praktisch handboek voor provincierecht - Vereniging Vlaamse ...

praktisch handboek voor provincierecht

Praktisch handboek
voor
provincierecht
Auteurs
G. anthierens, bestuursdirecteur provinciebestuur West-vlaanderen
d. de Muynck, bestuursdirecteur provinciebestuur oost-vlaanderen
s. desmet, financieel beheerder provinciebestuur oost-vlaanderen
J. dujardin, erestadssecretaris Gent en docent vrije Universiteit brussel
t. roosen, bestuurssecretaris griffie provinciebestuur Limburg
W. somers, directeur binnenlands bestuur Limburg
r. van Loock, directeur vereniging van de vlaamse provincies
J. van nieuwenhove, staatsraad en vrijwillig wetenschappelijk medewerker
k.U. Leuven
L. vansummeren, adviseur griffie provinciebestuur Limburg
k. vanwinckelen, attaché Fod binnenlandse Zaken provinciaal gouvernement
Limburg
Algemene coördinatie
r. van Loock, directeur vereniging van de vlaamse provincies
2010

Technische nota
in het praktisch handboek voor provincierecht werd, omwille van de vlottere
leesbaarheid, afgezien van de vermeldingen hij/zij, hem/haar of zijn/
haar. het is echter evident dat de woorden ’hij’, ‘hem’, ‘zijn’ genderneutraal
zijn en hiermee zowel vrouwen als mannen bedoeld worden.
behoudens andere vermelding wordt in de marge steeds verwezen naar
de artikelen uit het provinciedecreet.
elk hoofdstuk word kort ingeleid door een sythese. in de tekst van elk
hoofdstuk worden de belangrijkste aandachtspunten aangeduid met het
symbool in de kantlijn.
de gecoördineerde versie van het provinciedecreet, alsook de reeds gepubliceerde
uitvoeringsbesluiten en omzendbrieven kunt u raadplegen op
de website van de vvp: www.vlaamseprovincies.be, provincierecht, wetgevend
kader.
de tekstinhoud van het voorliggend boek werd afgesloten op 1 juni 2010.
nieuwe inhoudelijke evoluties zullen via de vvp-website ter beschikking
worden gesteld.
D/2010/0147/62
ISBN 978 90 4860 566 8
Bestelcode: 202 101 322
Niets van deze uitgave, zelfs gedeeltelijk, mag openbaar gemaakt worden, gereproduceerd
worden, vertaald of aangepast, onder enige vorm ook, hierin begrepen fotokopie, microfilm,
bandopname of plaat, of opgeslagen worden in een geautomatiseerd gegevensbestand behoudens
uitdrukkelijke en voorafgaande toestemming van de uitgever.
© die Keure
Kleine Pathoekeweg 3
8000 Brugge
Tel. 050/47.12.72
Fax 050/33.51.54
E-mail: juridische.uitgaven@diekeure.be
Internet: www.diekeure.be
109056

Woord vooraf
Toen op 9 december 2005 het Provinciedecreet een feit werd, namen we het
initiatief om de artikels van het decreet in een juridische context te situeren.
De eerste editie van het Praktisch Handboek voor Provincierecht zag in 2006
het licht. De nieuwe publicatie werd ten zeerste gewaardeerd. Ook al omwille
van het feit dat er niet echt veel over het provinciaal bestuursniveau
wordt gepubliceerd.
Ondertussen is het Provinciedecreet zowel inhoudelijk als naar toepassing
sterk geëvolueerd. Heel wat artikels werden aangepast en een reeks van
uitvoeringsbesluiten en omzendbrieven werden gepubliceerd. De tijd was
dus rijp om een tweede editie uit te werken.
Het concept van de eerste editie werd behouden. Alle artikels van het Provinciedecreet
komen aan bod waardoor ze op een systematische wijze verduidelijkt
worden en in de juiste context worden geplaatst. Waar nodig wordt
er naar aanverwante wetgeving verwezen.
Toch zijn in de tweede editie ook enkele nieuwigheden opgenomen.
Het boek begint met een inleidend hoofdstuk waarbij de juridische en bestuurlijke
evolutie van het provinciaal bestuursniveau in Vlaanderen geschetst
wordt. Uiteraard komt de onderlinge relatie tussen de overheden
waarbij de mate van ‘autonomie’, ‘subsidiariteit’ en ‘decentralisatie’ sleutelbegrippen
zijn, in het daglicht te staan. Ongetwijfeld staat de inhoud van dit
hoofdstuk in relatie met de huidige politieke realiteit van het zoeken naar
een optimalisatie van bestuurlijk Vlaanderen.
Bijzonder vernieuwend aan de tweede editie is tevens de specifieke zorg die
besteed is aan de overgang tussen enerzijds de hoofdstukken die betrekking
hebben op de provinciale organen en het mandaat van provinciemandataris
en anderzijds de hoofdstukken die voornamelijk toelichting geven over de
decretale bevoegdheden van de provincies. Deze overgang wordt inhoudelijk
uitgewerkt door het accent te leggen op de algemene principes van de provinciale
organisatie en het management.
In die zin is het Praktisch Handboek voor Provincierecht verder uitgegroeid
tot een handig en degelijk werkinstrument zowel voor de provinciemandataris
als voor de ambtenaar. Maar het is ook een bron van informatie voor al
diegenen die geïnteresseerd zijn, niet alleen in de provinciale instellingen
maar ook in het bestuurlijk landschap van Vlaanderen.
De Vereniging van de Vlaamse Provincies is de auteurs en de uitgever ten
zeerste erkentelijk voor het geleverd werk.
Namens de Vereniging van de Vlaamse Provincies
Raymond VAN LOOCK Hilde BRUGGEMAN
Directeur Voorzitter
v

Woord Vooraf V
Inhoudstafel VII
I ProVIncIes In Vlaanderen 1
1 Provincies in de Belgische Grondwet 3
2 Bevoegdheid van het Vlaamse Gewest met betrekking tot de
provincies in Vlaanderen 5
3 Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen 8
4 Territorium van de provincies 12
II ProVIncIeraadsVerkIezIngen 13
1 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen 15
A Tijdstip van de verkiezingen 15
B Kiezers en verkozenen 16
a Voorwaarden om kiesgerechtigd te zijn 16
b Kiezerslijsten 17
c Verkiesbaarheidsvoorwaarden 17
d Aantal te verkiezen provincieraadsleden 18
C De aanloopperiode naar de verkiezingen 18
a De bureaus 18
b De kandidaatstelling 20
D Het opstellen van het stembiljet 23
a De lijstenvereniging 23
b Het stembiljet 24
E De oproepingsbrief 25
F De getuigen 25
2 De eigenlijke kiesverrichtingen 26
A De stemming 26
a De stemming 26
b Stemmen bij volmacht 26
c Het uitbrengen van een geldige stem 26
d Sluiten van de stemming 27
B Tellen van de stemmen, zetelverdeling en afkondiging van
de uitslag 27
a Tellen van de stemmen in het stemopnemingsbureau 27
b Samenvoeging in het kantonhoofdbureau 28
c Zetelverdeling in het districtshoofdbureau en in het
centraal arrondissementsbureau 28
d Aanwijzing van de verkozen kandidaten en de opvolgers 30
e Werkwijze bij geautomatiseerde stemming 32
f Afkondiging van de uitslag 32
C Geldigverklaring van de verkiezing 33
Inhoud
VII

Inhoud
VIII
III de ProVIncIeraad, de dePutatIe, de ProVIncIegouVerneur 35
1 Aantal leden 37
A Provincieraad 37
B Deputatie 37
C Welk bevolkingscijfer? 37
2 Aanstelling 39
A Provincieraad 39
a Installatie nieuwe provincieraad 40
b Opvolgers 41
c Voorzitter 43
B Deputatie 45
a Voordracht 46
b Verkiezing 48
c Vormvereisten 49
d Stemming 50
e Gedeputeerde van rechtswege 51
f Taalkennis 52
g Rangorde 52
3 Eedaflegging 53
A Draagwijdte 53
B Provincieraadsleden 53
C Gedeputeerden 54
D Eedformule 54
E Taal 55
4 Verhindering en plaatsvervanging 56
A Provincieraadsleden 56
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging? 56
b Wie vervangt? 59
B Voorzitter 60
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging? 60
b Wie vervangt? 62
C Gedeputeerden 63
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging? 63
b Wie vervangt? 66
5 Afstand van het mandaat 68
A Uitdrukkelijke afstand van mandaat 68
B Stilzwijgende afstand van mandaat 69
a Provincieraadsleden 69
b Gedeputeerden 70
C Afstand wegens onverenigbaarheid 71
6 Onverenigbaarheden 73
A Begrip 73
B Provincieraadsleden 73
a Onverenigbare ambten 74
b Bloed- of aanverwantschap 77

C Gedeputeerden 80
7 Duur en einde van het mandaat 82
A Duur 82
B Einde van het mandaat 82
a Overlijden 83
b Het verstrijken van de termijn 83
c Het ontslag 84
d Verval van het mandaat wegens de ondertekening van
meer dan één voordrachtakte 85
e Vernietiging van de verkiezing wegens een gebrek aan
kennis van de bestuurstaal 86
f Vervallenverklaring ingevolge het verlies van de
verkiesbaarheidsvoorwaarden 87
g Vervallenverklaring wegens onverenigbaarheid 89
h Huwelijk of het afleggen van een verklaring van
wettelijke samenwoning met een ander lid van de
provincieraad 91
i De tuchtrechtelijke afzetting 91
C Continuïteit 92
a Provincieraadsleden 92
b Voorzitter 92
c Gedeputeerden 93
8 Politiek verlof 94
A Privésector 94
a Provincieraadsleden 94
b Gedeputeerden 95
B Openbare sector 95
a Ambtenaren 95
b Onderwijs 97
9 Tucht en aansprakelijkheid 99
A Tucht 99
a Toepassingsgebied - Bevoegde overheid 99
b Soorten tuchtstraffen 100
c Rechten van de verdediging 100
d Gevolgen 101
B Aansprakelijkheid 102
a Vrijwillige of verplichte tussenkomst van de overheid in
een rechtszaak 103
b Burgerrechtelijke aansprakelijkheid 103
c Aansprakelijkheid voor geldboeten 105
10 Geldelijke regeling 107
A Provincieraadsleden 107
a Presentiegelden 107
b Vergoeding voor reiskosten 109
c Andere onkostenvergoedingen 109
d Compensatie bij inkomensverlies 110
Inhoud
IX

Inhoud
X
e Aansprakelijkheids- en rechtsbijstandsverzekering 112
f Ongevallenverzekering 112
B Gedeputeerden 112
a Vergoeding 113
b Begrenzing bijkomende bezoldigingen op basis van een
openbare functie 113
c Uittredingsvergoeding 114
d Pensioen 114
e Vertrouwenspersoon gedeputeerde 114
f Aansprakelijkheidsverzekering 114
11 Eretitels, onderscheidingstekens en ambtskledij 115
A Provincieraadsleden 115
B Gedeputeerden 115
a Algemeen 115
b Eretitels 115
c Onderscheidingstekens 116
d Ambtskledij 116
12 Provinciegouverneur 117
A Benoeming, ambtskenmerken en woonplaats 117
B Eedaflegging 118
C Plaatsvervanger 118
D Onverenigbaarheden 119
a In toepassing van het Provinciedecreet 119
b In toepassing van andere wetgeving 119
E Duur en einde 120
F Tucht en aansprakelijkheid 121
a Tucht 121
b Aansprakelijkheid 121
G Geldelijk statuut 121
IV WerkIng Van de ProVIncIeraad en de dePutatIe 123
1 Prerogatieven en verplichtingen 125
A Provincieraadsleden 125
a Algemene prerogatieven 125
b Recht op bijstand door een vertrouwenspersoon 126
c Initiatiefrecht inzake de bijeenroeping van de provincieraad 128
d Recht om de agenda van de provincieraad aan te vullen 128
e Recht van inzage 128
f Bezoekrecht aan de provinciale diensten en inrichtingen
en aan de autonome provinciebedrijven 134
g Vraagrecht 135
h Beroep bij de Raad van State 136
B Deputatie 137

2 Bijeenroeping 139
A Provincieraad 139
a Aantal vergaderingen en data 139
b Bevoegdheid tot bijeenroeping 140
c Wijze van oproeping 143
d Bekendmaking van de provincieraadsvergaderingen
aan het publiek 146
B Deputatie 147
a Gewone en buitengewone vergaderingen 147
b Vormvereisten 148
3 Plaats 150
A Provincieraad 150
B Deputatie 150
4 Agenda 152
A Provincieraad 152
a Vaststelling van de agenda 152
b Voorafgaand onderzoek van de agendapunten 156
c Behandeling van de agenda 158
B Deputatie 159
5 Openbaarheid 160
A Provincieraad 160
a Principiële openbaarheid 160
b Verbod tot openbaarheid 161
B Deputatie 163
6 Voorzitterschap 164
A Provincieraad 164
a Wie? 164
b Taak 164
c Bureau 166
B Deputatie 166
7 Beraadslaging en stemming 167
A Quorum 167
a Provincieraad 167
b Deputatie 168
B Wijze van stemmen 169
a Provincieraad 169
b Deputatie 172
C Besluitvorming 172
a Provincieraad 173
b Deputatie 174
8 Verbodsbepalingen 176
A Verbod tot deelname aan beraadslaging en stemming 176
a Algemene verbodsbepaling van de artikelen 27, §§ 1, 1°
en 3, 51 en 85 van het Provinciedecreet 177
b Nemo iudex in causa sua (Verbod rechter en partij te
zijn in eigen zaak) 179
Inhoud
XI

Inhoud
XII
c Vaststelling of goedkeuring van de jaarrekening van een
instantie waaraan men rekenschap verschuldigd is of
waarvan men tot het uitvoerend orgaan behoort 180
d Verbod tot deelname aan de gunning van overheidsopdrachten
181
e Verbodsbepalingen indien de deputatie zetelt als
administratief rechtscollege 182
B Andere verbodsbepalingen 183
a Verbod om op te treden als advocaat of notaris 183
b Verbod om op te treden als afgevaardigde of deskundige
van een vakorganisatie in het bijzonder onderhandelingscomité
of het hoog overlegcomité van de provincie 184
c Verbod om een overeenkomst te sluiten of deel te nemen
aan een opdracht voor aanneming van werken,
leveringen en diensten, verkoop of aankoop 185
9 Notulen 188
A Inhoud 188
a Provincieraad 188
b Deputatie 190
B Redactie - goedkeuring 191
a Provincieraad 192
b Deputatie 193
10 Huishoudelijk reglement 195
A Provincieraad 195
B Deputatie 197
11 Fracties en commissies 199
A Fracties 199
B Commissies 200
12 Deontologische codes 203
V algemene PrIncIPes Voor de ProVIncIale organIsatIe en
het management 205
1 Nieuw Publiek Management (NPM) 207
2 De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten
in het Provinciedecreet 209
A Managementinstrumenten 209
B Theoretisch raamwerk voor de onderlinge samenhang 211
C De onderlinge samenhang van managementinstrumenten
in het Provinciedecreet 211
3 Het managementteammodel of diensthoofdenmodel 213
4 Organogram 217
5 De provinciegriffier 218
A Rechtspositie 218
B Opdrachten 219

6 De financieel beheerder 222
A Rechtspositie 222
B Opdrachten 222
VI BeVoegdheden 225
1 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale
bestuursorganen 227
A De provincieraad 227
a Volheid van bevoegdheid 227
b Opdrachten van provinciaal belang 228
c Opdrachten van algemeen belang 230
B De deputatie 230
a Toegewezen en voorbehouden bevoegdheden 231
b Opdrachten van provinciaal belang 231
c Opdrachten van algemeen belang 233
d Opdrachten als administratief rechtscollege 234
C Andere bestuursorganen 234
D Schematisch overzicht van de mogelijkheden tot delegatie 235
2 Juridische instrumenten voor de beleidsvoering 237
A Soorten rechtshandelingen 237
B Eenzijdige rechtshandelingen 237
C Overeenkomsten 238
D Participatie aan rechtspersonen 241
3 Personeel 242
A Rechtspositieregeling provinciepersoneel 242
a Statuut 243
b Deontologische code 244
B Personeelsformatie 245
C Personeelsbeheer 246
D Bijzondere aandachtspunten rechtspositieregeling 246
a De aanstelling 246
b Het mandaatstelsel 248
c Het salaris 248
d De jaarlijkse vakantiedagen 248
e De feestdagen 249
f Het omstandigheidsverlof 249
g Tucht 249
h Evaluatie 252
4 Financieel beheer 255
A Strategische meerjarenplanning 256
B Provinciebudget 257
a Begripsbepaling 257
b Procedure opmaak budget 259
c Voorlopige twaalfden 260
Inhoud
XIII

Inhoud
XIV
d Budgetwijzigingen en interne kredietaanpassingen 262
e Inhoud van het budget 263
C Budgethouderschap en uitvoering van het budget 267
a Begripsbepaling 267
b De uitvoering van het budget 268
c De rapportering 276
D Boekhouding en rekeningen 277
a De boekhouding 277
b De jaarrekening 278
c De beheersrekeningen van de rekenplichtigen 285
E Provinciebelastingen 286
a Algemeen 286
b De wettelijkheid van de provinciebelasting 286
c De vestiging van de provinciebelastingen 288
d De invordering van de provinciebelastingen 291
e De bezwaarprocedure 292
F Provinciefonds 293
G Het BTW-statuut van de provincies 294
a Basisprincipe 295
b Uitzonderingen 295
5 Provinciaal patrimonium 297
A Algemeen 297
a Daden van beschikking 297
b Daden van beheer 298
B Openbaar en privaat domein 299
a Principe 299
b Privatieve ingebruikneming 299
c Vergunningen 300
C Overzicht verrichtingen onroerend patrimonium 300
a Aankoop 300
b Verkoop 300
c Ruil 301
d Erfpacht en opstal 301
e Schenkingen en legaten 302
f Verhuring en verpachting 302
D Bestuurlijk toezicht 303
E Opmaken van akten met betrekking tot onroerende
goederen van de provincies 303
6 Overheidsopdrachten 304
A Algemeen 304
a Wetgeving 304
b Toepassingsgebied 305
c Beginselen 306
B Ontwerpfase 306
C Gunningsfase 308
D Uitvoeringsfase 309

E Overheidsopdrachten en budgethouderschap 310
F Bestuurlijk toezicht 310
7 Politionele bevoegdheden 311
A Provincieraad 311
a Algemene verordenende bevoegdheid 311
b Bijzondere verordenende bevoegdheid 314
B Deputatie 315
C Provinciegouverneur 315
a Inhoud 316
b Subsidiariteit 317
c Uitvoeringsbevoegdheid 317
d Verordenende bevoegdheid 318
e Opvorderingsrecht 320
f Coördinerende rol 323
8 Akten van de provincie 325
A Notulen, reglementen, verordeningen en beslissingen 325
B Briefwisseling, akten en contracten 326
C Andere stukken 326
D Specifieke bevoegdheden tot ondertekening 326
E Versturen en ontvangen van briefwisseling 327
9 Rechtsgedingen 328
A Instellen rechtsvordering 328
B Het voeren van de rechtsgedingen 330
C Verschijning in rechte van de provincie 332
VII oPenBaarheId, formele motIVerIngsPlIcht en PartIcIPatIe
Van de Burger 335
1 Openbaarheid van bestuur 337
A Actieve openbaarheid van bestuur 337
B Passieve openbaarheid van bestuur 338
a Recht op inzage, afschrift en uitleg 338
b Recht op verbetering of aanvulling van bestuursdocumenten
345
2 De formele motivering van de bestuurshandelingen 346
A Toepassingsgebied van de formele motiveringsplicht 346
B Draagwijdte van de formele motiveringsverplichting 347
C Kennisgeving van de beslissing en van de formele motivering 349
D Uitzonderingen op de verplichting tot formele motivering 349
3 Participatie van de burger 350
A Verzoekschriften aan de provincieraad 350
B Voorstellen van burgers 351
C Adviesraden 352
D De provinciale volksraadpleging 353
E De klachtenbehandeling 356
Inhoud
XV

Inhoud
XVI
VIII VerzelfstandIgIng - deelname aan rechtsPersonen 359
1 Inleiding 361
2 De intern verzelfstandigde agentschappen 362
A Begrip 362
B Oprichtingsbesluit 362
a Opsomming beleidsuitvoerende taken 362
b Beschrijving operationele autonomie 362
C Beheersovereenkomst 363
a Afsluiten van de beheersovereenkomst 363
b Inhoud 363
c Evaluatie 363
d Duur 363
D Financieel beheer en externe audit 364
a Financieel beheer 364
b Externe audit 365
c Overgangsregeling 365
E Inwerkingtreding – Overgangsbepalingen 366
3 Externe verzelfstandiging 367
A Algemene bepalingen 367
a Begrip 367
b Taak van provinciaal belang - wettelijk vermoeden 367
c Vormen 367
d Oprichting en evaluatie 368
e Onverenigbaarheden 368
f Materiële relatie tussen de provincie en haar
agentschappen 369
g Publiekrechtelijk statuut 369
B Het autonoom provinciebedrijf 369
a Oprichting 369
b Statuten 370
c Beheersovereenkomst 370
d Raad van bestuur 372
e Dagelijks bestuur 373
f Financieel beheer en externe audit 374
g Personeel 375
h Specifieke bevoegdheden 375
i Openbaarheid 375
j Ontbinding en vereffening 376
C Het extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke
vorm 376
a Begrip 376
b Oprichting 376
c Provinciale vertegenwoordiging 377
d Samenwerkingsovereenkomst 377
e Financieel beheer en externe audit 377
D Inwerkingtreding – Overgangsbepalingen 378

4 Deelname aan rechtspersonen 379
A Algemeen 379
a Grondwettelijk kader 379
b Principe 379
B Algemene rechtsvormen 379
a Vereniging, stichting, vennootschappen met sociaal
oogmerk 379
b Andere vennootschappen – Publiek-private samenwerking 380
c Beperkingen 380
d Inventaris 380
C Bijzondere vormen 380
a Principes 380
b Toepassing 381
IX de ProVIncIes en de hogere oVerheId 383
1 Bestuurlijk toezicht 385
A Autonomie en bestuurlijk toezicht 385
B Regeling voor de provincies van het Vlaams Gewest 385
a Toepassingsgebied 385
b Bevoegdheid voor de organisatie van het bestuurlijk
toezicht 386
c Bevoegdheid voor de uitoefening van het bestuurlijk
toezicht 386
d Algemene toezichtregeling ingevolge het Provinciedecreet
van 9 december 2005 386
2 Externe audit 399
A Begripsbepaling 399
B Het Rekenhof 400
Inhoud
XVII

Provincies in Vlaanderen
Hoofdstuk 1 Provincies in de Belgische Grondwet
Deel I
Hoofdstuk 2 Bevoegdheid van het Vlaamse Gewest met betrekking tot de
provincies in Vlaanderen
Hoofdstuk 3 Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen
Hoofdstuk 4 Territorium van de provincies

HOOFDSTUK 1
1 Provincies in de Belgische
grondwet
Provincies zijn territoriaal gedecentraliseerde besturen. De Grondwet garandeert
de provinciale autonomie. Provincies zijn bevoegd om de uitsluitend
provinciale belangen te regelen. Een belangrijk tegengewicht voor
deze provinciale autonomie, is het bestuurlijk toezicht.
De gecoördineerde Belgische Grondwet somt tien provincies op als administratieve
indeling van het Vlaamse Gewest en van het Waalse Gewest. Het
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad behoort tot geen enkele provincie. De
provincies zijn niet enkel een administratieve gebiedsomschrijving. Ze zijn
ook publiekrechtelijke rechtspersonen.
De Grondwet voorziet in een drieledig centraal bestuursniveau: de federale
staat, de gewesten en de gemeenschappen. De binnenlandse bestuurlijke
organisatie wordt verder vormgegeven via een territoriale decentralisatie
op twee bestuursniveaus: provincies en gemeenten.
Essentieel voor het concept van territoriale decentralisatie is het beschermen
van de provinciale en gemeentelijke autonomie. Voor de provincies betekent
dit dat de uitsluitend provinciale belangen door de provincieraden
worden geregeld volgens de beginselen bij de Grondwet vastgesteld. Kenmerkend
voor de provincies als territoriaal gedecentraliseerd bestuur, is
ook de rechtstreekse verkiezing van de leden van de provincieraden. Ook de
bevoegdheid van de provincieraden om provinciebelastingen en retributies in
te voeren, past in dit concept. De mogelijkheid tot controle door de burgers
is verzekerd via de verplichting tot openbaarheid van de vergaderingen van
de provincieraden binnen de bij de wet gestelde grenzen en de openbaarheid
van de provinciale begrotingen en rekeningen. Dit onverminderd de
grondwettelijk gegarandeerde openbaarheid van bestuursdocumenten en de
regel dat provinciale verordeningen en besluiten slechts verbindend zijn na
bekendmaking.
Provinciale autonomie is echter een relatief begrip. De Grondwet voorziet
dat een wet of een decreet tal van zaken kan regelen met betrekking tot de
provincies. Bijvoorbeeld:
- het grondgebied indelen in een groter aantal provincies of gebieden aan
de indeling in provincies onttrekken;
- de onderverdelingen van de provincies vaststellen;
- de grenzen van de provincies wijzigen of corrigeren;
- de aanwezigheid van personen van verschillend geslacht organiseren in de
deputaties;
- de regeling van de provinciale volksraadplegingen;
- de regeling van de provinciale instellingen en de decentralisatie van bevoegdheden
naar die instellingen;
Provincies in de Belgische Grondwet
Deel I
Art. 5 Gw.
Art. 32, 41,
162, 170, 173
en 190 Gw.
Art. 5, 6, 7,
11bis, 41, 162
Gw.
3

Art. 159 en
162 Gw.
Deel I
HOOFDSTUK 1
- de vereniging van provincies, zonder dat toegestaan kan worden dat meerdere
provincieraden samen beraadslagen.
Een belangrijke correctie op de provinciale autonomie, is het bestuurlijk (of
administratief) toezicht.
Naast de toezichthoudende overheid, is ook de federale wetgevende macht
bevoegd om te beletten dat de wet wordt geschonden of het algemeen belang
geschaad. De hoven en rechtbanken ten slotte, passen provinciale verordeningen
en besluiten enkel toe in zoverre ze met de wetten overeenstemmen.
4 Provincies in de Belgische Grondwet

HOOFDSTUK 2
2 Bevoegdheid van het vlaamse
gewest met Betrekking tot de
Provincies in vlaanderen
De gewesten zijn bevoegd voor de samenstelling, organisatie, bevoegdheid
en werking van de provinciale instellingen. Het Vlaamse en het
Waalse gewest maken elk een eigen Provinciedecreet.
De vijfde staatshervorming heeft een ruime bevoegdheidsoverdracht aan de
gewesten met zich meegebracht betreffende de lokale en provinciale besturen.
De gewesten zijn sinds 1 januari 2002, onder meer bevoegd voor de samenstelling,
organisatie, bevoegdheid en werking van de provinciale en de gemeentelijke
instellingen en van de instellingen van de agglomeraties en de
federaties van gemeenten.
Met andere woorden: de gewesten zijn bevoegd voor de organieke wetgeving
van provincies en gemeenten.
De gewesten zijn ook bevoegd voor volgende aangelegenheden met betrekking
tot de provincies in Vlaanderen:
- het wijzigen of corrigeren van de grenzen van provincies;
- de verkiezing van de organen van provincies met inbegrip van de controle
op de verkiezingsuitgaven;
- de verenigingen van provincies;
- de algemene financiering van provincies;
- de financiering van de opdrachten die provincies moeten uitvoeren in de
tot de bevoegdheid van de gewesten behorende aangelegenheden;
- het administratief toezicht op de provincies.
Volgens de memorie van toelichting bij het Provinciedecreet, heeft de
Vlaamse regering het ontwerp van Provinciedecreet uitgewerkt op basis
van de volgende algemene inhoudelijke principes:
- deregulering en afstemming van regels voor provincies, gemeenten en
OCMW’s;
- meer autonomie;
- ruimte voor maatwerk;
- vereenvoudiging.
Een eerste principe is het maximaal op elkaar afstemmen van de organieke
kaders voor de gemeenten, provincies en OCMW’s. De Vlaamse regering
maakte de uitdrukkelijke keuze om de principes die aan de grondslag lagen
van het eerder goedgekeurde gemeentedecreet, “zoveel als mogelijk” ook
van toepassing te maken op de provincies en later ook op de OCMW’s. Ook
bij de latere wijzigingen van het Provinciedecreet bleef deze keuze gehand-
Bevoegdheid van het Vlaamse Gewest met betrekking tot de provincies in Vlaanderen
Deel I
Art. 6, § 1,
VIII bijzondere
wet
hervorming
instellingen
5

Deel I
6
HOOFDSTUK 2
haafd. De Vlaamse Adviesraad voor Bestuurszaken gaat maar ten dele akkoord
met dit uitgangspunt. In het briefadvies van 26 november 2008 over
het voorontwerp van decreet tot wijziging van het Provinciedecreet, stelt
deze Raad dat de afstemming zou moeten gebeuren “waar mogelijk” in
plaats van “zoveel mogelijk”. De Raad wijst op de belangrijke verschillen
tussen provincies en gemeenten. Niet enkel op het vlak van de aard van het
bestuur (provinciegouverneur, verkiezingen in districten…) maar ook op het
vlak van de eigen cultuur en historie.
Een tweede principe is het geven van grotere autonomie aan de provincies.
De Vlaamse regering wijst in de memorie van toelichting naar het kerntakendebat
en naar het subsidiariteitsprincipe. Provincies dragen in hoofdorde
zelf de verantwoordelijkheid voor de organisatie en de financiering van hun
democratisch bestuur. Verantwoording moet afgelegd worden tegenover de
burgers, niet alleen via de verkiezingen, maar evenzeer via hun fiscaliteit.
Tijdens het kerntakendebat werd het principe van de subsidiariteit als uitgangspunt
gehanteerd voor de verdeling van de bevoegdheden: zaken die
een lager bestuursniveau doelmatig kan verrichten, mogen niet door een
hoger niveau ter hand genomen worden.
Ondanks dit principe van subsidiariteit, blijkt het aandeel van de provinciale
en lokale overheden in de totale uitgaven van de overheidssector relatief beperkt
te zijn. Uit gegevens van Dexia blijken de Vlaamse gemeenten in 2007
gemiddeld 1.189 EUR aan courante uitgaven per inwoner te hebben begroot.
De Vlaamse provincies klokten af op een gemiddelde van 136 EUR per inwoner.
Beide bedragen zijn zonder het personeel van het gesubsidieerd onderwijs.
Als Vlaanderen dan in 2008 een initiële begroting heeft ingediend van
ongeveer 23.000 miljoen EUR voor 6,1616 miljoen inwoners, dan blijkt de
Vlaamse overheid ongeveer 3.700 EUR per inwoner te begroten. Ander interessant
cijfermateriaal dat geciteerd wordt om een pleidooi voor subsidiariteit
te ondersteunen, zijn internationale vergelijkingen van het macro-economisch
gewicht van de uitgaven van de lokale sector (provincies, gemeenten,
OCMW en politiezones) in % van het bbp. België blijkt dan een vrij laag decentralisatieniveau
te hebben. Het gewicht van de uitgaven van de lokale
overheid beliep in 2007 slechts 6,7 % van het bbp in België tegen gemiddeld
12,5 % in de Europese Unie.
Een derde algemeen principe is de ruimte voor maatwerk. De Vlaamse regering
verduidelijkt in de memorie van toelichting, dat zij geen uniform organisatiemodel
wil vastleggen. Elke provincie kan, rekening houdend met
de concrete noden en behoeften, op eigen maat de specifieke invullingen
van de basisregels organiseren.
Er is sprake van meer mogelijkheden voor zelfregulering, onder meer via
een uitgebreide reglementerende bevoegdheid van de provincieraad en de
mogelijkheden tot delegatie en bevoegdheidsverdeling tussen de provincieraad
en de deputatie en tussen de deputatie en de administratie.
Bevoegdheid van het Vlaamse Gewest met betrekking tot de provincies in Vlaanderen

HOOFDSTUK 2
Het vierde en laatste principe is dit van de vereenvoudiging. De Vlaamse regering
kondigde in de memorie van toelichting bij het Provinciedecreet onder
meer aan dat de controle- en rapporteringstructuren in het kader van
sectoraal beleid zullen doorgelicht worden.
Bevoegdheid van het Vlaamse Gewest met betrekking tot de provincies in Vlaanderen
Deel I
7

Art. 2 en 3
Deel I
8
HOOFDSTUK 3
3 Bevoegdheden van de Provincies
in vlaanderen
Provincies zijn bevoegd voor de regeling van de provinciale belangen. Zij
verlenen ook medewerking aan de uitvoering van wetten en decreten, via
de medebewindstaken. Enkel als dit bij decreet uitdrukkelijk is bepaald,
kunnen de provincies de medewerking van de gemeenten regelen.
Het Provinciedecreet beschrijft de plaats van provincies in het binnenlands
overheidsbestuur: ze zijn het intermediair bestuursniveau tussen het Vlaamse
en het gemeentelijke niveau. De algemene doelstelling van de provincies
is om op het provinciale niveau bij te dragen tot het welzijn van de burgers
en tot de duurzame ontwikkeling van het provinciale gebied. Ze verzekeren
daartoe een burgernabije, democratische, transparante en doelmatige uitoefening
van de provinciale bevoegdheden; burgerparticipatie en openheid van
bestuur moeten daartoe bijdragen. De memorie van toelichting bij het Provinciedecreet
verduidelijkt dat dit een opdracht- of intentieverklaring is, die
geenszins subjectieve rechten creëert in hoofde van de burgers.
Over de bevoegdheden van de provincies als intermediair bestuursniveau
bevat het Provinciedecreet drie uitgangspunten:
- de provincies zijn bevoegd voor de regeling van de provinciale belangen;
de provincies kunnen zelf oordelen over wat zij van provinciaal belang
achten, op voorwaarde dat die materies hen niet door of krachtens de
Grondwet, wetten of decreten zijn onttrokken;
- de provincies oefenen bevoegdheden uit die hen door of krachtens de wet
of het decreet zijn toevertrouwd; dit zijn taken van algemeen belang of
met andere woorden medebewindstaken ter uitvoering van het beleid van
de hogere overheden;
- de provincies kunnen tenslotte de medewerking van de gemeenten regelen,
maar enkel in die gevallen waarin dit bij decreet uitdrukkelijk is bepaald;
dit heeft betrekking op de mogelijkheid om gemeenten concrete
uitvoeringsopdrachten toe te vertrouwen ter uitvoering van het eigen provinciaal
beleid of met andere woorden een soort gemeentelijk medebewind
te organiseren. Er is tot nog toe geen toepassing gemaakt van deze
mogelijkheid. Deze bepaling doet trouwens geen afbreuk aan de mogelijkheid
voor provincies en gemeenten om op vrijwillige basis overeenkomsten
te sluiten waarbij beleidsinitiatieven op mekaar worden afgestemd.
Het begrip provinciaal belang wordt vanuit drie invalshoeken nader omschreven
en afgebakend. Namelijk ten eerste via het begrip bovenlokale takenbehartiging,
ten tweede via het begrip ondersteunende taken en ten
derde via het begrip gebiedsgerichte samenwerking.
Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen

HOOFDSTUK 3
Provinciale belangen kunnen ten eerste betrekking hebben op bovenlokale
takenbehartiging. Het begrip “bovenlokaal” wordt afgebakend ten overstaan
van het lokale bestuursniveau: een taakbehartiging is bovenlokaal als ze het
lokaal gemeentelijk belang overstijgt. Het begrip “bovenlokaal” wordt ook
afgebakend ten overstaan van het centrale bestuursniveau: de bovenlokale
taakbehartiging moet streekgericht blijven en moet gericht zijn op realisaties
binnen de grenzen van het grondgebied van de provincie. Tijdens het
kerntakendebat is een duidelijk onderscheid gemaakt met intergemeentelijke
samenwerking en met gedeconcentreerde, al dan niet verzelfstandigde,
Vlaamse diensten. Deze zijn hulpstructuren respectievelijk van de gemeenten
en van de Vlaamse overheid. Deze hulpstructuren kunnen niet dienen
om verdelings- of keuzevraagstukken van bovenlokale aard te beslechten.
Ze mogen enkel dienen voor de doelmatige uitoefening van welomschreven
taken van gemeentelijk of Vlaams belang. Van bovenlokale taakbehartiging
is er onder meer sprake als meerdere gemeenten uit de provincie de effecten
van de beleidsmaterie ondervinden, of als er sprake is van belangentegenstelling
tussen gemeenten waarover een beslissing moet worden genomen
die een verdelingsvraagstuk inhoudt, of ten slotte als het gaat om een
beslissingsbevoegdheid als beroepsinstantie.
Een tweede vorm van provinciale belangenbehartiging, zijn de ondersteunende
taken op verzoek van andere overheden. Denk daarbij in de eerste
plaats aan de ondersteuning van de lokale besturen. Deze ondersteuning
moet gericht zijn op de versterking van de bestuurskracht van de lokale besturen
en is daarom tijdelijk van aard. Ook de vrijwillige ondersteuning van
het beleid van de centrale overheden valt onder deze vorm van provinciale
belangenbehartiging.
Een derde en laatste toepassing van het provinciaal belang, is het nemen
van initiatieven met het oog op gebiedsgerichte samenwerking tussen besturen
in een regio. Het samenwerken tussen de besturen is noodzakelijk en
krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht. Ook andere relevante partners
dan besturen, worden procesmatig samengebracht en integrerend ingezet
om te komen tot oplossingen voor maatschappelijk complexe problemen. Er
is gepoogd om in artikel 2 van het Provinciedecreet een opening te maken
naar een vorm van interbestuurlijke samenwerking. Er is in dit artikel van
het Provinciedecreet immers sprake van samenwerkingsverbanden met of
zonder rechtspersoonlijkheid om die gebiedsgerichte samenwerking tussen
besturen in een regio te realiseren. Deze mogelijkheid is gelimiteerd binnen
de grenzen die vastgelegd moeten worden door de Vlaamse regering. Er
mag bovendien geen afbreuk gedaan worden aan het decreet van 6 juli 2001
houdende de intergemeentelijke samenwerking. Tot nieuwe specifieke toepassingen
van interbestuurlijke samenwerkingsverbanden met rechtspersoonlijkheid
heeft deze bepaling nog niet geleid.
De omschrijving van het begrip provinciaal belang in artikel 2 van het Provinciedecreet,
is bijna letterlijk overgenomen van de profielschets van de
provincies in het bestuursakkoord uit april 2003 tussen het Vlaams, het
Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen
Deel I
9

Deel I
10
HOOFDSTUK 3
provinciaal en het lokaal bestuursniveau omtrent een effectief en burgergericht
overheidsbestuur in Vlaanderen.
Dit bestuursakkoord legde toen de conclusies vast van het zogenaamde
kerntakendebat dat van december 2001 tot april 2003 gevoerd werd tussen
de drie rechtstreeks verkozen overheidsniveaus. Het kerntakendebat had als
doel te komen tot een duidelijke verdeling van bevoegdheden en taken tussen
de drie bestuursniveaus. Zo zou de overheid transparanter kunnen worden
voor de burger. De discussie over een nieuw profiel voor de provincies in
Vlaanderen is echter veel ouder dan het kerntakendebat. Het kerntakendebat
kon voortbouwen op de stevige fundamenten van het eindrapport dat de
Commissie Bestuurlijke Organisatie (CBO) in april 1997 had afgeleverd (met
een addendum in januari 1998).
Het kerntakendebat is geen eindpunt. Vlaanderen in Actie (ViA) is een project
van de Vlaamse regering om Vlaanderen tegen 2020 naar de top 5 van
Europese regio’s te leiden. Een slagkrachtige overheid is essentieel om dit
te kunnen bereiken. De Vlaamse regering heeft in 2008 de Commissie Efficiënte
en Effectieve Overheid in het leven geroepen. Deze commissie is een
denktank en visiegroep die een bijdrage moet leveren op het vlak van performantie,
efficiëntie en effectiviteit. Eén van de doelstellingen om te komen
tot een slagkrachtige overheid, is het vereenvoudigen van de verschillende
bestuurslagen en -vormen. De vraag naar een interne staatshervorming
klinkt steeds luider. De Vlaamse provincies zijn van oordeel dat zo’n interne
staatshervorming moet vertrekken van een decentralisatie naar de twee
rechtstreeks verkozen bestuursniveaus, namelijk de provincies en de gemeenten,
vanuit het subsidiariteitsprincipe. De provincies kanten zich tegen
de “verrommeling” van het intern bestuur in Vlaanderen. De laatste jaren
zijn meer en meer semibestuurlijke circuits opgericht tussen de Vlaamse,
provinciale en gemeentelijke bestuursniveaus. Die extra bestuursvormen
kregen overheidstaken toegewezen. Deze institutionele “verrommeling” leidt
tot teveel besluitvorming buiten de verkozen raden. Daarnaast vinden de
provincies dat er ook gewerkt moet worden aan een juridisch draagvlak voor
interbestuurlijke samenwerking tussen de verschillende bestuursniveaus.
Veel maatschappelijke problemen zijn immers te complex om door één bestuursniveau
opgelost te kunnen worden.
Artikel 2 van het Provinciedecreet belast de provincies niet enkel met opdrachten
van provinciaal belang, maar ook met taken van algemeen belang.
De provincies oefenen bevoegdheden uit die hen door of krachtens de wet of
het decreet zijn toevertrouwd. Dat zowel de federale overheid, als het gewest
en de gemeenschap, een beroep kunnen doen op de provincies voor
het zogenaamde medebewind, ligt trouwens vast in artikel 6, § 1, VIII, tweede
lid van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming van de instellingen
en in artikel 46 van de gewone wet van 9 augustus 1980 tot hervorming
van de instellingen.
Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen

HOOFDSTUK 3
De opdeling van de provinciale bevoegdheden in opdrachten van provinciaal
belang enerzijds en opdrachten van algemeen belang, houdt een zeker gevaar
in. De indruk zou kunnen ontstaan dat als wetten en decreten geen
specifieke opdrachten toevertrouwen aan provinciale organen, er sprake is
van een grote beleidsvrijheid of -ruimte voor de provincies om autonoom zaken
te regelen. Terwijl als wetten en decreten daarentegen wel een specifieke
bevoegdheid geven aan provinciale organen, dit een gesloten taakstelling
is, met weinig beleidsvrijheid of -ruimte. De realiteit is anders. Enerzijds
kunnen wetten of decreten sommige zaken zo gedetailleerd regelen, zonder
enige opdracht voor provincies, dat er helemaal geen ruimte meer overblijft
voor provinciaal beleid. En anderzijds kan een wet of een decreet aan de
provincies een opdracht geven tot het opmaken van (beleids-)plannen of reglementen
met zoveel beleidsruimte, dat er eerder sprake is van een positieve
kwalificatie van een materie als van provinciaal belang, dan van medebewind.
Bevoegdheden van de provincies in Vlaanderen
Deel I
11

Deel I
HOOFDSTUK 4
4 territorium van de Provincies
De provinciegrenzen liggen juridisch vast via de grenzen van de gemeenten
die tot een provincie behoren.
De territoriale afbakening van de huidige provincies in Vlaanderen gaat terug
tot het Franse Bewind. Bij decreet van 31 augustus 1795 (14 fructidor An
III) werd ons land door de Franse bezetter ingedeeld in negen departementen.
Via de fundamentele wet van 1815 uit de Nederlandse periode, zijn de
provinciegrenzen tot in onze huidige rechtsorde doorgedrongen. Het territorium
van de provincies blijkt beschreven als een opsomming van gemeenten.
De provinciegrenzen zijn dus een aaneenschakeling van stukken gemeentegrenzen
waar deze palen aan gemeenten die buiten de provincie liggen
of aan de landsgrens.
12 Territorium van de provincies

Provincieraadsverkiezingen
Hoofdstuk 1 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Hoofdstuk 2 De eigenlijke kiesverrichtingen
Deel II

HOOFDSTUK 1
Artikel 162 van de Grondwet schrijft voor dat de leden van de provincieraden
en van de gemeenteraden rechtstreeks verkozen worden.
De vierde staatshervorming van 2001 hevelde de bevoegdheid inzake de
organieke wetgeving voor de lokale besturen over naar de gewesten. Volgens
art. 6, § 1, VIII, 4° van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
hervorming van de instellingen regelen de gewesten “de verkiezing van
de provinciale, gemeentelijke en binnengemeentelijke organen, alsook
van de organen van agglomeraties en federaties van gemeenten”.
De gewesten zijn daardoor sinds 1 januari 2002 bevoegd voor onder meer
het vaststellen van de verkiezingsregels. Een aantal belangrijke beginselen
vindt men terug in het Provinciedecreet, maar de meeste regels met
betrekking tot de provincieraadsverkiezingen komen nog steeds voor in
federale wetgeving, met name de Provinciekieswet en het kieswetboek.
Het kieswetboek heeft betrekking op de verkiezingen voor het federale
parlement, maar in de Provinciekieswet wordt herhaaldelijk verwezen
naar het kieswetboek. De Provinciekieswet bevat de substantiële regels
en werd door de Vlaamse decreetgever reeds op talrijke punten gewijzigd.
De federale overheid is bevoegd gebleven voor een aantal aspecten, waaronder
vooral:
- het stemrecht voor niet-Belgische onderdanen (artikel 8 Gw., al is die
uitzondering thans enkel relevant voor de gemeenteraadsverkiezingen);
- de bevoegdheid van de Raad van State inzake verkiezingsbetwistingen
(artikel 160 Gw.);
- de bijzondere regels, onder meer inzake verkiezingen, in de zgn. pacificatiewet
van 9 augustus 1988.
1 Voorbereiding Van de
proVincieraadsVerkiezingen
A TIjDsTIp vAn De verkIezIngen
De gewone verkiezingen van de provincieraden vinden plaats elke zes jaar,
samen met de gemeenteraden en de districtsraden (artikel 6, § 1, Provinciedecreet,
artikel 29 Provinciekieswet). Aangezien deze raden niet voortijdig
ontbonden kunnen worden, zijn er geen voortijdige verkiezingen en worden
de raden van alle provincies, gemeenten en districten in beginsel steeds op
hetzelfde tijdstip verkozen. De gelijktijdige organisatie van deze verkiezingen
heeft overigens tot gevolg dat een aantal aspecten, zoals de samenstelling
van stembureaus en stemopnemingsbureaus gezamenlijk zijn voor die verkiezingen
(artikelen 37bis e.v. Provinciekieswet).
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
Art. 6, § 1
15

Deel II
HOOFDSTUK 1
Er zijn twee mogelijke afwijkingen op het beginsel van de vaste verkiezing
elke zes jaar, met name indien buitengewone verkiezingen worden gehouden
voor een bepaalde raad of voor één of meer zetels van een bepaalde
raad. Een eerste afwijking betreft de hypothese van nieuwe verkiezingen na
ongeldigverklaring van de verkiezingen (artikel 32 Provinciekieswet) of na de
vacature van een zetel waarbij geen opvolgers meer kunnen worden aangewezen
én waarbij de provincieraad of de Vlaamse regering beslist om een
buitengewone verkiezing te houden om het opengevallen mandaat in te vullen
(artikel 36, tweede lid, Provinciekieswet).
B kIezers en verkozenen
a voorwaarden om kiesgerechtigd te zijn
Om kiesgerechtigd te zijn moet men Belg zijn, achttien jaar oud zijn, in de
bevolkingsregisters van een gemeente van de betrokken provincie ingeschreven
zijn en niet zijn uitgesloten van of geschorst in het kiesrecht (artikel
1 Provinciekieswet).
Aan het nationaliteitsvereiste (dat ook wordt opgelegd door artikel 8 Gw.)
moet voldaan zijn op de datum waarop de kiezerslijst wordt opgesteld. Voor
de gemeenteraadsverkiezingen kunnen EU-onderdanen en andere vreemdelingen
onder bepaalde voorwaarden ook het stemrecht verwerven, maar die
regeling geldt niet voor de provincieraadsverkiezingen.
Aan het leeftijdsvereiste moet pas zijn voldaan op de dag van de verkiezingen.
Bij het opstellen van de kiezerslijst wordt daarmee rekening gehouden.
Aan het woonplaatsvereiste moet voldaan zijn op de datum waarop de kiezerslijst
wordt opgesteld. Dit vereiste wordt beoordeeld aan de hand van de
inschrijving in het bevolkingsregister, maar het tegendeel kan worden aangetoond
aan de hand van feitelijke elementen. De hoofdverblijfplaats is de
plaats waar een gezin dat uit verschillende personen bestaat bijeenkomt, d.i.
de plaats waar men zich met zijn gezin terugtrekt voor zijn privéleven, waar
het centrum ligt van zijn gezinsleven en waar men, zo men een bedrijvigheid
buitenshuis uitoefent, na het volbrengen van de daaraan verbonden taken
regelmatig naar terugkeert en er verblijft. Indien zou blijken dat die hoofdverblijfplaats
niet overeenstemt met de inschrijving in het bevolkingsregister,
kan die inschrijving en dus ook de opname op de kiezerslijst worden
betwist.
De definitieve uitsluiting uit het kiesrecht wordt opgelegd aan personen die
werden veroordeeld tot opsluiting of hechtenis. Het definitief karakter van
die uitsluiting werd onlangs door het Europees Hof voor de rechten van de
mens strijdig geacht met artikel 3 van het Eerste Protocol bij het EVRM. Die
16 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen

HOOFDSTUK 1
verdragsbepaling geldt weliswaar niet voor lokale verkiezingen, maar indien
de Belgische wetgever in de nabije toekomst dit definitief karakter van de
uitsluiting voor parlementsverkiezingen inperkt, zal dat allicht ook doorwerken
naar lokale verkiezingen.
De tijdelijke schorsing van het kiesrecht heeft in de praktijk betrekking op
twee gevallen, met name personen die worden veroordeeld tot een gevangenisstraf
van meer dan vier maanden enerzijds en de gerechtelijke onbekwaamverklaarden,
de verlengde minderjarigen en de geïnterneerden anderzijds.
b kiezerslijsten
Voor een gewone provincieraadsverkiezing wordt de kiezerslijst gebruikt die
is vastgesteld voor de gemeenteraadsverkiezingen. Omdat voor die laatste
verkiezingen ook bepaalde EU-onderdanen en andere vreemdelingen het
stemrecht kunnen verwerven, in tegenstelling tot de provincieraadsverkiezingen,
worden zij op de kiezerslijst gemarkeerd met de letter “G” (EU-onderdanen)
en “V” (andere vreemdelingen), zodat zij niet worden toegelaten
tot de provincieraadsverkiezingen.
In geval van een buitengewone verkiezing om een vacature in te vullen
waarin niet kan worden voorzien door het aanstellen van een opvolger, stelt
het college van burgemeester en schepenen de kiezerslijst vast op de dag
van de beslissing van de provincieraad of van het besluit van de Vlaamse
regering houdende bijeenroeping van het kiescollege.
De vermelding op de kiezerslijst is geen formele voorwaarde om kiezer te
zijn. Ook wie niet is ingeschreven op de kiezerslijst, kan tot de stemming
worden toegelaten wanneer men bewijst aan de kiesvoorwaarden te voldoen.
Wanneer men ten onrechte niet op de kiezerslijst is opgenomen, kan
men bezwaar indienen bij het college van burgemeester en schepenen en
nadien eventueel beroep instellen bij het hof van beroep, teneinde alsnog
toegelaten te worden tot de stemming (zie de artikelen 1quater tot 1sexies
van de Provinciekieswet). Deze procedure moet worden onderscheiden van
de procedure met betrekking tot de betwisting van de kiesverrichtingen die
nadien gevolgd kan worden voor de Raad voor Verkiezingsbetwistingen en
de Raad van State (zie blz. 33).
c verkiesbaarheidsvoorwaarden
Overeenkomstig artikel van 23 van de Provinciekieswet moet men aan de
volgende verkiesbaarheidsvoorwaarden voldoen om te kunnen verkozen
worden als provincieraadslid en om het te blijven: met moet de Belgische
nationaliteit hebben, achttien jaar oud zijn en in het bevolkingsregister van
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
17

Art. 5
Deel II
HOOFDSTUK 1
een gemeente van de provincie ingeschreven zijn. Daarenboven is men niet
verkiesbaar indien men door een veroordeling ontzet is uit het recht om gekozen
te worden en indien men van het kiesrecht is uitgesloten of geschorst
in de uitoefening van het kiesrecht.
d Aantal te verkiezen provincieraadsleden
Het aantal provincieraadsleden dat wordt verkozen is afhankelijk van het
inwonersaantal van de betrokken provincie. Het aantal provincieraadsleden
bedraagt 75 provincieraadsleden in provincies met minder dan
1.000.000 inwoners en 84 provincieraadsleden in provincies met meer dan
1.000.000 inwoners. Uiterlijk op 1 juni van het jaar waarin er provincieraadsverkiezingen
plaatsvinden, stelt de vlaamse regering bij besluit een
lijst op van het aantal te verkiezen provincieraadsleden per provincie. Dit
wordt gebaseerd op het inwonersaantal in de provincie op 1 januari van
hetzelfde jaar.
Op 1 januari 2006 telden de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant, Oost-
Vlaanderen en West-Vlaanderen meer dan 1 miljoen inwoners, zodat hun
provincieraden 84 leden omvatten. De provincie Limburg telde minder dan
1 miljoen inwoners, zodat de provincieraad er 75 leden omvat (besluit van de
Vlaamse regering van 9 juni 2006 tot vaststelling van het aantal te verkiezen
provincieraadsleden per provincie van het Vlaamse Gewest).
C De AAnloopperIoDe nAAr De verkIezIngen
a De bureaus
Voor de provincieraadsverkiezingen worden alle kiezers van de provincie per
kiesdistrict ingedeeld in een kiescollege. Een administratief arrondissement
omvat één of meer kiesdistricten. Een kiesdistrict bestaat op zijn beurt uit
één of meer kieskantons.
De indeling wordt bepaald door een besluit van de Vlaamse regering.
In tegenstelling tot de verkiezingen voor het Europese en het federale Parlement
en voor de Gemeenschaps- en Gewestparlementen bestond er tot
2010 voor de provincieraadsverkiezingen geen kiesdrempel van vijf procent.
Dat betekent echter allerminst dat het voor kleine partijen gemakkelijker
zou zijn om een zetel te bemachtigen: dat hangt in sterke mate af van het
aantal zetels dat in elke kieskring wordt toegekend. Voor arrondissementen
met zeer kleine kiesdistricten ligt de zgn. impliciete kiesdrempel (het aantal
stemmen dat men moet behalen om een zetel in de wacht te slepen, zelfs
met lijstenverbinding) beduidend hoger dan vijf procent.
18 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen

HOOFDSTUK 1
In zijn arrest nr. 149/2007 heeft het Grondwettelijk Hof de bestaande indeling
in kiesdistricten vernietigd (weliswaar pas voor wat betreft de eerstvolgende
provincieraadsverkiezingen van 2012). Het Hof oordeelde dat kiesdistricten
met slechts twee of drie zetels te klein zijn om in voldoende mate
een evenredige vertegenwoordiging te bieden, zelfs rekening houdend met
de aanvullende zetelverdeling bij lijstenverbinding (infra). Hierdoor ontstaat
een discriminatie tussen grote en kleine kiesdistricten, zowel in hoofde van
de kiezers (voor wat betreft het gewicht van hun stem) als in hoofde van de
kandidaten (voor wat betreft hun kansen om verkozen te worden). De decreetgever
moet uiterlijk tegen de volgende verkiezingen in 2012 voorzien in
een nieuwe indeling die de evenredige vertegenwoordiging in voldoende
mate in alle kiesdistricten waarborgt.
In elk kiesdistrict wordt een aantal zetels verkozen voor de betrokken provincieraad.
De zetels voor de provincieraad worden bijgevolg in principe over
de lijsten (partijen) verdeeld voor elk kiesdistrict afzonderlijk, maar op dit
beginsel bestaat een uitzondering, met name de aanvullende zetelverdeling
voor onderling verbonden lijsten (lijstenverbinding of apparentering genaamd)
(zie verder).
Er worden verscheidene kiesbureaus opgericht die de kiesverrichtingen behartigen:
- voor elk kiesdistrict een districtshoofdbureau;
- voor elk kieskanton een kantonhoofdbureau (tenzij indien het samenvalt
met een kiesdistrict);
- stemopnemingsbureaus;
- stembureaus.
De stemopnemingsbureaus zijn belast met het opnemen van de stemmen
van verscheidene stembureaus en zijn gevestigd in de hoofdplaats van het
kieskanton. Ze beoordelen de geldigheid van de stemmen en totaliseren de
stemmen per lijst en per kandidaat. Bij geautomatiseerde stemming zijn er
geen stemopnemingsbureaus omdat het kantonhoofdbureau (of het gemeentelijk
hoofdbureau, bij gelijktijdige gemeente- en provincieraadsverkiezingen)
in dat geval instaat voor de stemopneming.
Het kantonhoofdbureau is gevestigd in de hoofdplaats van het kieskanton.
Zijn opdracht betreft zowel de voorbereiding van de verkiezing (onder meer
de aanwijzing van voorzitters en bijzitters) als de totalisering van de stemmen
voor het hele kieskanton. Het kantonhoofdbureau wordt voorgezeten
door een magistraat.
Het districtshoofdbureau is belast met de totalisering van de stemmen voor
het hele kiesdistrict en de verdeling van de zetels en de aanwijzing van de
verkozenen, met uitzondering van de zetels die bij lijstenverbinding worden
toegewezen. Het districtshoofdbureau dat in de hoofdplaats van het admi-
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
19

Deel II
HOOFDSTUK 1
nistratief arrondissement zitting houdt, vervult bovendien, in het geval van
lijstenverbinding, de rol van centraal bureau van het arrondissement, dat
belast is met het ontvangen van de verklaringen van lijstenverbinding en
met de aanwijzing van de zetels bij zetelverdeling.
Het districtshoofdbureau heeft ook belangrijke voorbereidende taken, zoals:
- ontvangen van de ingediende voordrachtsakten van kandidaten;
- voorlopige afsluiting van de kandidatenlijsten en onderzoek van de regelmatigheid
van lijsten en hun kandidaten;
- de definitieve afsluiting van de kandidatenlijsten;
- loting van de volgnummers van de lijsten;
- opmaak van de stembiljetten en van het aanplakbiljet.
Het districtshoofdbureau bestaat uit een voorzitter (een magistraat), een secretaris,
vier bijzitters en vier plaatsvervangende bijzitters.
b De kandidaatstelling
1° Waar, wanneer en hoe?
De voordrachten van de kandidaten worden ingediend op zaterdag de 29e
of zondag de 28e dag voor de verkiezingen tussen 13 en 16 uur (artikel 11
provinciekieswet). De kandidaatstelling gebeurt schriftelijk op een vooraf
vastgesteld formulier. De voordrachtsakte moet ondertekend zijn, door ten
minste vijftig kiezers van de provincie of door ten minste drie uittredende
provincieraadsleden. De voordrachtsakte bevat voor elke kandidaat de
naam, de voornaam, de geboortedatum, het rijksregisternummer, het geslacht,
het beroep en de hoofdverblijfplaats. De vermelding van een persoon
op de voordrachtsakte en de ondertekening volstaat; er is geen aparte
bewilligingsakte van de kandidaat vereist. De voordrachtsakte bevat ook
het letterwoord dat boven de kandidatenlijst op het stembiljet moet komen.
Bij de voordracht dient tevens rekening te worden gehouden met een evenwichtige
vertegenwoordiging van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten.
Het verschil tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke kandidaten op
de lijst mag niet meer dan één bedragen. De eerste drie kandidaten mogen
bovendien niet allemaal van hetzelfde geslacht zijn.
Door de voordrachtsakte te ondertekenen verklaren de kandidaten dat zij de
bepalingen over de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven zullen
naleven. Zij verbinden er zich ook toe de uitgaven en de herkomst van de
geldmiddelen aan te geven en de identiteit van de natuurlijke personen die
giften van ten minste 125 euro hebben gedaan, te registreren.
Eventueel kan als bijlage bij de voordrachtsakte een akte van fractievorming
worden gevoegd. Dit omvat de mogelijkheid voor de kandidaat-raadsleden
20 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen

HOOFDSTUK 1
die op eenzelfde lijst verkozen zijn, om ervoor te opteren om twee fracties te
vormen, uiterlijk op de installatievergadering van de provincieraad. Op die
wijze kunnen kartellijsten in de provincieraad toch afzonderlijke fracties vormen.
Het spreekt vanzelf dat op eenzelfde lijst niet meer kandidaten mogen voorkomen
dan er leden te kiezen zijn. Niemand kan tegelijk worden voorgedragen
als kandidaat op twee of meer lijsten voor dezelfde provincieraad. Er
moet niet worden voorzien in een lijst van kandidaat-opvolgers, in tegenstelling
tot de parlementsverkiezingen, aangezien de eerste niet-verkozen kandidaten
worden aangewezen als opvolgers (zie blz. 31).
De ontvangst van de voordrachtsakten gebeurt door de voorzitter van het
districtshoofdbureau. De voordrachtsakten kunnen ter plaatse worden geraadpleegd
door de kandidaten en voordragende kiezers. Opmerkingen kunnen
schriftelijk gericht worden aan de voorzitter van het districtshoofdbureau.
2° Lijstenverbinding (apparentering)
In de administratieve arrondissementen die meer dan één kiesdistrict omvatten,
is er lijstenverbinding of apparentering mogelijk. Dit kan alleen gebeuren
tussen lijsten met dezelfde benaming in verschillende kiesdistricten
van hetzelfde administratief arrondissement. Hiervoor moet er een
verklaring van lijstenverbinding worden ingediend bij de voorzitter van het
centraal arrondissementsbureau op donderdag, de tiende dag voor de
stemming, tussen 14 en 16 uur.
3° Afsluiten van de kandidatenlijsten
Op de zevenentwintigste dag voor de provincieraadsverkiezingen om 16 uur
komt het districtshoofdbureau bijeen voor de voorlopige afsluiting van de
kandidatenlijsten en het ermee gepaard gaande onderzoek naar de regelmatigheid
van de voordrachten (artikel 12 van de Provinciekieswet).
Er wordt nagegaan of de voordragende personen elk slechts één lijst steunen,
of het aantal kandidaten niet groter is dan het aantal te begeven zetels,
of voldaan is aan de vereisten met betrekking tot de evenwichtige vertegenwoordiging
van mannen en vrouwen op de kandidatenlijsten en of alle kandidaten
voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden (zie blz. 17).
Vooral de beoordeling van de verkiesbaarheidsvoorwaarden is niet eenvoudig.
Het districtshoofdbureau moet over bewijzen inzake onverkiesbaarheid
beschikken, vooraleer een kandidaat kan worden geweerd. Een kandidaat
kan ambtshalve en zonder enige tussenkomst van tegenkandidaten worden
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
21

