Koninklijke ere-commando's en militaire erefuncties - Collectie

Kort na de plechtigheid vertrok de Prins, gereed om Nieuw-Zeeland te verlaten; terwijl hij de
trappen van zijn Fellowship besteeg, markeerde het gedreun van eenentwintig kanonschoten
het vertrek van de Koninklijke gast. Het toestel steeg op en, korte tijd begeleid door vier
Skyhawks, liet de Prins het prachtige, gastvrije land achter zich en zette koers naar het
vaderland. 49)
NABESCHOUWING
Ongetwijfeld zullen er lezers zijn die, na van het voorgaande al dan niet geïnteresseerd kennis
te hebben genomen, hun eigen gedachten en opinie hebben gevormd omtrent het instituut van
de Koninklijke Erefuncties; een mening die wellicht resulteert in de conclusie dat het allemaal
zeer curieus is, doch die daarna deze bladzijden met een welwillende glimlach terzijde leggen
met de woorden dat erecommando's eigenlijk schijnfuncties, dus zinloos zijn, en in ieder
geval in deze tijd niet meer op hun plaats zijn.
Elke tijd heeft zijn eigen karakteristiek, zo ook de negentiende eeuw. Na 1815 trachtte men
zich te hervinden, als reactie op de geestelijke en materiële ontwrichting van de Franse
revolutie en de napoleontische oorlogen en vond dit onder meer in een bezadigde rust van
burgerlijkheid en fatsoen, hetgeen zijn stempel drukte op velerlei terrein van cultuur en
samenleving.
Niettemin werkten in de negentiende eeuw toch ook een aantal verschijnselen door welke
kenmerkend waren voor de voorgaande eeuw, met name het rationalisme en de romantiek en
deze stromingen beïnvloedden niet alleen de kunstuitingen op elk terrein, doch bepaalden ook
in hoge mate de normen der samenleving en niet in het minst de omgangsvormen.
Het rationalisme, dat het wezen en waarom der maatschappelijke klassen en standen wel wist
te analyseren, liet niettemin een duidelijke begrenzing daarvan voortbestaan; het onderscheid
daartussen was niet weg te redeneren, doch de invloed van de romantiek mitigeerde zulks
door wellevendheid, hoffelijkheid en goede omgangsvormen. Tijd en sfeer waren gunstig om
deze omgangsvormen te polijsten en te vervolmaken, mede onder de nawerking van Barok en
Rococo, tot een stijl en elegantie, als totdien ongekend. Deze omgangsstijl, zich uitend in
aanspraak, titulatuur benadering, eer- en huldebetuigingen enz. vond zijn hoogste perfectie
aan de Europese hoven. Men bedreef en accepteerde zulks als vanzelfsprekend binnen de
heersende opvattingen van die tijd en zag daarin niets ridicuuls.
De gewelddadige veranderingen rond en na de eeuwwisseling werkten uiteraard nivellerend
op de samenleving en hebben ook de omgangsvormen voortkomende uit de ingewikkelde
achttiende-eeuwse etiquette, aanzienlijk gestroomlijnd; objectief gezien was dit geen verlies.
Maar de negentiende eeuw handhaafde niettemin - zeker aan de hoven en in de hoogste maatschappelijke
kringen - een (vormelijke) wellevendheid en hoffelijkheid, welke ver uitging
boven de normen die de twintigste eeuw met zich heeft medegebracht. Grote waarde hechtte
men aan titels, decoraties en honoraire ambten en, waar het militaire in belangrijke mate was
geïncorporeerd in de vorstenhuizen en de adel, waren erefuncties en titulaire rangen
belangrijke middelen om gunsten kenbaar te maken van vorst tot vorst of tot onderdaan,
zowel nationaal als internationaal. Gezien in het licht van die tijd en die omstandigheden,
zoals men alle maatschappelijke verschijnselen dient te bezien, was het verlenen van erecommando's
en erefuncties dan ook geen vreemde zaak.
De aangevangen tendens van vereenvoudiging der maatschappelijke vormen op dit gebied
naar minder formaliteiten, zette zich in de negentiende en twintigste eeuw langzaam maar
onmiskenbaar voort, maar de beide wereldoorlogen hebben het proces aanzienlijk versneld.
De technocratische mens van deze eeuw rekent af met vormen, gebruiken en gewoonten,
welke hem niet meer aanspreken, maar heeft ook weinig waardering voor waardevolle
symboliek en tradities, waarvan hem veelal de zin ontgaat. Men kan dit betreuren doch de