 10%-corridor) actuariële winsten of
verliezen niet in aanmerking hoeven te worden genomen (IAS 19.92). Indien deze actuariële
winsten of verliezen de 10% overstijgen, mogen deze worden uitgesmeerd op een systematische
manier over de gemiddeld resterende werkzame periode van de werknemers (IAS 19.93). Het is
ook toegestaan om deze resultaten volgens een bestendige gedragslijn sneller te verantwoorden.
De Richtlijnen bepalen niet expliciet hoe met actuariële winsten en verliezen dient te worden
omgegaan. Als algemene regel geldt, dat verliezen dienen te worden genomen indien deze voorzienbaar
zijn. Verder mag worden aangenomen dat elke andere verwerking acceptabel is, zolang
aan de toereikendheidstoets wordt voldaan.
1.4 Ondernemingspensioenfonds
Ondernemingspensioenfondsen kunnen ten aanzien van de gevormde pensioenvoorzieningen
overschotten en tekorten vertonen. IAS 19 gaat ervan uit dat de scheiding tussen het pensioenorgaan
en de onderneming, ongeacht de juridische constructie, dient te vervallen. IAS 19
beschouwt derhalve een ondernemingspensioenfonds als zijnde transparant, hetgeen betekent dat
een rechtspersoon bij de bepaling van zijn pensioenverplichtingen rekening dient te houden met
de overschotten en tekorten in het ondernemingspensioenfonds (IAS 19.49).
RJ 271.314 bepaalt niets omtrent overschotten. Omtrent tekorten wordt bepaald dat indien de
rechtspersoon contractueel aangesproken kan worden voor tekorten (op andere wijze ontstaan dan
door financieringsachterstanden) met inachtneming van de toereikendheidstoets in de balans van
-91-

de rechtspersoon voorzieningen dienen te worden opgenomen. Voor tekorten waarvoor de
rechtspersoon niet kan worden aangesproken is het in de balans van de rechtspersoon opnemen
van een voorziening afhankelijk van de te verwachten uitstroom van middelen bij de rechtspersoon.
1.5 Toepassing US GAAP
Volgens RJ Richtlijn 271.309 mogen FAS 87 en andere US GAAP-standaarden op het terrein van
pensioenverplichtingen worden gehanteerd door ondernemingen die voor externe of interne
doeleinden een balans en winst-en-verliesrekening conform US GAAP opstellen mits dit
wederom integraal en consistent gebeurt. IAS 19 staat dit niet toe.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Additionele informatie
De wet en de Richtlijnen verlangen de volgende additionele informatie (RJ 271.323 e.v.):
• de mate waarin pensioenverplichtingen als langlopend dienen te worden beschouwd;
• de gehanteerde grondslagen voor de bepaling van het vermogen en het resultaat (waaronder
aard van de pensioenregeling en de financiering, de relatie tussen de rechtspersoon en het
fonds, de wijze van toerekening van de pensioenlasten, de rekenrente, de gehanteerde sterftetafels);
• vermelding van hantering van retrospectieve of prospectieve basis;
• de uitkomst van de toereikendheidstoets;
• toelichting op lasten uit hoofde van nieuwe regelingen of verbeteringen.
IAS 19.120 verlangt de volgende aanvullende informatie:
• de grondslagen voor de bepaling van actuariële winsten en verliezen;
• een algemene beschrijving van de pensioenregeling;
• een overzicht van de bezittingen en schulden die samenhangen met de pensioenregeling;
• de reële waarde van de activa die samenhangen met de pensioenregeling;
• mutatie-overzicht van de pensioenvoorziening;
• de kosten van de pensioenregeling gesplitst in de ‘current service costs’ (toename
pensioenverplichting door geleverde arbeidsprestaties in het boekjaar), de rentekosten, de
verwachte opbrengst van de activa, de actuariële winsten en verliezen, backservicekosten en
de kosten van bijzondere regelingen;
-92-

12A PENSIOENVOORZIENINGEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
• het rendement op de activa zowel als het rendement op enigerlei restitutierecht
(‘reimbursements’) dat is opgenomen als actief (IAS 19.104A);
• de belangrijkste actuariële uitgangspunten, zoals gehanteerde rentevoet en verwachte salarisontwikkeling.
De extra informatie die IAS 19 vereist, heeft met name betrekking op het prospectieve karakter
van de pensioenvoorziening en de waarde van de activa.
-93-

12b Pensioenvoorzieningen [nieuwe Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Verwerken overgangsverplichting
1.2 Definitie toegezegde
bijdrageregeling
Nederlandse wet- en regelgeving
Stelselwijziging of lineaire
toerekening aan resultaat in
een periode die overeenkomt
met verwachte
gemiddelde diensttijd
Werkgever loopt zeer
beperkt risico om
aanvullende bijdragen te
moeten betalen
1.3 Bedrijfstakpensioenfonds Behoudens bijzondere
omstandigheden/afspraken,
zal in geval van een
bedrijfstakpensioenregeling
sprake zijn van een
toegezegde bijdrageregeling
1.4 Toepassing FAS 87 en
andere US GAAPstandaarden
1.5 Vervroegde
uittredingsregeling
Toegestaan mits integraal en
consistent
Verantwoording als ‘Andere
uitgestelde beloning’
1.6 Verzekerde regeling Toegezegde bijdrageregeling
tenzij nog een meer dan
zeer beperkt risico bij
werkgever
1.7 Waardering overschot Indien toekomstig
economisch voordeel en
beschikkingsmacht daarover
-94-
IFRS Conclusie
Stelselwijziging
Werkgever heeft geen juridische
of feitelijke (constructive)
verplichting om nog aanvullende
bijdragen te betalen m.b.t.
werknemersprestaties in de
huidige en voorgaande perioden
Beoordeling of sprake is van een
toegezegde bijdrageregeling of
toegezegd pensioenregeling
vindt plaats op basis van criteria
voor beide regelingen (actuarieel
risico en beleggingsrisico)
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Niet toegestaan IFRS strikter
Geen specifieke regels, wellicht
ook behandeld als ‘postemployment
benefit’
Toegezegde bijdrageregeling
tenzij nog enige juridische of
feitelijke verplichting bij
werkgever
Indien toekomstig economisch
voordeel
NL strikter
IFRS strikter
Strijdig

12B PENSIOENVOORZIENINGEN [NIEUWE RICHTLIJN]
Nederlandse wet- en regelgeving
1.8 Amortisatie past service Geen nadere bepalingen
omtrent aanpassing
amortisatieschema
2 Presentatie
2.1 Pensioenlast in winst-enverliesrekening
2.2 Verschuldigde premie bij
toegezegde bijdrageregeling
3 Toelichting
3.1 Eventuele zeer beperkte extra
verplichtingen bij een
toegezegde bijdrageregeling
-95-
IFRS Conclusie
Amortisatieschema mag niet
worden aangepast behalve bij
beëindiging of belangrijke
inkrimping van de
pensioenregeling
Afzonderlijke presentatie Geen verplichting tot
afzonderlijke presentatie
Afzonderlijke presentatie in
de balans
Geen verplichting tot
afzonderlijke presentatie
IFRS strikter
NL strikter
NL strikter
Vermelding Niet van toepassing NL eist meer
toelichting
3.2 Voorwaardelijke indexaties Vermelding Geen eis tot afzonderlijke
vermelding, wel actuariële
veronderstellingen
3.3 Verbonden partijen Geen specifieke bepalingen Vermelding van transacties met
pensioenuitvoeringsorganisaties
en van informatie omtrent de
pensioenregeling van ‘key
management personnel’
1 Grondslagen
1.1 Verwerken overgangsverplichting
NL eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting
IAS 19.155 vermeldt voor het verwerken van de overgangsverplichting dat een onherroepelijke
keuze moet worden gemaakt tussen verwerking als stelselwijziging, of indien wordt overgegaan
van IAS 19 (1993) naar IAS 19 (1998) een lineaire toerekening aan het resultaat in een periode
van vijf jaar. Voor de overgang van IAS 19 (revised 1998) naar IAS 19 (revised 2000) en van
IAS 19 (revised 2000) naar IAS 19 (revised 2002) geldt dat er sprake is van een stelselwijziging.
De terugwerkende kracht is vervolgens beperkt tot de periode vanaf het moment waarop de
onderneming de overige bepalingen van deze standaard is gaan toepassen (IAS 19.160).

De Richtlijnen (RJ 271.353) vermelden dat als de overgangsverplichting hoger of lager uitkomt
dan de verplichting gewaardeerd op basis van de voorheen toegepaste grondslag, de rechtspersoon
voor de verwerking van die verhoging of verlaging een onherroepelijke keuze dient te
maken tussen behandeling als een stelselwijziging of een lineaire toerekening aan het resultaat in
een periode die overeenkomt met de verwachte gemiddelde resterende diensttijd van de op het
overgangstijdstip aanwezige actieve werknemers. Bij de keuze voor verwerking als stelselwijziging
is het niet vereist de vergelijkende cijfers aan te passen. Het niet aanpassen van de
vergelijkende cijfers dient te worden vermeld.
1.2 Onderscheid toegezegde pensioen- en beschikbare premieregeling
Onder de nieuwe RJ 271.303 wordt een toegezegde bijdrageregeling gedefinieerd als een door de
rechtspersoon overeengekomen bijdrage betaald aan het fonds waarbij er geen of slechts een zeer
beperkte kans is dat een verplichting voor de rechtspersoon ontstaat tot het betalen van
aanvullende bijdragen als er sprake is van een tekort bij het fonds. Het actuariële risico, inclusief
het beleggingsrisico, ligt niet of slechts in zeer beperkte mate bij de rechtspersoon. In IAS 19 is er
slechts sprake van een toegezegde bijdrageregeling (defined contribution plan) indien de
werkgever geen in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft om verdere bijdragen te
betalen indien het fonds niet over voldoende activa beschikt om alle personeelsbeloningen te
betalen die verband houden met werknemersprestaties in de huidige periode en in voorgaande
perioden. Daarmee zal er onder IFRS minder snel sprake zijn van een toegezegde bijdrageregeling
en is IFRS dus strikter.
1.3 Bedrijfstakpensioenfonds
In de Richtlijn RJ 271 Personeelsbeloningen-nieuw wordt geconstateerd dat een rechtspersoon
aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds normaliter geen verplichting heeft tot het voldoen
van aanvullende bijdragen (niet zijnde een verhoging van de toekomstige premies) als sprake is
van een tekort, en voorts evenmin, mede door het wisselende bestand van aangeslotenen,
normaliter recht heeft op overschotten. Veelal zal daarom sprake zijn van een toegezegde
bijdrageregeling (RJ 271.310). IAS 19 kent een dergelijke bepaling niet. De beoordeling of
sprake is van een toegezegde bijdrageregeling of een toegezegd-pensioenregeling dient plaats te
vinden op basis van de daarvoor geldende criteria (actuarieel risico en beleggingsrisico berusten
wel of niet bij de werkgever).
1.4 Toepassing US GAAP
Volgens RJ Richtlijn 271.309 mogen FAS 87 en andere US GAAP-standaarden op het terrein van
pensioenverplichtingen worden gehanteerd door ondernemingen die voor externe of interne
doeleinden een balans en winst-en-verliesrekening conform US GAAP opstellen en mits dit
wederom integraal en consistent gebeurt. IAS 19 staat dit niet toe.
-96-

1.5 Verwerking pre-pensioen en VUT-regelingen
12B PENSIOENVOORZIENINGEN [NIEUWE RICHTLIJN]
Volgens RJ Richtlijn 271.301 wordt een pre-pensioenregeling verantwoord als een pensioenregeling.
Dit geldt ook onder IAS 19. Een VUT-regeling daarentegen wordt volgens Richtlijn
271.402 verantwoord als een ‘andere uitgestelde beloning’ (other long-term benefit). IAS 19 gaat
niet specifiek in op de verwerking van vervroegde uittredingsregelingen waardoor het mogelijk is
dat deze als ‘post-employment benefit’ worden verantwoord in plaats van als ‘other long-term
benefit’. De specifieke bepalingen en omstandigheden moeten daarbij worden meegenomen. De
Nederlandse grondslagen zijn op dit punt dus strikter.
1.6 Verzekerde regeling
Richtlijn 271.313-314 bevat nadere bepalingen omtrent de classificatie van pensioenregelingen
indien deze ondergebracht zijn bij een verzekeringsmaatschappij. In dat geval moet de
pensioenregeling worden geclassificeerd bij de werkgever als een toegezegde bijdrageregeling
tenzij de rechtspersoon nog een meer dan zeer beperkt resterend actuarieel, inclusief beleggings-,
risico loopt. In IAS 19, par. 39-42 wordt een bij een verzekeringsmaatschappij ondergebrachte
regeling slechts als toegezegde bijdrageregeling behandeld indien er geen enkele juridische of
feitelijk verplichting bestaat om nog aanvullende bedragen te betalen aan werknemer of
verzekeringsmaatschappij. Bovendien zijn nadere bepalingen opgenomen omtrent de vraag op
welke wijze de (potentiële) vorderingen op de verzekeringsmaatschappij moeten worden
verantwoord. IFRS is dus strikter dan de Nederlandse richtlijnen.
1.7 Waardering van overschot in pensioenregeling
Indien er sprake is van een overschot in de toegezegde bijdrageregeling moet worden nagegaan of
een actiefpost moet worden verantwoord. Zowel de Richtlijnen (RJ 271.321 sub 2) als IFRS
(IAS 19.58(b)(ii)) laten daarbij het maximaal te activeren bedrag afhangen van de verwachte
economische voordelen die daaruit kunnen voortvloeien aan de werkgever. De Richtlijnen
(RJ 271.323) stellen daarbij echter tevens als eis dat de werkgever daarover ook voldoende
beschikkingsmacht heeft, blijkend uit de feitelijke situatie. Bijvoorbeeld, indien de statuten van
het pensioenfonds bepalen dat een overschot niet mag worden gerestitueerd, is er geen sprake van
beschikkingsmacht. Op dit punt zijn IFRS en de Nederlandse Richtlijnen dus strijdig.
1.8 Toerekening past service costs
Bij toekenning van voorwaardelijke additionele pensioenrechten kunnen past service costs
ontstaan die moeten worden geamortiseerd over de gemiddelde periode tot aan het moment dat zij
onvoorwaardelijk worden. Dit geldt zowel onder de Richtlijnen (RJ 271.337) als onder IFRS
(IAS 19.96). IAS 19 geeft vervolgens in par. 99 aan dat het amortisatieschema niet tussentijds
mag worden aangepast bij wijziging van het gemiddelde, behalve indien er sprake is van een
-97-

eëindiging of inkrimping van de regeling. De Richtlijnen gaan hierop niet in. IFRS is dus
enigszins strikter op dit punt.
2 Presentatie
2.1 Presentatie pensioenlast in winst-en-verliesrekening
Volgens de wet (art. 2:377 BW) en de Richtlijnen (RJ 271.350) moet de pensioenlast afzonderlijk
in de winst-en-verliesrekening worden gepresenteerd. IAS 19 bevat een dergelijke verplichting
niet. De Nederlandse grondslagen zijn dus strikter.
2.2 Presentatie verschuldigde premie bij toegezegde bijdrageregeling in de balans
Volgens de wet (art. 2:375 BW) en de Richtlijnen (RJ 271.350) moet de verschuldigde premie bij
een toegezegde bijdrageregeling afzonderlijk in de balans worden gepresenteerd. IAS 19 bevat
een dergelijke eis niet. De Nederlandse grondslagen zijn dus strikter.
3 Toelichting
3.1 Vermelding eventuele zeer beperkte extra verplichtingen bij een toegezegde
bijdrageregeling
Zoals bovenstaand in paragraaf 1.2 beschreven kan onder de Nederlandse Richtlijnen een
pensioenregeling waarbij de werkgever naast de te betalen premie nog een zeer beperkte
verplichting behoudt tot een extra betaling bij tekorten nog als toegezegde bijdrageregeling
worden geclassificeerd. Echter, in dat geval moet een toelichting worden gegeven op deze
potentiële verplichting en de hoogte van de extra bijdragen die mogelijkerwijs moeten worden
betaald alsmede een beschrijving van de financieringsovereenkomst tussen werkgever en
pensioenfonds (RJ 271.351). Onder IAS 19 is dit niet van toepassing omdat bij een dergelijke
verplichting classificatie moet plaatsvinden als toegezegd pensioenregeling. De Nederlandse
Richtlijnen eisen dus meer toelichting.
3.2 Voorwaardelijke indexaties
Richtlijn 271.351 verplicht ondernemingen om aan te geven welke verplichtingen zijn aangegaan
in de zin van voorwaardelijke indexaties en of en op welke wijze deze zijn verwerkt in de
jaarrekening. IAS 19 bevat een dergelijke specifieke eis niet, maar verplicht wel tot een
beschrijving van de belangrijkste actuariële veronderstellingen die zijn gehanteerd. De
Nederlandse Richtlijnen eisen dus meer toelichting.
-98-

3.3 Verbonden partijen
12B PENSIOENVOORZIENINGEN [NIEUWE RICHTLIJN]
Volgens IAS 19 moeten verhoudingen en transacties met pensioenuitvoeringsorganen alsmede
pensioenregelingen van ‘key management personnel’ als transacties met verbonden partijen
worden toegelicht. De Nederlandse Richtlijnen vereisen dit niet.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 271 Personeelsbeloningen (aangepast 2002)
• Richtlijn 271 (nieuw) Personeelsbeloningen-Nieuw (2003)
• IAS 19 Employee Benefits (revised 2002)
-99-

13 Voorzieningen voor latente belastingen
1 Grondslagen
1.1 Waardering
1.2 Belastinglatentie over
de herwaarderingsreserve
1.3 Fiscale eenheid
2 Presentatie
2.1 Presentatie actieve
latentie
3 Toelichting
3.1 Vermelding expiratiedatum
niet in aanmerking
genomen latente
belastingvorderingen
Nederlandse wet- en regelgeving
-100-
IFRS Conclusie
Nominale of contante waarde Nominale waarde IFRS strikter
Aanbevolen Verplicht IFRS strikter
Diverse bepalingen Geen bepalingen opgenomen NL strikter
Presentatie als vlottend of als
vast actief is toegestaan
3.2 Looptijden latenties Vermelding van looptijden van
actieve en passieve latenties
3.3 Overige toelichting Niet-beursgenoteerde ondernemingen
wordt slechts aanbevolen
om bepaalde door IFRS
voorgeschreven informatie op
te nemen
Slechts presentatie als vast
actief is toegestaan
IFRS strikter
Vermelding niet vereist Vermelding vereist IFRS eist meer
toelichting
Geen specifieke regel NL eist meer
toelichting
IAS schrijft voor alle ondernemingen
de volgende informatie
voor:
• Cijfermatige aansluiting
tussen effectieve en toepasselijke
belastingdruk
• Samenstelling van actieve
en passieve latentie en
belastingbate en -last
• Onderbouwing van waarschijnlijkheid
van de realisatie
van actieve latentie
IFRS eist meer
toelichting

1 Grondslagen
1.1 Waardering
13 VOORZIENINGEN VOOR LATENTE BELASTINGEN
RJ 272.404 schrijft voor dat waardering van latenties in de balans tegen nominale dan wel tegen
contante waarde dient te geschieden. IAS 12.53 stelt dat belastinglatenties niet tegen contante
waarde mogen worden gewaardeerd.
1.2 Belastinglatentie over de herwaarderingsreserve
Artikel 2:390 lid 5 BW bepaalt dat in de toelichting uiteen wordt gezet, of en op welke wijze in
samenhang met herwaardering rekening wordt gehouden met de invloed van belastingen op vermogen
en resultaat. De Richtlijnen stellen dat er in de literatuur geen overeenstemming is te vinden
over de vraag of het niet opnemen van een belastinglatentie in samenhang met herwaardering
in overeenstemming is met de eis van een getrouwe weergave van het vermogen. Als gevolg hiervan
laat RJ 272.304 het al dan niet opnemen van een belastinglatentie bij een herwaardering vrij.
Indien geen belastinglatentie wordt opgenomen, dient dit te worden toegelicht onder vermelding
van de kwantitatieve effecten.
IAS 12.20 verplicht tot het vormen van een voorziening voor latente belastingen bij herwaardering;
deze voorziening dient ten laste van de herwaarderingsreserve te worden gevormd.
1.3 Fiscale eenheid
RJ 272.8 bevat allerlei bepalingen met betrekking tot de allocatie van belasting binnen een fiscale
eenheid.
IFRS bevat dergelijke bepalingen niet.
2 Presentatie
2.1 Presentatie actieve latentie
In Richtlijn 272.602 staat dat latente belastingvorderingen op een afzonderlijke regel dienen te
worden opgenomen onder de financiële vaste activa of onder de vlottende activa. Ingevolge IAS
12 is het niet toegestaan om latente belastingen onder de vlottende activa op te nemen (IAS 12.69
en 70).
-101-

3 Toelichting
3.1 Vermelding expiratiedatum niet in aanmerking genomen latente belastingvorderingen
IAS 12.81(e) vereist dat van de niet bij het bepalen van de latente belastingvorderingen en -
verplichtingen in aanmerking genomen latente belastingvorderingen (bijvoorbeeld uit hoofde van
voorwaartse verliescompensatie), het tijdstip van expiratie moet worden vermeld (indien van
toepassing). RJ 272 bevat een dergelijke verplichting niet.
3.2 Looptijden latenties
De Richtlijnen bepalen dat informatie moet worden opgenomen omtrent de looptijden van actieve
en passieve latenties (RJ 272.602). IAS 12 kent een dergelijke expliciete bepaling niet.
3.3 Overige toelichting
In de Richtlijn zijn de toelichtingseisen voor het grootste deel in overeenstemming gebracht met
de eisen van IAS 12. De volgende eisen zijn ingevolge de Richtlijn slechts verplicht voor beursgenoteerde
vennootschappen in de geconsolideerde jaarrekening:
• een cijfermatige aansluiting tussen effectieve en toepasselijke belastingdruk (RJ 272.704);
• de samenstelling van de actieve en passieve belastinglatenties en van de belastingbate en -
last naar belastbare tijdelijke verschillen, verrekenbare tijdelijke verschillen, beschikbare
voorwaartse verliescompensatie en toekomstige verrekeningsmogelijkheden (RJ 272.709);
• onderbouwing van waarschijnlijkheid van de realisatie van actieve latentie, indien (RJ
272.713):
- de realisatie van de latentie uitsluitend afhankelijk is van toekomstige belastbare
winsten (niet zijnde belastbare tijdelijke verschillen);
- de onderneming een fiscaal verlies heeft geleden in het boekjaar of in de daaraan
voorafgaande perioden.
Deze informatie-eisen zijn aanbevolen voor overige ondernemingen.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 272 Belastingen naar de winst (aangepast 2003)
• IAS 12 Income Taxes (revised 2000)
• SIC 21 Income Taxes – Recovery of Revalued Non-Depreciable Assets (2000)
• SIC 25 Income Taxes – Changes in the Tax Status of an Enterprise or Its
Shareholders (2000)
-102-

14a Schulden [huidige Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans
(‘recognition’)
1.2 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
1.3 Waardering schulden
die worden aangehouden
voor handelsdoeleinden
2 Presentatie
2.1 Rubricering kortlopend
deel langlopende schuld
2.2 Classificatie bij samengestelde
financiële instrumenten
2.3 Wijziging van de classificatie
schuld of eigen
vermogen
2.4 Specificatie van schulden
Nederlandse wet- en regelgeving
-103-
14A SCHULDEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
IFRS Conclusie
Geen specifieke regels Indien men partij wordt bij een
contract
Bij overdracht risico’s aan derden
(ontwerp-Richtlijn)
Nominale waarde of amortisatiewaarde
Kortlopend deel van langlopende
schuld rubriceren onder
kort- of langlopende schuld
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
mogen afzonderlijk
worden gerubriceerd; indien
niet afzonderlijk gerubriceerd,
dan in toelichting aangeven hoe
verwerkt
Eenmaal gekozen classificatie
(eigen of vreemd vermogen)
mag onder voorwaarden worden
gewijzigd
Wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Reële waarde, wijzigingen in de
reële waarde worden in de
winst-en-verliesrekening verwerkt
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Rubriceren als kortlopend IFRS strikter
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
afzonderlijk
rubriceren
Eenmaal gekozen classificatie
mag niet worden gewijzigd
Uitvoerige specificatie vereist Specificatie beperkt tot handelscrediteuren,
schulden uit
hoofde van belastingen en
schulden die niet rentedragend
zijn
IFRS strikter
IFRS strikter
NL strikter

3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings-
en resultaatbepalingsgrondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Geen specifieke
toelichtingseisen
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Presentatie
4.1 Presentatie schulden
aangehouden voor
handelsdoeleinden
4.2 Classificatie
kortlopend/langlopend
bij herfinanciering of
uitstel aflossing
overeengekomen na
balansdatum
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
Schulden zonder
betalingstermijn dienen te
worden gerangschikt onder de
langlopende schulden als deze
na één jaar kunnen worden
opgeëist
Betrekken bij classificatie van
kortlopend/langlopend deel
schulden indien herfinanciering
is geformaliseerd voor het
moment van opmaken van de
jaarrekening
-104-
IFRS Conclusie
Specifieke toelichtingseisen (zie
tekst)
IFRS eist
meer
toelichting
IFRS Conclusie
Schulden die primair worden
aangehouden op basis van
handelsdoeleinden dienen als
kortlopende schuld
gepresenteerd te worden,
onafhankelijk van de
opeisbaarheid
Niet betrekken bij classificatie
van kortlopend/langlopend deel
schulden
Strijdig
Strijdig
Sinds de jaareditie 2001 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is ontwerp-Richtlijn 290a
‘Financiële instrumenten: verwerking en waardering’ opgenomen. De ontwerp-Richtlijn is gelijk
aan IAS 39 (2000). De voorstellen van de IASB tot verbetering van IAS 39 (2003) zijn op een
zodanig tijdstip (december 2003) verschenen, dat het niet mogelijk was om deze op te nemen in
een aangepaste ontwerp-Richtlijn. Derhalve heeft de RJ besloten de ontwerp-Richtlijn nog niet te
wijzigen. Omdat de huidige Richtlijn met betrekking tot schulden op dit moment nog van
toepassing is, worden in dit hoofdstuk (in 14a) eerst de verschillen tussen IAS 39 (2000) en de
huidige Richtlijn behandeld en daarna (in 14b) de verschillen tussen IAS 39 (2000) en de
ontwerp-Richtlijn.

-105-
14A SCHULDEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
Op grond van Richtlijn 290 met betrekking tot financiële instrumenten dient informatie in de toelichting
omtrent schulden te worden opgenomen. Aangezien in Richtlijn 290 de tekst van IAS 32
vrijwel geheel is overgenomen, wordt in het kader van deze publicatie deze informatieverschaffing
niet uitgewerkt.
1 Grondslagen
1.1 Opname op de balans (‘recognition’)
De Richtlijnen bevatten geen specifieke bepalingen voor de passivering van financiële
instrumenten.
IAS 39 bevat specifieke bepalingen voor de vraag wanneer een financieel instrument moet worden
gepassiveerd. Par. 27 bepaalt dat een onderneming een financieel instrument op de balans
opneemt zodra zij partij wordt in de contractuele bepalingen van het financiële instrument. Dit
geldt zowel voor primaire financiële instrumenten als voor derivaten. Wel kan het bij derivaten
voorkomen dat zij moeten worden geactiveerd/gepassiveerd, maar dat de waarde nihil is, zodat
bij eerste opneming in de balans per saldo niets verschijnt. Ter illustratie kan daarbij worden
gedacht aan een valutatermijntransactie waarbij bij sluiting de prestatie en tegenprestatie een
gelijke reële waarde hebben. De reële waarde van het instrument is daarmee nihil en er wordt dus
per saldo niets geactiveerd/gepassiveerd.
Inzake specifieke soorten transacties in de juridische vorm van een lease gelden bijzondere
recognitioncriteria ingevolge SIC 27 (zie verder hoofdstuk 23 ‘Leasing’). Ontwerp-Richtlijn
292.2 is in overeenstemming met SIC 27.
1.2 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de Richtlijn is geen specifieke bepaling opgenomen omtrent ‘derecognition’. In de Richtlijnen
is in ontwerp-Richtlijn 130.110 wel een algemene bepaling opgenomen omtrent de
‘derecognition’ van activa en passiva. Een post van het vreemd vermogen dient niet langer in de
balans te worden opgenomen indien de transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle risico’s met
betrekking tot de post van het vreemd vermogen aan een derde zijn overgedragen. Deze alinea zal
voorlopig de status van ontwerp-Richtlijn behouden in afwachting van de ontwikkelingen met
betrekking tot de implementatie van IAS 39 in de Richtlijnen.
IAS 39 gaat zeer gedetailleerd op de ‘derecognition’ van activa en passiva in. Ten aanzien van
financiële passiva geldt (par. 57) dat deze van de balans af gaan wanneer de verplichting
verdwijnt, met andere woorden, wanneer de onderneming van de in het contract genoemde
verplichtingen wordt ontheven of wanneer de verplichtingen worden gecanceld of wanneer deze
expireren. Het kan daarbij niet alleen gaan om het kwijtschelden van een schuld, of het aflossen
van een lening, maar ook om het overdragen van een lening, mits daarbij geen garantie,
terugverkoopverplichting of terugkooprecht anders dan tegen de dan geldende marktwaarde
wordt overeengekomen.

Voorts kent IAS 39 zeer specifieke regels voor allerlei verschillende situaties (IAS 39.47-65).
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemd vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft overgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is,
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
1.3 Waardering schulden die worden aangehouden voor handelsdoeleinden
Schulden worden ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving tegen nominale waarde (aflossingswaarde,
amortisatiewaarde) gewaardeerd. IAS 39 schrijft voor dat schulden die niet voor
handelsdoeleinden worden aangehouden, tegen amortisatiewaarde worden gewaardeerd. Ingevolge
IAS 39.93 dienen financiële passiva die worden aangehouden voor handelsdoeleinden te
worden gewaardeerd tegen reële waarde. Als de reële waarde niet betrouwbaar kan worden
vastgesteld, dient waardering plaats te vinden tegen amortised cost. Een wijziging in de reële
waarde van een financieel passief dat wordt aangehouden voor handelsdoeleinden dient in het
resultaat te worden verwerkt in de periode waarin de waardewijziging zich voordoet.
2 Presentatie
2.1 Rubricering kortlopend deel langlopende schuld
Artikel 2:375 lid 6 BW bepaalt dat het bedrag van het kortlopende deel van de langlopende
schulden moet worden vermeld. Dit kan door opname van dit bedrag onder de kortlopende schulden
dan wel door afzonderlijke vermelding ervan in de toelichting indien het kortlopende deel
onder de langlopende schulden wordt opgenomen. IAS 1 laat niet toe dat het kortlopende deel
van opgenomen leningen als deel van de langlopende schulden wordt verantwoord, tenzij de
onderneming de intentie heeft de verplichting op langlopende basis te herfinancieren (IAS1.63).
Deze intentie moet worden ondersteund door een (herfinancierings)overeenkomst die is afgesloten
vóór de vaststelling van de jaarrekening. Een aanwijzing hiervoor is bijvoorbeeld dat de
rechtspersoon inmiddels langlopende leningen heeft uitgegeven.
2.2 Classificatie bij samengestelde financiële instrumenten
Zowel de RJ (RJ 290.108) als de IASB (IAS 32.5) definieert een financiële verplichting als elke
overeengekomen verplichting om:
• liquide middelen of een ander financieel actief aan een andere partij over te dragen; of
• financiële instrumenten te ruilen met een andere partij onder voorwaarden die potentieel
nadelig zijn.
-106-

-107-
14A SCHULDEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
De RJ (RJ 290.108) en de IASB (IAS 32.5) definiëren een eigen-vermogensinstrument als elke
overeenkomst die het overblijvende recht omvat op een aandeel in de activa van een partij, na
aftrek van alle verplichtingen.
IAS 32.23 bepaalt dat indien een financieel instrument zowel een schuld- als een eigen-vermogenscomponent
bevat, deze beide componenten afzonderlijk moeten worden geclassificeerd
onder respectievelijk het vreemd en het eigen vermogen. Deze methodiek heeft de voorkeur van
de RJ (RJ 290.212). Daarnaast staan de Richtlijnen toe de schuld- en eigen-vermogenscomponent
niet afzonderlijk te classificeren. In de toelichting moet dan wel worden aangegeven hoe deze
instrumenten zijn verwerkt. Instrumenten die weliswaar met elkaar zijn verbonden maar als
afzonderlijke instrumenten zijn te identificeren, zoals een obligatielening met warrants, moeten
ook volgens de RJ afzonderlijk worden gepresenteerd (RJ 290.213).
2.3 Wijziging van de classificatie schuld of eigen vermogen
De Richtlijnen bepalen dat bij het ontstaan van een financieel instrument, dit instrument wordt
geclassificeerd als schuld of als eigen vermogen al naar gelang de economische realiteit van de
contractuele overeenkomst (RJ 290.201). Uitdrukkelijk wordt bepaald dat de juridische vorm van
het contract voor de classificatie niet van belang is. Indien later de aard van het instrument verandert
door wijziging van de contractvoorwaarden of besluiten van de leiding, wordt de mogelijkheid
opengelaten de oorspronkelijke classificatie te wijzigen (RJ 290.203). IAS 32.19 staat
niet toe een eenmaal gekozen classificatie aan te passen aan een gewijzigde economische realiteit
(wel bij een wijziging van de juridische contractvoorwaarden).
2.4 Specificatie van schulden
Artikel 2:375 lid 1 BW geeft aan welke posten afzonderlijk onder de schulden dienen te worden
opgenomen. Het gaat om:
• obligatieleningen, pandbrieven en andere leningen met afzonderlijke vermelding van de converteerbare
leningen;
• schulden aan kredietinstellingen;
• ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen voorzover niet reeds op actiefposten in mindering
gebracht;
• schulden aan leveranciers en handelskredieten;
• te betalen wissels en cheques;
• schulden aan groepsmaatschappijen;
• schulden aan rechtspersonen en vennootschappen die een deelneming hebben in de
rechtspersoon of waarin de rechtspersoon een deelneming heeft, voorzover niet reeds als
‘schuld aan groepsmaatschappij’ vermeld;
• schulden ter zake van belastingen en premies van sociale verzekering;
• schulden ter zake van pensioenen;
• overige schulden.