Deel II
HOOFDSTUK 1
geweerd wegens een vastgestelde onverkiesbaarheid, bijvoorbeeld indien
een kandidaat niet voldoet aan de kiesvoorwaarden. In de praktijk zal het
districtshoofdbureau doorgaans enkel optreden bij een betwisting. De voorzitter
van het districtshoofdbureau heeft vooral een taak inzake de bewijslast
van de onverkiesbaarheid: als er kandidaten, al dan niet na een bezwaarschrift,
wegens onverkiesbaarheid kunnen worden geweerd, moet de
voorzitter bij de voorlopige afsluiting van de kandidatenlijst het betrokken
gemeentebestuur verzoeken een afschrift of een uittreksel van de beschikbare
documenten toe te zenden, die meer informatie over de verkiesbaarheid
van de kandidaten kunnen bevatten. Afgezien van de bovenvermelde
verplichting heeft de voorzitter steeds het recht om tot onderzoek over te
gaan.
Na dit onderzoek stelt het districtshoofdbureau de voorlopige kandidatenlijst
vast. Gemotiveerde bezwaarschriften tegen deze voorlopig vastgestelde lijst
moeten de zesentwintigste dag voor de stemming tussen 13 en 16 uur ingediend
worden. Zij kunnen worden ingediend door de personen die de aanvaarde
of afgewezen lijsten hebben ingediend of, als zij afwezig zijn, door
één van de kandidaten die op deze lijsten voorkomen.
Op de vierentwintigste dag voor de provincieraadsverkiezingen tussen 14 en
16 uur kunnen bij de voorzitter van het districtshoofdbureau verbeterings- of
aanvullingsakten of memories inzake ingediende bezwaren worden ingediend.
Een verbeteringsakte is enkel ontvankelijk indien één of meer kandidaten
afgewezen zijn of om materiële vergissingen recht te zetten (bv. ontbrekende
handtekeningen). De volgorde van kandidaten mag niet meer worden
gewijzigd, maar onverkiesbare kandidaten mogen vervangen worden.
Op dezelfde dag komt het districtsbureau om 16 uur nogmaals bijeen (artikel
13 van de Provinciekieswet). Ook de indieners van de kandidatenlijsten, de
kandidaten waarvan de verkiesbaarheid wordt betwist en getuigen zijn op
deze vergadering aanwezig. Tijdens deze vergadering worden de bezwaren besproken
en worden de betrokkenen gehoord. De kandidatenlijsten worden verbeterd
waar nodig en het hoofdbureau sluit de kandidatenlijsten definitief af.
Tegen de beslissing tot definitieve afsluiting van de kandidatenlijst is beroep
mogelijk bij het hof van beroep (artikel 14 van de Provinciekieswet). Het beroep
moet ingediend worden bij de definitieve afsluiting. Enkel de beslissingen
van het districtshoofdbureau waarbij het de kandidaturen afwijst op basis
van de onverkiesbaarheid van de kandidaten, zijn vatbaar voor beroep.
Het hof van beroep beraadslaagt de twintigste dag voor de stemming om
10 uur. Na de uitspraak van het hof van beroep komt het districtshoofdbureau
opnieuw samen op dezelfde dag om 18 uur om akte te nemen van de
beslissing van het hof van beroep en eventueel de kandidatenlijst te wijzigen.
Tegen het arrest van het hof van beroep staat geen rechtsmiddel meer
open.
22 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen

HOOFDSTUK 1
4° Intrekking van de kandidaatstelling en overlijden
van een kandidaat
De intrekking van een kandidatuur is in de Provinciekieswet niet uitdrukkelijk
geregeld. Er wordt echter aanvaard dat de intrekking enkel mogelijk is
met instemming van de voordragende kiezers of provincieraadsleden en van
alle andere kandidaten van dezelfde lijst.
Wanneer een kandidaat overlijdt voor de dag van de stemming, komen zijn
naamstemmen ten goede aan de lijst, maar kan hij zelf vanzelfsprekend niet
verkozen worden. Indien de betrokkene nadien overlijdt, zal de eerste opvolger
zijn plaats innemen (artikel 21bis van de Provinciekieswet).
D HeT opsTellen vAn HeT sTemBIljeT
a De lijstenvereniging
Als er gelijktijdig provincie- en gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden,
kunnen politieke partijen aan hun provinciale en gemeentelijke lijsten een
gemeenschappelijk letterwoord en volgnummer geven (artikel 10 van de
Provinciekieswet).
elke politieke formatie die in het vlaams parlement door ten minste drie
leden vertegenwoordigd is, kan bij de vlaamse regering een voorstel indienen
tot lijstenvereniging met het oog op het verkrijgen van de bescherming
van het letterwoord (d.i. de afkorting of naam van ten hoogste achttien karakters
die bovenaan de lijst wordt vermeld) en het verkrijgen van een gemeenschappelijk
volgnummer voor de lijsten die zij in de verscheidene
kiesdistricten en provincies indienen. Het voorstel tot lijstenvereniging
moet worden ondertekend door ten minste vijf parlementsleden die tot de
betrokken politieke formatie behoren of, indien die formatie minder dan vijf
leden telt, door alle parlementsleden van deze formatie. een parlementslid
mag slechts één enkel voorstel van lijstenvereniging ondertekenen.
Het voorstel tot lijstenvereniging wordt de veertigste dag vóór de verkiezing,
tussen 10 en 12 uur, aan de Vlaamse regering of aan diens gemachtigde
overhandigd door een parlementslid-ondertekenaar. Diezelfde dag nog, onmiddellijk
na het indienen van de voorstellen tot lijstenvereniging, houdt de
Vlaamse minister van Binnenlands Bestuur een loting tot aanwijzing van de
gemeenschappelijke gewestelijke volgnummers.
Lijstenvereniging mag niet verward worden met lijstenverbinding of apparentering.
Lijstenverbinding heeft betrekking op de aanvullende toewijzing
van een aantal zetels op het niveau van een administratief arrondissement
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
23

Deel II
HOOFDSTUK 1
tussen onderling verbonden lijsten (in beginsel van éénzelfde politieke formatie)
van verscheidene kiesdistricten (zie blz. 29).
b Het stembiljet
Als er bij de voordrachtsakten een attest is gevoegd tot gebruik van een gemeenschappelijk
volgnummer en het beschermd letterwoord van een politieke
formatie, dan wordt dit letterwoord en (gewestelijk) volgnummer toegekend
aan de betrokken kandidatenlijst. Voor de andere lijsten wordt nagegaan
of het voorgestelde letterwoord niet overeenstemt met een letterwoord
waarvan het gebruik beschermd of verboden is.
Voor lijsten die niet overeenstemmen met een politieke formatie die over ten
minste drie zetels beschikt in het Vlaams Parlement, bestaat er wel nog een
mogelijkheid om een gemeenschappelijk volgnummer te krijgen voor alle
lijsten van die politieke formatie die in éénzelfde provincie worden ingediend.
De kandidaten of twee van de eerste drie kandidaten van de lijsten
die ingediend zijn bij districtshoofdbureaus buiten de provinciehoofdplaats,
kunnen de voorzitter van dat bureau vragen om hetzelfde volgnummer te
krijgen als het volgnummer dat wordt toegekend aan één van de lijsten die
werden ingediend in de provinciehoofdplaats (artikel 11, § 3 van de Provinciekieswet).
Voor die aanvragen wordt door de voorzitter van het districtshoofdbureau
van de provinciehoofdplaats op de vierentwintigste dag voor de
stemming een loting gehouden om volgnummers toe te kennen aan deze
lijsten. De provinciale volgnummers volgen op het laatste toegekende gewestelijke
volgnummer.
Voor de lijsten die geen gewestelijk of provinciaal volgnummer kunnen krijgen,
wordt bij loting door elk districtshoofdbureau een volgnummer toegekend
dat volgt op het laatste toegekende provinciale volgnummer.
Het districtshoofdbureau stelt de vorm en de inhoud van het stembiljet vast
volgens de via besluit van de Vlaamse minister vastgestelde richtlijnen. De
voorzitter is verantwoordelijk voor het drukken van het stembiljet op het
kiespapier dat via de gouverneur wordt geleverd. Het stembiljet heeft een
groene kleur. Een alleenstaande kandidaat wordt geacht een (onvolledige)
lijst te vormen op het stembiljet.
In de kieskantons met geautomatiseerde stemming worden natuurlijk geen
stembiljetten gedrukt. Via een internettoepassing worden de volledige lijsten
ingevoerd in de centrale databank van de Vlaamse overheid. Die lijsten kunnen
via dat informaticasysteem bekeken worden in hun definitieve vorm,
precies zoals ze op de stemcomputers getoond zullen worden. De voorzitter
van het districtshoofdbureau ondertekent die definitieve lay-out met zijn
elektronische identiteitskaart. De Vlaamse overheid maakt vervolgens de
24 Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen

HOOFDSTUK 1
diskettes aan met de stemsoftware en kandidatenlijsten voor de stembureaus
en de diskettes met de totalisatiesoftware voor het optellen van de
stemmen van de verschillende stembureaus.
e De oproepIngsBrIef
De oproepingsbrieven worden ten laatste vijftien dagen voor de stemming
door het gemeentebestuur verstuurd aan elke kiezer. Als de oproepingsbrief
niet kan worden bezorgd, dan wordt hij bewaard op het gemeentesecretariaat,
waar de kiezer hem kan ophalen op de dag van de stemming tot op het
middaguur. Het niet bij zich hebben van de oproepingsbrief is geen verhindering
om te mogen stemmen, indien betrokkene zijn identiteit en hoedanigheid
als kiezer kan bewijzen.
Voor de provincieraadsverkiezingen hebben de oproepingsbrieven een witte
kleur. Bij gelijktijdige gemeenteraadsverkiezingen krijgen kiezers met een
andere nationaliteit dan de Belgische een blauwe oproepingsbrief, omdat zij
enkel voor de gemeenteraad mogen stemmen en niet voor de provincieraad.
f De geTUIgen
Er zijn verschillende soorten getuigen aanwezig bij verschillende verrichtingen
inzake de provincieraadsverkiezingen. De getuigen zijn geen lid van de
verscheidene kiesbureaus, maar worden aangewezen door de vertegenwoordigers
van de kandidatenlijsten. Zij hebben een louter controlerende rol
te vervullen bij de diverse werkzaamheden van de kiesbureaus. Zij maken
dus geen deel uit van het kiesbureau en hun aanwezigheid is niet verplicht.
Indien een getuige meent dat er een fout of onregelmatigheid is begaan,
heeft hij het recht te eisen dat er een opmerking hierover wordt gemaakt in
het proces-verbaal van het kiesbureau. Enkel getuigen die in het bezit zijn
van hun aanstellingsbrief worden toegelaten tot de vergaderingen van de
kiesbureaus. De getuigen moeten wel een eed afleggen.
Voorbereiding van de provincieraadsverkiezingen
Deel II
25

Deel II
26
HOOFDSTUK 2
2 de eigenlijke kiesVerrichtingen
A De sTemmIng
a De stemming
Om 8 uur gaan de stembureaus open en kunnen de kiezers hun stemplicht
vervullen. Ook de kiezers die een beslissing van het college van burgemeester
en schepenen of van het hof van beroep kunnen voorleggen, waaruit
blijkt dat zij op de kiezerslijst moeten zijn ingeschreven, kunnen hun stem
uitbrengen. De identiteit van personen die ten onrechte niet vermeld stonden
op de kiezerslijst, wordt genoteerd als zij een stem hebben uitgebracht.
De voorzitter van het stembureau is belast met de ordehandhaving tijdens
de kiesverrichtingen. In het wachtlokaal mogen enkel kiezers en kandidaten
worden toegelaten. In het gedeelte waar gestemd wordt, worden alleen kiezers
toegelaten, geen kandidaten (tenzij om zelf hun stem uit te brengen) en
dit enkel voor de tijd die zij nodig hebben om hun stem uit te brengen. De
voorzitter kan iedereen tot de orde roepen die de kiesverrichtingen verstoort
of propaganda maakt in het stemlokaal zelf. Desnoods kan de voorzitter iemand
laten verwijderen door de politiediensten, maar de betrokkene moet
wel de mogelijkheid hebben zijn stem uit te brengen op regelmatige wijze.
b stemmen bij volmacht
In principe brengt een kiezer zelf persoonlijk zijn stem uit. Er bestaat een
regeling met betrekking tot volmachten om te vermijden dat een door externe
omstandigheden verhinderde kiezer zijn stemrecht zou verliezen. In de
door artikel 9ter van de Provinciekieswet erkende gevallen kan die kiezer
een andere kiezer een volmacht geven om in zijn plaats te stemmen. Het
gaat onder meer om gevallen van ziekte of gebrekkigheid, beroeps- of
dienstredenen, gedetineerden die nog over hun kiesrecht beschikken, verblijf
in het buitenland.
De volmachtgever kan een andere kiezer aanwijzen als gemachtigde; het
hoeft dus niet om een familielid te gaan. De gemachtigde moet de oproepingsbrief
van de volmachtgever bij zich hebben, alsook een ingevuld volmachtformulier
en eventueel de vereiste stukken. Hij brengt zijn stem uit in
het stembureau waar de volmachtgever had moeten stemmen.
c Het uitbrengen van een geldige stem
Een kiezer brengt een geldige stem uit door ofwel het stemvak boven de lijst
rood te kleuren of met de elektronische pen aan te stippen (lijststem), ofwel
De eigenlijke kiesverrichtingen

HOOFDSTUK 2
binnen éénzelfde lijst het stemvak naast één of meer kandidaten rood te
kleuren of met de elektronische pen aan te stippen (naamstem). Als zowel
een lijststem als één of meer naamstemmen worden uitgebracht op dezelfde
lijst, wordt geen rekening gehouden met de lijststem.
Niet geldig zijn: stembiljetten waarvan de vorm of afmetingen veranderd
zijn, andere stembiljetten dan deze die door de wet mogen worden gebruikt,
stembiljetten die binnenin een papier of een voorwerp bevatten of die de
kiezer herkenbaar heeft gemaakt door er een teken, een tekst of een doorhaling
op aan te brengen, stembiljetten waarop geen stem is uitgebracht
(blanco stem) en stembiljetten waarop op verscheidene lijsten is gestemd
(“panacheren”). Bij geautomatiseerde stemming kan men geen ongeldige
stem uitbrengen omdat het systeem dat niet toelaat, maar er bestaat wel de
mogelijkheid om een blanco stem uit te brengen voor wie zich met geen
enkele lijst of kandidaat kan verenigen.
d sluiten van de stemming
De stembureaus sluiten om 14 uur in geval van manuele stemming en om
16 uur in geval van geautomatiseerde stemming. Mensen die zich op dat
tijdstip nog in het stemlokaal bevinden, kunnen hun stem nog uitbrengen.
Bij de sluiting van de stembureaus moeten een aantal formaliteiten worden
vervuld, zoals het aantal opgedaagde kiezers verifiëren, de stembussen verzegelen,
formulieren invullen, het proces-verbaal van het stembureau invullen
en ondertekenen. Daarna worden de stembussen naar de stemopnemingsbureaus
gebracht. Bij geautomatiseerde stemming zijn er geen stemopnemingsbureaus,
maar worden de stukken (onder meer de diskette met
de geregistreerde stemmen en de stembus met de magnetische stemkaarten)
rechtstreeks naar het kantonhoofdbureau gebracht.
B Tellen vAn De sTemmen, zeTelverDelIng en
AfkonDIgIng vAn De UITslAg
a Tellen van de stemmen in het stemopnemingsbureau
Zodra een stemopnemingsbureau alle voor hem bestemde omslagen met
stembiljetten of stembussen heeft ontvangen, begint het met de stemopneming.
De stembiljetten worden gerangschikt per lijst waarop werd gestemd. Binnen
elke lijst worden stembiljetten met lijststemmen en met een of meer
naamstemmen apart gelegd. Per kandidaat wordt ook het aantal naamstemmen
getotaliseerd.
De eigenlijke kiesverrichtingen
Deel II
27

Deel II
28
HOOFDSTUK 2
Blanco of ongeldige stembiljetten worden apart gelegd, alsook de twijfelachtige
stembiljetten. Het stemopnemingsbureau beslist welke stembiljetten
geldig zijn en welke niet. Enkel de leden van het stemopnemingsbureau mogen
de stemmen tellen, niet de getuigen, hoewel in de praktijk getuigen
vaak “meewerken”.
Al die totalen worden opgenomen in een tabel en genoteerd in het procesverbaal
van het stemopnemingsbureau. Die tabellen worden nagekeken door
de voorzitter van het kantonhoofdbureau en aan hem bezorgd.
b samenvoeging in het kantonhoofdbureau
Het kantonhoofdbureau schrijft per stemopnemingsbureau de volgende gegevens
over op een verzamelstaat: het aantal in de stembussen aangetroffen
stembiljetten, het aantal blanco of ongeldige stemmen, het aantal geldige
stemmen, het aantal lijststemmen voor elke lijst, gerangschikt volgens
het volgnummer, het totaal van de naamstemmen op elke lijst en voor iedere
kandidaat van elke lijst het totaal van de naamstemmen. Het kantonhoofdbureau
totaliseert voor het hele kanton al die rubrieken en voegt er
het stemcijfer van elke lijst aan toe. Het stemcijfer is de som van de stembiljetten
met lijststemmen en met naamstemmen op die lijst.
Bij geautomatiseerde stemming, in geval van gelijktijdige verkiezingen van
provincie- en gemeenteraad, gebeurt de verwerking van de diskettes met de
stemresultaten, voor alle verkiezingen samen op het gemeentelijk hoofdbureau.
De diskette bevat immers de resultaten van zowel de provincieraads-
als de gemeenteraadsverkiezingen.
c zetelverdeling in het districtshoofdbureau en in het centraal
arrondissementsbureau
Het districtshoofdbureau totaliseert de gegevens in de tabellen van de
kantonhoofdbureaus. Het districtshoofdbureau verdeelt de zetels over
de lijsten en wijst de verkozenen aan voor het geval dat er geen lijstenverbinding
is (artikel 19 van de provinciekieswet). voor de zetelverdeling
wordt het zgn. systeem-D’Hondt gebruikt. volgens dat systeem
wordt het stemcijfer van elke lijst achtereenvolgens door 1, 2, 3, enz.
gedeeld en worden de zetels omgeslagen volgens dalende orde van de
aldus berekende kiesquotiënten totdat alle te begeven zetels zijn toegekend.
Voorbeeld
Er zijn 11 zetels te verdelen in het kiesdistrict over vier kandidatenlijsten. In dit eenvoudige
voorbeeld wordt er van uitgegaan dat er geen lijstenverbinding is.
De eigenlijke kiesverrichtingen

HOOFDSTUK 2
lijst A lijst B lijst C lijst D
Stemcijfer 54.000 40.000 21.000 9.800
Deling door 1 54.000 (1e zetel) 40.000 (2e zetel) 21.000 (4e zetel) 9.800
Deling door 2 27.000 (3e zetel) 20.000 (5e zetel) 10.500 (10e zetel) 4.200
Deling door 3 18.000 (6e zetel) 13.333 (8e zetel) 7.000
Deling door 4 13.500 (7e zetel) 10.000 (11e zetel)
Deling door 5 10.800 (9e zetel) 8.000
Deling door 6 9.000 6.666
Lijst A krijgt 5 zetels, lijst B 4 zetels en lijst C 2 zetels. Lijst D krijgt geen zetel.
Wanneer gebruik werd gemaakt van de mogelijkheid tot lijstenverbinding,
gebeurt de zetelverdeling en de aanwijzing van de verkozenen door
het centraal arrondissementsbureau (artikel 20 van de Provinciekieswet).
In dat geval stelt elk districtshoofdbureau een zgn. kiesdeler vast
door het totaal aantal geldige stembiljetten uitgebracht in het district te
delen door het aantal toe te kennen mandaten. De kiesdeler vertegenwoordigt
het aantal stemmen dat nodig is voor een lijst om onmiddellijk
recht te hebben op een zetel. De kiesdeler wordt per district afzonderlijk
bepaald. Het districtshoofdbureau kent vervolgens de zetels toe die onmiddellijk
aan de lijsten kunnen worden toegewezen. Dit gebeurt door
het stemcijfer van elke lijst te delen door de kiesdeler. Het gehele gedeelte
van dat quotiënt bepaalt het aantal zetels dat onmiddellijk, bij
deze eerste verdeling, aan elke lijst toekomt. Elk districtshoofdbureau
bezorgt deze resultaten aan het centraal arrondissementsbureau waaronder
het ressorteert.
De aanvullende verdeling van de resterende zetels van elk kiesdistrict
gebeurt door het centraal arrondissementsbureau. Dat bureau maakt uit
aan welke kiesdistricten en lijsten van de verscheidene lijstengroepen
die resterende zetels toekomen, rekening houdende met de zetels die al
onmiddellijk werden toegekend op het niveau van de verscheidene kiesdistricten.
De stemcijfers van elke lijstengroep (d.i. de samengetelde
stemcijfers van de onderling verbonden lijsten van de verscheidene kiesdistricten)
worden achtereenvolgens gedeeld door 1, 2, 3, enz., net zoals
bij de gewone zetelverdeling op het niveau van een kiesdistrict (indien er
geen lijstenverbinding is). Omdat er rekening moet worden gehouden
met de zetels die reeds onmiddellijk werden toegewezen, is de zo-even
vermelde deling enkel van toepassing op lijstengroepen die nog geen
enkele zetel hadden bekomen. Indien de betrokken lijstengroep al x zetels
onmiddellijk kreeg toegewezen, wordt er gedeeld door x+1, x+2, enzovoort.
De zetels die nog aanvullend kunnen worden toegewezen op het
niveau van het arrondissement (m.a.w. de samengevoegde resterende
zetels van de verscheidene kiesdistricten) worden vervolgens verdeeld
over de lijstengroepen volgens dalende orde van de aldus berekende
kiesquotiënten, totdat alle te begeven zetels zijn toegekend.
De eigenlijke kiesverrichtingen
Deel II
29

Deel II
30
HOOFDSTUK 2
Er geldt wel een soort van kiesdrempel om in aanmerking te komen
voor deze aanvullende zetelverdeling: de lijstengroep moet in ten minste
één kiesdistrict een stemcijfer hebben behaald van ten minste 66 procent
van de kiesdeler. Er moet ook nog worden aangestipt dat alleenstaande
lijsten (van één kiesdistrict) waarmee geen lijsten verbonden
zijn in andere kiesdistricten, evenzeer aan deze aanvullende zetelverdeling
deelnemen, voor zover zij ten minste de drempel halen.
Ten slotte moet nog worden bepaald in welke kieskring elke aanvullende
zetel terechtkomt, om te weten welke individuele lijsten bijkomende zetels
krijgen. De individuele lijsten krijgen daarbij voorrang. Vervolgens
wordt binnen elke lijstengroep bepaald welke kiesdistricten het eerst in
aanmerking komen aan de hand van de “niet vertegenwoordigde stemoverschotten”,
d.i. de mate waarin elke lijst in elk kiesdistrict nog recht
had op aanvullende zetels na de eerste verdeling binnen elk kiesdistrict.
Dit is het gedeelte achter de komma van het quotiënt dat door het betrokken
districtshoofdbureau voor de betrokken lijst werd berekend. De
lijsten met de hoogste niet vertegenwoordigde stemoverschotten binnen
elke lijstengroep komen in aanmerking voor de aanvullende zetels die
aan de lijstengroep zijn toegekend, maar enkel voor zover in elk betrokken
kiesdistrict het maximaal aantal zetels nog niet werd toegewezen.
d Aanwijzing van de verkozen kandidaten en de opvolgers
Ten slotte moet worden bepaald welke kandidaten binnen elke lijst zijn
verkozen. Deze zeteltoewijzing gebeurt door het districtshoofdbureau
wanneer er geen lijstenverbinding geldt en door het centraal arrondissementsbureau
(voor elk kiesdistrict afzonderlijk) in het andere geval.
voor elke lijst wordt een zgn. verkiesbaarheidscijfer bepaald door het
stemcijfer van die lijst, vermenigvuldigd met het aantal zetels dat aan
die lijst toekomt, te delen door hetzelfde aantal zetels, maar dan vermeerderd
met één. De kandidaten die evenveel of meer naamstemmen
hebben behaald dan het verkiesbaarheidscijfer, zijn rechtstreeks verkozen,
uiteraard voor zover er zetels beschikbaar zijn.
Vervolgens komen de kandidaten aan bod die dat verkiesbaarheidscijfer
niet hebben behaald. Voor elke lijst wordt het aantal lijststemmen (stemmen
die niet als naamstemmen kunnen worden beschouwd) vermenigvuldigd
met het aantal zetels dat aan die lijst toekomt. Dat product wordt
gedeeld door drie. Dit getal vormt een reserve die kan worden benut
door de kandidaten die zelf niet genoeg naamstemmen hebben behaald
om rechtstreeks verkozen te geraken. De kandidaten kunnen achtereenvolgens
putten uit die reserve om hun naamstemmen aan te vullen tot
het verkiesbaarheidscijfer en aldus een zetel te bemachtigen. Dit gebeurt
wel volgens de volgorde van de kandidaten op de lijst en niet volgens het
aantal naamstemmen dat zij hebben behaald. Dit betekent in de praktijk
De eigenlijke kiesverrichtingen

HOOFDSTUK 2
dat de volgorde op de lijst (de zgn. volgorde van voordracht) in belangrijke
mate de kansen bepaalt om verkozen te worden, al is het niet onmogelijk
om die volgorde te doorbreken, hetzij doordat men rechtstreeks
verkozen is met een aantal naamstemmen dat het verkiesbaarheidscijfer
bereikt of overschrijdt, hetzij doordat de reserve is uitgeput door kandidaten
vooraan op de lijst en er nog zetels te begeven zijn. In dat laatste
geval speelt immers enkel nog het aantal naamstemmen, maar uiteraard
moeten er dan nog zetels beschikbaar zijn.
In tegenstelling tot de verkiezingen voor het europese en het federale
parlement en voor de gemeenschaps- en gewestparlementen bestaat
er voor de provincieraadsverkiezingen geen systeem van apart verkozen
kandidaat-opvolgers. De opvolgers worden verkozen uit de eerste
niet-verkozen kandidaten. Daarvoor wordt opnieuw een reserve gehanteerd
waaruit de kandidaten kunnen putten om het verkiesbaarheidscijfer
te behalen. De hierboven beschreven verdeling wordt dus
eigenlijk overgedaan, te beginnen met de eerste niet-verkozen kandidaat.
Voorbeeld
Kiesdistrict X: Lijst A (5 verkozenen)
Aan de lijst toegekende zetels: 5
Stemcijfer: 54.000
Stembiljetten met lijststemmen: 24.000
Stembiljetten met één of meer naamstemmen: 30.000
Berekening van de reserve op basis van de lijststemmen
24.000 (= lijststemmen) x 5 (= aantal zetels) = 120.000
120.000 : 3 (=1/3 van de lijststemmen telt maar mee) = 40.000
Het verkiesbaarheidscijfer (d.i. het cijfer dat men moet halen om verkozen te zijn) bedraagt:
54.000 (= stemcijfer) x 5 (aantal behaalde zetels) = 270.000
270.000 : 6 (= aantal behaalde zetels + 1) = 45.000
Geen van de kandidaten heeft met zijn naamstemmen het verkiesbaarheidscijfer bereikt
en is rechtstreeks verkozen. Alle kandidaten zullen bijgevolg de reserve moeten aanspreken,
te beginnen met de eerste kandidaat op de lijst.
Lijst A naamstemmen gebruikt uit reserve totaal
Kandidaat A 40.000 5.000 45.000 (1)
Kandidaat B 15.000 30.000 45.000 (2)
Kandidaat C 42.000 3.000 45.000 (3)
Kandidaat D 5.000 2.000 7.000 (5)
Kandidaat E 10.000 10.000 (4)
De eigenlijke kiesverrichtingen
Deel II
31

Deel II
32
HOOFDSTUK 2
Kandidaat F 5.000 40.000 45.000 (1)
Kandidaat G 6.000 6.000 (3)
Kandidaat H 8.000 8.000 (2)
Kandidaat I 200 200 (5)
Kandidaat J 1.000 1.000 (4)
De kandidaten A, B, C, E en D zijn verkozen. Merk op dat kandidaat E als vierde is verkozen
door zijn hoger aantal naamstemmen en het feit dat de reserve is uitgeput vooraleer
het aantal te verdelen zetels op was.
De kandidaten F, H, G, J en I zijn opvolgers. Omdat na kandidaat F de reserve al was uitgeput,
worden de overige kandidaten aangewezen volgens hun behaalde naamstemmen.
e Werkwijze bij geautomatiseerde stemming
De hierboven beschreven werkwijze vermeldt de manuele manier van werken.
Sinds de organisatie van de provincieraadsverkiezingen door de Vlaame
overheid, gebeurt de zetelverdeling in alle gevallen volledig automatisch
door een informaticasysteem. Zowel het kantonhoofdbureau (indien meerdere
kieskantons per district) als het districtshoofdbureau (indien het district
bestaat uit één kieskanton) voeren enkel de gegevens in in het informaticasysteem.
Het centraal arrondissementsbureau moet geen gegevens invoeren.
De berekening gebeurt volledig automatisch door het informaticasysteem,
zodat noch het districtshoofdbureau, noch het centraal arrondissementsbureau
(lijstenverbinding) zelf berekeningen moeten uitvoeren om
zetels te verdelen of verkozenen aan te wijzen.
De gedetailleerde zetelverdeling kan afgedrukt worden nadat alle gegevens
van de districten zijn ingevoerd en maakt integraal deel uit van het procesverbaal.
Na de ondertekening door het bureau van het papieren proces-verbaal
zal de voorzitter het proces-verbaal ook elektronisch ondertekenen.
Hierdoor krijgt de uitslag van de stemverrichting een officiële status.
f Afkondiging van de uitslag
De voorzitters van het districtshoofdbureau of (in geval van lijstenverbinding)
van het centraal arrondissementsbureau, kondigen de uitslag in het openbaar
af. De stukken van de provincieraadsverkiezing worden binnen vijf dagen
volgend op de verkiezing opgestuurd naar de provinciegriffier. Uittreksels
van het proces-verbaal van de verkiezing worden aan de verkozenen
gezonden.
De eigenlijke kiesverrichtingen

C gelDIgverklArIng vAn De verkIezIng
HOOFDSTUK 2
Na de volledige vernieuwing van de provincieraad komen de nieuw verkozen
provincieraadsleden van rechtswege bijeen op een installatievergadering die
plaatsvindt op de eerste werkdag van de maand december om 10 uur.
Ingeval bezwaar werd ingediend tegen de provincieraadsverkiezing en als
die vervolgens toch geldig werd verklaard, worden de nieuw verkozen provincieraadsleden
door de uittredende voorzitter van de provincieraad bijeengeroepen
op de installatievergadering binnen tien dagen na de dag waarop
de uitslag van de verkiezing definitief is. Dit geldt ook indien er een nieuwe
verkiezing heeft moeten plaatsvinden na de ongeldigverklaring van de verkiezing
voor de provincieraad.
Bezwaren inzake de overtreding van de wetgeving op de beperking en de
controle op de verkiezingsuitgaven worden ingediend bij de Controlecommissie.
Alleen kandidaten kunnen dergelijke bezwaren indienen.
Andere bezwaren tegen de provincieraadsverkiezing worden ingediend bij
de raad voor verkiezingsbetwistingen, een administratief rechtscollege
dat in iedere provincie wordt opgericht. Alleen kandidaten kunnen bij de
Raad voor Verkiezingsbetwistingen een bezwaar indienen binnen 40 dagen
na dagtekening van het proces-verbaal waarin de uitslag werd vastgesteld.
De Raad voor Verkiezingsbetwistingen kan de provincieraadsverkiezingen
enkel ongeldig verklaren op grond van een bezwaar wegens onregelmatigheden
die de zetelverdeling tussen de verschillende lijsten kunnen beïnvloeden.
Daarnaast kan een kandidaat of een lijstaanvoerder van zijn mandaat
vervallen worden verklaard door de Raad voor Verkiezingsbetwistingen als
hij de bepalingen van de wetgeving op de beperking en de controle van de
verkiezingsuitgaven niet heeft nageleefd. De Raad moet uitspraak doen over
de verkiezingsbetwistingen binnen de 30 dagen na indiening van het bezwaar.
Indien binnen die termijn geen uitspraak is gedaan, wordt het bezwaar
als verworpen beschouwd en is de uitslag definitief. Bij ontstentenis
van bezwaren gaat de Raad voor Verkiezingsbetwistingen enkel de juistheid
na van de zetelverdeling en van de rangorde van de effectief verkozenen en
opvolgers.
Tegen beslissingen van de raad voor verkiezingsbetwistingen staat een
beroep in volle rechtsmacht open bij de raad van state, die uitspraak doet
binnen een termijn van zestig dagen. Het beroep is enkel opschortend als
het gericht is tegen een uitspraak van de raad voor verkiezingsbetwistingen
die de verkiezingen ongeldig heeft verklaard of die de zetelverdeling
heeft gewijzigd.
De eigenlijke kiesverrichtingen
Deel II
33

De provincieraad, de deputatie,
de provinciegouverneur
Hoofdstuk 1 Aantal leden
Hoofdstuk 2 Aanstelling
Hoofdstuk 3 Eedaflegging
Hoofdstuk 4 Verhindering en plaatsvervanging
Hoofdstuk 5 Afstand van het mandaat
Hoofdstuk 6 Onverenigbaarheden
Hoofdstuk 7 Duur en einde van het mandaat
Hoofdstuk 8 Politiek verlof
Hoofdstuk 9 Tucht en aansprakelijkheid
Hoofdstuk 10 Geldelijke regeling
Hoofdstuk 11 Eretitels, onderscheidingstekens en ambtskledij
Hoofdstuk 12 Provinciegouverneur
Deel III

1 AAntAl leden
HOOFDSTUK 1
Het aantal provincieraadsleden bedraagt 75 in provincies met minder dan
1.000.000 inwoners en 84 in provincies met 1.000.000 inwoners of meer.
Het hiervoor in aanmerking te nemen bevolkingscijfer is het cijfer op 1 januari
van het jaar van de provincieraadsverkiezingen. Er zijn in elke provincie
zes gedeputeerden.
A ProvIncIerAAD
Luidens artikel 5 van het Provinciedecreet bestaat de provincieraad die de
hele bevolking van de provincie vertegenwoordigt uit:
- 75 leden in provincies met minder dan 1.000.000 inwoners;
- 84 leden in provincies met 1.000.000 inwoners of meer.
De leden van de deputatie zijn daaronder begrepen, behalve indien zij niet
als provincieraadslid werden verkozen wat voor de gedeputeerde van rechtswege
(zie blz. 51) eventueel het geval kan zijn.
B DePutAtIe
Overeenkomstig artikel 44, § 1 van het Provinciedecreet bestaat de deputatie
uit zes leden. Ook de gedeputeerde van rechtswege is volwaardig lid van de
deputatie (zie blz. 51).
c Welk BevolkIngscIjfer?
Het bevolkingscijfer in aanmerking te nemen voor het vaststellen van het
aantal provincieraadsleden is het aantal inwoners van de provincie, bepaald
op basis van het aantal natuurlijke personen die op 1 januari van het jaar
van de provincieraadsverkiezingen hun hoofdverblijfplaats hadden in de gemeenten
van de desbetreffende provincie.
Deze bevolkingscijfers worden overeenkomstig artikel 1bis, vierde lid van de Provinciewet
per gemeente en per provincie ten laatste op 1 mei van het jaar waarin de volledige vernieuwing
van de provincieraden plaatsvindt, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.
Bij elke volledige vernieuwing van de provincieraden stelt de Vlaamse regering,
op grond van artikel 5, § 2 van het Provinciedecreet een lijst op van het
Aantal leden
Deel III
Art. 5
Art. 44, § 1
Art. 5, § 2
Art. 1bis Prov.
W.
37

Deel III
38 Aantal leden
HOOFDSTUK 1
aantal te verkiezen provincieraadsleden per provincie, op basis van vermeld
bevolkingscijfer. Voor de provincieraadsverkiezingen van 2006 is dit gebeurd
bij besluit van de Vlaamse regering van 9 juni 2006. Dit besluit vermeldt het
aantal provincieraadsleden in elke provincie.
Overeenkomstig artikel 6, § 1, derde lid van het Provinciedecreet wordt bij elke volledige
vernieuwing van de provincieraden de verdeling van het aantal provincieraadsleden over de
kiesdistricten door de Vlaamse regering in overeenstemming gebracht met vermeld bevolkingscijfer.
Daarbij telt ieder district zoveel keer een provincieraadslid als de provinciale
deler in zijn bevolkingscijfer is begrepen. Die deler wordt verkregen door het bevolkingscijfer
van de provincie te delen door het totaal van de toe te kennen zetels.
Voor de provincieraadsverkiezingen van 2006 is de verdeling van het aantal provincieraadsleden
over de kiesdistricten vastgesteld bij besluit van de Vlaamse regering van 9 juni
2006.

2 AAnstelling
A ProvIncIerAAD
HOOFDSTUK 2
De aanstelling van de nieuwgekozen provincieraadsleden, dus de installatie
van de nieuwe provincieraad, gebeurt van rechtswege op de eerste
werkdag van de maand december om 10 uur die volgt op de provincieraadsverkiezingen.
De installatievergadering van de provincieraad wordt voorgezeten door de
uittredende voorzitter tot de nieuwe voorzitter is verkozen. Onder zijn
voorzitterschap gaat de provincieraad over tot het onderzoek van de geloofsbrieven.
Het onderzoek van de geloofsbrieven bestaat erin dat de
provincieraad nagaat of de gekozen kandidaten voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden.
Tijdens de installatievergadering verkiest de provincieraad door middel
van een akte van voordracht onder de provincieraadsleden van Belgische
nationaliteit een voorzitter. Deze akte van voordracht van een kandidaatvoorzitter
moet worden ondertekend door meer dan de helft van de verkozenen
op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen. Om ontvankelijk
te zijn moet die akte van voordracht tevens ondertekend zijn door een
meerderheid van de personen die op dezelfde lijst werden verkozen als
de voorgedragen kandidaat. Bij akte van voordracht is er als zodanig geen
stemming. Is de akte ontvankelijk dan wordt de voorgedragen kandidaatvoorzitter
van de provincieraad verkozen verklaard.
Als er geen ontvankelijke akte van voordracht is, dan wordt binnen de
veertien dagen na de installatievergadering overgegaan tot verkiezing van
de voorzitter.
De provincieraadsleden kunnen alsdan voor de verkiezing van de voorzitter
kandidaten voordragen middels een akte van voordracht. De kandidaat
die de volstrekte meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen.
Zo niet heeft een tweede stemronde plaats. Daarin wordt gestemd op
de twee kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen hebben
behaald.
Na de verkiezing van de voorzitter, stelt de raad op basis van het huishoudelijk
reglement zijn bureau samen.
De installatie van opvolgers heeft plaats wanneer bij gebrek aan een titularis
- om welke reden ook - een mandaat van provincieraadslid openstaat.
De opvolger moet worden geïnstalleerd op de eerstvolgende vergadering
van de provincieraad.
Aanstelling
Deel III
39

Art. 6 en 7
Deel III
40
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
a Installatie nieuwe provincieraad
De aanstelling van de nieuwgekozen provincieraadsleden, dus de installatie
van de nieuwe provincieraad, gebeurt van rechtswege op de eerste werkdag
van de maand december om 10 uur die volgt op de provincieraadsverkiezingen.
Elke dag van de week, behalve zaterdag, zondag en wettelijke en
decretale feestdagen is een werkdag.
Daar de provincieraden gekozen worden voor een termijn van zes jaar blijft
de oude provincieraad dus in ieder geval in functie tot de installatie van de
nieuwgekozen provincieraadsleden op de eerste werkdag van de maand december
van het verkiezingsjaar.
Het beroep bij de Raad van State tegen de geldigverklaring van de verkiezingen
door de Raad voor Verkiezingsbetwistingen is niet opschortend, zodat
de provincieraad ook in dat geval op die dag geïnstalleerd kan worden.
Dit is niet het geval wanneer de Raad voor Verkiezingsbetwistingen de verkiezingen
vernietigd heeft of de zetelverdeling gewijzigd heeft. Daar het beroep
bij de Raad van State tegen die beslissing wel opschortend is, kan in
voorkomend geval maar tot de installatie van de raad overgegaan worden na
de uitspraak van de Raad van State. Om die reden voorziet artikel 7 dat
wanneer op die datum de uitslag van de verkiezingen niet definitief is, de
nieuwgekozen provincieraadsleden moeten worden bijeengeroepen binnen
de tien dagen na de dag waarop de uitslag van de verkiezing of de zetelverdeling
definitief is. Bij ongeldigverklaring van de verkiezingen is er dan bijeenroeping
door de uittredende voorzitter binnen de tien dagen na de dag
waarop de uitslag van de nieuwe verkiezing definitief is.
Bij de geldigverklaring van de verkiezingen op grond van artikel 37/1 van de Provinciekieswet,
hetzij ambtshalve, hetzij na bezwaar, gaat de Raad voor Verkiezingsbetwistingen de regelmatigheid
van de kiesverrichtingen na, maar onderzoekt hij niet de geloofsbrieven van de gekozen
provincieraadsleden en hun opvolgers. Dit is een bevoegdheid van de provincieraad.
Voor de goede orde roept de provinciegriffier de gekozen provincieraadsleden,
ten minste acht dagen daarvoor, op voor de installatievergadering, zoals
gezegd op de eerste werkdag van de maand december om 10 uur die
volgt op de provincieraadsverkiezingen.
De provinciegriffier verzendt de oproepingsbrieven aan alle gekozen provincieraadsleden.
Dit betekent dat ook aan de gekozen provincieraadsleden die wensen afstand te doen van
hun mandaat, een oproepingsbrief moet worden verzonden.
De dagorde van de installatievergadering vermeldt, benevens het onderzoek van de geloofsbrieven
en de eedaflegging van de provincieraadsleden, de verkiezing van de voorzitter
en het bureau, de verkiezing van de gedeputeerden en hun eedaflegging. Tijdens de
installatievergadering kunnen geen andere agendapunten worden besproken. Het laattijdig
versturen van deze dagorde heeft ook geen gevolgen voor de rechtsgeldigheid van de beslissingen;
de oproeping door de provinciegriffier is alleen maar ten informatieven titel.

HOOFDSTUK 2
De installatievergadering wordt voorgezeten door de uittredende voorzitter
tot de nieuwe voorzitter verkozen is. Indien de uittredende voorzitter niet
kan voorzitten, wordt ze voorgezeten door een uittredend lid van de provincieraad
dat opnieuw verkozen werd, en dat de hoogste anciënniteit als provincieraadslid
bezit of, bij gelijke anciënniteit, door de oudste van hen.
Onder zijn voorzitterschap gaat de provincieraad krachtens artikel 7, § 3
over tot het onderzoek van de geloofsbrieven. Het onderzoek van de geloofsbrieven
bestaat erin dat de provincieraad nagaat of de gekozen kandidaten
voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden. De raad onderzoekt
ook onmiddellijk de geloofsbrieven van de opvolgers die geïnstalleerd worden
in de plaats van een gekozen provincieraadslid dat afstand heeft gedaan
van zijn mandaat of wegens onverenigbaarheid niet kan zetelen.
Tegen de beslissing van de provincieraad over de geloofsbrieven staat krachtens
artikel 13 van het Provinciedecreet beroep open bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
Na de verkiezing van de voorzitter (zie blz. 43), stelt de raad op basis van het
huishoudelijk reglement zijn bureau samen. Krachtens artikel 8, § 5 van het
Provinciedecreet moet elke fractie met ten minste drie leden wel in het bureau
vertegenwoordigd zijn, en moet er ook minstens één ondervoorzitter
gekozen worden.
Daargelaten de bijzondere procedure voor de verkiezing van de voorzitter
van de raad, worden de overige leden van het bureau verkozen overeenkomstig
artikel 36 van het Provinciedecreet omtrent de verkiezing en voordracht
van kandidaten.
b opvolgers
De installatie van opvolgers heeft plaats wanneer bij gebrek aan een titularis
- om welke reden ook - een mandaat van provincieraadslid openstaat.
Als opvolger moet worden geïnstalleerd de persoon die overeenkomstig artikel
21, § 2 van de Provinciekieswet als eerste opvolger is aangewezen
voor de lijst waartoe het te vervangen provincieraadslid, dus het provincieraadslid
wiens mandaat te begeven is, behoort. Kan de eerste opvolger niet
geïnstalleerd worden, dan is het de tweede opvolger van deze lijst die moet
opgeroepen worden enz. Bij gebrek aan opvolger voor een bepaalde lijst,
voorziet artikel 36, tweede lid van de Provinciekieswet in de mogelijkheid
om over te gaan tot een buitengewone verkiezing. In geen geval kan echter
een opvolger behorend tot een andere lijst dan die van het te vervangen provincieraadslid
als zodanig geïnstalleerd worden en nog minder een persoon
die niet als opvolger verkozen is verklaard.
Aanstelling
Deel III
Art. 8, § 5
41

Deel III
42
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
De opvolger moet, krachtens artikel 36, eerste lid van de Provinciekieswet,
worden geïnstalleerd op de eerstvolgende vergadering van de provincieraad.
Dit houdt in dat wanneer gekozen provincieraadsleden niet kunnen zetelen
wegens onverenigbaarheid of afstand hebben gedaan van hun mandaat, hun
opvolgers reeds tijdens de installatie van de nieuwe provincieraad aangesteld
worden. Heeft de installatie van de opvolger plaats tijdens de lopende
zittijd, dan moet de voorzitter dit punt als eerste op de dagorde van de
eerstvolgende provincieraadszitting inschrijven, zodat de opvolger nog kan
deelnemen aan de bespreking van de overige agendapunten.
Daarentegen kan de raad niet voortijdig tot een installatie van een opvolger
overgaan, dit is vóór definitief vaststaat dat het desbetreffende mandaat te
begeven is, bv. wanneer een gekozen provincieraadslid nog geen afstand
heeft gedaan van zijn mandaat.
Vooraleer tot de installatie van de opvolgers kan overgegaan worden, schrijft
artikel 36, tweede lid van de Provinciekieswet een aanvullend onderzoek van
de geloofsbrieven door de provincieraad voor.
Dit onderzoek is aanvullend tegenover het onderzoek van de geloofsbrieven
door de provincieraad bij de installatie van de raad. Uiteraard is er geen
aanvullend onderzoek van de geloofsbrieven wanneer bij de installatievergadering
zelf een opvolger de plaats inneemt van een gekozen provincieraadslid,
om reden dat dit provincieraadslid zijn zetel niet inneemt of kan innemen.
Bij de installatievergadering onderzoekt de provincieraad immers
voorafgaand de geloofsbrieven van de provincieraadsleden en de opvolgers.
De taak van de provincieraad bij het aanvullend onderzoek van de geloofsbrieven,
zoals omschreven in artikel 36, tweede lid van de Provinciekieswet,
bestaat erin dat de provincieraad een onderzoek verricht omtrent het behoud
van de verkiesbaarheidsvereisten in hoofde van de opvolger. Dit houdt
in dat de provincieraad nagaat of de opvolger sedert de geldigverklaring van
de verkiezingen niet opgehouden heeft te voldoen aan de verkiesbaarheidsvereisten
en of hij op het ogenblik van zijn aanstelling als provincieraadslid
nog steeds aan die verkiesbaarheidsvereisten voldoet. Het is dus niet voldoende
dat de opvolger bij zijn installatie aan de verkiesbaarheidsvereisten
voldoet; vereist is daarenboven dat hij sedert zijn verkiezing daaraan ononderbroken
heeft voldaan.
Daar de provincieraad bij dit aanvullend onderzoek van de geloofsbrieven
een beslissing moet nemen over het behoud van de verkiesbaarheidsvereisten
ten aanzien van de opvolger, kan de provincieraad daarover enkel besluiten
wanneer de meerderheid van zijn leden, zoals bepaald in artikel 26,
eerste lid van het Provinciedecreet, aanwezig is.

HOOFDSTUK 2
Tegen de beslissing van de provincieraad over dit aanvullend onderzoek
staat krachtens artikel 13 van het Provinciedecreet beroep open bij de Raad
voor Verkiezingsbetwistingen.
c voorzitter
Krachtens artikel 8 van het Provinciedecreet verkiest de provincieraad onder
de provincieraadsleden van Belgische nationaliteit een voorzitter. De
verkiezing gebeurt op de installatievergadering bij gezamenlijke akte van
voordracht, dan wel binnen veertien dagen daaropvolgend in geval van afzonderlijke
voordracht. Bij openvallen van het voorzitterschap, bv. door
overlijden, ontslag of afzetting, wordt tot de nieuwe verkiezing overgegaan
op de eerstvolgende vergadering van de provincieraad volgens dezelfde
procedure.
Hierbij moet wel worden vermeld dat de akte van voordracht ook de einddatum
van het mandaat van de voorgedragen voorzitter kan vermelden alsook
de naam van degene(n) die hem zal (zullen) opvolgen gedurende de resterende
tijd van het mandaat. Alsdan vindt ook de opvolging van rechtswege
plaats ongeacht de reden waarom het mandaat een einde neemt.
1° Akte van voordracht
De akte van voordracht van een kandidaat-voorzitter moet worden ondertekend
door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de
verkiezingen deelnamen. Om ontvankelijk te zijn moet die akte van voordracht
tevens ondertekend zijn door een meerderheid van de personen die
op dezelfde lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaat. Telt de
lijst maar twee verkozenen dan volstaat de handtekening van één van hen.
Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Overtreding
van dit verbod heeft in alle akten van voordracht de ongeldigheid tot gevolg
van alle handtekeningen die in strijd met dit voorschrift werden geplaatst.
Artikel 8, § 1, eerste lid in fine van het Provinciedecreet voorziet in een specifieke
sanctie voor diegenen die meer dan één akte van voordracht ondertekenen.
Een verkozene die toch meer dan één voordrachtakte ondertekent,
kan voor de duur van de zittingsperiode van de provincieraad niet worden
benoemd of verkozen als gedeputeerde, voorzitter van de provincieraad,
voorzitter van een commissie en kan de provincie niet vertegenwoordigen of
namens de provincie een mandaat bekleden in provinciaal extern verzelfstandigde
agentschappen of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen.
Als de betrokkene al een dergelijk mandaat bekleedt, vervalt dat
van rechtswege.
Aanstelling
Deel III
Art. 8
43

Deel III
44
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
De akte wordt uiterlijk binnen acht dagen voor de installatievergadering van
de provincieraad aan de provinciegriffier overhandigd.
Bij akte van voordracht is er als zodanig geen stemming. Na de eedaflegging
van de provincieraadsleden overhandigt de provinciegriffier de akte van
voordracht aan de voorzitter van de installatievergadering. Luidens artikel 8,
§ 2 van het Provinciedecreet onderzoekt deze laatste alsdan de ontvankelijkheid
van deze akte. Enkel de handtekeningen van de provincieraadsleden die
eed hebben afgelegd, met inbegrip van de reeds beëdigde opvolgers, worden
in aanmerking genomen. Is de akte ontvankelijk dan wordt de voorgedragen
kandidaat-voorzitter van de provincieraad verkozen verklaard.
2° Afzonderlijke voordracht
Als er geen ontvankelijke akte van voordracht is, dan wordt binnen de veertien
dagen na de installatievergadering overgegaan tot verkiezing van de
voorzitter.
De provincieraadsleden kunnen alsdan voor de verkiezing van de voorzitter
kandidaten voordragen. Zij zijn daartoe evenwel niet verplicht.
Hiervoor moet, luidens artikel 8, § 3, derde lid van het Provinciedecreet, een
gedagtekende akte van voordracht bezorgd worden aan de provinciegriffier
en wel uiterlijk drie dagen vóór de vergadering waarop de verkiezing van de
voorzitter zal plaatshebben.
Om ontvankelijk te zijn moet dergelijke akte van voordracht ten minste ondertekend
zijn door een meerderheid van de personen die op de lijst met
hetzelfde letterwoord werden verkozen als de voorgedragen kandidaat.
Telt de lijst maar twee verkozenen dan volstaat de handtekening van één van
hen.
Het voorgaande sluit niet uit dat provincieraadsleden die gekozen zijn op een
andere lijst de voordrachtakte mee ondertekenen.
Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Overtreding
van dit verbod heeft in alle akten van voordracht de ongeldigheid tot gevolg
van alle handtekeningen die in strijd met dit voorschrift werden geplaatst.
Eveneens is de bovenvermelde sanctie van toepassing.
Luidens artikel 8, § 3 van het Provinciedecreet is de kandidaat die de volstrekte
meerderheid van de stemmen heeft behaald, verkozen. Zo niet heeft
een tweede stemronde plaats. Daarin wordt gestemd op de twee kandidaten
die in de eerste stemronde de meeste stemmen hebben behaald. Bij staking
van stemmen in de eerste stemronde komt de kandidaat die bij de provincieraadsverkiezingen
procentueel de meeste naamstemmen in verhouding
tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving
heeft behaald in aanmerking voor de tweede stemronde. Bij deze herstem-

HOOFDSTUK 2
ming is de kandidaat die de meerderheid van de stemmen heeft behaald
verkozen tot voorzitter. Bij staking van stemmen in deze tweede stemronde
is de kandidaat die bij de provincieraadsverkiezingen procentueel de meeste
naamstemmen in verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen
in de kiesomschrijving heeft behaald, verkozen tot voorzitter. Daarnaast
sluit dezelfde bepaling herstemming uit, wanneer er maar één kandidaat
voor het te begeven mandaat is voorgedragen en deze kandidaat bij de eerste
stembeurt niet de volstrekte meerderheid haalde; dan is zijn kandidatuur
meteen verworpen.
Als de naamstemmen bepalend zijn en de kandidaten een gelijk percentage aan naamstemmen
hebben behaald, is alsdan de kandidaat verkozen van wie de lijst bij de provincieraadsverkiezingen
procentueel de meeste stemmen in de kiesomschrijving heeft behaald.
Krachtens artikel 44, § 4 van het Provinciedecreet moet ieder die het mandaat
van voorzitter van de provincieraad uitoefent of waarneemt beschikken
over de kennis van de bestuurstaal die vereist is voor de uitoefening van het
mandaat.
Door zijn verkiezing bestaat het vermoeden dat de voorzitter de vereiste
taalkennis bezit. Een provincieraadslid kan met het oog op de weerlegging
van dit vermoeden daartoe wel, overeenkomstig artikel 44, § 4 van het Provinciedecreet,
een verzoek inleiden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
B DePutAtIe
Na de zesjaarlijkse vernieuwing van de raad verkiest de provincieraad de
gedeputeerden voor een termijn van zes jaar onder de provincieraadsleden.
De gedeputeerden worden verkozen op basis van een gezamenlijke
akte van voordracht, dan wel voordracht van kandidaten voor het te begeven
mandaat.
De gezamenlijke akte van voordracht van de kandidaat-gedeputeerden
moet ondertekend worden door meer dan de helft van de verkozenen op
de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen. Om ontvankelijk te zijn
moet die gezamenlijke akte van voordracht voor elk van de kandidaatgedeputeerden
tevens ondertekend zijn door een meerderheid van de
personen die op dezelfde lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaten.
Bij gezamenlijke akte van voordracht is er als zodanig geen
stemming. Is deze akte ontvankelijk dan worden de voorgedragen kandidaat-gedeputeerden
verkozen verklaard.
Aanstelling
Deel III
Art. 44, § 4
45

Art. 45
Deel III
46
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
Als er geen ontvankelijke gezamenlijke akte van voordracht is, wordt binnen
de veertien dagen na de installatievergadering overgegaan tot afzonderlijke
verkiezing. De provincieraadsleden kunnen alsdan voor de verkiezing
van de gedeputeerden kandidaten voordragen. De kandidaten die de
volstrekte meerderheid van stemmen hebben behaald, zijn verkozen. Zo
niet heeft een tweede stemronde plaats. Daarin wordt gestemd op de
twee kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen hebben
behaald.
Behalve in voorkomend geval de gedeputeerde van rechtswege, verkiest de
provincieraad de gedeputeerden onder de provincieraadsleden. Het prerogatief
van de raad om de gedeputeerden te verkiezen naar zijn inzicht, wordt
verder slechts beperkt door artikel 69, laatste lid van het Provinciedecreet
dat bepaalt dat een afgezette gedeputeerde eerst na verloop van twee jaar
opnieuw in die functie kan worden aangesteld.
Hierbij moet wel worden vermeld dat de gezamenlijke akte van voordracht
of de afzonderlijke akte van voordracht ook de einddatum van het mandaat
van de voorgedragen gedeputeerde(n) kan vermelden alsook de naam van
degene die hem (hen) zal (zullen) opvolgen gedurende de resterende tijd van
het mandaat. Alsdan vindt ook de opvolging van rechtswege plaats ongeacht
de reden waarom het mandaat een einde neemt.
Elk regelmatig verkozen provincieraadslid kan tot gedeputeerde verkozen
worden; het is evenwel niet vereist dat dit provincieraadslid reeds de eed
heeft afgelegd. Het mandaat van provincieraadslid wordt immers rechtstreeks
door de kiezer verleend, daar waar de eedaflegging het provincieraadslid
de bevoegdheid verleent om dit mandaat uit te oefenen. De stemmen
uitgebracht op een regelmatig verkozen provincieraadslid dat de eed
nog niet eerder had afgelegd, zijn derhalve geldig.
a voordracht
De gedeputeerden worden verkozen op basis van een gezamenlijke akte
van voordracht, dan wel voordracht van kandidaten voor het te begeven
mandaat.
1° Gezamenlijke akte van voordracht
De gezamenlijke akte van voordracht van de kandidaat-gedeputeerden
moet ondertekend worden door meer dan de helft van de verkozenen op de
lijsten die aan de verkiezingen deelnamen. Om ontvankelijk te zijn moet die

HOOFDSTUK 2
gezamenlijke akte van voordracht voor elk van de kandidaat-gedeputeerden
tevens ondertekend zijn door een meerderheid van de personen die op dezelfde
lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaten. Telt de lijst
maar twee verkozenen, dan volstaat de handtekening van één van hen.
Niemand kan meer dan één gezamenlijke akte van voordracht ondertekenen.
Overtreding van dit verbod heeft in alle akten van voordracht de ongeldigheid
tot gevolg van alle handtekeningen die in strijd met dit voorschrift
werden geplaatst.
Artikel 45, § 1, eerste lid in fine van het Provinciedecreet voorziet in een
specifieke sanctie voor diegenen die meer dan één akte van voordracht ondertekenen.
Een verkozene die toch meer dan één voordrachtakte ondertekent,
kan voor de duur van de zittingsperiode van de provincieraad niet worden
benoemd of verkozen als gedeputeerde, voorzitter van de provincieraad,
voorzitter van een commissie en kan de provincie niet vertegenwoordigen of
namens de provincie een mandaat bekleden in provinciaal extern verzelfstandigde
agentschappen of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen.
Als de betrokkene al een dergelijk mandaat bekleedt, vervalt dat
van rechtswege.
De gezamenlijke akte van voordracht wordt uiterlijk binnen acht dagen voor
de installatievergadering van de provincieraad aan de provinciegriffier overhandigd.
Deze bezorgt daarvan een afschrift aan de uittredende voorzitter
van de raad.
De gezamenlijke akte van voordracht is enkel ontvankelijk indien de voordracht
betrekking heeft op personen van verschillend geslacht. De gezamenlijke
akte kan tevens de einddatum van het mandaat van een kandidaatgedeputeerde
vermelden, alsook de naam van diegene die hem zal opvolgen
voor de resterende duurtijd van het mandaat.
2° Afzonderlijke voordracht
Als er geen ontvankelijke gezamenlijke akte van voordracht is, wordt binnen
de veertien dagen na de installatievergadering overgegaan tot afzonderlijke
verkiezing.
De provincieraadsleden kunnen alsdan voor de verkiezing van de gedeputeerden
kandidaten voordragen. Zij zijn daartoe evenwel niet verplicht.
Hiervoor moet, luidens artikel 45, § 3, derde lid van het Provinciedecreet,
voor elk te begeven mandaat een gedagtekende akte van voordracht worden
bezorgd aan de provinciegriffier en wel uiterlijk drie dagen vóór de vergadering
waarop de verkiezing van de deputatie zal plaatshebben.
Aanstelling
Deel III
Art. 45, § 3
47

Art. 45, § 2
Art. 50, § 1
Deel III
48
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
Om ontvankelijk te zijn, moet de meerderheid van hen die verkozen zijn op
dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat deze voordrachtakte hebben
ondertekend.
Telt de lijst maar twee verkozenen, dan volstaat de handtekening van één
onder hen.
Het voorgaande sluit niet uit dat provincieraadsleden die gekozen zijn op een
andere lijst de voordrachtakte mee ondertekenen.
Onverminderd de gezamenlijke akte van voordracht, kan geen enkele verkozene
voor hetzelfde mandaat van gedeputeerde meer dan één voordrachtakte
ondertekenen. Overtreding van dit verbod heeft in alle akten van voordracht
de ongeldigheid tot gevolg van alle handtekeningen die in strijd met
dit voorschrift werden geplaatst. Eveneens is de bovenvermelde sanctie van
toepassing.
Wanneer de schriftelijk voorgedragen kandidaturen niet volstaan om de deputatie
volledig samen te stellen, kunnen op de zitting zelf nog mondeling
kandidaten worden voorgedragen. Indien evenwel voor elk te begeven mandaat
schriftelijk een kandidaat of kandidaten zijn voorgedragen, dan zijn ter
zitting mondelinge voordrachten uitgesloten, zelfs indien voor een mandaat
geen van de schriftelijk voorgedragen kandidaten de vereiste meerderheid
bekomt. Het is dus strijdig met artikel 45, § 3 op de zitting mondeling kandidaten
voor te dragen nadat de raad de schriftelijk voorgedragen kandidatu(u)r(en)
voor een bepaald ambt van gedeputeerde heeft afgewezen. Niets belet
overigens een afgewezen kandidaat voor hetzelfde ambt van gedeputeerde
opnieuw schriftelijk aan de raad voor te dragen. Deze bepaling beoogt immers,
voornamelijk bij de installatie van de nieuwe provincieraden, te vermijden
dat provincieraadsleden hun partij of lijst de rug zouden toekeren
om, meestal in ruil voor een mandaat van gedeputeerde, te zorgen voor een
alternatieve meerderheid.
b verkiezing
Op grond van artikel 45, § 2 van het Provinciedecreet heeft bij gezamenlijke
akte van voordracht de verkiezing van de gedeputeerden plaats in de installatievergadering
die volgt op de vernieuwing van de provincieraad. Bij afzonderlijke
akten van voordracht wordt krachtens artikel 45, § 3 van het
Provinciedecreet binnen de veertien dagen na de installatievergadering overgegaan
tot de verkiezing van de gedeputeerden. In elk ander geval heeft de
verkiezing van de gedeputeerde, luidens artikel 50, § 1 van het Provinciedecreet,
plaats binnen de twee maanden na het openvallen van de plaats, of bij
gebreke van ontvankelijke gezamenlijke akte van voordracht binnen deze
termijn, op de eerste daaropvolgende vergadering van de provincieraad.

HOOFDSTUK 2
Naar verkiezingstijdstip is er dus een onderscheid tussen de aanstelling van
de nieuwe gedeputeerden, na de zesjaarlijkse vernieuwing van de raad, gekozen
voor een termijn van zes jaar en elk ander geval dat aanleiding geeft
tot het openvallen van een mandaat van gedeputeerde, zoals overlijden, ontslag,
vervallenverklaring of afzetting van een in dienst zijnde gedeputeerde.
De bij de verkiezing in acht te nemen procedure is echter in beide gevallen
identiek.
Onder voorbehoud van een latere geldigverklaring van de verkiezingen, een
ongeldigverklaring daarvan of een wijziging van de zetelverdeling, heeft de
installatievergadering van de provincieraadsleden die volgt op de vernieuwing
van de provincieraden zoals gezegd plaats op de eerste werkdag van
de maand december van het verkiezingsjaar (zie blz. 40).
Daarbuiten zal de raad binnen de twee maanden na het definitief openvallen
van een mandaat van gedeputeerde overgaan tot de verkiezing van een
opvolger. Bij ontslag van een gedeputeerde kan de raad die kennisgenomen
heeft van dit ontslag evenwel in de opvolging voorzien van de ontslagnemende
gedeputeerde vóór zijn mandaat een einde neemt, in zoverre de
eedaflegging en de installatie van de nieuwe gedeputeerde niet plaatsheeft
vóór de datum waarop het ontslag effectief ingaat.
Alhoewel de voorzitter de verplichting heeft dit punt op de agenda in te schrijven, en de
provincieraad verplicht is te voorzien in de opvolging van de ontslagnemende gedeputeerde
binnen de twee maanden, bestaat de enige dwangmaatregel erin dat de toezichthouden de
overheid een bijzonder commissaris zendt. Dit laatste zal eerder uitzonderlijk zijn, daar
enerzijds een ontslagnemende gedeputeerde, luidens artikel 49 van het Provinciedecreet,
zijn mandaat dient uit te oefenen tot de aanstelling van zijn opvolger en anderzijds artikel
50 van het Provinciedecreet betreffende de plaatsvervanging van een om welke reden ook
verhinderde gedeputeerde steeds toepassing kan vinden.
c vormvereisten
Enerzijds zijn voor de verkiezingen van de deputatie de vormvoorschriften
van toepassing die gelden voor elke beraadslaging en besluitvorming van de
provincieraad (zie blz. 48) en deels hernomen zijn in artikel 45, § 3, vijfde lid
van het Provinciedecreet. Anderzijds schrijft het zesde lid van dit artikel voor
de herstemming een afwijkende regeling voor.
De besprekingen en de verkiezing zelf van de gedeputeerden hebben plaats
in openbare vergadering. Als evenwel in de discussie buitenstaanders of het
privéleven van de provincieraadsleden ter sprake komen, moet de bespreking
in besloten vergadering verdergezet worden. Discussies over de politieke
opvattingen van de provincieraadsleden of over de handelingen die zij
in of bij de uitoefening van hun ambt hebben gesteld, hebben daarentegen in
openbare vergadering plaats.
Aanstelling
Deel III
Art. 45, § 3
49

Art. 45, § 2
Deel III
50
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
d stemming
Bij gezamenlijke akte van voordracht is er als zodanig geen stemming. Na
de eedaflegging van de provincieraadsleden overhandigt de provinciegriffier
de gezamenlijke akte van voordracht aan de voorzitter. Luidens artikel 45,
§ 2 onderzoekt de voorzitter alsdan de ontvankelijkheid van deze akte. Enkel
de handtekeningen van de provincieraadsleden die de eed hebben afgelegd,
met inbegrip van de reeds beëdigde opvolgers, worden in aanmerking genomen.
Is de akte ontvankelijk dan worden de voorgedragen kandidaat-gedeputeerden
verkozen verklaard en is het aantal gedeputeerden vastgelegd tot
de eerstvolgende volledige vernieuwing van de provincieraad (zie blz. 48).
Bij afzonderlijke voordrachten is luidens artikel 45, § 3, vijfde lid van het
Provinciedecreet de stemming zelf geheim en geschiedt ze in zoveel afzonderlijke
stemronden als er gedeputeerden te kiezen zijn. Ongeldig is de
verkiezing van alle gedeputeerden in één en dezelfde stemronde of in zoveel
stemronden als er kandidaten zijn voor een beschikbare plaats, en uiteraard
de verkiezing van meer gedeputeerden dan er mandaten te begeven zijn.
Alle regelmatig verkozen provincieraadsleden die de eed hebben afgelegd,
nemen deel aan deze stemming. De deelname van een onverkiesbaar provincieraadslid
aan de verkiezing kan een grond tot nietigheid zijn, bijv. wanneer
de stem van het onverkiesbaar provincieraadslid hierbij doorslaggevend
is geweest. Een niet regelmatig samengestelde provincieraad kan
evenmin geldig overgaan tot de verkiezing van de gedeputeerden.
Artikel 27, § 1, 1° van het Provinciedecreet dat de provincieraadsleden verbiedt
aan beraadslagingen en stemmingen deel te nemen waarbij zij een
rechtstreeks en persoonlijk belang hebben, is hier niet van toepassing. Bij de
uitoefening van een politiek recht is er immers geen sprake van zo’n belang.
Als er geen ontvankelijke gezamenlijke akte van voordracht is, wordt binnen
de veertien dagen na de installatievergadering overgegaan tot afzonderlijke
verkiezing.
Luidens artikel 45, § 3, zesde lid van het Provinciedecreet zijn kandidaten
die de volstrekte meerderheid van stemmen hebben behaald, verkozen. Zo
niet heeft een tweede stemronde plaats. Daarin wordt gestemd op de twee
kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen hebben behaald.
Bij staking van stemmen in de eerste stemronde komt de kandidaat die bij
de provincieraadsverkiezingen procentueel de meeste naamstemmen in verhouding
tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving
heeft behaald in aanmerking voor de tweede stemronde. Bij deze
herstemming is de kandidaat die de meerderheid van de stemmen heeft behaald
verkozen tot gedeputeerde. Bij staking van stemmen is de kandidaat
die bij de provincieraadsverkiezingen procentueel de meeste naamstemmen
in verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving
heeft behaald, verkozen tot gedeputeerde. Daarnaast sluit de-

HOOFDSTUK 2
zelfde bepaling herstemming uit, wanneer er maar één kandidaat voor het
te begeven mandaat is voorgedragen en deze kandidaat bij de eerste stembeurt
niet de volstrekte meerderheid haalde; dan is zijn kandidatuur meteen
verworpen. Voor het overige is bij herstemming artikel 36 van het Provinciedecreet
dienovereenkomstig van toepassing.
Als de naamstemmen bepalend zijn en de kandidaten een gelijk percentage
aan naamstemmen in verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte
stemmen in de kiesomschrijving hebben behaald, is alsdan de kandidaat
verkozen van wie de lijst bij de provincieraadsverkiezingen procentueel de
meeste stemmen in verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte
stemmen in de kiesomschrijving heeft behaald.
Hierbij dient nog aangetekend te worden dat bij schriftelijk voorgedragen
kandidaturen enkel de stemmen uitgebracht op de voorgedragen kandidaten
geldig zijn; stemmen uitgebracht op niet voorgedragen provincieraadsleden
zijn ongeldig en worden bij de berekening van de vereiste meerderheid niet
in aanmerking genomen. Hetzelfde geldt bij mondelinge voordracht van
kandidaten, althans wanneer voorafgaandelijk aan de stemming de mondeling
voorgedragen kandidaten uitdrukkelijk zijn aangegeven. Zijn er noch
schriftelijk noch mondeling kandidaten voorgedragen, dan behouden de provincieraadsleden
de vrije keuze om hun stem op gelijk welk provincieraadslid
uit te brengen.
e gedeputeerde van rechtswege
Krachtens artikel 44, § 2 van het Provinciedecreet moet de deputatie uit
personen van verschillend geslacht bestaan.
Indien na de verkiezing van de deputatie dit college aldus niet rechtsgeldig
is samengesteld, moet de laatst verkozen gedeputeerde in rang van rechtswege
vervangen worden door het op dezelfde lijst verkozen provincieraadslid
van het andere geslacht met procentueel de meeste naamstemmen in
verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving.
Als verschillende provincieraadsleden van het andere geslacht
procentueel een gelijk aantal naamstemmen hebben behaald, geniet het
provincieraadslid dat de meeste naamstemmen heeft behaald voorrang onder
die provincieraadsleden.
Als er geen verkozen provincieraadslid van het andere geslacht op die lijst
voorkomt, wordt die gedeputeerde vervangen door het niet-verkozen provincieraadslid
van het andere geslacht met procentueel de meeste naamstemmen
in verhouding tot het totale aantal geldig uitgebrachte stemmen in de
kiesomschrijving op die lijst. Als verschillende niet-verkozen provincieraadsleden
van het andere geslacht procentueel een gelijk aantal naamstemmen
hebben behaald, geniet het provincieraadslid dat de meeste naamstemmen
heeft behaald voorrang onder die provincieraadsleden.
Aanstelling
Deel III
Art. 44, § 2
51

Art. 44, § 4
Art. 45, § 4
Deel III
52
Aanstelling
HOOFDSTUK 2
Artikel 44, § 2, derde lid van het Provinciedecreet voorziet nog in een specifieke
regeling voor deze vervanging, wanneer de laatst verkozen gedeputeerde
in rang bij de verkiezing van de provincieraadsleden verkozen werd
op een lijst die maar één kandidaat bevat.
f taalkennis
Krachtens artikel 44, § 4 van het Provinciedecreet moet ieder die het mandaat
van gedeputeerde uitoefent of waarneemt beschikken over de kennis
van de bestuurstaal die vereist is voor de uitoefening van het mandaat.
Door zijn verkiezing bestaat het vermoeden dat de gedeputeerde de vereiste
taalkennis bezit. Een provincieraadslid kan met het oog op de weerlegging
van dit vermoeden daartoe wel, overeenkomstig artikel 44, § 4 van het Provinciedecreet,
een verzoek inleiden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
g rangorde
Artikel 45, § 4 stelt dat de rang van de gedeputeerden bepaald wordt door
de rangorde op de gezamenlijke akte van voordracht. Bij afzonderlijke verkiezing
wordt de rang bepaald door de volgorde van de stemmingen, d.w.z.
de orde waarin de gedeputeerden verkozen werden tijdens hun jongste verkiezing.
De rangorde als gedeputeerde wordt dus niet vastgesteld op grond
van de als gedeputeerde verworven dienstanciënniteit.
De laatst verkozen gedeputeerde neemt bijgevolg rang in na degene die voor
hem tot gedeputeerde werd verkozen, bv. bij overlijden van de eerste gedeputeerde
wordt de dan gekozen gedeputeerde geen eerste gedeputeerde,
maar wordt de tweede gedeputeerde automatisch eerste, en neemt de nieuwe
gedeputeerde de allerlaatste rang in.
De gedeputeerden die van rechtswege een andere gedeputeerde opvolgen
wegens voorziene einddatum van het mandaat (zie blz. 51) of wegens gebrek
aan personen van verschillend geslacht in de deputatie (zie blz. 51) nemen
rang in naar volgorde van hun verkiezing of benoeming.
De provincieraad kan de aldus bepaalde rangorde niet meer wijzigen. Evenmin
kunnen de gedeputeerden zelf, bv. na onderling overleg, deze rangorde
wijzigen.
Uitzondering hierop is de mogelijkheid om krachtens artikel 50, § 1, derde
lid, in een akte van voordracht van een gedeputeerde die tussentijds wordt
verkozen aan te geven dat die de rangorde van zijn voorganger behoudt.
Het Provinciedecreet verbindt aan deze rangorde geen prerogatieven.

3 eedAflegging
HOOFDSTUK 3
De installatie of aanstelling van de provincieraadsleden, zowel van de gekozen
provincieraadsleden als in voorkomend geval van de opvolgers, bestaat
in het afleggen van de voorgeschreven eed. Gedeputeerden leggen
vooraleer hun ambt te aanvaarden dezelfde eed af. Het afleggen van de
eed is een noodzakelijke voorwaarde voor de uitoefening van het mandaat
of het ambt.
De eedaflegging gebeurt in handen van de voorzitter in openbare vergadering
van de provincieraad. Ze bestaat in het uitspreken van de voorgeschreven
eedformule.
A DrAAgWIjDte
De installatie of aanstelling van de provincieraadsleden, zowel van de gekozen
provincieraadsleden als in voorkomend geval van de opvolgers, bestaat
in het afleggen van de bij artikel 7, § 3 van het Provinciedecreet voorgeschreven
eed.
De vertrouwenspersoon die een gehandicapt provincieraadslid bijstaat in de
uitoefening van zijn mandaat, is evenwel niet gehouden tot de eedaflegging.
Gedeputeerden leggen vooraleer hun ambt te aanvaarden dezelfde eed af.
Het afleggen van de eed is een noodzakelijke voorwaarde voor de uitoefening
van het mandaat of het ambt.
B ProvIncIerAADsleDen
De provincieraadsleden, dus zowel de nieuwgekozen provincieraadsleden als
eventuele opvolgers, leggen luidens artikel 7, § 3 van het Provinciedecreet
de eed af in openbare vergadering in handen van de (uittredende) voorzitter
van de provincieraad. De eed afgelegd in besloten vergadering is ongeldig en
vatbaar voor nietigverklaring door de toezichthoudende overheid of de Raad
van State.
De voorzitter van de installatievergadering, d.w.z. de uittredende voorzitter,
die herkozen is als provincieraadslid, legt de eed af in handen van het provincieraadslid
dat de meeste anciënniteit bezit of bij gelijke anciënniteit in
handen van de oudste onder hen. Wanneer de voorzitter nalaat de eed af te
nemen, wordt de eed afgenomen door een gedeputeerde volgens hun rangorde.
Eedaflegging
Deel III
Art. 7
53

Art. 46
Art. 7, 46
Deel III
54
Eedaflegging
HOOFDSTUK 3
Bij het voorgaande moet worden aangeduid dat bij de installatievergadering de uittredende
voorzitter in regel de aftredende voorzitter is. Indien de uittredende voorzitter de installatievergadering
niet kan voorzitten, wordt ze voorgezeten door een uittredend lid van de
provincieraad dat opnieuw verkozen werd, en dat de hoogste anciënniteit als provincieraadslid
bezit, of bij gelijke anciënniteit de oudste onder hen.
Zolang het provincieraadslid de eed niet heeft afgelegd kan het zijn functie
niet opnemen en derhalve niet deelnemen aan de beraadslagingen van de
raad. De eedaflegging is voor het provincieraadslid de eerste echte bestuurshandeling
die het te verrichten heeft.
De beëdiging van een provincieraadslid is niet het voorwerp van een beraadslaging
door de provincieraad. Artikel 26, eerste lid van het Provinciedecreet
dat voorschrijft dat de provincieraad enkel geldig kan beraadslagen en besluiten
wanneer de meerderheid van de zittinghebbende leden aanwezig is,
is bij de eedaflegging dus niet van toepassing.
c geDePuteerDen
De eedaflegging van de gedeputeerden heeft plaats in openbare vergadering
van de provincieraad. Dit gebeurt in regel in handen van de voorzitter.
In de praktijk zal de gedeputeerde onmiddellijk na zijn verkiezing zijn eed
afleggen in de provincieraad.
Dit laatste is evenwel geen wettelijk voorschrift. Integendeel, artikel 46, § 2
van het Provinciedecreet bepaalt zelfs dat een gedeputeerde pas kan worden
geacht zijn ambt niet te aanvaarden als hij na twee opeenvolgende uitnodigingen
tot het afleggen van de eed te hebben ontvangen, zich zonder
wettige reden daarvan onthoudt. De eed die een gedeputeerde aflegt in een
latere vergadering is dus niet ongeldig.
Het voorgaande geldt eveneens voor de gedeputeerde die in de loop van de
zittijd van de raad verkozen wordt.
Wel blijven overeenkomstig artikel 47 van het Provinciedecreet de uittredende gedeputeerden
na een volledige vernieuwing van de provincieraad in functie tot de installatie van de
nieuwe deputatie heeft plaatsgevonden.
D eeDformule
De eedaflegging bestaat in het uitspreken van de respectievelijk bij artikel
7, § 3 en 46, § 1 van het Provinciedecreet voorgeschreven eedformule: “lk
zweer de verplichtingen van mijn mandaat trouw na te komen”.
De voorgeschreven eedformule moet uitgesproken worden zonder toevoegingen
of weglatingen, en zonder daarbij enig voorbehoud te maken, zo niet

HOOFDSTUK 3
zou de eedaflegging door de toezichthoudende overheid kunnen vernietigd
worden. Bovendien kan de voorzitter weigeren een provincieraadslid te installeren
wanneer het bij zijn eedaflegging niet de wettelijke eedformule gebruikt
of voorbehoud maakt.
Bij de eedaflegging is het gebruikelijk dat de eedformule rechtstaand,
blootshoofds en met geheven en ontblote rech terhand uitgesproken wordt.
De niet-naleving van deze vormelijkheden tast echter de geldigheid van de
eedaflegging niet aan.
e tAAl
Daar de eedaflegging een bestuurshandeling is, mag zij in het Nederlands
taalgebied, als handeling van een bestuurder, alleen in het Nederlands verricht
worden. In het Nederlands taalgebied, zoals vastgesteld bij artikel 4
van de gecoördineerde Grondwet, is het Nederlands de officiële taal, en voor
die bestuurders bovendien de enige bestuurstaal en dus de enige taal waarin
zij de eed kunnen afleggen; afwijkingen van de regel — het Nederlands is
de bestuurstaal — gelden immers enkel ten voordele en meestal op uitdrukkelijke
aanvraag van de bestuurden, niet voor de bestuurders.
Wanneer aldus voor de eedaflegging een bepaalde taal moet worden gebruikt,
dan is het evenmin toegelaten de eed af te leggen in de twee talen.
Eedaflegging
Deel III
55

Art. 14
Deel III
56
HOOFDSTUK 4
4 Verhindering en
plAAtsVerVAnging
A ProvIncIerAADsleDen
Provincieraadsleden worden tijdelijk als verhinderd beschouwd en moeten
vervangen worden indien:
- zij om medische redenen gedurende drie opeenvolgende vergaderingen
van de provincieraad afwezig zijn gebleven en niet in staat zijn om zelf
een verzoek tot vervanging in te dienen;
- zij geschorst zijn op grond van de overeenkomstige toepassing van artikel
85 quater § 2 van de Gemeentekieswet.
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging?
Artikel 14 van het Provinciedecreet geeft een aantal situaties aan waarin
een provincieraadslid wegens een verwachte afwezigheid van lange duur als
verhinderd moet of kan worden beschouwd en zich om die reden in de uitoefening
van zijn mandaat moet of kan laten vervangen.
De volgende categorieën kunnen ter zake onderscheiden worden:
1° Verplichte vervanging wegens een verhindering van
rechtswege en in geval van schorsing
Op grond van artikel 14, 1° en 3° van het Provinciedecreet moet er verplicht
tot een tijdelijke vervanging overgegaan worden van:
– het provincieraadslid dat om medische redenen gedurende drie opeenvolgende
vergaderingen van de provincieraad afwezig is gebleven op de vergaderingen
van de raad en dat niet in staat is om zelf een verzoek tot
vervanging te richten tot de voorzitter van de provincieraad.
Het betrokken provincieraadslid behoudt uiteraard wel zijn mandaat, maar
moet vervangen worden vanaf de derde achtereenvolgende vergadering
van de raad waarop hij afwezig is gebleven en dit zolang hij afwezig blijft;
– het provincieraadslid dat geschorst is op grond van de overeenkomstige
toepassing van artikel 85quater, § 2 van de Gemeentekieswet. De betrokkene
moet vervangen worden gedurende de gehele periode waarin hij geschorst
is.
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
De provincieraad zal, alvorens hij overgaat tot de installatie van de plaatsvervanger,
steeds akte moeten nemen van het bestaan van de verhindering.
Na afloop van de verhindering moet de raad tevens kennisnemen van de beeindiging
van de periode van verhindering.
Bovendien moet de Vlaamse regering binnen 20 dagen in kennis gesteld
worden van de aanvang van de plaatsvervanging en van de identiteit van de
vervanger c.q. van de beëindiging van de plaatsvervanging.
2° De vervanging op verzoek wegens een bijzondere
oorzaak van verhindering
Een provincieraadslid kan zich bovendien, luidens artikel 14, 1°, 2° en 4° van
het Provinciedecreet, in de uitoefening van zijn mandaat laten vervangen:
– indien hij om medische redenen, om studieredenen of wegens een verblijf
in het buitenland gedurende een minimale termijn van twaalf weken niet
aanwezig kan zijn op de vergaderingen van de provincieraad.
Het betrokken provincieraadslid richt in dat geval een schriftelijk verzoek tot vervanging
tot de voorzitter van de provincieraad.
Bij het verzoek om vervanging wegens medische redenen moet een medisch attest van
maximaal 15 dagen oud gevoegd worden, dat tevens de minimale termijn van afwezigheid
om medische redenen aangeeft.
Bij een verzoek tot vervanging om studieredenen of verblijf in het buitenland moet een
attest gevoegd worden van de onderwijsinstelling of van de opdrachtgever.
Het provincieraadslid geeft in de vermelde gevallen zelf het tijdstip aan waarop hij zijn
vervanging wil laten ingaan en de duur van zijn afwezigheid, met dien verstande dat
deze minimaal twaalf weken moet bedragen. Het verhinderd provincieraadslid moet tijdens
de gehele periode van zijn afwezigheid vervangen worden.
– indien hij ouderschapsverlof wenst te nemen voor de geboorte of de adoptie
van een kind.
Het provincieraadslid dat ouderschapsverlof wenst te nemen moet een schriftelijk verzoek
tot vervanging richten tot de voorzitter van de provincieraad.
Hij wordt dan tijdelijk in de uitoefening van zijn mandaat vervangen, ten vroegste vanaf
de zesde week voor de vermoedelijke datum van de geboorte of van de adoptie en dit tot
op het einde van de negende week na de geboorte of adoptie. De gevraagde vervanging
zal alleszins ten vroegste een einde nemen op het einde van de negende week na de
geboorte of adoptie, ongeacht of de betrokken mandataris zich reeds heeft laten vervangen
vanaf de zesde week vóór de geboorte of adoptie dan wel slechts later. Het provincieraadslid
kan in deze situatie dan ook nooit vervroegd een einde stellen aan de vervanging.
Hij kan echter wel vragen dat de vervanging na de negende week verlengd
wordt met een periode die gelijk is aan deze gedurende welke hij het mandaat verder
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
57

Deel III
58
HOOFDSTUK 4
heeft uitgeoefend tijdens de periode van zes weken die de dag van de geboorte of adoptie
voorafgingen. Om deze verlenging te verkrijgen moet het provincieraadslid echter
opnieuw een schriftelijk verzoek richten tot de voorzitter.
In geval van geboorte of adoptie van een meerling, kan het verlof bovendien op verzoek
van het betrokken provincieraadslid verlengd worden met een periode van maximaal
twee weken.
– indien hij omwille van palliatief verlof of omwille van verlof voor bijstand of
verzorging van een zwaar ziek familielid tot en met de tweede graad of
van een zwaar ziek gezinslid gedurende een minimale termijn van twaalf
weken niet aanwezig kan zijn op de vergaderingen van de provincieraad.
Het palliatief verlof betreft elke vorm van medische, sociale, administratieve of psychologische
bijstand aan en verzorging van personen die lijden aan een ongeneeslijke ziekte
en die zich in een terminale fase bevinden.
Het begrip “zwaar ziek”, waarvan hierboven sprake, omvat elke ziekte of medische ingreep
die door de behandelende arts als ernstig wordt beschouwd en waarbij de arts
oordeelt dat elke vorm van sociale, familiale of emotionele bijstand of verzorging noodzakelijk
is voor het herstel.
Het verlof kan niet enkel genomen worden voor verzorging of bijstand aan een bloed- of
aanverwant tot en met de tweede graad, doch ook voor bijstand aan of verzorging van
een persoon waarmee de mandataris samenwoont doch die geen familie van hem is.
Het provincieraadslid dat palliatief verlof of verlof voor verzorging of bijstand wenst te
nemen richt een schriftelijk verzoek tot vervanging tot de voorzitter van de provincieraad.
Bij het verzoek moet een verklaring op erewoord gevoegd worden waarin het provincieraadslid
zich bereid verklaart om bijstand of verzorging te verlenen. De naam van
de patiënt hoeft niet te worden vermeld.
De hierboven vermelde opsomming van gevallen waarin een provincieraadslid
zich op zijn verzoek kan laten vervangen is limitatief.
In geen enkel ander dan de geciteerde gevallen is er een plaatsvervanging mogelijk. Een
provincieraadslid kan zich dus niet laten vervangen tijdens een kortstondige vakantie in het
buitenland, tijdens een kortstondige ziekte, tijdens examens, enz.
In de drie vermelde gevallen is de vervanging bovendien louter facultatief:
het provincieraadslid dat zich in een van de genoemde situaties bevindt kan
zich laten vervangen, doch is daartoe geenszins verplicht. De keuze berust
volledig bij hemzelf.
Een vervangen provincieraadslid blijft trouwens titularis van het mandaat.
Zodra de periode van vervanging verstreken is, heeft hij dus het recht om
zijn mandaat opnieuw op te nemen en persoonlijk uit te oefenen.
Een vervanging op verzoek mag nooit eerder gebeuren dan tijdens de eerste
provincieraadszitting die volgt op deze waarop de titularis zelf als provincieraadslid
geïnstalleerd werd.
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
De provincieraad moet, alvorens hij overgaat tot de installatie van een
plaatsvervanger, steeds akte nemen van het bestaan van de verhindering.
De raad moet zich hierbij in principe beperken tot het louter kennisnemen van de mededeling
van het provincieraadslid dat hij verhinderd is en van het verzoek van dit provincieraadslid
om gedurende de periode van verhindering vervangen te worden. De provincieraad
kan geen opportuniteitsoordeel uitspreken over de gevraagde vervanging en kan deze vervanging
niet weigeren indien de bij artikel 14 van het Provinciedecreet gestelde voorwaarden
vervuld zijn. Anders zal het echter zijn indien de raad moet vaststellen dat de bij artikel
14 gestelde voorwaarden niet vervuld zijn; in dat geval kan de raad weigeren in de
vervanging van het provincieraadslid te voorzien.
De vervanging wordt slechts effectief op het ogenblik waarop de plaatsvervanger
tijdens een openbare vergadering van de provincieraad de voorgeschreven
eed heeft afgelegd.
De Vlaamse regering moet van deze eedaflegging in kennis gesteld worden
binnen 20 dagen, te rekenen vanaf de dag na deze van de eedaflegging.
Bij het verstrijken van de periode van vervanging moet de provincieraad akte
nemen van de beëindiging van de verhindering. Ook hiervan moet de Vlaamse
regering in kennis gesteld worden binnen een periode van 20 dagen die
ingaat de dag volgend op deze waarop de verhindering een einde nam.
b Wie vervangt?
Tot de plaatsvervanging van een provincieraadslid moet steeds de eerste opvolger
van zijn lijst worden opgeroepen. Slechts indien deze niet aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden
voldoet, zich in een situatie van onverenigbaarheid
bevindt of zou verzaken aan de plaatsvervanging, kan de tweede opvolger
van de lijst, en zo vervolgens, worden opgeroepen.
De plaatsvervanger geniet tijdens de periode van vervanging dezelfde rechten
en prerogatieven als het provincieraadslid dat hij vervangt, tenminste
binnen het strikte kader van de uitoefening van het mandaat van provincieraadslid.
Zo houdt bv. de vervanging van een provincieraadslid niet in dat de plaatsvervanger de betrokkene
tevens van rechtswege zou mogen vervangen in de uitoefening van het mandaat
van gedeputeerde of het mandaat van voorzitter waarmee het betrokken provincieraadslid
tevens bekleed is.
De plaatsvervanging verhindert ten slotte het recht van opvolging niet en
doet geen afbreuk aan de rang van de plaatsvervanger als opvolger. Indien
dus tijdens de duur van de plaatsvervanging door de eerste opvolger het
mandaat van een effectief provincieraadslid van dezelfde lijst definitief vacant
zou worden, dan komt het recht van opvolging aan de plaatsvervanger
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
Art. 16
59

Art. 8, § 4
Art. 69
Deel III
60
HOOFDSTUK 4
toe en moet daarna de tweede of volgende opvolger als tijdelijk plaatsvervanger
geïnstalleerd worden.
B voorzItter
De voorzitter van de provincieraad wordt tijdelijk als verhinderd beschouwd
om zijn mandaat uit te oefenen en moet vervangen worden indien:
- hij als provincieraadslid als verhinderd wordt beschouwd en/of om zijn
tijdelijke vervanging heeft gevraagd;
- hij tuchtrechtelijk geschorst is in de uitoefening van zijn voorzittersmandaat.
Zijn plaatsvervanger wordt in deze gevallen aangeduid door verkiezing.
Is de voorzitter om een andere reden tijdelijk afwezig of moet hij afwezig
blijven bij de beraadslaging en de besluitvorming over bepaalde aangelegenheden,
dan wordt hij vervangen door de ondervoorzitter.
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging?
Buiten de gevallen waarin hij zich in de uitoefening van zijn mandaat van
provincieraadslid kan laten vervangen of moet worden vervangen — en die
voor de voorzitter tot gevolg hebben dat hij eveneens verhinderd moet geacht
worden om zijn mandaat van voorzitter uit te oefenen — bestaan er
voor de voorzitter enkele situaties waarin hij zich specifiek in de uitoefening
van zijn mandaat van voorzitter kan of moet laten vervangen.
1° Verplichte vervanging in geval van schorsing
Krachtens artikel 8, § 4 van het Provinciedecreet moet de voorzitter van de
provincieraad verplicht tijdelijk in de uitoefening van dit mandaat vervangen
worden indien hij tuchtrechtelijk geschorst is in de uitoefening van zijn mandaat
van voorzitter.
Een tuchtrechtelijke schorsing kan, op grond van artikel 69 van het Provinciedecreet, opgelegd
worden wegens kennelijk wangedrag of grove nalatigheid (zie blz. 91).
Een geschorste provincieraadsvoorzitter moet vervangen worden tijdens de gehele periode
waarin hij geschorst is.
De provincieraad zal, alvorens hij overgaat tot de verkiezing van de plaatsvervanger
van de geschorste voorzitter, akte moeten nemen van de schorsing
of verhindering. Na afloop van de schorsing of verhindering – en bijge-
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
volg van de periode van vervanging – zal de raad trouwens ook akte moeten
nemen van de beëindiging van de periode van schorsing of verhindering.
2° De vervanging wegens tijdelijke afwezigheid of
verhindering
Luidens artikel 8, § 4, tweede lid van het Provinciedecreet moet de voorzitter
verder ook bij een gewone tijdelijke afwezigheid of verhindering vervangen
worden.
Als een afwezigheid of verhindering in de zin van artikel 8, § 4, tweede lid
moeten die gevallen aangemerkt worden waarin de voorzitter slechts tijdelijk
afwezig is om elke andere dan de reeds hierboven vermelde redenen
evenals die gevallen waarin hij afwezig moet blijven bij de beraadslaging en
de besluitvorming over een bepaalde aangelegenheid omdat hij hierbij als
betrokken partij geldt.
Als een gewone tijdelijke afwezigheid of verhindering gelden o.m.:
- de gevallen waarin de voorzitter, bij toepassing van artikel 27, § 1 van het
Provinciedecreet, niet mag deelnemen aan een beraadslaging en stemming over aangelegenheden
waarbij hij te nauw betrokken wordt geacht;
- de gevallen waarin de voorzitter wegens jaarlijkse vakantie of kortstondige ziekte tijdelijk
afwezig is en ook de gevallen waarin hij, om welke reden dan ook, kortstondig de
provincieraadsvergadering wenst te verlaten.
Kunnen daarentegen bv. niet als een afwezigheid of verhindering in de zin van artikel 8,
§ 4, tweede lid van het Provinciedecreet beschouwd worden:
- de situatie waarin de voorzitter afwezig is wegens ouderschapsverlof;
- de gevallen waarin de voorzitter gevraagd heeft om als provincieraadslid vervangen te worden
omdat hij om medische redenen, studieredenen of verblijf in het buitenland gedurende
minstens twaalf weken niet aanwezig kan zijn op vergaderingen van de provincieraad;
- de situatie waarin de voorzitter geschorst is in de uitoefening van zijn voorzittersmandaat;
- de periode begrepen tussen de beëindiging van het mandaat van de voorzitter en de installatie
van de nieuwe voorzitter.
De voorzitter die tijdelijk afwezig of verhinderd is (of zal zijn) richt zijn verzoek
tot vervanging tot de provincieraad. De raad moet vervolgens, op grond
van artikel 8, § 4, laatste lid van het Provinciedecreet, akte nemen van het
bestaan van de verhindering.
Ook bij een tijdelijke afwezigheid of verhindering geldt als regel dat de voorzitter
vervangen moet worden tijdens de gehele periode van afwezigheid of
verhindering. Na afloop van die periode zal de provincieraad ook daarvan
akte moeten nemen.
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
Art. 8, § 4
61

Art. 8, § 4
Art. 8, § 4
Deel III
62
HOOFDSTUK 4
De vervanging mag de periode van afwezigheid of verhindering nooit overschrijden. Zo zal
de voorzitter die zich tijdens de behandeling van een bepaald agendapunt moet laten vervangen
wegens zijn te nauwe betrokkenheid bij dat punt onmiddellijk na de afhandeling
van dat agendapunt opnieuw de functie van voorzitter moeten opnemen.
b Wie vervangt?
1° Bij een verhindering van rechtswege, een vervanging
op verzoek wegens een bijzondere oorzaak van verhindering
en in geval van schorsing
Indien de voorzitter vervangen moet worden omdat hij van rechtswege als
verhinderd wordt beschouwd, omdat hij zelf om vervanging als provincieraadslid
gevraagd heeft wegens een expliciet door het Provinciedecreet erkende
bijzondere oorzaak van verhindering of omdat hij geschorst is, moet
de plaatsvervanger worden aangeduid door middel van verkiezing overeenkomstig
de regels die bij artikel 8, §§ 1 tot en met 3 van het Provinciedecreet
vastgesteld zijn voor de verkiezing van de voorzitter van de provincieraad.
Concreet betekent dit dus dat er tot de verkiezing van een waarnemende voorzitter moet
overgegaan worden indien de voorzitter:
- om medische redenen gedurende drie opeenvolgende vergaderingen van de provincieraad
afwezig is gebleven op de raadsvergaderingen en niet in staat is om zelf om vervanging
te vragen;
- als provincieraadslid geschorst is op grond van de overeenkomstige toepassing van artikel
85quater, § 2 van de Gemeentekieswet;
- zelf om zijn vervanging (ook als provincieraadslid) gevraagd heeft omdat hij om medische
redenen, studieredenen of een verblijf in het buitenland gedurende minstens twaalf
weken niet aanwezig kan zijn op de raadsvergaderingen, omdat hij ouderschapsverlof
wenst te nemen of omdat hij omwille van palliatief verlof of verlof voor bijstand of verzorging
de raadsvergaderingen gedurende minstens twaalf weken niet kan bijwonen;
- tuchtrechtelijk geschorst is als voorzitter.
De verkiezing van de waarnemende voorzitter moet georganiseerd worden
tijdens de eerstvolgende vergadering van de provincieraad. Tot op dat ogenblik
moet het voorzitterschap worden waargenomen door de ondervoorzitter.
2° Bij een vervanging wegens tijdelijke afwezigheid of
verhindering
Indien de voorzitter slechts tijdelijk afwezig of verhinderd is (in de zin zoals
bedoeld in artikel 8, § 4, tweede lid van het Provinciedecreet) of zich moet
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
laten vervangen omdat hij bij een bepaalde aangelegenheid betrokken partij
is, neemt de ondervoorzitter van de provincieraad het voorzitterschap waar.
c geDePuteerDen
Gedeputeerden worden tijdelijk als verhinderd beschouwd en moeten vervangen
worden indien:
- zij om medische redenen tijdens drie opeenvolgende vergaderingen van
de provincieraad afwezig zijn gebleven en niet in staat zijn om zelf een
verzoek tot vervanging in te dienen;
- zij tuchtrechtelijk geschorst zijn.
Zij kunnen bovendien zelf om vervanging vragen indien:
- zij om medische redenen, om studieredenen of wegens een verblijf in
het buitenland gedurende een minimale termijn van twaalf weken niet
aanwezig kunnen zijn op de vergaderingen van de provincieraad;
- zij ouderschapsverlof wensen te nemen;
- zij omwille van palliatief verlof of omwille van verlof voor bijstand of
verzorging van zieke familie- of gezinsleden gedurende minstens twaalf
weken de provincieraadsvergaderingen niet kunnen bijwonen.
In de vermelde gevallen wordt bij verkiezing voorzien in de vervanging van
de verhinderde gedeputeerde.
Zijn gedeputeerden om andere redenen tijdelijk afwezig, dan kunnen zij
vervangen worden door het provincieraadslid met de meeste anciënniteit
van dezelfde lijst.
a Wanneer verhindering en plaatsvervanging?
Bij toepassing van de artikelen 48, 50 en 69 van het Provinciedecreet kan of
moet - naargelang het geval - een gedeputeerde zich in een aantal situaties
in de uitoefening van zijn mandaat laten vervangen. Er kunnen ter zake drie
categorieën onderscheiden worden:
1° Verplichte vervanging wegens een verhindering van
rechtswege en in geval van schorsing
Een gedeputeerde wordt, op grond van de artikelen 48, 1° en 50, §§ 1 en 3
van het Provinciedecreet, geacht tijdelijk verhinderd te zijn om zijn mandaat
van gedeputeerde uit te oefenen en moet bijgevolg verplicht vervangen worden:
- indien hij om medische redenen tijdens drie opeenvolgende vergaderingen
van de provincieraad afwezig is gebleven doch – bv. omdat hij in een co-
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
Art. 48, 1°
Art. 50, § 1
Art. 50, § 3
63

Art. 48, 1°
Art. 48, 2°
Art. 48, 3°
Deel III
64
HOOFDSTUK 4
mateuze toestand verkeert – niet in staat is om zelf een verzoek tot vervanging
te richten tot de voorzitter van de provincieraad. De betrokken gedeputeerde
wordt dan als van rechtswege verhinderd beschouwd vanaf de
derde opeenvolgende provincieraadsvergadering waarop hij afwezig is gebleven
en moet vanaf dan ook vervangen worden voor de gehele duur van
de schorsing;
- indien hij bij toepassing van artikel 69 van het Provinciedecreet door de
Vlaamse regering geschorst werd. Hij moet in dat geval in de uitoefening
van zijn mandaat van gedeputeerde vervangen worden tijdens de gehele
duur van de schorsing.
Een gedeputeerde die als verhinderd wordt beschouwd en om die reden vervangen
moet worden, behoudt uiteraard zijn mandaat. Hij wordt enkel tijdelijk
in de onmogelijkheid geacht om zijn mandaat van gedeputeerde uit te
oefenen, doch zodra de oorzaak van verhindering een einde heeft genomen
kan hij de uitoefening van zijn mandaat opnieuw opnemen.
Alvorens over te gaan tot de vervanging van de verhinderde of geschorste
gedeputeerde moet de provincieraad akte nemen van het bestaan van de
verhindering of de schorsing. Is de periode van verhindering of schorsing
verstreken, dan zal de raad daar eveneens akte van moeten nemen.
2° De vervanging op verzoek wegens een bijzondere
oorzaak van verhindering
Een gedeputeerde kan zich bovendien - doch is daar geenszins toe verplicht
- luidens artikel 48, 1°, 2° en 3° van het Provinciedecreet laten vervangen:
– indien hij om medische redenen, om studieredenen of wegens een verblijf
in het buitenland gedurende een minimale termijn van twaalf weken niet
aanwezig kan zijn op de vergaderingen van de provincieraad;
De betrokken gedeputeerde richt in dat geval een schriftelijk verzoek tot vervanging tot
de voorzitter van de provincieraad. Bij het verzoek om vervanging om medische redenen
moet een medisch attest van maximaal 15 dagen oud gevoegd worden dat tevens de
minimale termijn van afwezigheid om medische redenen aangeeft.
Bij een verzoek tot vervanging om studieredenen of verblijf in het buitenland moet een
attest gevoegd worden van de onderwijsinstelling of van de opdrachtgever.
De gedeputeerde die vervangen wenst te worden bepaalt zelf de periode van vervanging,
doch met dien verstande dat deze minstens twaalf weken moet duren.
– indien hij ouderschapsverlof wenst te nemen wegens de geboorte of de
adoptie van een kind;
De gedeputeerde die ouderschapsverlof wenst, moet een schriftelijk verzoek daartoe
richten tot de voorzitter van de provincieraad.
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
Hij wordt dan tijdelijk vervangen, ten vroegste vanaf de zesde week voor de vermoedelijke
datum van de geboorte of van de adoptie en dit tot op het einde van de negende
week na de geboorte of adoptie. De gevraagde vervanging kan alleszins ten vroegste een
einde nemen op het einde van de negende week na de geboorte of adoptie, ongeacht of
de betrokken gedeputeerde zich reeds heeft laten vervangen vanaf de zesde week vóór
de geboorte, dan wel slechts later. Een vervroegde beëindiging van een ouderschapsverlof
is dus niet mogelijk, maar het ouderschapsverlof kan op verzoek van de betrokken
gedeputeerde wel verlengd worden met een periode die gelijk is aan deze gedurende
welke het mandaat verder werd uitgeoefend tijdens de periode van zes weken vóór de
dag van de geboorte of adoptie. Bij de geboorte of adoptie van een meerling, kan het
verlof bovendien op vraag van de betrokken gedeputeerde verlengd worden met een periode
van maximaal twee weken.
– indien hij omwille van palliatief verlof of omwille van verlof voor bijstand of
verzorging van een zwaar ziek familielid tot en met de tweede graad of
van een zwaar ziek gezinslid gedurende een minimale termijn van twaalf
weken vervangen wenst te worden.
Wat de draagwijdte van de begrippen betreft: zie blz. 58
Het verzoek tot vervanging omwille van palliatief verlof of verlof voor verzorging of bijstand
moet gericht worden tot de voorzitter van de provincieraad. Bij het verzoek moet
een verklaring op erewoord gevoegd worden waarin de gedeputeerde zich bereid verklaart
om bijstand of verzorging te verlenen. De naam van de patiënt hoeft niet vermeld
te worden.
De gedeputeerde die om vervanging vraagt bepaalt zelf de duur ervan, doch met dien
verstande dat de minimale duur twaalf weken moet bedragen.
In elk van de bovenvermelde gevallen is de vervanging louter facultatief.
Elke gedeputeerde kan individueel en vrij beslissen of hij al dan niet van de
vervangingsmogelijkheid gebruikmaakt. Maakt hij van deze mogelijkheid
gebruik en is zijn verzoek rechtsgeldig, dan is de provincieraad verplicht in
zijn vervanging te voorzien.
De provincieraad is dus niet gerechtigd om te oordelen over de opportuniteit van een gevraagde
vervanging of van de beëindiging ervan en a fortiori niet om een rechtsgeldig gevraagde
vervanging te weigeren.
Bij de beoordeling van de rechtsgeldigheid van een ingediend verzoek tot vervanging mag
enkel rekening gehouden worden met de decretaal bepaalde voorwaarden en gevraagde
bewijsstukken. Het komt niet aan de raad toe om de vervangingsmogelijkheden voor de
gedeputeerden te beperken door bijkomende voorwaarden op te leggen. Zo ook moet het
begrip “schriftelijk verzoek” waarmee de vervanging aangevraagd moet worden evolutief
opgevat worden. Ook een verzoek bij e-mail kan als een schriftelijk verzoek in de zin van
artikel 48 van het Provinciedecreet aangemerkt worden, op voorwaarde uiteraard dat het
verzoek omkleed is met een geldige elektronische handtekening.
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
65

Art. 50, § 2
Art. 50, § 1
Deel III
66
HOOFDSTUK 4
Alvorens de raad overgaat tot de gevraagde vervanging, moet hij steeds akte nemen van
het bestaan van de verhindering. Bij het verstrijken van de periode van vervanging moet hij
bovendien akte nemen van de beëindiging van de verhindering.
Ook een gedeputeerde die gebruikmaakt van de mogelijkheid tot vervanging
op verzoek blijft uiteraard titularis van zijn mandaat. Hij is trouwens gerechtigd
om de titel van gedeputeerde te blijven voeren tijdens de periode waarin
hij vervangen wordt.
3° De vervanging wegens tijdelijke afwezigheid
Luidens artikel 50, § 2 van het Provinciedecreet kan een gedeputeerde ten
slotte ook vervangen worden bij een tijdelijke afwezigheid om andere dan
een van de bovenvermelde redenen.
Als voorbeelden van dergelijke tijdelijke afwezigheid kunnen vermeld worden:
- een afwezigheid wegens ziekte voor een kortere periode dan 12 weken;
- een afwezigheid tijdens de jaarlijkse vakantie;
- een afwezigheid voor langere duur, doch om een andere reden dan de afwezigheid
waarvoor een facultatieve vervanging mogelijk is.
Anders dan wanneer de voorzitter of de provinciegouverneur tijdelijk afwezig
of verhinderd is, is de vervanging van een gedeputeerde die tijdelijk afwezig
is slechts facultatief.
Dit mag geen verwondering wekken omdat een gedeputeerde in principe geen persoonlijke
bestuursbevoegdheid bezit en de deputatie als een collegiaal orgaan functioneert, waardoor
de tijdelijke afwezigheid van een gedeputeerde doorgaans niet van aard is de werking
van de deputatie te verstoren. Hieruit volgt dat er doorgaans slechts gebruik zal gemaakt
worden van de vervangingsmogelijkheid die bij artikel 50, § 2 van het Provinciedecreet
wordt geboden indien een tijdelijke afwezigheid van aard is om de werking van de deputatie
te verstoren, bv. omdat ingevolge de afwezigheid of verhindering van meerdere gedeputeerden
het aanwezigheidsquorum in de deputatie niet meer bereikt wordt.
b Wie vervangt?
1° Bij een verplichte vervanging wegens een verhindering
van rechtswege, een vervanging op verzoek wegens
een bijzondere oorzaak van verhindering en in geval
van schorsing.
Indien een gedeputeerde verplicht vervangen moet worden wegens het bestaan
van een verhindering van rechtswege of indien hij zelf om een van de
Verhindering en plaatsvervanging

HOOFDSTUK 4
in artikel 48, 1°, 2° en 3° vermelde redenen om vervanging heeft verzocht of
indien er tot vervanging moet worden overgegaan omdat de titularis geschorst
is, moet de plaatsvervanger aangeduid worden door middel van verkiezing.
Deze verkiezing moet gebeuren overeenkomstig de procedure die bij
artikel 50, § 1 van het Provinciedecreet vastgesteld is voor de verkiezing van
een gedeputeerde bij een tussentijdse vacature van een mandaat (zie
blz. 48). Deze verkiezing moet georganiseerd worden binnen een periode van
2 maanden na het ontstaan van de verhindering. Tot op dat ogenblik moet
het mandaat waargenomen worden door het provincieraadslid dat de gedeputeerde
ook bij een tijdelijke afwezigheid vervangt (zie hierna).
2° Bij vervanging wegens tijdelijke afwezigheid
Indien het wenselijk of opportuun wordt geacht te voorzien in de vervanging
van een gedeputeerde die om een andere dan een van de hierboven vermelde
redenen tijdelijk afwezig is, moet het provincieraadslid met de meeste
anciënniteit van dezelfde lijst tot de vervanging worden geroepen. Bij een
gelijke anciënniteit moet de voorkeur worden gegeven aan het provincieraadslid
dat bij de laatste volledige vernieuwing van de provincieraad het
hoogste percentage van naamstemmen in verhouding tot het totale aantal
geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving heeft behaald.
Indien het provincieraadslid met de meeste anciënniteit de gedeputeerde
niet kan vervangen, bv. omdat hij een te nauwe betrokkenheid vertoont bij de
aangelegenheid waarover hij als plaatsvervangend gedeputeerde mee moet
beraadslagen en besluiten, moet de vervanging gebeuren door een ander
provincieraadslid in afdalende volgorde van anciënniteit. Bij gelijke anciënniteit
wordt de vervanging gedaan door het provincieraadslid dat bij de verkiezingen
procentueel de meeste naamstemmen heeft behaald in verhouding
tot het totaal aantal geldig uitgebrachte stemmen in de kiesomschrijving.
Verhindering en plaatsvervanging
Deel III
Art. 50, § 2
67

Art. 8, § 4
Art. 9
Art. 50, § 1
Deel III
68
HOOFDSTUK 5
5 AfstAnd VAn het mAndAAt
Een afstand van mandaat kan het gevolg zijn van:
- een uitdrukkelijke mededeling door een tot provincieraadslid, voorzitter
of gedeputeerde verkozene dat hij het mandaat niet wenst te aanvaarden;
- het feit dat een tot provincieraadslid of gedeputeerde verkozene weigert
of nalaat de eed af te leggen;
- het feit dat een tot provincieraadslid verkozene zich op het ogenblik van
zijn geplande installatie in een situatie van onverenigbaarheid bevindt.
A uItDrukkelIjke AfstAnD vAn mAnDAAt
Elke tot provincieraadslid, voorzitter of gedeputeerde gekozen kandidaat die
dit mandaat niet wenst te aanvaarden heeft het recht om vóór zijn installatie
afstand te doen van het mandaat.
Dit principe wordt, wat de tot provincieraadslid verkozen kandidaten betreft,
expliciet bevestigd in artikel 9 van het Provinciedecreet. Het blijkt bovendien
wat de tot provincieraadsvoorzitter en gedeputeerde verkozen kandidaten
betreft uit respectievelijk de artikelen 8, § 4 en 50, § 1 van het Provinciedecreet.
Om geldig te zijn moet de afstand van het mandaat van provincieraadslid
schriftelijk meegedeeld worden aan de voorzitter van de provincieraad en
moet hij vervolgens ter kennis gebracht worden van de provincieraad. Een
mondeling meegedeelde afstand moet als onbestaand beschouwd worden.
Concreet houdt het bovenvermelde in dat een tot provincieraadslid verkozen kandidaat, die
bij gelegenheid van de algehele vernieuwing van de provincieraad afstand wenst te doen
van zijn mandaat, dus de uittredende voorzitter van de installatievergadering schriftelijk in
kennis zal moeten stellen van de afstand van mandaat. Tijdens de legislatuur moet elke
afstand van mandaat rechtstreeks en schriftelijk meegedeeld worden aan de voorzitter van
de provincieraad.
Wat de afstand van het mandaat van voorzitter en gedeputeerde betreft worden
er decretaal geen vormvereisten vooropgesteld. Het spreekt echter voor
zich dat ook deze afstand ter kennis moet worden gebracht van de provincieraad.
Om interpretatiemoeilijkheden en latere betwistingen te voorkomen
is het bovendien aangewezen dat ook de afstand van de mandaten van voorzitter
en gedeputeerde schriftelijk wordt ingediend.
Andere vormvereisten mogen daarentegen niet opgelegd worden; zo moet de afstand niet
gemotiveerd worden en mag de kennisgeving ervan zowel verstuurd worden aan de voor-
Afstand van het mandaat

HOOFDSTUK 5
zitter van de provincieraad met het verzoek de raad ervan in kennis te stellen als aan de
voorzitter overhandigd worden. De afstand van het mandaat van voorzitter of gedeputeerde
kan zelfs ter zitting van de provincieraad neergelegd worden.
De provincieraad is verplicht akte te nemen van elke hem ter kennis gebrachte afstand en
er melding van te laten maken in de notulen. Hij is echter niet bevoegd om te beraadslagen
en te besluiten over de aanvaarding of de weigering ervan.
De kennisneming van de afstand door de provincieraad is een cruciaal ogenblik indien het
een afstand van het mandaat van provincieraadslid betreft. Zolang de raad nog geen akte
heeft genomen van de afstand kan deze immers nog eenzijdig herroepen worden door de
betrokkene. Deze herroeping is niet aan vormvoorschriften onderworpen. Eenmaal wanneer
de raad kennis heeft genomen van de geldig gedane afstand wordt deze echter definitief
en kan hij niet meer ongedaan gemaakt worden, zelfs niet met instemming van de
provincieraad.
Bij betwistingen over de afstand van mandaat of de rechtsgeldigheid van een intrekking
ervan kan het geschil aanhangig gemaakt worden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
van de betrokken provincie.
De Raad voor Verkiezingsbetwistingen doet uitspraak over de betwisting als administratief
rechtscollege. Tegen de uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen staat beroep
open bij de Raad van State binnen acht dagen na de kennisgeving van de uitspraak. Het
beroep bij de Raad van State is niet opschortend.
B stIlzWIjgenDe AfstAnD vAn mAnDAAt
De afstand van het mandaat van provincieraadslid of gedeputeerde kan
eveneens voortvloeien uit het feit dat de persoon die tot provincieraadslid
of gedeputeerde verkozen werd nalaat of weigert de eed af te leggen.
a Provincieraadsleden
Op grond van artikel 7, § 4 van het Provinciedecreet worden tot provincieraadslid
verkozen kandidaten geacht stilzwijgend afstand te doen van het
mandaat van provincieraadslid indien zij:
– weliswaar aanwezig zijn op de installatievergadering, doch de eed niet afleggen.
Deze hypothese omvat zowel de situatie waarin de betrokkene absoluut geen eed wil
afleggen, als deze waarin hij wel bereid is tot eedaflegging, doch weigert de correcte, bij
artikel 7, § 3 van het Provinciedecreet voorgeschreven eedformule uit te spreken. Ook de
Afstand van het mandaat
Deel III
Art. 7, § 4
69

Art. 46, § 2
Deel III
70
HOOFDSTUK 5
gevallen waarin de betrokkene weigert de eed af te leggen in de voorgeschreven taal of
waarin hij slechts bereid is de eed onder voorbehoud af te leggen worden hier bedoeld;
– niet aanwezig waren op de installatievergadering en bovendien, na daar
niettemin uitdrukkelijk toe te zijn opgeroepen, zonder geldige reden eveneens
afwezig blijven op de eerste daaropvolgende vergadering van de provincieraad.
De afwezigheid van de betrokkene kan enkel als een wettelijk vermoeden van afstand
van mandaat worden aangezien indien behoorlijk is vastgesteld dat:
- de betrokkene zowel tijdens de installatievergadering als de eerste daaropvolgende
vergadering afwezig was;
- hij de oproeping werkelijk heeft ontvangen.
In de oproepingsbrief voor de tweede vergadering moet uitdrukkelijk gewag gemaakt
worden van de eedaflegging. Om betwistingen te voorkomen kan het bovendien wenselijk
zijn dat deze oproepingsbrief een weergave bevat van de tekst van artikel 7, § 4
van het Provinciedecreet, al bestaat daartoe geen decretale verplichting. Om dezelfde
reden kan ook aanbevolen worden de oproeping voor de tweede vergadering alleszins
bij aangetekende brief te bezorgen of deze persoonlijk aan de betrokkene te laten
overhandigen tegen afgifte van een ontvangstbewijs;
- de betrokkene niet door een geldige reden verhinderd was om beide vergaderingen
van de provincieraad bij te wonen en er de eed te komen afleggen. De provincieraad
oordeelt over de rechtsgeldigheid van de eventueel door de betrokkene aangevoerde
redenen of, indien de betrokkene zelf geen reden meedeelt of daartoe niet in staat is,
van de eventueel evidente reden. Hierbij geldt alleszins als principe dat het decretaal
geponeerde vermoeden van afstand van mandaat geen toepassing vindt indien er
sprake is van overmacht.
Indien er betwisting bestaat betreffende de rechtsgeldigheid van de toepassing
van artikel 7, § 4 van het Provinciedecreet, dan kan het betrokken kandidaat-provincieraadslid
de betwisting voorleggen aan de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
Tegen de beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
staat nog een niet-schorsend beroep open bij de Raad van State.
b gedeputeerden
Ook ten aanzien van de tot gedeputeerde verkozen personen kan het vermoeden
van de stilzwijgende afstand van mandaat ingeroepen worden.
Artikel 46, § 2 van het Provinciedecreet bepaalt immers dat een gedeputeerde
die de eed na twee achtereenvolgende uitnodigingen niet aflegt geacht
wordt zijn mandaat van gedeputeerde niet te aanvaarden.
Ook in dit geval geldt dat met een absolute weigering tot eedaflegging de situatie moet
worden gelijkgesteld waarin de betrokkene weigert de correcte eedformule uit te spreken
Afstand van het mandaat

HOOFDSTUK 5
of waarin hij weigert de eed af te leggen in de voorgeschreven taal of waarin hij een voorbehoud
wenst te formuleren bij zijn eedaflegging.
Het vermoeden kan bovendien slechts ingeroepen worden indien er zekerheid over bestaat
dat:
- de betrokkene tweemaal achtereenvolgens werd opgeroepen voor de eedaflegging;
- de betrokkene de oproepingen ook werkelijk ontvangen heeft;
- de betrokkene niet door een geldige reden verhinderd was om de eed af te leggen.
Het decreet maakt er weliswaar geen gewag van dat het vermoeden niet intreedt indien de
betrokkene door een geldige reden verhinderd was, doch vermits overmacht van rechtswege
geldt verhindert dit de toepassing van het vermoeden.
Betwistingen over het inroepen van de stilzwijgende afstand van het mandaat
van gedeputeerde kunnen aanhangig worden gemaakt bij de Raad voor
Verkiezingsbetwistingen. Tegen de uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
staat binnen een termijn van 8 dagen na de kennisgeving ervan
een niet-schorsend beroep open bij de Raad van State.
c AfstAnD Wegens onverenIgBAArheID
De afstand van het mandaat van provincieraadslid kan ten slotte het gevolg
zijn van het bestaan van een onverenigbaarheid.
Verkozenen voor de provincieraad die zich op het ogenblik van hun geplande
installatie als provincieraadslid in een situatie bevinden die onverenigbaar
is met het lidmaatschap van de provincieraad kunnen niet alleen op
dat ogenblik niet tot de eedaflegging worden toegelaten, doch worden luidens
artikel 12, § 1 van het Provinciedecreet zelfs van rechtswege geacht
afstand te doen van het mandaat. Het vermoeden zal enkel dan niet intreden
indien de onverenigbaarheid haar oorzaak vindt in het uitoefenen van
een met het mandaat van provincieraadslid onverenigbaar ambt of functie
en de betrokkene kan aantonen ontslag te hebben genomen uit het onverenigbare
ambt of functie.
Voor de toepassing van dit laatste is overigens niet vereist dat er – voor zover dit nodig zou
zijn – door derden reeds formeel kennis werd genomen van het ontslag of dat dit reeds
aanvaard zou zijn of dat de betrokkene reeds formeel ontslagen werd van een continuïteitsplicht.
Het volstaat dat de betrokkene kan aantonen dat hij zelf reeds ontslag heeft
genomen uit dat ambt.
Brengt de betrokkene dat bewijs niet bij en bevindt hij zich op het ogenblik van zijn geplande
installatie als provincieraadslid nog steeds in een situatie van onverenigbaarheid,
dan vindt het vermoeden van rechtswege toepassing.
Afstand van het mandaat
Deel III
Art. 12, § 1
71

Deel III
72
HOOFDSTUK 5
Er kan in die situatie aan de betrokkene geen enkel uitstel toegestaan worden om hem de
gelegenheid te geven zijn toestand alsnog te regulariseren. Het is bijgevolg evenmin nodig
dat de voorzitter van de raad een verzoek richt tot de betrokkene waarbij deze laatste gevraagd
wordt binnen een bepaalde termijn een keuze te maken tussen het mandaat en de
hiermee onverenigbare functie. Integendeel, indien het bestaan van de onverenigbaarheid
wordt vastgesteld en indien het betrokken kandidaat-raadslid geen bewijs bijbrengt dat hij
ontslag heeft genomen uit de met het mandaat onverenigbare functie, wordt de afstand
vermoed en kan er overgegaan worden tot de installatie van een opvolger.
Betwistingen met betrekking tot de toepassing van artikel 12, § 1 van het
Provinciedecreet kunnen voor beslechting voorgelegd worden aan de Raad
voor Verkiezingsbetwistingen, die op grond van artikel 13 van het Provinciedecreet
bevoegd is om kennis te nemen van de geschillen met betrekking
tot de afstand van mandaat. Tegen de uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
staat een niet-schorsend beroep open bij de Raad van
State.
Afstand van het mandaat

6 OnVerenigbAArheden
A BegrIP
HOOFDSTUK 6
Een onverenigbaarheid belet de verkozene zijn ambt of mandaat uit te oefenen,
hetzij omdat hij gelijktijdig een ander mandaat of ambt uitoefent, hetzij
omdat hij bloed- of aanverwant is met een ander persoon die hetzelfde ambt
of mandaat bekleedt, of daartoe geroepen is.
De onverenigbaarheid onderscheidt zich van de onverkiesbaarheid doordat
ze een kandidaat niet het recht ontneemt om tot een ambt verkozen te worden,
maar hem wel belet dit ambt uit te oefenen wegens de bestaande onverenigbaarheid.
Daarentegen kan een kandidaat die niet aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden
voldoet zelf niet verkozen worden; hij is onverkiesbaar
(zie blz. 17).
Daarnaast zijn er ook gevallen waarin een verkozene als verhinderd wordt
beschouwd zijn mandaat uit te oefenen. De betrokkene kan het mandaat of
ambt dus opnemen of verder bekleden - wat niet geldt bij situaties van onverenigbaarheid
- maar niet uitoefenen, en dit zolang de situatie van verhindering
blijft duren. Hij wordt dan vervangen (zie blz. 56).
Ten slotte mogen onverenigbaarheden niet worden verward met de verbodsbepalingen
die geenszins de uitoefening van het mandaat zelf beletten, maar
wel verhinderen bepaalde handelingen te stellen bij de uitoefening van dit
mandaat (zie blz. 176).
Alleen de wet of het decreet kan onverenigbaarheden invoeren. Daar onverenigbaarheden
het recht tot uitoefening van een openbaar mandaat beperken,
moeten deze wettelijke bepalingen in strikte zin geïnterpreteerd worden.
Onverenigbaarheden kunnen dus niet bij analogie uitgebreid worden.
B ProvIncIerAADsleDen
In artikel 11 van het Provinciedecreet wordt een opsomming gegeven van
de situaties die een verkozen provincieraadslid beletten zijn mandaat als
provincieraadslid uit te oefenen. Enerzijds is het mandaat van provincieraadslid
onverenigbaar met een aantal in artikel 11 vermelde andere
mandaten, ambten of functies, waaronder dat van parlementslid of minister,
magistraat of personeelslid van de provincie. Ook specifieke wetten
bevatten trouwens nog bepalingen over onverenigbare ambten. Anderzijds
stelt artikel 11 van het Provinciedecreet ook dat bloed- of aanverwanten
tot en met de tweede graad of echtgenoten niet samen zitting mogen
hebben in een zelfde provincieraad. Een voorrangsregel bepaalt wie in
dergelijk geval mag zetelen in de raad.
Onverenigbaarheden
Deel III
73

Art. 11
Deel III
74
HOOFDSTUK 6
a onverenigbare ambten
Onverenigbaarheden
1° In toepassing van het Provinciedecreet
Personen die een van de volgende ambten of functies uitoefenen, kunnen
geen lid zijn van de provincieraad:
– de federale, Vlaamse of Europese parlementsleden en leden van de
Vlaamse regering, de federale regering of van de Europese Commissie
(art. 11, 1° van het Provinciedecreet);
Opgemerkt kan worden dat er op gemeentelijk niveau geen gelijkaardige onverenigbaarheid
geldt voor de verkozen gemeenteraadsleden. Een gemeenteraadslid dat lid is van
de Europese Commissie wordt wel als verhinderd beschouwd om zijn mandaat van provincieraadslid
uit te oefenen, voor zover het gemeenteraadslid hiertoe uitdrukkelijk verzoekt
én voor de duur van de verhindering (zie art. 14, 5° van het Gemeentedecreet).
– de provinciegouverneurs, de gouverneur en de vicegouverneur van het administratief
arrondissement Brussel-Hoofdstad en de adjunct van de gouverneur
van de provincie Vlaams-Brabant, de arrondissementscommissarissen
en de adjunct-arrondissementscommissarissen voor zover hun
ambtsgebied gelegen is in de provincie in kwestie (art. 11, 2°);
– de magistraten, de plaatsvervangende magistraten en de griffiers bij de
hoven en rechtbanken, de administratieve rechtscolleges en het Grondwettelijk
Hof; deze bepaling herneemt de in desbetreffende wetgeving -
Gerechtelijk Wetboek, wetten Grondwettelijk Hof en Raad van State - reeds
ingestelde onverenigbaarheden (art. 11, 3°);
– de personeelsleden van de provincie in kwestie of van de provinciale extern
verzelfstandigde agentschappen van de provincie (art. 11, 4°);
Vallen onder deze onverenigbaarheid zij die als provincieraadslid in de provincie waar ze
gekozen zijn een van de volgende ambten bekleden:
- provinciegriffier of financieel beheerder;
- andere provinciepersoneelsleden, in welke hoedanigheid ook, met name personeelsleden
van het administratief en technische kader, personeelsleden van het provinciaal onderwijs
en personeelsleden van de intern verzelfstandigde provinciale agentschappen.
De onverenigbaarheid geldt ongeacht het dienstverband, statutair dan wel contractueel,
waarin de personeelsleden zijn aangesteld en blijft bestaan voor provinciepersoneelsleden
die ten gevolge van hun administratieve toestand geen wedde of toelage
van de provincie ontvangen. Dit is onder meer zo voor personeelsleden met voltijdse
loopbaanonderbreking die enkel een onderbrekingsuitkering van de R.V.A. ontvangen,
voor personeelsleden die wegens ontstentenis van betrekking ter beschikking zijn gesteld
of in indisponibiliteit zijn geplaatst wegens ziekte en enkel een wachtgeld ontvangen
en voor onderwijzend personeel ter beschikking gesteld wegens de regeling
55+;