Volgens IAS 1.66 dienen de volgende schulden afzonderlijk te worden opgenomen:
• handelscrediteuren;
• belastingschulden;
• schulden die niet rentedragend zijn.
3 Toelichting
3.1 Informatie over waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
IAS 39 schrijft tevens informatieverschaffing voor aangaande de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen
(IAS 39.167):
• de gehanteerde methoden en veronderstellingen gebruikt voor de bepaling van de reële
waarde;
• indien de reële waarde niet betrouwbaar kan worden bepaald, een omschrijving voor welke
categorieën schulden dit geldt en (indien mogelijk) een indicatie van de range van schattingen
waarbinnen de reële waarde zich waarschijnlijk bevindt.
De volgende informatie omtrent financiële instrumenten dient te worden opgenomen (IAS
39.170):
• het cumulatieve bedrag van de winsten en verliezen van tegen reële waarde gewaardeerde
financiële instrumenten dat direct in het eigen vermogen is verwerkt;
• informatie omtrent de reële waarde indien deze niet betrouwbaar kan worden vastgesteld;
• belangrijke posten van inkomsten, uitgaven, winsten en verliezen als gevolg van financiële
activa of financiële passiva;
• veranderingen van waarderingsmethode als gevolg van reclassificatie inclusief de reden en
de gevolgen;
• de aard en hoeveelheid van elke waardevermindering of terugneming van waardevermindering
afzonderlijk per belangrijke categorie van financiële activa of passiva.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Presentatie
4.1 Presentatie schulden aangehouden voor handelsdoeleinden
Schulden die primair worden aangehouden op basis van handelsdoeleinden dienen als
kortlopende schuld gepresenteerd te worden (IAS 1.57). De Richtlijn kent een dergelijke bepaling
niet en stelt dat schulden zonder betalingstermijn dienen te worden gerangschikt onder de
kortlopende schulden als deze uiterlijk met één jaar kunnen worden opgeëist (RJ 250.105).
-108-

-109-
14A SCHULDEN [HUIDIGE RICHTLIJN]
4.2 Classificatie kortlopend/langlopend bij herfinanciering of uitstel aflossing
overeengekomen na balansdatum
Een overeenkomst tot herfinanciering of uitstel van aflossing van een schuld die wordt
overeengekomen na balansdatum en voor vaststelling van de jaarrekening wordt niet betrokken
bij de classificatie van de schuld als kortlopend of langlopend (IAS 1.63). Volgens de Richtlijn
dienen langlopende schulden die volgens overeenkomst binnen een jaar tot afwikkeling komen
als langlopende schuld gerubriceerd te blijven indien de rechtspersoon voornemens is de
betreffende schuld te herfinancieren op langetermijnbasis, en tevens deze herfinanciering ook is
geformaliseerd vóór het moment van opmaken van de jaarrekening (RJ 250.105a).

14b Schulden [ontwerp-Richtlijn]
1 Grondslagen
1.1 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
2 Presentatie
2.1 Rubricering kortlopend
deel langlopende schuld
2.2 Classificatie bij samengestelde
financiële instrumenten
2.3 Wijziging van de classificatie
schuld of eigen
vermogen
2.4 Specificatie van schulden
2.5 Presentatie schulden
aangehouden voor
handelsdoeleinden
Nederlandse wet- en regelgeving
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
Kortlopend deel van langlopende
schuld rubriceren onder
kort- of langlopende schuld
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
mogen afzonderlijk
worden gerubriceerd; indien
niet afzonderlijk gerubriceerd,
dan in toelichting aangeven hoe
verwerkt
Eenmaal gekozen classificatie
(eigen of vreemd vermogen)
mag onder voorwaarden worden
gewijzigd
-110-
IFRS Conclusie
Indien alle of nagenoeg alle
economische voordelen en
risico’s zijn overgedragen; zo
niet, dan naarmate control is
overgedragen
IFRS strikter
Rubriceren als kortlopend IFRS strikter
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
afzonderlijk
rubriceren
Eenmaal gekozen classificatie
mag niet worden gewijzigd
Uitvoerige specificatie vereist Specificatie beperkt tot handelscrediteuren,
schulden uit
hoofde van belastingen en
schulden die niet rentedragend
zijn
Schulden zonder
betalingstermijn dienen te
worden gerangschikt onder de
kortlopende schulden als deze
uiterlijk met één jaar kunnen
worden opgeëist
Schulden die primair worden
aangehouden op basis van
handelsdoeleinden dienen als
kortlopende schuld
gepresenteerd te worden
IFRS strikter
IFRS strikter
NL strikter
Strijdig

2.6 Classificatie
kortlopend/langlopend
bij herfinanciering of
uitstel aflossing
overeengekomen na
balansdatum
3 Toelichting
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Betrekken bij classificatie van
kortlopend/langlopend deel
schulden indien herfinanciering
is geformaliseerd voor het
moment van opmaken van de
jaarrekening
-111-
14B SCHULDEN [ONTWERP-RICHTLIJN]
IFRS Conclusie
Niet betrekken bij classificatie
van kortlopend/langlopend deel
schulden
– – –
1.1 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
Strijdig
In de herziene IAS 39 (2003) wordt ten aanzien van de criteria voor ‘derecognition’ van overige
financiële vaste activa verduidelijkt dat een actief of een post van het vreemde vermogen niet
langer op de balans wordt opgenomen wanneer de onderneming alle of nagenoeg alle
economische voordelen en risico’s heeft oevrgedragen. Indien dit niet eenduidig te beoordelen is
dient te worden beoordeeld of de onderneming de beschikkingsmacht heeft over het actief. Indien
en voorzover de onderneming de beschikkingsmacht heeft behouden via ‘continuing
involvement’ blijft het actief op de balans (IAS 39.20-23).
2 Presentatie
2.1 Rubricering kortlopend deel langlopende schuld
Artikel 2:375 lid 6 BW bepaalt dat het bedrag van het kortlopende deel van de langlopende
schulden moet worden vermeld. Dit kan door opname van dit bedrag onder de kortlopende schulden,
dan wel door afzonderlijke vermelding ervan in de toelichting indien het kortlopende deel
onder de langlopende schulden wordt opgenomen. IAS 1 laat niet toe dat het kortlopende deel
van opgenomen leningen als deel van de langlopende schulden wordt verantwoord, tenzij de
onderneming de intentie heeft de verplichting op langlopende basis te herfinancieren (IAS1.63).
Deze intentie moet worden ondersteund door een (herfinancierings)overeenkomst die is afgesloten
vóór de vaststelling van de jaarrekening. Een aanwijzing hiervoor is bijvoorbeeld dat de
rechtspersoon inmiddels langlopende leningen heeft uitgegeven.

2.2 Classificatie bij samengestelde financiële instrumenten
Zowel de RJ (RJ 290.108) als de IASB (IAS 32.5) definieert een financiële verplichting als elke
overeengekomen verplichting om:
• liquide middelen of een ander financieel actief aan een andere partij over te dragen; of
• financiële instrumenten te ruilen met een andere partij onder voorwaarden die potentieel
nadelig zijn.
De RJ (RJ 290.108) en de IASB (IAS 32.5) definiëren een eigen-vermogensinstrument als elke
overeenkomst die het overblijvende recht omvat op een aandeel in de activa van een partij, na
aftrek van alle verplichtingen.
IAS 32.23 bepaalt dat indien een financieel instrument zowel een schuld- als een eigen-vermogenscomponent
bevat deze beide componenten afzonderlijk moeten worden geclassificeerd onder
respectievelijk het vreemd en het eigen vermogen. Deze methodiek heeft de voorkeur van de RJ
(RJ 290.212). Daarnaast staan de Richtlijnen toe de schuld- en eigen-vermogenscomponent niet
afzonderlijk te classificeren. In de toelichting moet dan wel worden aangegeven hoe deze instrumenten
zijn verwerkt. Instrumenten die weliswaar met elkaar zijn verbonden, maar als
afzonderlijke instrumenten zijn te identificeren, zoals een obligatielening met warrants, moeten
ook volgens de RJ afzonderlijk worden gepresenteerd (RJ 290.213).
2.3 Wijziging van de classificatie schuld of eigen vermogen
De Richtlijnen bepalen dat bij het ontstaan van een financieel instrument, dit instrument wordt
geclassificeerd als schuld of als eigen vermogen al naar gelang de economische realiteit van de
contractuele overeenkomst (RJ 290.201). Uitdrukkelijk wordt bepaald dat de juridische vorm van
het contract voor de classificatie niet van belang is. Indien later de aard van het instrument verandert
door wijziging van de contractvoorwaarden of besluiten van de leiding, wordt de mogelijkheid
opengelaten de oorspronkelijke classificatie te wijzigen (RJ 290.203). IAS 32.19 staat
niet toe een eenmaal gekozen classificatie aan te passen aan een gewijzigde economische realiteit
(wel bij een wijziging van de juridische contractvoorwaarden).
2.4 Specificatie van schulden
Artikel 2:375 lid 1 BW geeft aan welke posten afzonderlijk onder de schulden dienen te worden
opgenomen. Het gaat om:
• obligatieleningen, pandbrieven en andere leningen met afzonderlijke vermelding van de converteerbare
leningen;
• schulden aan kredietinstellingen;
• ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen voorzover niet reeds op actiefposten in mindering
gebracht;
• schulden aan leveranciers en handelskredieten;
-112-

-113-
14B SCHULDEN [ONTWERP-RICHTLIJN]
• te betalen wissels en cheques;
• schulden aan groepsmaatschappijen;
• schulden aan rechtspersonen en vennootschappen die een deelneming hebben in de
rechtspersoon of waarin de rechtspersoon een deelneming heeft, voorzover niet reeds als
‘schuld aan groepsmaatschappij’ vermeld;
• schulden ter zake van belastingen en premies van sociale verzekering;
• schulden ter zake van pensioenen;
• overige schulden.
Volgens IAS 1.66 dienen de volgende schulden afzonderlijk te worden opgenomen:
• handelscrediteuren;
• belastingschulden;
• schulden die niet rentedragend zijn.
2.5 Presentatie schulden aangehouden voor handelsdoeleinden
Schulden die primair worden aangehouden op basis van handelsdoeleinden dienen als kortlopende
schuld gepresenteerd te worden (IAS 1.57); dit is onafhankelijk van de eventuele
opeisbaarheid van de schuld. De Richtlijn kent een dergelijke bepaling niet en stelt dat schulden
zonder betalingstermijn slechts worden gerangschikt onder de kortlopende schulden als deze
uiterlijk met één jaar kunnen worden opgeëist (RJ 250.105); opeisbaarheid na één jaar leidt tot
een rubricering als langlopende schuld.
2.6 Classificatie kortlopend/langlopend bij herfinanciering of uitstel aflossing
overeengekomen na balansdatum
Een overeenkomst tot herfinanciering of uitstel van aflossing van een schuld die wordt
overeengekomen na balansdatum en voor vaststelling van de jaarrekening, wordt niet betrokken
bij de classificatie van de schuld als kortlopend of langlopend (IAS 1.63). Volgens de Richtlijn
dienen langlopende schulden die volgens overeenkomst binnen een jaar tot afwikkeling komen
als langlopende schuld gerubriceerd te blijven indien de rechtspersoon voornemens is de
betreffende schuld te herfinancieren op langetermijnbasis, en tevens deze herfinanciering ook is
geformaliseerd vóór het moment van opmaken van de jaarrekening (RJ 250.105a).
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.

Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 250 Verplichtingen algemeen (aangepast 1999)
• Richtlijn 254 Langlopende schulden (aangepast 1998)
• Richtlijn 256 Kortlopende schulden (aangepast 2002)
• Richtlijn 258 Overlopende passiva (aangepast 2001)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten; verwerking en waardering (2001)
• Ontwerp-Richtlijn 292.2 Samengestelde transacties met de juridische vorm van een leaseovereenkomst
(2002)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2000)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2003)
• SIC 5 Classification of Financial Instruments – Contingent Settlement
Provisions (1998)
-114-

-115-
Capita selecta

15 Winst-en-verliesrekening
1 Grondslagen
1.1 Verwerking van
intercompanytransacties
2 Presentatie
Nederlandse wet- en regelgeving
2.1 Modellen Uitgaan van toegestaan model
voor winst-en-verliesrekening
3 Toelichting
3.1 Toelichting bestanddelen
kostprijs omzet bij
functionele indeling
3.2 Toelichting
buitengewone posten
-116-
IFRS Conclusie
Specifieke regeling Geen specifieke regeling NL strikter
Slechts verplichting tot vermelding
van totaalbedrag van de
afschrijvingen
Niet materiële posten hoeven
niet te worden toegelicht
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Nederlandse wet- en regelgeving
Presentatie
4.1 Buitengewone posten Rubricering als buitengewone
post slechts toegestaan indien
sprake is van bijvoorbeeld een
aardbeving of nationalisatie
1 Grondslagen
1.1 Verwerking intercompanytransacties
Alleen de op te nemen posten
worden genoemd
Alle bestanddelen van de kostprijs
van de omzet moeten worden
toegelicht
Elke buitengewone post wordt
toegelicht ongeacht omvang
NL strikter
IFRS eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Rubricering als buitengewone
post is niet toegestaan
IFRS strikter
In de Richtlijnen is een afzonderlijke Richtlijn 520 opgenomen die de verwerking van
intercompanyresultaten in de enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening behandelt. Er is
geen specifieke regeling hieromtrent in de IFRS opgenomen.

Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
2 Presentatie
2.1 Modellen
-117-
15 WINST-EN-VERLIESREKENING
In het Besluit modellen jaarrekening zijn de modellen voor de winst-en-verliesrekening opgenomen
die bij het opmaken van de jaarrekening mogen worden gehanteerd. In IAS 1 zijn geen
modellen opgenomen. Wel worden de afzonderlijke posten genoemd die in de winst-en-verliesrekening
dienen te worden opgenomen (IAS 1.75):
• omzet;
• opbrengsten uit gewone bedrijfsuitoefening;
• financieringskosten;
• aandeel in winst en verlies van deelnemingen en joint ventures die volgens de ‘equity’methode
zijn gewaardeerd;
• belastinglasten;
• winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening;
• buitengewone posten;
• minderheidsbelangen;
• nettoresultaat voor de periode.
3 Toelichting
3.1 Toelichting bestanddelen kostprijs omzet bij functionele indeling
Indien de functionele indeling wordt toegepast, dienen ingevolge IAS 1 alle bestanddelen van de
kostprijs van de omzet te worden toegelicht (IAS 1.83). Ingevolge de Richtlijnen dient slechts het
totaalbedrag van de in de winst-en-verliesrekening verwerkte afschrijvingen te worden vermeld
(RJ 270.704).
3.2 Toelichting buitengewone posten
IAS 8.11 eist dat elke buitengewone post wordt toegelicht ongeacht de omvang. Volgens de
Nederlandse wet- en regelgeving mag een toelichting achterwege blijven indien de buitengewone
post van ondergeschikte betekenis is voor de beoordeling van het resultaat.

4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Presentatie
4.1 Buitengewone posten
Als gevolg van het improvements-project is het op basis van IAS 1 niet meer mogelijk om posten
als buitengewoon aan te merken. Ingevolge Richtlijn 270.409 is het toegestaan om nadelen als
gevolg van kapitaalvernietiging door natuurrampen en nadelen die voortvloeien uit nationalisaties
of onteigeningen op te nemen als buitengewone posten.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 110 Doelstellingen en uitgangspunten (aangepast 2002)
• Richtlijn 130 Criteria voor opname en vermelding van gegevens (aangepast 2002)
• Richtlijn 270 De winst-en-verliesrekening (2002)
• Richtlijn 345 Beëindiging van bedrijfsactiviteiten (2000)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 8 Net Profit and Loss for the Period, Fundamental Errors and Changes
in Accounting Policies (revised 1993)
• IAS 18 Revenue (revised 1993)
• IAS 23 Borrowing Costs (revised 1993)
• IAS 35 Discontinuing Operations (1998)
• SIC 2 Consistency – Capitalisation of Borrowing Costs (1997)
• SIC 31 Revenue – Barter Transactions Involving Advertising Services
(2001)
-118-

16 Kasstroomoverzicht
1 Grondslagen
1.1 Opstellen
kasstroomoverzicht
1.2 Begripsbepaling
schulden aan
kredietinstellingen
2 Presentatie
2.1 Rubricering ontvangen
interest en dividenden
2.2 Verwerking geldmiddelen
bij aan- en verkoop
groepsmaatschappij
Nederlandse wet- en regelgeving
Verplicht voor grote
vennootschappen ∗
Niet toegestaan om debetsaldi
tot de liquide middelen te
rekenen
Rubricering interest en ontvangen
dividenden onder operationele
activiteiten ∗∗ ; betaald dividend
bij voorkeur onder financieringsactiviteiten
Bij aan- en verkoop van
groepsmaatschappij twee
mogelijkheden voor verwerking
van in groepsmaatschappij
aanwezige geldmiddelen:
• In mindering brengen op
de aan-/verkoopprijs
• Bruto-aan-/verkoopprijs
weergeven en afzonderlijke
vermelding geldmiddelen
als onderdeel
van de aansluiting tussen
de nettokasstroom en de
balansmutatie van de
geldmiddelen
-119-
IFRS
Verplicht voor alle
ondernemingen die IFRS
toepassen
16 KASSTROOMOVERZICHT
Onder voorwaarden mogen
debetsaldi worden gerekend tot
de liquide middelen
Geen verplichte rubricering in
bepaalde categorie, wel afzonderlijke
en consistente rubricering
Bij aankoop van groepsmaatschappij
slechts mogelijkheid
om aanwezige geldmiddelen in
mindering op de aan-/verkoopprijs
te brengen
2.3 Saldering kasstromen Geen regel Specifieke bepaling omtrent
saldering in kasstroomoverzicht
Conclusie
IFRS strikter
NL strikter
NL strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
∗ Bij aanvaarding van de ontwerp-Richtlijn is de Richtlijn ook verplicht voor middelgrote ondernemingen.
∗∗ Verschil verdwijnt gedeeltelijk bij aanvaarding ontwerp-Richtlijn.

3 Toelichting
3.1 Informatieverschaffing
bij aan-/verkoop deelneming
3.2 Informatieverschaffing
indien geldmiddelen
niet ter vrije beschikking
staan
3.3 Toelichting kasstromen
uit hoofde van winstbelasting
en dividend
1 Grondslagen
1.1 Opstellen kasstroomoverzicht
Nederlandse wet- en regelgeving
-120-
IFRS
Geen specifieke regel Gedetailleerde informatieverschaffing
bij aan- of verkoop
van een deelneming
Vermelding van de mate waarin
effecten en tegoeden niet ter
vrije beschikking van de rechtspersoon
staan
Vermelding van de mate waarin
geldmiddelen niet ter vrije
beschikking staan van de groep
met een nadere uiteenzetting
daarvan
Slechts aanbeveling Vermelding van kasstromen uit
hoofde van winstbelasting en
dividend
Conclusie
IFRS eist
meer
toelichting
IFRS en NL
eisen verschillende
toelichting
IFRS eist
meer toelichting
De Richtlijnen voor de jaarverslaggeving stellen het opstellen van een kasstroomoverzicht alleen
voor grote ondernemingen verplicht, met uitzondering van 100%-dochtermaatschappijen indien
de moeder een gelijkwaardig kasstroomoverzicht opstelt, dat is opgenomen in een jaarrekening
die in Nederland verkrijgbaar is. Voor de middelgrote ondernemingen is een sterke aanbeveling
opgenomen (RJ 360.104). In een ontwerp-Richtlijn wordt ook voor middelgrote ondernemingen
de opstelling van een kasstroomoverzicht verplicht gesteld (RJ 360.104, ORL). Tevens eist de
ontwerp-Richtlijn dat het kasstroomoverzicht voldoet aan de bepalingen van Richtlijn 360;
voorheen was dit slechts een aanbeveling (RJ 360.105,ORL).
Ingevolge IAS 7.1 geldt de verplichting een kasstroomoverzicht op te stellen voor alle rechtspersonen.
Bij het opstellen van een kasstroomoverzicht kan zowel op grond van de Nederlandse
regelgeving (RJ 360.210) als op grond van IFRS (IAS 7.18) een tweetal methoden worden
gebruikt; de directe en de indirecte methode. Indien de directe methode wordt toegepast, wordt in
de Richtlijnen aanbevolen een reconciliatieoverzicht op te nemen tussen bedrijfsresultaat en kasstroom
uit bedrijfsoperaties (RJ 360.211). IFRS kent een dergelijke aanbeveling niet.
1.2 Begripsbepaling schulden aan kredietinstellingen
Ingevolge IAS 7.8 worden aan kredietinstellingen verschuldigde bedragen geacht onderdeel te
zijn van de financieringsactiviteiten. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen leningen
verstrekt door kredietinstellingen en debetsaldi op bankrekeningen. Ten aanzien van debetsaldi
geldt een toegestane alternatieve methode. Voor landen waar debetsaldi op bankrekeningen een

-121-
16 KASSTROOMOVERZICHT
integraal onderdeel vormen van het cash management van de ondernemingen en deze saldi direct
opeisbaar zijn, mogen deze saldi worden gerekend tot (en derhalve in mindering gebracht op) de
liquide middelen. In de Richtlijnen wordt geen onderscheid gemaakt tussen leningen verstrekt
door kredietinstellingen en debetsaldi op bankrekeningen. Deze debetsaldi worden derhalve
geacht geen onderdeel te vormen van de liquide middelen.
2 Presentatie
2.1 Rubricering ontvangen interest en dividenden
Ingevolge de Richtlijnen worden ontvangen en betaalde interest, alsmede ontvangen dividenden
onder operationele activiteiten gerubriceerd (RJ 360.213). Uitgaven uit hoofde van interest die is
geactiveerd onder vaste activa worden echter opgenomen onder de kasstromen uit hoofde van
investeringsactiviteiten (RJ 360.218). Betaald dividend wordt bij voorkeur opgenomen onder de
financieringsactiviteiten (RJ 360.213).
De ontwerp-Richtlijn schept de mogelijkheid ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest
onder de kasstromen uit financieringsactiviteiten op te nemen. Het rangschikken onder
kasstromen uit operationele activiteiten blijft daarnaast ook mogelijk (RJ 360.305, ORL).
IAS 7 geeft geen voorschriften omtrent de rubricering, maar stelt alleen de eis dat rubricering
afzonderlijk en consistent plaatsvindt (IAS 7.31).
2.2 Verwerking geldmiddelen bij aan- en verkoop groepsmaatschappij
Ingevolge Richtlijn 360.219 kunnen de geldmiddelen van aangekochte geconsolideerde deelnemingen
in mindering worden gebracht op de aankoopprijs c.q. de verkoopprijs, of afzonderlijk
worden vermeld als onderdeel van de aansluiting tussen de nettokasstroom en de balansmutatie
van de geldmiddelen. IAS 7.39 geeft slechts de mogelijkheid tot afboeking van deze geldmiddelen
op de aankoop- c.q. verkoopprijs.
2.3 Saldering kasstromen
In IAS 7 is opgenomen dat kasstromen uit operationele activiteiten, investeringsactiviteiten of
financieringsactiviteiten gesaldeerd mogen worden weergegeven in de volgende situaties (IAS
7.22):
• ingeval sprake is van kasontvangsten en -uitgaven voor rekening van klanten, indien de kasstromen
meer de activiteiten van de klanten weergeven dan de activiteiten van de onderneming;
• ingeval sprake is van kasontvangsten en -uitgaven voor posten waar de omloopsnelheid
groot is, de bedragen groot en de looptijden kort zijn.
De Richtlijn kent een dergelijke bepaling niet.

3 Toelichting
3.1 Informatieverschaffing bij aan-/verkoop groepsmaatschappijen/ deelnemingen en
andere bedrijfsonderdelen
Ingevolge IAS 7.39 en 40 dient bij de aankoop en verkoop van groepsmaatschappijen/
deelnemingen en andere bedrijfsonderdelen afzonderlijk informatie te worden verschaft ten
aanzien van:
• totale aankoop- of verkoopprijs;
• de mate waarin de aankoop- of verkoopprijs is voldaan in contanten;
• het bedrag aan liquide middelen van de deelneming of bedrijfseenheid die is verworven of
afgestoten;
• het bedrag van de activa en passiva anders dan de contanten van de deelneming of bedrijfseenheid
die is verworven of afgestoten (per belangrijke categorie).
In de Richtlijnen wordt een dergelijke informatieverplichting niet voorgeschreven.
3.2 Informatieverschaffing indien geldmiddelen niet ter vrije beschikking staan
Ingevolge IAS 7 dient de mate waarin geldmiddelen niet ter vrije beschikking staan van de groep
nader te worden uiteengezet (IAS 7.48). In de Richtlijnen is een dergelijke eis niet opgenomen.
Wel wordt een vergelijkbare eis gesteld in artikel 2:371 lid 2 BW en artikel 2:372 lid 2 BW:
omtrent effecten respectievelijk tegoeden dient te worden vermeld in hoeverre deze niet ter vrije
beschikking staan van de rechtspersoon.
Tussen beide eisen kunnen verschillen bestaan, enerzijds doordat gesproken wordt van geldmiddelen
in IAS 7 en van effecten en tegoeden in de Nederlandse wet, en anderzijds doordat in IAS 7
gesproken wordt over de beschikking van de groep en in de Nederlandse wet over de beschikking
van de rechtspersoon. Van een materieel verschil is echter vermoedelijk geen sprake.
3.3 Toelichting kasstromen uit hoofde van winstbelasting en dividend
IAS 7.31 en 35 vereisen vermelding van kasstromen uit hoofde van winstbelastingen, ontvangen
en betaalde rente en ontvangen dividenden; de Richtlijnen bevelen dit aan.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 360 Het kasstroomoverzicht (aangepast 1997)
• Richtlijn 360 Het kasstroomoverzicht (aangepast 1997): (ontwerp-Richtlijn 360.104,105,
213, 305)
• IAS 7 Cash Flow Statements (revised 1992)
-122-

17 Toelichting algemeen
1 Grondslagen
2 Presentatie
2.1 Mutatie-overzicht eigen
vermogen
2.2 Verwijzing tussen posten
en toelichting
3 Toelichting
3.1 Vermelding dat voldaan
is aan regels
3.2 Toelichting afwijking
van regels
3.3 Bezoldiging bestuurders
Nederlandse wet- en regelgeving
-123-
17 TOELICHTING ALGEMEEN
IFRS Conclusie
– – –
Mutatie-overzicht eigen vermogen
is primair onderdeel
jaarrekening of verlengstuk
W&V of onderdeel van
toelichting
Aanbeveling om expliciet tussen
balansposten, W&V-posten,
posten uit kasstroomoverzicht
en toelichting te verwijzen
Geen verplichting om in jaarrekening
op te nemen dat is voldaan
aan eisen RJ
Geen expliciete verplichting om
in jaarrekening op te nemen dat
is afgeweken van eisen RJ
Bezoldiging (ex-)bestuurders en
(ex-)commissarissen moet worden
vermeld
3.4 Leningen bestuurders Informatie over leningen aan
(ex-)bestuurders en (ex-)commissarissen
moet worden opgenomen
3.5 Werknemersinformatie Vermelding vereist van gemiddeld
aantal werknemers gedurende
het boekjaar, ingedeeld
op een wijze die is afgestemd
op het bedrijf
Een overzicht met betrekking
tot het eigen vermogen is primair
onderdeel van jaarrekening
Verplichting om expliciet tussen
balansposten, W&V-posten,
posten uit kasstroomoverzicht
en toelichting te verwijzen
Verplichting in jaarrekening op
te nemen dat is voldaan aan
eisen IFRS
Verplichting om in jaarrekening
op te nemen dat is afgeweken
van eisen IFRS
Vermelding totale bezoldiging
‘key management’
Vermelding totale leningen
‘key management’
Vermelding vereist van aantal
werknemers aan het einde van
boekjaar of gemiddeld aantal
gedurende boekjaar
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting
NL eist meer
toelichting
NL eist meer
toelichting
NL eist meer
toelichting

4 Extra verschillen als gevolg van improvements-project
Toelichting
4.1 Toelichting op
afwijking van regels in
een vorig boekjaar
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
-124-
IFRS Conclusie
Niet vereist Wel vereist IFRS eist meer
toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
2 Presentatie
2.1 Mutatie-overzicht eigen vermogen
Ingevolge IAS 1.86 dient als afzonderlijk onderdeel van de jaarrekening, naast balans, winst-enverliesrekening
en kasstroomoverzicht, een overzicht van de mutaties in het eigen vermogen te
worden opgenomen. In dit overzicht dienen de volgende posten te worden vermeld:
• de winst of het verlies over de periode;
• iedere bate, last, uitgave of ontvangst die ingevolge IFRS-standaarden direct in het eigen
vermogen dient te worden verwerkt en het totaal van deze posten;
• het cumulatieve effect van stelselwijzigingen en de correctie van fundamentele fouten.
Ook dient een onderneming in dit overzicht of in de toelichting de volgende informatie op te
nemen (IAS 1.86):
• kapitaaltransacties met eigenaren en uitkeringen aan eigenaren;
• het totaal van geaccumuleerde winsten of verliezen aan het begin van het boekjaar en op
balansdatum en de mutaties gedurende het boekjaar;
• een mutatie-overzicht van de boekwaarde van elk soort aandelen, agioreserve en elke
reserve aan het begin van het boekjaar en op de balansdatum, waarin elke wijziging afzonderlijk
wordt opgenomen.
Op grond van Richtlijn 270.5 inzake de winst-en-verliesrekening worden dezelfde toelichtingseisen
gesteld. Echter, deze Richtlijn staat toe dat het geheel uitsluitend in de toelichting wordt
opgenomen en niet als separaat onderdeel van de jaarrekening. Voorts wordt expliciet toegestaan
de eerste variant van het statement (uitsluitend de eerstgenoemde drie bullets) op te nemen als
een verlengstuk van de winst-en-verliesrekening, in aansluiting op de in de VS gangbare praktijk.