HOOFDSTUK 6
- personeelsleden van autonome provinciebedrijven en extern verzelfstandigde agentschappen
in privaatrechtelijke vorm.
Daarentegen is deze onverenigbaarheid niet van toepassing op:
- personen die van de provincie in kwestie geen wedde ontvangen, maar een vergoeding
die voortvloeit uit een schuldvordering gegrond op een algemeen geldende reglementering,
zoals gepensioneerde personeelsleden van de provincie, genieters van een occasionele
provinciale toelage, bijv. een bouwpremie;
- personen die van de provincie enkel een vergoeding hebben ontvangen als terugbetaling
voor gemaakte kosten en geenszins een bezoldiging voor verrichte prestaties;
- personen die bezoldigd worden door een organisme onderscheiden van de provincie,
bijvoorbeeld een intergemeentelijk samenwerkingsverband waaraan de provincie participeert
of een instelling met eigen rechtspersoonlijkheid opgericht door de provincie
in kwestie of waarin de provincie deelneemt of zich laat vertegenwoordigen;
- personen die personeelslid zijn van een andere provincie dan deze waar ze als provincieraadslid
gekozen zijn;
- personen waarvan de echtgeno(o)t(e) personeelslid is van de provincie in kwestie.
– de personen die in een intermediair beleidsniveau van een andere lidstaat
van de Europese Unie een ambt of mandaat uitoefenen dat gelijkwaardig
is aan dat van provincieraadslid, voorzitter van de provincieraad, gedeputeerde
of provinciegouverneur (art. 11, 5°).
De gevolgen van de situatie van onverenigbaarheid waarin een verkozen
provincieraadslid verkeert verschillen naargelang deze situatie zich voordoet
op het ogenblik van de installatievergadering, dan wel later tijdens de uitoefening
van zijn mandaat. Dit wordt geregeld in artikel 12 van het Provinciedecreet.
Het verkozen provincieraadslid dat zich op het ogenblik van zijn installatie
als provincieraadslid in een situatie bevindt die onverenigbaar is
met het lidmaatschap van de provincieraad, kan de eed niet afleggen en
wordt geacht afstand te doen van zijn mandaat, tenzij hij aantoont dat hij
ontslag heeft genomen uit de met het mandaat van provincieraadslid onverenigbare
functie (zie blz. 71). Indien de situatie van onverenigbaarheid zich
voordoet na de installatie als provincieraadslid, kan aan het mandaat een
einde worden gesteld door een vervallenverklaring (zie blz. 89).
2° In toepassing van andere wetgeving
Naast het Provinciedecreet bevatten ook een aantal bijzondere wetten, waarvan
we hier de voornaamste aanhalen, bepalingen over onverenigbare ambten.
– Op grond van de artikelen 293 en 300 van het Gerechtelijk Wetboek is het
mandaat van provincieraadslid, dat een bij verkiezing verleend openbaar
mandaat is, onverenigbaar met de ambten van de rechterlijke orde.
Onverenigbaarheden
Deel III
75

Deel III
76
HOOFDSTUK 6
Met ambten van de rechterlijke orde in de zin van vermelde artikelen worden
bedoeld de werkende rechters — zowel beroeps- als lekenrechters,
de plaatsvervangende rechters en raadsheren en de rechters in sociale
zaken en in handelszaken — de leden van het parket, procureurs des Konings,
leden van het arbeidsauditoraat en het krijgsauditoraat, en de griffiers.
Artikel 11, 3° van het Provinciedecreet bevat een gelijkaardige bepaling.
Krachtens artikel 353ter van het Gerechtelijk Wetboek is deze onverenigbaarheid eveneens
van toepassing op de leden van het parketsecretariaat, op het personeel van de
griffies, de parketsecretariaten, en de steundiensten, op de attachés in de dienst voor
documentatie en overeenstemming der teksten bij het Hof van Cassatie.
– Een zelfde onverenigbaarheid is op grond van de desbetreffende organieke
wetgeving van toepassing op de ambten van rechter, referendaris en griffier
bij het Grondwettelijk Hof en leden van het administratief personeel
van dit Hof (zie artikelen 44 en 48 van de Bijzondere Wet van 6 januari
1989 op het Grondwettelijk Hof) en, wat de Raad van State betreft, op de
ambten van provincieraadslid, lid van het auditoraat, het coördinatiebureau
en de griffie en de leden van het administratief personeel bij de Raad
(zie artikelen 107 en 110 van de Gecoördineerde Wetten van 12 januari
1973 op de Raad van State).
– Luidens artikel 85bis, § 5 van de Gemeentekieswet is er onder meer onverenigbaarheid
tussen het lidmaatschap van de provincieraad en het lidmaatschap
van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Daar deze Raad
een administratief rechtscollege is, geldt trouwens in dit geval eveneens
artikel 11, 3° van het Provinciedecreet.
– Op grond van artikel 134, 2° van de wet van 7 december 1998 tot organisatie
van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, is
de hoedanigheid van personeelslid van het operationeel kader – politieambtenaren
en hulpagenten van politie – van de federale en lokale politie
onverenigbaar met de uitoefening van een openbaar mandaat, dus ook van
provincieraadslid.
Op grond van artikel 127 van de Politiewet mogen politieambtenaren en hulpagenten van
politie zelfs geen kandidaat zijn voor een politiek mandaat.
Er is evenwel geen onverenigbaarheid voor de personeelsleden van het administratief en
logistiek kader van de federale en lokale politie met het mandaat van provincieraadslid.
– Op grond van artikel 19 van het Decreet van 17 juli 1991 betreffende de
inspectie, dienst voor onderwijsontwikkeling en pedagogische begeleidingsdiensten,
is er onverenigbaarheid tussen het mandaat van provincieraadslid
en lid van de onderwijsinspectie of de inspectie voor de centra
Onverenigbaarheden

HOOFDSTUK 6
voor leerlingenbegeleiding, wanneer dit laatste mandaat uitgeoefend
wordt op het grondgebied van de provincie. Leden van de inspectie kunnen
echter wel provincieraadslid zijn in een provincie gelegen buiten hun
ambtsgebied.
– Luidens artikel 37bis, § 2 van de Bijzondere Wet tot hervorming der instellingen
kunnen de rechtstreeks verkozen senatoren die een uitnodiging van
het Vlaamse parlement, Waalse parlement of het parlement van de Franstalige
Gemeenschap aanvaarden om betrokken te worden bij de werkzaamheden
van die parlementen, geen bij verkiezing verleend provinciaal
mandaat bekleden, dus geen provincieraadslid zijn.
– Volgens artikel 60, § 2, tweede lid van de Gecoördineerde Wetten op het
gebruik van talen in bestuurszaken, is het lidmaatschap van de Vaste
Commissie voor Taaltoezicht onverenigbaar met het uitoefenen van om het
even welk politiek mandaat. De leden van de Vaste Commissie van Taaltoezicht
kunnen bijgevolg geen provincieraadslid zijn.
– Krachtens artikel 2, 3° van het koninklijk besluit van 8 januari 2006 tot
regeling van het statuut van de bijzondere veldwachters is de functie van
bijzonder veldwachter onverenigbaar met een politiek mandaat, dus ook
met het mandaat van provincieraadslid.
– Naast de reeds hierboven vermelde toelaatbare cumulaties, bestaat er
evenwel geen cumulatieverbod of onverenigbaarheid tussen:
- provincieraadslid en burgemeester, schepen, gemeenteraadslid of voorzitter;
- lid van het vast bureau of provincieraadslid van het OCMW;
- provincieraadslid en ambtenaar van de federale of Vlaamse overheid of personeelslid
van het gemeenschapsonderwijs; vermelde ambtenaren kunnen politiek verlof krijgen
voor de uitoefening van hun mandaat als provincieraadslid;
- provincieraadslid en personeelslid van een gemeentebestuur of OCMW, ook niet bijv.
voor de decretale graden van gemeentesecretaris of financieel beheerder van de gemeente;
- provincieraadslid en militairen in actieve dienst;
- provincieraadslid en bedienaar van de eredienst.
b Bloed- of aanverwantschap
1° Tot welke graad?
Luidens artikel 11, 6° van het Provinciedecreet kunnen bloed- of aanverwanten
tot en met de tweede graad of echtgenoten geen lid zijn van een zelfde
provincieraad.
Onverenigbaarheden
Deel III
Art. 11, 6°
77

Deel III
78
HOOFDSTUK 6
Vooraleer artikel 11 nader toe te lichten, tekenen we hierbij nog aan dat de begrippen
graad, bloed- en aanverwantschap waarvan sprake in dit artikel, moeten worden uitgelegd
en verklaard volgens het burgerlijk recht, dus aan de hand van de bepalingen van het Burgerlijk
Wetboek, tenzij artikel 11 van het Provinciedecreet daarvan uitdrukkelijk afwijkt.
Naast echtgenoten mogen evenmin samen zitting hebben in de provincieraad
de bloed- en aanverwanten tot en met de tweede graad: (schoon)vader
en (schoon)zoon of (schoon)dochter; (schoon)moeder en (schoon)zoon of
(schoon)dochter; stiefvader (-moeder) en stiefzoon of stiefdochter; grootvader
(-moeder) en kleinzoon of kleindochter, ongeacht of het gaat om bloed-
of aanverwantschap; broers en zusters; halfbroers en halfzusters, schoonbroers
en schoonzusters.
Voor de toepassing van deze bepaling worden luidens artikel 11, tweede lid
van het Provinciedecreet met echtgenoten gelijkgesteld, de personen die
een wettelijk samenlevingscontract hebben afgesloten, d.w.z. de personen
die overeenkomstig artikel 1475 van het Burgerlijk Wetboek een verklaring
hebben afgelegd van wettelijke samenwoning.
Bij het voorgaande moet evenwel nog rekening gehouden worden met het
bepaalde in het laatste lid van artikel 11 van het Provinciedecreet.
Deze bepaling stelt in de eerste plaats dat de onverenigbaarheid geacht
wordt op te houden door het overlijden van de persoon door wie ze tot stand
is gekomen.
Voor de toepassing van de hierboven vermelde onverenigbaarheden wordt er
dus in afwijking van het burgerlijk recht geacht geen aanverwantschap meer
te bestaan tussen die aanverwanten waarvan de persoon die tussen hen
aanverwantschap heeft doen ontstaan is overleden.
In dezelfde zin wordt er krachtens deze bepaling geacht ook geen onverenigbaarheid te
bestaan wanneer de persoon door wie de aanverwantschap is tot stand gekomen, uit de
echt is gescheiden of de wettelijke samenleving heeft beëindigd.
Uiteraard houdt de onverenigbaarheid tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden
op door echtscheiding, respectievelijk beëindiging van het
wettelijks samenlevingscontract.
In de tijd bekeken moeten de hierboven omschreven onverenigbaarheden
bestaan op het ogenblik dat een als effectief lid of opvolger gekozen kandidaat
als provincieraadslid geïnstalleerd wordt, dus bij zijn eedaflegging.
Daarnaast vormt aanverwantschap die, zo luidt het laatste lid van artikel 11
van het Provinciedecreet, later – d.w.z. na hun installatie – tot stand komt
Onverenigbaarheden

HOOFDSTUK 6
tussen provincieraadsleden, voor die provincieraadsleden geen beletsel om
hun begonnen mandaat voort te zetten en te voleinden.
Deze bepaling maakt wel een uitzondering voor provincieraadsleden die ná hun installatie
met elkaar huwen of een wettelijk samenlevingscontract afsluiten; dan geldt voor deze
provincieraadsleden de onverenigbaarheid wel.
2° Voorrangsregeling
Wanneer er tussen provincieraadsleden een onverenigbaarheid bestaat wegens
bloed- of aanverwantschap, huwelijk of – wegens gelijkstelling met huwelijk
in deze context (zie supra) – wettelijk samenlevingscontract, zijn er
drie manieren mogelijk om te kijken aan wie onder hen dan voorrang wordt
gegeven om te zetelen in de raad:
– Indien bloed- of aanverwanten in verboden graad of echtgenoten samen
als effectief provincieraadslid verkozen worden, dan wordt de voorrang onder
hen bepaald door de grootte van de quotiënten op grond waarvan de
door hun verkregen zetels aan hun lijst zijn toegekend.
– Als twee bloed- of aanverwanten in een verboden graad of twee echtgenoten
worden gekozen, de ene tot effectief provincieraadslid en de andere tot
opvolger, dan geldt, krachtens artikel 11, tweede lid van het Provinciedecreet,
het verbod om zitting te nemen alleen voor de opvolger, tenzij de
plaats waarvoor hij in aanmerking komt, is opengevallen voor de verkiezing
van zijn bloed- of aanverwant of echtgenoot. Dit betekent dat indien
later een vacature in de raad zou ontstaan, waarvoor dit opvolgend lid zou
in aanmerking komen, hij wegens onverenigbaarheid met het zetelend lid
niet kan worden geïnstalleerd.
– Tussen opvolgers, hetzij bloed- of aanverwanten in verboden graad, hetzij
echtgenoten, wordt de voorrang bepaald naar de tijdsorde waarin de vacatures
ontstaan.
De op grond van deze regels bepaalde voorrang is definitief. Is de betrokkene
eenmaal geweerd wegens onverenigbaarheid, hetzij als echtgenoot, hetzij
als bloed- of aanverwant in verboden graad, dan kan hij bij later wegvallen
van de onverenigbaarheid, bijv. door het overlijden van het verwante provincieraadslid,
niet meer geïnstalleerd worden. Dit geldt zowel voor de gekozen
provincieraadsleden als voor de opvolgers.
Bij onverenigbaarheid wegens bloed- of aanverwantschap, of tussen echtgenoten,
is het dus uitsluitend het decreet dat bepaalt wie van de betrokkenen
zal mogen zetelen. In tegenstelling tot de onverenigbaarheden wegens het
Onverenigbaarheden
Deel III
79

Art. 47, tweede
lid
Art. 44, § 1
Deel III
80
HOOFDSTUK 6
uitoefenen van bepaalde ambten, bestaat hier uiteraard niet de mogelijkheid
om van de onverenigbaarheid af te zien.
c geDePuteerDen
De gedeputeerden zijn als provincieraadslid eveneens onderworpen aan
de onverenigbaarheden zoals bepaald in artikel 11 van het Provinciedecreet.
Daarnaast mogen echtgenoten of bloed- of aanverwanten tot en
met de vierde graad evenmin samen deel uitmaken van de deputatie.
De gedeputeerden zijn, daar zij uit de provincieraad “verkozen” worden, als
provincieraadslid reeds onderworpen aan die onverenigbaarheden die gelden
voor de provincieraadsleden. Een gedeputeerde die wegens één van
deze onverenigbaarheden ophoudt deel uit te maken van de provincieraad,
verliest uiteraard zijn mandaat van gedeputeerde.
Artikel 47, tweede lid van het Provinciedecreet stelt de onverenigbaarheden
vermeld in artikel 11 van het Provinciedecreet uitdrukkelijk van toepassing
op de leden van de deputatie.
Het ambt van gedeputeerde is dan ook bijv. onverenigbaar met het lidmaatschap
van het federale, Vlaamse of Europese parlement en met het lidmaatschap
van de Vlaamse regering, de federale regering of van de Europese
Commissie (art. 11, 1° van het Provinciedecreet).
Opgemerkt kan worden dat voor de uitvoerende mandaten op gemeentelijk vlak er eveneens
een cumulverbod is opgelegd met het lidmaatschap van de Vlaamse of federale regering
of van de Europese Commissie, zij het dat tussen de respectieve ambten geen onverenigbaarheid
geldt. De schepen moet als verhinderd worden beschouwd en moet zich dus
laten vervangen voor de duur van de verhindering (zie art. 48, 1° van het Gemeentedecreet).
De verhindering geldt eveneens voor een schepen die het mandaat uitoefent van federaal,
Vlaams of Europees parlementslid, evenwel enkel voor zover hij hier uitdrukkelijk om verzoekt
(art. 48, 3° van het Gemeentedecreet).
Er geldt tevens een onverenigbaarheid tussen het ambt van gedeputeerde
en dat van gouverneur. Dit volgt uit artikel 11, 2° van het decreet, eveneens
van toepassing voor gedeputeerden.
Anderzijds stelt art. 44, § 1, tweede lid van het Provinciedecreet dat provincieraadsleden,
die echtgenoten zijn of bloed- of aanverwanten tot en met de
vierde graad niet samen deel kunnen uitmaken van de deputatie. Personen
die een wettelijk samenlevingscontract hebben afgesloten worden gelijkgesteld
met echtgenoten.
Onverenigbaarheden

HOOFDSTUK 6
Er wordt nog aan toegevoegd dat aanverwantschap die tot stand komt tijdens de duur van
het lidmaatschap, d.w.z. na de aanwijzing als gedeputeerden, geen onverenigbaarheid doet
ontstaan. Dit is daarentegen wel zo in geval van huwelijk of samenlevingscontract tussen
leden van de deputatie.
Bovendien zijn volgende ambten — alhoewel verenigbaar met de hoedanigheid
van provincieraadslid — onverenigbaar met een mandaat als gedeputeerde:
- krachtens artikel 7 van het koninklijk besluit van 24 september 1996 betreffende de
Hoge Raad voor de Werkgelegenheid is het lidmaatschap van de Hoge Raad voor de
Werkgelegenheid onverenigbaar met het ambt van gedeputeerde;
- er is ook een cumulverbod tussen het ambt van gedeputeerde of van lid van het college
dat de rechtsprekende taken van de deputatie uitoefent voor het grondgebied van het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest en dat van burgemeester of schepen bij een gemeente;
in de relevante artikelen 48, 2° en 61 van het Gemeentedecreet wordt evenwel geen onverenigbaarheid
ingesteld, maar wordt de techniek van de verhindering gehanteerd: de
gemeenteraad neemt in dit geval akte van verhindering van de schepen of burgemeester
die tevens lid is van de deputatie; dit heeft tot gevolg dat de schepen of burgemeester
niet definitief zijn hoedanigheid van schepen of burgemeester verliest, maar zich moet
laten vervangen en eventueel opnieuw zijn mandaat kan opnemen indien hij bijv. niet
langer deel zou uitmaken van de deputatie.
Ten slotte kan worden aangetekend dat er geen onverenigbaarheid bestaat
tussen het ambt van gedeputeerde en een mandaat van gemeenteraadslid.
Onverenigbaarheden
Deel III
81

Art. 6
Art. 47
Deel III
82
HOOFDSTUK 7
7 duur en einde VAn het mAndAAt
A Duur
Zoals de provincieraadsleden worden ook de gedeputeerden gekozen voor
een termijn van in principe zes jaar.
De uit de provincieraad gekozen gedeputeerden verliezen hun mandaat van
gedeputeerde terzelfder tijd als zij ook hun mandaat van provincieraadslid
verliezen.
Dergelijke ambtsperiode is evenwel geen absolute regel. Enerzijds kan de
uitoefening van het mandaat verkort worden als gevolg van een laattijdige
installatie, bv. na herverkiezing wegens ongeldigverklaring van de verkiezing,
of kan zij om diverse redenen een vroegtijdig einde nemen. Anderzijds
kan zij echter ook de decretaal bepaalde termijn van zes jaar overschrijden
ingevolge toepassing van het continuïteitsprincipe. Bovendien geldt het principe
van de zesjarige ambtsperiode zeker niet voor de opvolger van een provincieraadslid,
van de voorzitter of van een gedeputeerde, die immers
slechts de termijn voleindigt van degene die hij opvolgt.
B eInDe vAn het mAnDAAt
Het mandaat van provincieraadslid, gedeputeerde of voorzitter van de
provincieraad neemt een einde door:
- overlijden;
- het verstrijken van de termijn;
- vrijwillig ontslag;
- de vervallenverklaring ingevolge het verlies van de verkiesbaarheidsvoorwaarden;
- de vervallenverklaring wegens onverenigbaarheid;
- huwelijk of het afleggen van een verklaring van wettelijke samenwoning
met een ander lid van de provincieraad.
Het mandaat van gedeputeerde en dit van voorzitter van de provincieraad
neemt daarenboven een einde door:
- het verval van het mandaat wegens de ondertekening van meer dan één
voordrachtakte;
- de vernietiging van de verkiezing van de betrokkene wegens een gebrek
aan kennis van de bestuurstaal;
- een tuchtrechtelijke afzetting.
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
Aan het mandaat van provincieraadslid, voorzitter of gedeputeerde wordt op
volgende wijzen een einde gesteld.
a overlijden
b het verstrijken van de termijn
Het mandaat van provincieraadslid en van gedeputeerde is een in wezen tijdelijk
mandaat.
Onverminderd de uitzonderingen die hierop krachtens een wet of decreet
mogelijk zijn, worden de provincieraadsleden en de gedeputeerden, luidens
de artikelen 6 en 47 van het Provinciedecreet, immers verkozen voor een
ambtsperiode van in principe zes jaar. Het verstrijken van deze periode stelt
dan ook een einde aan het mandaat.
Op het principe dat de provinciale mandaten begeven worden voor een periode
van zes jaar bestaat evenwel een belangrijke uitzondering.
De artikelen 8, §§ 1 en 3, 45, §§ 1 en 3 en 50, § 1 van het Provinciedecreet
bepalen immers dat de akte van voordracht van een kandidaat-voorzitter en
de gezamenlijke en de afzonderlijke akten van voordracht van de kandidaatgedeputeerden
de einddatum van elk van deze mandaten kunnen bepalen.
In dat geval kan op de akte van voordracht tevens de naam vermeld worden
van de persoon of personen die de voorgedragen kandidaat zal/zullen opvolgen
voor de resterende duur van het mandaat.
Het Provinciedecreet biedt bijgevolg de mogelijkheid om per voorgedragen kandidaat reeds
meteen één of meerdere opvolgers te vermelden. Indien van deze mogelijkheid gebruik
wordt gemaakt, moet de voordrachtakte dan ook telkens de einddatum vermelden van zowel
het mandaat van de voorgedragen kandidaat als, voor zover van toepassing, dit van de
opvolgers.
Anderzijds laat het Provinciedecreet ook de mogelijkheid open om enkel de einddatum te
vermelden van het mandaat van de voorgedragen kandidaat, zonder opgave van de naam
van de opvolger.
Indien in de voordrachtakte gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid tot
het vermelden van een einddatum, wordt de betrokken voorzitter of gedeputeerde
dus reeds verkozen voor een kortere periode dan zes jaar.
Zijn mandaat neemt dan ook van rechtswege een einde op de einddatum
die in de voordrachtakte wordt vermeld. Maakt de voordrachtakte bovendien
melding van de naam van de opvolger, dan gebeurt ook de opvolging
van rechtswege door de persoon die in de voordrachtakte als opvolger
wordt vermeld. Er moet hiervoor geen verkiezingsprocedure of voordrachtprocedure
georganiseerd worden.
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 6
Art. 47
Art. 8, § 1
Art. 8, § 3
Art. 45, § 1
Art. 45, § 3
Art. 50, § 1
83

Art. 15
Art. 49
Deel III
84
HOOFDSTUK 7
Er kan trouwens aangetekend worden dat dezelfde opvolger het mandaat eventueel zelfs
vervroegd kan opnemen, met name indien het mandaat een einde zou nemen vóór de in de
voordrachtakte vermelde einddatum. Ook in dat geval vindt de opvolging van rechtswege
plaats. Zou de persoon die in de akte van voordracht werd vermeld als opvolger het mandaat
echter niet kunnen of wensen op te nemen, dan neemt de eerstvolgende opvolger van
rechtswege vervroegd het mandaat op. Slechts indien de persoon die als laatste opvolger
vermeld werd het mandaat niet kan opnemen of indien er in de voordrachtakte geen opvolger
vermeld wordt, moet er een procedure georganiseerd worden met het oog op de verkiezing
van een nieuwe voorzitter of gedeputeerde.
c het ontslag
Zowel de provincieraadsleden als de voorzitter en de gedeputeerden kunnen
vóór het verstrijken van hun ambtsperiode eenzijdig een einde stellen aan
hun mandaat door ontslag.
Het ontslag als provincieraadslid of als gedeputeerde moet schriftelijk ingediend
worden bij de voorzitter van de provincieraad. Wenst de voorzitter
zijn ontslag in te dienen, dan moet hij dit, eveneens schriftelijk, meedelen
aan de ondervoorzitter.
In de ontslagbrief moet geen motivering voor het ontslag opgegeven worden.
De schriftelijke indiening van het ontslag geldt als een substantiële vormvereiste. Een
mondeling meegedeeld ontslag moet dan ook nog als onbestaande beschouwd worden,
zelfs indien de betrokkene zijn ontslag zou aankondigen tijdens een zitting van de provincieraad
en er van de mededeling melding zou worden gemaakt in de notulen.
Overigens moet het begrip “schriftelijk” evolutief geïnterpreteerd worden. Het ontslag kan
ook bij e-mail ingediend worden op voorwaarde dat het voorzien is van een geldige elektronische
handtekening.
Het ontslag kan alleen maar vrijwillig door de betrokkene zelf worden ingediend.
Zelfs bij een systematische afwezigheid van een mandataris kan hij
niet als ambtshalve ontslagnemend verklaard worden.
Het ontslag als provincieraadslid of als gedeputeerde wordt definitief door
het loutere feit van de ontvangst, door de voorzitter van de provincieraad,
van de kennisgeving van het ontslag. Ook het ontslag als voorzitter wordt
onherroepbaar zodra de ondervoorzitter de schriftelijke kennisgeving ervan
ontvangen heeft.
Een schriftelijke kennisgeving volstaat bijgevolg om rechtsgeldig ontslag te nemen, terwijl
het loutere feit van de ontvangst van de kennisgeving volstaat om het ontslag als provin-
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
cieraadslid, als gedeputeerde of als provincieraadsvoorzitter een definitief karakter te verlenen.
Het bewijs van dit feit kan blijken uit de inschrijving van de kennisgeving van het
ontslag in het register van de inkomende briefwisseling. Deze kennisgeving is immers een
stuk dat, bij toepassing van artikel 183 van het Provinciedecreet, verplicht in het vermelde
register moet worden ingeschreven.
De voorzitter of de ondervoorzitter hebben bijgevolg geen enkele appreciatiebevoegdheid
ten aanzien van het ingediende ontslag. Zij kunnen evenmin de ontvangst ervan weigeren,
moeten niet op formele wijze kennisnemen van het ontslag om het een definitief karakter
te verlenen en zijn niet verplicht de ontvangst van de kennisgeving van het ontslag te bevestigen.
Er is a fortiori geen akteneming door de provincieraad vereist om het ontslag onherroepbaar
te maken.
Het ontslag uit het mandaat van provincieraadslid zal tevens een einde stellen
aan het mandaat van voorzitter en — tenminste voor zover de betrokkene
uit de raad werd gekozen — aan dit van gedeputeerde vermits dit mandaat
van rechtswege eindigt indien de betrokkene niet langer deel uitmaakt
van de provincieraad.
De ontslagnemende provincieraadsleden, de ontslagnemende gedeputeerden
en de ontslagnemende voorzitter zijn verplicht de continuïteit van hun
mandaat waar te nemen tot hun opvolger geïnstalleerd is, tenzij hun ontslag
het gevolg is van een onverenigbaarheid.
Indien er over het ontslag uit het mandaat van provincieraadslid, gedeputeerde of voorzitter
van de provincieraad een betwisting ontstaat, dan kan het geschil aanhangig gemaakt
worden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
De Raad voor Verkiezingsbetwistingen doet over de betwisting uitspraak als administratief
rechtscollege. Tegen zijn uitspraak is binnen een termijn van 8 dagen na de kennisgeving
ervan een beroep mogelijk bij de Raad van State. Dit beroep is niet schorsend.
d verval van het mandaat wegens de ondertekening van meer
dan één voordrachtakte
De gedeputeerde en de voorzitter van de provincieraad verliezen eveneens
hun mandaat vóór het verstrijken van de termijn ervan indien zij, terwijl zij
reeds in functie zijn, méér dan één voordrachtakte ondertekenen voor een
welbepaald mandaat of welbepaalde mandaten.
Op grond van de artikelen 8, §§ 1 en 3 en 45, §§ 1 en 3 van het Provinciedecreet
vervalt het mandaat van de gedeputeerde en de provincieraadsvoorzitter
immers van rechtswege voor de gehele verdere duur van de zittingsperiode
van de provincieraad indien zij:
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 8, § 1
Art. 8, § 3
Art. 45, § 1
Art. 45, § 3
85

Art. 44, § 4
Deel III
86
HOOFDSTUK 7
- meer dan één gezamenlijke akte van voordracht van een kandidaat-voorzitter
ondertekenen of, indien er geen ontvankelijke gezamenlijke voordrachtakte
wordt ingediend, meer dan één afzonderlijke voordrachtakte
ondertekenen;
- meer dan één gezamenlijke akte van voordracht van kandidaat-gedeputeerden
ondertekenen of, indien er een afzonderlijke verkiezing plaatsvindt,
meer dan één afzonderlijke voordrachtakte per mandaat van gedeputeerde
ondertekenen.
Overigens stelt het ondertekenen van meer dan één voordrachtakte voor een van de vermelde
mandaten niet enkel van rechtswege een einde aan het mandaat van gedeputeerde
of voorzitter waarmee de betrokkene zou bekleed zijn.
Ook het mandaat van commissievoorzitter dat de ondertekenaar reeds zou bekleden vervalt,
net zoals zijn hoedanigheid van vertegenwoordiger van de provincie of van mandataris
namens de provincie in provinciale extern verzelfstandigde agentschappen of andere verenigingen,
stichtingen of vennootschappen.
De ondertekening van meer dan één voordrachtakte heeft bovendien tot gevolg dat de betrokkene
voor de gehele resterende duur van de zittingsperiode van de provincieraad niet
kan worden benoemd of verkozen in een van de bovenvermelde mandaten of functies.
e vernietiging van de verkiezing wegens een gebrek aan kennis
van de bestuurstaal
Bij toepassing van artikel 44, § 4 van het Provinciedecreet moet ieder die het
mandaat van gedeputeerde of van voorzitter van de provincieraad uitoefent
of waarneemt, beschikken over de kennis van de bestuurstaal die vereist is
voor de uitoefening van het mandaat.
Artikel 44, § 4, tweede lid van het Provinciedecreet poneert echter het vermoeden
dat de betrokken mandatarissen, precies door het feit van hun verkiezing,
geacht worden de vereiste taalkennis te bezitten.
Dit vermoeden kan evenwel worden weerlegd op verzoek van een provincieraadslid
op basis van ernstige aanwijzingen, de bekentenis van de mandataris
of de wijze waarop hij zijn mandaat uitoefent.
De bewijslast dat het vermoeden niet strookt met de realiteit berust bijgevolg bij het provincieraadslid.
De elementen die het provincieraadslid bijbrengt moeten alleszins overeenstemmen met
de toestand zoals deze bestond op het ogenblik van de installatie of na de installatie van
de gedeputeerde of de voorzitter, ook al zouden de aanwijzingen geput zijn uit feiten vóór
de ambtsaanvaarding.
Het provincieraadslid dat het vermoeden van taalkennis in hoofde van de gedeputeerde
of de voorzitter wil weerlegd zien, moet het verzoek tot weerleg-
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
ging onder de vorm van een verzoekschrift indienen bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
Indien de Raad voor Verkiezingsbetwistingen, die als administratief rechtscollege
kennisneemt van het verzoek, van oordeel is dat het vermoeden van
taalkennis is weerlegd, dan is de verkiezing van de betrokken mandataris
vernietigd vanaf de dag van de kennisgeving van de beslissing van de Raad.
Tegen de beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen kan beroep
ingesteld worden bij de Raad van State binnen acht dagen na de kennisgeving
van de beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
Het beroep schort echter de uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
niet op.
De gevolgen van een weerlegging van het vermoeden van taalkennis zijn
verregaand: tot de algehele vernieuwing van de provincieraad kan de betrokkene
niet opnieuw verkozen worden tot gedeputeerde of provincieraadsvoorzitter,
noch een dergelijk mandaat waarnemen.
Mandatarissen die de hetzij door de Raad voor Verkiezingsbetwistingen, hetzij
in beroep door de Raad van State te hunnen opzichte uitgesproken weerlegging
van het vermoeden van taalkennis miskennen maken zich bovendien
schuldig aan een grove nalatigheid in de zin van artikel 69 van het Provinciedecreet.
Het bovenvermelde houdt in dat de betrokken mandataris die, ondanks de weerlegging van
het vermoeden van taalkennis, zijn mandaat verder blijft uitoefenen, door de Vlaamse regering
bij wijze van tuchtmaatregel kan geschorst of afgezet worden (zie blz. 99).
f vervallenverklaring ingevolge het verlies van de
verkiesbaarheidsvoorwaarden
Krachtens artikel 10, § 1 van het Provinciedecreet moet het mandaat van
een lid van de provincieraad voor vervallen verklaard worden indien de betrokkene
tijdens zijn mandaat niet meer aan alle verkiesbaarheidsvoorwaarden
voldoet.
Ook de leden van de deputatie en de voorzitter van de provincieraad verliezen
in dat geval hun mandaat.
De vervallenverklaring van hun mandaat van provincieraadslid houdt immers voor de voorzitter
en voor de leden van de deputatie die uit de raad gekozen werden steeds het verlies
in van hun mandaat van voorzitter of gedeputeerde. Er moet hiervoor zelfs geen afzonderlijke
procedure tot vervallenverklaring van de laatstvermelde mandaten ingesteld worden.
Doch zelfs voor de buiten de raad benoemde leden van de deputatie houdt het niet langer
voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden het verval van het mandaat in, vermits artikel
47 van het Provinciedecreet artikel 10 van toepassing verklaart ten aanzien van de le-
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 10
Art. 47
87

Deel III
88
HOOFDSTUK 7
den van de deputatie. In dit geval is er dan wel een specifieke procedure tot vervallenverklaring
uit het mandaat van gedeputeerde vereist.
Het verval van het mandaat bestaat slechts nadat de vervallenverklaring
werd uitgesproken door de provincieraad of de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
of, in laatste instantie, door de Raad van State en nadat
vervolgens van de uitspraak van het verval kennis werd gegeven. De vervallenverklaring
tast dan ook de geldigheid niet aan van eerdere beslissingen
van de provincieraad of de deputatie waaraan de betrokken mandataris
nog heeft deelgenomen nadat hij reeds niet meer aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden
voldeed.
Indien er zich feiten voordoen die het verval van het mandaat meebrengen
moet het verval alleszins uitgesproken worden, ook indien de feiten die eraan
ten grondslag liggen duidelijk kunnen vastgesteld worden en/of geen
aanleiding geven tot betwisting. Zolang de vervallenverklaring niet werd uitgesproken
en betekend, mag er dan ook nog niet in de opvolging van de
betrokken mandataris worden voorzien.
De bevoegdheid om het mandaat voor vervallen te verklaren komt principieel
toe aan de provincieraad.
De procedure voor de provincieraad kan ambtshalve door de raad worden ingezet, doch
ook na ontvangst van een bezwaar van een ander provincieraadslid of van het Openbaar
Ministerie.
Alleszins moet de voorzitter van de provincieraad, van zodra hij kennis krijgt van bepaalde
feiten die aanleiding kunnen geven tot het verval van een mandaat, onmiddellijk de betrokken
mandataris met een brief die afgegeven wordt tegen ontvangstbewijs op de hoogte
stellen van die feiten. Tezelfdertijd moet hij ook de Raad voor Verkiezingsbetwistingen in
kennis stellen van die feiten, dit eveneens bij brief die tegen ontvangstbewijs afgegeven
wordt.
De provincieraad is vervolgens verplicht zich over de aangelegenheid uit te spreken binnen
een termijn van 2 maanden nadat hij kennis heeft gekregen van de feiten die het verval van
het mandaat met zich kunnen meebrengen. Artikel 10, tweede lid van het Provinciedecreet
poneert in dit verband het onweerlegbare vermoeden dat de provincieraad wordt geacht
kennis te hebben gekregen van de feiten vanaf de ontvangst van het bezwaar van het
Openbaar Ministerie of van een provincieraadslid of vanaf de datum waarop de kennisgeving
verzonden werd waarbij de voorzitter van de provincieraad de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
in kennis heeft gesteld van de feiten. Gelet op de bepalingen van artikel 184
van het Provinciedecreet moet de termijn van 2 maanden berekend worden vanaf de dag
na deze waarop het bezwaar ontvangen werd of de kennisgeving verzonden werd en omvat
hij alle dagen, zaterdagen, zondagen en feestdagen inbegrepen.
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
De provincieraad is verplicht bij de kennisneming en de uitspraak over de aangelegenheid
de beginselen van behoorlijk bestuur en inzonderheid het zorgvuldigheidsbeginsel in acht
te nemen. Hij is ook verplicht de betrokken mandataris te horen.
Indien de raad beslist tot vervallenverklaring van het mandaat, dan heeft deze uitspraak,
luidens artikel 10, § 2 van het Provinciedecreet, slechts gevolg vanaf de kennisgeving ervan.
Toch moet deze bepaling enigszins genuanceerd worden in zoverre het de betrokken mandataris
zelf betreft. Weliswaar geldt de uitspraak tot vervallenverklaring ook ten aanzien
van hemzelf slechts vanaf de betekening van de uitspraak, doch dit neemt niet weg dat de
betrokkene reeds verplicht is zijn ambtsuitoefening te staken vanaf het ogenblik dat hij
zelf kennis heeft van de oorzaak van het verval. Zou hij desondanks zijn mandaat nog
verder blijven uitoefenen, dan stelt hij zich strafbaar met de straffen vermeld in artikel 262
van het Strafwetboek. Zelfs het feit dat de betrokkene nog niet in kennis werd gesteld van
de uitspraak tot vervallenverklaring houdt geen verschoning in; zodra hij zelf op de hoogte
is van de oorzaak van het verval moet hij zijn ambtsuitoefening staken.
Tegen de uitspraak van de provincieraad kan bij verzoekschrift beroep worden ingesteld bij
de Raad voor Verkiezingsbetwistingen, die immers op grond van artikel 13 van het Provinciedecreet
bevoegd is uitspraak te doen over geschillen die rijzen in verband met het verval
van het mandaat.
In bepaalde gevallen zal de Raad voor Verkiezingsbetwistingen trouwens niet slechts als
beroepsinstantie, doch zelfs in eerste aanleg kennisnemen van de aangelegenheid.
Dit is het geval indien de provincieraad niet optreedt binnen twee maanden nadat hij kennis
heeft gekregen van de feiten die het verval met zich kunnen meebrengen. De Raad
voor Verkiezingsbetwistingen treedt in dat geval op in plaats van de provincieraad, hetzij op
verzoek van een provincieraadslid of het Openbaar Ministerie, hetzij zelfs ambtshalve.
Tegen de uitspraak van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen staat steeds beroep open bij
de Raad van State.
g vervallenverklaring wegens onverenigbaarheid
Bij toepassing van artikel 12, § 2 van het Provinciedecreet moet een provincieraadslid
dat tijdens zijn mandaat in een met zijn mandaat onverenigbare
situatie terechtkomt vervallen verklaard worden van zijn mandaat indien hij,
binnen 15 dagen na een daartoe tot hem gericht verzoek van de voorzitter
van de raad, geen einde stelt aan die situatie van onverenigbaarheid.
Ook de leden van de deputatie en de voorzitter verliezen in dat geval hun
mandaat.
De uitspraak waarbij hun mandaat van provincieraadslid voor vervallen verklaard werd
houdt immers voor de leden van de deputatie die uit de raad gekozen werden en voor de
voorzitter steeds tezelfdertijd het verlies in van hun mandaat van gedeputeerde of voorzitter.
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 12, § 2
Art. 12, § 3
Art. 47
89

Deel III
90
HOOFDSTUK 7
Doch ook de leden van de deputatie die buiten de raad gekozen werden zullen, indien zij in
een situatie van onverenigbaarheid terechtkomen waaraan zij niet tijdig een einde stellen,
door de provincieraad vervallen moeten verklaard worden van hun mandaat van gedeputeerde.
Artikel 47 van het Provinciedecreet stelt artikel 12, §§ 2 en 3 immers van overeenkomstige
toepassing op de leden van de deputatie.
Het verval van het mandaat heeft slechts gevolg nadat het werd uitgesproken
door de provincieraad of de Raad voor Verkiezingsbetwistingen of, in
laatste instantie, door de Raad van State en nadat van deze uitspraak kennis
werd gegeven. De vervallenverklaring tast dan ook de geldigheid niet
aan van eerdere beslissingen van de raad of de deputatie waaraan de betrokken
mandataris nog heeft geparticipeerd nadat hij zich reeds in een
toestand van onverenigbaarheid bevond.
Anders dan het geval is indien een mandataris niet meer aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden
voldoet, zal de vaststelling dat een mandataris zich
in een toestand van onverenigbaarheid bevindt echter niet noodzakelijk
moeten leiden tot een vervallenverklaring. Artikel 12, § 2 kent de betrokken
mandataris immers nog een termijn toe waarbinnen hij zelf eventueel nog
het nodige kan doen om zijn toestand te regulariseren, bv. door ontslag te
nemen uit de met zijn mandaat onverenigbare functie of omgekeerd, door
schriftelijk zijn ontslag als provinciaal mandataris in te dienen.
Met het oog hierop moet de voorzitter van de provincieraad, zodra hij van
het bestaan van de onverenigbaarheid op de hoogte is, aan de betrokken
mandataris een verzoek richten om een einde te stellen aan de toestand van
onverenigbaarheid.
Slechts indien de betrokken mandataris binnen een termijn van 15 dagen na
het tot hem gerichte verzoek geen reëel einde stelt aan de situatie van onverenigbaarheid,
moet de procedure tot vervallenverklaring gestart worden
en zal – indien het bestaan van de onverenigbaarheid bewezen wordt geacht
– de vervallenverklaring uitgesproken moeten worden.
De bevoegdheid om kennis te nemen van de zaak, om uitspraak te doen over
betwistingen in verband met het al dan niet bestaan van een toestand van
onverenigbaarheid en om, indien hij het bestaan van de onverenigbaarheid
bewezen acht, het mandaat voor vervallen te verklaren komt principieel toe
aan de provincieraad. De procedure verloopt overeenkomstig de procedureregels
die bij artikel 10 van het Provinciedecreet zijn voorgeschreven voor de
vervallenverklaring wegens het niet langer voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden
(zie blz. 87).
Een eventuele vervallenverklaring heeft slechts gevolg vanaf de kennisgeving
van de uitspraak van het verval.
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
Niettemin moet bovenvermeld principe enigszins genuanceerd worden. Bij toepassing van
artikel 12, § 3 van het Provinciedecreet stelt een provincieraadslid of een lid van de deputatie
– zelfs al heeft hij de kennisgeving van de uitspraak tot vervallenverklaring nog niet
ontvangen – zich strafbaar met de straffen vermeld in artikel 262 van het Strafwetboek
indien hij zijn mandaat blijft uitoefenen terwijl hij zelf kennis heeft van het bestaan van de
oorzaak van verval.
h huwelijk of het afleggen van een verklaring van wettelijke
samenwoning met een ander lid van de provincieraad
In tegenstelling tot aanverwantschap die tussen twee provincieraadsleden of
twee leden van de deputatie na hun installatie zou ontstaan, stelt het huwelijk
of het afleggen van een verklaring van wettelijke samenwoning in de zin
van artikel 1475 van het Burgerlijk Wetboek tussen twee provincieraadsleden
of twee leden van de deputatie een einde aan het mandaat van een van
beiden.
Wie van beiden mag blijven zetelen wordt bepaald door de grootte van de
quotiënten op grond waarvan de door hen behaalde zetels aan hun lijst
werden toegekend, tenzij een van hen reeds vrijwillig ontslag zou hebben
genomen, in welk geval aan de onverenigbaarheid uiteraard eveneens een
einde komt. Is dit laatste echter niet het geval dan wordt de echtgenoot of
samenwonende met het laagste quotiënt geacht zich in een situatie van onverenigbaarheid
te bevinden en moet tegen hem de bij artikel 12, § 2 van het
Provinciedecreet voorgeschreven procedure worden toegepast (zie ook punt
g).
i De tuchtrechtelijke afzetting
Op grond van artikel 69 van het Provinciedecreet kan de Vlaamse regering
de gedeputeerden en de voorzitter van de provincieraad afzetten wegens
kennelijk wangedrag of grove nalatigheid. Wat de procedure ter zake betreft
kan verwezen worden naar blz. 99.
Deze afzetting als tuchtmaatregel heeft een tweevoudige implicatie: niet alleen
stelt zij met ingang van de betekening van de beslissing aan de betrokkene
een onmiddellijk einde aan zijn mandaat, doch bovendien verhindert
zij tijdens de eerstvolgende twee jaar – desgevallend zelfs over de lopende
ambtsperiode heen – de nieuwe aanstelling van de betrokken mandataris
in de functie van gedeputeerde of provincieraadsvoorzitter in welke
provincie dan ook.
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 11
Art. 47
Art. 69
91

Art. 6, § 2
Art. 15
Art. 7, § 2
Deel III
92
HOOFDSTUK 7
Volledigheidshalve kan vermeld worden dat er ten aanzien van de provincieraadsleden
geen tuchtmaatregelen kunnen genomen worden.
c contInuïteIt
Na een volledige vernieuwing van de provincieraad blijven de uittredende
provincieraadsleden in functie tot de installatie van de meerderheid van
de nieuwverkozen provincieraadsleden heeft plaatsgevonden. Ook de gedeputeerden
en de provincieraadsvoorzitter moeten in functie blijven tot
de installatie van hun opvolger heeft plaatsgevonden.
De provincieraadsleden, de gedeputeerden en de provincieraadsvoorzitter
zijn bovendien verplicht de continuïteit van hun functie te verzekeren na
hun ontslagname, tenzij het ontslag het gevolg zou zijn van een onverenigbaarheid.
a Provincieraadsleden
De provincieraadsleden die aftreden bij een volledige vernieuwing van de
provincieraad, zijn verplicht in functie te blijven totdat de geloofsbrieven van
hun opvolgers onderzocht zijn en de installatie van de meerderheid van de
provincieraadsleden heeft plaatsgevonden.
Ook de ontslagnemende provincieraadsleden moeten de continuïteit van hun
mandaat waarnemen tot hun opvolger geïnstalleerd is, tenzij hun ontslag
het gevolg is van een onverenigbaarheid.
Tijdens de continuïteitsperiode behouden de betrokkenen de volheid van
hun bevoegdheden.
De continuïteitsverplichting geldt echter niet voor de provincieraadsleden die
niet langer aan alle verkiesbaarheidsvoorwaarden voldoen of die zich in een
situatie van onverenigbaarheid bevinden.
b voorzitter
Ook de uittredende voorzitter is bij een volledige vernieuwing van de provincieraad
verplicht de continuïteit van zijn mandaat waar te nemen.
Artikel 7, § 2 van het Provinciedecreet legt hem immers de verplichting op
de installatievergadering voor te zitten en als voorzitter van de provincieraad
op te treden tot een nieuwe voorzitter gekozen is.
Duur en einde van het mandaat

HOOFDSTUK 7
De continuïteitsplicht geldt tevens voor de ontslagnemende voorzitter, tenzij
zijn ontslagname ingegeven zou zijn door het feit dat hij zich in een situatie
van onverenigbaarheid bevindt.
c gedeputeerden
Op grond van artikel 47, eerste lid van het Provinciedecreet zijn de uittredende
gedeputeerden na een volledige vernieuwing van de provincieraad
verplicht in functie te blijven tot de installatie van de nieuwe deputatie heeft
plaatsgevonden.
Ook de ontslagnemende gedeputeerden zijn, op grond van artikel 49, tweede
lid van het Provinciedecreet, verplicht hun mandaat te blijven uitoefenen totdat
zij als gedeputeerden vervangen zijn, behalve indien hun ontslag het gevolg
zou zijn van een onverenigbaarheid.
Gelet op de bepalingen van artikel 262 van het Strafwetboek bestaat er uiteraard
geen continuïteitsverplichting voor vervallen verklaarde gedeputeerden.
Ook de geschorste en de afgezette gedeputeerden zijn niet tot de continuïteit
verplicht. Totdat er in hun plaatsvervanging c.q. opvolging voorzien is
worden zij vervangen door het provincieraadslid vermeld in artikel 50, § 2
van het Provinciedecreet.
Duur en einde van het mandaat
Deel III
Art. 47
Art. 49
93

Deel III
94
Politiek verlof
HOOFDSTUK 8
8 pOlitiek VerlOf
Wie een provinciaal mandaat uitoefent en in dienstverband werkzaam is hetzij
in de privésector, hetzij in de openbare sector, heeft onder volgende
voorwaarden recht op politiek verlof voor de uitoefening van zijn mandaat.
A PrIvésector
Provincieraadsleden werkzaam in de privésector hebben recht op politiek
verlof tijdens de dagen dat de provincieraad zitting heeft. Tijdens dit verlof
behouden zij hun loon, maar er is wel een jaarlijkse terugvordering tot
maximaal de helft van de ontvangen presentiegelden als provincieraadslid.
Gedeputeerden tewerkgesteld in de privésector hebben geen recht op politiek
verlof.
a Provincieraadsleden
Voor de provincieraadsleden die werkzaam zijn in de privésector, geldt de
wet van 19 juli 1976 tot instelling van een verlof voor de uitoefening van een
politiek mandaat. Deze wet stelt werknemers uit de privésector in de mogelijkheid
— het is echter geen verplichting — om een bepaald aantal dagen
per maand van hun werk afwezig te blijven, met behoud van hun loon, voor
de uitoefening van hun politiek mandaat. Deze wet is van openbare orde en
er kan derhalve bij individuele overeenkomst niet van afgeweken worden.
Naast een recht op politiek verlof, regelt voormelde wet ook nog de bescherming
tegen eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst wegens
kandidaatstelling voor of uitoefening van een politiek mandaat.
De duur van het verlof stemt overeen met de dagen waarop de provincieraad
zitting heeft.
Het provincieraadslid mag dit verlof enkel aanwenden voor opdrachten die
rechtstreeks voortvloeien uit de uitoefening van zijn mandaat en moet bij de
aanvang van zijn mandaat aan zijn werkgever daarvan het bewijs leveren.
Zoals gezegd, behoudt het betrokken provincieraadslid tijdens zijn afwezigheid
op het werk zijn normaal loon. Nochtans mag het politiek verlof voor
de werknemers anderzijds geen verhoging van hun inkomsten inhouden.
Daartoe zal de instelling waar de werknemer zijn mandaat uitoefent, hier dus de provincie,
in de eerste plaats aan de werkgever van het provincieraadslid een bedrag terugbetalen,

HOOFDSTUK 8
overeenstemmend met het brutoloon vermeerderd met de werkgeversbijdragen voor de
sociale zekerheid dat de werkgever tijdens de dagen van politiek verlof aan de betrokkene
heeft betaald. Vervolgens zal de provincie deze terugbetalingen afhouden op de vergoedingen
die de werknemer voor de uitoefening van zijn mandaat heeft ontvangen. Deze afhoudingen
mogen evenwel niet meer bedragen dan de helft van de ontvangen vergoedingen.
Voor de provincieraadsleden bestaan deze vergoedingen uit de presentiegelden die zij tijdens
het beschouwde jaar hebben ontvangen. Jaarlijks zal de provincie van het provincieraadslid
tot beloop van maximaal de helft van de ontvangen presentiegelden de door haar
aan de werkgever gedane betalingen terugvorderen. Deze terugvordering is voor de provincie
een verplichting.
Bij het voorgaande moet nog worden vermeld dat de voorzitter van de provincieraad
onder dezelfde voorwaarden recht heeft op politiek verlof als de
provincieraadsleden.
b gedeputeerden
De gedeputeerden tewerkgesteld in de privésector hebben geen recht op
politiek verlof om hun mandaat uit te oefenen. De wetgever ging er daarbij
vanuit dat dit mandaat een voltijdse activiteit inhield en op zich niet verenigbaar
was met een betrekking in de privésector.
Al evenmin heeft de gedeputeerde, in tegenstelling tot wat geldt voor gemeentelijke
uitvoerende mandaten, de mogelijkheid om tijdens de uitoefening
van zijn mandaat loopbaanonderbreking te nemen.
B oPenBAre sector
Provincieraadsleden tewerkgesteld in een overheidsdienst hebben recht
op twee dagen dienstvrijstelling per maand met behoud van wedde. Daarnaast
hebben zij recht op vier dagen onbezoldigd facultatief politiek verlof
per maand. De gedeputeerde wordt voltijds met onbezoldigd politiek verlof
van ambtswege gezonden.
Provincieraadsleden werkzaam in het onderwijs kunnen op hun verzoek
een voltijds of deeltijds politiek verlof bekomen. Een gedeputeerde werkzaam
in het onderwijs heeft voltijds politiek verlof van ambtswege.
a Ambtenaren
Voor de provincieraadsleden en gedeputeerden werkzaam bij een federale
overheidsdienst, een Vlaamse overheidsdienst of een dienst van een lokale
overheid, is respectievelijk in de wet van 18 september 1986, het besluit
Politiek verlof
Deel III
95

Deel III
96
Politiek verlof
HOOFDSTUK 8
van de Vlaamse regering van 13 januari 2006 houdende de rechtspositieregeling
van het personeel van de diensten van de Vlaamse overheid en het
decreet van 14 maart 2003, een regelgeving uitgewerkt die hen toelaat van
de dienst afwezig te blijven voor de uitoefening van hun politiek mandaat.
Het door deze regelgeving ingestelde politiek verlof is voor de betrokken
personeelsleden een recht. Vanzelfsprekend kunnen ze krachtens deze regelgeving
slechts politiek verlof krijgen als ze de onverenigbaarheden naleven
die op hen toepasselijk zijn (zie blz. 73 e.v.).
Het toepassingsgebied van de wet van 18 september 1986 tot instelling van
het politiek verlof voor de personeelsleden van de overheidsdiensten is ruim
omschreven. Het omvat niet alleen de personeelsleden werkzaam bij de federale
overheidsdiensten (FOD’s) en parastatalen, maar bv. ook de personeelsleden
werkzaam bij het administratief en logistiek kader van de lokale
of federale politie, en de VZW’s waarin de federale overheid een overwegend
aandeel heeft. Ze is van toepassing op de vastbenoemde, stagedoende, tijdelijke
en contractuele personeelsleden van deze diensten, ongeacht of ze
deze functie voltijds of deeltijds uitoefenen.
Voor de vastbenoemde, stagedoende, tijdelijke en contractuele personeelsleden
van de diensten van de Vlaamse overheid is de regelgeving voor politiek
verlof uitgewerkt in het besluit van de Vlaamse regering van 13 januari
2006 houdende de rechtspositieregeling van het personeel, ook genaamd
Vlaams (raam)statuut personeel.
Voor vastbenoemde, stagedoende, tijdelijke en contractuele personeelsleden
in dienst bij provincies, gemeenten, OCMW’s, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
of VZW’s waarin deze besturen een overwegend aandeel
hebben, geldt het decreet van 14 maart 2003 houdende regeling van het politiek
verlof voor de personeelsleden van de provincies, gemeenten, de agglomeraties
van gemeenten en openbare centra voor maatschappelijk welzijn,
alsook de openbare instellingen en publiekrechtelijke verenigingen die
onder hun controle of toezicht vallen. In tegenstelling tot de wet van 14 september
1986, geldt deze regelgeving slechts voor deeltijdse personeelsleden
waarvan de prestaties ten minste 80 % van de normale arbeidsduur bedragen.
Niettemin worden deeltijdse personeelsleden waarvan de prestaties
minder dan 80 % bedragen, met voltijds politiek verlof van ambtswege gezonden,
voor de uitoefening van het ambt van gedeputeerde.
De personeelsleden uit de onderwijssector zijn daarentegen uit het toepassingsgebied
van vermelde regelgeving gelaten. het politiek verlof voor
deze personeelsleden is, zoals hierna besproken, geregeld in het onderwijsdecreet
Iv van 28 april 1993.
voormelde regelgeving voorziet in dienstvrijstelling en facultatief politiek
verlof voor provincieraadsleden en politiek verlof van ambtswege voor gedeputeerden.

HOOFDSTUK 8
De dagen van dienstvrijstelling zijn bezoldigd en hebben geen gevolgen voor
de loopbaan van het personeelslid. Deze dagen afwezigheid hebben dus
geen weerslag op de berekening van het rustpensioen en komen in aanmerking
voor het bepalen van de geldelijke en statutaire anciënniteit.
Het facultatief politiek verlof en het politiek verlof van ambtswege worden
niet bezoldigd, maar zijn voor vastbenoemde personeelsleden gelijkgesteld
met periodes van dienstactiviteit. De beschouwde periodes komen in aanmerking
voor de berekening van de geldelijke dienstanciënniteit. In voorkomend
geval worden zij voor de berekening van het rustpensioen in aanmerking
genomen.
Bij tijdelijke en contractuele personeelsleden is alsdan de uitvoering van de arbeidsovereenkomst
geschorst. De periode van schorsing wordt echter wel in aanmerking genomen
voor de bevordering tot een hogere wedde.
Voormelde regelgeving voorziet in een politiek verlof als volgt:
1° Provincieraadsleden
Provincieraadsleden hebben recht op twee dagen dienstvrijstelling per maand.
Daarnaast hebben zij recht op vier dagen facultatief politiek verlof per maand.
Het betrokken personeelslid bekomt deze dienstvrijstelling op zijn aanvraag.
Voor personeelsleden die onder toepassing vallen van de wet van 18 september
1986 is uitdrukkelijk bepaald dat dit recht op dienstvrijstelling kan
worden overgedragen van de ene maand naar de andere, en is de dienstvrijstelling
m.a.w niet gebonden aan de beschouwde maand. Voor de andere
personeelsleden is dit laatste afhankelijk van de beslissing van hun leidend
ambtenaar.
In tegenstelling tot de privésector is er geen afhouding van de ontvangen
bezoldiging tijdens de dagen van dienstvrijstelling op het presentiegeld dat
het betrokken personeelslid als provincieraadslid heeft ontvangen.
2° Gedeputeerden
De gedeputeerde wordt voltijds met politiek verlof van ambtswege gezonden.
b onderwijs
De artikelen 29 tot en met 36 van het decreet van 28 april 1993 betreffende
het onderwijs IV voorzien in een politiek verlof van ambtswege voor gedepu-
Politiek verlof
Deel III
97

Deel III
98
Politiek verlof
HOOFDSTUK 8
teerden die personeelslid zijn van het Gemeenschapsonderwijs of het gesubsidieerd
onderwijs. Voor de uitoefening van een mandaat als provincieraadslid
kan een politiek verlof op verzoek bekomen worden. Het decreet
voorziet niet in een specifieke regeling voor de voorzitter van de provincieraad.
Met personeelsleden zijn niet alleen bedoeld de leden van het bestuurs- en
onderwijzend personeel, maar ook de leden van het opvoedend hulppersoneel,
het psychopedagogisch, sociaal en medisch personeel, en het technisch
en administratief personeel tewerkgesteld in de onderwijsinrichtingen
van het Gemeenschapsonderwijs en het gesubsidieerd onderwijs. Tevens
geldt de regeling ook voor de leden van de onderwijsinspectie, van de dienst
voor onderwijsontwikkeling en van de pedagogische begeleidingsdiensten.
Met onderwijsinrichtingen zijn bedoeld de inrichtingen voor voorschools, lager
en secundair onderwijs. Voor de hogescholen geldt de regeling voor het
niet-onderwijzend personeel. Wat het onderwijzend personeel van de hogescholen
betreft geldt de regeling bij wijze van overgang in afwachting van
een specifieke regeling (artikel 315, § 1 i.s.m. artikel 366, I, decreet 13 juli
1994 op de hogescholen en B.Vl.Reg. 9 mei 1996). Voor de personeelsleden
van de universiteiten is er vooralsnog geen regeling.
Het politiek verlof ingesteld door het Onderwijsdecreet IV van 28 april 1993
geldt voor de vastbenoemde of tot de proeftijd met het oog op vaste benoeming
toegelaten personeelsleden. Tijdelijke personeelsleden kunnen eveneens
politiek verlof bekomen, voor zover dit verlof binnen hun aanstellingsperiode
valt. Het door dit decreet ingesteld politiek verlof is voor de betrokken
personeelsleden een recht.
De gedeputeerde heeft voltijds politiek verlof van ambtswege. Dit politiek
verlof van ambtswege vangt aan op de datum van de eedaflegging.
Een provincieraadslid kan op verzoek voltijds of deeltijds politiek verlof bekomen.
De nadere modaliteiten zijn geregeld in een besluit van de Vlaamse
regering van 27 april 2007.

HOOFDSTUK 9
9 tucht en AAnsprAkelijkheid
A tucht
Er bestaan geen tuchtrechtelijke bepalingen t.a.v. de provincieraadsleden.
Enkel een gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad kan een tuchtstraf
opgelegd worden als de bij decreet omlijnde gronden kennelijk wangedrag
of grove nalatigheid daartoe aanwezig zijn. Het Provinciedecreet
schrijft slechts twee tuchtstraffen voor, m.n. de schorsing en de afzetting.
Deze opsomming is limitatief. Alleen de Vlaamse regering is bevoegd tot
het nemen van tuchtmaatregelen tegenover een gedeputeerde of een
voorzitter van een provincieraad. Noch de provincieraad, noch de overige
leden van de deputatie kunnen zo’n tuchtstraf uitspreken.
Bij het tuchtonderzoek moet de betrokken gedeputeerde of voorzitter van
een provincieraad op behoorlijke wijze zijn middelen van verdediging kunnen
voordragen.
Het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 regelt dit tuchtonderzoek
en voorziet daarbij in procedureregels die de onpartijdigheid voor
de betrokken mandataris waarborgen.
Noch de geschorste gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad voor
de duur van de schorsing, noch de afgezette gedeputeerde of voorzitter
van de provincieraad kunnen hoe dan ook hun ambt verder uitoefenen. Zij
mogen niet meer toegelaten worden tot de vergaderingen van de deputatie
of het voorzitterschap van de provincieraad waarnemen. Bovendien
kan de provincieraad een afgezette gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad
eerst na verloop van twee jaar in die functie herkiezen.
a toepassingsgebied - Bevoegde overheid
Er bestaan geen tuchtrechtelijke bepalingen t.a.v. de provincieraadsleden. Zij
zijn rechtstreeks verkozen door de kiezer en moeten slechts aan de kiezer
verantwoording afleggen. Hun optreden kan door de kiezer worden gesanctioneerd
bij de volgende verkiezingen.
In de politieke sfeer betekenen tuchtmaatregelen ten aanzien van mandatarissen
een aanzienlijke sanctie. Een gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad
is een verkozen mandataris, terwijl een tuchtregeling principieel
een dienstverband veronderstelt tussen de tuchtrechtelijke overheid en de
leden van de groep op wie ze van toepassing is.
Een gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad kan dan ook enkel een
tuchtstraf opgelegd worden als de bij decreet omlijnde gronden kennelijk
wangedrag of grove nalatigheid daartoe aanwezig zijn. Welke feiten als zodanig
dienen gekwalificeerd te worden, bepaalt het decreet niet. Met het
inschrijven van deze begrippen in het Provinciedecreet heeft de decreetgever
- de gronden zijn overgenomen van de nieuwe Gemeentewet - duidelijk
de bedoeling de uitoefening van het tuchtrecht op gekozen mandatarissen te
Tucht en aansprakelijkheid
Deel III
Art. 69
99

Art. 69
Art. 69
Deel III
100
HOOFDSTUK 9
beperken tot welbepaalde zwaarwichtige feiten. Ofschoon de tuchtrechtelijke
overheid vermag de feiten te appreciëren die naar haar oordeel het uitspreken
van een tuchtstraf rechtvaardigen, moeten deze van zodanige omvang
zijn dat zij in hoofde van de betrokkene een kennelijk wangedrag of grove
nalatigheid uitmaken in de zin die de wetgever daaraan heeft willen geven,
m.a.w. de door de tuchtrechtelijke overheid weerhouden feiten moeten de
uit gesproken tuchtstraf kunnen dragen. Zowel feiten begaan tijdens de uitoefening
van het ambt, als daarbuiten kunnen aanleiding geven tot een
tuchtstraf. Uiteraard zullen feiten begaan in de uitoefening van het ambt de
overheid eerder nopen tot het instellen van een tuchtprocedure.
De deputatie als zodanig kan niet het voorwerp uitmaken van een tuchtstraf.
De gedeputeerden kunnen echter wel zo nodig individueel geroepen worden
om, onder disciplinair oogpunt, verantwoordelijk gesteld te worden voor
handelingen van het college.
Krachtens artikel 69, eerste lid van het Provinciedecreet is de Vlaamse regering
bevoegd voor het opleggen van een tuchtstraf aan een gedeputeerde
of een voorzitter van de provincieraad.
b soorten tuchtstraffen
Artikel 69 van het Provinciedecreet schrijft slechts twee tuchtstraffen voor,
m.n. de schorsing en de afzetting. Deze opsomming is limitatief. Het besluit
waarbij de Vlaamse regering een gedeputeerde of een voorzitter van een
provincieraad een waarschuwing, berisping of blaam oplegt, zou met
machtsoverschrijding genomen zijn. In dezelfde zin is de Vlaamse regering
er niet toe gerechtigd een gedeputeerde of een voorzitter van een provincieraad
te schorsen bij ordemaatregel, bv. in afwachting van het instellen van
een tuchtrechtelijk onderzoek of een strafrechtelijke uitspraak.
Daartegenover staat dat de Vlaamse regering, zonder tot eigenlijke tuchtmaatregelen
te komen, gerechtigd is een gedeputeerde of een voorzitter van
een provincieraad te berichten dat bepaalde gedragingen of handelingen af
te keuren zijn en hem aan te manen om tot een beter begrip van zijn ambtsverplichtingen
te komen en zich daarnaar te gedragen.
Alleen de Vlaamse regering is bevoegd tot het nemen van tuchtmaatregelen tegenover
een gedeputeerde of een voorzitter van een provincieraad. Noch de provincieraad,
noch de overige leden van de deputatie kunnen zo’n tuchtstraf uitspreken.
Niets echter belet de raad of de andere gedeputeerden aan de Vlaamse
regering de feiten mee te delen die naar hun oordeel het nemen van een tuchtmaatregel
rechtvaardigen en haar te verzoeken een tuchtstraf uit te spreken.
c rechten van de verdediging
Bij het tuchtonderzoek moet de betrokken gedeputeerde of voorzitter van
een provincieraad op behoorlijke wijze zijn middelen van verdediging kunnen
voordragen. Deze waarborg heeft de decreetgever in artikel 69 van het
Provinciedecreet ingeschreven met de woorden “de betrokken persoon wordt
vooraf gehoord”.
Tucht en aansprakelijkheid

HOOFDSTUK 9
Het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 regelt dit tuchtonderzoek
en voorziet daarbij in procedureregels die de onpartijdigheid voor de
betrokken mandataris waarborgen.
In de eerste plaats is het de provinciegouverneur die, in opdracht van de
Vlaamse regering, het tuchtonderzoek voert en daarvan een tuchtverslag
opstelt voor de tuchtoverheid de Vlaamse regering. Indien de provinciegouverneur
van oordeel is dat een tuchtsanctie moet worden opgelegd doet hij
een voorstel aan de Vlaamse regering.
Benevens het horen van de betrokkene in zijn verweermiddelen tijdens een
hoorzitting, waarop de betrokken mandataris zich door een raadsman kan
laten bijstaan, en waarvan proces-verbaal wordt opgemaakt, stelt vermeld
besluit de betrokken mandataris ook in de gelegenheid om zijn verdediging
naar behoren voor te bereiden. Daartoe moet hij ten minste éénentwintig
dagen voor de hoorzitting bij aangetekend schrijven worden opgeroepen met
onder meer vermelding van de ten laste gelegde feiten en de overweging
van de tuchtstraf, en de mogelijkheid tot inzage van het tuchtdossier. Tevens
heeft hij het recht om een schriftelijk verweer in te dienen tot op de dag van
de hoorzitting en kan hij verzoeken om getuigen te horen.
Tegen de beslissing van de Vlaamse regering waarbij een schorsing of afzetting
wordt uitgesproken, kan de betrokken mandataris een beroep tot nietigverklaring
instellen bij de Raad van State, of in voorkomend geval in het kader
van een administratief kort geding bij de Raad van State een verzoekschrift
indienen tot schorsing van de uitvoering van de tuchtstraf. Het beroep
tot nietigverklaring schort de uitvoering van de tuchtstraf niet op.
d gevolgen
Noch de geschorste gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad voor de
duur van de schorsing, noch de afgezette gedeputeerde of voorzitter van de
provincieraad kunnen hoe dan ook hun ambt verder uitoefenen. Zij mogen
niet meer toegelaten worden tot de vergaderingen van de deputatie of het
voorzitterschap van de provincieraad waarnemen. Bij schorsing wordt de wedde
toegekend aan de mandataris die de geschorste gedeputeerde vervangt.
De geschorste of afgezette mandataris die zijn ambt toch verder zou blijven
uitoefenen is strafbaar krachtens artikel 262, eerste lid van het Strafwetboek.
Daar de schorsing of afzetting enkel betrekking heeft op het ambt van gedeputeerde
of voorzitter van de provincieraad, behoudt de betrokkene evenwel
zijn hoedanigheid van provincieraadslid en kan hij bijgevolg geldig deelnemen
aan de beraadslagingen van de provincieraad.
Bovendien kan de provincieraad, luidens het laatste lid van artikel 69 van
het Provinciedecreet, een afgezette gedeputeerde of voorzitter van de provincieraad
eerst na verloop van twee jaar in die functie herkiezen.
Tucht en aansprakelijkheid
Deel III
101

Deel III
102
HOOFDSTUK 9
Deze bepaling geldt niet enkel voor de lopende zittijd van de provincieraad,
maar ook — in de veronderstelling dat de termijn van twee jaar nog niet zou
verstreken zijn — voor de na de verkiezing nieuw samengestelde provincieraad
waarvan de afgezette gedeputeerde of voorzitter deel zou uitmaken. Aldus is
voorkomen dat de provincieraad de uitgesproken tuchtmaatregelen zou ongedaan
maken door de afgezette gedeputeerde of voorzitter dadelijk opnieuw te
verkiezen. Anderzijds is deze bepaling van toepassing in gelijk welke provincie.
B AAnsPrAkelIjkheID
Op basis van art. 17, § 6 sluit de provincie een verzekering af om de burgerlijke
aansprakelijkheid, met inbegrip van de rechtsbijstand, te dekken
die persoonlijk ten laste komt van de provincieraadsleden bij de normale
uitoefening van hun mandaat.
De provincie sluit tevens een verzekering af voor ongevallen van de provincieraadsleden,
overkomen in het kader van de normale uitoefening van hun ambt.
Behalve in geval van herhaling is de provincie op basis van art. 17, § 7
burgerrechtelijk aansprakelijk voor de betaling van de geldboeten waartoe
een provincieraadslid wordt veroordeeld wegens een misdrijf, begaan
bij de normale uitoefening van zijn ambt, met uitzondering van de persoonlijke
inbreuk begaan op de verkeersreglementering.
De regresvordering van de provincie ten aanzien van de veroordeelde provincieraadsleden
is beperkt tot de gevallen van bedrog, zware schuld of
lichte schuld die bij hen gewoonlijk voorkomen.
Gedeputeerden kunnen als uitvoerende mandatarissen een burgerrechtelijke
of strafrechtelijke aansprakelijkheid dragen bij de uitoefening van
hun mandaat. De gedeputeerde die persoonlijk wordt aangesproken heeft
echter de mogelijkheid om de overheid voor wie hij als orgaan optrad in
de procedure te betrekken. Dergelijke tussenkomst laat de burgerlijke
rechter toe om benevens de gedeputeerde ook de overheid van de mandataris
tot schadevergoeding te veroordelen.
De provincie is op grond van artikel 72 van het Provinciedecreet verplicht
om bij een toegelaten maatschappij een verzekering af te sluiten voor
haar mandatarissen ter verzekering van hun aansprakelijkheid en rechtsbijstand.
Deze verzekering moet de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
dekken die persoonlijk ten laste komt van de gedeputeerde bij de normale
uitoefening van zijn mandaat.
De verplichte aansprakelijkheidsverzekering met rechtsbijstand betreft
enkel de burgerrechtelijke aansprakelijkheid. De strafrechtelijke aansprakelijkheid
wordt niet gedekt. Lokale mandatarissen die een onrechtmatige
daad plegen die tegelijk een misdrijf is, kunnen niettemin strafrechtelijk
worden vervolgd.
Tucht en aansprakelijkheid

HOOFDSTUK 9
a vrijwillige of verplichte tussenkomst van de overheid in een
rechtszaak
Gedeputeerden kunnen als uitvoerende lokale mandatarissen een burgerrechtelijke
of strafrechtelijke aansprakelijkheid dragen bij de uitoefening
van hun mandaat.
De rechtspraak gaat hierin zeer ver. Het Hof van Cassatie aanvaardde bv. de individuele
aansprakelijkheid van elk van de leden van een college van burgemeester en schepenen,
zelfs voor een beslissing die door het college collegiaal was genomen. Het Hof meende
immers dat de collegiale beslissing niet meer was dan de som van de individuele beslissingen
zodat elke mandataris persoonlijk aansprakelijk was voor de schade uit de beslissing.
Naar anologie kan dit worden doorgetrokken naar de leden van de deputatie.
De gedeputeerden beschikken evenwel over enige “actiemiddelen”. Zo
heeft de gedeputeerde die persoonlijk wordt aangesproken de mogelijkheid
om de overheid voor wie hij als orgaan optrad in de procedure te betrekken.
Meer bepaald krachtens artikel 70, § 2 van het Provinciedecreet kan hij
de provincie betrekken in het geding waarbij schadevergoeding wordt gevorderd
van die mandataris naar aanleiding van schade die hij bij de uitoefening
van zijn mandaat aan derden heeft berokkend. Deze tussenkomst kan zowel
vrijwillig als gedwongen zijn en kan worden aangewend tijdens een burgerrechtelijke
alsook in een strafrechtelijke procedure.
Niet alleen de provincie maar ook de federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap
of het Vlaamse Gewest kunnen in het geding betrokken worden. De
gedeputeerden kunnen immers handelen in het kader van de medebewindstaken
die hen door deze overheden zijn opgelegd.
Artikel 70 van het Provinciedecreet voorziet dat de gedeputeerde, in voorkomend
geval, naargelang van de aard van de uitgeoefende bevoegdheid, de
federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest of de provincie
op de hoogte brengt van het feit dat tegen hem een vordering tot schadevergoeding
is ingesteld voor de burgerlijke rechter of de strafrechter naar
aanleiding van schade die hij bij de uitoefening van zijn mandaat aan derden
heeft berokkend.
b Burgerrechtelijke aansprakelijkheid
Dergelijke tussenkomst laat de burgerlijke rechter toe om benevens de
gedeputeerde ook de overheid van de mandataris tot schadevergoeding te
veroordelen. Naargelang van de aard van de uitgeoefende bevoegdheid is de
federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest of de provincie
immers burgerrechtelijk aansprakelijk voor de schade die de gedeputeerde
aan derden berokkent bij de normale uitoefening van zijn mandaat.
Tucht en aansprakelijkheid
Deel III
Art. 70, § 2
Art. 70, § 1
103

Art. 72
Deel III
104
HOOFDSTUK 9
Artikel 70, § 1 van het Provinciedecreet preciseert hieromtrent dat de gedeputeerde,
ingeval hij bij de normale uitoefening van zijn mandaat schade berokkent
aan de provincie of aan derden, hij enkel aansprakelijk is voor zijn
bedrog en zijn zware schuld. Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk als
die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt.
De overheid die dienovereenkomstig tot schadevergoeding is veroordeeld en
de derde benadeelde schadeloosstelt, zal deze schadeloosstelling dus enkel
van de gedeputeerde kunnen terugvorderen in het geval van opzet, zware
fout of veel voorkomende lichte fout.
Luidens artikel 70, § 3 van het Provinciedecreet kunnen de vermelde overheden beslissen
dat de schade slechts gedeeltelijk moet worden vergoed. Dit betekent niet dat de veroordeling
van de gedeputeerde nog kan worden gewijzigd. Zowel wanneer de overheid van de
mandataris vergoeding vordert voor de door haar geleden schade als wanneer zij tegen de
mandataris een regresvordering instelt, kan zij beslissen dat de mandataris de schade
slechts gedeeltelijk moet vergoeden.
De provincie is op grond van artikel 72 van het Provinciedecreet verplicht
om bij een toegelaten maatschappij een verzekering af te sluiten voor haar
mandatarissen ter verzekering van hun aansprakelijkheid en rechtsbijstand.
De provincie moet niet alleen een burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering afsluiten voor
haar gedeputeerden, maar ook een ongevallenverzekering. Wat de dekkingsgraad betreft,
gaat het bv. om verplaatsingen in het kader van het werk zoals een gedeputeerde op weg
naar een studiedag. Het is geenszins de bedoeling om alle veiligheidsaspecten te dekken.
Deze verzekering moet de burgerrechtelijke aansprakelijkheid dekken die
persoonlijk ten laste komt van de gedeputeerde bij de normale uitoefening
van zijn mandaat. Hiermee wordt iedere ambtsfout geviseerd, voor welke
publiekrechtelijke rechtspersoon de mandataris ook optreedt. Verder moet
de lichamelijke, materiële of immateriële schade van derden worden vergoed.
De publiekrechtelijke rechtspersonen waarbinnen de betrokken mandatarissen
hun ambt uitoefenen worden beschouwd als een derde ten opzichte
van de mandataris. De mandatarissen die hun ambt uitoefenen, binnen
dezelfde publiekrechtelijke rechtspersoon worden onderling als derden
beschouwd om een doeltreffende vergoeding tussen natuurlijke personen te
waarborgen.
De artikelen 45 t.e.m. 54 van het Besluit van de Vlaamse regering van 19 januari
2007 houdende het statuut van de lokale mandatarissen bevatten nadere
regels voor de aansprakelijkheids- en rechtsbijstandsverzekering.
Zo moet dekking van de verzekering permanent zijn, in hoofde van de begunstigden van de
afgesloten polis.
Tucht en aansprakelijkheid

HOOFDSTUK 9
De aansprakelijkheidswaarborg mag niet beperkt zijn tot de schade die per ongeluk
plaatsvindt, maar moet, krachtens de uitdrukkelijke bepalingen van de algemene, speciale
of bijzondere voorwaarden van de afgesloten polis, toegekend worden voor elk schadegeval
ongeacht de frequentie ervan, voor de bedragen die vastgelegd zijn tegen de vermelde
voorwaarden. Wel wordt de burgerlijke aansprakelijkheid die voortvloeit uit de toepassing
van de wet op de verplichte autoverzekering uitgesloten. De polis kan nog andere uitsluitingen
bevatten. Deze uitsluitingen moeten echter uitzonderlijk blijven ten opzichte van de
gewaarborgde risico’s en mogen niet van die aard zijn dat ze, door hun omvang, de verkregen
waarborg op onredelijke wijze in het gedrang brengen.
De door de provincie afgesloten verzekering moet een onderdeel bevatten van het type
rechtsbijstand burgerlijke en strafrechtelijke verdediging.
De kosten van de premies voor de verzekering worden gedragen door een
verplicht krediet dat is ingeschreven op het provinciebudget.
c Aansprakelijkheid voor geldboeten
De verplichte aansprakelijkheidsverzekering met rechtsbijstand betreft enkel
de burgerrechtelijke aansprakelijkheid. De strafrechtelijke aansprakelijkheid
wordt niet gedekt. Lokale mandatarissen die een onrechtmatige
daad plegen die tegelijk een misdrijf is, kunnen niettemin strafrechtelijk
worden vervolgd. Sinds de wet van 2 juni 1999 bestaat weliswaar de strafrechtelijke
aansprakelijkheid van rechtspersonen, doch de federale Staat, de
Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest en de provincies worden uit het
toepassingsgebied van deze wet gesloten. Een provincie zal daarom nooit
zelf kunnen worden vervolgd. Enkel de individuele mandatarissen die het
misdrijf hebben gepleegd in de uitoefening van hun functie kunnen dan worden
vervolgd; zij blijven de strafrechtelijke aansprakelijkheid van het lokale
bestuur dragen.
Alhoewel zij niet strafrechtelijk kan worden vervolgd, kan de strafrechter
wel, naargelang van de aard van de uitgeoefende bevoegdheid, de federale
Staat, de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaamse Gewest of de provincie aansprakelijk
stellen voor de betaling van de geldboeten waartoe een gedeputeerde
wordt veroordeeld wegens een misdrijf dat, luidens artikel 71, eerste
lid van het Provinciedecreet, is begaan bij de normale uitoefening van zijn
ambt. Betreft het een misdrijf van de mandataris buiten de normale uitoefening
van zijn ambt is de provincie dus niet aansprakelijk. Hetzelfde geldt
wanneer het om een herhaling van het misdrijf gaat of om een misdrijf, begaan
door een persoonlijke inbreuk op de verkeersreglementering. Derhalve
zijn bv. de verkeersboetes voor snelheidsovertredingen of foutparkeren uitgesloten.
Het betreft hier in hoofde van de mandataris een persoonlijke inbreuk
op de wegverkeerreglementering als deelnemer en niet als weggebruiker.
Tucht en aansprakelijkheid
Deel III
Art. 71
105

Deel III
106
HOOFDSTUK 9
De regresvordering van de provincie voor de geldboeten ten aanzien van de
strafrechtelijk veroordeelde gedeputeerde is op grond van artikel 71, tweede
lid van het Provinciedecreet beperkt tot de gevallen van bedrog, zware
schuld of lichte schuld die bij hen gewoonlijk voorkomen. Deze regeling is
ook van toepassing op de provincieraadsleden op basis van art. 17, § 7.
Tucht en aansprakelijkheid

10 geldelijke regeling
HOOFDSTUK 10
Het statuut van het provincieraadslid en van de gedeputeerde wordt geregeld
in twee afzonderlijke besluiten, namelijk het besluit van de Vlaamse
regering van 5 juni 2009 houdende het statuut van de lokale en provinciale
mandataris (BS 19 juni 2009) en het besluit van de Vlaamse regering
van 5 juni 2009 houdende de bezoldigingsregeling van de lokale en provinciale
mandataris (BS 19 juni 2009).
A ProvIncIerAADsleDen
a Presentiegelden
De provincieraadsleden ontvangen geen wedde maar presentiegelden.
De provincieraad bepaalt in zijn huishoudelijk reglement de grootte van het
presentiegeld binnen de grenzen bepaald door de Vlaamse regering.
Het bedrag bedraagt minimaal 28,57 euro en maximaal 124,98 euro. Op basis
van de indexkoppeling bedragen de bedragen momenteel 42,45 euro en
185,71 euro.
‘Art. 40: De provincieraad stelt bij de aanvang van de zittingsperiode een huishoudelijk reglement
vast …
1° de vergaderingen waarvoor presentiegeld en een verplaatsingsvergoeding wordt verleend,
het bedrag van het presentiegeld en verplaatsingsvergoeding en de nadere regels in
verband met de eventuele terugbetaling van specifieke kosten die verband houden met de
uitoefening van het mandaat van provincieraadslid;…’
Het provinciebestuur heeft de mogelijkheid om het bedrag van het presentiegeld
te bepalen in functie van het aantal en de duur van de vergaderingen,
de complexiteit van de te behandelen onderwerpen en de daarbij behorende
voorbereidingstijd. Het bestuur kan hierbij ook rekening houden met
het al dan niet bijwonen van de volledige vergadering of slechts een gedeelte
ervan.
Het bedrag van de zitpenning binnen het provinciebestuur moet ook niet
uniform zijn. Zo kan de provincieraadsvoorzitter een hogere zitpenning ontvangen
dan de andere provincieraadsleden.
Het besluit van de Vlaamse regering houdende het statuut van de lokale en provinciale
mandataris bepaalt dat aan de voorzitter van de provincieraad maximaal een dubbel presentiegeld
kan worden toegekend voor het voorzitten van de raadszitting en dat de leden
van het bureau voor hun deelname aan de zittingen van het bureau maximaal een dubbel
presentiegeld, zoals vastgelegd voor het volgen van de provincieraad, ontvangen.
Geldelijke regeling
Deel III
Art. 17, § 1
en 2
107

Art. 18, § 3
Art. 17, § 1
Deel III
108
Geldelijke regeling
HOOFDSTUK 10
De presentiegelden worden gerangschikt onder de baten, vermeld onder
art. 27 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen 1992. De zogenaamde
baten, zijn alle inkomsten uit een vrij beroep, een ambt of post en alle niet
als winst of als bezoldigingen aan te merken inkomsten uit een winstgevende
bezigheid.
De vertrouwenspersoon, die een provincieraadslid met een handicap bijstaat,
heeft ook recht op een presentiegeld.
De provincieraadsleden ontvangen presentiegeld als ze aanwezig zijn op de
vergaderingen van de provincieraad. Zij kunnen ook presentiegeld ontvangen
voor de deelname aan vergaderingen die verband houden met hun mandaat.
De Vlaamse regering bepaalt welke vergaderingen behoren tot hun mandaatverplichtingen.
In art. 10 van het besluit van de Vlaamse regering houdende de bezoldigingsregels van de
provinciale mandataris (5 juni 2009) wordt hiervoor volgende limitatieve lijst weergegeven:
1° de vergaderingen van de provincieraadscommissies, met inbegrip van de vergaderingen
waarvoor de provincieraadsleden overeenkomstig artikel 39, § 3, vierde lid, van het
Provinciedecreet aangewezen zijn als lid met raadgevende stem, en de afdelingen;
2° de vergaderingen met de vertegenwoordigers van de intern verzelfstandigde agentschappen;
3° de vergaderingen waarvoor het aanwezigheidsquorum niet werd bereikt, maar waarvoor
de leden, als het bereikt was, wel presentiegeld zouden genieten;
4° de vergaderingen die slechts gedeeltelijk werden bijgewoond;
5° de vergaderingen die hervat worden.
Het staat de provincieraad vrij om, binnen de lijst van de Vlaamse regering,
te beslissen voor welke vergaderingen hij presentiegelden toekent. Dit kan
dus ook verschillen van provincie tot provincie.
Voor vergaderingen, die niet op de lijst voorkomen, en evenmin raadsvergaderingen
zijn, kan geen presentiegeld worden toegekend.
Het is de bedoeling dat de besturen zoveel als mogelijk, de vergoeding beschouwen
als zijnde een tegemoetkoming voor enerzijds de aanwezigheid op
de vergaderingen en anderzijds de voorbereiding van de dossiers. Het opvragen
en het raadplegen van de dossiers kan hierbij een criterium zijn.
Een provincieraadslid heeft enkel recht op presentiegeld als het werkelijk
aanwezig is geweest op een vergadering van de provincieraad of de vergadering
waarvoor presentiegelden worden toegekend. Daartoe wordt een aanwezigheidsregister
ondertekend. Enkel het tekenen van het aanwezigheidsregister
vóóraleer de vergadering begint, geeft nog geen recht op presentiegeld.
Als er tijdens de vergadering geen beslissingen kunnen genomen worden,
bijvoorbeeld wegens het niet bereiken van het aanwezigheidsquorum, blijven
de aanwezige provincieraadsleden recht hebben op het presentiegeld.

HOOFDSTUK 10
Verschillende vergaderingen van één of meer bestuursorganen die plaatsvinden
op dezelfde dag kunnen recht geven op meerdere presentiegelden.
De vergaderingen die deels besloten en deels openbaar zijn, geven slechts
recht op één presentiegeld.
Provincieraadsleden kunnen vergoedingen en presentiegelden ontvangen
ten laste van autonome provinciebedrijven. Gedeputeerden niet.
Als een provincieraadslid een gedeputeerde vervangt gedurende minstens
dertig opeenvolgende dagen, wordt hem die vergoeding betaald. Als een
provincieraadslid de vergoeding van een gedeputeerde ontvangt, vervalt die
van de gedeputeerde.
b vergoeding voor reiskosten
De provincieraadsleden die hun woonplaats hebben op ten minste 5 km van
de plaats van de vergadering, ontvangen een vergoeding voor reiskosten, gelijk
aan de prijs van de reis van hun woonplaats naar de zetel van de provincieraad,
op de lijnen van de openbare vervoerdiensten.
Als zij van hun eigen voertuig gebruikmaken, wordt die vergoeding berekend
volgens het tarief dat is vastgesteld op het stuk van de reiskosten toegekend
aan het personeel van de provincie.
Het bedrag van de vergoeding voor reiskosten wordt door de provincieraad
vastgesteld in het huishoudelijk reglement.
De vergoeding voor de reiskosten wordt bepaald volgens de dagen aanwezigheid,
zoals die is vastgesteld in de registers die voor dat doel bijgehouden
worden.
De vertrouwenspersoon die een provincieraadslid met een handicap bijstaat,
heeft ook recht op een vergoeding voor reiskosten onder dezelfde voorwaarden
als de provincieraadsleden.
c Andere onkostenvergoedingen
De provincie kan aan het provincieraadslid, de voorzitter, het bureaulid van
de provincieraad, de voorzitter van een fractie of een commissie specifieke
kosten die verband houden met de uitoefening van het mandaat terugbetalen,
maar wel binnen de grenzen bepaald door de Vlaamse regering.
Het gaat hier om een effectieve terugbetaling van werkelijk gemaakte en
bewezen uitgaven, voortvloeiend uit het mandaat.
Geldelijke regeling
Deel III
Art. 68
Art. 17, § 4
Art. 18
Art. 17, § 3
109

Art. 17, § 2
Deel III
110
Geldelijke regeling
HOOFDSTUK 10
De kosten dienen betrekking te hebben op:
- uitoefening van het mandaat;
- noodzakelijk zijn voor de uitoefening van het mandaat;
- moeten bewezen worden.
De kosten dienen verantwoord te worden met bewijsstukken. Kosten gemaakt
omwille van persoonlijke redenen worden uiteraard niet vergoed.
De provinciegriffier beoordeelt of de kosten voldoen aan de voorwaarden. De
relevantie en de kostprijs van de kosten voor vorming wordt beoordeeld door
de provinciegriffier in overleg met de ambtenaar verantwoordelijk voor de
vorming.
Het is ook mogelijk, zoals voor het bedrag der zitpenningen, op het vlak van
de terugbetaling van de gemaakte kosten een onderscheid te maken tussen
het mandaat van provincieraadslid, voorzitter van de raad, de fractie of de
commissie.
Het Besluit van de Vlaamse regering houdende de bezoldigingsregeling van de lokale en
provinciale mandataris bepaalt hierover het volgende (5 juni 2009, BS 19 juni 2009):
De voorzitter van de provincieraad kan een jaarvergoeding ontvangen van maximaal
10.712,76 €. Aan de fractievoorzitters van de provincieraad kan een jaarvergoeding van
maximaal 1.785,46 € worden toegekend. Aan de commissievoorzitter van de provincieraad
kan een jaarvergoeding van maximaal 1.071,28 € worden toegekend. Indien de ondervoorzitter
hem vervangt, ontvangt hij een dubbel presentiegeld.
Deze kosten dienen verantwoord te worden met bewijsstukken.
Jaarlijks wordt er een gedetailleerd verslag gemaakt van de terugbetaling van de kosten
van de mandatarissen. Dat verslag is openbaar en wordt voorgelegd aan de provincieraad.
d compensatie bij inkomensverlies
Een aantal reglementeringen maakt de cumulatie met het presentiegeld
ofwel niet mogelijk, ofwel beperkt mogelijk.
De Vlaamse regering dient in uitvoering van artikel 17, § 2 de wijze te bepalen
waarop de provincieraad het presentiegeld van de leden van de provincieraad
moet aanvullen of verminderen. De bepalingen in het Provinciedecreet
kennen aan de provincie de bevoegdheid toe om het bedrag te bepalen
waarmee de presentiegelden van het provincieraadslid worden aangevuld of
verminderd op de wijze die de Vlaamse regering bepaalt. Het bestuur heeft
geen appreciatiebevoegdheid als aan alle voorwaarden is voldaan. De aanvulling
of vermindering zal alleen worden toegekend op voorwaarde dat de
mandataris daar zelf om verzoekt. Bovendien zal het presentiegeld slechts
worden verminderd als het betrokken provincieraadslid andere wettelijke of
reglementaire bezoldigingen, pensioenen, vergoedingen of toelagen ontvangt.
Het zal pas worden aangevuld als daarmee de compensatie van het
inkomensverlies wordt beoogd.
Ten slotte moet de provinciegriffier vaststellen dat aan alle vereiste voorwaarden
is voldaan. Op basis van de vaststellingsbevoegdheid, vermeld in
artikel 17, § 2 van het Provinciedecreet oordeelt de provinciegriffier of het
dossier in orde is. Om die reden voegt de betrokken mandataris, bij die aan-

HOOFDSTUK 10
vraag, de nodige bewijsstukken waaruit blijkt dat de aanvulling of vermindering
van presentiegeld moet worden voorzien zodat ofwel de betrokkene
geen inkomensverlies lijdt ofwel de andere wedden, vergoedingen of wettelijke
of reglementaire toelagen ongewijzigd blijven.
Het presentiegeld wordt aangevuld in geval van inkomensverlies door vermindering
of schrapping van andere wettelijke of reglementaire wedden,
pensioenen, vergoedingen of toelagen. Er is met andere woorden slechts
van compensatie sprake als er kan worden aangetoond dat er werkelijk inkomensverlies
is geleden. Met het begrip inkomensverlies wordt bedoeld
het actuele verlies dat een mandataris in het jaar dat voorafgaat aan de indiening
van de aanvraag lijdt op de bezoldigingen, vergoedingen, pensioenen
e.d. waarop hij recht heeft en waarbij dit verlies het gevolg is van de toepassing
van de cumulatieregels in de regelgevingen die deze inkomens beheersen.
Hiertoe moet worden nagegaan of de inkorting van het inkomen het
rechtstreekse gevolg is van reglementaire regelingen die cumulatiebeperkingen
instellen en er financiële gevolgen aan verbinden.
Gevallen van cumulatie:
Beroepsinkomsten
Er is geen cumulatiebeperking tussen het bedrag van de ontvangen zitpenningen en andere
beroepsinkomsten als zelfstandige, loontrekkende of ambtenaar.
Cumulatie met een wedde van burgemeester en schepen
Het presentiegeld van provincieraadslid en provincieraadsvoorzitter mag gecumuleerd
worden met een wedde van schepen of van burgemeester.
Evenwel dient opgemerkt te worden dat de som van de wedde van de burgemeester en
schepen met de vergoedingen, wedden en presentiegelden ontvangen voor andere activiteiten
niet hoger mag zijn dan anderhalf maal het bedrag van de vergoeding van de leden
van het Vlaams parlement. Voor het berekenen van dit bedrag komen in aanmerking: de
vergoedingen, wedden en presentiegelden die voortvloeien uit de uitoefening van een
openbaar mandaat, een openbare functie of een openbaar ambt van politieke aard. Indien
de som hoger ligt wordt de wedde van burgemeester of schepen afgetopt (art. 70
Gemeentedecreet).
Pensioen
Wanneer het provincieraadslid gepensioneerd is mag hij zijn zitpenningen cumuleren met
zijn rust- of overlevingspensioen voor zover het inkomen per kalenderjaar de toegelaten
grenzen niet overschrijdt. Deze bedragen worden regelmatig aangepast en variëren voor
gepensioneerden vóór of na 65 jaar, met of zonder kinderlast, loontrekkenden, ambtenaren
of zelfstandigen. De desbetreffende regelgeving is: KB van 21.12.1967 betreffende het rust-
en overlevingspensioen voor werknemers, KB van 22.12.1967 betreffende het rust- en
overlevingspensioen voor zelfstandigen, de wet van 5.04.1994 houdende regeling van de
cumulatie van pensioen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiende uit de uitoefening
van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen en de latere wijzigingen.
Het overschrijden van deze grenzen wordt gesanctioneerd door een schorsing of een vermindering
van het pensioen, naargelang het geval.
Geldelijke regeling
Deel III
111

Art. 17, § 6
Art. 17, § 6
Deel III
112
Geldelijke regeling
HOOFDSTUK 10
Werkloosheidsuitkering en brugpensioen
Het KB van 21 maart 2003, tot wijziging van artikel 46, § 3, 1° van het KB van 25.11.1991
houdende de werkloosheidsreglementering, waarin de inkomsten opgesomd worden die
niet beschouwd worden als loon zodat het recht op een werkloosheidsuitkering blijft bestaan,
heeft ook de inkomsten die voortvloeien uit het mandaat van provincieraadslid opgenomen,
zodat de cumulatie met de werkloosheidsuitkering mogelijk is geworden.
Dit heeft ook tot gevolg dat de bruggepensioneerden hun presentiegelden kunnen genieten
zonder dat hun brugpensioen in gevaar komt.
tijdskrediet
Voor een provincieraadslid is het niet mogelijk gebruik te maken van het stelsel van tijdskrediet.
Volgens art. 7 van het KB 12.12.2001 tot uitvoering van hoofdstuk VI van de wet van
10.08.2001 betreffende de verzoening van werkgelegenheid en kwaliteit van het leven, is
het tijdskrediet niet cumuleerbaar met een politiek mandaat, met uitzondering van een
mandaat als gemeenteraadslid of OCMW-lid. Het mandaat van provincieraadslid is niet opgenomen
bij de uitzonderingen.
Inkomsten uit de ziekteverzekering
De gemeenteraadsleden die een vervangend inkomen genieten uit de ziekteverzekering
omdat zij arbeidsongeschikt zijn wegens ziekte of invaliditeit mogen dit cumuleren met
hun zitpenningen als gemeenteraadslid. Art. 232, § 1 van het KB van 4.11.1963 tot uitvoering
van de wet van 9.08.1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte
verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, bepaalt immers dat de inkomsten
die voortvloeien uit het mandaat van gemeenteraadslid niet in aanmerking komen, bij
de berekening bij samenloop van de uitkering en beroepsinkomen.
Evenwel geldt dit niet voor de provincieraadsleden, zodat er wel rekening gehouden wordt
met het presentiegeld om het bedrag van de tegemoetkoming te berekenen.
e Aansprakelijkheids- en rechtsbijstandsverzekering
Wat het statuut betreft inzake het provincieraadslid kan verder nog verwezen
worden naar de aansprakelijkheids- en rechtsbijstandsverzekering: zie
blz. 102.
f ongevallenverzekering
De provincie sluit een verzekering af voor ongevallen die provincieraadsleden
overkomen in het kader van de normale uitoefening van hun ambt.
B geDePuteerDen
Artikel 68 van het Provinciedecreet bepaalt het statuut van de gedeputeerden.
Dit statuut komt in belangrijke mate overeen met het statuut van de
Vlaamse Volksvertegenwoordigers.

HOOFDSTUK 10
De gedeputeerden, die tevens provincieraadslid zijn, kunnen geen aanspraak
maken op een presentiegeld voor het bijwonen van de vergaderingen van de
provincieraad of de andere vergaderingen waarvoor een presentiegeld wordt
toegekend.
a vergoeding
De gedeputeerde geniet ten laste van de provincies een vergoeding, waarvan
het bedrag gelijk is aan de parlementaire vergoeding van de leden van het
Vlaams Parlement. In geval van verhindering of schorsing wordt de aan het
ambt verbonden vergoeding toegekend aan diegene die het verhinderde of geschorste
lid van de deputatie vervangt. De verhinderde of geschorste gedeputeerde
ontvangt geen vergoeding voor de periode van verhindering of schorsing.
De gedeputeerde ontvangt een forfaitaire onkostenvergoeding die alle kosten,
verbonden aan de uitoefening van het ambt, dekt. Het bedrag van de
onkostenvergoeding is gelijk aan de forfaitaire vergoeding die voor de in
het raam van het mandaat van Vlaamse volksvertegenwoordiger gemaakte
kosten wordt toegekend.
Een gedeputeerde die buiten de provinciehoofdplaats verblijft, ontvangt
evenwel een reiskostenvergoeding overeenkomstig de door de provincieraad
vastgestelde regels.
De gedeputeerde mag, buiten de vastgestelde vergoedingen, geen bijkomende
vergoedingen genieten ten laste van de provincie en de extern verzelfstandigde
agentschappen van de provincie en hun filialen, om welke reden
of onder welke benaming ook.
b Begrenzing bijkomende bezoldigingen op basis van een
openbare functie
Het bedrag van de vergoedingen, salarissen of presentiegelden die gedeputeerden
ontvangen als bezoldiging voor naast hun mandaat als gedeputeerde
uitgeoefende activiteiten, mag de helft van het bedrag van de vastgestelde
vergoedingen niet overschrijden. Voor de berekening van dat bedrag komen
de vergoedingen, de salarissen of de presentiegelden die voortvloeien
uit de uitoefening van een openbaar mandaat, een openbare functie of een
openbaar ambt van politieke aard, in aanmerking.
Er wordt een exhaustieve opsomming gegeven van wat dient te worden begrepen onder “de
vergoedingen, salarissen en presentiegelden die voortvloeien uit de uitoefening van een openbaar
mandaat, een openbare functie of een openbaar ambt van politieke aard”, namelijk:
1° presentiegelden ontvangen als lid van de gemeenteraad en als lid van de bestuursorganen
van gemeentelijk extern verzelfstandigde agentschappen en hun filialen;
2° presentiegelden ontvangen als lid van bestuursorganen van een intergemeentelijk samenwerkingsverband
als vermeld in het decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke
samenwerking;
Geldelijke regeling
Deel III
Art. 68
Art. 68
113

Art. 68
Art. 68
Art. 68 bis
Deel III
114
Geldelijke regeling
HOOFDSTUK 10
3° presentiegelden ontvangen als lid van bestuursorganen van sociale huisvestingsmaatschappijen;
4° presentiegelden ontvangen als lid van bestuursorganen van de rechtspersonen als vermeld
in artikel 195 van het Gemeentedecreet zijnde de verenigingen, stichtingen en vennootschappen
met sociaal oogmerk of ter oprichting van een PPS;
5° presentiegelden ontvangen als lid van bestuursorganen van rechtspersonen als vermeld
in artikel 188 van het Provinciedecreet zijnde de verenigingen, stichtingen en vennootschappen
met sociaal oogmerk of ter oprichting van een PPS;
6° presentiegelden ontvangen als lid van bestuursorganen van rechtspersonen als bedoeld
in Titel VII, Hoofdstuk I, II en III van het decreet betreffende de organisatie van de openbare
centra voor maatschappelijk welzijn.
Deze cumulbeperking geldt niet voor inkomsten uit privéberoepsactiviteiten.
c uittredingsvergoeding
Er wordt een uittredingsvergoeding toegekend aan de gedeputeerden die
hun mandaat beëindigen, onder dezelfde voorwaarden als de uittredingsvergoeding
van de leden van het Vlaams Parlement.
d Pensioen
De gewezen gedeputeerden of hun rechtverkrijgende ontvangen een pen-
sioen waarvan de provincieraad de voorwaarden en de wijze van toekenning
vaststelt, zoals bepaald in artikel 105, § 5, van de Provinciewet.
e vertrouwenspersoon gedeputeerde
De gedeputeerde die wegens een handicap niet zelfstandig zijn mandaat kan
vervullen, kan zich voor de uitoefening van dat mandaat laten bijstaan door
een vertrouwenspersoon.
Bij het verlenen van de bijstand krijgt de vertrouwenspersoon dezelfde middelen
ter beschikking en heeft hij dezelfde verplichtingen als een provincieraadslid,
maar hij is niet gehouden tot de eedaflegging. Hij heeft voor elke
vergadering eveneens recht op presentiegeld onder dezelfde voorwaarden
als een provincieraadslid.
De Vlaamse regering bepaalt de criteria tot vaststelling van de hoedanigheid
van een gedeputeerde met een handicap.
f Aansprakelijkheidsverzekering
Zie blz. 102 e.v.

HOOFDSTUK 11
11 eretitels, Onderscheidingstekens
en Ambtskledij
Zowel aan provincieraadsleden als aan gedeputeerden kan de eretitel van
het mandaat worden toegekend.
A ProvIncIerAADsleDen
De provincieraad kent de eretitels toe aan de provincieraadsleden.
Het komt de provincieraden toe om – desgevallend – de nadere regels daartoe
vast te stellen.
B geDePuteerDen
a Algemeen
De Vlaamse regering kent de eretitels toe onder de voorwaarden die ze
vaststelt, en bepaalt de onderscheidingstekens en de ambtskledij van de gedeputeerden.
b eretitels
Een aftredend lid van de deputatie, dat zijn ambt gedurende een legislatuur
of ten minste zes jaar in dezelfde provincie heeft uitgeoefend, kan de Vlaamse
regering verzoeken hem de eretitel van zijn ambt te verlenen.
De jaren als gedeputeerde van de provincie Brabant worden meegerekend bij de vaststelling
van de anciënniteitsvoorwaarden voor de toekenning van de eretitel van gedeputeerde
van de provincie Vlaams-Brabant.
Het verzoek tot verlening van een eretitel van gedeputeerde wordt door de
betrokkene schriftelijk ingediend bij de provinciegouverneur.
Het verzoek kan met instemming van de betrokkene ook door de provincieraad
worden ingediend.
Als de betrokkene overleden is, kan het verzoek worden ingediend door de
rechtsopvolgers van de betrokkene of door de raad, met instemming van de
rechtsopvolgers.
Eretitels, onderscheidingstekens en ambtskledij
Deel III
115

Deel III
116
HOOFDSTUK 11
De eretitel van het ambt van gedeputeerde, burgemeester, schepen, schepen
van rechtswege, voorzitter van het openbaar centrum voor maatschappelijk
welzijn, voorzitter van het districtscollege of lid van het districtscollege
mag niet worden gevoerd:
- gedurende de periode dat een van die mandaten werkelijk wordt uitgeoefend;
- door een door een provincie, gemeente of een openbaar centrum voor
maatschappelijk welzijn bezoldigde persoon.
De Vlaamse regering kan de eretitel intrekken. Zij zal dit alleszins doen als
naderhand blijkt dat de betrokkene niet blijkt te voldoen aan de toekenningsvoorwaarden.
c onderscheidingstekens
Het lid van de deputatie draagt een sjerp met franjes op een achtergrond
met de kleuren van de provincie. De provincieraad bepaalt de kleuren van de
franjes. Op de sjerp van de gedeputeerde staat de Vlaamse Leeuw en kan
facultatief het wapenschild van de provincie worden toegevoegd.
De mannelijke mandatarissen dragen de sjerp om hun middel, waarbij het
zwart zich bovenaan bevindt. De vrouwelijke mandatarissen dragen de sjerp
over hun rechterschouder met de knoop in hun linkerzijde, waarbij het zwart
zich het dichtst bij de hals bevindt.
De mandatarissen dragen hun sjerp enkel naar aanleiding van en bij de
openbare uitoefening van hun bevoegdheid ter gelegenheid van evenementen
of plechtigheden die uitsluitend op het grondgebied van de provincie
plaatsvinden.
Bij de beëindiging van hun ambt of bij een tuchtrechtelijke schorsing zijn de
mandatarissen niet gerechtigd om hun sjerp te dragen.
d Ambtskledij
De kledij die de mandatarissen dragen, mag niet verwijzen naar een andere
hoedanigheid of een ander ambt.
Omtrent deze kledij is verder niets bepaald. Een koninklijk besluit van 15 januari
1837 dat daartoe wel regels vastlegde, maar in onbruik was geraakt,
is door voormeld besluit van de Vlaamse regering met ingang van 1 januari
2007 opgeheven.
Eretitels, onderscheidingstekens en ambtskledij

12 prOVinciegOuVerneur
HOOFDSTUK 12
De provinciegouverneur is zowel commissaris van de Vlaamse en de federale
regering in de provincie als voorzitter van de deputatie.
Hij wordt, op eensluidend advies van de federale ministerraad, benoemd
door de Vlaamse regering.
A BenoemIng, AmBtskenmerken en WoonPlAAts
De provinciegouverneur is in de eerste plaats commissaris van de Vlaamse
regering in de provincie. De provinciegouverneur staat onder het (hiërarchisch)
gezag van de Vlaamse regering (art. 3 van het besluit van de Vlaamse
regering van 5 maart 2004 tot vaststelling van het statuut van de provinciegouverneur
en de adjunct van de provinciegouverneur van de provincie
Vlaams-Brabant). De provinciegouverneur is in de tweede plaats ook commissaris
van de federale regering. In de derde plaats heeft de provinciegouverneur
ook een plaats in het provinciebestuur, als voorzitter van de
deputatie.
De regels voor de benoeming van de provinciegouverneur zijn aangepast aan
het feit dat hij regeringscommissaris is zowel voor de Vlaamse als voor de
federale regering. Deze regels voor de benoeming van de provinciegouverneurs
liggen vast in de Bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming
van de instellingen. Artikel 6, § 1, VIII, 1° BWHI luidt als volgt “De provinciegouverneurs,
de provinciegouverneur en de vicegouverneur van het administratief
arrondissement Brussel-Hoofdstad, de adjunct van de provinciegouverneur
van de provincie Vlaams-Brabant, de arrondissementscommissarissen
en de adjunct-arrondissementscommissarissen worden benoemd en afgezet
door de betrokken gewestregering, op eensluidend advies van de ministerraad”.
In de memorie van toelichting bij het ontwerp van Provinciedecreet maakt de Vlaamse regering
expliciet de keuze om de principes en uitgangspunten die aan de grondslag liggen
van het Gemeentedecreet zoveel als mogelijk ook van toepassing te maken op de provincies
(en in een latere fase ook op de OCMW’s). Een van de meest markante verschillen
tussen de gemeenten enerzijds en de provincies anderzijds blijft de positie van de provinciegouverneur
in vergelijking met deze van de burgemeester. Zowel de burgemeester als
de provinciegouverneur worden weliswaar benoemd door de Vlaamse regering. Maar voor
de burgemeester gebeurt dit in de regel uit de verkozen gemeenteraadsleden op basis van
een voordrachtsakte en voor zes jaar. Voor de provinciegouverneur gebeurt dit op eensluidend
advies van de federale ministerraad. Een en ander heeft tot gevolg dat het profiel van
de provinciegouverneur heel sterk dit is van regeringscommissaris, wat bij de burgemeester
niet het geval is. Daarom is het ook noodzakelijk geweest om een aantal bepalingen in
Provinciegouverneur
Deel III
117

Art. 61
Art. 52
Art. 66, § 1
Deel III
118
HOOFDSTUK 12
het Provinciedecreet anders te formuleren dan de vergelijkbare bepalingen in het
Gemeentedecreet. Voorbeelden hiervan zijn de bepalingen over het voorzitterschap van (en
het stemrecht in) de deputatie en de bepalingen over de ondertekening van de briefwisseling
en akten van de provincie.
De volgende toelatingsvoorwaarden gelden om tot provinciegouverneur benoemd
te kunnen worden:
- Belg zijn;
- een gedrag hebben dat in overeenstemming is met de eisen van het ambt
van gouverneur;
- de burgerlijke en politieke rechten genieten;
- aan de dienstplichtwetten voldoen.
De provinciegouverneur verblijft in principe in de hoofdplaats van de provincie.
Als hij in een andere plaats van de provincie wil wonen, vergt dit een
advies van de provincieraad gevolgd door een beslissing van de Vlaamse regering.
B eeDAfleggIng
De ambtsaanvaarding van de provinciegouverneur bestaat in het afleggen
van de bij artikel 61 van het Provinciedecreet voorgeschreven eed.
De provinciegouverneur legt de eed af in handen van de Vlaamse regering.
De eedaflegging bestaat in het uitspreken van de bij artikel 61 van het Provinciedecreet
voorgeschreven eedformule: “Ik zweer de verplichtingen van
mijn ambt trouw na te komen”.
c PlAAtsvervAnger
Indien de provinciegouverneur afwezig is wordt hij vervangen door de daartoe
door hem aangewezen arrondissementscommissaris.
Deze laatste vervangt de provinciegouverneur in de uitoefening van al zijn
taken en bevoegdheden, met uitzondering echter van deze van voorzitter
van de deputatie. Het voorzitterschap van de deputatie wordt bij afwezigheid
of verhindering van de provinciegouverneur namelijk, op grond van artikel
52, eerste lid van het Provinciedecreet, waargenomen door de gedeputeerde
die daarvoor door de deputatie werd aangeduid.
Provinciegouverneur

D onverenIgBAArheDen
a In toepassing van het Provinciedecreet
HOOFDSTUK 12
Personen die één van de volgende ambten of functies uitoefenen, kunnen
geen provinciegouverneur zijn:
- de magistraten, de plaatsvervangende magistraten en de griffiers bij de
hoven en rechtbanken, de administratieve rechtscolleges en het Grondwettelijk
Hof; deze bepaling herneemt de in desbetreffende wetgeving —
Gerechtelijk Wetboek, wetten Grondwettelijk Hof en Raad van State —
reeds ingestelde onverenigbaarheden (art. 60, 1°);
- de leden van het operationeel kader van de politiediensten (zie ook art.
134, 2° van de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde
politiedienst, gestructureerd op twee niveaus);
- de personen die een ambt uitoefenen dat rechtstreeks onder het gezag
staat van de provinciegouverneur, van de provincieraad of van de deputatie
(art. 60, 3°);
Artikel 76 van het Provinciedecreet specificeert dit t.a.v. de ambten van
provinciegriffier en financieel beheerder van de provincie.
- personen die in een andere lidstaat van de Europese Unie een ambt of
functie uitoefenen, gelijkwaardig aan een ambt of functie als vermeld in
artikel 60 en de personen die in een lokale basisoverheid van een andere
lidstaat van de Europese Unie een ambt of mandaat uitoefenen dat gelijkwaardig
is aan dat van provincieraadslid, lid van de deputatie of provinciegouverneur
(art. 60, 4°).
Verder zijn er eveneens onverenigbaarheden ingesteld tussen het ambt van
gouverneur en het mandaat van provincieraadslid (art. 11, 2°, zie blz. 74) en
het ambt van gedeputeerde (art. 47, tweede lid, juncto art. 11, 2° van het
decreet, zie blz. 80).
Deze onverenigbaarheden gelden tevens voor de provinciegouverneur en viceprovinciegouverneur
van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad en de adjunct van de
provinciegouverneur van de provincie Vlaams-Brabant.
b In toepassing van andere wetgeving
Naast het Provinciedecreet bevatten ook het Gemeentedecreet en een aantal
bijzondere wetten, waarvan hierna de voornaamste worden aangehaald, bepalingen
over onverenigbare ambten:
Provinciegouverneur
Deel III
Art. 60
119

Art. 61
Deel III
120
HOOFDSTUK 12
- Overeenkomstig de artikelen 11 en 47, tweede lid van het Gemeentedecreet
is er een onverenigbaarheid tussen het ambt van gouverneur, vicegouverneur
van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad en
adjunct van de gouverneur van de provincie Vlaams-Brabant en het mandaat
van gemeenteraadslid, respectievelijk het ambt van schepen.
Aangezien de burgemeester, behalve in het uitzonderlijk geval hij buiten
de verkozenen van de gemeenteraad wordt benoemd, benoemd wordt uit
de provincieraadsleden, geldt de vermelde onverenigbaarheid ook t.a.v.
zijn ambt.
- Luidens artikel 1, eerste lid, van de wet van 6 augustus 1931 houdende
vaststelling van de onverenigbaarheden en ontzeggingen betreffende de
ministers, gewezen ministers en ministers van Staat, alsmede de leden en
gewezen leden van de wetgevende kamers zijn de mandaten van volksvertegenwoordiger
of senator onverenigbaar met het ambt van provinciegouverneur,
vicegouverneur of adjunct-gouverneur.
Eenzelfde onverenigbaarheid geldt voor het mandaat van Vlaams parlementslid
(art. 24bis, § 2 BWHI van 8 augustus 1980).
- Volgens artikel 85bis, § 5 van de Gemeentekieswet is er onder meer onverenigbaarheid
tussen het ambt van gouverneur en het lidmaatschap van
de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Daar deze Raad een administratief
rechtscollege is, geldt trouwens in dit geval eveneens artikel 60, 1° van
het Provinciedecreet.
- Artikel 20, 1° van het OCMW-decreet stelt een onverenigbaarheid in tussen
het ambt van gouverneur en lid van de raad voor maatschappelijk
welzijn.
e Duur en eInDe
Bij toepassing van artikel 41 van het besluit van de vlaamse regering van
5 maart 2004 is de provinciegouverneur benoemd voor een periode die uiterlijk
een einde neemt wanneer hij de leeftijd van 65 jaar bereikt.
De provinciegouverneur kan echter, op grond van artikel 61 van het Provinciedecreet
en artikel 39 van het vermelde besluit van de Vlaamse regering,
vervroegd een einde stellen aan zijn ambt door vrijwillig zijn ontslag in te
dienen bij de Vlaamse regering. Het ontslag moet schriftelijk ingediend worden
en bij aangetekende brief ter kennis gebracht worden aan de minister
van Binnenlandse Aangelegenheden. Het ontslag wordt slechts definitief nadat
de Vlaamse regering het formeel aanvaard heeft. Tot op dat ogenblik
kan de gouverneur het ontslag nog steeds intrekken.
Provinciegouverneur

f tucht en AAnsPrAkelIjkheID
a tucht
HOOFDSTUK 12
Noch het Provinciedecreet, noch het besluit van 5 maart 2004 van de Vlaamse
regering tot vaststelling van het statuut van de provinciegouverneurs
voorzien in tuchtrechtelijke bepalingen t.o.v. de provinciegouverneur.
De provinciegouverneur kan dus niet het voorwerp zijn van een tuchtmaatregel.
b Aansprakelijkheid
De artikelen 70 e.v. van het Provinciedecreet die ten voordele van de gedeputeerden
in een vrijwillige of verplichte tussenkomst voorzien van de overheid
bij burgerlijke of strafrechtelijke aansprakelijkheid bij de uitoefening
van hun mandaat, zijn niet van toepassing voor de provinciegouverneur.
g gelDelIjk stAtuut
De Vlaamse regering stelt het statuut vast van de provinciegouverneur.
Artikel 42 e.v. van het besluit van de Vlaamse regering van 5 maart 2004 tot
vaststelling van het statuut van de provinciegouverneurs en de adjunct van
de gouverneur van de provincie Vlaams-Brabant regelt het geldelijk statuut.
Alleen de kosten van de reizen die de gouverneur maakt in opdracht van de
provincie, zijn ten laste van de provincie (art. 70, 1° Provinciewet).
De provinciegouverneur kan geen enkel financieel voordeel verwerven uit
zijn deelname aan raden van bestuur of andere vergaderingen van private
vennootschappen of openbare instellingen.
Provinciegouverneur
Deel III
Art. 59
Art. 62
121

Werking van de provincieraad
en de deputatie
Hoofdstuk 1 Prerogatieven en verplichtingen
Hoofdstuk 2 Bijeenroeping
Hoofdstuk 3 Plaats
Hoofdstuk 4 Agenda
Hoofdstuk 5 Openbaarheid
Hoofdstuk 6 Voorzitterschap
Hoofdstuk 7 Beraadslaging en stemming
Hoofdstuk 8 Verbodsbepalingen
Hoofdstuk 9 Notulen
Hoofdstuk 10 Huishoudelijk reglement
Hoofdstuk 11 Fracties en commissies
Hoofdstuk 12 Deontologische codes
Deel IV

1 Prerogatieven en
verPlichtingen
HOOFDSTUK 1
Elk provincieraadslid en elke gedeputeerde kan de navolgende rechten
doen gelden:
- een recht van medezeggenschap en een stemrecht over de aangelegenheden
die onderworpen zijn aan de beraadslaging en de stemming van
het orgaan waarvan hij deel uitmaakt, tenzij een wet of decreet hem dit
recht in bepaalde omstandigheden ontzegt;
- een mede-initiatiefrecht inzake de bijeenroeping van de provincieraad.
De provincieraadsleden hebben bovendien het recht om aanvullende
agendapunten in te dienen;
- een recht op inzage in, afschrift van en toelichting bij alle dossiers,
stukken en akten die het bestuur van de provincie en de autonome provinciebedrijven
betreffen en alle documenten die betrekking hebben op
aan de deputatie toegewezen taken;
- een bezoekrecht aan de provinciale diensten en aan de autonome provinciebedrijven;
- het recht om bij de Raad van State een annulatieberoep in te stellen ter
vrijwaring van zijn prerogatieven.
Provincieraadsleden hebben bovendien het recht om:
- de deputatie te bevragen over aangelegenheden die het bestuur van de
provincie of de aan de deputatie toegewezen taken betreffen;
- de provinciegouverneur te bevragen over de taken die hij voor de provincie
behartigt;
- de deputatie te interpelleren.
Provincieraadsleden en gedeputeerden die wegens een handicap niet in
staat zijn zelfstandig hun mandaat te vervullen kunnen zich daarenboven
laten bijstaan door een vertrouwenspersoon.
A ProVIncIerAADsleDen
a Algemene prerogatieven
Een provincieraadslid heeft geen persoonlijke bestuursbevoegdheid. Alleen
door en in de provincieraad kan hij deelnemen aan het bestuur van de provincie.
In de raad heeft hij evenwel medezeggenschap over alle zaken die aan de
beraadslaging van de raad onderworpen zijn, is hij stemgerechtigd tenzij
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
125

Art. 18
Deel IV
HOOFDSTUK 1
een wettelijke of decretale bepaling hem dit recht expliciet ontzegt en kan
hij vrij zijn mening geven over zaken die behoren tot de bevoegdheid van de
provincieraad.
Op grond van artikel 32 van het Provinciedecreet heeft hij verder tevens het
recht om, dit zowel tijdens de raadszittingen als daarbuiten, mondelinge en
schriftelijke vragen te stellen conform de modaliteiten die voor de uitoefening
van dit vragenrecht zijn vastgesteld in het huishoudelijk reglement.
Ook kan hij de deputatie interpelleren over het gevoerde beleid of over beslissingen
die zij met betrekking tot aangelegenheden van provinciaal of van
gemengd belang heeft genomen.
Er moet nochtans opgemerkt worden dat een provincieraadslid geen strafrechtelijke
immuniteit geniet en dat zijn recht om vrij zijn mening te uiten,
zoals dit van iedere burger, beperkt is tot het recht gewaarborgd bij artikel
19 van de Grondwet. Indien hij zich tijdens de raadsvergaderingen schuldig
zou maken aan smadelijke, eerrovende of lasterlijke uitspraken, zou hij
hiervoor zowel strafrechtelijk als burgerrechtelijk aansprakelijk kunnen
worden gesteld.
Een provincieraadslid is bovendien gebonden door het beroepsgeheim.
Deze deontologische verplichting wordt expliciet bevestigd door artikel 30,
§ 4 van het Provinciedecreet dat bepaalt dat alle provincieraadsleden – net
trouwens zoals alle andere personen die gerechtigd zijn om de besloten vergaderingen
van de provincieraad bij te wonen – tot geheimhouding verplicht
zijn. Provincieraadsleden die het beroepsgeheim schenden kunnen strafrechtelijk
worden vervolgd op grond van artikel 458 van het Strafwetboek en
kunnen bovendien burgerrechtelijk aansprakelijk worden gesteld voor de
schade die door de bekendmaking van vertrouwelijke gegevens aan derden
veroorzaakt wordt.
b recht op bijstand door een vertrouwenspersoon
Artikel 18 van het Provinciedecreet kent aan de provincieraadsleden die wegens
een handicap niet in staat zijn zelfstandig hun mandaat te vervullen de
mogelijkheid toe zich voor de uitoefening van dit mandaat te laten bijstaan
door een vertrouwenspersoon.
Het recht op bijstand door een vertrouwenspersoon kan niet zonder meer worden ingeroepen
door elk gehandicapt provincieraadslid. Een fundamentele voorwaarde voor de toepassing
van artikel 18 is dat de handicap de zelfstandige vervulling van het mandaat verhindert.
Om deze reden kan het recht op bijstand enkel worden ingeroepen door provincieraadsleden
die beantwoorden aan de criteria, vermeld in artikel 55 van het besluit van de
Vlaamse regering van 19 januari 2007 houdende het statuut van de lokale en provinciale
mandataris. Bij toepassing van vermeld artikel komen enkel de provincieraadsleden in
aanmerking die een persoonlijke bijstand nodig hebben voor de uitoefening van hun mandaat
wegens een zware zintuiglijke handicap, zware spraakmoeilijkheden of een motori-
126 Prerogatieven en verplichtingen

HOOFDSTUK 1
sche handicap waardoor zij grote moeilijkheden hebben om met documenten om te gaan.
Als bewijs daarvan moeten die provincieraadsleden een getuigschrift voorleggen van een
arts met de uitdrukkelijke verklaring dat het provincieraadslid zodanig getroffen is door
een van de vermelde handicaps dat hij zijn mandaat niet zelfstandig kan vervullen en voor
de uitoefening ervan persoonlijke assistentie nodig heeft.
De vertrouwenspersoon kan door het provincieraadslid vrij worden gekozen,
met deze restricties nochtans dat de vertrouwenspersoon de volle leeftijd
van 18 jaar moet hebben bereikt, dat hij legaal binnen de Europese Unie
moet verblijven, dat hij zich niet mag bevinden in een toestand van verhindering
zoals bedoeld in artikel 14 van het Provinciedecreet en dat hij evenmin
in een met het mandaat van provincieraadslid onverenigbare situatie mag
verkeren. Op deze laatste voorwaarde bestaat er echter één uitzondering: er
bestaat geen bezwaar tegen dat een gehandicapt provincieraadslid zich laat
bijstaan door zijn/haar echtgeno(o)t(e) of door een bloed- of aanverwant tot
en met de tweede graad. Het verbod op bloed- of aanverwantschap, vermeld
in artikel 11, 6° van het Provinciedecreet, geldt daarentegen wel ten volle
ten aanzien van de andere provincieraadsleden.
Een vertrouwenspersoon moet niet noodzakelijk voor de gehele duur van het mandaat gekozen
worden: het provincieraadslid is gerechtigd in de loop van zijn mandaat van vertrouwenspersoon
te veranderen. Niets belet bovendien dat eenzelfde provincieraadslid meer dan één
vertrouwenspersoon kiest om hem afwisselend in de uitoefening van zijn mandaat bij te
staan.
De vertrouwenspersoon is niet verplicht de eed af te leggen.
Hij heeft niettemin dezelfde verplichtingen als het provincieraadslid. Zo is hij
bv. verplicht tot geheimhouding indien hij het provincieraadslid bijstaat in
een besloten zitting.
De vertrouwenspersoon krijgt ook dezelfde middelen ter beschikking als het
provincieraadslid aan wie hij assistentie verleent, in die zin dat hij in het kader
van de bijstand die hij verleent hetzelfde inzagerecht geniet als het provincieraadslid
zelf. Toch heeft hij niet dezelfde rechten als een provincieraadslid.
Zijn taak blijft hoe dan ook beperkt tot het bijstaan van het gehandicapt
provincieraadslid. Daarom ook kan de vertrouwenspersoon nooit op
eigen initiatief optreden, heeft hij niet het recht om bij besprekingen of
stemmingen zijn eigen mening te vertolken of om, zonder instemming van
het provincieraadslid, de prerogatieven eigen aan het mandaat van provincieraadslid
uit te oefenen.
De vertrouwenspersoon heeft recht op een presentiegeld en een vergoeding
voor reiskosten onder dezelfde voorwaarden als het provincieraadslid. Hij
kan bovendien beschikken over dezelfde materiële middelen en faciliteiten
die ook aan het provincieraadslid worden toegekend.
Betwistingen met betrekking tot de voorwaarden waaraan een vertrouwenspersoon moet
voldoen of met betrekking tot de vraag of een provincieraadslid voldoet aan de voorwaar-
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
127