2.2 Verwijzing tussen posten en toelichting
-125-
17 TOELICHTING ALGEMEEN
In IAS 1.92 is de expliciete verplichting opgenomen om verwijzingen op te nemen tussen posten
van de balans, winst-en-verliesrekening, kasstroomoverzicht en toelichting. In de Richtlijnen (RJ
300.104) is slechts een aanbeveling opgenomen dergelijke verwijzingen op te nemen.
3 Toelichting
3.1 Vermelding dat voldaan is aan regels
In een jaarrekening mag slechts worden vermeld dat deze is opgesteld conform IFRS-grondslagen
indien deze in alle opzichten voldoet aan alle International Accounting Standards en alle
Interpretations van de SIC (IAS 1.11). In de Nederlandse regelgeving is een dergelijke verplichting
niet opgenomen. Wel is er een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer in behandeling waarin het
voorschrift is opgenomen dat de rechtspersoon die er niet voor kiest IFRS toe te passen, in zijn
toelichting moet vermelden of de jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de RJ-
Richtlijnen.
Voorts is afwijking van IFRS-standaarden niet toegestaan op grond van de (beperkte) omvang
van de onderneming. In Nederland gelden wel vrijstellingen voor middelgrote en kleine ondernemingen.
3.2 Toelichting afwijking van regels
Tevens is de verplichting in IAS 1 opgenomen (IAS 1.13), expliciet toe te lichten dat is afgeweken
van IFRS-standaarden waarbij vermeld dient te worden: van welke standaard is afgeweken,
waarom is afgeweken, waarom toepassing van de standaard tot een misleidend inzicht had geleid,
de afwijkende behandeling en de financiële gevolgen van de afwijking op het resultaat, het vermogen
en de kasstromen van de onderneming. Een dergelijke afwijking is slechts in zeer uitzonderlijke
omstandigheden mogelijk.
In artikel 2:362 lid 4 BW is een dergelijke verplichting wel opgenomen voor afwijkingen van de
wettelijke bepalingen; in de Richtlijnen is een dergelijke verplichting niet opgenomen voor afwijking
van de Richtlijnen.
3.3 Bezoldiging bestuurders
Op grond van de wet (art. 2:383 BW) en de Richtlijnen is een rechtspersoon verplicht in de jaarrekening
informatie te verschaffen omtrent de bezoldiging van (ex-)bestuurders en (ex-)commissarissen.
Onder bestuurders worden volgens RJ-Richtlijn 271 alleen die natuurlijke of
rechtspersonen verstaan, die deel uitmaken of uitmaakten van het statutaire bestuursorgaan. Deze
bedragen mogen in totalen voor elk van de twee organen (bestuur en raad van commissarissen)
worden vermeld. Voor de open NV geldt (art. 2:383b-e BW) dat deze in de toelichting op de

jaarrekening opgave moet doen van de bedragen van de bezoldiging voor iedere bestuurder en
iedere commissaris, voorzover deze bedragen in het boekjaar ten laste van de vennootschap zijn
gekomen. Deze bedragen moeten wat bestuurders betreft worden gesplitst in:
• periodiek betaalde beloningen;
• beloningen betaalbaar op termijn;
• uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband;
• winstdelingen en bonusbetalingen.
Afzonderlijke informatie-eisen gelden voor beloningen aan gewezen bestuurders, commissarissen
en gewezen commissarissen
Op grond van IAS 24.22 (‘related party transactions’) dient de totale bezoldiging van ‘key
management’ te worden gegeven. Onder ‘key management personnel’ wordt verstaan: de mensen
die zeggenschap hebben en verantwoordelijk zijn voor het beleid, het besturen en het controleren
van de activiteiten van de rechtspersoon inclusief directeuren en sleutelfiguren van ondernemingen
en naaste familieleden van deze mensen.
Op basis van het improvements-project moet het totaal van de aan key management personnel
toegekende beloning worden uitgesplitst naar de volgende elementen (IAS 24.16):
• periodiek betaalbare beloningen;
• beloningen na afloop van het dienstverband;
• beloningen betaalbaar op termijn;
• beloningen in de vorm van uitkeringen bij ontslag;
• beloningen in de vorm van aandelen of het recht aandelen te verwerven.
Daarmee komt het dichter bij de Nederlandse eisen, maar geconcludeerd kan worden dat:
• voor de bestuurders en commissarissen van open NV’s de Nederlandse wet-en regelgeving
verdergaande eisen stelt;
• de definitie van key management personnel ruimer is dan het Nederlandse begrip bestuurder
en commissaris; en
• voor andere Nederlandse vennootschappen dan open NV’s de IFRS-eisen na het
improvements-project verder gaan dan de Nederlandse eisen.
3.4 Leningen bestuurders
Tevens bestaat op grond van de wet (art. 2:383 BW) en de Richtlijnen de verplichting om informatie
omtrent verstrekte leningen (in totalen) aan bestuurders en commissarissen te verschaffen.
Dit betreft:
• openstaande bedragen;
• rentevoet;
• aflossingen gedurende het boekjaar;
• belangrijkste overige bepalingen.
-126-

-127-
17 TOELICHTING ALGEMEEN
Voor een open NV geldt dat deze informatie per bestuurder en commissaris moet worden
verstrekt.
IAS 24.22 schrijft voor dat transacties met ‘key management personnel’ (zie par. 3.3) dienen te
worden toegelicht. Dit mag op geaggregeerd niveau gebeuren, tenzij aparte vermelding noodzakelijk
is voor het inzicht in de jaarrekening.
Op basis van het improvements-project IAS 24.17 wordt meer informatie geëist. Als er
transacties tussen verbonden partijen zijn geweest, worden de volgende elementen in ieder geval
toegelicht:
• de bedragen van de transacties;
• de uitstaande bedragen en de voorwaarden, condities en zekerheden die verbonden zijn aan
deze uitstaande bedragen;
• voorzieningen voor dubieuze debiteuren gerelateerd aan de uitstaande bedragen; en
• de kosten die gedurende de periode zijn verantwoord met betrekking tot de dubieuze
debiteuren.
Hoewel hiermee dichter bij de Nederlandse regels wordt aangesloten, zullen er verschillen blijven
als gevolg van het onderscheid tussen open NV’s en overige ondernemingen en het feit dat de
definitie van ‘key management personnel’ ruimer is dan ‘bestuurders en commissarissen’.
3.5 Werknemersinformatie
De wet verlangt een vermelding van het gemiddelde aantal gedurende het boekjaar werkzame
werknemers, ingedeeld op een wijze die is afgestemd op het bedrijf (art. 2:382 BW). IAS 1 verlangt
een opgave van het aantal werknemers aan het einde van een boekjaar of een gemiddeld
aantal gedurende het boekjaar (IAS 1.102).
4 Extra verschillen als gevolg van improvements-project
Toelichting
4.1 Afwijkingen van regels in een vorig boekjaar
Als gevolg van het improvements-project zijn de bepalingen omtrent afwijking van IFRSstandaarden
aangescherpt. Nu moeten deze toelichtingen niet alleen worden verstrekt in het jaar
waarin wordt afgeweken van de standaard, maar tevens in volgende boekjaren zolang de
afwijking nog effect heeft op cijfers over het lopend boekjaar (IAS 1.19).

Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 110 Doelstellingen en uitgangspunten (aangepast 2002)
• Richtlijn 190 Overige algemene uiteenzettingen (aangepast 2002)
• Richtlijn 240 Eigen vermogen (aangepast 2001)
• Ontwerp-Richtlijn 240 Eigen vermogen (2002)
• Richtlijn 270 De winst-en-verliesrekening (aangepast 2003)
• Richtlijn 271 Personeelsbeloningen (aangepast 2002)
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Richtlijn 300 Functie en indeling (aangepast 2002)
• Richtlijn 330 Verbonden partijen (2002)
• Richtlijn 345 Beëindiging bedrijfsactiviteiten (2000)
• Ontwerp-Richtlijn 390 Overige in de toelichting op te nemen informatie (2002)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 1997)
• IAS 1 Presentation of Financial Statements (revised 2003)
• IAS 19 Employee Benefits (revised 2000)
• IAS 24 Related Party Disclosures (reformatted 1994)
• IAS 24 Related Party Disclosures (revised 2003)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 35 Discontinuing Operations (1998)
• SIC 29 Disclosure – Service Concession Arrangements (2001)
-128-

18 Consolidatie
1 Grondslagen
1.1 Consolidatie groepsmaatschappijen
met
sterk afwijkende activiteiten
1.2 Consolidatie groepsmaatschappijen
die zijn
verworven om te
worden vervreemd in
de nabije toekomst
1.3 Consolidatie groepsmaatschappijen
met
ernstige en langdurige
transferproblemen
1.4 Overige consolidatie-
vrijstellingen
1.5 Vrijstelling van deelconsolidatie
2 Presentatie
Nederlandse wet- en regelgeving
-129-
IFRS
Er geldt een consolidatieverbod Er geldt een consolidatieplicht
Er geldt een consolidatievrijstelling
(optie om de groepsmaatschappij
niet in de consolidatie
te betrekken)
Er geldt een consolidatieverplichting
Er geldt een vrijstelling van
consolidatie in de volgende
gevallen:
• Er is sprake van kleine
groepen
• De benodigde gegevens
zijn alleen tegen onevenredige
kosten of met grote
vertraging te verkrijgen
Vrijstelling van deelconsolidatie
mits hiertegen geen bezwaar
is aangetekend door ten minste
10% van geplaatste kapitaal
Er geldt een consolidatieverbod
Er geldt een consolidatieverbod
∗
Er is in deze gevallen geen consolidatievrijstelling
Vrijstelling van deelconsolidatie
indien sprake is van een
belang dat (nagenoeg) geheel
wordt gehouden door een moeder,
mits alle minderheidsaandeelhouders
instemmen
– – –
∗ Verschil verdwijnt bij inwerkingtreding van bepalingen uit improvements-project.
18 CONSOLIDATIE
Conclusie
Strijdig
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter
IFRS strikter

3 Toelichting
3.1 Informatie omtrent
aankoop/verkoop van
groepsmaatschappijen
Nederlandse wet- en regelgeving
-130-
IFRS
Geen expliciete regel Bij acquisities en verkoop in het
verslagjaar aanvullende informatie
in de toelichting vereist
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Enkelvoudige
jaarrekening
4.2 Consolidatie van
dochtermaatschappijen
gehouden met het
oogmerk van verkoop
Toelichting
4.3 Niet-geconsolideerde
groepsmaatschappijen
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
Enkelvoudige jaarrekening
verplicht op te nemen
Er geldt een consolidatievrijstelling
(optie om de groepsmaatschappij
niet in de consolidatie
te betrekken)
IFRS
Expliciete eisen indien een
separate financial statement
wordt toegevoegd
Er geldt een consolidatieplicht
Geen expliciete regel Extra toelichting bestaande uit
geaggregeerde financiële
informatie
Conclusie
IFRS eist meer
toelichting
Conclusie
NL strikter
IFRS strikter
IFRS eist meer
toelichting
In Nederland is de rechtspersoon die, alleen of samen met een andere groepsmaatschappij, aan
het hoofd staat van zijn groep, verplicht in de toelichting van zijn jaarrekening een geconsolideerde
jaarrekening op te nemen van zijn eigen financiële gegevens en die van zijn groepsmaatschappijen
(art. 2:406 lid 1 BW). Een groep wordt in artikel 2:24b BW gedefinieerd als ‘een economische
eenheid waarin rechtspersonen en vennootschappen organisatorisch zijn verbonden.
Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen die met elkaar in een groep zijn
verbonden.’
Het groepsbegrip en de vraag wanneer er sprake is van groepsmaatschappijen, is nader uitgewerkt
door de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ 214.103 t/m 103e). Tot de groep kan mede behoren
een zogenaamde ‘Special Purpose Entity’. IAS 27.7 verplicht een ‘parent’ een geconsolideerde
jaarrekening op te stellen. Een ‘parent’ wordt gedefinieerd als een onderneming die een of meer
‘subsidiaries’ heeft (IAS 27.6), en een ‘subsidiary’ wordt gedefinieerd als een onderneming die

-131-
18 CONSOLIDATIE
wordt beheerst door een andere onderneming (IAS 27.6) (een ‘parent’). Alhoewel dus IAS 27 niet
het criterium economische eenheid noemt, zal in praktijk zelden verschil bestaan tussen de
consolidatieplicht onder Nederlandse regelgeving en consolidatieplicht onder IAS 27.
1 Grondslagen
1.1 Consolidatie groepsmaatschappijen met sterk afwijkende activiteiten
In de Nederlandse regelgeving bestaat een verbod op consolidatie indien sprake is van een maatschappij
met een sterk afwijkende bedrijfsactiviteit, waarbij de consolidatie van deze maatschappij
strijdig zou zijn met het wettelijk vereiste inzicht (art. 2:406 lid 3 BW). De IASB verplicht in
dat geval tot consolidatie.
1.2 Consolidatie groepsmaatschappijen die zijn verworven om te worden vervreemd in de
nabije toekomst
Artikel 2:407 lid 1c BW bepaalt dat groepsmaatschappijen buiten de consolidatie mogen worden
gehouden, indien deze slechts worden gehouden om te worden vervreemd. Hieruit zou men
kunnen lezen dat een groepsmaatschappij niet langer hoeft te worden geconsolideerd indien
sprake is van een intentie tot vervreemding. Blijkens de wetsgeschiedenis en Richtlijn 510.105
moet hierbij echter slechts worden gedacht aan de situatie dat bij verwerving van de maatschappij
reeds de intentie bestaat deze op niet al te lange termijn af te stoten. Hiervoor bestaat dus een
optie tussen wel of niet consolideren. IAS 27.12 bepaalt dat in gevallen waarin de control tijdelijk
is omdat de groepsmaatschappij wordt gehouden met het oogmerk om deze in de nabije toekomst
te vervreemden, er geen consolidatie mag plaatsvinden.
1.3 Consolidatie groepsmaatschappijen met ernstige en langdurige transferproblemen
IAS 27 verbiedt consolidatie indien sprake is van belangen met ernstige en langdurige problemen
om reserves en dividenden uit te keren aan de moedermaatschappij (IAS 27.13). In Nederland
geldt in beginsel in die situatie een consolidatieplicht.
Als gevolg van het improvements-project is het verbod tot consolidatie indien sprake is van
belangen met ernstige en langdurige transferproblemen, geëlimineerd. Consolidatie is verplicht
tot het moment waarop control wordt overgedragen.
1.4 Overige consolidatievrijstellingen
In de Nederlandse regelgeving is in een aantal gevallen vrijstelling van consolidatie mogelijk
(naast de situatie genoemd in par. 1.2) (art. 2:407 BW):
• er is sprake van een kleine groep in de zin van artikel 2:396 BW;

• het gaat om groepsmaatschappijen die qua omvang te verwaarlozen zijn op het geheel;
• er is sprake van groepsmaatschappijen waarvan de gegevens slechts tegen onevenredige kosten
of met grote vertraging kunnen worden verkregen.
IAS 27 kent dergelijke specifieke vrijstellingen niet. In paragraaf 12 van het ‘Preface to
Statements of International Accounting Standards’ wordt wel gesteld dat standaarden niet van
toepassing zijn op zaken van niet-materieel belang. Deze bepaling leidt er (in overeenstemming
met Nederlandse normen) toe, dat ‘subsidiaries’ die van te verwaarlozen betekenis zijn, niet
hoeven te worden geconsolideerd.
1.5 Vrijstelling van deelconsolidatie
De vrijstelling voor deelconsolidatie is zowel in de Nederlandse regelgeving (art. 2:408 BW) als
in IAS 27.8 opgenomen. Een van de voorwaarden die gesteld worden in artikel 2:408 BW, is dat
niet binnen zes maanden na de aanvang van het boekjaar tegen toepassing van de vrijstelling
schriftelijk bezwaar is gemaakt door ten minste een tiende der leden of door houders van ten
minste een tiende van het geplaatste kapitaal. Ingevolge IAS 27 moeten alle minderheidsaandeelhouders
hebben ingestemd met toepassing van de vrijstelling, en moet bovendien de vrij te stellen
maatschappij ‘virtually wholly owned’ zijn door de moedermaatschappij (IAS 27.8-10). In de
praktijk betekent ‘virtually wholly owned’ dat de moedermaatschappij ten minste 90% van de
stemrechten kan uitoefenen.
Als gevolg van het improvements-project zijn de voorwaarden waaronder een tussenhoudstermaatschappij
kan worden vrijgesteld van consolidatie aangepast. De vrijstelling is van toepassing
op alle tussenhoudstermaatschappijen die groepsmaatschappij zijn van een andere maatschappij
onafhankelijk van het percentage aandelenbezit van deze ultieme houdstermaatschappij. Minderheidsaandeelhouders
moeten het gebruik van de vrijstelling goedkeuren. De vrijstelling is niet
langer beschikbaar voor een tussenhoudstermaatschappij die beursgenoteerd is of die bezig is een
beursnotering aan te vragen. Als gebruik wordt gemaakt van de vrijstelling, is het verplicht dat de
geconsolideerde jaarrekening die op een hoger gelegen niveau wordt opgesteld, voldoet aan
IFRS.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
-132-

3 Toelichting
3.1 Informatie omtrent aankoop/verkoop van groepsmaatschappijen
-133-
18 CONSOLIDATIE
Aanvullende eisen stelt IFRS bij acquisities en verkoop van groepsmaatschappijen in het verslagjaar,
met betrekking tot de op te nemen aanvullende informatie in de toelichting over de financiële
positie en de resultaten betreffende het verslagjaar en de voorgaande jaren. Vermeld moet
worden het effect op de financiële positie op de verslagdatum, de resultaten van de rapporteringsperiode
en de vergelijkende bedragen van de voorgaande periode uit hoofde van de verwerving of
afstoting van groepsmaatschappijen (IAS 27.32). In de Nederlandse regelgeving worden dergelijke
informatieverplichtingen niet gesteld.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project en IFRS 5
Grondslagen
4.1 Enkelvoudige jaarrekening
Als gevolg van het improvements-project is er een nieuwe definitie van ‘Separate Financial
Statements’ opgenomen. ‘Separate Financial Statements’ worden gepresenteerd samen met de
geconsolideerde jaarrekening of samen met de jaarrekening waarin de deelneming volgens de
‘equity’-methode wordt gewaardeerd of samen met de jaarrekening waarin joint ventures
proportioneel worden geconsolideerd. Een onderneming kan zich in een van de twee volgende
situaties bevinden:
• De onderneming heeft groepsmaatschappijen en is niet vrijgesteld van het opstellen van een
geconsolideerde jaarrekening. In dat geval moet de onderneming een geconsolideerde
jaarrekening overeenkomstig IFRS opstellen.
• De onderneming heeft geen groepsmaatschappijen maar heeft wel belangen in joint ventures
of in deelnemingen waarin hij invloed van betekenis uitoefent op het zakelijke en financiële
beleid. In dat geval moet de onderneming een jaarrekening conform IFRS opstellen waarin
de deelnemingen en de belangen in de joint ventures ofwel conform de ‘equity’-methode
worden gewaardeerd ofwel proportioneel worden geconsolideerd.
De onderneming mag in beide gevallen ‘Separate Financial Statements’ toevoegen waarin wordt
verwezen naar de (geconsolideerde) IFRS-jaarrekening. In deze ‘Separate Financial Statements’
moeten alle belangen worden gewaardeerd tegen kostprijs of overeenkomstig IAS 39.
Ingevolge de Nederlandse regelgeving dient in alle gevallen een enkelvoudige jaarrekening te
worden opgesteld die aan de eisen van Titel 9 en de Richtlijnen moet voldoen. Er zijn geen
bepalingen opgenomen omtrent een vergelijkbaar overzicht als ‘Separate Financial Statements’.

4.2 Dochtermaatschappijen die worden gehouden met het oogmerk van vervreemding
In paragraaf 1.2 is aangegeven dat onder IFRS dochtermaatschappijen die zijn verworven met het
oogmerk om deze op korte termijn weer te vervreemden, niet mogen worden geconsolideerd.
Deze bepaling in IAS 27 is in het kader van het improvements-project aangescherpt door te
stellen dat non-consolidatie slechts aan de orde is indien afstoting verwacht wordt binnen twaalf
maanden na overname. Tevens wordt de eis gesteld dat er bewijs moet zijn dat het management
een koper zoekt. Indien de verkoop van de deelneming niet heeft plaatsgevonden binnen twaalf
maanden, moet de dochtermaatschappij met terugwerkende kracht tot het moment van overname
worden geconsolideerd tenzij heel specifieke omstandigheden van toepassing zijn. Een andere
wijziging is dat dochtermaatschappijen die gehouden worden om te vervreemden, verantwoord
moeten worden als financiële instrumenten in de categorie ‘gehouden voor handelsdoeleinden’
(‘held for trading’).
Tegelijkertijd heeft de Board besloten om ook deze nieuwe regel onder IAS 27 weer te
veranderen door IFRS 5. Daarin wordt de betreffende bepaling uit IAS 27 geschrapt, waardoor de
betreffende dochtermaatschappijen in alle gevallen moeten worden geconsolideerd. IFRS 5 stelt
verder dat indien het besluit tot afstoting van een dochtermaatschappij is genomen (en aan een
reeks overige criteria wordt voldaan, zoals bezig zijn met het vinden van een koper, een redelijke
prijs vragen, de dochtermaatschappij ook beschikbaar voor verkoop), alle vaste activa van deze
dochtermaatschappij moeten worden overgeboekt naar een afzonderlijke rekening onder de
vlottende activa en op impairment moeten worden getoetst. Zie verder hoofdstuk 31. Dit geldt
ongeacht of de dochtermaatschappij is gekocht met het oogmerk om deze vervolgens weer te
verkopen dan wel een reeds bestaande dochtermaatschappij wordt afgestoten. Na aanpassing aan
IAS 27 respectievelijk IFRS 5 is IFRS strikter dan de Nederlandse grondslagen.
Toelichting
4.3 Niet-geconsolideerde groepsmaatschappijen
Als gevolg van het improvements-project zijn er veel nieuwe toelichtingseisen bijgekomen.
Onder andere moet nu geaggregeerde financiële informatie worden verstrekt van groepsmaatschappijen
die niet zijn geconsolideerd, waarin moet worden vermeld de bedragen van het totaal
van de activa, het totaal van de passiva, de opbrengsten en de winst/het verlies.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 214.103/103e Financiële vaste activa (aangepast 2001)
• Richtlijn 510 Consolidatie (aangepast 2001)
• Richtlijn 520 De verwerking van resultaten op intercompanytransacties in
de geconsolideerde en vennootschappelijke jaarrekening
-134-

-135-
18 CONSOLIDATIE
• IAS 27 Consolidated Financial Statements and Accounting for
Investments in Subsidiaries (reformatted 1994)
• IAS 27 Consolidated and Separate Financial Statements (revised
2003)
• IFRS 5 Non-current Assets Held for Sale and Discontinued
Operations
• SIC 12 Consolidation – Special Purpose Entities (1999)
• SIC 33 Consolidation and Equity Method – Potential Voting Rights
and Allocation of Ownership Interests (2001)

19 Fusies, overnames en goodwill
1 Grondslagen
1.1 Bepaling verkrijgingsprijs
1.2 Reorganisatiekosten na
overname
1.3 Waardering minderheidsbelang
bij overnames
die plaatsvinden
tot 31 maart 2004
1.4 Waardering van
belastingvorderingen en
verplichtingen
1.5 Verwerking fusies die
plaatsvinden tussen 31
maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
1.6 Reorganisatievoorziening
bij
overnames die
plaatsvinden tussen 31
maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
1.7 Voorwaardelijke
verplichtingen bij de
overgenomen partij in
overnames die
plaatsvinden tussen 31
maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
Nederlandse wet- en regelgeving
Bij opoffering monetaire
activa/aangaan verplichtingen
wordt als datum genoemd het
moment waarop
overeenstemming over de
ruilverhouding is bereikt
Voorziening mag worden
gevormd indien plan maximaal
6 maanden na overname is uitgewerkt
Op basis van reële waarde op
moment van overname
Waardering tegen nominale en
contante waarde
-136-
IFRS Conclusie
Bepalend is de overnamedatum
Voorziening mag worden
gevormd indien plan maximaal
3 maanden na overname is uitgewerkt
Op basis van reële waarde op
moment van overname of op
basis van de oude boekwaarde
Waardering tegen nominale
waarde
Strijdig
IFRS strikter
NL strikter
IFRS strikter
Pooling of interest-methode Purchase accounting Strijdig
Voorziening met effect op
goodwill mag worden gevormd
indien op overnamedatum nog
geen gedetailleerd plan, maar
binnen 6 maanden daarna wel
Geen verantwoording in
overnamebalans
Voorziening met effect op
goodwill uitsluitend indien bij
de overgenomen partij op
overnamedatum reeds een
verplichting bestond
Verantwoording in
overnamebalans tegen reële
waarde
IFRS strikter
Strijdig

1.8 Immateriële activa verworven
bij overnames
die plaatsvinden tussen
31 maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
1.9 Step acquisitions bij
overnames die
plaatsvinden tussen 31
maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
1.10 Goodwill op overnames
die plaatsvinden tussen
31 maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
1.11 Negatieve goodwill op
overnames die plaatsvinden
tussen 31 maart
2004 en aanvang
volgend boekjaar
2 Presentatie
2.1 Presentatie negatieve
goodwill
3 Toelichting
3.1 Overname door
aandelenruil
Nederlandse wet- en regelgeving
Geen gedetailleerde regels voor
afzonderlijke identificatie
immateriële activa
Reeds in bezit zijnd aandeel in
activa en passiva van overgenomen
partij hoeft niet te
worden geherwaardeerd
Goodwill activeren en
afschrijven
Afhankelijk van omstandigheden
amortisatie over jaren dat
verwachte verliezen/verplichtingen
zich voordoen, dan wel
naar rato van resterende
levensduur afschrijfbare activa
dan wel onmiddellijk ten gunste
van resultaat
Salderen met positieve goodwill
dan wel als creditpost op de
balans
-137-
19 FUSIES, OVERNAMES EN GOODWILL
IFRS Conclusie
Weerlegbaar vermoeden dat
immateriële activa bij
overgenomen partij
identificeerbaar en betrouwbaar
meetbaar zijn
Reeds in bezit zijnd aandeel in
activa en passiva van
overgenomen partij moet
worden geherwaardeerd
Goodwill activeren, niet
afschrijven en jaarlijks testen op
impairment
Onmiddellijk ten gunste van
resultaat
Negatieve goodwill wordt
gepresenteerd in balans als
aftrekpost van de activa onder
dezelfde post als waaronder
goodwill wordt verantwoord
Geen specifieke eisen Vermelding wijze van bepaling
reële waarde indien deze niet
gelijk is aan die van de datum
waarop ‘control’ is verkregen
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Strijdig
IFRS strikter
IFRS eist meer
toelichting

4 Additionele verschillen indien IFRS 3 vervroegd wordt toegepast in 2004
Nederlandse wet- en regelgeving
Grondslagen
4.1 Verwerking oude fusie Overname-methode of
‘samensmelting belangen’methode
4.2 Reorganisatievoorziening
op oude
overname
4.3 Voorwaardelijke
verplichtingen bij de
overgenomen partij in
oude overnames
4.4 Immateriële activa
verworven bij oude
overnames
4.5 Step acquisitions bij
oude overnames
4.6 Verantwoording van
reeds bestaande
positieve goodwill
4.7 Verantwoording van
reeds bestaande
negatieve goodwill
Voorziening mag worden
gevormd indien plan maximaal
6 maanden na overname is uitgewerkt
Geen verantwoording in
overnamebalans
Geen gedetailleerde regels voor
afzonderlijke identificatie
immateriële activa
Reeds in bezit zijnd aandeel in
activa en passiva van
overgenomen partij hoeft niet te
worden geherwaardeerd
-138-
IFRS Conclusie
Alleen overname-methode is
toegestaan
Voorziening mag niet worden
gevormd tenzij overgenomen
partij al een bestaande
verplichting heeft
Verantwoording in
overnamebalans tegen reële
waarde
Weerlegbaar vermoeden dat
immateriële activa bij
overgenomen partij
identificeerbaar en betrouwbaar
meetbaar zijn
Reeds in bezit zijnd aandeel in
activa en passiva van
overgenomen partij moet
worden geherwaardeerd
Activeren en afschrijven Activeren en jaarlijks verplichte
impairment test (niet
stelselmatig afschrijven)
Afhankelijk van
omstandigheden amortisatie
over jaren dat verwachte
verliezen/verplichtingen zich
voordoen, dan wel naar rato van
resterende levensduur
afschrijfbare activa dan wel
onmiddellijk ten gunste van
resultaat
Onmiddellijk ten gunste van
‘retained earnings’ in de
openingsbalans
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
Strijdig

Algemeen
Nederlandse regelgeving
-139-
19 FUSIES, OVERNAMES EN GOODWILL
De Richtlijnen stellen dat vanaf de jaarrekening 2001 goodwill niet langer van het eigen vermogen
mag worden afgeboekt, maar dient te worden geactiveerd. Hiermee zijn de Richtlijnen
stringenter dan de wet, waar de mogelijkheid om goodwill af te boeken van het eigen vermogen
nog bestaat. Op 5 februari 2002 is een wetsvoorstel tot wijziging van Titel 9 Boek 2 BW bij de
Tweede Kamer ingediend. Dit wetsvoorstel verplicht ondernemingen tot activering en
afschrijving van de goodwill; afboeking van goodwill van het eigen vermogen is niet langer
toegestaan. Het voorschrift is van toepassing op jaarrekeningen die betrekking hebben op
boekjaren die zijn aangevangen op of na 1 januari volgend op de datum van de inwerkingtreding
van deze nieuwe wet.
Voor de jaarrekening 2004 verdient activering van de goodwill de stellige voorkeur.
In de Richtlijnen wordt aanbevolen de betaalde goodwill bij overnames die in het verleden direct
ten laste van het eigen vermogen is geboekt alsnog te activeren, verminderd met de cumulatieve
afschrijvingen gebaseerd op de levensduur van de goodwill. Een uitsluitend prospectieve verwerking
van de stelselwijziging is ook toegestaan.
IFRS
De IASB heeft 24 maart 2004 IFRS 3 ‘Business Combinations’ gepubliceerd. IFRS 3 is van
toepassing op overnames waarvoor de overeenkomst is gesloten op of na 31 maart 2004. IFRS 3
is ook van toepassing op goodwill of negatieve goodwill die voortkomt uit een overname
waarvoor de overeenkomst op of na 31 maart 2004 is gesloten.
In het eerste boekjaar dat aanvangt op of na 31 maart 2004 dient de onderneming te stoppen met
het afschrijven van aanwezige goodwill. Vanaf dat moment moet ten minste eenmaal per jaar (of
eerder indien daarvoor indicaties zijn) een impairment test overeenkomstig de herziene IAS 36
worden uitgevoerd. Voor de reeds bestaande negatieve goodwill geldt dat deze eveneens bij
aanvang van het eerste boekjaar dat aanvangt of op na 31 maart 2004 ten gunste van ‘retained
earnings’ wordt gebracht.
Het is een vennootschap toegestaan de vereisten van IFRS 3 toe te passen op reeds bestaande
goodwill of op overnames voor 31 maart 2004 mits de waarderingen en andere informatie die
vereist zijn om IFRS 3 toe te passen aanwezig zijn op het moment waarop die overnames moeten
worden verantwoord in de jaarrekening, en de onderneming ook IAS 36 toepast vanaf dezelfde
datum. De waarderingen en andere informatie die noodzakelijk zijn om IAS 36 toe te passen
moeten ook beschikbaar zijn vanaf de datum van eerdere toepassing.
Omdat IFRS 3 reeds van toepassing is op de jaarrekening 2004 maar ook IAS 22 in dezelfde
jaarrekening van toepassing kan zijn, wordt in dit hoofdstuk allereerst uitgegaan van de situatie
dat IFRS 3 niet ‘early adopted’ wordt. Vervolgens wordt in paragraaf 4 aangegeven welke
additionele verschillen ontstaan indien een onderneming besluit om in 2004 IFRS 3 vervroegd
volledig toe te passen.