Art. 20
Art. 22
Art. 30
Deel IV
HOOFDSTUK 1
den om een beroep te kunnen doen op een vertrouwenspersoon kunnen voor beslechting
aanhangig gemaakt worden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Tegen de uitspraak
van de Raad kan binnen een termijn van 8 dagen na de kennisgeving een beroep ingesteld
worden bij de Raad van State. Dit beroep is niet schorsend.
c Initiatiefrecht inzake de bijeenroeping van de provincieraad
Zie blz. 140.
d recht om de agenda van de provincieraad aan te vullen
Zie blz. 153.
e recht van inzage
1° Principe
Bij toepassing van artikel 30 van het Provinciedecreet hebben de provincieraadsleden
recht op inzage in alle dossiers en alle stukken en akten die het
bestuur van de provincie betreffen en in deze die betrekking hebben op aan
de deputatie toegewezen taken. Ook de dossiers, stukken en akten van de
autonome provinciebedrijven van hun provincie ressorteren onder hun inzagerecht.
Artikel 30 kent bijgevolg aan de provincieraadsleden een specifiek inzagerecht
toe dat bovendien ruimer is dan het inzagerecht dat kan ontleend worden
aan de algemene regelgeving inzake openbaarheid van bestuur in de
provincies, zoals deze is neergelegd in het Decreet van 26 maart 2004, en
dat dan ook primeert boven laatstgenoemde regelgeving (art. 5, D. 26
maart 2004).
Niettemin blijven het toepassingsgebied van artikel 30 van het Provinciedecreet
en het ruime inzagerecht dat door dit artikel wordt toegekend beperkt
tot de akten, dossiers en stukken betreffende het bestuur van de provincie
en van haar autonome provinciebedrijven en betreffende de aan de
deputatie toegewezen taken en kan het artikel, zelfs door provincieraadsleden,
niet worden ingeroepen om andere documenten in te zien.
Dit betekent uiteraard niet dat een provincieraadslid geen andere dan de in artikel 30 genoemde
documenten mag inkijken, doch wel dat hij, indien hij dit wenst, daarvoor geen
aanspraak kan maken op zijn ruim en specifiek inzagerecht en slechts een beroep kan
doen op het inzagerecht dat elke andere burger kan doen gelden. Artikel 30 primeert binnen
zijn toepassingsgebied weliswaar wel boven andere openbaarheidsregelingen, doch
doet anderzijds immers ook geen afbreuk aan het recht van een provincieraadslid om zich,
128 Prerogatieven en verplichtingen

HOOFDSTUK 1
voor het nemen van inzage in documenten die niet onder zijn specifiek inzagerecht ressorteren,
te beroepen op andere bestaande publiciteitsregelingen.
Uit wat voorafgaat volgt dan ook dat:
• een provincieraadslid dat inzage wenst in akten of stukken betreffende het
bestuur van de provincie of van een autonoom provinciebedrijf van zijn
provincie of betreffende aan de deputatie toegewezen taken hiervoor zijn
specifiek recht op inzage, zoals toegekend bij artikel 30 van het Provinciedecreet,
kan doen gelden. De draagwijdte van artikel 30 wordt hierna uiteengezet;
• een provincieraadslid dat inzage wenst in bestuursdocumenten die niet
onder het toepassingsgebied van artikel 30 van het Provinciedecreet vallen,
hiervoor zoals alle andere burgers een beroep moet doen op de algemeen
geldende regelgeving inzake openbaarheid van bestuur in de provincies
(zie blz. 335 e.v.).
Het bij artikel 30 van het Provinciedecreet toegekende recht op inzage kan worden ingeroepen
door elk provincieraadslid in functie; het komt daarentegen niet toe aan de opvolgers,
die immers nog niet belast zijn met het bestuur van de provincie en wier inzagerecht
daarom niet verder reikt dan het inzagerecht van andere burgers.
Een provincieraadslid kan het prerogatief dat hij aan artikel 30 van het Provinciedecreet
ontleent echter enkel inroepen ten aanzien van zijn eigen bestuur en de autonome provinciebedrijven
van zijn provincie. Hij kan zich dus niet op artikel 30 beroepen om een ruimer
inzagerecht te genieten in de documenten die zich bij een ander bestuur bevinden, zoals
bv. bij een intergemeentelijk samenwerkingsverband waarin de provincie participeert, bij
een andere provincie of een gemeente.
Elk provincieraadslid kan zijn inzagerecht persoonlijk en afzonderlijk uitoefenen. Hij heeft
in principe evenwel niet het recht om zich bij de uitoefening van zijn inzagerecht te laten
vergezellen of bijstaan door een derde, die zelf geen deel uitmaakt van de provincieraad.
De enige uitzondering die op dit principe is toegestaan geldt ten voordele van gehandicapte
provincieraadsleden, die – indien zij beantwoorden aan de bij artikel 55 van het besluit van
de Vlaamse regering van 19 januari 2007 vastgestelde criteria – bij toepassing van artikel
18 van het Provinciedecreet gerechtigd zijn om zich te laten bijstaan door een vertrouwenspersoon
en die zich dan ook uiteraard bij de uitoefening van hun inzagerecht door
deze persoon kunnen laten vergezellen.
De provincieraadsleden en hun vertrouwenspersonen zijn steeds persoonlijk verantwoordelijk
voor het gebruik van de inlichtingen die zij bij de uitoefening van hun inzagerecht
verkregen hebben. Provincieraadsleden die het beroepsgeheim schenden kunnen immers
strafrechtelijk vervolgd worden of kunnen burgerrechtelijk aansprakelijk gesteld worden
voor de schade die door de bekendmaking van bepaalde gegevens aan derden veroorzaakt
wordt. Zij moeten bovendien de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten aanzien van de verwerking van persoonsgegevens respecteren en
zouden ook op basis van deze wet strafbaar zijn indien zij, met miskenning van de voor-
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
129

Deel IV
HOOFDSTUK 1
schriften van deze wet, informatie zouden verspreiden. Daarenboven dreigen eveneens
mogelijke sancties indien een provincieraadslid door het verspreiden van informatie die hij
op grond van artikel 30 heeft verkregen de vrije mededinging zou verstoren.
130 Prerogatieven en verplichtingen
2° Omvang van het inzagerecht
Wanneer artikel 30 van het Provinciedecreet aan de provincieraadsleden een
uitgebreid inzagerecht toekent in de dossiers, de stukken en akten betreffende
het bestuur van de provincie en van de autonome provinciebedrijven
en betreffende de aan de deputatie toegewezen taken, dan worden daarmee
enkel de dossiers, de stukken en akten bedoeld die betrekking hebben op:
• het bestuur van de provincie, de provinciale instellingen en de autonome
provinciebedrijven;
• de aan de deputatie toegewezen medebewindstaken;
• de taken die de provinciegouverneur behartigt voor de provincie.
Provincieraadsleden hebben echter geen controlerecht op de wijze waarop
de provinciegouverneur zijn bevoegdheden en opdrachten van algemeen belang
uitoefent. Hieruit volgt dan ook dat provincieraadsleden op grond van
artikel 30 van het Provinciedecreet geen recht op inzage kunnen doen gelden
in de stukken die op de laatstgenoemde opdrachten betrekking hebben
of in de briefwisseling die door de provinciegouverneur betreffende zijn taken
van algemeen belang met de hogere overheid gevoerd wordt of nog in
nota’s en rapporten die dienaangaande tussen de hogere overheid en de
gouverneur en/of zijn diensten uitgewisseld worden.
Gelet op wat voorafgaat vallen de volgende stukken, als van algemeen belang zijnd, buiten
het toepassingsgebied van artikel 30 van het Provinciedecreet:
- de dossiers inzake de door de provinciegouverneur uitgeoefende toezichtstaken;
- de dossiers met betrekking tot wapenvergunningen;
- de documenten betreffende de vaststelling van de gemeentelijke brandweerbijdragen;
- de documenten met betrekking tot de politionele veiligheid;
- de documenten met betrekking tot de indeling in brandweer- en politiezones;
- de rampenplannen en bijbehorende dossiers.
Ook dossiers betreffende zaken waarin de deputatie als administratief
rechtscollege is opgetreden zijn onttrokken aan het inzagerecht van de provincieraadsleden,
zoals dit hen bij artikel 30 van het Provinciedecreet werd
toegekend.
Dossiers betreffende de door de deputatie uitgeoefende medebewindstaken,
die weliswaar het provinciaal belang overstijgen maar waarin niettemin een

HOOFDSTUK 1
nauwe verwevenheid bestaat met het provinciaal belang, vallen echter wel
onder het toepassingsgebied van artikel 30 van het Provinciedecreet. Dossiers
inzake stedenbouwkundige vergunningen, milieuvergunningen, natuurvergunningen
enz. … mogen dan ook niet aan het inzagerecht van de provincieraadsleden
onttrokken worden.
Het begrip “dossiers, stukken en akten” is overigens zeer ruim: het omvat
elk bestuursdocument, van welke aard ook, ongeacht zijn drager en ongeacht
of het reeds in het provinciaal archief werd neergelegd dan wel zich
nog bij de diensten bevindt en ongeacht of het in het centraal bestuur dan
wel bij de buitendiensten bewaard wordt.
Het stadium van het besluitvormingsproces waarin het document gesitueerd
is, is niet relevant. Het inzagerecht geldt dus zowel met betrekking tot documenten
uit de voorbereidende fase, de fase van besluitvorming als de uitvoerende
fase. Ook documenten uit een dossier waarin nog geen eindbeslissing
genomen werd zijn dus in principe ter inzage, voor zover ze ten
minste reeds afgewerkt zijn en een definitieve status verworven hebben.
In die zin omvat de omschrijving “dossier, akte of stuk” onder meer: de besluiten, de notulen,
verslagen, processen-verbaal, studies, rapporten, adviezen, richtlijnen, contracten,
vergunningen, facturen, statistieken, schattingsverslagen, briefwisseling enz.
Uiteraard zijn, zoals reeds werd gesteld, de hierboven vernoemde documenten
enkel ter inzage voor zover zij betrekking hebben op aangelegenheden
van provinciaal of gemengd belang.
Kunnen o.m. als zodanig beschouwd worden:
- de dossiers betreffende de punten die op de agenda van de provincieraad zijn ingeschreven
(zie ook blz. 156);
- de briefwisseling gericht aan de provincie, in de mate waarin deze betrekking heeft op
zaken van provinciaal of gemengd belang. Het betreft hier niet alleen de briefwisseling
die aan de raad zelf gericht is, doch ook deze die aan de deputatie gericht is. Ook de
briefwisseling over taken die de provinciegouverneur voor de provincie behartigt valt onder
het inzagerecht. Dit is evenwel niet het geval voor de briefwisseling betreffende de
taken van algemeen belang die de provinciegouverneur uitoefent;
- de notulen van de provincieraad;
- de notulen van de deputatie; de goedgekeurde notulen van de deputatie moeten trouwens,
op grond van artikel 51, laatste lid van het Provinciedecreet, aan de provincieraadsleden
bezorgd worden;
- de akten en stukken betreffende de provinciale begroting/het provinciaal budget en betreffende
de rekeningen, zowel van het lopende als van een afgesloten boekjaar;
- de documenten betreffende het provinciaal patrimonium;
- het ruimtelijk structuurplan en de ruimtelijke uitvoeringsplannen en de hieraan ten
grondslag liggende studies, verslagen enz.;
- de documenten met betrekking tot en van de autonome provinciebedrijven.
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
131

Deel IV
HOOFDSTUK 1
Om het inzagerecht van de provincieraadsleden in de documenten van de autonome provinciebedrijven
te faciliteren, moeten de navolgende documenten trouwens ook op de griffie
van de oprichtende provincie ter inzage gelegd worden: de goedgekeurde beslissing tot
oprichting van een autonoom provinciebedrijf, de originele statuten ervan, de statutenwijzigingen
en de gecoördineerde versie van de statuten, de notulen van alle vergaderingen
van de raad van bestuur en van het directiecomité en alle documenten waarnaar in die
notulen verwezen wordt evenals alle beslissingen van de gedelegeerd bestuurder;
- de documenten met betrekking tot de oprichting van of deelname in verenigingen, stichtingen
en vennootschappen, zoals bedoeld in artikel 188 van het Provinciedecreet. Om
de controlemogelijkheden van de provincieraadsleden over deze participaties te versterken,
moet de provincieraad trouwens minstens eenmaal per jaar in kennis gesteld worden
van een geactualiseerd overzicht van alle verenigingen, stichtingen en vennootschappen
waarin de provincie participeert en moet hij een toelichting ontvangen over de
wijzigingen die zich tijdens het afgelopen jaar in deze overzichtslijst hebben voorgedaan.
3° Restricties
Het inzagerecht van de provincieraadsleden in dossiers, akten en stukken
betreffende het bestuur van de provincie is – zoals hierboven werd vermeld
– weliswaar ruim, maar het kent niettemin zijn restricties.
Zo omvat het inzagerecht van de provincieraadsleden niet:
• documenten die nog in bewerking zijn
Het bovenvermelde betekent niet dat documenten aan de inzage van de provincieraadsleden
onttrokken zijn zolang er in het dossier nog geen eindbeslissing werd genomen. Het houdt
wel in dat nog onafgewerkte of onvolledige documenten aan het inzagerecht onttrokken zijn.
Als voorbeelden van documenten die nog in bewerking zijn kunnen vermeld worden:
- het kladverslag of de aantekeningen van de provinciegriffier met het oog op het opstellen
van de notulen;
- ontwerpnota’s van de administratie die nog geen definitieve status verworven hebben.
• documenten die nog ter studie of ter discussie liggen en die om deze reden
nog geen definitieve status verworven hebben
• documenten die nog moeten opgesteld worden
Deze restrictie heeft een tweeledige inhoud.
Enerzijds houdt zij in dat een provincieraadslid enkel bestaande documenten kan opvragen.
Hij kan zich dus niet op artikel 30 van het Provinciedecreet beroepen om te eisen dat
er ten behoeve van hem nieuwe nota’s opgesteld worden, onderzoeken gebeuren of analyses
uitgevoerd worden. Zo kan hij bv. wel inzage vragen in bestaande statistieken, doch hij
kan niet eisen dat de provincie voor hem uit bestaande gegevens nog niet bestaande statistieken
opstelt.
132 Prerogatieven en verplichtingen

HOOFDSTUK 1
Een tweede aspect van deze restrictie bestaat erin dat een provincieraadslid enkel actueel
bestaande documenten kan opvragen en niet tevens reeds toekomstige. Een provincieraadslid
kan dus bv. niet eisen dat hem in de toekomst steeds automatisch – en zonder dat
hij daarom moet verzoeken – kopieën worden toegestuurd van elke beslissing waarbij de
provincie een overheidsopdracht gunt. Indien hij deze beslissingen zou wensen in te kijken,
zal hij daarom telkens zelf separaat moeten verzoeken.
• persoonlijke documenten
Zo zijn bv. persoonlijke documentatie van de administratie, de persoonlijke briefwisseling
van de uitvoerende mandatarissen en ambtenaren en de persoonlijke mailbox van de uitvoerende
mandatarissen en de ambtenaren niet vatbaar voor inzage door de provincieraadsleden.
Zelfs indien de mailbox of een elektronisch bestand briefwisseling of documentatie bevatten
die verband houden met de professionele activiteiten van de betrokkene in het kader
van het bestuur van de provincie of de aan de deputatie toegewezen taken, kan dit niet tot
gevolg hebben dat de mailbox of het bestand rechtstreeks toegankelijk zouden moeten zijn
voor de provincieraadsleden. De wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten opzichte van de verwerking van de persoonsgegevens verzet er
zich immers tegen dat de provincieraadsleden rechtstreeks en onvoorwaardelijk toegang
zouden kunnen nemen tot deze bestanden.
4° Afschrift
Artikel 30 van het Provinciedecreet kent aan de provincieraadsleden overigens
niet enkel het recht toe om louter inzage te nemen in de stukken. Het
is hun eveneens geoorloofd aantekeningen te maken of afschrift te nemen
van de documenten waarvan hun inzage is gegeven.
Ook kunnen zij, op grond van artikel 30, § 1, aanspraak maken op kopieën
of enig ander afschrift van de stukken die aan hun inzagerecht onderworpen
zijn. De modaliteiten waaronder deze afschriften of kopieën kunnen
worden verkregen moeten in het huishoudelijk reglement van de provincieraad
nader bepaald worden.
De vergoeding die eventueel voor de afschriften wordt gevraagd mag nooit
meer bedragen dan de reële kostprijs.
5° Modaliteiten voor de uitoefening van het inzagerecht
De uitoefening van het inzagerecht van de provincieraadsleden kan nader
geregeld worden in het huishoudelijk reglement van de raad. Dit reglement
moet echter met volledig respect van het decretaal gegarandeerde inzagerecht
van de provincieraadsleden worden opgesteld; het mag, anders gezegd,
het inzagerecht niet feitelijk ongedaan maken of beknotten.
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
133

Deel IV
HOOFDSTUK 1
In het reglement kunnen onder meer de volgende punten geregeld worden:
- de aanduiding van de precieze plaats(en) waar het inzagerecht kan worden uitgeoefend.
Het principe hierbij is dat het inzagerecht ter plaatse moet worden uitgeoefend;
- de dagen en uren waarop inzage kan worden genomen. Deze dagen en uren moeten echter
zodanig vastgesteld worden dat het de provincieraadsleden materieel mogelijk is hun
inzagerecht naar behoren uit te oefenen. Een reglement dat het inzagerecht zou beperken
tot één uur per week zou strijdig zijn met artikel 30 van het Provinciedecreet. De provincieraadsleden
hebben anderzijds niet het recht te eisen steeds na de kantooruren inzage
van de stukken te mogen nemen. Toch is het aangewezen de provincieraadsleden de mogelijkheid
te geven om op bepaalde momenten ook buiten de gewone kantooruren hun
inzagerecht uit te oefenen;
- de voorafgaande aanduiding van de stukken. In het reglement kan bepaald worden dat
de provincieraadsleden de stukken die zij wensen in te zien vooraf moeten aanduiden.
Het reglement kan voorschrijven hoeveel dagen vooraf de provincieraadsleden opgave
moeten doen van de lijst van de stukken die zij wensen te onderzoeken;
- de wijze waarop aan provincieraadsleden inzage zal worden verstrekt in elektronisch opgeslagen
briefwisseling of documenten;
- de modaliteiten waaronder aan provincieraadsleden afschriften worden verstrekt en de
eventuele kostprijs die gevraagd wordt voor afschriften of kopieën.
De modaliteiten waaronder de provincieraadsleden inzage en/of afschrift
kunnen vragen van dossiers betreffende punten die op de agenda van de
provincieraad zijn geplaatst en waaronder zij toelichting kunnen vragen over
de agendapunten en/of de bijbehorende dossiers moeten, op grond van artikel
21 van het Provinciedecreet, bij het huishoudelijk reglement worden
vastgesteld. Er moet wel opgemerkt worden dat de uitoefening van het inzagerecht
van de provincieraadsleden in de vermelde dossiers georganiseerd
moet worden met volledig respect van het voorschrift van artikel 21, tweede
lid van het Provinciedecreet (zie blz. 156) en van de finaliteit van artikel 21.
f Bezoekrecht aan de provinciale diensten en inrichtingen en
aan de autonome provinciebedrijven
Op grond van artikel 30, § 2 van het Provinciedecreet heeft elk provincieraadslid
tevens het recht om, zelfs individueel, de provinciale diensten en
instellingen te bezoeken.
Naast administratieve en technische diensten van de provincie, zijn hieronder
begrepen de diensten en instellingen die de provincie heeft opgericht en
die zij beheert, zoals de provinciale onderwijsinstellingen, de provinciale
sport- en culturele centra, de provinciale musea, archiefcentra en documentatiecentra
en uiteraard ook de intern verzelfstandigde agentschappen.
Het bezoekrecht heeft daarentegen geen betrekking op besturen, verenigingen
of vennootschappen waarvan de provincie louter lid is, zoals bv. de intergemeentelijke
samenwerkingsverbanden.
134 Prerogatieven en verplichtingen

HOOFDSTUK 1
Het heeft echter wel betrekking op de autonome provinciebedrijven.
Het bezoekrecht van de provincieraadsleden mag slechts een louter informatief
karakter hebben. Het doel van het bezoekrecht is immers enkel de
provincieraadsleden de mogelijkheid te bieden zich te informeren omtrent
de provinciale diensten en instellingen of de autonome provinciebedrijven.
Provincieraadsleden mogen zich dan ook bij gelegenheid van de uitoefening
van hun bezoekrecht niet in de plaats stellen van de deputatie en/of de provinciegriffier
die belast zijn met respectievelijk het beheer van provinciale
instellingen en de leiding van de diensten. Daaruit volgt dat het de provincieraadsleden
wel is toegestaan de activiteiten van de provinciale diensten
en instellingen of van een autonoom provinciebedrijf bij te wonen, doch dat
zij niet het recht hebben opmerkingen te maken aan het personeel, opdrachten
of onderrichtingen te geven of, bij gelegenheid van een bezoek aan
een school, leerlingen te ondervragen. Eventuele opmerkingen kunnen de
provincieraadsleden wel tijdens de vergadering van de provincieraad voorleggen
aan de deputatie.
Het bezoekrecht van de provincieraadsleden mag uiteraard de goede werking
van de diensten en instellingen niet hinderen. Om die reden moeten de
exacte modaliteiten waaronder het bezoekrecht kan worden uitgeoefend bepaald
worden in het huishoudelijk reglement van de provincieraad.
g Vraagrecht
1° Vragen aan de deputatie
Artikel 32 van het Provinciedecreet kent de provincieraadsleden het recht
toe om aan de deputatie mondelinge en schriftelijke vragen te stellen.
Het vraagrecht ligt in het verlengde van het inzagerecht. Door middel van hun inzagerecht
en ook door middel van het afschrift van de goedgekeurde notulen van de vergaderingen
van de deputatie dat hen automatisch toegestuurd wordt, worden de provincieraadsleden
in staat gesteld de werking van het bestuur op te volgen. Indien zij ter zake vragen hebben,
kunnen zij via de uitoefening van hun vraagrecht toelichtingen krijgen.
Het vraagrecht heeft, zoals het inzagerecht, betrekking op de aangelegenheden die het
bestuur van de provincie betreffen en op de aan de deputatie toegewezen medebewindstaken.
Het strekt zich trouwens niet enkel uit tot de aangelegenheden die behartigd worden
door het provinciebestuur zelf, doch ook tot deze die uitgeoefend worden door de autonome
provinciebedrijven die de provincie heeft opgericht.
Vragen over het functioneren van andere besturen, instanties of verenigingen moeten
daarentegen als onontvankelijk beschouwd worden. Zo kan de deputatie niet op ontvankelijke
wijze bevraagd worden over het functioneren van instanties of verenigingen, waarvan
bv. enkel het budget of de jaarrekening voor goedkeuring of vaststelling aan de provincie
moet worden voorgelegd. Aan de deputatie zouden in voorkomend geval enkel vragen ge-
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
Art. 32
135

Art. 32
Deel IV
HOOFDSTUK 1
steld kunnen worden over de wijze waarop zij de aan haar toegekende toezichts- of controletaak
heeft uitgeoefend. Zo ook kan een lid van de deputatie wel bevraagd worden over
materies waarvoor hij, op grond van de interne taakverdeling binnen de deputatie, verantwoordelijkheid
draagt, doch niet over de werking van een vereniging of instantie waarvan
hij louter deel uitmaakt en die niet als behorend tot “het bestuur van de provincie” kan
gecatalogeerd worden. Hierop zou enkel een uitzondering bestaan indien en voor zover een
expliciete bepaling de betrokken gedeputeerde zou verplichten de provincieraad te informeren
over de werking van die vereniging of instantie.
Het vraagrecht heeft trouwens evenmin betrekking op de rechtsprekende bevoegdheid van
de deputatie en de dossiers zelf waarin zij als rechtscollege opgetreden is.
Het vraagrecht ten aanzien van de deputatie kan zowel uitgeoefend worden
tijdens de provincieraadsvergaderingen als daarbuiten via schriftelijke vragen
en antwoorden. Indien een provincieraadslid een vraag wenst te stellen,
dan is het alleszins niet vereist dat hij daarvoor een toegelicht voorstel van
beslissing indient. De provincieraad moet, rekening houdend met het voorgaande,
in zijn huishoudelijk reglement de verdere modaliteiten bepalen
voor de uitoefening van het vraagrecht.
136 Prerogatieven en verplichtingen
2° Vragen aan de provinciegouverneur
Naast hun recht om aan de deputatie schriftelijke en mondelinge vragen te
stellen, bezitten de provincieraadsleden tevens het recht om aan de provinciegouverneur
vragen te stellen.
Artikel 32, derde lid kent de provincieraadsleden meer bepaald het recht toe
om de provinciegouverneur te bevragen over de taken die hij behartigt voor
de provincie.
De provincieraad moet in zijn huishoudelijk reglement de modaliteiten bepalen
waaronder de provincieraadsleden hun recht kunnen uitoefenen om aan
de provinciegouverneur vragen te stellen.
h Beroep bij de raad van state
Elk provincieraadslid kan in zijn hoedanigheid van provincieraadslid bij de
Raad van State een beroep tot nietigverklaring instellen om zijn prerogatieven,
verbonden aan het lidmaatschap, te vrijwaren. De Raad van State heeft
in zijn rechtspraak het functioneel belang van het provincieraadslid om een
annulatieberoep in te stellen echter duidelijk omlijnd. Dit houdt in dat het
provincieraadslid niet om het even welk middel kan aanvoeren om de nietigverklaring
van een beslissing te vorderen.
Ten eerste kunnen provincieraadsleden, in die hoedanigheid optredend, bij de Raad van
State een beroep tot nietigverklaring instellen tegen een besluit van de provincieraad of de
beslissing van de toezichthoudende overheid die dit besluit goedkeurt, indien ze aanvoeren

HOOFDSTUK 1
dat de raad tot dit besluit is gekomen met schending van de decretale vormvoorschriften
die de uitoefening van hun mandaat binnen de raad waarborgen. Het betreft hier de decretaal
bepaalde vormvoorschriften voor de oproeping, het vaststellen van de agenda, de beraadslaging
en de besluitvorming van de provincieraad.
Ten tweede is dergelijk verzoekschrift ook ontvankelijk indien het provincieraadslid tegen
het raadsbesluit aanvoert dat het genomen is met schending van de prerogatieven die hem
buiten de raad toekomen, zoals zijn recht op inzage en zijn recht om punten aan de agenda
van de provincieraad toe te voegen.
Ten derde heeft het provincieraadslid een functioneel belang bij de nietigverklaring van
een beslissing die a priori iedere wettelijke werking van de provincieraad onmogelijk
maakt, m.a.w. beslissingen die voor gevolg hebben dat de raad onregelmatig is samengesteld
waardoor zijn beraadslagingen, stemmingen en beslissingen onwettig zijn.
In de vierde plaats heeft een provincieraadslid uitzonderlijk een functioneel belang bij de
nietigverklaring van een beslissing die uitgaat van een orgaan van een ander rechtspersoon
dan de provincie. Dit is het geval indien het provincieraadslid tegen de beslissing van
dit orgaan aanvoert dat ze genomen is zonder dat daarbij het wettelijk of decretaal voorgeschreven
advies van de provincieraad is ingewonnen.
Ten slotte kan een provincieraadslid, als zodanig, ook een annulatieberoep instellen tegen
beslissingen van andere provinciale organen die een inbreuk zouden inhouden op de bevoegdheden
van de provincieraad.
B DePutAtIe
Net zoals de provincieraadsleden, kunnen de leden van de deputatie in de
uitoefening van hun ambt een aantal prerogatieven doen gelden.
Het betreft dan in de eerste plaats de medezeggenschap en het stemrecht
over alle aangelegenheden die aan de beraadslaging en/of beslissing van de
deputatie onderworpen zijn, tenzij een wettelijke of decretale bepaling hen
dit recht expliciet zou ontzeggen. Indien zij uit de raad benoemd werden genieten
zij — weliswaar onder dezelfde restrictie — ook een spreekrecht en
medebeslissingsrecht over alle aangelegenheden die tot de bevoegdheid van
de provincieraad behoren.
Verder bevestigt artikel 47 van het Provinciedecreet expliciet dat de leden
van de deputatie aanspraak kunnen maken op dezelfde prerogatieven die
artikel 30 aan de provincieraadsleden toekent, met name het inzagerecht in
alle dossiers, stukken en akten die het bestuur van de provincie en van de
autonome provinciebedrijven van hun provincie betreffen, evenals het inzagerecht
in documenten betreffende de door de deputatie uitgeoefende medebewindstaken
en de door de provinciegouverneur voor de provincie behartigde
taken, het recht op afschrift van en toelichting bij deze documenten
en het bezoekrecht aan de provinciale diensten en instellingen en aan
de autonome provinciebedrijven.
Bovendien is het evident dat de leden van de deputatie een volledig onderzoeksrecht
bezitten over alle dossiers en aangelegenheden die tot de bevoegdheid
van de deputatie behoren, ongeacht of het zaken van provinciaal,
Prerogatieven en verplichtingen
Deel IV
Art. 30
Art. 47
Art. 68bis
137

Deel IV
HOOFDSTUK 1
van gemengd of van algemeen belang betreft en ongeacht of het om aangelegenheden
gaat die in het kader van de interne taakverdeling aan henzelf
dan wel aan een collega-gedeputeerde werden toevertrouwd.
En ten slotte kent artikel 68bis van het Provinciedecreet aan elk lid van de
deputatie dat wegens een handicap niet in staat is om zelfstandig zijn mandaat
van gedeputeerde te vervullen, de mogelijkheid toe om zich voor de
uitoefening van dit mandaat te laten bijstaan door een vertrouwenspersoon.
Het recht op bijstand zal evenwel enkel kunnen worden ingeroepen door gedeputeerden
die een handicap hebben die de zelfstandige vervulling van hun mandaat verhindert en die
beantwoordt aan de criteria die door de Vlaamse regering werden vastgesteld bij artikel 55
van het besluit van 19 januari 2007 houdende het statuut van de lokale en provinciale mandataris
(zie blz. 114).
De gedeputeerde mag zijn vertrouwenspersoon vrij kiezen uit de personen die de volle
leeftijd van 18 jaar hebben bereikt en die legaal binnen de Europese Unie verblijven, met
deze restrictie evenwel dat de vertrouwenspersoon zich niet mag bevinden in een toestand
van verhindering zoals bedoeld in artikel 48 van het Provinciedecreet of in een met het
mandaat onverenigbare functie of situatie. Op de laatstvermelde restrictie bestaat nochtans
een uitzondering: er bestaat geen bezwaar tegen dat een gehandicapte gedeputeerde
zich laat bijstaan door zijn echtgenoot of een bloed- of aanverwantschap tot en met de
tweede graad. Hij kan echter niet de echtgenoot van een ander lid van de deputatie of een
bloed- of aanverwant tot en met de tweede graad van deze laatste aanstellen als vertrouwenspersoon.
Bij het verlenen van bijstand krijgt de vertrouwenspersoon dezelfde middelen ter beschikking
en heeft hij dezelfde verplichtingen als een provincieraadslid. Hij moet echter niet de
eed afleggen. De vertrouwenspersoon heeft voor elke vergadering recht op een presentiegeld
onder dezelfde voorwaarden als een provincieraadslid.
138 Prerogatieven en verplichtingen

2 BijeenroePing
A ProVIncIerAAD
HOOFDSTUK 2
De provincieraad komt minstens tien keer per jaar samen, telkens na een
bijeenroeping van de provincieraadsleden door de voorzitter van de provincieraad.
Deze roept de provincieraadsleden bijeen op eigen initiatief,
dan wel na hiertoe te zijn verzocht door de deputatie of door een derde
van de zittinghebbende provincieraadsleden. De oproeping moet in principe
ten minste acht dagen voor de dag van de vergadering aan de provincieraadsleden
worden bezorgd en moet de agenda van de vergadering
vermelden. Voor elk agendapunt moet er een toegelicht voorstel van beslissing
zijn. De provincieraadsvergaderingen worden ook telkens bekendgemaakt
aan het publiek, eveneens uiterlijk acht dagen voor de dag van
de vergadering.
a Aantal vergaderingen en data
De provincieraad heeft in principe geen decretale zittingsperiode: hij vergadert
zo dikwijls als de zaken die tot zijn bevoegdheid behoren het vereisen,
zij het evenwel met een minimum van tien bijeenkomsten per jaar.
In dit minimumaantal zijn alle vergaderingen van de provincieraad begrepen,
ongeacht van wie het initiatief uitging tot bijeenroeping van de raad (zie
hierna onder punt b).
Een maximumaantal zittingen wordt daarentegen door het decreet niet vooropgesteld.
Het aantal vergaderingen is dus niet beperkt. Ook de data van de
vergaderingen worden niet nader bij decreet bepaald, tenzij dan voor enkele
welomschreven aangelegenheden.
Zo is de provincieraad krachtens artikel 7 van het decreet verplicht op een vastgelegde dag
te vergaderen na de volledige vernieuwing ervan ten gevolge van verkiezingen. De nieuwverkozen
provincieraadsleden moeten dan van rechtswege bijeenkomen op een installatievergadering
die plaatsvindt op de eerste werkdag van de maand december om 10 uur. Als
een bezwaar werd ingediend tegen de verkiezing en deze vervolgens geldig wordt verklaard,
vindt de installatievergadering plaats binnen tien dagen na de dag waarop de uitslag
van de verkiezing definitief is, bij ongeldigverklaring binnen tien dagen na de dag
waarop de uitslag van de nieuwe verkiezing definitief is.
De provincieraad moet tevens samenkomen binnen veertien dagen na de installatievergadering,
indien blijkt dat geen ontvankelijke akte van voordracht van een kandidaat-voorzitter
van de raad werd ingediend, om dan tot verkiezing van een voorzitter over te gaan (art.
8, § 3 Provinciedecreet). Hetzelfde geldt wanneer geen ontvankelijke gezamenlijke akte
van voordracht van kandidaat-gedeputeerden werd ingediend voor de afzonderlijke verkiezing
van de gedeputeerden (art. 45, § 3).
Bijeenroeping
Deel IV
Art. 19
139

Art. 20
Deel IV
140
Bijeenroeping
HOOFDSTUK 2
Verder is in het Provinciedecreet, vanaf de inwerkingtreding van deze bepalingen, een verplichte
vergadering van de provincieraad voorzien:
- vóór het einde van het jaar dat volgt op de provincieraadsverkiezingen en vóór hij beraadslaagt
over het budget voor het volgende financiële boekjaar, om het strategische
meerjarenplan vast te stellen (art. 142);
- jaarlijks vóór de raad beraadslaagt over het budget voor het volgende financiële boekjaar,
om waar nodig het meerjarenplan aan te passen (art. 143);
- vóór het begin van ieder financiële boekjaar, om het jaarlijkse budget vast te stellen,
behoudens het budget voor het eerste volledige financiële boekjaar van de zesjaarlijkse
periode, dat kan worden vastgesteld in de loop van het eerste kwartaal van dat boekjaar
(art. 144);
- in de loop van het eerste semester van het financiële boekjaar dat volgt op het financiele
boekjaar waarop de rekening betrekking heeft, om de jaarrekening vast te stellen
(art. 169);
- uiterlijk op 31 mei en 31 oktober van ieder jaar, om de jaarrekening van het voorbije
jaar, respectievelijk het budget van het volgende boekjaar van de autonome provinciebedrijven
goed te keuren (art. 236).
Zolang de relevante bepalingen van het Provinciedecreet m.b.t. de planning en het financieel
beheer niet in werking zijn, moet de provincieraad nog krachtens de Provinciewet bijeenkomen
tijdens de maand oktober om het budget voor het volgende dienstjaar en de
rekeningen van het vorige dienstjaar vast te stellen; tijdens deze vergadering moet ook het
bijbehorende advies van het Rekenhof en de algemene beleidsnota worden voorgelegd (art.
66, § 2 Provinciewet).
b Bevoegdheid tot bijeenroeping
De provincieraad kan slechts rechtsgeldig vergaderen en besluiten nadat hij
daartoe voorafgaand door zijn voorzitter werd bijeengeroepen.
Enkel de voorzitter van de provincieraad is bevoegd tot de bijeenroeping van
de raad, maar het initiatief tot de bijeenroeping kan variëren.
De bijeenroeping kan gebeuren:
- op eigen initiatief van de voorzitter zelf;
- op verzoek van de deputatie;
- op verzoek van een derde van de zittinghebbende leden van de provincieraad.
1° Bijeenroeping op eigen initiatief van de voorzitter
In principe beslist alleen de voorzitter over de noodzakelijkheid of de opportuniteit
van een vergadering van de provincieraad.

HOOFDSTUK 2
Zoals ook reeds onder de gelding van de Provinciewet, maar in tegenstelling
tot de vroegere regeling in de nieuwe Gemeentewet waarbij de gemeenteraad
werd bijeengeroepen door het college van burgemeester en schepenen
(inmiddels gewijzigd in het Gemeentedecreet) is het dus niet de deputatie
die de provincieraad bijeenroept.
Een bijeenroeping van de raad door de deputatie, als college, of door een individueel lid
van de deputatie, of door de provinciegouverneur is dus onwettig en kan zelfs aanleiding
geven tot schorsing of vernietiging van de door de provincieraad tijdens dergelijke onregelmatig
samengeroepen vergadering genomen besluiten.
De voorzitter kan de vergaderingen van de raad beleggen op het tijdstip dat hij zelf gepast acht,
zelfs op zondagvoormiddag. Hij moet hierbij echter rekening houden met de rechtmatige belangen
van alle provincieraadsleden en zou misbruik maken van zijn bevoegdheid door de raad
steeds bijeen te roepen op een tijdstip waarop het een of meerdere provincieraadsleden, bijv.
omwille van beroepsactiviteiten, systematisch onmogelijk is om de vergaderingen bij te wonen.
In het huishoudelijk reglement van de provincieraad kan worden bepaald op welke vaste
dag en vast uur van de maand de provincieraad in principe altijd (behoudens de maanden
juli en augustus) bijeenkomt, na een rechtsgeldige oproeping van de provincieraadsleden
door de voorzitter. De voorzitter kan de provincieraadsleden dan wel nog steeds oproepen
tot een bijkomende vergadering als hij dit nodig acht.
Bij eventueel misbruik door de voorzitter van zijn decretale bevoegdheid kan de Vlaamse
regering optreden in het kader van het bestuurlijk toezicht.
In geval van kennelijk wangedrag of grove nalatigheid kan de voorzitter daarnaast tuchtrechtelijk
gesanctioneerd worden door de Vlaamse regering (art. 69).
In de gevallen waarin de voorzitter zelf het initiatief heeft genomen tot bijeenroeping
van de raad, heeft ook alleen hij de bevoegdheid om de reeds
vastgestelde vergadering af te gelasten. Noch de deputatie, noch de gedeputeerden
individueel of de provinciegouverneur hebben daartoe enige bevoegdheid.
2° Verplichte bijeenroeping door de voorzitter
In afwijking van het algemeen principe dat de voorzitter autonoom over de
opportuniteit van een bijeenroeping van de raad beslist, bepaalt artikel 20,
tweede lid van het Provinciedecreet dat de voorzitter verplicht is gevolg te
geven aan het verzoek van de deputatie of van een derde van de zittinghebbende
leden van de provincieraad om de raad bijeen te roepen op het door
de deputatie of de provincieraadsleden voorgestelde tijdstip en met de door
de deputatie of de provincieraadsleden voorgestelde agenda.
De bijeenroeping is wel voor de voorzitter slechts verplicht indien het verzoek
beantwoordt aan de door het decreet gestelde ontvankelijkheidvoorwaarden.
Bijeenroeping
Deel IV
141

Deel IV
142
Bijeenroeping
HOOFDSTUK 2
Zo moet het verzoek uitgaan van de deputatie als college, dan wel door het
vereiste aantal zittinghebbende provincieraadsleden zijn ondertekend. Het
verzoek moet daarnaast het gewenste vergadertijdstip vermelden en een
voorstel van agenda bevatten, waarbij voor elk punt op de agenda een toegelicht
voorstel moet worden ingediend.
De toegelichte voorstellen van beslissing moeten worden bezorgd aan de provinciegriffier,
die de voorstellen op zijn beurt bezorgt aan de voorzitter van de provincieraad.
De voorzitter van de provincieraad is bevoegd om de ontvankelijkheid van
het verzoek te beoordelen en kan de gevraagde bijeenroeping weigeren indien
het verzoek niet aan alle voorwaarden voldoet.
Hij mag evenwel niet oordelen over de opportuniteit van de gevraagde vergadering.
Indien het verzoek op rechtsgeldige wijze werd gedaan moet de voorzitter louter nog de
nodige materiële maatregelen nemen voor de oproeping van alle provincieraadsleden.
Wanneer er twijfel zou bestaan of het onderwerp of de onderwerpen waarvoor de bijeenroeping
wordt gevraagd tot de bevoegdheid van de provincieraad behoren, blijft de voorzitter
verplicht tot bijeenroeping van de raad. De raad zal dan zelf moeten oordelen over zijn
bevoegdheid of onbevoegdheid ter zake.
In geval van een dergelijk verzoek, moet de voorzitter in principe de provincieraad
bijeenroepen op de dag en het uur die in het verzoek werden aangewezen.
Bij de indiening van het verzoek moet evenwel rekening worden gehouden
met de bij artikel 21 van het Provinciedecreet voorgeschreven minimumoproepingstermijn
(zie hierna onder c).
Wanneer dus niet expliciet om bijeenroeping bij hoogdringendheid werd gevraagd
en het verzoek te laat aan de voorzitter werd overgemaakt om de
provincieraadsleden nog met inachtname van een termijn van acht dagen te
kunnen oproepen, kan de voorzitter de vergadering ambtshalve met zoveel
dagen uitstellen als vereist voor de naleving van de genoemde minimumoproepingstermijn.
Wanneer in het verzoek geen tijdstip werd opgegeven, of wanneer het tijdstip onnodig onredelijk
zou zijn, zoals bijv. de bijeenroeping om middernacht, kan de voorzitter zelf de
datum en/of het uur van de vergadering vaststellen. Een verzoek tot bijeenroeping van de
raad op zondag kan daarentegen niet als onredelijk worden beschouwd en mag voor de
voorzitter geen aanleiding geven tot wijziging van de datum.
Heeft de voorzitter zelf reeds de provincieraad bijeengeroepen voor een eerdere
datum dan deze in het verzoek vermeld, dan mag hij de door de verzoekende
provincieraadsleden of de deputatie opgegeven punten toevoegen aan
de agenda van deze raadsvergadering, onder verplichting uiteraard om de
provincieraadsleden tijdig op de hoogte te brengen van deze aanvulling van

HOOFDSTUK 2
de agenda. Omgekeerd verzet niets er zich tegen dat de voorzitter, wanneer
hij uitvoering geeft aan het verzoek om de raad bijeen te roepen met een
bepaalde agenda, zelf agendapunten toevoegt aan de dagorde van dezelfde
vergadering.
Zoals gezegd kan het dwingend verzoek aan de voorzitter tot bijeenroeping
van de raad uitgaan van één derde van de zittinghebbende provincieraadsleden
of van de deputatie.
• verplichte bijeenroeping op verzoek van één derde van de zittinghebbende
provincieraadsleden
Als zittinghebbend moeten alle provincieraadsleden worden beschouwd die
de eed hebben afgelegd en wier mandaat nog niet ten einde is gekomen,
hierbij inbegrepen de ontslagnemende provincieraadsleden wier opvolger
nog niet werd geïnstalleerd.
Het is niet noodzakelijk dat een derde van de provincieraadsleden hiervoor getekend hebben
op één en hetzelfde document.
Een besluit waarbij de provincieraad zelf bepaalt om op een aangewezen dag en uur opnieuw
te zullen bijeenkomen om over bepaalde onderwerpen te vergaderen, heeft de waarde
van een geldig verzoek in de zin van artikel 20, tweede lid van het decreet, althans voor
zover het aantal provincieraadsleden dat voor de aanneming van het besluit heeft gestemd
ten minste gelijk is aan een derde van de zittinghebbende provincieraadsleden.
• verplichte bijeenroeping op verzoek van de deputatie
Tot het verzoek om de provincieraad bijeen te roepen en tot vaststelling van
de agenda voor die bijeenkomst kan door de deputatie slechts geldig worden
besloten tijdens een regelmatig samengestelde en regelmatig gehouden
vergadering.
Zo zou de deputatie niet rechtsgeldig kunnen besluiten om de voorzitter te verzoeken de
raad bijeen te roepen wanneer niet voldoende leden van de deputatie aanwezig zijn om te
kunnen beraadslagen.
c Wijze van oproeping
De oproeping is een louter materiële handeling, die gesteld wordt in uitvoering
van het besluit van de voorzitter tot bijeenroeping van de raad of van
het bij de voorzitter ingediende verzoek tot bijeenroeping uitgaande van de
deputatie of van één derde van de zittinghebbende provincieraadsleden.
Om rechtsgeldig te zijn moet de oproeping voor een provincieraadsvergadering
voldoen aan de volgende voorwaarden.
Bijeenroeping
Deel IV
Art. 21
143

Deel IV
144
Bijeenroeping
HOOFDSTUK 2
1° De oproeping moet gebeuren door de voorzitter van
de provincieraad.
Ongeacht van wie het initiatief tot bijeenroeping uitging, is het steeds de
voorzitter die de provincieraad bijeenroept.
Op het bovenvermelde principe bestaat evenwel één uitzondering. Voor de installatievergadering
die van rechtswege plaatsvindt op de eerste werkdag van december om 10 uur,
worden de provincieraadsleden, voor de goede orde, uitgenodigd door de provinciegriffier,
en dit ten minste 8 dagen voor de installatievergadering. Het betreft hier geen oproeping in
de strikte betekenis, maar een kennisgeving van de datum, het uur en de plaats van de
vergadering.
Indien de installatievergadering echter niet kan plaatsvinden op de eerste werkdag van
december wegens een tegen de verkiezing ingesteld bezwaar of een wijziging van de zetelverdeling,
dan moet er wel een formele bijeenroeping van de provincieraadsleden gebeuren
voor de installatievergadering. Deze gebeurt dan, overeenkomstig het basisprincipe,
door de uittredende voorzitter van de provincieraad, die de nieuwverkozen provincieraadsleden
moet bijeenroepen op de installatievergadering binnen tien dagen na de dag waarop
de uitslag van de (al of niet nieuwe) verkiezing of van de zetelverdeling definitief is. Gebeurt
dit echter niet, dan moet de bijeenroeping gedaan worden door een uittredend lid van de
deputatie in volgorde van rang (zie artikel 7 Provinciedecreet).
2° De oproeping moet in principe ten minste acht dagen
vóór de dag van de vergadering aan de provincieraadsleden
worden bezorgd.
De minimumtermijn van acht dagen stelt de provincieraadsleden in staat
om de vergadering van de provincieraad behoorlijk voor te bereiden en de
dossiers betreffende de agendapunten te onderzoeken. De naleving ervan
is dan ook een substantiële geldigheidsvereiste voor de oproeping en bijgevolg
ook voor de tijdens de daaropvolgende vergadering getroffen besluiten.
Het volstaat overigens niet dat de oproeping acht dagen voor de dag van de vergadering
werd verzonden naar de provincieraadsleden; de oproeping moet hen reeds acht dagen op
voorhand reëel bezorgd zijn.
De termijn wordt, overeenkomstig de algemene regel van artikel 184, tweede lid van het
Provinciedecreet, berekend door terug te tellen vanaf de gebeurtenis die de termijn doet
eindigen, met name de vergadering van de provincieraad. Deze dag zelf wordt niet in de
termijn begrepen, evenmin als de dag van de bezorging van de oproeping.
Een voorbeeld ter verduidelijking: indien de provincieraad op woensdag gepland is, moet de
oproeping reeds op de dinsdag van de week ervoor aan de provincieraadsleden bezorgd zijn.
De bedoeling is dat er steeds een periode van zeven vrije dagen is tussen de dag van het
bezorgen van de agenda en de dag van de vergadering.

HOOFDSTUK 2
Opgemerkt kan worden dat indien de provinciegriffier, overeenkomstig artikel 7, § 1 van
het Provinciedecreet, de provincieraadsleden ten minste 8 dagen voor de installatievergadering
op de hoogte brengt van de datum, uur en plaats van deze vergadering, het al of
niet tijdig versturen van deze oproeping geen gevolgen kan hebben op de rechtsgeldigheid
van de beslissingen. De installatievergadering vindt immers van rechtswege op een decretaal
vastgelegde dag plaats en de oproeping door de provinciegriffier gebeurt slechts voor
de goede orde.
Van de minimumoproepingstermijn van acht dagen kan enkel worden afgeweken
in spoedeisende gevallen, waarin bij hoogdringendheid tot oproeping
van de raad moet worden overgegaan.
Van de hoogdringendheid wordt bij voorkeur melding gemaakt bij de oproeping van de provincieraadsleden.
De beoordeling van het spoedeisend karakter gebeurt in eerste instantie door de voorzitter,
maar de provincieraad is niet gebonden door deze kwalificatie en mag weigeren de
onterecht als spoedeisend opgegeven agendapunten te behandelen op de dag van de bijeenkomst.
3° De oproeping moet melding maken van de plaats, de
dag en het tijdstip van de vergadering.
4° De oproeping moet de agenda van de vergadering
vermelden, evenals voor elk agendapunt een toegelicht
voorstel van beslissing bevatten; de agendapunten
moeten voldoende duidelijk omschreven zijn (zie blz. 152
e.v.).
5° De oproeping moet gebeuren op de wijze zoals
bepaald in het huishoudelijk reglement van de
provincieraad.
De provincieraad kan volledig autonoom beslissen over de wijze van oproeping
in zijn huishoudelijk reglement.
Zo kan de provincieraad beslissen dat de oproeping schriftelijk bij een gewone brief zal
gebeuren of bij een aangetekende brief of nog door afgifte aan huis. Ook kan worden bepaald
dat de oproeping eveneens, dan wel uitsluitend op elektronische wijze zal gebeuren;
in het laatste geval moet wel voldaan zijn aan de voorwaarden voor een geldige elektronische
handtekening.
Voorwaarde is uiteraard dat de oproeping aan alle provincieraadsleden kan worden bezorgd.
Bijeenroeping
Deel IV
145

Art. 23
Deel IV
146
Bijeenroeping
HOOFDSTUK 2
d Bekendmaking van de provincieraadsvergaderingen aan het
publiek
Mede omwille van de principiële openbaarheid van de provincieraadsvergaderingen,
wordt in artikel 23 van het Provinciedecreet een bekendmaking
van de vergadering aan het publiek verplicht gesteld.
De plaats, de dag, het tijdstip en de agenda van de vergadering moeten uiterlijk
acht dagen voor de dag van de vergadering openbaar worden gemaakt
op het provinciehuis.
Indien er nadien, op initiatief van de provincieraadsleden of van de deputatie, nog bijkomende
punten aan de agenda worden toegevoegd, dan moet de aangepaste agenda uiterlijk
24 uur nadat hij werd vastgesteld op dezelfde wijze worden bekendgemaakt.
Het decreet spreekt van bekendmaking “op het provinciehuis”.
Deze bekendmaking zou dus kunnen gebeuren door aanplakking van een
bericht op de plaats waar de provincieraad zitting houdt, zoals vroeger uitdrukkelijk
zo bepaald in de Provinciewet.
De concrete wijze van bekendmaking moet evenwel nader worden bepaald
in het huishoudelijk reglement van de provincieraad.
Het decreet voorziet uitdrukkelijk in een mogelijkheid tot afwijking van de bekendmakingstermijn
indien de provincieraad bij hoogdringendheid wordt bijeengeroepen, naar analogie
met de regeling in artikel 21 m.b.t. de minimumoproepingstermijn voor de provincieraadsleden,
die in dit geval evenmin van toepassing is.
In spoedeisende gevallen wordt de agenda uiterlijk 24 uur nadat hij is vastgesteld, en uiterlijk
vóór de aanvang van de vergadering op dezelfde wijze openbaar gemaakt.
Aangezien de bekendmaking op het provinciehuis een minimumverplichting
is, kan de provincieraad in zijn huishoudelijk reglement daarnaast nog andere,
bijkomende, wijzen van bekendmaking voorschrijven, zoals bijv. de bedeling
huis aan huis van folders waarin informatie wordt vermeld over de
volgende raadsvergadering, mededeling via regionale dagbladen of televisie,
lokale radio of op de website van de provincie. De provincie zou eveneens de
agenda voor bekendmaking kunnen toezenden naar de gemeentebesturen.
Daarnaast bepaalt artikel 23, § 2 van het Provinciedecreet dat, overeenkomstig
het decreet betreffende de openbaarheid van bestuur, iedere natuurlijke
persoon, rechtspersoon of groepering ervan, inzage en/of afschrift van of
uitleg bij de agenda van de provincieraad, evenals van de stukken die erop
betrekking hebben, kan verkrijgen.
Dit gebeurt dan onder de voorwaarden en volgens de modaliteiten bepaald in het Decreet
betreffende de openbaarheid van bestuur.

B DePutAtIe
HOOFDSTUK 2
De gewone vergaderingen van de deputatie vinden veelal wekelijks plaats
op een door de deputatie zelf vastgestelde dag en uur. De voorzitter van
de deputatie kan deze wel steeds in spoedeisende gevallen in een buitengewone
vergadering bijeenroepen.
a Gewone en buitengewone vergaderingen
De deputatie vergadert regelmatig, op de dagen en uren die ze bepaalt, en
zo dikwijls als de behandeling van de zaken dat vereist.
De voorzitter kan in spoedeisende gevallen buitengewone vergaderingen bijeenroepen,
op de dag en het uur die hij bepaalt (artikel 51, eerste lid).
Er is bijgevolg een onderscheid tussen enerzijds de vergaderingen die de
deputatie houdt op de dagen en uren die door haarzelf werden bepaald, namelijk
de gewone vergaderingen, en anderzijds de buitengewone vergaderingen
die plaatshebben in spoedeisende gevallen en die worden bijeengeroepen
door de voorzitter van de deputatie, in principe de provinciegouverneur.
1° Gewone vergaderingen
De dagen en uren van haar gewone vergaderingen worden door de deputatie
zelf bepaald. Dit kan gebeuren in het huishoudelijk reglement van de deputatie.
Veelal vergadert de deputatie één keer per week, op een vastgestelde
dag en met een vastgesteld aanvangsuur.
De bevoegdheid om de dagen en uren van haar vergaderingen te bepalen, komt uitsluitend
de deputatie toe; noch de provincieraad, noch de provinciegouverneur kunnen hierover
enig voorschrift opleggen. De door de meerderheid van de leden van de deputatie vastgelegde
dag en uur voor de gewone vergaderingen is in regel verbindend voor de andere leden
en de provinciegouverneur.
Indien de deputatie nagelaten zou hebben de dagen en uren van haar gewone vergaderingen
vast te stellen, kan ze enkel in buitengewone vergadering samenkomen.
Aangezien de dagen en uren van de gewone vergaderingen op voorhand
door de deputatie worden vastgelegd, is voor deze vergaderingen het verzenden
van oproepingsbrieven overbodig. Dit belet echter niet dat in het
huishoudelijk reglement het verzenden van oproepingsbrieven toch voorgeschreven
kan worden, bijv. met de bedoeling de leden de agenda van de vergadering
mee te delen.
Bijeenroeping
Deel IV
Art. 51
147

Deel IV
148
Bijeenroeping
HOOFDSTUK 2
2° Buitengewone vergaderingen
De buitengewone vergaderingen daarentegen worden in spoedeisende gevallen
bijeengeroepen door de voorzitter. De gedeputeerden zelf hebben niet
het recht de deputatie in buitengewone vergadering bijeen te roepen, en nog
minder een vergadering van de deputatie te houden buiten het medeweten
van de provinciegouverneur. Deze uitsluitende bevoegdheid van de voorzitter
houdt tevens in dat hij uiteindelijk de opportuniteit beoordeelt om van deze
bevoegdheid gebruik te maken.
Alhoewel de gedeputeerden de provinciegouverneur kunnen verzoeken een
buitengewone vergadering bijeen te roepen, kunnen ze hem daartoe niet
dwingen. De gedeputeerden kunnen zich evenmin beroepen op artikel 20,
tweede lid van het Provinciedecreet — dat aan een derde van de leden het
recht toekent de bijeenroeping van de provincieraad te vragen — om de provinciegouverneur
te verplichten op verzoek van een derde van zijn leden de
deputatie in buitengewone vergadering bijeen te roepen.
Wanneer de provinciegouverneur verzuimt de deputatie in buitengewone vergadering samen
te roepen kan ze enkel in gewone vergadering samenkomen. Indien de deputatie de
dagen en uren van de gewone vergadering niet zou vastgesteld hebben, kan ze in deze
veronderstelling zelfs niet vergaderen. Dan kunnen de gedeputeerden enkel een beroep
doen op de Vlaamse regering die de provinciegouverneur kan gelasten de deputatie bijeen
te roepen.
b Vormvereisten
1° Buitengewone vergaderingen
Artikel 51 van het Provinciedecreet legt de provinciegouverneur geen vormvereisten
op die hij voor de bijeenroeping van de deputatie in buitengewone
vergadering moet naleven. Hij kan in spoedeisende gevallen buitengewone
vergaderingen bijeenroepen op de dag en het uur die hij bepaalt, zonder dat
hij hierbij gebonden is door een termijn voor de oproeping. Hij kan in dit
geval ook kiezen op welke wijze hij de gedeputeerden bijeenroept.
Wel moet de provinciegouverneur, wanneer hij de deputatie in buitengewone vergadering
bijeenroept, daartoe elke gedeputeerde uitnodigen. Hij kan er zich niet toe beperken
slechts een meerderheid van de gedeputeerden op te roepen. De na dergelijke onregelmatige
bijeenroeping, buiten medeweten van één of meerdere gedeputeerden, gehouden vergadering
is onwettig.

2° Gewone vergaderingen
HOOFDSTUK 2
De decreetgever heeft, zoals reeds aangegeven, ook voor de bijeenroeping
van de deputatie in gewone vergadering geen vormvereisten opgelegd. Zo
nodig kan de deputatie in haar huishoudelijk reglement wel vormvoorschriften
opleggen.
Bijeenroeping
Deel IV
149

Art. 19
Deel IV
150
Plaats
HOOFDSTUK 3
3 Plaats
A ProVIncIerAAD
Overeenkomstig artikel 19 van het Provinciedecreet moet de provincieraad
in principe vergaderen in de hoofdplaats van de provincie.
Hierop is slechts één uitzondering mogelijk: omwille van een buitengewone
gebeurtenis kan de voorzitter de raad bijeenroepen in een andere
gemeente van de provincie.
Zoals reeds aangegeven vermeldt de oproeping voor de provincieraad de
plaats van de vergadering. Veelal zullen de vergaderingen plaatsvinden in
een daartoe bestemde zaal van de gebouwen waarin de provinciale administratie
gehuisvest is.
Het komt in principe aan de provincieraad toe om te bepalen waar zijn vergaderingen (in
regel in de hoofdplaats van de provincie) zullen plaatshebben. Dit houdt echter niet in dat
een oproeping van de provincieraad door de voorzitter op een andere plaats ongeldig zou
zijn; de voorzitter kan immers genoodzaakt zijn de provincieraad elders samen te roepen
en bovendien betuigt de provincieraad door op deze plaats te vergaderen hiermee stilzwijgend
zijn instemming.
In uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld bij verbouwingswerken aan
het provinciehuis, kan de provincieraad besluiten om te vergaderen op een
andere plaats dan de hiervoor bestemde raadzaal. Een bijeenkomst van de
provincieraadsleden op een ongewone vergaderplaats mag evenwel niet van
die aard zijn dat zij de aanwezigheid van bepaalde provincieraadsleden op de
vergadering in de weg staat of de vrijheid van beraadslaging belemmert. Tevens
moet de vergaderplaats steeds kunnen voldoen aan de vereiste van
openbaarheid van de vergaderingen.
De Vlaamse regering kan als toezichthoudende overheid de besluiten genomen
in strijd met de voornoemde principes steeds schorsen en/of vernietigen.
B DePutAtIe
De vergaderingen van de deputatie hebben plaats in het provinciehuis of
een daartoe bestemd lokaal van het provinciebestuur.
Uitzonderlijk kan de deputatie, indien daartoe een gegronde reden bestaat
en met akkoord van al zijn leden, vergaderen bij één van hen of bij een derde.
Een gegronde reden zou bijv. de ziekte van de provinciegouverneur of
een gedeputeerde kunnen zijn.

HOOFDSTUK 3
Bovendien moeten de vergaderingen die bij één van de leden of een derde
plaatsvinden de nodige waarborgen bieden voor een objectief en sereen verloop
van de vergadering en moet de gekozen plaats zó zijn dat het besloten
karakter van de beraadslaging niet in gevaar komt.
Deel IV
Plaats
151

Art. 20
Deel IV
152
Agenda
HOOFDSTUK 4
4 agenda
A ProVIncIerAAD
De agenda voor de provincieraadsvergaderingen wordt vastgesteld door
de voorzitter van de raad, zij het dat de punten die werden aangereikt
door de deputatie in ieder geval op de agenda staan en zowel de provincieraadsleden
als de deputatie ook nog agendapunten kunnen toevoegen.
Ook de provinciegouverneur kan vragen bepaalde aangelegenheden behandeld
te zien en inwoners van de provincie hebben onder bepaalde
voorwaarden ook de mogelijkheid een punt op de agenda te doen inschrijven.
Het Provinciedecreet kent aan de provincieraadsleden een ruim inzagerecht
toe dat hen in staat stelt de dossiers die op de agenda betrekking
hebben voorafgaand op een degelijke wijze te onderzoeken. In principe
kan de provincieraad tijdens zijn vergaderingen enkel de punten behandelen
die werden opgenomen op de agenda voor de vergadering. Uitzonderlijk
kan de raad zelf beslissen dat een spoedbehandeling nodig is.
a Vaststelling van de agenda
1° Principiële vaststelling door de voorzitter
De provincieraad mag tijdens zijn vergaderingen in regel enkel die onderwerpen
in behandeling nemen die opgenomen werden op de agenda. De
principiële bevoegdheid tot vaststelling van deze agenda komt toe aan de
voorzitter, zij het dat de agenda in ieder geval de punten bevat die door de
deputatie aan de voorzitter worden meegedeeld. Onverminderd de punten
die de deputatie meedeelt en die de voorzitter dus verplicht is op te nemen
op de agenda, kan de voorzitter zelf bepalen welke onderwerpen hij op een
bepaalde vergadering aan de raad ter behandeling zal voorleggen en in welke
volgorde deze op de agenda zullen voorkomen. De raad zelf heeft ter
zake geen inmengingsrecht.
De op de agenda geplaatste onderwerpen moeten op voldoende duidelijke
wijze omschreven worden om de provincieraadsleden, aan wie de agenda op
voorhand wordt toegezonden, toe te laten het onderwerp voor te bereiden en
in te studeren.
De vermelding “mededelingen” is dan ook onvoldoende als omschrijving van aangelegenheden
die tot beraadslaging en besluitvorming van de raad kunnen leiden. Zij mag slechts
gebruikt worden als aanduiding voor loutere kennisgevingen of mededeling van ingekomen
stukken aan de raad.

HOOFDSTUK 4
Anderzijds wordt niet vereist dat op de agenda zelf een uitvoerige toelichting wordt gegeven
over de diverse onderwerpen, zoals bijv. de opgave van de kandidatenlijst bij een voorstel
tot benoeming; een omschrijving moet als voldoende duidelijk worden beschouwd
wanneer zij bij de provincieraadsleden geen twijfel laat bestaan nopens de draagwijdte van
het agendapunt.
De agenda mag verder niet zo geredigeerd zijn dat de provincieraad iedere optiemogelijkheid
wordt ontnomen of dat de te nemen beslissing reeds in een bepaalde richting wordt
gestuurd. Niets belet de raad dergelijk agendapunt te amenderen.
Wanneer de voorzitter de provincieraad bij hoogdringendheid bijeenroept,
dan mag de dagorde voor die vergadering niets meer vermelden dan het
onderwerp waarvoor de hoogdringendheid wordt aangevoerd.
2° Initiatiefrecht van de provincieraadsleden
De voorzitter heeft wel de algemene bevoegdheid, maar niet het monopolie
inzake de vaststelling van de agenda. De artikelen 20, tweede lid en 22 van
het Provinciedecreet kennen ter zake aan de provincieraadsleden een tweevoudig
initiatiefrecht toe.
Bij toepassing van artikel 20, tweede lid is een derde van de zittinghebbende
provincieraadsleden er steeds toe gerechtigd de voorzitter te verplichten de
raad bijeen te roepen over een aantal onderwerpen waarvan zij de behandeling
wensen (zie blz. 141-143).
De voorzitter is verplicht deze punten op te nemen in de agenda, zonder dat nochtans een
letterlijke overname van de bewoordingen van het verzoek vereist is. Niets belet de voorzitter
ook nog andere onderwerpen aan de dagorde van dezelfde vergadering toe te voegen.
Daarnaast hebben ook de afzonderlijke provincieraadsleden het recht om
punten aan de agenda te doen toevoegen (art. 22, eerste lid).
Deze mogelijkheid staat open voor elk provincieraadslid, afzonderlijk optredend
of samen met andere provincieraadsleden, met uitzondering evenwel
van de leden van de deputatie. De leden van de deputatie worden immers
geacht reeds tijdens de vergadering van de deputatie hun recht tot aanreiking
van de agendapunten te hebben uitgeput, en hebben overigens als college
ook initiatiefrecht.
Om ontvankelijk te zijn moet dergelijk aanvullend agendapunt uiterlijk vijf dagen vóór de
vergadering worden voorgelegd.
Deze termijn wordt, overeenkomstig de algemene regel van artikel 184, tweede lid van het
Provinciedecreet, berekend door terug te tellen vanaf de gebeurtenis die de termijn doet
eindigen, met name de vergadering van de provincieraad. Deze dag zelf wordt niet in de
termijn begrepen, evenmin als de dag van verzending.
Deel IV
Agenda
Art. 20-22
153

Deel IV
154
Agenda
HOOFDSTUK 4
Een voorbeeld ter verduidelijking: indien de provincieraad op woensdag gepland is, kunnen
de provincieraadsleden tot uiterlijk vrijdag van de week ervoor agendapunten toevoegen.
Het aanvullend agendapunt moet vergezeld zijn van een toegelicht voorstel van beslissing,
met een duidelijke omschrijving van de inhoud van het voorstel. Een specifieke motivatie
voor het verzoek tot aanvulling van de agenda is evenwel niet vereist.
Volgens de bewoordingen van artikel 22, eerste lid van het Provinciedecreet moet het voorstel
bezorgd worden aan de provinciegriffier die de ingekomen voorstellen op zijn beurt
bezorgt aan de voorzitter van de provincieraad. Dit voorschrift is niet van beperkende interpretatie
zodat ook een bij post of per fax verzonden en tijdig ingekomen voorstel als
ontvankelijk moet worden beschouwd.
De indiening van een bijkomend agendapunt per e-mail is ook mogelijk als voldaan is aan
de voorwaarde van een rechtsgeldige elektronische handtekening.
De voorzitter is verplicht elk regelmatig en tijdig ingediend verzoek tot aanvulling
van de agenda in te willigen zonder dat hij mag oordelen over de opportuniteit
van voorlegging ervan aan de raad. Een voorstel zou slechts geweigerd
mogen worden indien het manifest in strijd met de bij artikel 22,
eerste lid van het Provinciedecreet opgelegde vormvoorschriften werd ingediend.
Een laattijdig ingediend of niet-toegelicht voorstel van beslissing zou
immers de prerogatieven van de andere provincieraadsleden schenden.
Het recht van een provincieraadslid om een punt te doen toevoegen aan de agenda van de
provincieraadsvergadering is evenwel gerelateerd aan de bevoegdheid van de raad om ter
zake een besluit te nemen. Bestaat er evenwel twijfel over of een ingediend voorstel onder
de beslissingsbevoegdheid van de raad ressorteert, dan heeft de voorzitter niet het recht
om deze bevoegdheidsvraag te beslechten en moet hij het voorstel toevoegen aan de agenda
van de raad. Deze moet dan zelf oordelen of hij ter zake bevoegd is.
De voorzitter is evenmin bevoegd om het initiatiefrecht van de provincieraadsleden
te beperken door bijv. restricties te stellen aan het aantal voorstellen
dat ieder lid mag indienen of door de wettelijke termijn van vijf dagen
te verlengen. Ook de raad zelf zou dergelijke restricties trouwens evenmin
in zijn huishoudelijk reglement kunnen opnemen.
Elk regelmatig voorstel moet in de agenda worden opgenomen of, indien de
agenda reeds aan de provincieraadsleden verzonden werd, door de voorzitter
in de aanvullende agenda worden opgenomen.
De mededeling van de aanvullende agendapunten, zoals vastgesteld door de
voorzitter, is op grond van artikel 22, derde lid van het Provinciedecreet een taak
van de provinciegriffier. Hij deelt de aanvullende agenda, samen met de bijbehorende
toegelichte voorstellen, onverwijld mee aan de provincieraadsleden.

3° Initiatiefrecht van de deputatie
HOOFDSTUK 4
Indien de voorzitter zelf het initiatief neemt tot een bijeenroeping van de
raad en de agenda vaststelt, zal zoals gezegd deze agenda in ieder geval de
punten moeten bevatten die door de deputatie aan de voorzitter worden
meegedeeld. De deputatie is dus bevoegd om agendapunten aan te reiken.
Bij toepassing van artikel 20, tweede lid van het Provinciedecreet kan de deputatie
daarnaast steeds de voorzitter ertoe verplichten de raad bijeen te
roepen over de onderwerpen waarvan zij de behandeling wenst (zie blz. 141-
143).
De voorzitter is in dit geval verplicht deze punten op te nemen in de agenda,
zonder dat nochtans een letterlijke overname van de bewoordingen van het
verzoek tot bijeenroeping vereist is. Niets belet de voorzitter ook nog andere
onderwerpen aan de dagorde van dezelfde vergadering toe te voegen.
Ten slotte heeft de deputatie als college dezelfde bevoegdheid als de leden
van de provincieraad – individueel of samen optredend – om punten aan de
door de voorzitter vastgestelde agenda te doen toevoegen (art. 22, eerste
lid). Van deze mogelijkheid kan geen gebruik worden gemaakt door een individueel
lid van de deputatie (art. 22, tweede lid).
Inzake de ontvankelijkheidsvereisten m.b.t. dergelijke verzoeken van de deputatie
en de verdere behandeling ervan door de voorzitter en mededeling
door de provinciegriffier gelden dezelfde principes als hierboven vermeld
m.b.t. het initiatiefrecht van de provincieraadsleden.
4° Agenderingsrecht van de provinciegouverneur
Op grond van artikel 63 van het Provinciedecreet beschikt de provinciegouverneur
over de bevoegdheid om de provincieraad te verzoeken om bepaalde
aangelegenheden te behandelen. De provincieraad is dan gehouden over
deze aangelegenheden te beslissen.
5° Agenderingsrecht van de inwoners van de provincie
De bij de decreetswijziging van 2 juni 2006 in het Provinciedecreet ingevoegde
artikelen 193bis e.v. geven ook aan de inwoners van de provincie het
recht om te verzoeken voorstellen en vragen op de agenda van de provincieraad
te doen inschrijven.
De provincieraad is dan verplicht tijdens zijn eerstvolgende vergadering te
bepalen welk gevolg aan die voorstellen of vragen wordt gegeven en hoe dat
Deel IV
Agenda
Art. 20-22
Art. 63
Art. 193bis
e.v.
155

Art. 21
Deel IV
156
Agenda
HOOFDSTUK 4
wordt bekendgemaakt, mits het verzoek daartoe voldoet aan de volgende
voorwaarden:
- m.b.t. een minimale ondersteuning van het verzoek: het verzoek moet
worden gesteund door ten minste 1% van het aantal inwoners van de provincie
ouder dan 16 jaar; de naam, voornamen, geboortedatum en woonplaats
van iedereen die het verzoekschrift ondertekend heeft, moeten dan
ook worden vermeld;
Het gaat dus niet zozeer om een mogelijkheid van “burgerinitiatief”, omdat de mogelijkheid
beperkt is tot “inwoners” van de provincie, nl. personen die op het grondgebied van
de provincie wonen.
- m.b.t. de bevoegdheid van de provincieraad: het moet gaan om voorstellen
en vragen over de provinciale beleidsvoering en dienstverlening; voordat
de provincieraad zich erover uitspreekt, moet hij trouwens zelf uitspraak
doen over zijn bevoegdheid;
- m.b.t. de wijze van indienen van het verzoek: de vragen of voorstellen
moeten in een gemotiveerde nota nader worden omschreven, eventueel
vergezeld van alle nuttige stukken die de raad kunnen voorlichten; het
verzoek moet daarnaast worden ingediend met een door de provincie ter
beschikking gesteld formulier, bij een ter post aangetekende brief aan de
provincie;
Het is de deputatie die nagaat of aan deze voorwaarden is voldaan.
- m.b.t. de termijn die de inwoners moeten in acht nemen voor behandeling
tijdens de eerstvolgende provincieraadszitting: het verzoek moet minstens
twintig dagen voor de dag van de vergadering bij de deputatie zijn ingediend.
Deze voorwaarde is, tenzij bij hoogdringendheid, niet cruciaal, aangezien bij niet-naleving
van deze minimumtermijn, het verzoek moet worden behandeld in de daaropvolgende vergadering
van de raad.
Zoals gezegd, is de provincieraad, wanneer hij zich bevoegd acht, onder
deze voorwaarden gehouden zich uit te spreken over de voorstellen of vragen
van de inwoners. De inwoners hebben trouwens tijdens de raadsvergadering
eveneens het recht om hun agendapunten mondeling toe te lichten.
b Voorafgaand onderzoek van de agendapunten
Elk provincieraadslid kan aan artikel 21, tweede lid en 30 van het Provinciedecreet
het recht ontlenen om, voorafgaand aan de vergadering van de raad,

HOOFDSTUK 4
inzage te vragen en te krijgen in de dossiers die betrekking hebben op de
punten die op de agenda van de raad zijn ingeschreven.
De provincieraadsleden moeten ook de nodige gelegenheid krijgen om in
voldoende mate inzage te kunnen nemen in de dossiers. Daarom bepaalt
artikel 21, tweede lid van het Provinciedecreet dat de dossiers ter beschikking
van de provincieraadsleden moeten worden gesteld vanaf de verzending
van de agenda van de provincieraadsvergadering. Vanaf dat ogenblik moeten
de dossiers doorlopend ter inzage en ter studie liggen van de provincieraadsleden.
Inhoudelijk moeten deze dossiers bovendien voldoende gestoffeerd zijn: zij
moeten alle stukken bevatten die op het agendapunt betrekking hebben en
moeten de provincieraadsleden toelaten een beeld te krijgen van alle belangrijke
elementen die van invloed kunnen zijn op de te nemen beslissing.
Het ontbreken van dergelijke elementen in de ter inzage gelegde dossiers, en a fortiori het
ontbreken van enig dossier met betrekking tot een geagendeerd punt, hebben zelfs tot
gevolg dat de provincieraad geen rechtsgeldige beslissing zal kunnen nemen over dat
punt. Een provincieraadsbesluit dat genomen werd met miskenning van het wettelijk inzagerecht
van de provincieraadsleden is dan ook vatbaar voor schorsing en/of vernietiging.
Toch moet ter zake genuanceerd worden: indien er in het dossier enkel stukken van ondergeschikt
belang ontbreken, die geen informatie bevatten die essentieel is voor de te
nemen beslissing, zal er uiteraard ook geen aanleiding bestaan voor voornoemde toezichtsmaatregelen.
Ten slotte moeten, krachtens artikel 21, vierde lid van het Provinciedecreet,
de provinciegriffier of de door hem aangewezen personeelsleden aan de
provincieraadsleden die er om verzoeken de nodige technische inlichtingen
verstrekken over de in het dossier voorkomende stukken.
In zijn huishoudelijk reglement moet de provincieraad verder concretiseren
op welke wijze de dossiers die op de agenda betrekking hebben ter beschikking
worden gesteld aan de provincieraadsleden, evenals de modaliteiten
bepalen voor het verstrekken van de technische inlichtingen, dit uiteraard
om te voorkomen dat de normale, goede werking van de provinciale diensten
in het gedrang zou komen.
Het inzagerecht van de provincieraadsleden en het hierboven beschreven informatierecht
zijn evenwel twee onderscheiden zaken: het recht op inzage in de dossiers mag in geen
geval afhankelijk gesteld worden van de aanwezigheid van de provinciegriffier of een ander,
voor het verstrekken van de inlichtingen aangewezen personeelslid.
Indien de provincieraad wordt bijeengeroepen voor de bespreking van het
budget en de jaarrekening, dan moeten de provincieraadsleden bovendien
nog op een bijkomende wijze geïnformeerd worden. Artikel 144, vijfde lid en
artikel 170, § 2 van het Provinciedecreet schrijven immers voor dat in dat
Deel IV
Agenda
Art. 30
Art. 144, § 5
Art. 170, § 2
157

Art. 29
Deel IV
158
Agenda
HOOFDSTUK 4
geval aan de provincieraadsleden, uiterlijk veertien dagen vóór de vergadering,
een exemplaar moet worden bezorgd van — naargelang het geval —
het ontwerp van budget of jaarrekening. Voor de budgetwijzigingen geldt dit
evenwel niet; het ontwerp moet worden bezorgd aan de provincieraadsleden
uiterlijk samen met de agenda voor de vergadering waarop het wordt besproken,
d.w.z. met inachtname van de gewone termijn vermeld in artikel 21
van het Provinciedecreet.
Het ontwerp moet worden overgemaakt in de versie zoals deze aan de raad zal worden
voorgelegd, in de voorgeschreven vorm en moet vergezeld zijn van alle bijlagen die vereist
zijn voor de definitieve vaststelling, waaronder - op grond van artikel 66, § 2 van de
Provinciewet - het bijbehorend advies van het Rekenhof.
Overigens houdt de verplichting tot toezending van het ontwerp van budget of jaarrekening
ten minste veertien dagen vóór de provincieraadsvergadering niet in dat de provincieraadsleden
ten vroegste vanaf dat ogenblik kennis kunnen nemen van het ontwerp. Integendeel,
de definitief door de deputatie ter zake opgestelde ontwerpen zijn, vanaf de vaststelling
ervan door de deputatie, bestuursdocumenten die door de provincieraadsleden vanaf dat
ogenblik ook ter inzage kunnen worden opgevraagd.
De nog niet in werking getreden bepalingen in het Provinciedecreet omtrent het
financieel beheer voorzien dienaangaande ook een termijn van veertien dagen
voor het toezenden van het ontwerp van meerjarenplan (art. 142, § 4) en de
jaarlijkse aanpassing daarvan (art. 143, vierde lid).
c Behandeling van de agenda
Tijdens zijn zitting is de provincieraad meester over de hem voorgelegde
agenda. De raad is dus niet verplicht om elk op de agenda geplaatst onderwerp
in behandeling te nemen en zich erover uit te spreken, behoudens indien
het agendapunt werd aangebracht door de provinciegouverneur in toepassing
van artikel 63 van het Provinciedecreet, of door inwoners van de
provincie in toepassing van artikel 193bis e.v. van het Provinciedecreet.
De raad kan bijgevolg beslissen de behandeling van bepaalde punten te verdagen naar een
volgende vergadering, een bijkomend voorafgaand onderzoek te bevelen betreffende de
aan hem ter bespreking voorgelegde onderwerpen en de deputatie met dit onderzoek te
belasten. Hij is tevens bevoegd om de voorgestelde volgorde van de agendapunten te wijzigen,
om de voorstellen te amenderen en zelfs uit te breiden buiten hun oorspronkelijke
beschrijving.
Het is de provincieraad evenwel niet toegestaan een onderwerp in bespreking
te nemen dat niet op de agenda van de vergadering voorkomt, tenzij de
behandeling van dit punt zo spoedeisend is dat het geringste uitstel gevaar
zou kunnen opleveren en bovendien ten minste twee derde van de aanwezi-

HOOFDSTUK 4
ge leden tot spoedbehandeling hebben besloten (art. 29, eerste en tweede
lid).
Om een rechtsgeldige beslissing te kunnen nemen aangaande een onderwerp dat niet op
de agenda voorkomt, zijn derhalve twee stembeurten vereist: een eerste waarbij een bijzondere
meerderheid van twee derde van de aanwezige leden tot spoedbehandeling besluit
en een tweede waarbij een gewone meerderheid van de leden zich uitspreekt over het betrokken
punt zelf. De namen van de leden die tot spoedbehandeling besluiten en de motieven
voor hun besluit moeten in de notulen worden vermeld.
B DePutAtIe
Voor de vergaderingen van de deputatie heeft de decreetgever het opmaken
en toezenden van een agenda niet voorgeschreven. Elke gedeputeerde heeft
de gelegenheid de punten die hij wenst behandeld te zien tijdens de vergadering
voor te leggen aan het college, hetwelk beslist of het voorgestelde
punt al dan niet in behandeling wordt genomen.
De deputatie kan evenwel in haar huishoudelijk reglement het opmaken en
toezenden van een agenda voorschrijven.
Zo zou in het huishoudelijk reglement van de deputatie kunnen worden bepaald dat:
- de provinciegriffier met de voorstellen die hij met het oog daarop heeft ontvangen van
de gedeputeerden en de provinciegouverneur, elk wat hun bevoegdheden betreft, een
ontwerpagenda voorbereidt;
- deze ontwerpagenda, eventueel vergezeld van de stukken van de betreffende dossiers,
met inachtname van een minimumtermijn (tenzij in spoedeisende gevallen), door de
provinciegriffier vóór de vergadering aan de gedeputeerden en de provinciegouverneur
wordt bezorgd;
- de deputatie de agenda definitief vaststelt, maar elk lid bij de aanvang van de vergadering
voorstellen aan de agenda kan toevoegen.
Deel IV
Agenda
159

Art. 28, § 1
Deel IV
160 Openbaarheid
HOOFDSTUK 5
5 oPenBaarheid
A ProVIncIerAAD
Artikel 28 van het Provinciedecreet regelt de openbaarheid van de vergaderingen
van de provincieraad. Dit artikel schrijft de principiële openbaarheid
voor, wat wil zeggen dat het publiek in regel aanwezig mag zijn tijdens
de beraadslaging en stemming van de raad. Enkel in het belang van
de openbare orde of op grond van ernstige bezwaren tegen de openbaarheid
kan de raad met een bijzondere meerderheid en op gemotiveerde
wijze beslissen tot een behandeling achter gesloten deuren. Als de raad
een punt bespreekt dat de persoonlijke levenssfeer raakt, moet hij evenwel
steeds in besloten zitting vergaderen. De besloten vergadering kan in
principe slechts plaatsvinden ná de openbare vergadering.
a Principiële openbaarheid
De openbaarheid van de provincieraadsvergaderingen is de algemene regel.
Artikel 28, § 1 van het Provinciedecreet houdt in dat, behoudens wanneer de
openbaarheid expliciet verboden is, de vergaderingen van de raad steeds
toegankelijk zijn voor het publiek.
Dit artikel concretiseert artikel 162 van de gecoördineerde Grondwet, dat onder meer bepaalt
dat de wet voor de provinciale en gemeentelijke instellingen de toepassing verzekert
van de openbaarheid van de vergaderingen van de provincie en gemeenteraden, alsmede
van hun begrotingen en rekeningen.
De provincieraad kan daarvan enkel afwijken in het belang van de openbare
orde of op grond van ernstige bezwaren tegen de openbaarheid. Zo’n beslissing
van de raad moet echter genomen worden met een bijzondere meerderheid
van twee derde van de aanwezige provincieraadsleden.
Artikel 28, § 1, 2° van het Provinciedecreet vereist daarenboven dat deze
beslissing gemotiveerd wordt.
Dit betekent dat de wettelijke motieven daartoe — het belang van de openbare orde of de
ernstige bezwaren tegen de openbaarheid — niet alleen moeten aanwezig zijn en aan de
grondslag van de beslissing moeten liggen, maar ook uitdrukkelijk in die beslissing moeten
worden opgenomen.
De mogelijkheid om in besloten zitting te vergaderen geldt echter niet voor
de behandeling van het organogram, de personeelsformatie, de rechtspositieregeling,
het meerjarenplan en de aanpassingen ervan, het budget, een

HOOFDSTUK 5
budgetwijziging of de jaarrekening. De beraadslaging over deze agendapunten
moet steeds in openbare vergadering plaatsvinden (art. 28, § 1, tweede
lid).
Om het openbaar karakter van de vergaderingen te versterken bepaalt artikel
28, § 2 van het Provinciedecreet dat de besloten vergadering slechts kan
plaatshebben ná de openbare vergadering. Dit houdt in dat de agendapunten
die overeenkomstig artikel 28, § 1 van het Provinciedecreet in besloten zitting
moeten worden behandeld, steeds na de agendapunten van de openbare
zitting op de dagorde moeten worden ingeschreven en de raad enkel de
behandeling van deze agendapunten kan aanvatten nadat hij de agenda van
het openbare gedeelte van de zitting heeft afgehandeld.
Voor tuchtzaken is op deze regel evenwel een uitzondering ingeschreven.
Het horen van het betrokken personeelslid in besloten zitting — dergelijke
hoorzitting is enkel openbaar wanneer het personeelslid er uitdrukkelijk om
verzoekt — mag plaatshebben voordat de raad de agenda van de openbare
zitting behandelt of heeft afgehandeld.
Bovendien kan de raad altijd wanneer tijdens de openbare vergadering blijkt
dat de behandeling van een punt moet worden voortgezet in besloten vergadering
(bijv. omdat onverwacht toch een personenkwestie ter sprake komt),
de openbare vergadering onderbreken en de behandeling van dit punt in besloten
zitting verderzetten, doch enkel voor dit punt.
Deze bepaling heeft tot doel te vermijden dat de werkzaamheden van de raad teveel zouden
worden gehinderd. Onmiddellijk na de onderbreking van de openbare vergadering en
het behandelen van dat specifieke punt, moet opnieuw worden overgegaan tot een openbare
behandeling van de volgende agendapunten.
Als daarentegen blijkt tijdens de besloten vergadering dat de behandeling
van een punt in openbare vergadering moet worden behandeld, wordt dat
punt opgenomen op de agenda van de eerstvolgende provincieraad, behoudens
in geval van dringende noodzakelijkheid, in welk geval de besloten vergadering,
enkel met dat doel, kan worden onderbroken.
b Verbod tot openbaarheid
Luidens artikel 28, § 1, 1° van het Provinciedecreet mag de vergadering niet
openbaar zijn en moet de raad dus in besloten zitting vergaderen, telkens
het om aangelegenheden gaat die de persoonlijke levenssfeer raken, m.a.w.
bij de behandeling van die dagordepunten die uit hun aard zelf personen
betreffen.
In dit geval geldt er een absoluut verbod van openbaarheid: het publiek
mag dus niet aanwezig zijn bij de beraadslaging en stemming van de raad.
Openbaarheid
Deel IV
Art. 28, § 2
Art. 28, § 1
161

Deel IV
162
Openbaarheid
HOOFDSTUK 5
Het is de voorzitter die moet waken over het naleven van de eventuele verplichting tot beslotenheid
van de vergadering.
Moeten onder meer in besloten zitting behandeld worden: elke voordracht van kandidaten,
elke benoeming, zelfs in tijdelijk verband, beslissingen waarbij de administratieve toestand
van personeelsleden wordt vastgesteld, zoals het ontslag, de oppensioenstelling of de terbeschikkingstelling
van een personeelslid.
De zitting moet eveneens besloten zijn wanneer de raad beraadslaagt en besluit over het
opleggen van een tuchtstraf aan een personeelslid. Hetzelfde geldt voor de zitting waarop
de raad een personeelslid dat tuchtrechtelijk vervolgd wordt krachtens artikel 123 van het
Provinciedecreet moet horen in zijn verdedigingsmiddelen. Nochtans moet deze hoorzitting
krachtens artikel 123, § 3 van het Provinciedecreet in het openbaar worden gehouden
wanneer het betrokken personeelslid hierom verzoekt. De getuige in een tuchtprocedure
kan echter de beslotenheid van zijn getuigenverhoor vragen als het personeelslid de openbaarheid
heeft gevraagd.
De vergadering moet daarentegen niet achter gesloten deuren plaatsvinden wanneer de
provincieraad beraadslaagt over de voordracht of aanwijzing van sommige van zijn leden
als vertegenwoordigers of bestuurders bij andere instellingen of organisaties.
Agendapunten waarbij de politieke opvattingen van de provincieraadsleden of de handelingen
die zij in of bij de uitoefening van hun mandaat gesteld hebben ter sprake komen, zijn
geen aangelegenheden die de persoonlijke levenssfeer raken. Artikel 28 van het
Provinciedecreet heeft m.a.w. geen betrekking op discussies over het politiek handelen van
een provincieraadslid of zijn publiek optreden als mandataris, maar is ook voor provincieraadsleden
van toepassing wanneer zoals voor andere personen het privéleven van het
provincieraadslid bij de discussie betrokken wordt.
Het besloten karakter van de zitting houdt zoals gezegd in dat hierop geen
publiek mag aanwezig zijn. Noch de aanwezigheid van de provinciegriffier
noch deze van de andere personeelsleden die gebeurlijk vereist is om de
provinciegriffier bij de redactie van de notulen bij te staan, doet aan dit besloten
karakter afbreuk. Zo kan de raad tijdens een besloten zitting ook deskundigen
horen. Vanzelfsprekend doet het horen van getuigen of de aanwezigheid
van een raadsman tijdens een tuchtprocedure geen afbreuk aan het
eventuele besloten karakter van de zitting. Het besloten karakter van de zitting
houdt evenmin in dat deze punten niet op de agenda zouden mogen
worden ingeschreven.
Op grond van artikel 28, § 1, 1° van het Provinciedecreet komt het aan de voorzitter van de
provincieraad toe om onmiddellijk de behandeling in besloten zitting te bevelen zodra een
dergelijk agendapunt in bespreking wordt genomen; de openbare vergadering van de raad
kan eerst hervat worden nadat dit punt is afgehandeld. Deze bepaling houdt echter niet in
dat de voorzitter van de raad een onbeperkt recht zou hebben om te oordelen of al dan
niet in besloten zitting moet verder vergaderd worden. Indien daarover betwisting is, is het
de provincieraad die uiteindelijk beslist of de vergadering al dan niet in besloten zitting
moet worden verdergezet.

HOOFDSTUK 5
Bij het voorgaande moet nog worden aangetekend dat van de naleving van
de bepalingen die de besloten zitting voorschrijven, moet melding gemaakt
worden in de notulen van de zitting (zie blz. 188).
Voor de openbaarheid van vergadering bij de verkiezing van de gedeputeerden
en de eedaflegging, zie onder deze hoofdstukken (zie blz. 45 en 54).
B DePutAtIe
Luidens artikel 51, vierde lid van het Provinciedecreet zijn de vergaderingen
van de deputatie in regel niet openbaar. Het beginsel van de openbaarheid is
niet van toepassing op uitvoerende organen zoals het college van burgemeester
en schepenen en de deputatie.
Het besloten karakter van de vergaderingen van de deputatie betekent niet enkel dat “geen
publiek” mag aanwezig zijn tijdens de beraadslagingen, maar ook dat al evenmin provincieraadsleden
of vertegenwoordigers van de oppositiepartijen, die bijv. als waarnemer de
vergaderingen zouden wensen bij te wonen, hierop mogen worden toegelaten.
In principe mogen dus op de vergaderingen van de deputatie enkel de provinciegouverneur,
de gedeputeerden en de provinciegriffier, belast met het opmaken van de notulen,
aanwezig zijn.
De deputatie kan wel steeds provinciepersoneel of externe deskundigen op zijn vergaderingen
uitnodigen om nadere toelichting te verstrekken bij bepaalde dossiers; na de gevraagde
toelichting gegeven te hebben, moeten ze echter onmiddellijk de vergadering verlaten.
Het decreet bepaalt evenwel één uitzondering op de regel van beslotenheid
van de vergaderingen: als de deputatie overeenkomstig artikel 104bis van de
Provinciewet een rechtsprekende functie uitoefent, hebben de beraadslagingen
plaats in een openbare zitting.
Luidens artikel 104bis van de Provinciewet moet de deputatie meer bepaald in dit geval in
openbare zitting vergaderen, tenzij dit een gevaar kan opleveren voor de orde of de zeden.
Iedere tussen- of eindbeslissing moet in dit geval eveneens worden uitgesproken in openbare
terechtzitting.
Voor de gevallen waarin de deputatie nog een rechtsprekende bevoegdheid uitoefent, zie
blz. 234.
Openbaarheid
Deel IV
Art. 51
Art. 104bis
Prov. W.
163

Art. 8
Art. 20
Deel IV
164 Voorzitterschap
HOOFDSTUK 6
6 voorzitterschaP
De voorzitter van de provincieraad beslist tot bijeenroeping van de raad
en stelt de agenda van de vergadering op. Hij opent de vergadering, leidt
de besprekingen en is bevoegd om de vergadering te sluiten.
Daarnaast is hij belast met de handhaving van de orde in de vergadering,
en kan hij, bij verstoring van de orde, toehoorders uit de zaal doen verwijderen.
A ProVIncIerAAD
a Wie?
Op de installatievergadering verkiest de provincieraad uit zijn leden een
voorzitter op basis van een akte van voordracht die moet ondertekend zijn
door meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen
deelnamen en tevens door een meerderheid van de verkozenen op dezelfde
lijst als de kandidaat-voorzitter.
Als op de installatievergadering blijkt dat deze akte van voordracht werd ondertekend
door deze dubbele meerderheid van provincieraadsleden die de
eed hebben afgelegd, wordt de voorgedragen kandidaat-voorzitter verkozen
verklaard.
De akte van voordracht kan tevens de einddatum van het mandaat van de
kandidaat-voorzitter vermelden, alsook de naam van zijn/haar opvolger voor
de resterende duurtijd.
Indien er op de installatievergadering geen ontvankelijke akte van voordracht
is, gaat de provincieraad binnen de 14 dagen over tot de verkiezing van een
voorzitter op basis van een akte van voordracht die enkel moet ondertekend
zijn door een meerderheid van de verkozenen op dezelfde lijst als de kandidaat-voorzitter.
De verkiezing gebeurt bij geheime stemming. De kandidaat
die de volstrekte meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen.
Indien dit niet het geval is, is er een tweede stemronde tussen de twee kandidaten
die in de eerste stemronde de meeste stemmen hebben behaald.
Als de voorzitter verhinderd of tijdelijk afwezig is of als hij bij een bepaalde
aangelegenheid betrokken partij is, neemt de ondervoorzitter het voorzitterschap
waar (zie ook deel III, hoofdstuk 2, aanstelling, p. 43).
b taak
Bijeenroeping van de raad en vaststelling van de agenda

HOOFDSTUK 6
De voorzitter beslist tot bijeenroeping van de provincieraad en stelt de agenda
van de vergadering op. De agenda bevat in ieder geval de punten die door
de deputatie aan de voorzitter worden meegedeeld.
Op verzoek van de deputatie of van een derde van de leden is de voorzitter
verplicht de provincieraad bijeen te roepen op de aangewezen dag en het
aangewezen uur en met de voorgestelde agenda.
Provincieraadsleden en de deputatie kunnen uiterlijk vijf dagen voor de vergadering
punten aan de agenda toevoegen (zie ook deel III, hoofdstuk 2, bijeenroeping).
Leiden van de vergadering en de besprekingen
De voorzitter dient in principe de vergadering te openen op het in de oproeping
bepaalde uur. Is de meerderheid van de provincieraadsleden op dat
ogenblik nog niet aanwezig, kan de voorzitter enige tijd wachten met de
aanvang van de vergadering. Als uiteindelijk de meerderheid van de provincieraadsleden
niet komt opdagen, stelt de voorzitter de onmogelijkheid om
te vergaderen vast en laat deze vaststelling notuleren.
De voorzitter is ook bevoegd om de vergadering te sluiten. Mits een gegronde
reden kan hij dit doen, zelfs als de agenda nog niet volledig is afgehandeld.
De bevoegdheid om de vergadering te sluiten impliceert voor de
voorzitter ook het recht om ze te schorsen. Ook hiervoor moet een gegronde
reden voorhanden zijn, bv. om de fracties de tijd te geven overleg te plegen
of omdat de raad even niet in aantal is om geldig te beraadslagen.
Ten slotte leidt de voorzitter de besprekingen in de raad. Dit houdt o.m. in
dat hij het woord verleent aan de provincieraadsleden, de volgorde bepaalt
waarin zij het woord mogen nemen, de bespreking van een bepaald punt
afsluit en ter stemming aan de raad voorlegt. De nadere procedure hierrond
wordt opgenomen in het huishoudelijk reglement van de provincieraad.
Handhaving van de orde
De voorzitter is belast met de handhaving van de orde in de vergadering.
Hij kan, na een voorafgaande waarschuwing, elke toehoorder die openlijk
tekens van goedkeuring of van afkeuring geeft of die op enigerlei wijze wanorde
veroorzaakt, uit de zaal doen verwijderen.
Bovendien is de voorzitter bevoegd om tegen deze persoon een proces-verbaal
op te stellen en hem te verwijzen naar de politierechtbank.
Ten slotte bepaalt het huishoudelijk reglement de maatregelen die de voorzitter
kan nemen tot handhaving van de orde tijdens de vergadering indien
een provincieraadslid de orde verstoort.
Voorzitterschap
Deel IV
Art. 22
Art. 24
Art. 25
165

Art. 8
Deel IV
166
Voorzitterschap
HOOFDSTUK 6
c Bureau
De provincieraad stelt zijn bureau samen op basis van het huishoudelijk reglement.
De samenstelling is vrij te bepalen, met dien verstande dat er minstens
één ondervoorzitter moet gekozen worden en dat de fracties met minstens
drie leden moeten vertegenwoordigd zijn.
Het bureau is belast met de coördinatie van de werkzaamheden van de raad.
B DePutAtIe
De deputatie wordt voorgezeten door de provinciegouverneur die de vergaderingen
opent en sluit.
Als hij de deputatie niet kan voorzitten, wijst de deputatie één van haar leden
aan om het voorzitterschap waar te nemen. De procedure wordt geregeld
in het huishoudelijk reglement van de deputatie.
De provinciegouverneur is niet stemgerechtigd, behalve op grond van artikel
104, eerste lid van de Provinciewet, wanneer de deputatie een rechtsprekende
taak uitoefent.

HOOFDSTUK 7
7 Beraadslaging en stemming
A Quorum
a Provincieraad
De provincieraad mag alleen beraadslagen en besluiten wanneer meer
dan de helft van de zittinghebbende leden aanwezig is, d.w.z. het aantal
provincieraadsleden in functie. Wel kan de provincieraad na een tweede
oproeping ongeacht het aantal aanwezige leden, op geldige wijze beraadslagen
en besluiten over punten die voor de tweede maal op de agenda
voorkomen.
De deputatie mag alleen beraadslagen en besluiten wanneer meer dan
de helft van zijn leden tegenwoordig is.
1° Principe
Krachtens artikel 26, eerste lid van het Provinciedecreet mag de provincieraad
alleen beraadslagen en besluiten wanneer meer dan de helft van de
zittinghebbende leden aanwezig is. Het quorum om geldig te kunnen beraadslagen
en besluiten moet derhalve niet berekend worden op het aantal
leden waaruit de provincieraad wettelijk bestaat, maar wel op het aantal
provincieraadsleden in functie.
Hebben geen zitting in de provincieraad, enerzijds de provincieraadsleden die hun mandaat
nog niet hebben opgenomen, namelijk de gekozen provincieraadsleden die nog niet beëdigd
zijn of het opvolgend provincieraadslid dat nog niet geïnstalleerd is, en anderzijds de provincieraadsleden
van wie het mandaat voortijdig een einde heeft genomen, met name overleden
provincieraadsleden en provincieraadsleden die van hun mandaat vervallen verklaard zijn.
Heeft daarentegen nog wel zitting in de raad, het provincieraadslid dat ontslag heeft genomen
maar waarvoor door de raad nog geen opvolger is aangesteld; dit provincieraadslid
moet immers, zoals reeds uiteengezet, zijn mandaat verder blijven uitoefenen tot de installatie
van zijn opvolger. Zijn eveneens in functie de provincieraadsleden die verhinderd zijn
de vergaderingen van de raad bij te wonen, zelfs gedurende meerdere opeenvolgende vergaderingen,
bv. wegens een langdurige ziekte.
Het quorum mag niet verward worden met de wettelijk vereiste meerderheid
voor de aanvaarding van een voorstel. Zo komt een provincieraadslid
dat zich bij stemming onthoudt wel in aanmerking voor het vereiste quorum,
maar niet voor de berekening van de meerderheid vereist voor aanvaarding
van het voorstel.
Alhoewel strikt wettelijk het quorum vereist is om te beraadslagen en besluiten,
neemt men aan dat de raad zonder dat het quorum is bereikt mede-
Beraadslaging en stemming
Deel IV
Art. 26
167

Art. 51
Deel IV
168
HOOFDSTUK 7
delingen kan ontvangen of over bepaalde punten van gedachten kan wisselen.
In ieder geval kan de raad geen besluit nemen zonder dat het vereiste
aantal provincieraadsleden aanwezig is.
2° Uitzondering
Op voormeld quorum maakt artikel 26, tweede lid van het Provinciedecreet
evenwel een belangrijke uitzondering. Deze bepaling houdt in dat de provincieraad,
indien hij eenmaal bijeengeroepen is zonder dat het vereist aantal
leden is opgekomen, m.a.w. het quorum niet gehaald is, na een tweede oproeping
ongeacht het aantal aanwezige leden, op geldige wijze kan beraadslagen
en besluiten over punten die voor de tweede maal op de agenda voorkomen.
Deze bepaling is alleen toepasselijk wanneer de meerderheid van de
provincieraadsleden hetzij helemaal niet is komen opdagen zodat de vergadering
van de raad niet kon plaatshebben, hetzij bij de behandeling van een
bepaald agendapunt niet aanwezig was zodat daarover niet gestemd kon
worden. Dan is er bij een tweede oproeping voor de beraadslaging en besluitvorming
over punten die reeds voor de tweede maal op de dagorde zijn
geplaatst geen quorum meer vereist. Deze bepaling is echter niet van toepassing
indien anderszins de agenda niet in zijn geheel is kunnen behandeld
worden, bv. omdat de voorzitter de zitting voortijdig heeft opgeheven of de
raad besloten heeft tot verdaging van sommige agendapunten.
Daarnaast schrijft artikel 26, derde lid van het Provinciedecreet voor de toepassing
van deze bepaling voor dat in die oproeping vermeld wordt dat het
om een tweede oproeping gaat en in die oproeping de bepalingen van artikel
26 worden opgenomen.
b Deputatie
De deputatie mag alleen beraadslagen en besluiten wanneer meer dan de
helft van zijn leden tegenwoordig is (art. 51, tweede lid).
In tegenstelling tot de provincieraad moet voor de deputatie het quorum om geldig te kunnen
beraadslagen en besluiten derhalve berekend worden op het aantal leden, zes, waaruit
de deputatie overeenkomstig artikel 44, § 1 van het Provinciedecreet wettelijk is samengesteld.
Zo moet bv. de overleden maar nog niet vervangen gedeputeerde wel meegeteld worden
voor de berekening van het quorum.
Daarnaast is artikel 26, tweede lid van het Provinciedecreet dat bepaalt dat
de provincieraad indien hij eenmaal bijeengeroepen is zonder dat het vereiste
aantal leden is opgekomen, na de tweede oproeping, ongeacht het
aantal aanwezige leden, op geldige wijze kan beraadslagen en besluiten
Beraadslaging en stemming

HOOFDSTUK 7
over de onderwerpen die voor de tweede maal op de agenda voorkomen,
niet van toepassing op de vergaderingen van de deputatie.
Bij systematische afwezigheid van de meerderheid van de gedeputeerden
kunnen de aanwezige leden daarentegen wel, in toepassing van artikel 50,
§ 2 van het Provinciedecreet, provincieraadsleden oproepen om deze gedeputeerden
te vervangen om toch nog geldig te kunnen vergaderen.
B WIjze VAn stemmen
De provincieraad stemt in regel niet geheim en mondeling. Het huishoudelijk
reglement regelt de wijze van mondelinge stemming.
De geheime stemming is de uitzondering. De raad stemt alleen geheim
over volgende aangelegenheden:
- de vervallenverklaring van het mandaat van provincieraadslid en van
gedeputeerde;
- het aanwijzen van de leden van de provinciale bestuursorganen en van
de vertegenwoordigers van de provincie in overlegorganen en in de organen
van andere rechtspersonen en feitelijke verenigingen;
- individuele personeelszaken.
Hoe de geheime stemming moet gebeuren is niet nader aangegeven. Dit
kan ook door middel van een elektronisch systeem.
De wijze van stemmen in de provincieraad is van dienovereenkomstige
toepassing op de deputatie. De leden van de deputatie stemmen dus in
regel mondeling.
a Provincieraad
1° Mondelinge stemming
Overeenkomstig artikel 35, § 3 van het Provinciedecreet stemmen de leden
van de provincieraad in regel niet geheim en mondeling en is de geheime
stemming de uitzondering.
De geheime stemming daargelaten, betekent dit niet dat de provincieraadsleden
alleen geldig zouden kunnen stemmen bij naamafroeping met een uitdrukkelijk
ja, neen of onthouding. Uit praktische overwegingen is in artikel
35, § 3 ook de mogelijkheid ingeschreven om geldig te stemmen onder de
vorm van een mechanisch uitgebrachte naamstemming, een stemming bij
handopsteken of zitten en opstaan. Daartoe is echter wel vereist dat deze
vormen van mondelinge stemming in het huishoudelijk reglement van de
raad zijn opgenomen. De mondelinge stemming bij naamafroeping blijft
echter vereist wanneer een derde van de aanwezige provincieraadsleden
daarom verzoekt, en dit ongeacht hetgeen bepaald is in het huishoudelijk
reglement.
Beraadslaging en stemming
Deel IV
Art. 35, § 3
169

Deel IV
170
HOOFDSTUK 7
Voor de volgorde van stemmen bepaalt artikel 35, § 4 van het Provinciedecreet
dat de voorzitter van de raad het laatst stemt. De volgorde van stemmen
is dan ook meestal nader aangegeven in het huishoudelijk reglement
van de provincieraad. Bij gebreke daaraan is het de voorzitter die de volgorde
van stemmen bepaalt.
2° Geheime stemming
Artikel 35, § 2 van het Provinciedecreet stelt dat de provincieraad geheim
stemt over volgende aangelegenheden:
- de vervallenverklaring van het mandaat van provincieraadslid en van gedeputeerde;
- het aanwijzen van de leden van de provinciale bestuursorganen en van de
vertegenwoordigers van de provincie in overlegorganen en in de organen
van andere rechtspersonen en feitelijke verenigingen;
- individuele personeelszaken.
Daar deze bepaling uitdrukkelijk stelt dat de geheime stemming alleen van
toepassing is in die aangelegenheden, moet zij beperkend uitgelegd worden.
In alle andere gevallen zijn de stemmingen in de provincieraad niet geheim,
zoals uitdrukkelijk aangegeven in artikel 35, § 1 van het Provinciedecreet.
Bij vragen omtrent de toepassing van de geheime stemming moet steeds in
aanmerking genomen worden, zoals in de vroegere rechtspraak van de Raad
van State, dat ze tot doel heeft de vrijheid en de onafhankelijkheid van de
provincieraadsleden bij het uitbrengen van hun stem te waarborgen.
In de zin van deze bepaling moet de provincieraad zich bij geheime stemming uitspreken
over de aanduiding van provincieraadsleden die zetelen in de provincieraadscommissies en
die de provincie vertegenwoordigen in adviesorganen.
Hetzelfde geldt voor de aanduiding of voordracht van de provinciale vertegenwoordigers in
intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, autonome provinciebedrijven, extern verzelfstandigde
agentschappen in privaatrechtelijke vorm, of andere rechtspersonen of verenigingen
waaraan de provincie deelneemt.
Zo is de geheime stemming ook vereist bij de aanstelling, evaluatie en ontslag van personeelsleden
en het opleggen van tuchtstraffen aan personeelsleden. Geheime stemming is
ook vereist wanneer de provincieraad een benoeming gedaan door een ander orgaan goedkeurt,
een voordracht tot benoeming doet of een bepaalde betrekking handhaaft. Ook wanneer
een personeelslid bij het einde van zijn stageperiode wordt afgedankt wegens onvoldoende
presteren, moet dit bij geheime stemming gebeuren.
Daarentegen stemt de raad mondeling over de rechtspositieregeling van het provinciepersoneel,
vaststelling van wedden, of benoemingsvoorwaarden verbonden aan een ambt, het
verlenen van concessies aan bepaalde personen, de samenstelling van selectiecommissies
e.d.m.
Beraadslaging en stemming

HOOFDSTUK 7
De geheime stemming blijft hoe dan ook de uitzondering op de algemene
regel van de mondelinge stemming. Een veralgemeende toepassing op alle
persoonlijke aangelegenheden zou strijdig zijn met artikel 35, § 3 van het
Provinciedecreet.
Hoe de geheime stemming moet verlopen bepaalt de wettekst niet. Wel kan
dit luidens artikel 35, § 3 van het Provinciedecreet door middel van een
elektronisch systeem, als dit systeem het geheim van de stemming waarborgt.
Bij gebruik van stembrieven verdient het wel de voorkeur, teneinde het geheim
van de stemming niet te schenden, hierbij gelijkvormige stembrieven te
gebruiken. Bij voordrachten of benoemingen vermelden deze stembriefjes de
naam van de kandidaten, met de mogelijkheid om voor (ja) of tegen (neen)
een bepaalde kandidaat te stemmen door achter zijn naam het overeenstemmende
bolletje zwart te maken. Bij de stemming over tuchtmaatregelen handelt
men dienovereenkomstig met dien verstande dat het stembriefje de
voorgestelde tuchtstraf vermeldt en bij verwerping de raad, indien nodig,
over een nieuw voorstel stemt. Bovendien is nog vereist dat de provincieraadsleden
daarbij eenvormig schrijfgerief ter beschikking gesteld wordt.
Een en ander kan de raad nader bepalen in zijn huishoudelijk reglement.
Ten overvloede stelt artikel 35, § 4 van het Provinciedecreet nog dat de regel
dat de voorzitter het laatst stemt, niet van toepassing is bij geheime stemming.
Zoals hierboven aangetekend heeft de geheime stemming tot doel te waarborgen dat elk
provincieraadslid zijn stem in het geheim, d.w.z. in volkomen onafhankelijkheid en zonder
druk van buitenuit kan uitbrengen. Anders gezegd, de stemming is dan pas geheim wanneer
het provincieraadslid objectief beschouwd in de mogelijkheid is geweest om zijn stem
zelf in het geheim uit te brengen.
Daaruit volgt dat het geheim van de stemming niet geschonden is wanneer één of meerdere
provincieraadsleden op enigerlei wijze vóór of na de eigenlijke stemming hun voorkeur
voor een kandidaat hebben laten blijken; wat de wet beoogt is immers enkel dat de
stemming zelf geheim is.
Er is wel schending van het stemgeheim wanneer het gebruikte stemprocedé op zich toelaat
na te gaan hoe elk provincieraadslid heeft gestemd, of wanneer een provincieraadslid
onder druk van andere provincieraadsleden of derden zijn stem herkenbaar heeft gemaakt
zodat deze laatsten kunnen nagaan of het provincieraadslid zich hield aan de stemafspraak.
Aan de hand van deze voorbeelden blijkt dat voor het antwoord op de vraag of het
stemgeheim is geschonden, telkens moet worden nagegaan of het provincieraadslid (de
provincieraadsleden) in volkomen onafhankelijkheid heeft (hebben) kunnen stemmen.
De geheime stemming is een substantiële pleegvorm, waarvan de naleving
moet blijken uit de notulen van de raad. Ze blijft echter een vormvereiste
waarachter de provincieraadsleden zich niet kunnen verschuilen om een
kandidaat te benoemen die niet voldoet aan de opgelegde benoemingsvoorwaarden
of om bij een benoeming de wettelijke prioriteitsrechten van een
andere kandidaat te miskennen; dergelijke benoemingen blijven evenzeer
vatbaar voor vernietiging.
Beraadslaging en stemming
Deel IV
171

Art. 54, § 3
Deel IV
172
HOOFDSTUK 7
b Deputatie
Voor de wijze van stemmen in de deputatie verklaart artikel 54, § 3 van het
Provinciedecreet artikel 35, § 2 tot en met 3, dat de wijze van stemmen regelt
in de provincieraad, van toepassing op de vergaderingen van de deputatie.
Aldus stemmen de leden van de deputatie in regel mondeling.
De deputatie gaat echter bij geheime stemming over tot:
- de aanstelling, de evaluatie, de bevordering en het ontslag van personeelsleden;
- de aanstelling van een waarnemend provinciegriffier of een waarnemend
financieel beheerder;
- de aanstelling van tijdelijke personeelsleden in de provinciale onderwijsinstellingen,
c.q. centra voor leerlingenbegeleiding;
- het opleggen van een tuchtstraf aan een personeelslid.
De geheime stemming is een substantiële pleegvorm, waarvan de naleving
moet blijken uit de notulen van de deputatie.
Over de volgorde waarin de leden van de deputatie hun stem uitbrengen bevat
het Provinciedecreet geen bepalingen. De deputatie kan hiervoor in zijn
huishoudelijk reglement echter nadere regels inschrijven.
c BesluItVormInG
De besluiten van de provincieraad worden bij volstrekte meerderheid van
stemmen genomen. Onder volstrekte meerderheid van stemmen wordt
verstaan, meer dan de helft van de uitgebrachte stemmen, onthoudingen
niet meegerekend. Bij staking van stemmen is het voorstel verworpen.
Indien bij benoeming tot ambten, contractuele aanstellingen, verkiezingen
of voordrachten van kandidaten bij de eerste stemronde geen enkele kandidaat
de volstrekte meerderheid van stemmen heeft behaald is er herstemming
tussen de twee kandidaten die bij de eerste stemronde de
meeste stemmen hebben bekomen. Bij herstemming is gekozen de kandidaat
die de meerderheid van stemmen heeft bekomen; bij gelijkheid van
stemmen tussen de kandidaten heeft de jongste onder hen de voorkeur.
De besluiten van de deputatie worden bij volstrekte meerderheid van
stemmen genomen. Bij staking van stemmen is het voorstel verworpen.
De provinciegouverneur is als voorzitter niet stemgerechtigd. Voor benoemingen,
aanstellingen, voordrachten of verkiezingen van kandidaten is er
zo nodig herstemming dienovereenkomstig de regeling van toepassing
voor de provincieraad.
Beraadslaging en stemming

a Provincieraad
1° Volstrekte meerderheid
HOOFDSTUK 7
Overeenkomstig artikel 34 van het Provinciedecreet worden de besluiten van
de provincieraad bij volstrekte meerderheid van stemmen genomen. Onder
volstrekte meerderheid van stemmen wordt verstaan, meer dan de helft
van de uitgebrachte stemmen, onthoudingen niet meegerekend. Bij staking
van stemmen, zo gaat deze bepaling verder, is het voorstel verworpen.
De vereiste meerderheid van stemmen voor de aanneming van een voorstel
moet dus niet berekend worden op het aantal aanwezige leden, maar wel op
het aantal “geldig” uitgebrachte stemmen.
Dit betekent derhalve dat daarbij geen rekening wordt gehouden met onthoudingen, hoe
dan ook uitgedrukt, onthouding met luider stem, weigering aan de stemming deel te nemen,
afgifte van een blanco stembiljet bij geheime stemming, en de ongeldige stemmen
zoals een stembriefje waarop een provincieraadslid zijn voorkeur uitdrukt voor twee kandidaten.
Provincieraadsleden die vóór de stemming de zitting hebben verlaten, dienen evenwel
beschouwd als niet aanwezig op de zitting, zodat in voorkomend geval het quorum niet
bereikt is.
Daarnaast zijn de “neen”-stemmen bij een geheime stemming wel degelijk geldig uitgebrachte
stemmen. Zoals reeds gezegd is het zelfs nodig dat de stembriefjes hierin voorzien.
De provincieraadsleden moeten immers in de mogelijkheid zijn om hun afkeur voor
een kandidaat te laten blijken; dit geldt des te meer als er maar één kandidaat is.
De volstrekte meerderheid is aldus de helft plus één (of plus een half) van
de geldig uitgebrachte stemmen.
Nochtans moet uitzonderlijk de vereiste meerderheid voor de besluitvorming
wel worden berekend op het aantal aanwezige provincieraadsleden. Dit is zo
wanneer de raad besluit tot spoedbehandeling van een punt dat niet op de
agenda voorkomt (art. 29, tweede lid) of tot sluiting van de deuren wanneer
de wet de openbaarheid voorschrijft (art. 28, § 1, 2°). In deze gevallen is
daarvoor een meerderheid vereist van twee derde van de aanwezige leden.
2° Bij herstemming
Indien bij benoeming tot ambten, contractuele aanstellingen, verkiezingen of
voordrachten van kandidaten bij de eerste stemronde geen enkele kandidaat
de wettelijk vereiste meerderheid van stemmen heeft behaald, d.w.z. de volstrekte
meerderheid van de geldig uitgebrachte stemmen, schrijft artikel 36
van het Provinciedecreet de herstemming voor tussen de twee kandidaten
die bij de eerste stemronde de meeste stemmen hebben bekomen.
Merk wel op dat herstemming niet van toepassing is bij het nemen van tuchtmaatregelen;
behaalt een voorstel tot het opleggen van een tuchtmaatregel geen meerderheid of staken
Beraadslaging en stemming
Deel IV
Art. 34
Art. 36
173

Art. 54, § 1
Deel IV
174
HOOFDSTUK 7
de stemmen daarover, dan is het verworpen. Hierbij moet nog worden aangestipt dat benoemingen,
aanstellingen en verkiezingen of voordrachten van kandidaten moeten gebeuren
in zoveel afzonderlijke stemronden als er kandidaten zijn; de raad kan zich dus niet in
een stemronde uitspreken over alle vacatures.
De herstemming is verplicht, zelfs indien er maar twee kandidaten waren
voor het te begeven ambt of mandaat. Deze regel geldt niet wanneer er
slechts één kandidaat was en deze niet de vereiste meerderheid bekwam;
zijn kandidatuur is dan verworpen.
Daaruit volgt dat de raad niet opnieuw kan stemmen over alle kandidaten.
Hij moet tot herstemming overgaan tussen de twee kandidaten die bij de
eerste stemronde de meeste stemmen hebben bekomen; het zou al even
onwettig zijn tot herstemming over te gaan tussen meer dan twee kandidaten.
Hebben bij de eerste stemronde sommige kandidaten een gelijk aantal
stemmen bekomen, dan wordt of worden de jongste(n) onder hen tot de herstemming
toegelaten.
De raad mag de herstemming zelf naar een volgende vergadering verdagen.
Bij herstemming is gekozen de kandidaat die de meerderheid van stemmen
heeft bekomen; bij gelijkheid van stemmen tussen de kandidaten heeft de
jongste onder hen de voorkeur. Onder geen beding mag de raad tot een
tweede herstemming overgaan.
Tot slot herinneren we er nog aan dat bij verkiezing van de gedeputeerden
een bijzondere stemprocedure geldt.
b Deputatie
1° Bestuursorgaan
De besluiten van de deputatie worden bij volstrekte meerderheid van stemmen
genomen. Hierbij moet worden aangetekend dat de provinciegouverneur
als voorzitter niet stemgerechtigd is (art. 52, tweede lid). Voor benoemingen,
aanstellingen, voordrachten of verkiezingen van kandidaten is artikel
36 van het Provinciedecreet dienovereenkomstig van toepassing.
Zijn derhalve aangenomen de besluiten die de meerderheid van de geldig uitgebrachte
stemmen hebben bekomen. Zoals bij de provincieraad komen voor de berekening van de
vereiste meerderheid de onthoudingen niet in aanmerking. Wanneer bij verkiezing of voordracht
van kandidaten, benoemingen of aanstellingen bij de eerste stemronde geen enkel
kandidaat de volstrekte meerderheid heeft bekomen, heeft overeenkomstig artikel 36 van
het Provinciedecreet herstemming plaats tussen de twee kandidaten die bij de eerste
stemronde de meeste stemmen hebben behaald. De benoeming, aanstelling, verkiezing of
voordracht geschiedt dan bij meerderheid van stemmen; bij staking van stemmen heeft de
Beraadslaging en stemming

HOOFDSTUK 7
jongste kandidaat de voorkeur. M.a.w. bij verkiezing of voordracht van kandidaten en benoemingen
of aanstellingen geldt dezelfde regeling als voor de provincieraad.
Onverminderd evenwel de toepassing van artikel 36 van het Provinciedecreet
is bij staking van stemmen in de deputatie het ter stemming gelegd besluit
verworpen.
2° Rechtscollege
Wanneer de deputatie zetelt als administratief rechtscollege worden de beslissingen
eveneens bij volstrekte meerderheid van stemmen genomen,
maar is de provinciegouverneur wel stemgerechtigd (art. 52, tweede lid). Alleen
de leden, en in voorkomend geval dus ook de provinciegouverneur, die
de volledige procedure hebben gevolgd kunnen deelnemen aan de stemming.
Bij staking van stemmen is bovendien de stem van de voorzitter doorslaggevend,
uiteraard in die zaken waarvoor hij zelf stemgerechtigd is.
Beraadslaging en stemming
Deel IV
Art.104
Prov.W.
175

Deel IV
176 Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
8 verBodsBePalingen
A VerBoD tot DeelnAme AAn BerAADslAGInG en
stemmInG
Voor provincieraadsleden, leden van de deputatie, vertrouwenspersonen
en de provinciegriffier geldt er een verbod om deel te nemen aan de bespreking
en de stemming over:
- aangelegenheden waarbij zij persoonlijk of als vertegenwoordiger een
rechtstreeks belang hebben of waarbij hun echtgenoot, de persoon met
wie zij een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd of
bepaalde van hun bloed- of aanverwanten een persoonlijk en rechtstreeks
belang hebben;
- de vaststelling of goedkeuring van de jaarrekening van een instantie
waaraan zij rekenschap verschuldigd zijn of waarvan zij tot het uitvoerend
orgaan behoren.
Het verbod geldt echter niet indien de betrokkene zich in de vermelde situatie
bevindt omdat hij als vertegenwoordiger van de provincie in een andere
rechtspersoon werd aangewezen.
Verder geldt er voor de provincieraadsleden en de leden van de deputatie
een verbod om als rechter en partij op te treden in dezelfde zaak.
De leden van de deputatie mogen daarenboven niet deelnemen aan:
- de beslissing over de gunning van of het toezicht op de uitvoering van
een overheidsopdracht indien zij persoonlijk of via een tussenpersoon
belangen hebben in een van de inschrijvende ondernemingen;
- de uitspraak over aangelegenheden waarbij de deputatie optreedt als
administratief rechtscollege indien zij niet bij de gehele procedure aanwezig
zijn geweest.
Aanleunend bij het algemeen bestuursrechtelijk beginsel dat diegenen die
deelnemen aan de totstandkoming van bestuurshandelingen daarbij de nodige
onpartijdigheid moeten bezitten, leggen enkele bepalingen aan de leden
van de provincieraad en van de deputatie het verbod op deel te nemen aan
beraadslagingen en stemmingen over aangelegenheden waarbij zij een belang
hebben waarvan zij niet met voldoende zekerheid kunnen geacht worden
afstand te kunnen nemen.
Deze verbodsbepalingen zijn van openbare orde.
De overtreding van deze bepalingen kan dan ook niet alleen aanleiding geven
tot een schorsing en/of vernietiging in het kader van het bestuurlijk toezicht,
doch kan daarenboven zelfs ambtshalve door de Raad van State opgeworpen
worden.