IAS 22 schrijft voor de betaalde goodwill bij overnames die in het verleden direct ten laste van
het eigen vermogen is geboekt met terugwerkende kracht tot 1 januari 1995 alsnog te activeren,
verminderd met de cumulatieve afschrijvingen gebaseerd op de levensduur van de goodwill.
1 Grondslagen
1.1 Bepaling verkrijgingsprijs
Onder IFRS moet bij een overname door middel van uitgifte van aandelen door de overnemende
partij de verkrijgingsprijs worden bepaald op basis van de reële waarde van de uitgegeven
aandelen op de ‘date of exchange’. Dit wordt door SIC 28 uitgelegd als de dag waarop ‘control’
wordt verkregen, dus niet de dag waarop de ruilverhouding wordt vastgesteld of het bod wordt
aangekondigd. Richtlijn 500.203 had bij de implementatie van IAS 22.21 reeds ‘date of
exchange’ vertaald in ‘overnamedatum’, hetgeen in lijn lijkt met SIC 28. Echter, in Richtlijn
500.205 (bepaling reële waarde opgeofferde monetaire activa en aangegane verplichtingen) wordt
niet gesproken over de overnamedatum, maar het ‘moment waarop overeenstemming over de
ruilverhouding is bereikt’. Dit sluit niet aan op IAS 22/SIC 28. Ook bevatten de Richtlijnen niet
de waarschuwing in SIC 28 dat slechts mag worden afgeweken van de beurskoers op het moment
van overname indien een beurskoers op een nabijgelegen datum leidt tot een meer betrouwbare
bepaling van de reële waarde van de aandelen.
SIC 28 is nog niet verwerkt in een (ontwerp-)Richtlijn.
1.2 Reorganisatiekosten na overname
IAS 22.31 staat onder voorwaarden toe dat een reorganisatievoorziening wordt opgenomen die
voortvloeit uit een overname, mits de reorganisatie uiterlijk drie maanden na de overnamedatum
(maar uiterlijk op de datum van goedkeuring van de eerstvolgende jaarrekening) is uitgewerkt in
een gedetailleerd formeel plan. De Richtlijn stelt dat de genoemde termijn van drie maanden
onder bepaalde omstandigheden langer mag zijn (tot maximaal zes maanden) en bevat geen
verwijzing naar de datum van goedkeuring van de jaarrekening (RJ 500.212). Verder stelt de
Richtlijn dat uiterlijk binnen zes maanden na overnamedatum een gedetailleerd plan moet zijn
opgesteld en dat de daaruit voortvloeiende aanpassing van de voorziening moet worden
gecorrigeerd op de positieve of negatieve goodwill.
1.3 Waardering minderheidsbelang bij overnames die plaatsvinden tot 31 maart 2004
De Richtlijn bepaalt dat de eerste waardering van activa en passiva van een overgenomen onderneming
geschiedt tegen reële waarde. Ook het aandeel van minderheidsaandeelhouders in het
aldus herrekende eigen vermogen wordt op deze wijze bepaald (RJ 500.213).
-140-

-141-
19 FUSIES, OVERNAMES EN GOODWILL
IAS 22 beschouwt deze verwerkingswijze als een toegestaan alternatief, maar kiest als
‘benchmark treatment’ waardering van het minderheidsbelang op basis van de oude boekwaarden
(dus zonder herrekening van activa en passiva tegen reële waarden) (IAS 22.32 en 22.34).
IFRS 3.40 (van toepassing op overnames die plaatsvinden vanaf 31 maart 2004) bepaalt dat
waardering van het aandeel van derden in de activa en passiva van de overgenomen onderneming
tegen reële waarde moet geschieden. Hiermee verdwijnt het verschil tussen IFRS en de
Nederlandse richtlijnen.
1.4 Waardering van belastingvorderingen en verplichtingen
In geval van een overname schrijft IAS 22.39 voor dat bij de bepaling van de reële waarde de
verkregen belastingvorderingen en verplichtingen dienen te worden gewaardeerd tegen de
nominale waarde. Waardering tegen contante waarde is niet toegestaan. De Richtlijnen staan
zowel waardering tegen nominale als waardering tegen contante waarde toe (RJ 500.214i).
1.5 Verwerking fusie die plaatsvindt tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend boekjaar
IFRS 3 schrijft voor dat alle bedrijfscombinaties die plaatsvinden vanaf 31 maart 2004 volgens de
overnamemethode (purchase method) worden verwerkt, ook al betreft het een fusie. De methode
van samensmelting van belangen (pooling of interests method) is niet langer toegestaan. Dit
betekent dat te allen tijde – dus ook in geval van fusies – een overnemende en een overgenomen
partij moet worden geïdentificeerd. De overnemende partij verwerkt de overgenomen partij in
haar jaarrekening. In de Nederlandse regelgeving moet op een fusie (situatie waarin er geen
overnemende partij kan worden geïdentificeerd) de ‘samensmelting van belangen’-methode
worden toegepast. In dat geval is er dus sprake van strijdigheid.
1.6 Reorganisatievoorziening bij overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004 en
aanvang volgend boekjaar
IFRS 3 bepaalt dat kosten die verband houden met de herstructurering van de overgenomen
eenheid of haar activiteiten, moeten worden behandeld als kosten van na de totstandkoming van
de bedrijfscombinatie, tenzij er bij de overgenomen eenheid zelf op het moment van de
bedrijfscombinatie al sprake is van een bestaande voorziening in verband met herstructurering.
Onder de Nederlandse regelgeving is het mogelijk dat de overnemende eenheid op het
overnamemoment een herstructureringsvoorziening moet vormen, ook wanneer er bij de
overgenomen eenheid van een dergelijke voorziening geen sprake is. Dit doet zich namelijk voor
wanneer de overnemende eenheid herstructureringsplannen heeft met betrekking tot de
activiteiten van de overgenomen eenheid waardoor als direct gevolg van de overname een
verplichting ontstaat.

1.7 Voorwaardelijke verplichtingen bij overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004
en aanvang volgend boekjaar
IFRS 3 bepaalt dat bij overnames een voorziening moet worden gevormd voor voorwaardelijke
verplichtingen zelfs indien deze niet voldoen aan de regels van IAS 37 voor het vormen van een
voorziening voor voorwaardelijke verplichtingen. Waardering moet plaatsvinden tegen reële
waarde. De Nederlandse Richtlijnen bevatten een dergelijke bepaling niet en zijn dus minder
strikt.
1.8 Immateriële activa overgenomen in het kader van overnames die plaatsvinden tussen 31
maart 2004 en aanvang volgend boekjaar
IFRS 3 bepaalt dat bij de allocatie van de kostprijs naar de reële waarde van activa en passiva
meer immateriële activa moeten worden meegenomen afzonderlijk van de goodwill. Van een
immaterieel actief verworven in het kader van een overname wordt verondersteld dat deze op
betrouwbare wijze kan worden gewaardeerd en toekomstige voordelen oplevert. De Nederlandse
Richtlijnen gaan minder ver en bevatten een dergelijk weerlegbaar vermoeden niet.
1.9 Verwerking van step acquisitions bij overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004
en aanvang volgend boekjaar
Onder de huidige IAS 22 wordt ondernemingen de keuzemogelijkheid geboden om bij een
overname in stappen (‘step acquisition’ of ‘successive share purchase’) de overgenomen activa en
passiva te herwaarderen voor het proportionele deel dat de overnemende partij reeds bezat. Het is
echter ook mogelijk de activa voor dat deel tegen boekwaarde te laten staan. De Nederlandse
Richtlijnen gaan hierop niet in, waaruit we mogen opmaken dat beide methoden toegestaan zijn.
IFRS 3.59 bepaalt echter dat ook het reeds in bezit zijnde proportionele aandeel in de activa en
passiva van de overgenomen onderneming op reële waarde op het moment van acquisitie moet
worden gewaardeerd. Een eventuele herwaardering moet naar een herwaarderingsreserve worden
geboekt. Op dit punt wordt IFRS dus strikter dan de Nederlandse Richtlijnen.
1.10 Goodwill op overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004 en aanvang volgend
boekjaar
IFRS 3 schrijft voor dat op goodwill niet systematisch mag worden afgeschreven. In plaats
daarvan wordt jaarlijks getoetst of er sprake is van een bijzondere waardevermindering
(impairment test). Indien gebeurtenissen of omstandigheden daar aanleiding toe geven, moet deze
test vaker worden uitgevoerd. Onder de huidige Nederlandse regelgeving is het niet toegestaan
om niet af te schrijven; activeren en afschrijven over de economische levensduur is verplicht.
-142-

-143-
19 FUSIES, OVERNAMES EN GOODWILL
1.11 Negatieve goodwill op overnames die plaatsvinden tussen 31 maart 2004 en aanvang
volgend boekjaar
Indien de acquisitiekosten lager zijn dan de reële waarde van de activa en passiva van de
overgenomen partij is er sprake van negatieve goodwill. In dat geval moet de overnemende partij
op grond van IFRS 3 de opname en waardering van de verworven identificeerbare activa en
(voorwaardelijke) verplichtingen alsmede de bepaling van de acquisitiekosten opnieuw
beoordelen. De negatieve goodwill die na deze herbeoordeling resteert moet ineens in de winsten-verliesrekening
worden verantwoord. In Richtlijn 500 wordt de verwerking van negatieve
goodwill afhankelijk gesteld van de oorzaak voor het ontstaan van de negatieve goodwill. Indien
de negatieve goodwill zijn oorzaak vindt in verwachte verliezen/verplichtingen, moet de
negatieve goodwill als overlopende post worden gepresenteerd en valt deze vrij naarmate de
verwachte verliezen/verplichtingen zich voordoen. Indien de negatieve goodwill niet wordt
veroorzaakt door verwachte verliezen/verplichtingen, wordt deze ten gunste van de
herwaarderingsreserve gebracht en valt deze vrij ten gunste van de winst-en-verliesrekening over
de resterende levensduur van verworven afschrijfbare activa dan wel valt het gedeelte dat hoger is
dan de reële waarde van de geïdentificeerde niet-monetaire activa onmiddellijk vrij ten gunste
van de winst-en-verliesrekening (RJ 500.235-236).
2 Presentatie
2.1 Presentatie negatieve goodwill
IAS 22.64 schrijft voor dat negatieve goodwill gepresenteerd wordt aan de actiefzijde van de
balans in dezelfde post als positieve goodwill. In Richtlijn 500 wordt de keuze gelaten om de
negatieve goodwill te salderen met positieve goodwill dan wel deze als een afzonderlijke post aan
de creditzijde van de balans te presenteren. Een uitzondering betreft de negatieve goodwill die
geen verband houdt met verwachte toekomstige verliezen en uitgaven. Dit gedeelte moet worden
opgenomen in een herwaarderingsreserve (RJ 500.237).
3 Toelichting
3.1 Overname door aandelenruil
Indien voor de bepaling van de reële waarde van uitgegeven aandelen ten behoeve van de
bepaling van de verkrijgingsprijs van de overgenomen onderneming wordt afgeweken van de
beurskoers van de uitgegeven aandelen op de datum dat ‘control’ wordt verkregen, moet volgens
SIC 28.7 dat feit worden vermeld, alsmede de redenen daarvoor, de methode die is gehanteerd en
het verschil tussen de op deze manier bepaalde reële waarde en de beurskoers op
overnamedatum. Indien de aandelen van de overnemende partij niet beursgenoteerd zijn, moet
worden vermeld hoe de reële waarde is bepaald (SIC 28.8). De Richtlijnen eisen deze toelichting
niet.
SIC 28 is nog niet verwerkt in een (ontwerp-)Richtlijn.

4 Additionele verschillen bij vervroegde invoering van IFRS 3
IFRS toepassende ondernemingen mogen IFRS 3 vervroegd toepassen op fusies en overnames
die hebben plaatsgevonden voor 31 maart 2004 (IFRS 3.85). In principe mag een onderneming
daarbij teruggaan tot een willekeurig moment in het verleden. Echter, voor deze bestaande-IFRStoepassers
gelden enkele beperkingen (die overigens niet gelden voor first-time adopters),
namelijk dat de informatie die nodig is om de fusie of overname volgens IFRS 3 te verwerken
reeds op het moment van de overname voorhanden was. Ook moeten bij vervroegde toepassing
van IFRS 3 tevens de herziene versie van IAS 36 en 38 worden toegepast (zie hoofdstuk 1).
Voor alle bovenstaand in de paragrafen 1.5 tot en met 1.11 beschreven verschillen geldt dat deze
dan mede relevant zijn voor de verwerking van de fusies en overnames daterend van voor 31
maart 2004.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 214.224-232 Financiële vaste activa (aangepast 2001)
• Richtlijn 500 Fusies en overnames (aangepast 2002)
• IAS 22 Business Combinations (revised 1998)
• IFRS 3 Business Combinations (2004)
• SIC 22 Business Combinations – Subsequent Adjustment of Fair
Values and Goodwill Initially Reported (2000)
• SIC 28 Business Combinations – Date of Exchange and Fair Value
of Equity Instruments (2001)
-144-

20 Joint ventures
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
1.1 Waardering Indien geen sprake is van proportionele
consolidatie worden
joint ventures in de geconsolideerde
en enkelvoudige jaarrekening
gewaardeerd tegen
netto-vermogenswaarde; bij
gegronde redenen waardering
tegen kostprijs of actuele
waarde in enkelvoudige jaarrekening
1.2 Consistente toepassing
verwerkingsmethode
Indien sprake van verschillende
joint ventures toegestaan om
verschillend te verwerken
1.3 Eerste waardering Eerste waardering van door
deelnemers ingebrachte activa
en passiva in de jaarrekening
joint venture geschiedt tegen
reële waarde
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Toelichting op voorzieningen
en verliezen
inzake joint ventures
-145-
20 JOINT VENTURES
IFRS Conclusie
Indien geen sprake is van proportionele
consolidatie worden
joint ventures in de geconsolideerde
jaarrekening gewaardeerd
volgens de ‘equity
method’ tenzij de joint venture
wordt gehouden om te worden
verkocht of indien er sprake is
van transferproblemen; dan
waardering tegen kostprijs of
reële waarde; IFRS laat de
waardering in de enkelvoudige
jaarrekening vrij
Alle joint ventures dienen op
dezelfde wijze te worden
verwerkt
NL strikter
IFRS strikter
Geen specifieke regels NL strikter
– – –
Geen specifieke toelichtingseisen
Vermeld dient te worden het
totale bedrag van:
• Voorzieningen gerelateerd
aan joint ventures
• Het aandeel in de in de
joint venture verantwoorde
voorzieningen
• Verliezen uit borgstellingen
voor de schulden van
joint ventures
IFRS eist meer
toelichting

3.2 Informatie omtrent vermogenstoezeggingen
3.3 Overige toelichting met
betrekking tot
belangrijke joint
ventures
Nederlandse wet- en regelgeving
Geen specifieke toelichtingseisen
Vermelding in toelichting van
naam, woonplaats en verschaft
aandeel in geplaatst kapitaal
van de joint ventures
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Waardering ‘venture
capital’-participaties
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
-146-
IFRS Conclusie
Vermeld dienen te worden het
totale bedrag van vermogenstoezeggingen
aan joint ventures
en het totale bedrag van het
aandeel van de deelnemer in de
vermogenstoezeggingen van de
joint venture zelf
Over belangrijke joint ventures
dienen te worden opgenomen:
• Naam en beschrijving van
de joint venture
• Aandeel in het kapitaal
van de joint venture
• Totale bedragen van vlottende
activa, vaste activa,
kortlopende en langlopende
schulden, kosten en
opbrengsten gerelateerd
aan de joint ventures
IFRS eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Geen specifieke regels ‘Venture capital’-participaties
zijn geen joint ventures maar
zijn financieel instrument met
waardering tegen reële waarde
IFRS strikter
Onder Nederlandse regelgeving (art. 2:409 BW en RJ 214.8) is de proportionele consolidatie van
een joint venture toegestaan, mits hiermee aan het wettelijke inzichtsvereiste wordt voldaan. In
IAS 31 is proportionele consolidatie van joint ventures de ‘benchmark treatment’ (IAS 31.25).

1 Grondslagen
1.1 Waardering
-147-
20 JOINT VENTURES
Indien geen sprake is van proportionele consolidatie, worden joint ventures overeenkomstig artikel
2:389 BW tegen netto-vermogenswaarde gewaardeerd in zowel de geconsolideerde als de
enkelvoudige jaarrekening. IAS 31 maakt een onderscheid tussen waardering van joint ventures
in de geconsolideerde jaarrekening en waardering van joint ventures in de enkelvoudige jaarrekening.
In de geconsolideerde jaarrekening moet een joint venture volgens de ‘equity method’ worden
gewaardeerd, tenzij de deelneming uitsluitend wordt gehouden om in de nabije toekomst te
worden vervreemd of indien ernstige transferproblemen bestaan (IAS 31.32 en IAS 31.35); in die
gevallen dient de deelneming tegen reële waarde te worden gewaardeerd (IAS 31.35). De
vrijstelling voor het waarderen tegen equity of de proportionele consolidatie indien sprake is van
een deelneming met ernstige of langdurige transferproblemen, is als gevolg van het
improvements-project geëlimineerd. Waardering tegen equity is verplicht tot het moment waarop
de deelneming wordt overgedragen.
Als gevolg van het improvements-project is het begrip ‘nabije toekomst’ verduidelijkt door dit
begrip te vervangen door ‘twaalf maanden na overname’. Tevens wordt de eis gesteld dat er
bewijs moet zijn dat het management een koper zoekt. Indien de verkoop van de joint venture
niet heeft plaatsgevonden binnen twaalf maanden, moet de joint venture met terugwerkende
kracht tot het moment van overname proportioneel worden geconsolideerd dan wel volgens de
equity-methode worden gewaardeerd, tenzij heel specifieke omstandigheden van toepassing zijn.
Een andere wijziging is dat joint ventures die gehouden worden om te vervreemden, verantwoord
moeten worden als financiële instrumenten in de categorie ‘gehouden voor handelsdoeleinden
(‘held for trading’). Dit is echter reeds achterhaald door de goedkeuring van IFRS 5, waardoor de
vrijstelling voor het proportioneel consolideren of equity accounting van joint ventures bij het
voornemen tot verkoop is komen te vervallen. Zie verder hoofdstuk 31.
Wat betreft de enkelvoudige jaarrekening van de deelnemende partij spreekt IAS 31 expliciet uit
geen voorkeur voor een bepaalde waarderingsgrondslag te hebben (IAS 31.38).
1.2 Consistente toepassing verwerkingsmethode
Indien ingevolge IAS 31 een keuze is gemaakt voor een bepaalde verwerkingswijze dienen
volgens SIC 18 alle joint ventures op dezelfde wijze te worden behandeld; het is niet mogelijk
bepaalde joint ventures proportioneel te consolideren terwijl andere joint ventures volgens de
netto-vermogenswaarde worden gewaardeerd. Onder Nederlandse wet- en regelgeving is het
mogelijk om verschillende joint ventures op verschillende wijzen te verwerken.

1.3 Eerste waardering
Richtlijn 214.811 schrijft voor dat de eerste waardering van door deelnemers ingebrachte activa
en passiva in de jaarrekening van de joint venture dient te geschieden op het moment van
inbreng. IAS 31 geeft ten aanzien van de eerste waardering geen specifieke regelgeving.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Toelichting op voorzieningen en verliezen inzake joint ventures
Ingevolge IAS 31 dient de volgende informatie in de toelichting met betrekking tot voorzieningen
en verliezen inzake joint ventures te worden opgenomen (IAS 31.45):
• voorzieningen (en niet in de balans opgenomen verplichtingen) gerelateerd aan joint
ventures;
• het aandeel in de in de joint venture verantwoorde voorzieningen (en niet in de balans
opgenomen verplichtingen);
• verliezen uit borgstellingen voor de schulden van joint ventures.
Deze informatie dient ook te worden opgenomen indien de deelnemer in de joint venture alleen
een enkelvoudige jaarrekening opstelt.
RJ 214.8 kent dergelijke informatie-eisen niet.
3.2 Informatie omtrent vermogenstoezeggingen
In de toelichting dient informatie te worden verschaft omtrent het totale bedrag aan vermogenstoezeggingen
(‘capital commitments’) door de deelnemer aan joint ventures, en omtrent het totale
bedrag van het aandeel van de deelnemer in de vermogenstoezeggingen van de joint venture zelf
(IAS 31.46). Deze informatie dient ook te worden opgenomen indien de deelnemer in de joint
venture alleen een enkelvoudige jaarrekening opstelt.
RJ 214.8 kent dergelijke informatie-eisen niet.
3.3 Overige toelichting met betrekking tot belangrijke joint ventures
Met betrekking tot belangrijke joint ventures dient de volgende informatie omtrent de joint
venture te worden vermeld (IAS 31.47-48):
• naam en beschrijving van de joint venture;
-148-

-149-
20 JOINT VENTURES
• aandeel in het kapitaal van de joint venture;
• totale bedragen van vlottende activa, vaste activa, kortlopende en langlopende schulden, en
kosten en opbrengsten gerelateerd aan de joint ventures.
Deze informatie dient ook te worden opgenomen indien de deelnemer in de joint venture alleen
een enkelvoudige jaarrekening opstelt.
RJ 214.8 kent dergelijke informatie-eisen niet. Wel dienen op grond van artikel 2:379 BW in de
enkelvoudige jaarrekening en op grond van artikel 2:414 BW in de geconsolideerde jaarrekening
de naam, woonplaats en het aandeel in het verschafte kapitaal van de joint venture te worden
vermeld.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Waardering ‘venture capital’-participaties
Ingevolge het improvements-project hoeven ‘venture capital’-ondernemingen en vergelijkbare
ondernemingen hun ‘joint venture’-participaties niet langer proportioneel te consolideren of
volgens de equity-methode te waarderen, mits deze participaties worden gewaardeerd op reële
waarde en alle waardemutaties in de winst-en-verliesrekening worden verantwoord. In de
Nederlandse regelgeving (Richtlijn 214.107) worden de belangen van participatiemaatschappijen
beschouwd als ‘overige effecten’ en hoeven dus niet te worden behandeld als joint ventures, zelfs
indien zij voldoen aan de criteria van joint ventures. IFRS is dus strikter.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 214 Financiële vaste activa
• Richtlijn 214.8 Nadere bijzonderheden met betrekking tot joint ventures (aangepast 2001)
• IAS 31 Financial Reporting of Interest in Joint Ventures (revised 2000)
• IAS 31 Financial Reporting of Interest in Joint Ventures (revised 2003)
• SIC 13 Jointly Controlled Entities – Non-Monetary Contributions by Venturers
(1998)
• SIC 18 Consistency – Alternative Methods (2000)

21 Vreemde valuta
1 Grondslagen
1.1 Verwerken cumulatief
omrekeningsverschil bij
afstoten deelneming
(buitenlandse eenheid)
1.2 Verwerking valutatermijncontracten
Nederlandse wet- en regelgeving
Bij het afstoten deelneming
mag bij wijze van alternatief het
cumulatieve omrekeningsverschil
in het vermogen blijven
staan
Waardering tegen termijnkoers;
verschil met contante koers
wordt geamortiseerd over de
looptijd van het contract
1.3 Definitie hyperinflatie Er is in elk geval sprake van
hyperinflatie indien de inflatie
over een periode van 3 jaar in
totaal 100% of meer heeft
bedragen
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Toelichting op koersfluctuaties
van vreemde
valuta
-150-
IFRS
Bij het afstoten van een gehouden
belang dient het cumulatieve
omrekeningsverschil
alsnog in de winst-en-verliesrekening
te worden opgenomen
IAS 39-regels van hedge
accounting toepassen op de
individuele valutatermijncontracten
Nadere specifieke criteria zijn
opgenomen voor de definiëring
van hyperinflatie
– – –
Vermelding effect van alle
belangrijke koersfluctuaties
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Onderscheid
buitenlandse eenheid en
rechtstreekse
buitenlandse activiteit
Nederlandse wet- en regelgeving
Vermelding effect van alle
belangrijke koersfluctuaties na
de balansdatum
IFRS
Onderscheid is aanwezig Onderscheid vervalt en is
opgenomen in de definitie van
functionele valuta
Conclusie
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter
NL eist meer
toelichting
Conclusie
IFRS strikter

Algemeen
-151-
21 VREEMDE VALUTA
IFRS kent een specifieke standaard IAS 29 ‘Financial Reporting in Hyperinflationary
Economies’ (reformatted 1994) over hyperinflatie. Deze standaard bevat ook regels omtrent de
wijze waarop jaarrekeningen van ondernemingen die zijn gevestigd in landen met hyperinflatie
moeten worden aangepast aan de dalende koopkracht. In de Nederlandse regelgeving zijn
dergelijke bepalingen niet opgenomen omdat Nederland zelf geen hyperinflatieland is. De in IAS
29 opgenomen definitie van hyperinflatie is ook van toepassing op de omrekening van
buitenlandse deelnemingen die zijn gevestigd in landen van hyperinflatie. Uitsluitend dat aspect
van IAS 29 is in de hiernavolgende analyse opgenomen.
1 Grondslagen
1.1 Verwerken cumulatief omrekeningsverschil bij afstoten deelneming (buitenlandse eenheid)
Omrekeningsverschillen die zich voordoen bij buitenlandse deelnemingen, dienen volgens RJ
290.919(c) en IAS 21.17 in een afzonderlijke post binnen het eigen vermogen verantwoord te
worden. Bij het afstoten van een dergelijk belang dient bij toepassing van de IFRS het
cumulatieve omrekeningsverschil (samen met het gerealiseerde boekresultaat) in de winst-enverliesrekening
opgenomen te worden (IAS 21.19 j o IAS 21.37). Ingevolge de Richtlijn is het bij
wijze van alternatief toegestaan het verschil in het eigen vermogen te laten staan (RJ 120.928).
Voorts wordt hier gewezen op het feit dat onder de Nederlandse wet- en regelgeving de cumulatieve
koersverschillenrekening onder het eigen vermogen een wettelijke reserve is die niet mag
worden uitgekeerd (RJ 120.931).
1.2 Verwerking valutatermijncontracten
Ingevolge RJ 120.907 dient het verschil tussen de contante koers die geldt op het moment van
afsluiten van de termijntransacties ter afdekking van een valutarisico op een monetaire balanspost
en de termijnkoers waartegen de termijntransactie zal worden afgewikkeld, te worden verdeeld
over de looptijd van de termijntransactie omdat dit verschil hoofdzakelijk een gevolg is van renteverschillen.
IAS 21 gaat niet in op de verwerking van termijntransacties. Deze worden behandeld zoals alle
andere financiële instrumenten in overeenstemming met IAS 39 ‘Financial Instruments:
Recognition and Measurement’, zodat hier volstaan wordt met een verwijzing naar hoofdstuk 22,
‘Financiële instrumenten’. In het algemeen geldt voor de verwerking van monetaire posten waarvan
het valutarisico is afgedekt door middel van een termijntransactie, dat deze niet mogen worden
gewaardeerd tegen termijnkoers, maar in eerste instantie tegen de koers op moment van het
ontstaan van de post en vervolgens telkens tegen de koers op balansdatum. De termijntransactie

moet worden gewaardeerd op reële waarde (in veel gevallen nihil bij het aangaan). Eventuele
wijzigingen in de reële waarde van de valutatermijntransactie moeten worden verwerkt in de
winst-en-verliesrekening met een tegengestelde boeking, die wordt verwerkt in de boekwaarde
van de afgedekte balanspost.
1.3 Definitie hyperinflatie
Voor de omrekening van buitenlandse deelnemingen in landen met hyperinflatie gelden specifieke
regels. In IAS 29 is een aantal karakteristieken opgenomen waaruit kan worden afgeleid
wanneer sprake is van een land met hyperinflatie. De opsomming is niet limitatief (IAS 29.3):
• de plaatselijke bevolking geeft de voorkeur aan het aanhouden van de koopkracht in nietmonetaire
activa of in een relatief stabiele vreemde valuta. Bedragen in lokale valuta worden
onmiddellijk geïnvesteerd om koopkrachtbehoud te garanderen;
• de plaatselijke bevolking ziet monetaire activa in termen van een relatief stabiele vreemde
valuta en niet in de eigen valuta. Prijzen kunnen worden weergegeven in die vreemde valuta;
• kopen en verkopen op krediet houden in de prijs rekening met het koopkrachtverlies gedurende
de kredietperiode, ook al is die periode relatief kort;
• rentevoeten, lonen en prijzen zijn verbonden aan een prijsindex;
• de cumulatieve inflatie gedurende drie jaar nadert of overschrijdt de 100%.
In de Richtlijnen is opgenomen dat van een hyperinflatie in ieder geval sprake is, indien deze
over een periode van drie jaar in totaal 100% of meer heeft bedragen (RJ 120.925).
Als gevolg van het improvements-project gelden er specifieke regels voor de omrekening van
vergelijkende cijfers in het bijzonder bij hyperinflatielanden.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Toelichting op koersfluctuaties van vreemde valuta
IAS 21.46 eist dat in de toelichting het effect van koerswijzigingen na de balansdatum op
monetaire posten óf op de financiële gegevens van buitenlandse activiteiten wordt aangegeven
indien dit van belang is voor het inzicht van de gebruiker van de jaarrekening. Richtlijn 120.941
bevat een vergelijkbare eis, maar beperkt dit niet tot koersbewegingen na de balansdatum.
-152-

4 Additionele verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Onderscheid buitenlandse eenheid en rechtstreekse buitenlandse activiteit
-153-
21 VREEMDE VALUTA
Als gevolg van het improvements-project vervalt het onderscheid tussen buitenlandse eenheid en
rechtstreekse buitenlandse activiteit; dit wordt geïntegreerd in de definitie van functionele valuta.
In de Nederlandse Richtlijnen is het onderscheid nog aanwezig.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 120.9 Prijsgrondslagen voor vreemde valuta (aangepast 2002)
• IAS 21 The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates (revised 1993)
• IAS 21 The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates (revised 2003)
• IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies (reformatted 1994)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised 2000)
• SIC 7 Introduction of the Euro (1998)
• SIC 11 Foreign Exchange – Capitalisation of Losses Resulting from Severe
Currency Devaluations (1998)
• SIC 19 Reporting Currency – Measurement and Presentation of Financial
Statements under IAS 21 and IAS 29 (2000)
• SIC 30 Reporting Currency – Translation from Measurement Currency to
Presentation Currency (2001)

22 Financiële instrumenten
1 Grondslagen
1.1 Opname van financiële
instrumenten op de
balans (‘recognition’)
1.2 Verwijdering van de
balans (‘derecognition’)
1.3 Waardering van derivaten
1.4 Verwerking waardewijzigingen
derivaten
Nederlandse wet- en regelgeving
-154-
IFRS Conclusie
Geen specifieke bepalingen Indien men partij wordt bij een
contract
Bij overdracht van economische
voordelen en risico’s aan derden
(ontwerp-Richtlijn)
Wanneer de onderneming de
beheersingsmacht over de contractuele
rechten verliest of
wanneer de onderneming van
haar contractuele verplichtingen
wordt ontheven (en specifieke
regels in verschillende situaties)
IFRS strikter
IFRS strikter
Geen specifieke bepalingen Reële waarde IFRS strikter
Geen specifieke bepalingen In winst-en-verliesrekening IFRS strikter
1.5 Hedge-accounting Geen specifieke bepalingen Specifieke regels voor hedge
accounting (zie tekst)
2 Presentatie
2.1 Classificatie bij samengestelde
financiële
instrumenten
2.2 Wijziging van de classificatie
als vreemd of
eigen vermogen
3 Toelichting
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
mogen afzonderlijk
worden gerubriceerd; indien
niet afzonderlijk gerubriceerd
dan in toelichting aangeven hoe
de instrumenten zijn verwerkt
Eenmaal gekozen classificatie
(eigen of vreemd vermogen)
mag onder voorwaarden worden
gewijzigd
Eigen- en vreemd-vermogenscomponenten
moeten afzonderlijk
worden gerubriceerd
Eenmaal gekozen classificatie
mag niet worden gewijzigd
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
3.1 Additionele informatie Specifieke toelichtingsvereisten Specifieke toelichtingsvereisten IFRS eist meer
toelichting

Algemeen
-155-
22 FINANCIËLE INSTRUMENTEN
In de jaareditie 2001 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is ontwerp-Richtlijn 290a
‘Financiële instrumenten: verwerking en waardering’ opgenomen. De ontwerp-Richtlijn is
nagenoeg gelijk aan IAS 39 (2000). De herziene IAS 32 en 39 zijn in december 2003
gepubliceerd; het was derhalve niet mogelijk deze op te nemen in een aangepaste ontwerp-
Richtlijn. Daarom heeft de RJ besloten de ontwerp-Richtlijn nog niet te wijzigen. Omdat er op dit
moment geen specifieke regelgeving is omtrent financiële instrumenten, worden in dit hoofdstuk
de verschillen tussen IAS 39 en de huidige regelgeving behandeld. Indien de ontwerp-Richtlijn
aangepast wordt aan de herziene IAS 32 en 39 zullen alle verschillen verdwijnen bij aanvaarding
van (de aldus herziene) ontwerp-Richtlijn 290a. De herziene bepalingen van IAS 32 en 39 zijn
verplicht van toepassing vanaf 1 januari 2005; eerdere toepassing is toegestaan.
Onder andere is toegestaan in de herziene bepalingen van IAS 39 dat voor elk instrument de
keuze bestaat deze tegen reële waarde te waarderen met waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening.
Deze keuze kan alleen bij eerste opname van het instrument worden gemaakt en
daarna niet meer worden gewijzigd. Momenteel beziet de IASB of deze keuze aan beperkingen
dient te worden onderworpen.
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de waardering en resultaatbepaling van derivaten en de verschillen
ten aanzien van opname op de balans, classificatie, saldering en toelichting van financiële
instrumenten. Voor de waardering en resultaatbepaling van (primaire) financiële activa en
passiva wordt verwezen naar:
• Hoofdstuk 4 ‘Overige financiële vaste activa’
• Hoofdstuk 7 ‘Vlottende activa: vorderingen’
• Hoofdstuk 8 ‘Vlottende activa: effecten’
• Hoofdstuk 14 ‘Schulden’
1 Grondslagen
1.1 Opname van financiële instrumenten op de balans (‘recognition’)
De Richtlijnen bevatten geen specifieke bepalingen voor de activering/passivering van financiële
instrumenten, behalve bij vreemde-valutahedges (RJ 120.907).
IAS 39 bevat specifieke bepalingen voor de vraag wanneer een financieel instrument moet worden
geactiveerd dan wel gepassiveerd. IAS 39.27 bepaalt dat een onderneming een financieel
instrument op de balans opneemt zodra zij partij wordt in de contractuele bepalingen van het
financiële instrument. Dit geldt zowel voor primaire financiële instrumenten als voor derivaten.
Wel kan het bij derivaten voorkomen dat zij moeten worden geactiveerd/gepassiveerd, maar dat
de waarde nihil is, zodat bij eerste opneming in de balans per saldo niets verschijnt. Ter illustratie
kan daarbij worden gedacht aan een valutatermijntransactie waarbij bij sluiting de prestatie en
tegenprestatie een gelijke reële waarde hebben. De reële waarde van het instrument is daarmee
nihil en er wordt dus per saldo niets geactiveerd/gepassiveerd.

Inzake specifieke soorten transacties in de juridische vorm van een lease gelden bijzondere
recognitioncriteria ingevolge SIC 27 (zie verder hoofdstuk 23 ‘Leasing’).
1.2 Verwijdering van de balans (‘derecognition’)
In de Richtlijnen is in ontwerp-Richtlijn 130.110 een algemene bepaling opgenomen omtrent de
‘derecognition’ van activa en passiva. Een actief of een post van het vreemd vermogen dient niet
langer in de balans te worden opgenomen, indien de transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg
alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het
actief of de post van het vreemd vermogen aan een derde zijn overgedragen. Deze alinea zal
voorlopig de status van ontwerp-Richtlijn behouden in afwachting van de ontwikkelingen met
betrekking tot de implementatie van IAS 39 in de Richtlijnen.
IAS 39 gaat zeer gedetailleerd op de ‘derecognition’ van financiële activa en passiva in. Ten aanzien
van financiële activa geldt dat deze alleen dan van de balans worden gehaald, indien de
onderneming de beheersingsmacht verliest over de contractuele rechten met betrekking tot het
actief. Dit is het geval indien de onderneming de rechten op de voordelen zoals gespecificeerd in
het contract realiseert, indien de betreffende rechten expireren of indien de onderneming afstand
doet van deze rechten (IAS 39.35). In de herziene IAS 39 (2003) zijn de regels ten aanzien van
derecognition gewijzigd. In hoofdlijnen is de regel dat een onderneming die financiële activa
overdraagt dient vast te stellen of (nagenoeg) alle risico’s en opbrengsten zijn behouden. Indien
dat het geval is, worden de activa op de balans gehouden. Indien (nagenoeg) alle risico’s en
opbrengsten zijn overgedragen, worden de activa van de balans gehaald. Indien alle risico’s en
opbrengsten niet zijn overgedragen maar ook niet behouden (bijvoorbeeld kredietrisico is
overgedragen maar renterisico is behouden), wordt bekeken of de onderneming control heeft
behouden. Is dat het geval, dan worden de activa op de balans gehandhaafd voor het deel
waarvoor de onderneming nog risico loopt over de activa.
Ten aanzien van financiële passiva geldt (IAS 39.57) dat deze van de balans af gaan wanneer de
verplichting verdwijnt, met andere woorden, wanneer de onderneming van de in het contract
genoemde verplichtingen wordt ontheven of wanneer de verplichtingen worden gecanceld of
wanneer deze expireren. Het kan daarbij niet alleen gaan om het kwijtschelden van een schuld of
het aflossen van een lening, maar ook om het overdragen van een lening, mits daarbij geen
garantie, terugverkoopverplichting of terugkooprecht anders dan tegen de dan geldende
marktwaarde wordt overeengekomen en de crediteur de onderneming niet langer kan aanspreken
voor het bedrag.
Voorts kent IAS 39 zeer specifieke regels voor allerlei verschillende situaties (IAS 39.44-56 en
61-65).
1.3 Waardering van derivaten
Ingevolge IAS 39 worden derivaten (afgeleide instrumenten) beschouwd als een financieel
instrument dat wordt aangehouden voor handelsdoeleinden en deze dienen uit dien hoofde tegen
reële waarde te worden gewaardeerd (IAS 39.69). Ook bevat IAS 39 specifieke regels inzake de
-156-

-157-
22 FINANCIËLE INSTRUMENTEN
zogenaamde ‘embedded derivatives’ (IAS 39.23). In Nederland zijn er geen specifieke regels
voor de waardering van derivaten, behalve voor valutatermijncontracten. Richtlijn 120.907
bepaalt dat het verschil tussen de contante koers die geldt op het moment van afsluiten van de
termijntransacties en de termijnkoers waartegen de termijntransactie zal worden afgewikkeld,
moet worden verdeeld over de looptijd van de termijntransactie omdat dit verschil hoofdzakelijk
een gevolg is van renteverschillen.
1.4 Verwerking waardewijzigingen
Ingevolge IAS 39 dienen wijzigingen in de reële waarde van derivaten direct in de winst-en-verliesrekening
te worden verwerkt (IAS 39.103a), tenzij aan de strikte hedge-accountingcriteria
wordt voldaan. In Nederland zijn hiervoor geen specifieke regels, behalve voor valutatermijncontracten.
Het verschil tussen de contante koers die geldt op het moment van afsluiten
van de termijntransacties en de termijnkoers waartegen de termijntransactie zal worden
afgewikkeld, moet worden verdeeld over de looptijd van de termijntransactie omdat dit verschil
hoofdzakelijk een gevolg is van renteverschillen (RJ 120.907).
1.5 Hedge accounting
IAS 39 geeft specifieke regels omtrent hedge accounting, waarbij geldt dat hedge accounting
slechts kan worden toegepast indien aan een groot aantal voorwaarden is voldaan.
In de standaard worden drie soorten hedgerelaties onderscheiden (IAS 39.137):
• ‘fair value’-hedges: dit zijn hedge-instrumenten die worden gebruikt om het blootstaan aan
wijzigingen in de reële waarde van een op de balans opgenomen actief of passief af te dekken.
Als gevolg van de gewijzigde IAS 39 wordt ook de afdekking van een harde toezegging
om activa te kopen of te verkopen tegen een vaste prijs aangemerkt als een fair value hedge.
Winsten of verliezen die voortvloeien uit de herwaardering van een hedge-instrument op
reële waarde moeten direct in de winst-en-verliesrekening worden verantwoord en de winst
of het verlies op het gehedgede item dat toe te rekenen is aan het gehedgede risico wordt via
de winst-en-verliesrekening gecorrigeerd op de boekwaarde van het gehedgede item;
• ‘cash flow’-hedges: dit zijn hedge-instrumenten die worden gebruikt om het blootstaan aan
schommelingen in kasstromen van een op de balans opgenomen actief of passief of van een
toekomstige transactie af te dekken. Het uitgangspunt van IAS 39 is dat waardeveranderingen
van ‘cash flow’-hedge-instrumenten tijdelijk in het vermogen worden geboekt. Op het
moment dat de toekomstige transactie plaatsvindt, wordt het waardeverschil overgeboekt
naar het actief of passief dat daardoor ontstaat indien het de bedoeling was de kosten van het
betreffende actief of passief in de rapporteringsvaluta van de onderneming te fixeren.
Vervolgens wordt het waardeverschil in de winst-en-verliesrekening verantwoord naarmate
het actief/passief in de winst-en-verliesrekening wordt verantwoord. Indien de toekomstige
transactie een onmiddellijk effect heeft op de winst-en-verliesrekening, wordt het
waardeverschil op dat moment ook onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verantwoord;

• hedges van een netto-investering in een buitenlandse eenheid. Waardewijzigingen met
betrekking tot een hedge van een netto-investering in een buitenlandse eenheid worden in
het eigen vermogen geboekt (in de cumulatieve koersverschillenreserve).
In Nederland zijn er (behalve voor banken) geen specifieke regels voor hedge accounting,
behalve voor vreemde-valutahedges (RJ 120.907).
2 Presentatie
2.1 Classificatie bij samengestelde financiële instrumenten
Zowel de RJ (RJ 290.108) als de IASB (IAS 39.8) definieert een financiële verplichting als elke
overeengekomen verplichting om:
• liquide middelen of een ander financieel actief aan een andere partij over te dragen; of
• financiële instrumenten te ruilen met een andere partij onder voorwaarden die potentieel
nadelig zijn.
De RJ (RJ 290.108) en de IASB (IAS 39.8) definiëren een eigen-vermogensinstrument als elke
overeenkomst die het overblijvend recht omvat op een aandeel in de activa van een partij, na
aftrek van alle verplichtingen.
IAS 32 (IAS 32.23) bepaalt dat indien een financieel instrument zowel een schuld- als een eigenvermogenscomponent
bevat, deze beide componenten afzonderlijk moeten worden geclassificeerd
onder respectievelijk het vreemd en het eigen vermogen. Deze methodiek heeft de voorkeur
van de RJ. Echter, de Richtlijnen staan toe de schuld- en eigen-vermogenscomponent niet
afzonderlijk te classificeren. In de toelichting moet dan wel worden aangegeven hoe deze instrumenten
zijn verwerkt. Instrumenten die weliswaar met elkaar zijn verbonden maar als
afzonderlijke instrumenten zijn te identificeren, zoals een obligatielening met warrants, moeten
ook volgens de RJ afzonderlijk worden gepresenteerd (RJ 290.213).
De aangepaste IAS 32 behandelt in meer gedetailleerde mate hoe derivaten op eigen aandelen
dienen te worden geclassificeerd. Alleen in de gevallen waarbij het derivaat wordt afgewikkeld
door levering van aandelen tegen liquide middelen (of een ander financieel actief) kan een
derivaat als eigen vermogen worden gepresenteerd. In alle andere gevallen (ook als een van de
partijen een keuze heeft) dient het derivaat op eigen aandelen als financieel actief of financiële
verplichting te worden opgenomen.
Een put-optie geschreven door een onderneming op de aandelen van de onderneming leidt ertoe
dat die aandelen niet langer als eigen vermogen dienen te worden geclassificeerd maar als
verplichting in de balans dienen te worden opgenomen. Deze regel was voorheen opgenomen in
een concept-SIC-interpretatie.
Een verplichting waarbij de wijze van afwikkeling afhangt van het zich voordoen van een
onzekere gebeurtenis, dient altijd als verplichting te worden geclassificeerd onafhankelijk van de
kans van het zich voordoen van de gebeurtenis. In SIC 5 speelde de waarschijnlijkheid van het
zich voordoen van de gebeurtenis nog wel een rol voor de classificatie.
-158-

-159-
22 FINANCIËLE INSTRUMENTEN
De berekening van het eigen-vermogensdeel van een samengesteld instrument is in de herziene
IAS 32 gelimiteerd tot het verschil tussen de totale waarde van het instrument en de reële waarde
van het vreemd-vermogensdeel. Met deze verandering sluit het berekende eigen vermogen beter
aan bij de definitie van eigen vermogen zijnde het verschil tussen alle activa en verplichtingen.
2.2 Wijziging van de classificatie als vreemd of eigen vermogen
De Richtlijnen bepalen dat bij het ontstaan van een financieel instrument dit instrument wordt
geclassificeerd als schuld of als eigen vermogen al naar gelang de economische realiteit van de
contractuele overeenkomst (RJ 290.201). Uitdrukkelijk wordt bepaald dat de juridische vorm van
het contract voor de classificatie niet van belang is. Indien later de aard van het instrument verandert
door wijziging van de contractvoorwaarden of besluiten van de leiding, wordt de mogelijkheid
opengelaten de oorspronkelijke classificatie te wijzigen (RJ 290.203). IAS 32.19 staat niet
toe een eenmaal gekozen classificatie aan te passen aan een gewijzigde economische realiteit
(wel indien het contract gewijzigd wordt).
3 Toelichting
3.1 Additionele informatie
Aangezien in Richtlijn 290 de tekst van IAS 32 met betrekking tot de in de toelichting op de
balans en winst-en-verliesrekening op te nemen informatie over financiële instrumenten vrijwel
geheel is overgenomen, zijn hier geen verschillen. In aanvulling op de reeds in IAS 32
opgenomen regels met betrekking tot de toelichting, zijn in IAS 39 regels opgenomen omtrent in
de toelichting op te nemen informatie. Deze eisen zijn nog niet verplicht van toepassing
aangezien zij zijn opgenomen in de concept Richtlijn 290A. De volgende informatie omtrent
waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen dient in de toelichting te worden opgenomen (IAS
39.167):
a de methoden en belangrijkste veronderstellingen die zijn toegepast bij de bepaling van de
reële waarde;
b op welke wijze de resultaten van wijzigingen zijn verwerkt van financiële activa en financiële
passiva die worden gewaardeerd tegen reële waarde;
c voor elke categorie van financiële activa moet worden aangegeven of aankopen van financiële
activa worden verwerkt conform ‘trade date accounting’ (datum van economische
eigendomsoverdracht) of ‘settlement date accounting’ (datum van juridische levering).
Uitgebreide informatie met betrekking tot hedge-instrumenten waaronder (IAS 39.169):
• een beschrijving omtrent de doelstellingen en het beleid inzake het financieel risicomanagement,
inclusief het beleid ten aanzien van belangrijke voorspelde transacties inzake hedging
(par. 169a);
• informatie omtrent de reële waarde indien deze niet betrouwbaar kan worden vastgesteld;

• informatie ten aanzien van hedgetransacties en de verwerking daarvan, afhankelijk van de
gehanteerde verwerkingsmethode (par. 169b en c).
Met betrekking tot alle financiële instrumenten dient de volgende toelichting te worden gegeven:
• het cumulatieve bedrag van de winsten en verliezen van tegen reële waarde gewaardeerde
financiële instrumenten dat direct in het eigen vermogen is verwerkt, en het bedrag dat in het
boekjaar uit het vermogen is gehaald en in de winst-en-verliesrekening is verwerkt (IAS
39.170a);
• indien de reële waarde van financiële activa niet kan worden bepaald en de activa daarom
tegen geamortiseerde kostprijs worden gewaardeerd, dit feit vermelden tezamen met een
beschrijving van de financiële activa, hun boekwaarde, een uitleg waarom niet tegen reële
waarde kan worden gewaardeerd en indien mogelijk een reeks van schattingen waarbinnen
de reële waarde waarschijnlijk zal liggen. Indien financiële activa die tegen geamortiseerde
kostprijs zijn gewaardeerd worden verkocht, dit feit vermelden tezamen met de boekwaarde
van de activa ten tijde van de verkoop en het bedrag van de winst of het verlies bij de
verkoop (IAS 39.170b);
• belangrijke posten van inkomsten, uitgaven, winsten en verliezen als gevolg van financiële
activa of financiële passiva (o.a. totale rentebaten en rentelasten; zie IAS 39.170c);
• de aard en omvang van ‘securitisations’ alsmede een beschrijving van zakelijke zekerheden
en kwantitatieve informatie omtrent de belangrijkste veronderstellingen die zijn gebruikt bij
de berekening van de ‘fair value’ (IAS 39.170d);
• veranderingen van waarderingsmethode als gevolg van reclassificatie inclusief de reden en
de gevolgen (IAS 39.170e);
• de aard en hoeveelheid van elke waardevermindering of terugneming van waardevermindering
afzonderlijk per belangrijke categorie van financiële activa of passiva (IAS 39.170f).
Als gevolg van de gewijzigde IAS 39 2003 zijn alle toelichtingsvereisten voor financiële
instrumenten nu opgenomen in IAS 32 Revised 2003.
Additionele toelichting dient onder andere te worden opgenomen over het gebruik van
waarderingsmodellen, overdracht van financiële activa die niet voor derecognition in aanmerking
komen, de omvang van instrumenten waarvoor waardering tegen reële waarde met
waardeveranderingen via de winst-en-verliesrekening is gekozen en de waardeverandering van
deze items die niet is toe te rekenen aan een veranderende rentevoet.
In Nederland zijn er geen specifieke toelichtingseisen.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 290 Financiële instrumenten (aangepast 2000)
• Ontwerp-Richtlijn 290a Financiële instrumenten, verwerking en waardering (2001)
• Ontwerp-Richtlijn 292.2 Samengestelde transacties met de juridische vorm van een leaseovereenkomst
(2002)
-160-

-161-
22 FINANCIËLE INSTRUMENTEN
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2000)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 2003)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised
2003)
• SIC 5 Classification of Financial Instruments – Contingent Settlement
Provisions (1998)

23 Leasing
1 Grondslagen
1.1 Onderscheid financiële
en operationele lease
1.2 Verwerking verkregen
(investerings)subsidies
1.3 Specifieke regeling
voor SPC’s
2 Presentatie
3 Toelichting
Nederlandse wet- en regelgeving
Naast kwalitatieve ook kwantitatieve
indicatoren
In mindering boekwaarde van
het actief
Economische risico’s gedragen
in andere hoedanigheid worden
mede in aanmerking genomen
3.1 Additionele informatie Beperkte informatieverschaffing
-162-
IFRS Conclusie
Alleen kwalitatieve indicatoren NL strikter
Geen expliciete bepaling NL strikter
Geen expliciete bepaling NL strikter
– – –
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verantwoording initiële
directe kosten bij lessor
4.2 Splitsing lease van
grond en gebouwen
Nederlandse wet- en regelgeving
Activeren en afschrijven of
ineens in de winst-enverliesrekening
boeken
Splitsing en afzonderlijke
classificatie. Indien niet
mogelijk, dan toepassing
criteria voor gebouw
De in de toelichting op te
nemen informatie is uitgebreider
dan op grond van de Richtlijnen
is vereist
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Activeren en afschrijven IFRS strikter
Splitsing en afzonderlijke
classificatie. Indien niet
mogelijk, dan financiële lease
tenzij beide elementen duidelijk
operationele lease
Strijdig

1 Grondslagen
1.1 Onderscheid financiële en operationele lease
-163-
23 LEASING
De criteria die in de Richtlijnen en door de IASB worden gehanteerd ten behoeve van het onderscheid
tussen financiële en operationele leasing, zijn inhoudelijk gelijk. Het gaat erom dat de
leaseclassificatie bepaald wordt door de economische realiteit van de transactie en niet door de
juridische vorm. Uit het geheel van de contractvoorwaarden dient het karakter van de lease te
worden afgeleid (RJ 292.107). Of zoals IAS 17.5 het zegt: ‘The classification of leases adopted
… is based on the extent to which risks and rewards incident to ownership of a leased asset lie
with the lessor or the lessee.’
Verschillend is echter dat RJ 292.107 naast kwalitatieve indicatoren ook kwantitatieve indicatoren
hanteert, terwijl IAS 17.8 alleen kwalitatieve criteria noemt. Kwantitatieve indicatoren zijn
bijvoorbeeld het 75%-criterium (de leaseperiode moet 75% of meer van de economische levensduur
bedragen) en het 90%-criterium (de contante waarde van de minimale leasebetalingen moet
90% of meer van de waarde van het lease-object bedragen). Overigens worden de kwantitatieve
indicatoren uitdrukkelijk als voorbeelden genoemd voor de invulling van de hoofdregel. IAS 17.8
noemt hier slechts de kwalitatieve criteria: ‘the major part of the economic life of the asset,
substantially all of the fair value of the leased asset’.
1.2 Verwerking verkregen (investerings)subsidies
In RJ 212.229 en RJ 292.114 wordt bepaald dat in geval van financiële leasing en huurkoop
(investerings)subsidies en dergelijke waar de lessor/huurverkoper in verband met de overeenkomst
recht op krijgt, in mindering moeten worden gebracht op de waarde van het geactiveerde
lease-object in de jaarrekening van de lessee. IAS 17 heeft hieromtrent niets bepaald.
1.3 Specifieke regeling voor SPC’s
Er worden soms lease-overeenkomsten gesloten met een speciaal voor dit doel opgerichte maatschappij
(een ‘Special Purpose Entity’ of ‘Special Purpose Company’; verder SPC) als lessor,
waarbij de lessee of een tot de groep van de lessee behorende andere maatschappij ook optreedt
in een andere hoedanigheid ten opzichte van de SPC dan die van lessee (bijvoorbeeld als aandeelhouder,
[commanditair] vennoot, financier of garantiegever). De lessee, of een tot de groep
behorende andere maatschappij, kan in de andere hoedanigheid dan die van lessee een deel van
het economische risico ten aanzien van het lease-object lopen (bijvoorbeeld voor het geheel of
gedeeltelijk verloren gaan van het door de lessee/commanditair vennoot in de SPC ingebrachte
commanditaire kapitaal bij waardevermindering van het lease-object, of doordat de lessor een
beroep doet op een garantiestelling door een groepsmaatschappij van de lessee).
RJ 292.111 bepaalt dat het economische risico gedragen door de lessee of een met de lessee verbonden
maatschappij in de andere hoedanigheid dan die van lessee, mede in aanmerking dient te

worden genomen in het kader van de beoordeling of uit het geheel van de contractvoorwaarden
blijkt dat sprake is van financiële leasing. IAS 17 bevat een dergelijke expliciete bepaling niet.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Additionele informatie
Ten opzichte van Richtlijn 292 zijn de toelichtingsvereisten van IAS 17 uitgebreider en gedetailleerder.
Ten opzichte van de Richtlijn wordt de volgende additionele informatie vereist:
a informatie te verstrekken door lessee bij financiële lease (IAS 17.23 versus RJ 292.115):
- een beschrijving van de inhoud van belangrijke lease-overeenkomsten (IAS 17.23(c)).
Dit wordt door de RJ niet verplicht, maar wel aanbevolen;
- het bedrag aan voorwaardelijke leasebetalingen dat in de winst-en-verliesrekening is
verantwoord (IAS 17.23(e)). De RJ zegt hier niets over;
b informatie te verstrekken door lessee bij operationele lease (IAS 17.27 versus RJ 292.118):
- een beschrijving van de inhoud van belangrijke lease-overeenkomsten (IAS 17.27(d).
Dit wordt door de RJ niet verplicht, maar wel aanbevolen;
c informatie te verstrekken door lessor bij financiële lease (IAS 17.39 versus RJ 292.124):
- de gevormde voorzieningen wegens verwachte oninbaarheid van leasetermijnen (IAS
17.39(d). De RJ zegt hier niets over;
- het bedrag aan voorwaardelijke leasebetalingen dat in de winst-en-verliesrekening is
verantwoord (IAS 17.39(e)). De RJ zegt hier niets over;
- een beschrijving van de inhoud van belangrijke lease-overeenkomsten (IAS 17.39(f)).
Dit wordt door de RJ niet verplicht, maar wel aanbevolen;
d informatie te verstrekken door lessor bij operationele lease (IAS 17.48 versus RJ 292.131):
- het bedrag aan voorwaardelijke leasebetalingen dat in de winst-en-verliesrekening is
verantwoord (IAS 17.48(c)). De RJ zegt hier niets over;
- een beschrijving van de inhoud van belangrijke lease-overeenkomsten (IAS 17.48(d)).
Dit wordt door de RJ niet verplicht, maar wel aanbevolen.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verantwoording initiële directe kosten
Ingevolge het improvements-project is er inzake de verantwoording van initiële directe kosten
van de lessor bij het aangaan van een lease niet langer een keuze tussen activeren of als last
-164-

-165-
23 LEASING
nemen. Activeren en afschrijven van dergelijke kosten wordt verplicht. Ingevolge de Nederlandse
regelgeving is er een keuze activeren of direct als last nemen (RJ 292.122). IFRS is dus strikter.
4.2 Splitsing lease van grond en gebouwen
Ingevolge het improvements-project dient er voor de classificatie als een operationele of
financiële lease van grond en gebouwen een splitsing te worden gemaakt in een lease van grond
en een lease van gebouwen, waarbij een lease van grond in zijn algemeenheid zal worden
beschouwd als een operationele lease (indien de grond een onbeperkte economische levensduur
heeft). Slechts indien het juridisch eigendom aan het einde van de leaseperiode automatisch
overgaat op de lessee of indien sprake is van een ‘bargain purchase option’ is er sprake van een
financiële lease. Het toerekenen van de waarde van de minimale leasebetalingen aan
respectievelijk grond en gebouwen dient plaats te vinden naar rato van het relatieve aandeel van
de afzonderlijke objecten in de totale reële waarde. Indien geen splitsing kan worden gemaakt,
moet het geheel als financiële lease worden verantwoord.
In Richtlijn 292.110 wordt gesteld dat lease-overeenkomsten ter zake van grond en gebouwen
volgens dezelfde criteria dienen te worden geclassificeerd als andere lease-overeenkomsten. Er
wordt echter niet aangegeven of en op welke wijze leasebetalingen moeten worden toegerekend.
Indien een splitsing niet kan worden gemaakt, moeten de criteria voor andere activa (niet zijnde
grond) worden gehanteerd. IFRS en de Nederlandse grondslagen zijn op dit punt dus strijdig.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 292 Leasing (2000)
• IAS 17 Leases (revised 1997)
• IAS 17 Leases (revised 2003)
• SIC 15 Operating Leases Incentives (1998)
• SIC 27 Evaluating the Substance of Transactions Involving the Legal Form of a Lease
(2001)

24 Stelselwijzigingen, schattingswijzigingen en foutenherstel
1 Grondslagen
1.1 Verwerking fundamentele
fouten
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Toelichting stelselwijziging
Nederlandse wet- en regelgeving
Verwerking uitsluitend via het
eigen vermogen toegestaan
-166-
IFRS Conclusie
Verwerking bij voorkeur via
eigen vermogen, alternatieve
verwerking als gewoon resultaat
– – –
• Invloed op komende
perioden vermelden
• Uiteenzetting van verschillen
tussen oude en
nieuwe stelsel
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Nederlandse wet- en regelgeving
Gronslagen
4.1 Verwerking fouten Onderscheid tussen
fundamentele fouten en andere
fouten: andere fouten worden in
de winst-en-verliesrekening
verwerkt
4.2 Verwerking
stelselwijziging
Toelichting
4.3 Toelichting aard
toekomstige
stelselwijziging
1 Grondslagen
Via vermogen of als bijzondere
post in het resultaat
1.1 Verwerking fundamentele fouten
Minder uitgebreide informatieverschaffing
NL strikter
NL eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Alle fouten worden
retrospectief via het eigen
vermogen verwerkt
Strijdig ten
aanzien van de
verwerking
van andere
fouten
Alleen via eigen vermogen IFRS strikter
Geen specifieke regel Specifieke toelichting IFRS eist meer
toelichting
De RJ verstaat onder een fundamentele fout een zodanige onjuistheid in de jaarrekening, dat de
jaarrekening in het geven van het wettelijk vereiste inzicht tekortschiet (RJ150.102). Richtlijn
150.104 bepaalt, dat de invloed van een fundamentele fout dient te worden verwerkt als een

24 STELSELWIJZIGINGEN, SCHATTINGSWIJZIGINGEN EN FOUTENHERSTEL
rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen aan het begin van het boekjaar waarin het herstel
plaatsvindt.
IAS 8.6 definieert een fundamentele fout als een fout die in de huidige periode wordt ontdekt en
die van zo’n groot belang is, dat de jaarrekening over het voorgaande boekjaar of voorgaande
boekjaren niet langer als betrouwbaar op de datum van haar publicatie kan worden beschouwd.
IAS 8.34 heeft als ‘benchmark treatment’ de verwerking via het eigen vermogen. Als alternatieve
methode mag de invloed in het gewone resultaat worden verwerkt.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen in presentatie tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Toelichting stelselwijziging
Richtlijn 140.120 e.v. verlangt de volgende informatie:
• een uiteenzetting van de verschillen tussen het oude en het nieuwe stelsel;
• de redenen die tot de stelselwijziging hebben geleid;
• de toegepaste wijze van verwerken van de effecten van de stelselwijziging;
• de betekenis van de stelselwijziging voor vermogen en resultaat;
• een cijfermatige indicatie van een belangrijke kwantitatieve invloed op een of meer
volgende boekjaren.
Volgens IAS 8.53 moet bij stelselwijziging met een materiële invloed in de huidige of de vorige
periode of in toekomstige perioden de volgende informatie worden verstrekt:
• de reden voor de stelselwijziging;
• de kwantitatieve invloed van de wijziging op het resultaat in de verslagperiode;
• de kwantitatieve invloed van de wijziging op de ter vergelijking opgenomen perioden en
eventueel eerdere perioden.
De door de Richtlijnen gevraagde toelichting is uitgebreider dan die door IAS 8 wordt gevraagd.
Een toelichting op de invloed op komende boekjaren en een uiteenzetting van de verschillen
tussen het oude en het nieuwe stelsel worden door IAS 8 niet gevraagd.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verwerking fouten
Als gevolg van het improvements-project is het onderscheid tussen fundamentele fouten en
andere fouten komen te vervallen. Alle fouten dienen op dezelfde wijze te worden verwerkt als
stelselwijzigingen (retrospectief).
-167-

Op grond van Richtlijn 150 wordt een onderscheid gemaakt tussen fundamentele fouten en
andere fouten. Voor fundamentele fouten geldt dat zij op dezelfde wijze als een stelselwijziging
worden verwerkt (retrospectief; via het eigen vermogen; zie par. 1.1 hierboven). Andere fouten
dienen te worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening van de eerste jaarrekening die op
het moment van constateren van de fout nog moet worden opgemaakt (RJ 150.105).
4.2 Verwerking stelselwijziging
Als gevolg van het improvements-project is de mogelijkheid van verwerking in het resultaat van
het lopende boekjaar van vrijwillige stelselwijziging (in tegenstelling tot een stelselwijziging die
wordt ingegeven door een nieuwe of gewijzigde standaard) geëlimineerd. Effecten van vrijwillige
stelselwijzigingen dienen met terugwerkende kracht te worden aangepast en het cumulatieve
effect dient te worden verwerkt in het beginvermogen. Ingevolge de Richtlijnen is het tevens
(naast verwerking van het cumulatieve effect in het eigen vermogen) mogelijk om de gevolgen
van een stelselwijziging als bijzondere post in de winst-en-verliesrekening te verantwoorden.
Toelichting
4.3 Toelichting aard toekomstige stelselwijziging
Als gevolg van het improvements-project wordt het verplicht om de aard van een toekomstige
stelselwijziging toe te lichten indien een onderneming een nieuw uitgevaardigde IFRS moet
implementeren die nog niet verplicht van toepassing is. Een toelichting moet worden gegeven
over de geplande datum van invoering van de standaard en een schatting van het mogelijke effect
van de wijziging op de financiële positie van de onderneming.
Een dergelijke verplichting is niet in de Richtlijnen opgenomen.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 140 Stelselwijzigingen (2002)
• Richtlijn 145 Schattingswijzigingen (2002)
• Richtlijn 150 Foutenherstel (2002)
• Richtlijn 212 Materiële vaste activa (aangepast 2002)
• IAS 8 Net Profit or Loss for the Period, Fundamental Errors and Changes in
Accounting Policies (revised 1993)
• IAS 8 Accounting Policies, Changes in Accounting Estimates and Errors (revised
2003)
-168-

25 Gesegmenteerde informatie
1 Grondslagen
2 Presentatie
2.1 Vermelding totaalbedrag
significante kosten
3 Toelichting
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
-169-
25 GESEGMENTEERDE INFORMATIE
IFRS Conclusie
– – –
Aanbevolen wordt het totaalbedrag
van significante kosten,
anders dan afschrijvingen, die
niet tot uitgaven hebben geleid
bij de informatieverschaffing
over primaire segmenten te vermelden
Vermelding van deze informatie
is verplicht
– – –
IFRS strikter
Zowel de Richtlijn als de IFRS-standaard verplicht beursgenoteerde ondernemingen tot het opnemen
van gesegmenteerde informatie. Daarnaast beveelt de IASB alle overige ondernemingen aan
gesegmenteerde informatie te verschaffen. De Richtlijn beveelt toepassing aan voor grote ondernemingen.
De toepassingsgebieden sluiten derhalve niet geheel op elkaar aan.
Naast de segmentatiebepalingen in Richtlijn 350 bevat ook de wet (art. 2:380 BW) hieromtrent
bepalingen. Deze zijn van toepassing op alle ondernemingen. De wet eist nadere informatie in de
toelichting omtrent de netto-omzet per bedrijfstak en per onderscheiden gebied waar de rechtspersoon
goederen en diensten levert. In Richtlijn 270.6 worden deze wettelijke bepalingen nader
uitgewerkt. De analyse van verschillen in dit hoofdstuk heeft uitsluitend betrekking op Richtlijn
350.
1 Grondslagen
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.

2 Presentatie
2.1 Vermelding totaalbedrag significante kosten
In de Richtlijn wordt aanbevolen het totaalbedrag van significante kosten, anders dan afschrijvingen,
die niet tot uitgaven hebben geleid (bijvoorbeeld dotaties aan voorzieningen) van primaire
segmenten te vermelden (RJ 350.704). IAS 14.61 stelt het verstrekken van deze informatie
verplicht.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 270.6 Netto-omzet en detaillering van de netto-omzet (2002)
• Richtlijn 350 Gesegmenteerde informatie (aangepast 2001)
• IAS 14 Reporting Financial Information by Segment (revised 1997)
-170-

26 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN EN RECHTEN
26 Niet uit de balans blijkende verplichtingen en rechten
1 Grondslagen
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Gevolgen van het zijn
van vennoot in Vof of
CV
3.2 Meerjarige verplichtingen
3.3 Verplichtingen omtrent
voorraden
3.4 Deel uitmaken van
fiscale eenheid bij
verplichtingen aan
groepsmaatschappijen
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
–
-171-
IFRS
– –
– – –
De aard van de aansprakelijkheid
dient vermeld te worden
Informatie dient te worden
opgenomen over belangrijke
meerjarige financiële verplichtingen
waaraan de
onderneming is gebonden
Vermelden totaalbedrag aan
verplichtingen uit inkoop- en
verkoopcontracten indien in
verhouding tot normale
bedrijfsomvang abnormaal
grote afname- of
leveringsplicht geldt
Vermelden dat de
rechtspersoon in een fiscale
eenheid voor
vennootschapsbelasting en/of
omzetbelasting met andere
groepsmaatschappijen is
opgenomen
Geen specifieke regel opgenomen
Conclusie
NL eist meer
toelichting
Geen specifieke regel NL eist meer
toelichting
Geen specifieke regel
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
NL eist meer
toelichting
Geen specifieke regel NL eist meer
toelichting

2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Gevolgen van het zijn van vennoot in Vof of CV
Van het zijn van vennoot in een Vof of CV moet de aard van de aansprakelijkheid worden vermeld
(RJ 310.107). In IAS 37 zijn hieromtrent geen specifieke regels opgenomen.
3.2 Meerjarige verplichtingen
Belangrijke meerjarige financiële verplichtingen waaraan de onderneming is gebonden, moeten
worden vermeld (art. 2:381 BW). Daarbij moet afzonderlijk worden aangegeven welke totaalbedragen
vervallen na een jaar en na vijf jaar.
Indien individuele verbintenissen, door looptijd en/of door omvang, van bijzondere betekenis
zijn, wordt additionele informatie (aard, het bedrag en de looptijd) verstrekt (RJ 310.113).
In IAS 37 zijn hieromtrent geen specifieke regels opgenomen.
Voor het deel betreffende operationele leaseverplichtingen wordt naar hoofdstuk 23 ‘Leasing’
verwezen. Voor vaste activa is een specifieke bepaling opgenomen (RJ 310.114) voor vermelding
van het totaalbedrag van betalingen inzake vaste activa waartoe de rechtspersoon zich verbonden
heeft. Echter, IAS 16.61 kent een vergelijkbare regel en er is dus wat vaste activa betreft geen
verschil.
3.3 Verplichtingen omtrent voorraden
De toelichting dient te vermelden het totaalbedrag aan verplichtingen uit inkoop- en verkoopcontracten
betrekking hebbend op voorraden, indien zij in verhouding tot de normale bedrijfsomvang
een abnormaal grote afname- of leveringsplicht inhouden (RJ 310.115). In IFRS zijn
hieromtrent geen specifieke regels opgenomen.
3.4 Deel uitmaken van fiscale eenheid bij verplichtingen aan groepsmaatschappijen
IFRS onderscheidt het begrip fiscale eenheid niet. Op grond van RJ 310.116 is vereist, dat bij
verplichtingen ten behoeve van groepsmaatschappijen afzonderlijk in de toelichting wordt
vermeld dat de rechtspersoon in een fiscale eenheid voor vennootschapsbelasting en/of omzetbelasting
met andere groepsmaatschappijen is opgenomen. Zie hoofdstuk 13 ‘Voorzieningen voor
latente belastingen’.
-172-

Richtlijnen en standaarden
26 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN EN RECHTEN
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 310 Niet in de balans opgenomen verplichtingen (herzien 2001)
• Richtlijn 320 Niet in de balans opgenomen activa (herzien 2001)
• IAS 37 Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets (1998)
-173-

27 Overheidssubsidies en vergelijkbare faciliteiten
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
1.1 Verwerking subsidies Geen algemene regel, wel specifieke
regels voor vier soorten
subsidies
1.2 Terugbetaling van
overheidssubsidie
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Toelichting omvang
subsidies
3.2 Toelichting onvervulde
voorwaarden
1 Grondslagen
1.1 Verwerking subsidies
-174-
IFRS Conclusie
Algemene regel: in de winst-enverliesrekening
systematisch
matchen met gerelateerde kosten,
verwerking via eigen vermogen
is niet toegestaan
Geen algemene regel Terugbetaling verwerken als
schattingswijziging
– – –
Toelichting omvang subsidies
indien noodzakelijk voor het
wettelijk vereiste inzicht
Toelichting aard en omvang
subsidies altijd noodzakelijk
Geen specifieke regel Algemene verplichting tot toelichting
indien sprake is van
onvervulde voorwaarden die
kleven aan reeds verantwoorde
steun
NL strikter
IFRS strikter
IFRS eist meer
toelichting
IFRS eist meer
toelichting
In IAS 20 wordt als algemene regel gesteld dat overheidssubsidies op zodanige wijze in de winsten-verliesrekening
verantwoord dienen te worden, dat zij matchen met de aan de subsidie gerelateerde
kosten. De subsidies mogen niet direct in het eigen vermogen worden geboekt (IAS
20.12). De RJ kent geen algemene regel maar onderscheidt gedetailleerd een viertal subsidies, en
geeft per soort subsidie aan op welke wijze deze subsidie verwerkt moet worden. Deze regels zijn
materieel dezelfde als de IFRS-regels.
Exploitatiesubsidies dienen ten gunste van de winst-en-verliesrekening van het jaar te worden
gebracht ten laste waarvan de gesubsidieerde bestedingen komen, of waarin de opbrengsten zijn
gederfd dan wel het exploitatietekort zich heeft voorgedaan. IAS 20 kent een soortgelijke regel.

27 OVERHEIDSSUBSIDIES EN VERGELIJKBARE FACILITEITEN
Een aan een krediet verbonden faciliteit (vorm van achterstelling, kwijtschelding indien aan
bepaalde voorwaarden is voldaan, lagere rente dan marktrente) blijft bij de verwerking van de
ontvangst van het krediet buiten beschouwing. Het bedrag van het krediet dient als schuld in de
balans te worden opgenomen. Op het moment dat het krediet niet terugbetaald hoeft te worden,
wordt vastgesteld of het vrijvallende bedrag als exploitatiesubsidie dan wel als investeringssubsidie
moet worden beschouwd. IAS 20 regelt dit niet.
Investeringssubsidies dienen (RJ 274.112):
• of als vooruitontvangen bedrag onder de passiva te worden opgenomen;
• of in mindering te worden gebracht op het geïnvesteerde bedrag zelve.
IAS 20 kent soortgelijke regels (IAS 20.24).
1.2 Terugbetaling van overheidssubsidies
In IAS 20.32 is bepaald dat een terugbetaling van een verkregen overheidssubsidie dient te
worden verwerkt als een schattingswijziging. In Richtlijn 274 is geen algemeen voorschift
opgenomen met betrekking tot de terugbetaling van overheidssubsidies. In geval van een
terugbetaling van een voorwaardelijk ontwikkelingskrediet schrijft de Richtlijn voor dat deze
terugbetaling dient te worden verwerkt als een onderdeel van de kosten van de omzet (RJ
274.111).
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen Nederlandse wet- en regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
3.1 Toelichting omvang subsidies
Ingevolge de Richtlijnen hoeft de omvang van de in het verslagjaar verwerkte subsidies en vergelijkbare
faciliteiten slechts vermeld te worden, indien de vermelding bijdraagt tot het wettelijk
vereiste inzicht dat de jaarrekening moet geven (RJ 274.120). Op grond van IAS 20 dienen de
aard en omvang in alle gevallen vermeld te worden (IAS 20.39).
3.2 Toelichting onvervulde voorwaarden
Op grond van IAS 20 dienen onvervulde voorwaarden die aan de verkregen subsidie zijn verbonden
vermeld te worden (IAS 20.39). De Richtlijnen kennen een dergelijke verplichte vermelding
niet.
-175-

Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 274 Overheidssubsidies en andere vormen van overheidssteun (herzien 2000)
• IAS 20 Accounting for Government Grants and Disclosure of Government
Assistance (reformatted 1994)
• SIC 10 Government Assistance – No Specific Relation to Operating Activities
(1998)
-176-

28 Winst per aandeel
1 Grondslagen
2 Presentatie
3 Toelichting
3.1 Toelichting op transacties
met aandelen na
balansdatum
Nederlandse wet- en regelgeving
-177-
28 WINST PER AANDEEL
IFRS Conclusie
– – –
– – –
Verplicht toelichten indien
noodzakelijk om gebruikers in
staat te stellen een juiste afweging
te maken en juiste beslissingen
te nemen
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verwerking inkoop
eigen preferente
aandelen
4.2 Splitsing voor
continuing en
discontinuing
operations
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
Aanbeveling tot toelichting
indien noodzakelijk om gebruikers
in staat te stellen een juiste
afweging te maken en juiste
beslissingen te nemen
NL eist meer
informatie
IFRS Conclusie
Geen specifieke regel Indien inkoopprijs afwijkt van
boekwaarde ingekochte eigen
aandelen dient het meerdere
boven de boekwaarde als een
dividend aan de preferente
aandeelhouder te worden
aangemerkt
IFRS strikter
Geen specifieke regel Splitsing verplicht IFRS strikter
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.

3 Toelichting
3.1 Toelichting op transacties met aandelen na balansdatum
Ingevolge Richtlijn 340.303 dienen transacties met gewone aandelen of potentiële gewone aandelen
die na balansdatum hebben plaatsgevonden, te worden toegelicht indien dat noodzakelijk is
om gebruikers van de jaarrekeningen in staat te stellen een juiste afweging te maken en juiste
beslissingen te nemen. In IAS 33.45 wordt een dergelijke informatieverstrekking aanbevolen.
4 Extra verschillen als gevolg van het improvements-project
Grondslagen
4.1 Verwerking inkoop eigen preferente aandelen
Als gevolg van het improvements-project is een bepaling opgenomen dat indien een onderneming
eigen preferente aandelen of andere als eigen vermogen geclassificeerde effecten inkoopt voor
een bedrag dat afwijkt van de boekwaarde van die effecten, het meerdere boven de boekwaarde
als een dividend aan de preferente aandeelhouder dient te worden aangemerkt. De Richtlijnen
kennen een dergelijke bepaling niet.
4.2 Splitsing voor continuing en discontinuing operations
Als gevolg van het improvements-project dient de winst per aandeel en de verwaterende winst
per aandeel te worden berekend zowel voor de bedrijfsactiviteiten die worden voortgezet
(‘continuing operations’) als voor bedrijfsactiviteiten die worden beëindigd (‘discontinuing
operations’). De Richtlijnen schrijven een dergelijke splitsing niet voor.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 340 Winst per aandeel (aangepast 2001)
• IAS 33 Earnings per Share (1997)
• IAS 33 Earnings per Share (2003)
• SIC 24 Earnings Per Share – Financial Instruments and other Contracts that May Be
Settled in Shares (2000)
-178-

29 Gebeurtenissen na balansdatum
1 Grondslagen
1.1 In aanmerking nemen
gebeurtenissen na
balansdatum
2 Presentatie
Nederlandse wet- en regelgeving
-179-
29 GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM
IFRS Conclusie
Indeling in drie perioden Slechts een periode wordt
onderscheiden
2.1 Datering jaarrekening Datum van opmaken (nietstructuurvennootschap).
Datum
van vaststellen (structuurvennootschap)
2.2 Plaats vermelding
gebeurtenissen na
balansdatum
3 Toelichting
Algemeen
Datum van opmaken door
bestuur
NL strikter
Strijdig (indien
sprake van
structuurvennootschap)
In overige gegevens In de toelichting Strijdig
– – –
In Richtlijn 160 wordt nadrukkelijk bepaald dat bij de waardering van vlottende activa geen
rekening dient te worden gehouden met een op korte termijn te voorziene buitengewone
waardevermindering. Artikel 2:387 lid 3 BW staat dit nog wel toe, maar de RJ is van mening dat
deze wettelijke optie geen nadere informatie geeft over de feitelijke situatie per balansdatum.
Ingevolge Richtlijn 160 is het niet langer toegestaan een dividenduitkering die wordt vastgesteld
na de balansdatum als verplichting op te nemen. De voorgenomen dividenduitkering mag naar
keuze afzonderlijk onder het eigen vermogen worden opgenomen of worden vermeld in de
toelichting op de jaarrekening. Een uitzondering op deze regel vormt de situatie waarin op grond
van statutaire bepalingen de rechtspersoon verplicht is bij voldoende winst dividend uit te keren.
Als voldoende winst uit de jaarrekening blijkt, wordt het als preferent dividend uit te keren
bedrag wel als schuld per balansdatum opgenomen. De op grond van artikel 2:363 lid 2 BW
geboden optie om de balans op te stellen na winstbestemming wordt door het bovenstaande niet
weggenomen. Echter, het voorgestelde dividend mag niet als vreemd vermogen worden
gepresenteerd.

1 Grondslagen
1.1 In aanmerking nemen gebeurtenissen na balansdatum
Richtlijn 160 onderscheidt drie perioden waarin gebeurtenissen na balansdatum kunnen worden
verwerkt:
• gegevens die blijken in de periode na balansdatum tot aan de datum van het opmaken van de
jaarrekening;
• gegevens die blijken in de periode na het opmaken van de jaarrekening tot aan het vaststellen
of goedkeuren van de jaarrekening;
• gegevens die blijken na het vaststellen of goedkeuren van de jaarrekening.
IAS 10 onderscheidt deze drie perioden niet. Volgens IAS 10.22 worden gebeurtenissen na
balansdatum in aanmerking genomen die zich voordoen in de periode tussen de balansdatum en
de datum waarop de jaarrekening is ‘authorised for issue’. ‘Authorised for issue’ kan vergeleken
worden met de datum waarop de jaarrekening is opgemaakt door het bestuur (zie paragraaf 2.1
hierna).
2 Presentatie
2.1 Datering jaarrekening
In Nederland is de datum van de jaarrekening de datum van opmaken (voor niet-structuurvennootschappen)
of van vaststellen (voor structuurvennootschappen) van de jaarrekening. IAS
10.23 noemt als datum van de jaarrekening de datum waarop deze ‘authorised for issue’ is. Uit
voorbeelden lijkt te moeten worden afgeleid dat deze datum altijd samenvalt met de datum van
opmaken van de jaarrekening door het bestuur. Niet duidelijk is of in het specifieke Nederlandse
structuurregime de datum van vaststellen door de raad van commissarissen ook als datum voor de
jaarrekening onder IAS 10 kan gelden.
2.2 Plaats vermelding gebeurtenissen na balansdatum
Gebeurtenissen na balansdatum die geen nadere informatie geven over de feitelijke toestand op
balansdatum, worden onder de overige gegevens vermeld indien zij belangrijke financiële gevolgen
hebben voor de rechtspersoon (aard en schatting financiële gevolgen of mededeling dat zulks
niet mogelijk is) (RJ 160.405 en artikel 2:392 BW). Ingevolge IAS 10.20 dient deze informatie in
de toelichting te worden vermeld.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
-180-

Richtlijnen en standaarden
-181-
29 GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 160 Gebeurtenissen na balansdatum en datering (2002)
• IAS 10 Events Occurring after the Balance Sheet Date (revised 1999)
• IAS 10 Events Occurring after the Balance Sheet Date (revised 2003)

30 Tussentijdse berichten
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
1.1 Toepassingsgebied Niet meer informatie in tussentijds
bericht dan op grond van
Richtlijnen vereist in jaarrekening
of jaarverslag
1.2 Controle deskundige Verklaring deskundige moet
worden opgenomen in tussentijds
bericht tenzij geen controle;
dan vermelding van dat
feit
1.3 Vermelding voldoen
aan regelgeving
1.4 Transacties met en
uitkeringen aan aandeelhouders
2 Presentatie
3 Toelichting
1 Grondslagen
1.1 Toepassingsgebied
-182-
IFRS Conclusie
Kent niet een dergelijke bepaling
Kent niet een dergelijke bepaling
Geen regels Vermelding dat voldaan is aan
IFRS
Opnemen in mutatie-overzicht Geen verplichting om op te
nemen in mutatie-overzicht
– – –
– – –
IFRS strikter
NL strikter
IFRS strikter
NL strikter
De Richtlijn bepaalt dat rechtspersonen niet meer informatie hoeven op te nemen in het tussentijds
bericht dan op grond van andere hoofdstukken van de Richtlijnen opgenomen moet worden
in de jaarrekening of het jaarverslag. IAS 34 kent een dergelijke bepaling niet.
1.2 Controle deskundige
Indien een accountant een verklaring heeft afgegeven bij een tussentijds bericht, dient deze verklaring
opgenomen te worden in het tussentijds bericht. Indien geen controle is uitgeoefend dient

-183-
30 TUSSENTIJDSE BERICHTEN
dit feit expliciet in het tussentijds bericht te worden vermeld (RJ 550.108). IAS 34 kent een dergelijke
bepaling niet.
1.3 Vermelding voldoen aan regelgeving
IAS 34.19 schrijft voor dat indien een tussentijds bericht is opgesteld in overeenstemming met
IAS 34, dit feit wordt vermeld. De Richtlijnen kennen een dergelijke bepaling niet.
1.4 Transacties met en uitkeringen aan aandeelhouders
IAS 34.8 biedt de additionele vrijheid om in het mutatie-overzicht van het eigen vermogen transacties
met en uitkeringen aan aandeelhouders weg te laten. In Richtlijn 550 is een dergelijke
mogelijkheid niet opgenomen.
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 550 Tussentijdse berichten (2000)
• IAS 34 Interim Financial Reporting (1998)

31 Beëindiging bedrijfsactiviteiten en afstoting van (groepen) activa
1 Grondslagen
1.1 Verwerking bijzondere
baten en lasten
2 Presentatie
2.1 Presentatie van
informatie indien
beëindiging na balansdatum
3 Toelichting
4 Extra verschillen als gevolg van IFRS 5
Grondslagen
4.1 Kwalificatie van
bepaalde activa als
‘held for sale’
4.2 Waardering activa held
for sale en disposal
group
Nederlandse wet- en regelgeving
Afzonderlijke presentatie in de
winst-en-verliesrekening is niet
mogelijk
-184-
IFRS Conclusie
Afzonderlijke presentatie in
winst-en-verliesrekening of in
de toelichting
In Overige gegevens In de toelichting op de jaarrekening
– – –
Nederlandse wet- en regelgeving
NL strikter
Strijdig
IFRS Conclusie
Geen specifieke regeling Indien aan bepaalde
voorwaarden wordt voldaan
In uitzonderlijke gevallen
incidentele herwaardering
mogelijk
4.3 Afschrijven Afschrijving gaat door tot
moment van daadwerkelijke
afstoting
4.4 Moment van opname
als Discontinued
operation
Indien sprake is van een
overeenkomst of een formeel
plan
Waardering tegen de laagste
van boekwaarde en reële
waarde; eventueel impairment
verlies in de winst-enverliesrekening
Geen afschrijving vanaf
moment kwalificatie als ‘held
for sale’
Als aan bepaalde criteria is
voldaan
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter

Presentatie
4.5 Afzonderlijke
presentatie van activa
held for sale en disposal
groups
4.6 Presentatie van
resultaten
4.7 Presentatie van
informatie indien
beëindiging na balansdatum
Toelichting
4.8 Toelichting bij held for
sale of disposal groups
4.9 Toelichting bij
discontinued operation
Algemeen
31 BEËINDIGING BEDRIJFSACTIVITEITEN EN AFSTOTING VAN (GROEPEN) ACTIVA
Nederlandse wet- en regelgeving
-185-
IFRS Conclusie
Geen afzonderlijke presentatie Afzonderlijke presentatie in de
balans verplicht
In toelichting of in winst-enverliesrekening
Afzonderlijk in de winst-enverliesrekening
In Overige gegevens Niet toegestaan om in de
jaarrekening als discontinued
operation op te nemen
Strijdig
IFRS strikter
IFRS Strikter
Geen specifieke regeling Uitgebreide toelichtingseisen IFRS eist meer
toelichting
Toelichting vereist Andere toelichting vereist IFRS en NL
eisen andere
toelichting
Op 31 maart 2004 heeft de IASB IFRS 5 ‘Non-current Assets Held for Sale and Discontinued
Operations’ gepubliceerd. IFRS 5 gaat over de verwerking in de jaarrekening van vaste activa en
bedrijfsonderdelen die zijn of worden afgestoten en gestaakt. De volgende onderscheidingen
worden gemaakt:
• een ‘non-current asset held for sale’, een individueel vast actief bestemd om te worden
verkocht;
• een ‘disposal group held for sale’, een groep van vaste activa met mogelijk direct daaraan
gerelateerde schulden, die tezamen voorwerp zijn van één transactie;
• een ‘discontinued operation’, een component van een entiteit die is afgestoten of wordt
gehouden om te worden verkocht en (a) een separate ‘major line of business’ of geografisch
gebied vertegenwoordigt of (b) onderdeel is van een gecoördineerd plan daartoe of (c) een
dochtermaatschappij betreft die is gekocht met het uitsluitende oogmerk deze weer te
vervreemden
Activa waarop IFRS 5 geen betrekking heeft zijn: goodwill; actieve belastinglatenties; financiële
activa die vallen onder het bereik van IAS 39 Financial Instruments: Recognition and
Measurement, en activa die voortvloeien uit de toepassing van IAS 19 Employee Benefits en
IAS 17 Leases.

IFRS 5 dient te worden toegepast voor boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2005.
In dit hoofdstuk worden eerst de verschillen tussen IAS 35 (die in de jaarrekening 2004 nog
toegepast mag worden) en de Nederlandse regelgeving uiteengezet. Vervolgens worden in
paragraaf 4 de verschillen tussen IFRS 5 en de Nederlandse regelgeving uiteengezet.
1 Grondslagen
1.1 Verwerking bijzondere baten en lasten
IAS 35.39 bepaalt dat informatie over de beëindiging van bedrijfsactiviteiten afzonderlijk kan
worden gepresenteerd in de winst-en-verliesrekening dan wel in de toelichting bij de
jaarrekening. Het bedrag dat kan worden toegerekend aan de bedrijfsactiviteit die wordt
beëindigd, dient te worden weergegeven in de winst-en-verliesrekening. Als gevolg van de
restrictieve bepalingen van het Besluit modellen jaarrekening is een dergelijke presentatie in de
winst-en-verliesrekening ingevolge de Richtlijnen niet mogelijk.
2 Presentatie
2.1 Presentatie van informatie indien beëindiging na balansdatum
Indien de zogenaamde initiële gebeurtenis inzake beëindiging van bedrijfsactiviteiten zich voordoet
na afloop van het boekjaar maar voor de datum van opmaken van de jaarrekening (RJ
345.306), dient de daarover te verstrekken informatie te worden opgenomen in de Overige gegevens
(als gebeurtenis na balansdatum). Ingevolge IAS 35.29 dient deze informatie te worden
opgenomen in de toelichting.
3 Toelichting
Er zijn geen verschillen tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS.
4 Extra verschillen als gevolg van IFRS 5
Grondslagen
4.1 Kwalificatie van bepaalde activa als ‘held for sale’
Een vast actief/disposal group voldoet aan de kwalificatie ‘held for sale’, indien voldaan wordt
aan elk van de volgende voorwaarden:
• het bestuur heeft een verkoopbesluit genomen en een verkoopplan opgesteld;
• het actief/de disposal group is geschikt voor onmiddellijke verkoop;
• met de uitvoering van het verkoopbesluit en het plan is feitelijk een begin gemaakt;
-186-

31 BEËINDIGING BEDRIJFSACTIVITEITEN EN AFSTOTING VAN (GROEPEN) ACTIVA
• de verkoop is hoogst waarschijnlijk en te verwachten is dat deze binnen een jaar zal
plaatsvinden;
• de gevraagde verkoopprijs is in overeenstemming met de reële waarde van het actief/de
disposal group;
• het is niet te verwachten dat het verkoopplan fundamenteel zal worden gewijzigd of zal
worden ingetrokken.
Gedetailleerd wordt ingegaan op mogelijke situaties waarin de verkoop langer duurt dan één jaar
en het actief/de disposal group toch als ‘held for sale’ moet worden gekwalificeerd en op het
geval dat een vast actief/disposal group wordt verworven en op dat moment al het voornemen
bestaat het actief/de disposal group weer te gaan verkopen.
De kwalificatie ‘held for sale’ heeft (slechts) betekenis voor de jaarrekening over het boekjaar
waarin op enig moment limitatief aan voormelde voorwaarden wordt voldaan. Indien na
balansdatum maar vóór het opmaken van de jaarrekening aan de voorwaarden wordt voldaan,
mag het actief/de disposal group niet als ‘held for sale’ in de jaarrekening worden verantwoord.
4.2 Waardering activa held for sale of disposal groups
Indien een actief/disposal group zich in enig boekjaar kwalificeert als ‘held for sale’, wordt
gewaardeerd tegen de laagste van de boekwaarde en de reële waarde verminderd met de
verkoopkosten.
Uitgebreide regels zijn opgesteld voor de bepaling van de reële waarde en voor de
verantwoording van waarderingsverschillen, zowel bij eerste waardering als daarna. De primaire
maatstaf om tot toepassing van de voorschriften te kunnen komen is, of het actief/de activa
behorend tot een disposal group vóór de kwalificatie als ‘held for sale’ reeds onder de toepassing
van een andere IFRS tegen reële waarde werd(en) gewaardeerd.
Indien het actief/de activa behorend tot een disposal group voordien niet tegen reële waarde
werd(en) gewaardeerd, geldt het volgende:
• van het actief/de disposal group wordt naar het moment van kwalificatie als ‘held for sale’
de reële waarde verminderd met de verkoopkosten bepaald;
• indien de reële waarde verminderd met de verkoopkosten lager is dan de boekwaarde, wordt
een impairmentverlies verantwoord;
• bij een disposal group wordt het impairmentverlies toegerekend aan de vaste activa die tot
de disposal group behoren en in beginsel als afzonderlijk actief onder het bereik van IFRS 5
zouden vallen (tot een disposal group kan ook goodwill behoren; een impairmentverlies
wordt dan dus niet aan de goodwill toegerekend);
• indien bij latere waardering de reële waarde verminderd met de verkoopkosten weer
toeneemt, wordt een bate verantwoord. De bate kan evenwel niet meer bedragen dan het
cumulatieve impairmentverlies dat voordien onder toepassing van IFRS 5 en/of eerdere
toepassing van IAS 36 Impairment of Assets is verantwoord;
-187-

• bij een disposal group wordt bedoelde bate toegerekend aan de vaste activa die tot de
disposal group behoren en in beginsel als afzonderlijk actief onder het bereik van IFRS 5
zouden vallen.
Indien het actief/de activa behorend tot een disposal group voordien wel tegen reële waarde
werd(en) gewaardeerd, geldt het volgende:
• van het actief/de activa behorend tot een disposal group wordt naar het moment onmiddellijk
voorafgaand aan de kwalificatie als ‘held for sale’ de reële waarde bepaald conform de
toepasselijke standaard;
• van het actief/de disposal group wordt naar het moment van kwalificatie als ‘held for sale’
de reële waarde verminderd met de verkoopkosten bepaald;
• indien de laatst bedoelde reële waarde lager is dan de eerst bedoelde reële waarde, wordt een
impairment-verlies verantwoord;
• bij een disposal group wordt het impairmentverlies toegerekend aan de vaste activa die tot
de disposal group behoren en in beginsel als afzonderlijk actief onder het bereik van IFRS 5
zouden vallen;
• indien bij latere waardering de verkoopkosten zijn gestegen, wordt in de winst-enverliesrekening
een last verantwoord; zijn ze gedaald, een bate;
• indien bij latere waardering de reële waarde van het actief/de disposal group is gedaald,
wordt het waarderingsverschil verantwoord op de wijze die is voorgeschreven in de
standaard die van toepassing was vóór de kwalificatie als ‘held for sale’;
• indien bij latere waardering de reële waarde van een individueel vast actief is gestegen,
wordt het waarderingsverschil verantwoord op de wijze die is voorgeschreven in de
standaard die van toepassing was vóór de kwalificatie als ‘held for sale’;
• indien bij latere waardering de reële waarde van een disposal group is gestegen, wordt het
waarderingsverschil verantwoord op de wijze die is voorgeschreven in de standaard die van
toepassing was vóór de kwalificatie als ‘held for sale’. Hier geldt evenwel een beperking van
het te verantwoorden waarderingsverschil. Uitgangspunt is dat de waardestijging wordt
toegerekend aan de vaste activa die tot de disposal group behoren en in beginsel als
afzonderlijk actief onder het bereik van IFRS 5 zouden vallen. De toerekening van de
waardestijging aan die activa mag nu niet verder gaan dan tot de reële waarde verminderd
met de verkoopkosten van elk actief afzonderlijk.
4.3 Afschrijven
Op het actief/de activa behorend tot een disposal group wordt niet afgeschreven. Ingevolge de
Nederlandse regelgeving wordt doorgegaan met afschrijven tot het moment van daadwerkelijke
afstoting.
-188-

31 BEËINDIGING BEDRIJFSACTIVITEITEN EN AFSTOTING VAN (GROEPEN) ACTIVA
4.4 Moment van opname als discontinued operation
Een bedrijfsonderdeel als hier bedoeld geldt als gestaakt (discontinued) en wordt dan afzonderlijk
gepresenteerd:
• indien het is afgestoten (disposed of) of bestemd is om te worden verkocht (held for sale; zie
voor de voorwaarden hiervoor); en
• indien de activiteiten en de kasstromen van dat bedrijfsonderdeel zijn of zullen worden
afgescheiden van de voortgezette activiteiten van de rechtspersoon; en
• indien de rechtspersoon geen belangrijke voortgaande betrokkenheid meer heeft bij het
bedrijfsonderdeel nadat het is afgestoten.
Ingevolge de Nederlandse regelgeving wordt voor het eerst informatie opgenomen bij het
plaatsvinden van een zogenaamde initiële gebeurtenis (RJ 345.301). Een initiële gebeurtenis is
het moment waarop:
• de rechtspersoon een overeenkomst heeft gesloten tot de verkoop van alle of nagenoeg alle
activa van deze activiteit; of
• de bevoegde organen van de rechtspersoon een formeel en gedetailleerd plan voor de
beëindiging van een bedrijfsactiviteit hebben goedgekeurd en bekendgemaakt.
Presentatie
4.5 Afzonderlijke presentatie van activa held for sale en disposal groups
Het actief/de activa behorend tot een disposal group dient/dienen afzonderlijk op de balans te
worden gepresenteerd.
Het voorschrift van afzonderlijke presentatie houdt ook in, dat de verplichtingen die behoren tot
een disposal group afzonderlijk worden gepresenteerd. De activa en passiva die afzonderlijk
moeten worden gepresenteerd, mogen niet worden gesaldeerd. De belangrijkste categorieën van
activa en passiva dienen in de toelichting te worden vermeld. Nederlandse regelgeving heeft geen
specifieke regel hieromtrent.
4.6 Presentatie van resultaten van discontinued operations
Op grond van IFRS 5 dienen de resultaten uit discontinued operations afzonderlijk in de winsten-verliesrekening
te worden getoond.
Op basis van de Nederlandse regelgeving dient bepaalde informatie in de toelichting of in de
winst-en-verliesrekening te worden vermeld.
-189-

4.7 Presentatie van informatie indien beëindiging na balansdatum
Indien de zogenaamde initiële gebeurtenis inzake beëindiging van bedrijfsactiviteiten zich voordoet
na afloop van het boekjaar maar voor de datum van opmaken van de jaarrekening (RJ
345.306), dient de daarover te verstrekken informatie te worden opgenomen in de overige gegevens
(als gebeurtenis na balansdatum). Ingevolge IFRS 5 mag geen informatie uit hoofde van
discontinued operation worden opgenomen indien na de balansdatum aan de eisen wordt voldaan.
Toelichting
4.8 Toelichting bij held for sale of disposal groups
Indien in het boekjaar een vast actief/disposal group wordt gekwalificeerd als ‘held for sale’ of is
verkocht, dient ingevolge IFRS 5 de volgende informatie in de toelichting te worden opgenomen:
• een omschrijving van de feiten en omstandigheden die tot de verwachte verkoop hebben
geleid en een aanduiding van de verwachte wijze en het verwachte tijdstip van verkoop;
• de winst of het verlies voortvloeiend uit de waardering tegen reële waarde van het vaste
actief/de disposal group en wanneer de winst of het verlies niet afzonderlijk in de winst-enverliesrekening
is opgenomen, de aanduiding van de post waarin de winst of het verlies is
opgenomen;
• de aanduiding van het segment (volgens IAS 14 Segment Reporting) waarin het actief/de
disposal group is opgenomen.
4.9 Toelichting bij discontinued operation
Ingevolge de Nederlandse regelgeving dient in het boekjaar waarin de initiële gebeurtenis zich
voordoet, in de toelichting op de jaarrekening bepaalde informatie over deze bedrijfsactiviteit te
worden vermeld (RJ 345.304). Het gaat hierbij om:
• een beschrijving van de bedrijfsactiviteit die niet duurzaam wordt voortgezet;
• het bedrijfs- of geografische segment waarin omtrent deze bedrijfsactiviteit wordt gerapporteerd
in de gesegmenteerde informatie;
• het tijdstip en de aard van de initiële gebeurtenis;
• het tijdstip waarop of de periode waarin de beëindiging zal worden afgerond;
• de boekwaarden per balansdatum van het totaal van de activa en het totaal van de posten van
het vreemd vermogen die worden afgestoten/geliquideerd;
• de opbrengsten, kosten en het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen van
deze bedrijfsactiviteit en de belastingen hierover;
• de kasstromen uit operationele bedrijfsactiviteiten, investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten
van de te beëindigen bedrijfsactiviteiten.
IFRS 5 verlangt van ‘discontinued operations’ de volgende informatie:
1 de baten en lasten en het resultaat vóór belastingen en de daarbij behorende belastinglast;
-190-

31 BEËINDIGING BEDRIJFSACTIVITEITEN EN AFSTOTING VAN (GROEPEN) ACTIVA
2 de winst of het verlies voortvloeiend uit de waardering tegen reële waarde van de activa of
disposal group(s) behorend tot de discontinued operations en de daarbij behorende
belastinglast;
3 de nettokasstromen die zijn toe te rekenen aan de operationele, investerings- en
financieringsactiviteiten van de discontinued operations.
De informatie sub 1 dient in de winst-en-verliesrekening te worden opgenomen. De informatie
sub 2 mag worden opgenomen ofwel in de winst-en-verliesrekening ofwel in de toelichting.
Indien in het boekjaar nog aanpassingen plaatsvinden van bedragen die betrekking hebben op
bedrijfsonderdelen die in een vorig boekjaar zijn afgestoten, dienen de aard en de omvang van de
aanpassingen te worden toegelicht. Te denken valt hierbij aan aanpassingen van de verkoopprijs,
verplichtingen inzake productgaranties en afhandeling van verplichtingen jegens werknemers.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 270 Winst-en-verliesrekening (2002)
• Richtlijn 345 Beëindiging van bedrijfsactiviteiten (2000)
• IAS 35 Discontinuing Operations (1998)
• IFRS 5 ‘Non-current Assets Held for Sale and Discontinued
Operations’ (2004)
-191-

32 Share-Based Payments (inclusief personeelsopties)
1 Grondslagen
1.1 Verantwoording sharebased
payments
1.2 Waardering van ‘equity
settled share-based
payments
2 Presentatie
3 Toelichting
Extra verschillen als gevolg van IFRS 2
Grondslagen
4.1 Verantwoording sharebased
payments
4.2 Waardering van ‘equity
settled share-based
payments
4.3 Waardering van ‘cash
settled share-based
payments
4.4 Share-based payments
met keuzemogelijkheid
voor afwikkeling
Nederlandse wet- en regelgeving
Geen specifieke regeling
behalve voor personeelsopties
Slechts waardering indien
intrinsieke optie meer dan nul
of bij ‘repricing’
-192-
IFRS Conclusie
Geen specifieke regeling NL strikter
Geen specifieke regeling NL strikter
– – –
Slechts specifieke
toelichtingeisen voor
personeels- of
managementopties
Nederlandse wet- en regelgeving
Geen specifieke regeling
behalve voor personeelsopties
Slechts waardering indien
intrinsieke optie meer dan nul
of bij ‘repricing’
Idem, echter wijken gedeeltelijk
af van de Nederlandse eisen
IFRS eist meer
toelichting
IFRS Conclusie
Verantwoording op moment
van ontvangst van de goederen
of diensten
Waardering tegen fair value op
moment van toekennen
Geen specifieke regeling Waardering tegen fair value van
de schuld
Geen specifieke regel Afhankelijk van de keuze
specifieke regels (zie tekst)
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS stikter

Presentatie
32 SHARE-BASED PAYMENTS (INCLUSIEF PERSONEELSOPTIES)
Nederlandse wet- en regelgeving
Toelichting
4.5 Toelichtingseisen Slechts specifieke toelichtingeisen
voor personeels- of
managementopties
Algemeen
-193-
IFRS Conclusie
– – –
Uitgebreide detailvoorschriften IFRS eist meer
toelichting
In februari 2004 heeft de IASB IFRS 2 ‘Share-Based Payments’ gepubliceerd. De standaard moet
retroactief worden toegepast over boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2005, waarbij een
uitzondering wordt gemaakt voor toekenningen van equity settled share-based payment
transactions (SPT’s) vóór 7 november 2002 en voor toekenningen die weliswaar ná die datum
zijn toegekend doch eerst ná het van kracht worden van IFRS 2 onherroepelijk zijn geworden
(‘vested’) zonder dat zij gewijzigd zijn. IFRS 2 vervangt de (beperkte) regelgeving in IAS 19
omtrent personeelsopties. IFRS 2 mag vervroegd toegepast worden in de jaarrekening 2004.
Daarom wordt allereerst ingegaan op de huidige regelgeving in 2004 om vervolgens in paragraaf
4 in te gaan op de verschillen die ontstaan als gevolg van IFRS 2.
1 Grondslagen
1.1 Verantwoording Share-Based Payments
In de Nederlandse regelgeving is geen specifieke regeling opgenomen omtrent Share-Based
Payments. Slechts bepaald is, dat ontvangsten in geld of in natura in ruil voor de verplichting tot
het verstrekken van aandelen van de rechtspersoon dienen te worden verantwoord onder de
overige reserves, indien en voorzover niet benodigd ter voldoening aan de wettelijke
stortingsplicht van derden op de te verstrekken aandelen. Ontvangsten krachtens overeenkomst
bestemd om door middel van verrekening te voldoen aan de wettelijke stortingsplicht bij het
verstrekken van de aandelen, dienen afzonderlijk te worden verantwoord onder de overlopende
passiva (RJ 240.210).
Voorbeelden van dergelijke verplichtingen zijn opties en warrants. Bij het voldoen aan dergelijke
verplichtingen kunnen de ontvangen bedragen die zijn verantwoord onder de overige reserves
worden overgeboekt naar de post Agio.
Voorts zijn er specifieke regels opgenomen in RJ 271.7 omtrent aandelenoptieregelingen voor
personeel.
IFRS bevatten geen specifieke regels met betrekking tot share-based payments.

1.2 Waardering van equity settled share-based payments
De Nederlandse regelgeving bepaalt slechts dat ingeval bij het toekennen van aandelenoptieregelingen
aan personeel de uitoefenprijs per aandeel lager is dan de beurskoers per aandeel op
dat moment (of de gemiddelde beurskoers per aandeel over een bepaalde - korte - periode vóór
dat moment), het verschil onder de lonen dient te worden verwerkt in de winst-enverliesrekening.
Een dergelijk verschil wordt de intrinsieke waarde van de toegekende
aandelenopties genoemd (RJ 271.704).
Indien de eigen aandelen niet aan een beurs zijn genoteerd, dient bij de toepassing van alinea 704
in plaats van de beurskoers de waarde van het aandeel te worden vastgesteld volgens dezelfde
methodiek als gehanteerd voor de bepaling van de waarde van het aandeel bij andere transacties
van een of meer aandelen (RJ 271.705).
De aldus bepaalde waarde van het aandeel wordt bij voorkeur bevestigd door een onafhankelijke
deskundige.
Een tweede situatie waarin personeelslasten moeten worden verantwoord in het kader van
personeelsoptieregelingen is die waarbij de uitoefenprijs na toekenning wordt verlaagd. In dat
geval dienen daarna optredende veranderingen van de beurskoers per aandeel onder de lonen te
worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening, voorzover de intrinsieke waarde positief is (RJ
271.707).
Onder IFRS zijn er geen regels voor de verwerking van equity settled share-based payments (IAS
19.145).
2 Presentatie
Er zijn geen verschillen in presentatie tussen de Nederlandse regelgeving en IFRS 2.
3 Toelichting
Zowel de Nederlandse Richtlijnen als IFRS kennen geen specifieke toelichtingseisen met
betrekking to share-based payments. Wel zijn er zowel in IFRS (IAS 19.146-152) als in de
Nederlandse Richtlijnen (RJ 271.712-716) toelichtingseisen opgenomen met betrekking tot
personeelsopties. Deze verschillen van elkaar, maar IFRS eist meer. Zo eist IAS 19.148
informatie omtrent eigen aandelen van de vennootschap in handen van equity compensation
plans.
4 Extra verschillen als gevolg van IFRS 2
IFRS 2 behandelt de verwerking van transacties waarbij goederen of diensten worden verkregen
tegen uitreiking van aandelen of andere eigen-vermogensinstrumenten. Tevens wordt hieronder
gebracht een transactie waarbij goederen of diensten worden verkregen door het aangaan van een
-194-

32 SHARE-BASED PAYMENTS (INCLUSIEF PERSONEELSOPTIES)
schuld waarvan de omvang is gebaseerd op de prijs van de aandelen of van andere eigen
vermogensinstrumenten van de entiteit.
De share-based-payments Transaction (SPT) kent drie categorieën:
• ‘equity-settled SPT’s’ en:
• ‘cash-settled SPT’s’.
• ‘SPT’s with cash alternatives’.
Het onderscheid tussen de eerste twee categorieën wordt gevormd door de tegenprestatie. Bij de
eerstgenoemde betreft dit een eigen-vermogeninstrument, bij de laatstgenoemde is dit kasgeld of
kasequivalenten. Bij de derde categorie heeft de entiteit of de wederpartij de keuze de transactie
af te wikkelen in contanten of eigen-vermogensinstrumenten.
Personeelsopties waarbij het personeelslid op het moment van toekennen een recht verkrijgt om
in de toekomst, bijvoorbeeld over drie jaar, aandelen te verwerven tegen een prijs die thans wordt
vastgesteld en die als een tegenprestatie voor te leveren diensten kan worden gezien, is derhalve
te beschouwen als een ‘equity-settled SPT’.
Grondslagen
4.1 Verantwoording share-based payments
IFRS 2 bepaalt dat SPT’s in de jaarrekening moeten worden verwerkt op het moment dat de
entiteit de goederen of diensten ontvangt.
De IASB motiveert deze keuze op basis van het feit dat volgens het ‘Conceptual Framework’ het
eigen vermogen een afgeleide is van de bezittingen en schulden van de entiteit. Indien derhalve
de entiteit de beschikking krijgt over goederen of diensten zonder dat daartegenover een schuld
ontstaat, is sprake van toename van het eigen vermogen.
Toegepast op personeelsopties als onderdeel van het beloningspakket van medewerkers van de
entiteit betekent dit, dat indien zij als bezoldiging opties ontvangen voor de door hen te verlenen
diensten, het eigen vermogen van de entiteit toeneemt met de waarde van die diensten. Het eigen
vermogen neemt echter weer af doordat de bezoldiging als personeelskosten wordt geboekt en
dus ten laste van het resultaat komt.
In de Nederlandse regelgeving is geen specifieke regeling opgenomen omtrent share-based
payments. Slechts bepaald is, dat ontvangsten in geld of in natura in ruil voor de verplichting tot
het verstrekken van aandelen van de rechtspersoon dienen te worden verantwoord onder de
overige reserves, indien en voorzover niet benodigd ter voldoening aan de wettelijke
stortingsplicht van derden op de te verstrekken aandelen. Ontvangsten krachtens overeenkomst
bestemd om door middel van verrekening te voldoen aan de wettelijke stortingsplicht bij het
verstrekken van de aandelen, dienen afzonderlijk te worden verantwoord onder de overlopende
passiva (RJ 240.210.).
Voorbeelden van dergelijke verplichtingen zijn opties en warrants. Bij het voldoen aan dergelijke
verplichtingen kunnen de ontvangen bedragen die zijn verantwoord onder de overige reserves
worden overgeboekt naar de post Agio.
-195-

4.2 Waardering van equity-settled SPT’s
De waardering van ‘equity-settled SPT’s’ dient volgens IFRS 2 te geschieden op basis van ‘fair
value’. De ‘fair value’ wordt
• direct bepaald op basis van de marktwaarde (‘fair value’) van het goed of de dienst dan wel
indien deze niet betrouwbaar is te schatten:
• indirect bepaald op basis van de marktwaarde (‘fair value’) van het toegekende eigenvermogeninstrument.
In het geval van het verlenen van personeelsopties zal in het algemeen de indirecte methode de
enige mogelijkheid zijn. De verschillende bestanddelen van een beloningspakket van medewerkers
zijn niet afzonderlijk aan de diensten van betrokkene toe te rekenen. Dit betekent dat de
‘fair value’ van de diensten moet worden afgeleid uit de ‘fair value’ van de contraprestaties.
Het moment waarnaar de ‘fair value’ bepaald moet worden (‘measurement date’) is in geval van
directe waardebepaling het moment van ontvangst van het goed of de dienst (het verkrijgen van
de beschikkingsmacht). In geval van toepassing van de indirecte methode op andere SPT’s dan
die met personeel is dit eveneens het moment van ontvangst van de goederen of de dienst. Als
‘measurement date’ in geval van SPT’s met personeel en anderen die soortgelijke diensten
verlenen, dient het moment van toezegging (‘granted’) van het eigen-vermogensinstrument
(bijvoorbeeld de optie) te worden gebruikt. Indien geen verdere voorwaarden zijn gesteld, zal de
transactie onmiddellijk worden verwerkt in het eigen vermogen. Indien wel verdere voorwaarden
zijn gesteld (het recht wordt pas onherroepelijk na die periode (is eerst dan ‘vested’),
bijvoorbeeld een dienstverband van drie jaar na toekenning van het recht, zal eerst op het moment
van het verlenen van de dienst de transactie worden verwerkt. Indien de voorwaarden zodanig
zijn dat schattingen nodig zijn, worden deze op de dag van toekenning gemaakt en dienen deze
indien de voorwaarden marktomstandigheid betreffen, daarmee consistent te zijn.
Over het algemeen dient de ‘fair value’ afgeleid te worden uit een marktprijs. In sommige
gevallen zal dit rechtstreeks mogelijk zijn omdat er een marktnotering is. Er zijn echter ook veel
eigen-vermogeninstrumenten die zodanig specifiek zijn geconstrueerd voor de doelgroep, dat een
marktnotering ontbreekt. De IASB geeft aan dat in die omstandigheden gepoogd moet worden de
effecten van deze aanvullende voorwaarden op de marktprijs te becijferen.
Evident is dat dergelijke becijferingen met inachtneming van de voorwaarden voor personeelsopties
buitengewoon complex zijn. De IASB geeft als ‘guidance’ in die omstandigheden ‘option
pricing models’ te gebruiken zoals het Black & Scholes-model of een binomiaal model. In deze
modellen worden de uitoefenprijs, de verwachte looptijd van de optie, de actuele prijs van de
onderliggende aandelen, de verwachte volatiliteit van deze aandelen, de verwachte dividenden op
de aandelen en de risicovrije interestvoet betrokken.
Indien in uitzonderlijke situaties de ‘fair value’ niet is te bepalen, moet de intrinsieke waarde
worden gebruikt, die dan echter elk jaar moet worden aangepast. Onder intrinsieke waarde
(‘intrinsic value’) wordt verstaan: The difference between the fair value of the shares to which the
counterparty has the (conditional or unconditional) right to subscribe or which it has the right to
-196-

32 SHARE-BASED PAYMENTS (INCLUSIEF PERSONEELSOPTIES)
receive, and the price (if any) the counterparty is (or will be) required to pay for those shares. For
example, a share option with an exercise price of CU15, on a share with a fair value of CU20, has
an intrinsic value of CU5 De mutatie dient via de winst-en-verliesrekening te worden verwerkt.
Eenmaal onder het eigen vermogen verwerkte SPT’s worden later, ook indien de tegenprestatie
niet tot stand komt omdat bijvoorbeeld de optie niet wordt uitgeoefend, niet gecorrigeerd.
De Nederlandse regelgeving bepaalt slechts dat ingeval bij het toekennen van aandelenoptieregelingen
aan personeel de uitoefenprijs per aandeel lager is dan de beurskoers per aandeel
op dat moment (of de gemiddelde beurskoers per aandeel over een bepaalde - korte - periode vóór
dat moment), het verschil onder de lonen dient te worden verwerkt in de winst-enverliesrekening.
Een dergelijk verschil wordt de intrinsieke waarde van de toegekende
aandelenopties genoemd (RJ 270.704).
Indien de eigen aandelen niet aan een beurs zijn genoteerd, dient bij de toepassing van alinea 704
in plaats van de beurskoers de waarde van het aandeel te worden vastgesteld volgens dezelfde
methodiek als gehanteerd voor de bepaling van de waarde van het aandeel bij andere transacties
van een of meer aandelen (RJ 270.705).
De aldus bepaalde waarde van het aandeel wordt bij voorkeur bevestigd door een onafhankelijke
deskundige.
4.3 Waardering van cash-settled SPT’s
De waardering van de verkregen goederen of diensten en de daartegenover ontstane schuld in
‘cash-settled SPT’s’ dient te geschieden tegen de ‘fair value’ van de schuld. Bij dit type van
SPT’s kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een (winstdelings)regeling voor het personeel
waarbij een uitkering wordt toegezegd op basis van de stijging van de koers van het aandeel over
een bepaalde periode.
De ‘fair value’ van deze schuld moet aan het einde van de verslagperiode, in tegenstelling tot die
voor ‘equity-settled SPT’s’ steeds opnieuw worden vastgesteld. Wijzigingen dienen in het
resultaat te worden opgenomen.
In Nederland geldt geen specifieke regeling.
4.4 SPT’s met keuzemogelijkheid voor afwikkeling
In geval van SPT’s waarbij, ter keuze van de entiteit of de betrokken tegenpartij, de afwikkeling
van de transactie in kas of in eigen-vermogensinstrumenten kan plaatsvinden, ontstaat het
probleem welke keuze moet worden gemaakt tussen de hierboven gegeven waarderingsmethoden.
Indien de onderneming de keus aan derden laat, creëert zij een samengesteld financieel
instrument waarin een schuldcomponent is opgenomen. Daarom moet de onderneming de waarde
van de eigen-vermogencomponent, ingeval de ‘fair value’ op directe wijze wordt bepaald,
-197-

epalen door de ‘fair value’ van de goederen of diensten te verminderen met de ‘fair value’ van
de schuldcomponent op het moment van ontvangst.
De IASB maakt hierbij echter een uitzondering voor het geval de derden de personeelsleden zijn.
Alsdan moet de waardebepaling op de dag van toezegging plaatsvinden, waarbij de ‘fair value’
van beide componenten moet worden bepaald.
Indien de keuze bij de entiteit ligt, dient nagegaan te worden of er een verplichting bestaat om in
feite in ‘cash’ af te wikkelen. Dit kan het geval zijn als dit, ondanks de keuzemogelijkheid, de
enige echte mogelijkheid is of de entiteit op basis van haar beleid steeds voor een ‘cash’afwikkeling
pleegt te kiezen. Indien dit het geval is, dient de waardering plaats te vinden op basis
van de voorschriften voor ‘cash-settled SPT’s’, zo niet, dan dient gekozen te worden voor de
methode van ‘equity-settled SPT’s’.
In Nederland geldt geen specifieke regeling.
4.5 Toelichting
IFRS 2 kent een groot aantal detailvoorschriften met betrekking tot de informatie die in de
toelichting moet worden opgenomen met betrekking tot de SPT’s. Deze komen erop neer dat per
type SPT moet worden aangegeven of de tegenpartij het personeel is, welke rechten zijn
toegekend, welke voorwaarden gelden et cetera. Met betrekking tot SPT’s met het personeel
moeten onder meer ook aangegeven worden het aantal en de groep van werknemers die in
bepaalde aandelenoptieplannen deelnemen. Tevens moet een verloopstaat van de aantallen
uitstaande, nieuw toegezegde, uitgeoefende en geëxpireerde opties per groep worden gegeven
met vermelding van gemiddelde prijzen.
Er moet verder gedetailleerd inzicht worden gegeven in de wijze waarop de ‘fair value’ is
bepaald. Hierbij dienen de veronderstellingen te worden geëxpliciteerd en dient aangegeven te
worden hoe verschillende aspecten zoals mogelijkheden tot ‘repricing’ en dergelijke in de
waardebepaling zijn betrokken.
Tot slot moet worden aangegeven hoe de lasten die in de winst-en-verliesrekening worden
verantwoord zijn berekend en toegerekend.
De Nederlandse regelgeving houdt in dat over de opties op aandelen van de vennootschap zelf en
op aandelen van groepsmaatschappijen die door de rechtspersoon worden beheerst, dienen te
worden vermeld voor iedere bestuurder afzonderlijk (dus niet meer slechts voor de bestuurders
gezamenlijk) en voor het overig personeel gezamenlijk (RJ 271.713):
a het aantal aan het begin van het boekjaar nog niet uitgeoefende aandelenopties;
b het aantal door de vennootschap in het boekjaar verleende aandelenopties met de
belangrijkste van de daarbij behorende voorwaarden, zoals het aantal daarbij behorende
aandelen, de uitoefenprijzen en de resterende looptijd. Indien dergelijke voorwaarden
-198-

32 SHARE-BASED PAYMENTS (INCLUSIEF PERSONEELSOPTIES)
gedurende het boekjaar worden gewijzigd, dienen deze wijzigingen afzonderlijk te worden
vermeld;
c het aantal gedurende het boekjaar uitgeoefende aandelenopties, waarbij in ieder geval
worden vermeld het bij die uitoefening behorende aantal aandelen, de uitoefenprijzen, de
beurskoersen op het moment van uitoefening (of de gemiddelde beurskoersen per aandeel
over een bepaalde, korte, periode vóór dat moment), alsmede of ten behoeve van de
uitoefening van die rechten eigen aandelen zijn ingekocht dan wel nieuwe aandelen zijn
geplaatst; en
d het aantal aan het einde van het boekjaar nog niet uitgeoefende aandelenopties, waarbij
worden vermeld:
1 het aantal aandelen of certificaten ervan, de soort en het nominale bedrag waarop de
verleende opties aanspraak geven;
2 de uitoefenprijs van de verleende opties;
3 de resterende looptijd van de nog niet uitgeoefende opties;
4 de belangrijkste voorwaarden die voor uitoefening van de opties gelden;
5 de eventuele financieringsregelingen die bij de toekenning van de opties zijn getroffen;
en
6 de eventuele andere gegevens die voor de beoordeling van de waarde van de opties van
belang zijn.
Over de opties op aandelen van een groepsmaatschappij die feitelijk beleidsbepalend is in de
rechtspersoon (een moedermaatschappij), dienen de onder a tot en met d genoemde gegevens
voor bestuurders en overig personeel van de rechtspersoon gezamenlijk te worden verstrekt.
Tevens dient de rechtspersoon in de toelichting te vermelden (RJ 271.714):
• zijn beleid ten behoeve van het afdekken van verleende aandelenopties;
• de positie per balansdatum van verleende en nog niet afgedekte aandelenopties; en
• indien inkoop van eigen aandelen, verwerving van call-opties op eigen aandelen of een
soortgelijke transactie heeft plaatsgevonden, de hiervoor gemiddeld betaalde prijzen.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 271 Personeelsbeloningen (aangepast 2002)
• IFRS 2 Share Based Payments (2004)
-199-

-200-

Bijzondere organisaties
-201-

33 Banken
1 Grondslagen
Nederlandse wet- en regelgeving
1.1 Algemene bankrisico’s Voor algemene bankrisico’s
mag een afzonderlijk fonds
worden gevormd, op te nemen
in de balans als onderdeel van
de passiva na de voorzieningen;
het saldo van toegevoegde en
onttrokken bedragen dient in de
winst-en-verliesrekening te
worden verantwoord
1.2 Amortisatie van ruilresultaten
2 Presentatie
2.1 Specificatie winst-enverliesrekening
2.2 Modellen balans en
winst- en
verliesrekening
3 Toelichting
3.1 Toelichting op verschillende
posten
Algemeen
Ruilresultaten mogen worden
toegerekend aan toekomstige
perioden
Resultaten uit handel in
vreemde valuta en effecten
behoeven niet te worden
gesplitst
In Besluit modellen
jaarrekening specifieke
modellen opgenomen
-202-
IFRS Conclusie
Bedragen die opzij worden
gezet om algemene bankrisico’s,
waaronder kredietrisico’s,
op te vangen dienen
afzonderlijk te worden vermeld
onder het eigen vermogen als
resultaatsbestemming; elk positief
bedrag door de vermindering
van deze voorziening dient
te worden verantwoord als een
verhoging van de algemene
reserve
Amortisatie van ruilresultaten is
niet toegestaan
Resultaten uit handel in
vreemde valuta en effecten
dienen te worden gesplitst
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Geen specifieke modellen NL strikter
Geen specifieke voorschriften Wel specifieke voorschriften
(zie tekst)
IFRS eist meer
toelichting
De in de voorgaande hoofdstukken opgenomen bepalingen gelden in de meeste gevallen ook voor
banken. In dit hoofdstuk wordt aanvullend ingegaan op enkele specifieke vraagstukken voor banken.
Opgemerkt wordt dat ook IAS 39 van toepassing is op banken; met name deze Standard kan
leiden tot verschillen in behandeling van financiële instrumenten tussen Nederlandse wet- en
regelgeving en IFRS. De in de voorgaande hoofdstukken (4, 8, 14 en 22) weergegeven

-203-
33 BANKEN
verschillen gelden ook voor banken, met dien verstande dat voor banken speciale grondslagen
voor waardering van activa gelden. Voor activa in de beleggingsportefeuille geldt in grote lijnen
hetgeen is gesteld in hoofdstuk 4. Voor activa in de handelsportefeuille sluit IAS 39 in
belangrijke mate aan bij de huidige praktijk.
1 Grondslagen
1.1 Algemene bankrisico’s
Voor algemene bankrisico’s mag in Nederland een fonds voor algemene risico’s worden opgenomen
als onderdeel van de passiva na de voorzieningen. Het saldo van toegevoegde en onttrokken
bedragen dient in de winst-en-verliesrekening te worden verantwoord (art. 2:424 BW). IAS
30.50 bepaalt dat bedragen die opzij worden gezet om algemene bankrisico’s, inclusief kredietrisico’s
(IAS 30.44) op te vangen, afzonderlijk dienen te worden vermeld onder het vermogen als
bestemmingsreserve. De vermindering van deze reserve dient te worden verantwoord binnen het
vermogen als een verhoging van de algemene reserve.
1.2 Amortisatie van ruilresultaten
Bij verkoop van obligaties en andere vastrentende waardepapieren die tot de beleggingsportefeuille
behoren, kunnen positieve en negatieve verschillen ontstaan tussen de verkoopprijs en de
aflossingswaarde. Deze verschillen mogen op grond van Richtlijn 600.128, rekening houdend
met het niet-geamortiseerde deel van het agio dan wel disagio en de aard van de portefeuille, bij
voorkeur op basis van samengestelde interest systematisch worden toegerekend aan toekomstige
perioden. Hierbij kan de resterende looptijd van de verkochte stukken of de looptijd van de portefeuille
als uitgangspunt worden gehanteerd. Dit is uitsluitend toegestaan indien de aankoop
plaatsvindt van soortgelijke beleggingen (ruilresultaten). Deze wijze van verantwoording wordt
aanbevolen. Het is ook toegestaan stelselmatig alle ruilresultaten direct in de winst-en-verliesrekening
te verantwoorden. Amortisatie van ruilresultaten inzake rentedragende waarden is onder
IAS 39 niet toegestaan; bij ruil is niet sprake van ‘held to maturity’. Om die reden dient waardering
plaats te vinden tegen de reële waarde.
2 Presentatie
2.1 Specificatie winst-en-verliesrekening
Ingevolge IAS 30.10 dienen in de winst-en-verliesrekening de volgende posten afzonderlijk te
worden verantwoord:
• resultaten uit handel in vreemde valuta;
• resultaten uit handel in effecten behorend tot de handelsportefeuille;
• resultaten uit handel in effecten.

Ingevolge artikel 10 Besluit jaarrekening banken zijn deze posten opgenomen in de post ‘resultaat
uit financiële transacties’. Er is geen verplichting opgenomen deze posten afzonderlijk te
vermelden. Echter, in Aanbeveling 5601-01 van de De Nederlandsche Bank betreffende de jaarrekening
van banken wordt wel een uitsplitsing verlangd in de toelichting op de winst-en-verliesrekening
van elke bank naar:
• resultaat handelsportefeuille effecten;
• resultaat handelsportefeuille valuta;
• overige resultaten uit financiële transacties.
2.2 Modellen balans en winst-en-verliesrekening
In het Besluit modellen jaarrekening zijn specifieke modellen voor de balans (model K) en de
winst-en-verliesrekening (model L en model M) voor banken opgenomen. IAS 30 bevat geen
specifieke andere bepalingen over de inrichting van de balans en winst-en-verliesrekening van
banken dan in paragraaf 2.1 zijn vermeld.
3 Toelichting
3.1 Toelichting op verschillende posten
Ingevolge IAS 30.26 dient informatie te worden opgenomen omtrent:
• de wijze waarop verliezen worden genomen op oninbare leningen;
• details in het verloop van de voorziening voor leningen en voorschotten gedurende het boekjaar
(onttrekking, afboeking en toevoeging);
• totale voorziening voor leningen en voorschotten;
• het bedrag dat in de balans is opgenomen voor leningen en voorschotten waarop geen rente
wordt ontvangen, en de methode die gebruikt wordt om de waarde van dergelijke leningen
en voorschotten te bepalen.
In de Nederlandse regelgeving zijn hieromtrent geen specifieke voorschriften opgenomen.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Boek 2 BW met name afdeling 14
• Besluit jaarrekening banken
• Richtlijn 600 Banken (aangepast 2002)
• IAS 30 Disclosures in the Financial Statements of Banks and Similar Financial
Institutions (reformatted 1994)
-204-

34 Beleggingsinstellingen
1 Grondslagen
1.1 Verschillende
categorieën
beleggingen
2 Presentatie
2.1 Modellen voor balans
en winst-en-verliesrekening
3 Toelichting
3.1 Toelichting op verschillende
posten
Algemeen
Nederlandse wet- en regelgeving
Alle beleggingen worden tegen
reële waarde gewaardeerd, met
verwerking van alle
waardeveranderingen in het
resultaat.
In Besluit modellen jaarrekening
zijn specifieke modellen
voor beleggingsinstellingen
opgenomen
-205-
34 BELEGGINGSINSTELLINGEN
IFRS Conclusie
Waardering tegen reële waarde
of amortisatiewaarde,
afhankelijk van de aard (zie
tekst)
NL strikter
Geen specifieke voorschriften NL strikter
Uitgebreide toelichting Geen specifieke regels met uitzondering
van informatieverschaffing
omtrent beleggingen
in onroerend goed
NL eist meer
toelichting
De in de voorgaande hoofdstukken opgenomen bepalingen gelden in de meeste gevallen ook voor
beleggingsinstellingen. In dit hoofdstuk wordt aanvullend ingegaan op enkele specifieke vraagstukken
voor beleggingsinstellingen.
Opgemerkt wordt dat IAS 39 ook op beleggingsinstellingen van toepassing is. In dat verband
wordt verwezen naar de hoofdstukken 4, 8, 14 en 22. Voor vastgoedbeleggingen wordt verwezen
naar hoofdstuk 2.
1 Grondslagen
1.1 Onderscheid ‘open/closed’-instellingen bij waardering beleggingen
De Richtlijn voor beleggingsinstellingen verplicht beleggingsinstellingen de beleggingen tegen
reële waarde te waarderen. Ongerealiseerde waardeveranderingen dienen voor alle

eleggingsinstellingen direct in de winst-en-verliesrekening te worden verwerkt (RJ 615.302). Dit
betekent dat beleggingen worden beschouwd als ‘aangehouden voor handelsdoeleinden’.
IAS 39 maakt een onderscheid tussen beleggingen:
• die worden aangehouden voor handelsdoeleinden;
• die worden aangemerkt als ‘available for sale’;
• die worden aangemerkt als ‘held to maturity’.
De eerste twee categorieën worden gewaardeerd tegen reële waarde; de laatste tegen amortisatiewaarde.
2 Presentatie
2.1 Modellen voor balans en winst-en-verliesrekening
In het Besluit modellen jaarrekening dient de balans van een beleggingsinstelling opgesteld te
worden overeenkomstig model Q of R en de winst-en-verliesrekening overeenkomstig model S.
In IFRS zijn geen specifieke voorschriften omtrent de inrichting van de balans of de winst-enverliesrekening
opgenomen.
3 Toelichting
3.1 Toelichting op verschillende posten
De Richtlijn voor beleggingsinstellingen kent uitgebreide voorschriften voor de opname van
informatie in de toelichting. Het betreft onder andere de volgende onderwerpen:
• informatie omtrent fiscale status beleggingsinstellingen (RJ 615.403);
• informatie omtrent significante valutaposities en financiële instrumenten die niet ter dekking
van risico’s dienen (RJ 615.408);
• vermelding persoonlijke belangen bestuurders en commissarissen (RJ 615.410);
• informatie omtrent ingekochte eigen aandelen (RJ 615.412 e.v.).
IFRS kent geen afzonderlijke specifieke voorschriften omtrent de toelichting voor beleggingsinstellingen
met uitzondering van de eisen die IAS 40 stelt aan de toelichting indien sprake is van
beleggingen in onroerend goed. Dezelfde eisen worden gesteld in Richtlijn 213 ‘Vastgoedbeleggingen’.
Deze eisen zijn zeer uitgebreid en betreffen onder andere:
• het toegepaste model; in geval van toepassing van de reële waarde dient te worden toegelicht
waarop deze waarde is gebaseerd (marktinformatie) en te worden aangegeven in welke mate
aan de waardering een onafhankelijk taxatierapport ten grondslag ligt;
• de in de winst-en-verliesrekening opgenomen bedragen van de huuropbrengsten uit
beleggingen en de directe operationele kosten in verband met het beleggingsobject.
-206-

-207-
34 BELEGGINGSINSTELLINGEN
Daarnaast gelden in geval van toepassing van het ‘reële waarde’-model nog onder andere de
volgende aanvullende toelichtingseisen:
• een mutatie-overzicht van het belegde onroerend goed;
• een afzonderlijke toelichting indien de onderneming niet goed in staat is de reële waarde te
bepalen van een onroerend goed en derhalve IAS 16 toepast (zie hoofdstuk 4) en de overige
beleggingen tegen reële waarde verantwoordt.
Indien de onderneming het kostprijsmodel toepast, dienen aanvullend onder andere de volgende
toelichtingen te worden opgenomen:
• toegepaste afschrijvingsmethode;
• economische levensduur en afschrijvingspercentages;
• cumulatieve afschrijvingen;
• mutatie-overzicht;
• de reële waarde van het onroerend goed.
Op grond van IAS 32 en 39 zal informatie omtrent financiële instrumenten opgenomen moeten
worden. Op grond van IAS 24 (‘Related Party Disclosures’) zal een toelichting moeten worden
opgenomen omtrent transacties met bestuurders en commissarissen (IAS 24.5, 6 en 22).
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 615 Beleggingsinstellingen (aangepast 2003)
• Richtlijn 213 Vastgoedbeleggingen (2002)
• Richtlijn 210 Immateriële vaste activa (2000)
• IAS 24 Related Party Disclosures (reformatted 1994)
• IAS 32 Financial Instruments: Disclosure and Presentation (revised 1998)
• IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement (revised 2000)
• IAS 40 Investment Property (2000)
• SIC 17 Equity-Costs of an Equity Transaction

35 Pensioenfondsen
1 Grondslagen
1.1 Waardering van beleggingen
1.2 Berekening verplichtingen
2 Presentatie
2.1 Indeling balans en
winst-en-verliesrekening
3 Toelichting
Nederlandse wet- en regelgeving
Actuele waarde (voorkeur) of
verkrijgingsprijs (alternatief)
‘Opgebouwde rechten’methode
of ‘lasten minus
baten’-methode
Voorgeschreven (minimaal) op
te nemen posten
3.1 Informatieverstrekking Op te nemen informatie zeer
uitgebreid
Algemeen
-208-
IFRS Conclusie
Reële waarde IFRS strikter
‘Opgebouwde rechten’methode
IFRS strikter
Geen voorschriften NL strikter
Andere zeer uitgebreide informatie
IFRS en NL
eisen verschillendetoelichting
De in de voorgaande hoofdstukken opgenomen bepalingen gelden in de meeste gevallen ook voor
pensioenfondsen. In dit hoofdstuk wordt aanvullend ingegaan op enkele specifieke vraagstukken
voor pensioenfondsen die van toepassing zijn ingevolge RJ-Richtlijn 610 en IAS 26. Opgemerkt
wordt dat IAS 39 ook op pensioenfondsen van toepassing is. In dat verband wordt verwezen naar
de hoofdstukken 4, 8, 14 en 22.
1 Grondslagen
1.1 Waardering van beleggingen
Richtlijn 610 gaat uitgebreid in op de waarderingsgrondslagen van de activa. In de bijlage bij
Richtlijn 610 worden de toegestane waarderingsgrondslagen weergegeven. De Richtlijnen waarderen
beleggingen bij voorkeur tegen actuele waarde. Als alternatief geldt veelal de verkrijgingsprijs.

-209-
35 PENSIOENFONDSEN
IAS 26.32 bepaalt dat alle beleggingen van een pensioenfonds moeten worden gewaardeerd tegen
‘fair value’. In het geval van verhandelbare aandelen is dit de marktwaarde.
1.2 Berekening verplichtingen
Richtlijn 610 stelt dat voor de berekening van de voorziening verzekeringsverplichtingen gekozen
kan worden voor de zogenaamde ‘opgebouwde rechten’-methode of voor de ‘lasten minus
baten’-methode. De IASB laat alleen berekening overeenkomstig de ‘opgebouwde rechten’methode
toe.
2 Presentatie
2.1 Indeling balans en winst-en-verliesrekening
De Richtlijnen geven ten aanzien van de balans aan welke posten kunnen worden opgenomen.
Ten aanzien van de staat van baten en lasten wordt aangegeven welke posten minimaal dienen te
worden opgenomen (RJ 610.303).
IAS 26 gaat niet expliciet in op de indeling van de balans en de winst-en-verliesrekening.
3 Toelichting
3.1 Informatieverstrekking
RJ 610.230 bepaalt dat per soort belegging in de toelichting een mutatie-overzicht dient te worden
opgenomen. Ten aanzien van de voorziening voor pensioenverplichtingen dient de volgende
informatie te worden opgenomen:
• de gehanteerde rekenrente;
• de toegepaste sterftegrondslagen;
• de gehanteerde gehuwdheidsfrequentie;
• het gehanteerde opslagpercentage voor toekomstige kosten van de uitvoering van de pensioenregeling;
• de gehanteerde indexatiemethode.
Tevens dienen de gehanteerde methode en de omvang van een eventuele financieringsachterstand
te worden vermeld (RJ 610.239).
Voorts zijn in RJ 610.5 bepalingen opgenomen ten aanzien van op te nemen informatie in het
kasstroomoverzicht, de overige gegevens en het jaarverslag.
IAS 26 is met betrekking tot de op te nemen additionele informatie eveneens uitgebreid.
Ten aanzien van een ‘defined contribution plan’ moeten worden opgenomen (IAS 26.13):
• een uiteenzetting over de beschikbare activa die voor uitkeringen worden aangehouden;
• een beschrijving van het ‘funding’-beleid.

In het verslag van een ‘defined benefit plan’ moeten worden opgenomen (IAS 26.17):
• een overzicht van de activa die voor uitkering in aanmerking komen;
• de contante waarde van toegezegde uitkeringen, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen
bedongen en niet-bedongen uitkeringen;
• het verschil tussen beide.
Tevens dienen te worden opgenomen (IAS 26.34):
• een overzicht van de mutaties in de activa die worden aangehouden voor het verrichten van
de uitkeringen;
• een samenvatting van de belangrijkste grondslagen voor waardering en resultaatbepaling;
• een beschrijving van de pensioenregeling en de effecten van veranderingen hierin.
De additionele informatieverstrekking is zeer gedetailleerd (IAS 26.34-36).
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 610 Pensioenfondsen (1998)
• IAS 26 Accounting and Reporting by Retirement Benefits Plans (reformatted 1994)
-210-

36 Verzekeringsmaatschappijen
1 Grondslagen
1.1 Waardemutaties
aandelenbeleggingen
Nederlandse wet- en regelgeving
‘Blijvend in eigen vermogen’-
en ‘structureel indirect
rendement’-methode zijn
toegestaan
1.2 Vastgoedbeleggingen Actuele waarde of kostprijs
min afschrijvingen, alle opties
voor verwerking
waardeverschillen
1.3 Vastgoed in eigen
gebruik
Actuele waarde of kostprijs
min afschrijvingen, alle opties
voor verwerking
waardeverschillen
1.4 Obligaties Kostprijs of actuele waarde,
alle opties voor verwerking
waardeverschillen
1.5 Leningen Kostprijs of actuele waarde,
alle opties voor verwerking
waardeverschillen
1.6 Beleggingen voor
risico polishouders
1.7 Verzekeringen eigen
personeel
Waardering gebaseerd op
polisvoorwaarden
Niet expliciet geregeld of dit
als verzekeringscontract of als
personeelsbeloning moet
worden verantwoord
1.8 Intragroep transacties Geen volledige eliminatie
verplicht
-211-
36 VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN
IFRS Conclusie
‘Blijvend in eigen vermogen’-
en ‘structureel indirect
rendement’-methode zijn niet
toegestaan
Actuele waarde via W&V of
kostprijs min afschrijvingen
Kostprijs of geherwaardeerde
waarde, beide na afschrijving
Actuele waarde via vermogen
of W&V,
(evt. kostprijs).
Ruilresultaten niet uitsmeren
Kostprijs, of actuele waarde
via eigen vermogen of W&V 6 .
Ruilresultaten niet uitsmeren
Geen uitzonderingen,
verwerking zoals eigen
beleggingen
Verwerking als
personeelsbeloning
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
IFRS strikter
Strijdig
IFRS strikter
Volledige eliminatie verplicht IFRS strikter
6 In de exposure draft The Fair Value Option inzake IAS 39 wordt het gebruik van actuele waarde via W&V
voor loans and receivables beperkt.

2 Presentatie
2.1 Model
3 Toelichting
3.1 Informatie omtrent
verzekeringsverplichtin
gen
Nederlandse wet- en regelgeving
4 Extra verschillen als gevolg van IFRS 4
Grondslagen
4.1 Catastrofevoorziening
4.2 Embedded options and
guarantees
-212-
IFRS Conclusie
Voorgeschreven Niet voorgeschreven NL strikter
Uitgebreid Geen specifieke eisen NL eist meer
toelichting
Nederlandse regelgeving IFRS Conclusie
Toegestaan Niet toegestaan IFRS strikter
Waardering niet expliciet
geregeld
4.3 Toereikendheidstoets Verplicht bij leven en bepaalde
schadeverzekeringen
4.4 Discontering
schadevoorziening
Slechts onder bepaalde
voorwaarden
4.5 Inschakeling actuaris In een aantal situaties verplicht
Presentatie
4.6 Unbundling Niet expliciet toegestaan
Toelichting
4.7 Veronderstellingen en
risico’s met betrekking
tot verzekeringsverplichtingen
4.8 Solvabiliteitseisen Aanbevolen; samenvatting is
verplicht in Statenverslag
Afzonderlijke waardering
onder omstandigheden
verplicht
IFRS strikter
Altijd verplicht IFRS strikter
Staat dit vaker toe NL strikter
Niet geregeld NL strikter
Expliciet toegestaan NL strikter
Minder uitgebreide toelichting Uitgebreide toelichting IFRS eist meer
toelichting
Geen specifieke eisen NL eist meer
toelichting

Toepassingsgebied
-213-
36 VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN
In Nederland gelden specifieke bepalingen voor de jaarverslaggeving van verzekeringsmaatschappijen.
De regels zijn ook van belang voor in groepsverband met verzekeringmaatschappijen
verbonden holdings. Anderzijds vallen sommige entiteiten, hoewel deze verzekeringsrisico’s
accepteren, niet onder de wettelijke regeling; veelal mogen zij de regels voor
verzekeringsmaatschappijen echter wel toepassen. Er bestaat verder een directe relatie tussen de
regels voor de jaarverslaggeving en bepaalde voorschriften, voortvloeiende uit de Wet toezicht
verzekeringsbedrijf 1993.
IFRS omvat geen standaard voor verzekeringsmaatschappijen, maar kent een afzonderlijke
standaard voor verzekeringscontracten. Het laatste begrip omvat niet noodzakelijkerwijs alle
producten die door Nederlandse verzekeraars worden verkocht. Op verzekeringsmaatschappijen
zijn voorts de andere standaarden binnen IFRS van toepassing.
IFRS 4 definieert het begrip ‘verzekeringscontract’, waarbij de mate van risico-overdracht de
kern is. Het is dus mogelijk dat bepaalde, door Nederlandse verzekeraars gesloten contracten
buiten deze definitie vallen en als financieel instrument moeten worden gewaardeerd en
gepresenteerd.
Een uitzondering daarop vormen bepaalde winstdelende financiële instrumenten.
1 Grondslagen
1.1 Aandelenbeleggingen
Beleggingen in aandelen worden onder de Nederlandse richtlijn 605 gewaardeerd tegen actuele
waarde. Waardemutaties kunnen op vier verschillende manieren worden verwerkt (Richtlijn
605.217):
a rechtstreeks in het eigen vermogen;
b in het eigen vermogen met vrijval naar de winst-en-verliesrekening bij realisatie;
c rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening;
d volgens de ‘structureel indirect rendement’-methode.
Onder IFRS zijn de methoden a en d niet toegestaan.
1.2 Vastgoedbeleggingen
In Richtlijn 605 wordt geen onderscheid gemaakt tussen vastgoedbeleggingen en onroerend goed
in eigen gebruik van de verzekeringsmaatschappij. Alle vastgoed wordt beschouwd als
vastgoedbeleggingen. Waardering vindt plaats tegen actuele waarde, waarbij aanbevolen wordt
(RJ 605.207) dan niet af te schrijven. Waardering tegen kostprijs minus afschrijvingen is ook
toegestaan. Waardemutaties kunnen volgens elk van de vier in paragraaf 1.1 genoemde methoden
worden verwerkt.

Onder IFRS moeten
• vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde waarbij waardemutaties in
het resultaat verwerkt worden of tegen kostprijs na aftrek van afschrijvingen (IAS 40).
Als vastgoedbelegging kan ook een gehuurd (en weer onderverhuurd) pand kwalificeren.
IFRS is strikter dan de Nederlandse richtlijnen.
1.3 Vastgoed in eigen gebruik
In de Nederlandse richtlijn 605 wordt onroerend goed in eigen gebruik op dezelfde manier
verwerkt als vastgoedbeleggingen (zie par. 1.2). Onder IFRS moet vastgoed in eigen gebruik
worden gewaardeerd tegen kostprijs of geherwaardeerde waarde, waarbij altijd wordt
afgeschreven en waardemutaties in het vermogen blijven (IAS 16). IFRS is dus strikter dan de
Nederlandse richtlijn 605.1.4.
1.4 Obligaties
Rentedragende waardepapieren mogen volgens Nederlandse regels op (geamortiseerde) kostprijs
of tegen actuele waarde worden verantwoord. Waardemutaties kunnen op een van de in paragraaf
1.1 genoemde methoden worden verwerkt (RJ 605.217). De aflossingswaarde mag als variant van
‘kostprijs’ worden gehanteerd. (Dis)agio bij aankoop wordt dan apart verantwoord en vervolgens
geamortiseerd, bij voorkeur gebruikmakend van de effectieve interestmethode. Een eventueel
agio bij aankoop mag direct worden afgeboekt. Resultaten bij verkoop mogen worden
geamortiseerd over de oorspronkelijke looptijd van de verkochte obligaties.
IFRS staat in beginsel toe amortisatiewaarde te hanteren, hetgeen op hetzelfde neerkomt als de
genoemde methode [aflossingswaarde minus boekwaarde amortisatie], doch verzekeraars zullen
naar verwachting veelal niet kunnen voldoen aan de strenge eisen die het ‘held to maturity’-
regime stelt. Daarom ligt rubricering als ‘available for sale investment’ voor de hand, waarbij
waardering tegen actuele waarde plaatsvindt en waardemutaties, tot en slechts tot realisatie, in het
vermogen worden verwerkt. Temporisering van gerealiseerde resultaten (uitsmeren ruiltransactieresultaten)
is niet toegestaan.
1.5 Leningen, waaronder hypotheken, en vorderingen
Leningen worden in Nederland veelal op (geamortiseerde) kostprijs gewaardeerd. Actuele waarde
is ook toegestaan. Waardemutaties kunnen worden verwerkt in het eigen vermogen, in het eigen
vermogen met vrijval bij realisatie of rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening. Het is
toegestaan om ruiltransactieresultaten te amortiseren.
Onder IFRS vindt eveneens waardering plaats tegen kostprijs of actuele waarde. Waardemutaties
worden verantwoord in het eigen vermogen met vrijval naar de winst-en-verliesrekening bij
-214-

-215-
36 VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN
realisatie, of rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening 7 . Temporisering van gerealiseerde
resultaten (uitsmeren) is niet toegestaan.
1.6 Beleggingen voor rekening en risico van polishouders
In Nederland worden deze gewaardeerd op actuele waarde, waarbij de waardemutaties in het
resultaat worden opgenomen. De bijbehorende verplichtingen spiegelen deze verwerking, en de
mutatie daarin is in het model voor verzekeringsmaatschappijen begrepen in de post ‘wijziging
technische voorzieningen’.
Een uitzondering vormen de - voor collectieve pensioencontracten - gesepareerde beleggingen
(GB). Deze worden gewaardeerd volgens het verzekeringscontract, vastrentende waarden veelal
tegen amortisatiewaarde.
IAS 39 kent deze afzonderlijke categorie niet.
Indien de met het contract verbonden beleggingen voldoende duidelijk geïdentificeerd 8 zijn,
kunnen deze worden bestemd als fair value through profit and loss.
De obligaties in GB’s zullen veelal tegen actuele waarde gewaardeerd moeten worden. De
waardemutatie die daaruit ontstaat, is een latente winstdeling. Door te kiezen voor shadow
accounting (IFRS 4.30 9 ) kan het ongerealiseerde resultaat worden behandeld als ware het
gerealiseerd, zodat ook de compenserende winstdelingsverplichting kan worden verantwoord.
Temporisering van gerealiseerde resultaten (ook bij GB-leningen) is niet toegestaan.
1.7 Verzekering eigen personeel
De verzekeringscontracten voor eigen personeel worden onder IFRS niet als verzekeringscontract
behandeld, maar volgens IAS 19, als beloningscomponenten. In beginsel geldt dit ook voor de bij
de pensioenregeling voor eigen personeel behorende beleggingen, doch die zullen niet altijd
kwalificeren als plan assets in de zin van IAS 19. RJ 605 gaat hierop niet specifiek in.
1.8 Eliminatie van intra-groepstransacties
Eliminatie van intra-groepstransacties die op zakelijke basis zijn verricht, is volgens de
Nederlandse regelgeving niet verplicht. Te denken is aan eenmalige provisies die in de
marktgerichte organisatiedelen als bate worden verantwoord en bij de verzekeraar worden
geactiveerd.
IFRS 27 vereist volledige eliminatie van dergelijke transacties.
7 In de exposure draft The Fair Value Option inzake IAS 39 wordt het gebruik van actuele waarde via W&V
voor loans and receivables beperkt.
8 Exposure draft The Fair Value Option inzake IAS 39.
9 Shadow accounting: als realisatie van (niet-permanente) waardemutaties invloed zou hebben op de
verplichtingen worden verplichtingen en vermogenspositie voorgesteld alsof die realisatie al plaatsvond.

Het feit dat IFRS vereist dat bij GB’s, mogelijk ook bij bepaalde beleggingsfondsen, door de
‘beleggingspool’ heengekeken moet worden, heeft mogelijk gevolgen voor de consolidatieverplichtingen.
2 Presentatie
2.1 Gebruik modellen voor balans en winst-en-verliesrekening
Voor de verslaggeving in Nederland moet gebruik worden gemaakt van de modellen N (balans)
en O of P (winst- en verliesrekening). Een herverzekeraar mag ook eigen opstellingen gebruiken.
IFRS kent geen modellen voor de balans en winst-en-verliesrekening van verzekeringsmaatschappijen.
3 Toelichting
3.1 Toelichting op verzekeringsverplichtingen
De toelichtingen zijn veelal gebaseerd op de Aanwijzingen bij de verslagstaten van de Pensioen-
en Verzekeringskamer. Naast een beschrijving van grondslagen worden vooral veel
verloopoverzichten en analyses gevraagd, waarvan een belangrijk deel echter niet openbaar is en
dus niet tot de jaarrekening behoort. IFRS kent voor de jaarrekening 2004 geen specifieke
toelichtingseisen voor verzekeringsverplichtingen
4 Extra verschillen als gevolg van IFRS 4
Grondslagen
4.1 Catastrofe- en egalisatievoorziening
IFRS 4 verbiedt het opnemen van voorzieningen inzake mogelijke toekomstige claims,
waaronder - doch niet beperkt tot - catastrofevoorzieningen en egalisatievoorzieningen,
voorzover die claims betrekking hebben op contracten die op balansdatum nog niet lopen.
4.2. Embedded options and guarantees
IFRS 4 vereist onder bepaalde voorwaarden het afzonderlijk waarderen van in
verzekeringscontracten opgenomen opties en garanties. In de Nederlandse regels (behalve in
ontwerp-Richtlijn 290a, waarin IAS 39 is verwerkt maar die niet specifiek betrekking heeft op
verzekeringscontracten) bestaat een dergelijk expliciet voorschrift niet. In beginsel dient op basis
-216-

-217-
36 VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN
van de actuariële voorschriften met dergelijke aspecten wel rekening te worden gehouden bij de
waardering van de Voorziening Verzekeringsverplichtingen.
4.3 Toereikendheidstoets
IFRS 4 vereist het eventueel verhogen van de voorzieningen op basis van een toereikendheidstoets.
De Nederlandse regels kennen de verplichting tot het treffen van toereikende
voorzieningen, doch de verplichting tot het uitvoeren van een toereikendheidstoets is alleen
expliciet vastgelegd voor levensverzekeringen en een aantal medische dekkingen. In de meeste
gevallen zal dit waarschijnlijk vooral een documentatievraagstuk zijn.
4.4 Discontering van schadevoorzieningen
Volgens de Nederlandse regels is discontering van schadevoorzieningen onder bepaalde
voorwaarden toegestaan. IFRS 4 staat een bredere toepassing van discontering toe.
4.5 Inschakeling actuaris
Nederlandse voorschriften vereisen de inschakeling van een actuaris bij de waardering van
sommige soorten verzekeringscontracten. IFRS 4 kent dat vereiste niet.
Presentatie
4.6 Unbundling
IFRS 4 staat toe dat een verzekeringsproduct wordt gesplitst in een deposit (schuld/vordering)deel
en een verzekeringselement. De inkomsten zijn dan nog slechts ten dele ‘premies’ en de
uitkeringen zijn merendeels geen lasten. In Nederland is dit unbundlen niet verboden, maar het
gebeurt alleen bij het spaarkasbedrijf.
Toelichting
4.7 Veronderstellingen en risico’s
IFRS 4 vereist, in lijn met de voorschriften van IAS 32, meer uitvoerige toelichtingen. Enkele
belangrijke verschillen betreffen:
• het proces dat tot de belangrijkste veronderstellingen heeft geleid;
• het effect van wijzigingen in veronderstellingen, te analyseren naar oorzaak;
• risicobeheersing: doelstellingen en aanpak;

• contractvoorwaarden;
• gevoeligheidsanalyses;
• risicoconcentraties;
• uitloopoverzichten 10 (maximaal tien jaar, gesplitst naar bruto- en herverzekering);
• interestrisico, ook over niet-afzonderlijk gewaardeerde derivaten (opties, garanties).
Richtlijn 605 gaat hierop niet specifiek in.
4.8 Solvabiliteitseisen
De RJ beveelt aan (RJ 605.401) om in de jaarrekening gegevens op te nemen inzake de vereiste
en aanwezige solvabiliteit; de verslagstaten vereisen dit als toelichting bij de balans. IFRS kent
deze eis niet.
Richtlijnen en standaarden
Relevante richtlijnen en standaarden:
• Richtlijn 605 Verzekeringsmaatschappijen
• Boek 2, titel 9, afdeling 15 BW
• IFRS 4 Insurance Contracts (2004)
• IAS 39 Financial Instruments – Recognition and Measurement (2003)
10 De RJ (605.616 en 130.215) verlangt een toelichting als de uitloop >10% van de beginstand van de
voorziening
-218-

Trefwoordenregister
10%-corridor, 91
75%-criterium, 163
90%-criterium, 163
Aan-/verkoop deelneming, 122
Aan-/verkoop van groepsmaatschappijen
-toelichting, 133
Aandelenoptieregelingen, 197
Actieve latentie, 101
Activa, 184
Actuariële
-resultaten, 91
-winsten en verliezen, 91
Actuele waarde, 30
Afwijkende bedrijfsactiviteit, 131
Afwijking van regels
-toelichting, 125
Agio/disagio, 47
Algemene bankrisico’s, 203
Amortisatie van ruilresultaten, 203
Amortisatiewaarde, 67
Arbeidsongeschiktheidskosten, 87
Balans
-na winstbestemming, 179
Banken, 202
-specificatie winst-en-verliesrekening, 203
-toelichting op verschillende posten, 204
Beëindiging bedrijfsactiviteiten, 184
Beëindiging na balansdatum, 186, 190
Belastingen, 100
-effectieve druk, 102
-toepasselijke druk, 102
Belastinglatentie, 76, 81, 101
Beleggingen, 208
Beleggingsinstelling, 205
-modellen, 206
-toelichting op verschillende posten, 206
-219-
TREFWOORDENREGISTER

Beschikbare premiestelsels, 90
Bezoldiging bestuurders, 125
Buiten gebruik gestelde activa, 31
Buitenlandse eenheid, 151
Cash flow-hedges, 157
Cash-settled SPT’s, 195
Catastrofevoorzieningen, 216
Classificatie
-vreemd of eigen vermogen, 159
Classificatie schuld, 107, 112
Concessies, 23
Consolidatie, 129
-groepsmaatschappijen die slechts worden gehouden om te worden vervreemd, 131
-restrictie uitkering reserves, 131
-vrijstellingen, 131
Contante waarde, 86
Controle deskundige, 182
Cumulatief omrekeningsverschil, 151
CV, 172
Datering jaarrekening, 180
Deelnemingen, 37
-definitie, 39
-invloed van betekenis, 40, 42
-waardering bij ontbreken voldoende gegevens voor bepaling netto-vermogenswaarde, 40
-waarop invloed van betekenis bestaat op zakelijk of financieel beleid, 40
-waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend –waardering van, 40
Defined benefit plan, 210
Defined contribution plan, 209
Derecognition, 46, 60, 66, 105, 156
Derivaten, 156
Directe methode, 120
Disconteringsvoet, 91
Discontinued operation, 189
Disposal group, 184
Dividenden, 121
Dividenduitkering, 179
Economische eenheid, 130
Effecten, 49, 52, 64, 67, 70
-aandelen, 47
-rubricering van, 68, 71
-ter beurze genoteerde, 67
-220-

-verwerking waardeverschillen bij waardering tegen reële waarde, 48
Egalisatievoorzieningen, 216
Eigen vermogen, 75, 80, 124
-indeling van, 77, 82
-wijziging van classificatie, 83
Embedded options, 216
Emissiekosten, 22, 77, 82
Equity method, 39
Equity settled share-based payments, 194
Exploitatiesubsidies, 174
Fair value-hedges, 157
Financiële instrumenten, 154
-additionele informatie, 159
-informatieverschaffing, 49, 61, 69, 108
-samengestelde, 158
Financiële lease, 163
Financieringsactiviteiten, 121
Financieringscorrectie, 31
Fiscale eenheid, 101, 172
Fonds voor algemene risico’s, 203
Foutenherstel, 166
Functionele indeling, 117
Fundamentele fouten, 166
Fusies, 136
Garantievermogen, 78, 84
Gebeurtenissen na balansdatum, 179
-in aanmerking nemen, 180
-plaats vermelding, 180
Geconsolideerde groepsmaatschappijen
-waardering in de enkelvoudige jaarrekening, 39
Gedeclareerde termijnen, 57
Geldmiddelen, 121
-niet ter vrije beschikking, 122
Gesegmenteerde informatie, 169
Goodwill, 41, 136, 139
Groep, 39
Groepsmaatschappijen, 39, 130
-met sterk afwijkende activiteiten, 131
Groot onderhoud, 31, 86
Hedge-accounting, 157
Hedges van een netto-investering, 158
-221-
TREFWOORDENREGISTER

Hedgetransacties, 160
Held for sale, 184
Herstelkosten, 32, 87
Herwaardering, 54, 76, 81
Herwaarderingsreserve, 30, 101
-vrijval, 76, 81
Hyperinflatie, 152
Immateriële vaste activa, 20
-specificatie, 23
-toelichting, 24
-vooruitbetalingen op, 23
-waardering, 22
Impairment test, 23
Indirecte methode, 120
Interest, 121
Investeringsactiviteiten, 121
Investeringssubsidies, 163, 175
Joint ventures, 145
-toelichting op voorzieningen en verliezen, 148
-toelichting overige, 148
-vermogenstoezeggingen, 148
-waardering, 147
Kapitaalbelangen, 50, 52
Kapitaalsbelasting, 22
Kasstromen, 121
-saldering, 121
Kasstroomoverzicht, 119
Koersfluctuaties van vreemde valuta
-toelichting, 152
Koersverschillenrekening, 151
Kosten van onderzoek en ontwikkeling, 22
Kostprijs omzet, 117
Krediet verbonden faciliteit, 175
Langetermijnrestricties, 40
Langlopende schuld
-rubricering kortlopend deel, 111
Latenties, 101
-looptijd, 102
Leaseclassificatie, 163
Leasing, 162
-222-

-additionele informatie, 164
-financiële, 163
-operationele, 163
Leningen bestuurders, 126
Liquide middelen, 73
Materiële vaste activa, 27
-classificatie van, 32
Meerjarige verplichtingen, 172
Merkrechten, 24
Minderheidsbelang, 140
Modellen, 117
Mutatie-overzicht, 124
Negatieve goodwill, 143
Netto-vermogenswaarde, 39
Niet uit de balans blijkende verplichtingen en rechten, 171
Niet-zelfgegenereerde vorderingen, 48, 60
Nominale waarde, 86
Obligaties, 214
Onderhanden werk, 56
-presentatie, 57
Ondernemingspensioenfondsen, 91
Onderscheid, 163
Onroerend goed, 31
Opbrengstwaarde, 33
Open/closed end-instellingen, 205
Operationele lease, 163
Oprichtingskosten, 22
Opruimingskosten, 32
Option pricing models, 196
Overheidssubsidies, 174
Overige financiële vaste activa, 44, 46, 51
Overnames, 136
Pensioenfonds, 208
-informatieverstrekking, 209
Pensioenlasten, 90
Pensioenregeling, 90
Pensioenvoorziening, 89
-overgangsverplichting, 95
-toelichting, 92
Percentage of completion, 56
-223-
TREFWOORDENREGISTER

Personeelsopties, 192
Projected unit credit method, 91
Proportionele consolidatie, 146
Rechten van intellectuele eigendom, 23
Recognition, 46, 59, 65, 105, 155
Reconciliatieoverzicht, 120
Reële waarde, 67, 159
Reorganisatiekosten, 87, 140
Ruilresultaten, 203
Salaris-/dienstjarenstelsels, 90
Samengestelde financiële instrumenten, 106, 112
Schattingswijzigingen, 166
Schulden, 103, 110
-aangehouden voor handelsdoeleinden, 106
-specificatie, 107, 112
Segmentatie
-primaire segmenten, 170
Share-Based Payments, 192
Software, 24
SPC’s, 163
Special Purpose Company, 163
Special Purpose Entity, 130
Stelselwijziging, 166
-toelichting, 167
Subsidies, 174
-toelichting omvang, 175
-toelichting onvervulde voorwaarden, 175
Tijdelijke waardeverminderingen, 49
Toelichting, 123
Transferproblemen, 40
Tussentijdse berichten, 182
-toepassingsgebied, 182
Tussentijdse winstneming, 56
Uitgaverechten, 24
Valutatermijncontracten, 151, 157
Vastgoedbeleggingen, 31, 206, 213
Vastrentende beleggingen, 47, 67
Vergunningen, 23
Verkrijgingsprijs, 140
-224-

Verzekeringscontracten, 213, 215
Vlottende vorderingen, 62
-classificatie van, 61
Vof, 172
Voorraden, 54
-uitsplitsing, 55
-verplichtingen omtrent, 172
Voorwaartse verliescompensatie, 102
Voorzieningen, 85
-looptijd, 88
-verzekeringsverplichtingen, 209
Vorderingen, 58
-aangehouden voor handelsdoeleinden, 60
Vreemde valuta, 150
Vrijstelling van deelconsolidatie, 132
Waardering beleggingen, 205
Waardeverminderingen
-effecten, 48, 68
Werknemersinformatie, 127
Wettelijke reserve, 23, 76, 82
Winst per aandeel, 177
Winst-en-verliesrekening, 116, 117
modellen, 117
Zichtbaar eigen vermogen, 40
-225-
TREFWOORDENREGISTER

E RNST & YOUNG ACCOUNTANTS
EYI No. OO0227
www.ey.nl
240532