HOOFDSTUK 8
a Algemene verbodsbepaling van de artikelen 27, §§ 1,1° en 3,
51 en 85 van het Provinciedecreet
1° Principe
Luidens de artikelen 27, §§ 1, 1° en 3, 51, derde lid en 85 van het Provinciedecreet
is het elk provincieraadslid, elk lid van de deputatie, elke vertrouwenspersoon
en de provinciegriffier verboden deel te nemen aan de beraadslaging
en de stemming over zaken waarbij er een rechtstreeks belang aanwezig
is in hoofde van:
- de betrokken mandataris, vertrouwenspersoon of provinciegriffier persoonlijk;
- de betrokken mandataris, vertrouwenspersoon of provinciegriffier als vertegenwoordiger;
- de echtgenoot van de betrokken mandataris, vertrouwenspersoon of provinciegriffier
evenals de persoon met wie hij een verklaring van wettelijke
samenwoning, zoals vermeld in artikel 1475 van het Burgerlijk Wetboek,
heeft afgelegd;
- zijn bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad of, indien het gaat
om de voordracht van kandidaten, benoemingen, ontslagen, afzettingen of
schorsingen, de bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad.
Op het bovenvermelde verbod is decretaal slechts één uitzondering gesteld,
met name indien de betrokkene zich in de vermelde situatie bevindt louter
en alleen op grond van het feit dat hij als vertegenwoordiger van de provincie
is aangewezen in een andere rechtspersoon.
Krachtens de verbodsbepaling van de artikelen 27, §§ 1, 1° en 3, 51 en 85
van het Provinciedecreet is het de betrokkenen overigens niet enkel verboden
deel te nemen aan de beraadslaging en de stemming over een zaak, zij
mogen er zelfs niet bij aanwezig blijven.
De verbodsbepaling vindt immers haar bestaansreden in de invloed die alleen
reeds de aanwezigheid van een belanghebbende bij de bespreking en
stemming kan hebben op de (andere) mandatarissen. Het feit dat de betreffende
beslissing toch zou aangenomen zijn ongeacht of de betrokkenen,
voor wie de verbodsbepaling gold, nu al dan niet aan de bespreking en de
stemming zouden hebben deelgenomen, sluit bijgevolg de toepassing van de
verbodsbepaling niet uit. Anders gesteld, de verbodsbepaling is absoluut en
het heeft dus geen belang of de aanwezigheid van de betrokkene al dan niet
noodzakelijk was om de vereiste meerderheid te leveren.
Concreet houdt de verbodsbepaling in dat wanneer de zaak in openbare vergadering behandeld
wordt, de betrokkene de raadstafel moet verlaten en plaats moet nemen in het
voor het publiek voorbehouden gedeelte; hij is echter niet verplicht de zaal te verlaten.
Verbodsbepalingen
Deel IV
Art. 27, § 1, 1°
Art. 27, § 3
Art. 51
Art. 85
177

Deel IV
178
Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
Wordt de vergadering daarentegen besloten gehouden, dan moet de betrokkene de vergaderzaal
verlaten.
Het feit dat een provincieraadslid een verboden belang heeft bij een agendapunt
kan overigens nooit een geldige grondslag vormen om het agendapunt
niet in behandeling te nemen. De vergadering mag, luidens artikel 27, § 4
van het Provinciedecreet, immers niet worden afgesloten voordat de raad
hetzij een uitspraak ten gronde heeft gedaan over het betrokken agendapunt,
hetzij minstens beslist heeft om de behandeling van het punt uit te stellen.
2° Persoonlijk en rechtstreeks belang
Er bestaat enkel aanleiding tot toepassing van de artikelen 27, §§ 1, 1° en 3,
51 en 85 van het Provinciedecreet wanneer een van de leden van de provincieraad
of de deputatie, de vertrouwenspersoon of de provinciegriffier hetzij
persoonlijk, hetzij als vertegenwoordiger een rechtstreeks belang heeft bij
de voorliggende zaak of wanneer zijn echtgeno(o)t(e) of de persoon met wie
hij een verklaring van wettelijke samenwoning heeft afgelegd of een van zijn
verwanten in de gestelde graad dergelijk belang heeft.
Het begrip “rechtstreeks belang” dekt alle belangen waarvan de betrokken
mandataris, vertrouwenspersoon of de provinciegriffier niet met redelijke
zekerheid kan worden geacht afstand te kunnen nemen om de belangen
van het bestuur voorrang te verlenen boven persoonlijke belangen en
waarbij dus een belangenvermenging mogelijk is.
Er is sprake van een persoonlijk en rechtstreeks belang wanneer volgende
voorwaarden gelijktijdig vervuld zijn:
- de betrokkene heeft hetzij een materieel of in geld waardeerbaar voor- of
nadeel bij de zaak, hetzij een verregaand moreel belang bij de aangelegenheid.
Louter morele of politieke belangen zijn daarentegen niet relevant;
- het belang moet rechtstreeks zijn in die zin dat het noodzakelijk uit de
getroffen beslissing voortvloeit, m.a.w. er moet een oorzakelijk verband
bestaan tussen de beslissing en het voor- en nadeel;
- het belang moet actueel zijn. Het moet op het ogenblik van de beslissing
vaststaan en mag niet slechts een loutere eventualiteit betreffen;
- het belang moet individueel en persoonlijk zijn. Een collectief belang, dat
eigen is aan alle inwoners van de provincie of aan de categorie van personen
waartoe de betrokkene behoort komt niet in aanmerking. Ook het belang
dat iemand heeft louter op grond van het feit dat hij als vertegenwoordiger
van de provincie in een andere rechtspersoon zetelt kan niet als
een verboden belang aangemerkt worden.
Zo is het elk provincieraadslid, lid van de deputatie, de vertrouwenspersoon en de provinciegriffier
o.m. verboden aanwezig te blijven bij de beraadslaging en stemming over:

HOOFDSTUK 8
- de benoeming van een van zijn bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad tot
een bezoldigd ambt;
- het sluiten van een verkoopovereenkomst tussen de provincie en een derde wanneer de
betrokkene, eventueel nog vóór zijn installatie in zijn actuele mandaat of ambt, bij de
onderhandelingen over dit contract is opgetreden als adviseur voor deze derde.
Zo ook is het elk lid van de deputatie en de provinciegriffier verboden aanwezig te blijven
bij de beraadslaging en de stemming van de deputatie over volgende zaken:
- de aanstelling van een van zijn bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad om
als notaris een akte te verlijden of om als advocaat ten behoeve van de provincie op te
treden;
- de aanstelling van een van zijn bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad als
leerkracht of de benoeming van een van deze verwanten tot provinciepersoneelslid;
- de behandeling van een aanvraag tot afgifte van een stedenbouwkundige vergunning,
een verkavelingsvergunning of van een milieuvergunning voor de exploitatie of verandering
van een als hinderlijk ingedeelde inrichting, die werd ingediend door hemzelf of
door een van zijn bloed- of aanverwanten tot en met de vierde graad;
- het opleggen van een schorsing aan een van zijn verwanten tot en met de tweede graad.
Het begrip “schorsing” moet hierbij ruim geïnterpreteerd worden en omvat o.a. ook de
preventieve schorsing als ordemaatregel en de schorsing ten gevolge van een tuchtsanctie;
- de toekenning van een individuele weddeverhoging aan een verwant tot en met de vierde
graad;
- de besluitvorming over een stedenbouwkundige vergunning voor werken waarvoor een
lid van de deputatie reeds vóór de besluitvorming als architect of aannemer aangesteld
werd door de aanvrager van de vergunning;
- het toestaan van een huur-, pacht-, jacht- of concessierecht aan een van zijn verwanten
in de verboden graad.
Daarentegen vindt de verbodsbepaling van de artikelen 27, §§ 1, 1° en 3, 51 en 85 o.m.
geen toepassing in volgende gevallen:
- de verkiezing van de leden van de deputatie;
- de verkiezing van de voorzitter van de provincieraad en van de overige leden van het
bureau;
- de vaststelling van de presentiegelden van de provincieraadsleden;
- de toekenning van een weddeverhoging of -bijslag aan een gehele categorie van provinciepersoneelsleden,
zelfs indien hiertoe verwanten van een provincieraadslid of een gedeputeerde
behoren.
b nemo iudex in causa sua (Verbod rechter en partij te zijn in
eigen zaak)
In tuchtaangelegenheden wordt de onpartijdigheid van de provincieraadsleden
en leden van de deputatie niet enkel gewaarborgd door de artikelen 27,
Verbodsbepalingen
Deel IV
179

Art. 27, § 1, 2°
Art. 27, § 3
Art. 51
Art. 85
Deel IV
180
Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
§§ 1, 1° en 3 en 51 van het Provinciedecreet, doch eveneens door toepassing
van het algemeen rechtsbeginsel dat niemand tegelijk rechter en partij mag
zijn in dezelfde zaak.
Aldus moet ieder provincieraadslid of lid van de deputatie dat als partij in een tuchtzaak
betrokken is, bv. doordat het oneerbiedig gedrag dat aan een personeelslid wordt verweten
tegen hem gericht was, zich onthouden van deelname aan beraadslaging en stemming in
deze zaak.
c Vaststelling of goedkeuring van de jaarrekening van een instantie
waaraan men rekenschap verschuldigd is of waarvan
men tot het uitvoerend orgaan behoort
Bij toepassing van de artikelen 27, §§ 1, 2° en 3, 51, derde lid en 85 van het
Provinciedecreet is het verder elk provincieraadslid, elk lid van de deputatie,
elke vertrouwenspersoon en ook de provinciegriffier verboden aanwezig te
blijven bij de vaststelling of de goedkeuring van de jaarrekening van een instantie
waaraan hij rekenschap verschuldigd is of waarvan hij tot het uitvoerend
orgaan behoort.
Het verbod heeft een ruime draagwijdte en geldt ongeacht de aard of de
rechtsvorm van de instantie waarvan de rekening voorligt. Het vindt enkel
geen toepassing ten aanzien van de personen die zich in de geschetste situatie
bevinden louter op grond van het feit dat zij als vertegenwoordiger
van de provincie zijn aangewezen in andere rechtspersonen.
Als voorbeelden van instanties in de zin van artikel 27, § 1, 2° kunnen vermeld worden:
- een vzw die van de provincie een subsidie ontvangt en waarvan de jaarrekening, krachtens
de subsidievoorwaarden of de bepalingen van een met de provincie gesloten beheersovereenkomst,
ter goedkeuring aan de provincieraad moet worden voorgelegd;
- een kerkbestuur;
- een intergemeentelijk samenwerkingsverband, waarvan de rekening, in het kader van de
vaststelling van het mandaat dat de provincie aan haar vertegenwoordiger moet geven,
aan de provincieraad moet worden voorgelegd.
Gelet op de bepaling van artikel 27, § 1 in fine, vindt de verbodsbepaling echter geen toepassing
ten aanzien van:
- de mandataris die, als vertegenwoordiger van de provincie, deel uitmaakt van een vzw
waarvan de rekeningen ter goedkeuring aan de provincieraad moeten worden voorgelegd;
zetelt hij echter ten persoonlijken titel in de raad van bestuur van een vzw, dan
vindt de verbodsbepaling uiteraard wel toepassing;
- de provincieraadsleden die, als vertegenwoordiger van de provincie, deel uitmaken van
een intergemeentelijk samenwerkingsverband waarvan de rekening aan de provincieraad
voorgelegd wordt. Maken de betrokkenen echter uit een andere hoedanigheid, bv.

HOOFDSTUK 8
als gemeentelijk vertegenwoordiger, deel uit van het uitvoerend orgaan van een intergemeentelijk
samenwerkingsverband, dan geldt de verbodsbepaling uiteraard wel.
De personen op wie de verbodsbepaling van toepassing is zijn overigens niet
enkel verplicht afwezig te blijven bij de stemming zelf, doch ook bij de voorafgaande
bespreking. Anderzijds is het verbod enkel beperkt tot de rekeningen.
De mandatarissen, de vertrouwenspersoon en de griffier mogen dus
wel aanwezig zijn bij de beraadslaging en het besluit over de begroting/het
budget of het meerjarenplan van de instanties waarvan zij tot het uitvoerend
orgaan behoren.
De verbodsbepaling van artikel 27, § 1, 2° geldt trouwens evenmin ten aanzien
van de personen die personeelslid zijn van een instantie waarvan de
jaarrekening ter goedkeuring of ter vaststelling aan de provincie moet worden
voorgelegd. Hun afwezigheid bij de beraadslaging en de stemming zou
echter wel geboden kunnen zijn ingevolge de bepalingen van artikel 27, § 1,
1° en 3 van het Provinciedecreet.
d Verbod tot deelname aan de gunning van overheidsopdrachten
Inzake overheidsopdrachten wordt de verbodsbepaling van de artikelen 27,
§ 1, 1° en 51, derde lid van het Provinciedecreet aangevuld door deze van
artikel 10 van de wet van 24 december 1993.
Laatstgenoemd artikel legt aan ieder lid van de deputatie het verbod op om
op welke wijze ook, hetzij rechtstreeks of onrechtstreeks, tussen te komen
bij de gunning van en het toezicht op de uitvoering van een overheidsopdracht
zodra hij persoonlijk of via een tussenpersoon belangen heeft in één
van de inschrijvende ondernemingen.
Het poneert daarbij een onweerlegbaar vermoeden van verboden belang in
hoofde van:
- ieder lid van de deputatie dat bloed- of aanverwant is in rechte lijn tot de
derde graad en in de zijlijn tot de vierde graad met één der inschrijvers of
met ieder ander persoon die voor rekening van één van deze inschrijvers
een directie- of beheersbevoegdheid uitoefent;
- ieder lid van de deputatie dat zelf of bij tussenpersoon eigenaar, medeeigenaar
of werkend vennoot is van één der inschrijvende ondernemingen
dan wel in rechte of in feite, zelf of bij tussenpersoon, een directie-
of beheersbevoegdheid uitoefent.
Volledigheidshalve moet aangetekend worden dat deze verbodsbepaling
eveneens toepassing vindt ten aanzien van de provinciegriffier of iedere andere
ambtenaar van de provincie aan wie de bevoegdheid tot gunning van
een overheidsopdracht en/of het toezicht op de uitvoering van de opdracht
werden gedelegeerd of gesubdelegeerd.
Verbodsbepalingen
Deel IV
181

Art. 54
Deel IV
182
Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
e Verbodsbepalingen indien de deputatie zetelt als administratief
rechtscollege
1° Wraking
Indien de deputatie zetelt als administratief rechtscollege kunnen zowel de
provinciegouverneur als de leden van de deputatie gewraakt worden om de
redenen die luidens de artikelen 828 en 830 van het Gerechtelijk Wetboek
aanleiding geven tot wraking.
Krachtens artikel 22 van het koninklijk besluit van 17 september 1987, dat
de procedure regelt in de gevallen waarin de deputatie een rechtsprekende
taak vervult, moeten de provinciegouverneur en de leden van de deputatie
die weten dat hen een grond van wraking treft, daarvan dan ook aangifte
doen bij de deputatie. De deputatie zal vervolgens moeten beslissen of de
betrokkene zich al dan niet moet onthouden.
Er kan trouwens opgemerkt worden dat de partijen die betrokken zijn in een aan de uitspraak
van de deputatie onderworpen betwisting de wraking van de provinciegouverneur of
van een of meerdere van de gedeputeerden ook kunnen vragen.
De deputatie zal in dat geval onverwijld uitspraak moeten doen over de wraking nadat zij
zowel de wrakende partij als het gewraakte lid heeft gehoord (art. 25, KB 17 september
1987).
2° Verbod tot deelname aan de uitspraak
Wanneer de deputatie als administratief rechtscollege kennisneemt van een
aangelegenheid, dan mogen, op grond van artikel 54, derde lid van het Provinciedecreet
en artikel 104, vijfde lid van de Provinciewet, enkel degenen
die de gehele procedure gevolgd hebben deelnemen aan de uitspraak.
Zijn de provinciegouverneur en/of sommige leden van de deputatie niet bij
alle onderdelen van de procedure aanwezig geweest, dan mogen zij bijgevolg
niet participeren aan de stemming.

B AnDere VerBoDsBePAlInGen
HOOFDSTUK 8
Het is de provincieraadsleden, de leden van de deputatie en de vertrouwenspersonen
verboden:
- tegen betaling als advocaat of als notaris op te treden voor de provincie
in geschillen waarbij de provincie betrokken is;
- als advocaat of als notaris op te treden voor de tegenpartij van de provincie
of ten behoeve van een personeelslid van de provincie inzake beslissingen
die verband houden met de tewerkstelling binnen de provincie;
- op te treden als afgevaardigde of deskundige van een vakorganisatie in
het bijzonder onderhandelingscomité of het hoog overlegcomité van de
provincie;
- een overeenkomst (andere dan een schenking) te sluiten met de provincie
of een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap of deel te nemen
aan een opdracht voor aanneming van werken, leveringen en diensten,
een verkoop of een aankoop voor zowel de provincie zelf als voor
haar extern verzelfstandigde agentschappen.
a Verbod om op te treden als advocaat of notaris
Krachtens de artikelen 27, § 2, 1° en 2° en 51, derde lid van het Provinciedecreet
is het elk provincieraadslid en elk lid van de deputatie verboden om:
- rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of als notaris tegen betaling
te werken ten behoeve van de provincie in geschillen waarbij de provincie
betrokken is;
- rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of als notaris te werken in geschillen
ten behoeve van de tegenpartij van de provincie of ten behoeve
van een personeelslid van de provincie inzake beslissingen die verband
houden met de tewerkstelling binnen de provincie.
Het verbod geldt overigens niet enkel ten aanzien van de mandataris zelf,
doch ook ten aanzien van de personen die in het kader van een associatie,
groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met de mandataris
werken, advocaten-stagiairs inbegrepen.
Ook op de vertrouwenspersonen vinden de bovenvermelde verbodsbepalingen
ten volle toepassing.
Op grond van de bovenvermelde bepaling kan de deputatie een advocaat die onder deze
verbodsbepaling ressorteert dus niet aanstellen om de provincie, tegen betaling, in rechte
bij te staan in geschillen waarin de provincie betrokken is. Er bestaat echter absoluut geen
bezwaar tegen dat de betrokkene de provincie kosteloos bijstaat.
Een optreden tegen de provincie in geschillen is echter steeds verboden, ongeacht of men
de tegenpartij kosteloos dan wel tegen betaling bijstaat. Het verbod geldt uiteraard wel
Verbodsbepalingen
Deel IV
Art. 27, § 2, 1°
Art. 27, § 2, 2°
Art. 51
183

Art. 27, § 2, 4°
Art. 51
Deel IV
184
Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
enkel in geschillen waarin de provincie betrokken is waar de betrokkene zelf mandataris
is; het is een provincieraadslid of een lid van de deputatie dus niet verboden om andere
provincies tegen betaling bij te staan in geschillen of zelfs om tegen andere provincies op
te treden.
Er bestaat overigens niet enkel een verbod om als advocaat op te treden ten behoeve van
de tegenpartij van de provincie in een gerechtelijke procedure, doch ook om – ongeacht of
dit in een gerechtelijke procedure is of daarbuiten – als advocaat op te treden ten behoeve
van een personeelslid van de provincie inzake beslissingen aangaande de tewerkstelling
binnen de provincie. Het verbod van artikel 27, § 2, 2° omvat dus zowel de vertegenwoordiging
als advocaat van een personeelslid in een gerechtelijke procedure tegen de provincie,
als de door een advocaat verleende bijstand en verdediging van een personeelslid tijdens
een tuchtprocedure of bij een intern bestuurlijk beroep in het kader van een evaluatie. Er
moet nochtans opgemerkt worden dat artikel 27, § 2, 2° enkel het verbod oplegt om als
advocaat op te treden; het verbiedt niet dat bv. een provincieraadslid een personeelslid
bijstaat als syndicaal raadsman.
De verbodsbepaling van artikel 27, § 2, 1° en 2° is van openbare orde.
Het bovenvermelde heeft onder meer tot gevolg dat een bij de Raad van State ingediend
verzoekschrift tot nietigverklaring van een besluit van de provincie, dat door een advocaatprovincieraadslid
van dezelfde provincie namens de tegenpartij ondertekend en ingediend
werd, als onontvankelijk zal verworpen worden. Het verzoekschrift zou trouwens hetzelfde
lot ondergaan indien het ingediend zou worden door een advocaat met wie het provincieraadslid
geassocieerd is.
Het verbod om als advocaat of notaris op te treden in de door artikel 27, § 2,
1° en 2° geschetste gevallen heeft bovendien een zeer ruime draagwijdte.
Het geldt zowel in zaken van louter provinciaal belang als in medebewindstaken
en het betreft zowel nieuwe zaken en procedures als zaken en procedures
die de mandataris reeds behartigde alvorens hij als mandataris geïnstalleerd
werd.
b Verbod om op te treden als afgevaardigde of deskundige van
een vakorganisatie in het bijzonder onderhandelingscomité of
het hoog overlegcomité van de provincie
De artikelen 27, § 2, 4° en 51 van het Provinciedecreet verbieden provincieraadsleden
en leden van de deputatie om op te treden als afgevaardigde of
technicus van een vakorganisatie in het bijzonder onderhandelingscomité of
het hoog overlegcomité van de provincie.
Dit verbod vindt eveneens toepassing op de vertrouwenspersonen.

HOOFDSTUK 8
c Verbod om een overeenkomst te sluiten of deel te nemen aan
een opdracht voor aanneming van werken, leveringen en diensten,
verkoop of aankoop
1° Principe
De artikelen 27, § 2, 3° en § 3, 51, derde lid en 82 van het Provinciedecreet
leggen aan de provincieraadsleden, de leden van de deputatie, de vertrouwenspersonen,
de provinciegriffier en de financieel beheerder het verbod op
om rechtstreeks of onrechtstreeks:
- een overeenkomst te sluiten met of ten behoeve van de provincie of een
provinciaal extern verzelfstandigd agentschap, tenzij het om een schenking
van de betrokkene aan de provincie of aan het agentschap zou gaan;
- deel te nemen aan een opdracht voor aanneming van werken, leveringen
of diensten ten behoeve van de provincie of een provinciaal extern verzelfstandigd
agentschap;
- deel te nemen aan een aankoop of een verkoop voor zowel de provincie
zelf als een van haar provinciaal extern verzelfstandigde agentschappen.
De vermelde verbodsbepaling strekt ertoe elk belangenconflict te vermijden
tussen het eigen materieel belang van de betrokkene en het belang van de
provincie. Zij heeft dan ook een zeer ruime draagwijdte. Enkel schenkingen
aan de provincie of aan een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap
en contracten die de betrokkene aangaat met de provincie of haar extern
verzelfstandigd agentschap in het kader van een door de provincie of het
agentschap aangeboden collectieve dienstverlening zijn aan het toepassingsgebied
van de verbodsbepaling onttrokken.
De verbodsbepaling van artikel 27, § 2, 3° sluit bijgevolg niet uit dat degenen die onder
haar toepassingsgebied vallen toch een beroep kunnen doen op een collectieve dienstverlening
die door de provincie wordt aangeboden, zoals bv. de diensten van strijkateliers of
van fietsenherstelplaatsen.
De bepaling van artikel 27, § 2, 3° overlapt ten dele met de verbodsbepaling
van de artikelen 1596 en 1707 van het Burgerlijk Wetboek die aan de leden
van de deputatie het recht ontzegt om op een openbare verkoop – en a fortiori
onderhands – goederen aan te kopen van de provincie waar zij hun mandaat
uitoefenen of om zich door ruiling dergelijke goederen aan te schaffen.
Elke koop- of ruilovereenkomst die in strijd met deze bepalingen gesloten
wordt is trouwens nietig.
Bij toepassing van de bovenvermelde bepalingen is het bijgevolg elk provincieraadslid, elk
lid van de deputatie, elke vertrouwenspersoon, de provinciegriffier en de financieel beheerder
o.m. verboden om:
- tegen bezoldiging intellectuele prestaties te verstrekken aan de provincie of een provinciaal
extern verzelfstandigd agentschap. Zo mag hij bv. geen studie- of onderzoekscon-
Verbodsbepalingen
Deel IV
Art. 27, § 2, 3°
Art. 27, § 3
Art. 51
Art. 82
185

Deel IV
186
Verbodsbepalingen
HOOFDSTUK 8
tracten sluiten met de provincie, kan hij niet als architect voor de provinciale bouwwerken
worden aangesteld en is het hem verboden om tegen vergoeding als juridisch adviseur
voor de provincie op te treden;
- met de provincie of een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap vervoercontracten,
onderhoudscontracten of toeleveringscontracten te sluiten;
- een verzekeringspolis te sluiten met de provincie of een provinciaal extern verzelfstandigd
agentschap, waarvoor hij, als agent van de verzekeringsmaatschappij, een commissieloon
ontvangt;
- goederen te leveren aan de provincie of werken uit te voeren voor rekening van de provincie,
ook al zou hij bij een aanbesteding de laagste inschrijving of bij een offerteaanvraag
de gunstigste offerte hebben ingediend. A fortiori zou het hem verboden zijn een
via een onderhandelingsprocedure gegunde opdracht uit te voeren voor rekening van de
provincie. Ook het uitvoeren van een overheidsopdracht voor een provinciaal extern verzelfstandigd
agentschap is onmogelijk;
- een huur- of concessieovereenkomst te sluiten met de provincie voor de uitbating van
een cafetaria in een provinciale sporthal of een provinciaal cultureel centrum;
- een perceel grond aan te kopen van de provincie, ongeacht of dit onderhands zou gebeuren,
dan wel bij een openbare verkoop;
- onroerende goederen te verkopen aan de provincie, zelfs indien de bedoeling zou voorliggen
de goederen tegen de schattingsprijs te verkopen.
Het is de betrokkenen bovendien niet enkel verboden om zelf en in eigen
naam een bezoldigde opdracht uit te voeren voor rekening van de provincie
of van een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap, of om een van de
bovenvermelde rechtshandelingen te stellen, het is hen evenmin toegestaan
om zulks op onrechtstreekse wijze, door bemiddeling en/of onder naam
van een tussenpersoon te doen.
Als tussenpersoon in de zin van artikel 27, § 2, 3° moeten worden beschouwd:
- de echtgeno(o)t(e) van de mandataris, de vertrouwenspersoon, de provinciegriffier of de
financieel beheerder;
- een vennootschap onder firma of een commanditaire vennootschap waarvan de betrokkene
deel uitmaakt of waarvan hij beheerder of zaakvoerder is;
- een naamloze vennootschap waarin de betrokkene een duidelijke meerderheidsparticipatie
bezit. Is zijn belang in de vennootschap daarentegen slechts zeer bescheiden, dan
verzet niets zich tegen de toewijzing van een opdracht aan deze onderneming;
- een bvba waarvan een der provincieraadsleden, een lid van de deputatie, een vertrouwenspersoon,
de griffier of de financieel beheerder aandeelhouder is.
Uit wat voorafgaat volgt dan ook dat een provinciale opdracht voor werken, leveringen en
diensten niet alleen niet aan een provincieraadslid, een lid van de deputatie, een vertrouwenspersoon,
de provinciegriffier of de financieel beheerder zelf mag worden toegewezen,
doch evenmin aan een derde – bv. een vennootschap – die als tussenpersoon voor de betrokkene
fungeert. Zo ook kan een vennootschap, waarvan een mandataris en zijn echtge-

HOOFDSTUK 8
note hoofdaandeelhouders zijn en die actief is op het vlak van bouwpromotie, geen gronden
of gebouwen aankopen die eigendom zijn van de provincie waar de betrokkene mandataris
is of van een extern verzelfstandigd agentschap van die provincie.
2° Gevolgen
De overtreding van de artikelen 27, § 2, 3° en § 3, 51, derde lid en 82 van het
Provinciedecreet geeft niet enkel aanleiding tot een mogelijke schorsing en/
of vernietiging van het toewijzingsbesluit of het besluit tot het aangaan van
een contract dat met miskenning van deze verbodsbepaling werd genomen,
doch kan daarenboven ook strafrechtelijk gesanctioneerd worden.
Personen die het verbod van artikel 27, § 2, 3° miskennen en die bovendien
niet kunnen bewijzen in de gegeven omstandigheden geen misbruik te hebben
gemaakt van hun mandaat of functie om hun privébelangen te bevorderen
en openlijk te hebben gehandeld, stellen zich op grond van artikel 245
van het Strafwetboek immers strafbaar met een gevangenisstraf van één
jaar tot vijf jaar, een geldboete van 100 tot 50.000 euro of één van die straffen
en eventueel een ontzetting voor een periode van vijf tot tien jaar uit het
recht om openbare ambten, bedieningen en betrekkingen te vervullen.
Dergelijke veroordeling kan voor een provinciaal mandataris verstrekkende gevolgen hebben.
Een veroordeling wegens een in artikel 245 van het Strafwetboek omschreven misdrijf
kan immers leiden tot de onverkiesbaarheid van de betrokkene voor een periode die zelfs
tot twaalf jaar kan oplopen. Een mandataris in functie moet bij een dergelijke veroordeling
dan ook vervallen verklaard worden uit zijn mandaat.
Er kan echter wel opgemerkt worden dat er geen bezwaar tegen bestaat dat
een mandataris na zijn aanstelling verder de verplichtingen nakomt en ook
de rechten uitoefent die voortvloeien uit een opdracht die hem voor zijn aanstelling
als provincieraadslid of lid van de deputatie werd gegund of die
voortvloeien uit een contract dat hij vóór zijn installatie met de provincie of
een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap had gesloten.
Verbodsbepalingen
Deel IV
187

Art. 177, § 1
Deel IV
188 Notulen
HOOFDSTUK 9
9 notulen
A InhouD
De notulen van de vergaderingen van de provincieraad moeten datgene
bevatten wat tot de essentie ervan behoort. Het is dus niet de bedoeling
van de notulen dat zij een uitgebreid verslag zouden zijn van de tijdens de
vergaderingen gehouden discussies en besprekingen. In vermelde zin bevatten
de notulen de volledige tekst, met inbegrip van de motivering, van
alle door de raad genomen besluiten. Daarbij aansluitend vermelden de
notulen het lot van de punten waarover de raad niet tot een besluitvorming
is gekomen. De notulen van de provincieraad behoren ook een aantal
vormelijke gegevens te vermelden waarvan de naleving vereist is voor
de geldigheid, hetzij van de raadsvergadering zelf, hetzij van de tijdens de
vergadering genomen besluiten.
Alleen de beslissingen van de deputatie worden in de notulen opgenomen.
Dit betekent dat in principe de notulen van de deputatie enkel de
volledige tekst, met inbegrip van het overwegend gedeelte, van alle door
de deputatie genomen besluiten bevatten. Dat alleen de beslissingen genotuleerd
worden, neemt niet weg dat uit de notulen moet kunnen blijken
dat de beslissingen naar vorm wettelijk tot stand zijn gekomen, d.w.z. aan
alle wettelijke vormvereisten voor de besluitvorming voldaan is.
a Provincieraad
1° Principe
Artikel 177, § 1 van het Provinciedecreet bepaalt dat de notulen in chronologische
volgorde alle besproken onderwerpen vermelden, alsook het gevolg
dat gegeven werd aan die punten waaromtrent de provincieraad geen beslissing
heeft getroffen. De notulen maken tevens duidelijk melding van alle beslissingen.
Hiermee verwoordt de decreetgever dat de notulen van de vergaderingen
van de provincieraad datgene moeten bevatten wat tot de essentie ervan
behoort. Het is dus niet de bedoeling van de notulen dat zij een uitgebreid
verslag zouden zijn van de tijdens de vergaderingen gehouden discussies
en besprekingen. Indien de raad dit wenst, kan naast de notulen dergelijk
verslag wel bijgehouden worden. Al kan dit verslag dienstig zijn voor ieders
gebruik, het blijft een officieus document dat geenszins de notulen kan vervangen.

HOOFDSTUK 9
In vermelde zin bevatten de notulen de volledige tekst, met inbegrip van de
motivering, van alle door de raad genomen besluiten. Daarbij aansluitend
vermelden de notulen het lot van de punten waarover de raad niet tot een
besluitvorming is gekomen, bv. wegens verdaging of omdat de voorzitter de
zitting voortijdig had opgeheven. Gebeurlijk moet ook genotuleerd worden
dat de vergadering wegens afwezigheid van de meerderheid van de provincieraadsleden
niet heeft plaatsgehad.
Daarnaast kan het soms aangewezen zijn belangrijke overwegingen en/of
nuttige opmerkingen die tijdens de vergadering naar voor zijn gebracht, of
nog door sommige provincieraadsleden gevraagde toelichtingen, te notuleren.
Het huishoudelijk reglement van de raad kan ter zake aanvullende
voorschriften bevatten. Zo kan bv. het huishoudelijk reglement bepalingen
bevatten omtrent de opname in de notulen van de door de provincieraadsleden
gehouden interpellaties en gestelde vragen, en het antwoord daarop.
2° Verplichte vermeldingen
De notulen van de provincieraad behoren een aantal vormelijke gegevens te
vermelden waarvan de naleving vereist is voor de geldigheid, hetzij van de
raadsvergadering zelf, hetzij van de tijdens de vergadering genomen besluiten.
De naleving van deze vormvereisten kan immers enkel blijken uit de notulen. Het betreft
de volgende vermeldingen:
- de opening, schorsing en sluiting van de vergadering door de voorzitter;
- de namen van de aanwezige leden, zodat kan nagegaan worden of het quorum is bereikt;
- de naam van de voorzitter en de provinciegriffier, of eventueel hun plaatsvervangers;
- welke leden aan de onderscheiden beraadslagingen en stemmingen hebben deelgenomen,
o.m. met het oog op de naleving van de hierboven besproken verbodsbepalingen
(zie blz. 176);
- de uitslag van de stemmingen, zodat kan blijken of het besluit met de wettelijk vereiste
meerderheid is genomen. Behalve bij geheime stemming, vermelden krachtens voornoemd
artikel 177, § 1 de notulen ook hoe elk lid gestemd heeft voor, tegen of onthouding.
Bij unanieme beslissingen kan deze vermelding achterwege blijven. De provinciegriffier
is echter niet verplicht te notuleren welke motieven de provincieraadsleden of
gedeputeerden hadden voor hun ja- of neen-stem. Bij huishoudelijk reglement kan de
provincieraad eventueel wel bepalen, uiteraard alleen voor besluiten bij mondelinge
stemming, dat de notulen kunnen melding maken van de motieven voor een onthouding;
- het geheim karakter van de stemming; de geheime stemming is immers een substantiele
voorwaarde voor de geldigheid van het besluit;
- de beslotenheid van de vergadering wanneer die wettelijk verplicht is; de naleving van
die vormvereiste is immers een substantiële voorwaarde voor de geldigheid van het be-
Deel IV
Notulen
189

Art. 51 - 177,
§ 2
Deel IV
190
Notulen
HOOFDSTUK 9
sluit. Daar de openbaarheid van de vergadering regel is, moet daar uiteraard geen melding
van gemaakt worden in de notulen.
b Deputatie
1° Principe
Overeenkomstig de artikelen 51, vijfde lid en 177, § 2 van het Provinciedecreet
worden alleen de beslissingen van de deputatie in de notulen opgenomen.
Dit betekent dat in principe de notulen van de deputatie enkel de volledige
tekst, met inbegrip van het overwegend gedeelte, van alle door de
deputatie genomen besluiten bevatten.
Daarbij aansluitend vermelden de notulen het lot van de agendapunten
waarover de deputatie niet tot een besluit is kunnen komen. In die zin moet
de beslissing genotuleerd worden waarbij de deputatie één of meer punten
van de dagorde verdaagt, of moet in de notulen vermeld worden dat sommige
punten niet behandeld zijn omdat de voorzitter de zitting voortijdig had
opgeheven. Dit geldt uiteraard alleen als er voor de vergaderingen van de
deputatie een dagorde is opgesteld.
In dezelfde zin moet ook genotuleerd worden dat de deputatie bij gebreke
van het wettelijk vereist quorum niet heeft kunnen vergaderen.
In tegenstelling tot de notulen van de provincieraad, maken de notulen van
de deputatie echter geen melding van de tijdens de vergaderingen van de
deputatie gemaakte overwegingen, opmerkingen of gevraagde toelichtingen.
De deputatie kan dit ook niet bij huishoudelijk reglement voorschrijven, daar
voormelde artikelen 51, vijfde lid en 177, § 2 van het Provinciedecreet uitdrukkelijk
stellen dat alleen de beslissingen in de notulen worden opgenomen.
2° Verplichte vermeldingen
Dat alleen de beslissingen genotuleerd worden, neemt niet weg dat uit de
notulen moet kunnen blijken dat de beslissingen naar vorm wettelijk tot
stand zijn gekomen, d.w.z. aan alle wettelijke vormvereisten voor de besluitvorming
voldaan is. De notulen of althans de genotuleerde beslissingen
van de deputatie moeten dan ook mutatis mutandis melding maken van de
naleving van de hierboven onder de notulen van de provincieraad vermelde
vormvereisten, evenwel met inachtname van het volgende.
Daar als wettelijke regel geldt dat de vergaderingen van de deputatie niet
openbaar zijn, moet de naleving daarvan niet genotuleerd worden.
Inzonderheid moeten de notulen ook melding maken van de naleving van de
vormvereisten die artikel 104bis van de Provinciewet voorschrijft wanneer de
deputatie zetelt als administratief rechtscollege.

HOOFDSTUK 9
Daar artikel 177, § 2 van het Provinciedecreet bepaalt dat in de notulen alleen
de beslissingen worden opgenomen, is het strijdig met deze te notuleren
hoe elke gedeputeerde heeft gestemd en/of de motieven die de gedeputeerden
daarbij hadden in de notulen te vermelden.
Het huishoudelijk reglement van de deputatie kan dus niet bepalen dat een
gedeputeerde die zich onthouden heeft, voor zijn onthouding een stemverklaring
kan laten notuleren.
Wel moeten de notulen, wanneer de deputatie zetelt als administratief
rechtscollege, bij staking van stemmen melding maken van de stem van de
voorzitter, daar in dat geval, zoals reeds uiteengezet, de voorzitter de beslissende
stem heeft.
B reDActIe - GoeDkeurInG
De provinciegriffier maakt naar eigen inzicht het ontwerp van de notulen
van de provincieraad op. Dit ontwerp moet ten minste acht dagen voor de
dag van de vergadering ter beschikking van de provincieraad gesteld worden.
De goedkeuring van de notulen hoeft niet expliciet te gebeuren. Elk lid
van de raad, met inbegrip van de voorzitter, heeft echter het recht, vóór
het einde van de vergadering, opmerkingen te maken over de redactie
van de notulen. Indien deze opmerkingen door de raad aangenomen worden
dan moeten de notulen in die zin aangepast worden. Indien er geen
opmerkingen zijn, dan worden de notulen van de vorige vergadering als
goedgekeurd beschouwd. De aldus goedgekeurde notulen worden ondertekend
door de voorzitter en de provinciegriffier. Daarnaast kunnen de
notulen telkens wanneer de raad dit gewenst acht staande de vergadering
worden opgemaakt, en ondertekend door de meerderheid van de provincieraadsleden
en de provinciegriffier.
De notulen van de deputatie worden goedgekeurd tijdens haar eerstvolgende
vergadering. De provinciegriffier is belast met het opmaken van
deze notulen. Voor de goedkeuring gelden dienovereenkomstige regels
als voor de provincieraad.
De goedgekeurde en ondertekende notulen vormen een volledig bewijs
van de tijdens de vergaderingen van de raad en de deputatie gehouden
genomen besluiten, dit is van datgene wat de griffier tot taak had vast te
stellen. Zij moeten geacht worden met de werkelijkheid overeen te stemmen
en kunnen niet, behoudens inschrijving wegens valsheid, door beweringen
van provincieraadsleden tegengesproken worden.
Deel IV
Notulen
191

Art. 33 - 176
Art. 33 - 176
Deel IV
192
Notulen
HOOFDSTUK 9
a Provincieraad
1° Redactie
De provinciegriffier maakt naar eigen inzicht het ontwerp van de notulen van
de vergaderingen op; hij is krachtens de artikelen 33 en 176 van het Provinciedecreet
daarvoor verantwoordelijk. De deputatie of de voorzitter kunnen
hem enkel naar de vorm voorafgaandelijke instructies geven.
2° Goedkeuring en overschrijving
Overeenkomstig artikel 33 van het Provinciedecreet geschiedt de goedkeuring
van het door de griffier opgestelde ontwerp als volgt.
Het ontwerp moet steeds ten minste acht dagen voor de dag van de vergadering
ter beschikking van de provincieraad gesteld worden. Dit geldt echter
niet in spoedeisende gevallen, dat wil zeggen wanneer de raad op grond van
artikel 21 van het Provinciedecreet bij hoogdringendheid wordt samengeroepen.
In zo’n geval kan uiteraard de termijnvereiste niet nagekomen worden.
Het huishoudelijk reglement van de provincieraad moet dan nader bepalen
hoe de ontworpen notulen ter beschikking worden gesteld. Zo kan het huishoudelijk
reglement bv. bepalen dat het ontwerp samen met de agenda van
de vergadering bezorgd wordt.
De goedkeuring van de notulen hoeft niet expliciet te gebeuren. Er moet
evenmin voorlezing gegeven worden van de ontworpen notulen. Elk lid van
de raad, met inbegrip van de voorzitter, heeft echter het recht, vóór het einde
van de vergadering, opmerkingen te maken over de redactie van de notulen.
Wel kan een provincieraad die bij spoedeisendheid werd samengeroepen,
beslissen om opmerkingen over de notulen nog toe te laten op de
eerstvolgende vergadering.
Indien deze opmerkingen door de raad aangenomen worden — dit is met de
wettelijk vereiste meerderheid —, dan moeten de notulen in die zin aangepast
worden. De provinciegriffier kan dit doen tijdens de vergadering zelf,
ofwel moet hij tijdens de volgende vergadering een nieuwe tekst voorleggen.
Indien er geen opmerkingen zijn, dan worden de notulen van de vorige vergadering
als goedgekeurd beschouwd. De aldus goedgekeurde notulen worden
ondertekend door de voorzitter en de provinciegriffier. Vermelden we
hierbij nog dat aan deze goedkeuring alle leden van de raad kunnen deelnemen,
dus ook diegenen die niet aanwezig waren op de vorige vergadering.
Daarnaast kunnen de notulen telkens wanneer de raad dit gewenst acht
staande de vergadering worden opgemaakt, en ondertekend door de meer-

HOOFDSTUK 9
derheid van de provincieraadsleden en de provinciegriffier. Deze ondertekening
door de meerderheid van de provincieraadsleden geldt dan als goedkeuring,
zodat de goedkeuring, volgens de hierboven beschreven procedure van
de tekst van de notulen in de volgende vergadering overbodig wordt.
Na goedkeuring van de notulen draagt de provinciegriffier zorg voor de bewaring
van de originelen. Daar artikel 176 van het Provinciedecreet niet nader
aangeeft hoe deze bewaring moet gebeuren, is het de taak van de provinciegriffier
deze te organiseren. Ofschoon het Provinciedecreet de vorm
van bewaring niet nader aangeeft, lijkt het ons aangewezen daarvan een register
aan te leggen, zoals trouwens voor de notulen van de deputatie is
voorgeschreven.
Wel bepaalt artikel 176 van het Provinciedecreet dat voorzitter en provinciegriffier
de originelen van de notulen ondertekenen.
3° Bewijs
De goedgekeurde en ondertekende notulen vormen een volledig bewijs van
de tijdens de vergaderingen van de raad gehouden besprekingen en genomen
besluiten, dit is van datgene wat de griffier tot taak had vast te stellen.
Zij moeten geacht worden met de werkelijkheid overeen te stemmen en
kunnen niet, behoudens inschrijving wegens valsheid, door beweringen van
provincieraadsleden tegengesproken worden. De bewijskracht strekt zich
echter niet uit tot die zaken die de provinciegriffier niet hoefde te notuleren,
zoals de opmerkingen van de provincieraadsleden.
Anderzijds zijn de goedgekeurde en ondertekende notulen ook niet meer
dan een bewijs. De erin opgenomen besluiten van de raad bestaan en zijn
reeds geldig vanaf het ogenblik dat zij genomen zijn. Deze besluiten zijn op
hetzelfde moment uitvoerbaar, behoudens wanneer wettelijke bepalingen de
uitvoerbaarheid ervan opschorten, zoals de vereiste goedkeuring door de
toezichthoudende overheid. De goedkeuring van de notulen heeft dus op
zichzelf niets te maken noch met het bestaan, noch met de uitvoerbaarheid
van de door de provincieraad getroffen besluiten. Toch is het aangeraden zo
mogelijk met de uitvoering te wachten tot de goedkeuring van de notulen.
Het voorgaande neemt echter niet weg dat de goedgekeurde notulen bij uitstek
zo niet uitsluitend het bewijs vormen van de door de provincieraad gehouden
beraadslagingen en genomen besluiten.
b Deputatie
Artikel 51 van het Provinciedecreet bepaalt dat de notulen van de deputatie
worden goedgekeurd tijdens haar eerstvolgende vergadering.
Deel IV
Notulen
Art. 51 - 176
193

Deel IV
194
Notulen
HOOFDSTUK 9
Artikel 176 van het Provinciedecreet belast, zoals bij de provincieraad, de
provinciegriffier met het opmaken van deze notulen onder zijn verantwoordelijkheid
en het bewaren van de originelen na goedkeuring ervan.
Bij gebreke van nadere bepalingen, verwijzen we voor de in acht te nemen
regels bij de redactie, goedkeuring en bewaring van de notulen van de deputatie,
derhalve naar de toelichting hierover gegeven bij de notulen van de
provincieraad, met dien verstande dat hier de originelen van de notulen worden
ondertekend door de provinciegouverneur en de provinciegriffier. Anderzijds
bepaalt artikel 51 van het Provinciedecreet dat de goedgekeurde notulen
uiterlijk op dezelfde dag van de vergadering van de deputatie die volgt op
de vergadering waarop die notulen werden goedgekeurd, worden verstuurd
aan de provincieraadsleden (zie blz. 131). Het huishoudelijk reglement van
de provincieraad regelt de wijze waarop dit gebeurt.
We vestigen er wel de aandacht op dat krachtens de artikelen 51, vijfde lid
van het Provinciedecreet, van de deputatie enkel de genotuleerde beslissingen
in het register van de beraadslagingen overgeschreven worden. Deze
artikelen voegen er aan toe dat alleen de beslissingen rechtsgevolgen kunnen
hebben, d.w.z. gebeurlijk toch genotuleerde opmerkingen of toelichtingen
hebben geen enkele juridische waarde.

HOOFDSTUK 10
10 huishoudelijk reglement
A ProVIncIerAAD
De provincieraad is verplicht bij de aanvang van de zittingsperiode zijn
werking nader te regelen in een huishoudelijk reglement. Het Provinciedecreet
geeft tevens aan welke aangelegenheden de raad in dit reglement
moet regelen. Uiteraard kan de provincieraad ook andere onderwerpen
aangaande zijn werking daarin opnemen.
Het huishoudelijk reglement kan enkel aanvullende bepalingen bevatten
omtrent de werking van de raad. Het mag geen afbreuk doen aan de wettelijke
regeling voor de werking van de provincieraad.
Artikel 40 van het Provinciedecreet verplicht de provincieraad bij de aanvang
van de zittingsperiode zijn werking nader te regelen in een huishoudelijk
reglement. Het Provinciedecreet geeft tevens aan welke aangelegenheden
de raad in dit reglement moet regelen. Uiteraard kan de provincieraad
ook andere onderwerpen aangaande zijn werking daarin opnemen;
deze mogelijkheid is ook aangegeven in sommige bepalingen van het Provinciedecreet.
Hoe dan ook, het huishoudelijk reglement kan enkel aanvullende bepalingen
bevatten omtrent de werking van de raad. Het mag echter geen afbreuk
doen aan de wettelijke regeling voor de werking van de provincieraad, m.a.w.
geen voorschriften bevatten die in strijd zijn met deze wettelijke bepalingen.
Aldus kan de provincieraad bij huishoudelijk reglement niet voorschrijven
dat een verzoek tot bijeenroeping van de raad uitgaande van een derde van
de provincieraadsleden moet gebeuren bij aangetekend schrijven of dat provincieraadsleden
tot drie dagen voor de vergadering nog punten aan de
agenda kunnen toevoegen, i.p.v. de bij artikel 22 van het Provinciedecreet
voorgeschreven vijf dagen. Uiteraard kan het huishoudelijk reglement van de
provincieraad geen bepalingen bevatten die de werking van andere provinciale
organen zouden regelen. De provincieraad kan daarbij evenmin bevoegdheden
van andere provinciale organen aan zich trekken. In die zin kan de
provincieraad niet bepalen wanneer hij zal vergaderen daar het de voorzitter
is die de raad bijeenroept; wel kan de raad in toepassing van artikel 19 van
het Provinciedecreet zijn vergaderfrequentie vaststellen.
Krachtens artikel 40 van het Provinciedecreet is de provincieraad verplicht
om de volgende onderwerpen in zijn huishoudelijk reglement te regelen:
— de vergaderingen waarvoor presentiegeld verleend wordt (art. 17, § 1) en
het bedrag van het presentiegeld binnen de grenzen bepaald door de
Vlaamse regering (art. 17, § 2);
Huishoudelijk reglement
Deel IV
Art. 40
195

Deel IV
196
HOOFDSTUK 10
— de terugbetaling van specifieke kosten verbonden aan de uitoefening van
het mandaat van provincieraadslid (art. 17, § 3) en het bedrag van de
verplaatsingsvergoeding (art. 17, § 4);
— de wijze van verzending aan de provincieraadsleden van de oproeping en de
terbeschikkingstelling van de geagendeerde dossiers (art. 21, derde lid);
— het verstrekken van technische toelichting aan de provincieraadsleden
over de geagendeerde dossiers (art. 21, vierde lid);
— de nadere bekendmaking aan het publiek van plaats, dag, tijdstip en de
agenda van de raadsvergaderingen (art. 23, § 1);
— de voorwaarden waaronder provincieraadsleden inzagerecht hebben in
en een afschrift kunnen verkrijgen van de dossiers, akten en stukken van
het bestuur (art. 30, derde lid);
— de voorwaarden waaronder de provincieraadsleden bezoekrecht hebben
bij de diensten en instellingen die de provincie opricht en beheert (art.
30, derde lid);
— de voorwaarden waaronder de provincieraadsleden hun vraagrecht t.o.v.
de provinciegouverneur en de deputatie kunnen uitoefenen (art. 32);
— de wijze van notulering en de wijze waarop de notulen van de vorige vergadering
ter beschikking gesteld worden van de provincieraadsleden (art. 33);
— de samenstelling en de werking van de fracties, en binnen de grenzen
bepaald door de Vlaamse regering, hun financiering (art. 38, tweede lid);
— de samenstelling en werking van de raadscommissies, belast met de
voorbereiding van de besprekingen in de provincieraad en het toekennen
van presentiegeld voor deze vergaderingen (art. 39, § 5);
— de samenstelling van het bureau (art. 8, § 5);
— de wijze van toesturen aan de provincieraadsleden van de notulen van de
deputatie (art. 51);
— de wijze van bezorgen aan de provincieraadsleden van het meerjarenplan,
de wijzigingen aan het meerjarenplan, van het budget, de budgetwijzigingen
en van de jaarrekeningen;
— de ondertekening van bepaalde stukken van de provincie (art. 176);
— de nadere voorwaarden voor het indienen van verzoekschriften en hun
behandeling (art. 197).
Kunnen daarnaast onder meer het voorwerp uitmaken van het huishoudelijk reglement
van de provincieraad:
– de vaststelling van de aanwezigheid van de provincieraadsleden (quorum);
– de plaats van de provincieraadsleden in de vergaderzaal;
– het verlenen en het ontnemen van het woord aan de provincieraadsleden en de volgorde
waarin zij aan het woord komen;
– het tot de orde roepen van provincieraadsleden;
– de volgorde van behandeling van agendapunten;
– de behandeling en stemming van amendementen;
– de wijze van stemmen: volgorde waarin de provincieraadsleden stemmen, aan mondelinge
stemming gelijkwaardige stemming (art. 35, § 3), procedure geheime stemming,
stemopneming;
– de nadere kennisgeving van stukken van de provincie (art. 182);
Huishoudelijk reglement

HOOFDSTUK 10
Provincieraadsleden hebben een functioneel belang om voor de Raad van
State de nietigverklaring te vorderen van bepalingen uit het huishoudelijk reglement.
Zo hebben bepalingen uit dat reglement inzake de samenstelling en
de werking van de raadscommissies gevolgen voor de provincieraadsleden die
aanspraak maken op het lidmaatschap. In die hoedanigheid heeft een provincieraadslid
dan ook belang om de nietigverklaring te vorderen van een bepaling
die volgens hem belet dat hij een deel van zijn bevoegdheden uitoefent.
B DePutAtIe
De deputatie kan bij aanvang van zijn zittingsperiode - maar is daar
krachtens het Provinciedecreet niet toe verplicht - bij huishoudelijk reglement
nadere regels aangaande haar werking vaststellen.
Dit huishoudelijk reglement bevat aanvullende bepalingen omtrent haar
werking en mag daarbij geen afbreuk doen aan de wettelijke regeling
hierover.
Ook de deputatie kan bij aanvang van zijn zittingsperiode - maar is krachtens
artikel 55 van het Provinciedecreet daartoe niet verplicht - bij huishoudelijk
reglement nadere regels aangaande haar werking vaststellen.
Artikel 51, eerste lid van het Provinciedecreet schrijft echter wel voor dat de
deputatie vergadert op de dagen en uren die ze bepaalt, wat meteen noodzaakt
een huishoudelijk reglement vast te stellen. Bij gebreke van huishoudelijk
reglement, dat o.m. deze dagen en uren vaststelt, kan de deputatie
immers enkel samenkomen na bijeenroeping van de voorzitter van de deputatie,
m.a.w. in buitengewone vergadering.
De bevoegdheid om zijn huishoudelijk reglement vast te stellen komt uitsluitend
toe aan de deputatie. Alhoewel de provinciegouverneur als voorzitter
van de deputatie wel deelneemt aan de beraadslaging over het huishoudelijk
reglement, heeft hij als voorzitter niet de bevoegdheid, buiten de deputatie
om, hierover voorschriften uit te vaardigen. Evenmin kan de provincieraad
ter zake regels opleggen.
Ook hier bevat het huishoudelijk reglement aanvullende bepalingen omtrent
de werking van de deputatie en mag daarbij geen afbreuk doen aan de wettelijke
regeling hierover, m.a.w. ter zake geen met de wet strijdige bepalingen
bevatten. Uiteraard kan het geen bepalingen bevatten die de werking
van andere provinciale organen zouden regelen.
De deputatie brengt haar huishoudelijk reglement ter kennis van de provincieraad.
Kunnen o.m. het voorwerp uitmaken van een huishoudelijk reglement van de deputatie:
– de dagen en uren van de gewone vergaderingen;
Huishoudelijk reglement
Deel IV
Art. 55
197

Deel IV
198
HOOFDSTUK 10
– de plaats van de vergadering;
– het opmaken en toezenden van een agenda voor de gewone vergaderingen en de modaliteiten
daartoe;
– de behandeling van de agendapunten;
– de behandeling van de briefwisseling;
– de wijze waarop de voorzitter zijn taak uitoefent;
– de volgorde van stemming;
– de wijze waarop een geheime stemming wordt gehouden;
– het recht van elk lid om zijn met de meerderheid strijdige stem of zijn onthouding in de
notulen te doen vermelden;
– de notulering van de beslissingen, inzonderheid deze als administratief rechtscollege;
– de goedkeuring van de ontworpen notulen;
– de terinzagelegging of de terbeschikkingstelling aan de gedeputeerden van de ontworpen
notulen;
– de bevoegdheidsverdeling tussen haar leden;
– de ondertekening van de briefwisseling, akten en contracten waarbij de provincie partij
is (art. 178, § 4);
– de ondertekening van bepaalde stukken van de provincie (art. 178, § 5).
Huishoudelijk reglement

11 Fracties en commissies
A FrActIes
HOOFDSTUK 11
Vormen op grond van artikel 38 van het Provinciedecreet een politieke
fractie het provincieraadslid of de provincieraadsleden die op eenzelfde
lijst verkozen zijn, dan wel het provincieraadslid of de provincieraadsleden
die verkozen zijn op lijsten die zich daartoe onderling verenigd hebben.
Het is de bevoegdheid van de provincieraad om in zijn huishoudelijk
reglement de nadere regels voor de samenstelling en de werking van de
fracties vast te leggen.
Vormen op grond van artikel 38 van het Provinciedecreet een politieke fractie
het provincieraadslid of de provincieraadsleden die op eenzelfde lijst
verkozen zijn, dan wel het provincieraadslid of de provincieraadsleden die
verkozen zijn op lijsten die zich daartoe onderling verenigd hebben en dat
uiterlijk op de installatievergadering. Tot deze onderlinge vereniging van
lijsten kan slechts beslist worden als de meerderheid van de verkozenen op
elk van de lijsten daarmee instemt.
Dit betekent dus dat een fractie kan bestaan uit één enkel lid.
Daarnaast is het ook mogelijk dat kandidaat-provincieraadsleden die op
eenzelfde lijst zijn verkozen toch twee fracties vormen. Daarvoor moet echter
wel voldaan zijn aan een aantal strikte voorwaarden die in artikel 38, § 2
zijn vastgelegd.
Anderzijds gelden zowel de onderlinge vereniging tot één fractie of de vorming
van twee fracties door op dezelfde lijst verkozen kandidaten, tot de
eerstvolgende volledige vernieuwing van de provincieraad.
Het is de bevoegdheid van de provincieraad om in zijn huishoudelijk reglement
de nadere regels voor de samenstelling en de werking van de fracties
vast te leggen. De raad bepaalt ook autonoom de financiering van de fracties
door middel van toelagen ten laste van het provinciaal budget. Artikel
36, § 2 van het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 houdende de
bezoldigingsregeling van de lokale en provinciale mandataris bepaalt evenwel
uitdrukkelijk dat de ontvangen toelagen enkel kunnen worden gebruikt
voor de eigen fractiewerking en de werking van de raad waar de fractie deel
van uitmaakt. Deze toelagen mogen niet gebruikt worden voor de partijwerking,
verkiezingen of ter compensatie van een presentiegeld of wedde. De
fractie moet tevens jaarlijks in een nota met bewijsstukken toelichten hoe ze
de middelen heeft gebruikt.
Anderzijds heeft de raad, op grond van en overeenkomstig het besluit van
12 januari 2007 van de Vlaamse regering betreffende kabinets- en fractiepersoneel,
de mogelijkheid om personeelsleden te voorzien ten behoeve van de
fracties. De aanstelling van deze personeelsleden gebeurt door de deputatie.
Fracties en commissies
Deel IV
Art. 38
199

Art. 39, § 1
Deel IV
200
HOOFDSTUK 11
B commIssIes
De provincieraad kan in zijn midden commissies oprichten die als taak
hebben de besprekingen in de provincieraadszittingen voor te bereiden en
advies te verlenen. Als zodanig hebben ze evenwel geen beslissingsrecht:
de besluitvorming blijft zaak van de provincieraad. De provincieraad is
verplicht de commissies evenredig uit de verschillende politieke fracties,
vertegenwoordigd in de raad, samen te stellen. Naast hun aantal en samenstelling,
regelt de provincieraad in zijn huishoudelijk reglement ook
de werking van deze raadscommissies.
Artikel 39, § 1 van het Provinciedecreet bepaalt dat de provincieraad in zijn
midden commissies kan oprichten die als taak hebben de besprekingen in
de provincieraadszittingen voor te bereiden en advies te verlenen. Telkens
als dat voor de beleidsvoering wenselijk wordt geacht, formuleren zij voorstellen
over de wijze waarop vorm wordt gegeven aan de inspraak van de
bevolking.
Daarmee is duidelijk hun opdracht omschreven. Raadscommissies hebben
tot taak de besluitvorming in de raad voor te bereiden en de raad te adviseren.
Als zodanig hebben ze evenwel geen beslissingsrecht: de besluitvorming
blijft zaak van de provincieraad. De raad kan dus geen bevoegdheden
overdragen aan de raadscommissies. Vanzelfsprekend kunnen zij ook niet
belast worden met taken die tot de bevoegdheid van andere provinciale organen
behoren.
Anderzijds verplicht deze bepaling de provincieraad niet raadscommissies in
te stellen. De provincieraad beslist autonoom al of niet dergelijke commissies
in te stellen. Hij bepaalt eveneens hun aantal en hun opdracht. Zo kan
de provincieraad vaste commissies, bv. een commissie voor financiën, of adhoccommissies
om bepaalde beleidsdossiers voor te bereiden, instellen.
Het is de bevoegdheid van de provincieraad om in zijn huishoudelijk reglement
de samenstelling en werking van deze commissies te bepalen.
Artikel 39, § 3 van het Provinciedecreet verplicht de provincieraad wel de
commissies evenredig uit de verschillende politieke fracties, vertegenwoordigd
in de raad, samen te stellen. De provincieraad bepaalt echter zelf het
aantal leden van elke raadscommissie en de wijze waarop de evenredigheid
wordt berekend. Kiest de provincieraad vrij welk systeem van evenredige
verdeling wordt toegepast, dan is de raad krachtens artikel 39, § 3 wel verplicht
dezelfde berekeningswijze toe te passen voor alle commissies die hij
opricht. Bovendien is bij toepassing van de evenredige verdeling in ieder geval
vereist dat de som van het aantal mandaten dat toekomt aan de fracties
waarvan leden deel uitmaken van de deputatie steeds hoger is dan de som
van het aantal mandaten dat toekomt aan de andere fracties. Met andere
woorden indien na toepassing van het gekozen systeem van evenredige verdeling
blijkt dat de bestuursmeerderheid in de provincieraad, geen meerder-
Fracties en commissies

HOOFDSTUK 11
heid meer heeft in de raadscommissies, dan moet de provincieraad dit bijstellen
op de wijze die hij bepaalt.
Elke fractie wijst de mandaten die haar aldus toekomen aan door middel
van een voordracht gericht aan de voorzitter van de provincieraad. Als de
voorzitter van de provincieraad voordrachten ontvangt voor meer kandidaten
dan er mandaten te begeven zijn voor een fractie, dan worden de mandaten
toegewezen volgens de volgorde van voorkomen op de akte van voordracht.
Om ontvankelijk te zijn moet de akte van voordracht voor elk van de kandidaat-commissieleden
ten minste ondertekend zijn door een meerderheid van de leden van de fracties
waarvan het kandidaat-commissielid deel uitmaakt. Indien de fractie van het kandidaatcommissielid
slechts uit twee verkozenen bestaat, volstaat de handtekening van een van
hen. Niemand kan meer dan één akte ondertekenen per beschikbaar mandaat voor de
fractie.
Indien een fractie evenwel niet vertegenwoordigd is in een commissie, door
toepassing van het systeem van evenredige verdeling, kan op grond van artikel
39, § 3 van het Provinciedecreet de fractie een provincieraadslid aanwijzen
dat als lid met raadgevende stem in de commissie zetelt.
Algemeen aanvaard is ook dat elk provincieraadslid het recht heeft om de vergaderingen
bij te wonen van de raadscommissies waarvan hij geen lid is en er het woord te voeren.
Het betrokken provincieraadslid heeft in die commissies dan wel geen stemrecht.
Tot de eerstvolgende vernieuwing van de provincieraad wordt een fractie geacht
eenzelfde aantal leden in de commissies te behouden. Indien tijdens de
zittingsperiode één of meerdere leden verklaren niet meer tot de fractie te
behoren, kan dat lid niet meer zetelen noch als lid van die fractie, noch als
lid van een andere fractie. De fractie zelf blijft haar oorspronkelijk aantal
leden behouden in de commissies.
Naast hun aantal en samenstelling, regelt de provincieraad in zijn huishoudelijk
reglement ook de werking van deze raadscommissies. Wel schrijft
artikel 39, § 2 van het Provinciedecreet voor dat de commissievergaderingen
overeenkomstig artikel 28 van het Provinciedecreet in principe openbaar zijn
en dat artikel 35 van het Provinciedecreet over de stemmingen in de provincieraad
van dienovereenkomstige toepassing is. Anderzijds kunnen krachtens
artikel 39, § 4 van het Provinciedecreet gedeputeerden geen voorzitter
zijn van een commissie.
Ten aanzien van hun werking kan het huishoudelijk reglement van de raad onder meer
bepalingen omvatten omtrent:
- het aantal vergaderingen;
- het aantal leden om geldig te vergaderen;
- de wijze van bijeenroeping;
Fracties en commissies
Deel IV
201

Deel IV
202
HOOFDSTUK 11
- het voorzitterschap en de bevoegdheden van de voorzitter;
- de stemmingen met inachtname van artikel 35 van het Provinciedecreet;
- het horen van derden. Ter zake bepaalt artikel 39, § 1 van het Provinciedecreet dat de
commissies steeds, dus in ieder geval, deskundigen en belanghebbenden kunnen horen;
- het opmaken van de notulen;
- de regeling van het presentiegeld.
Fracties en commissies

12 deontologische codes
HOOFDSTUK 11
Zowel de provincieraadsleden als de gedeputeerden zijn er toe gehouden
een deontologische code na te leven. Ook voor het personeel dient dergelijke
code te worden vastgesteld.
Het decreet bepaalt dat de provincieraad een deontologische code moet
aannemen.
De deputatie heeft dezelfde deontologische code als die welke is aangenomen
voor de provincieraad. De deputatie kan echter zelf een deontologische
code aannemen die minstens de deontologische code, zoals aangenomen
door de provincieraad, omvat.
Andere bepalingen die minimaal in de code moeten worden opgenomen,
worden niet vermeld. Er wordt dus geopteerd voor een beleid waarbij ruimte
wordt gelaten voor maatwerk en differentiatie.
De deontologische codes vormen het sluitstuk van het integriteitsbeleid. Bestuurlijke
integriteit is de mate waarin mandatarissen zich in hun contacten
en optreden oprecht gedragen.
Een gedragscode bevat geen regels die rechtskracht hebben, maar geeft betekenis
aan bestuurlijke en politieke omgangsvormen. De code wil de mandatarissen
een houvast bieden in concrete situaties uit de dagelijkse bestuurspraktijk.
Zij zijn op de naleving van de deontologische code aanspreekbaar.
Voor de deontologsiche code van het personeel, zie blz. 244.
Fracties en commissies
Deel IV
Art. 41
Art. 56
203

Algemene principes voor de
provinciale organisatie en het
management
Hoofdstuk 1 Nieuw Publiek Management (NPM)
Deel V
Hoofdstuk 2 De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten
in het Provinciedecreet
Hoofdstuk 3 Het managementteammodel of diensthoofdenmodel
Hoofdstuk 4 Organogram
Hoofdstuk 5 Provinciegriffier
Hoofdstuk 6 De financieel beheerder

HOOFDSTUK 1
1 Nieuw Publiek MaNageMeNt
(NPM)
Het Provinciedecreet baseert zich voor de provinciale organisatie en voor
het provinciaal management, op principes van het Nieuw Publiek Management.
Dit sluit aan bij evoluties die zich ook op Vlaams niveau hebben
doorgezet via het project Beter Bestuurlijk Beleid (BBB).
In de jaren 80 van de 20ste eeuw, groeide internationaal de kritiek op de
gebrekkige werking van de overheidsorganisaties. Overheden waren bureaucratisch.
Ze waren te weinig transparant. Niet klantgericht genoeg. Effectiviteit
en efficiëntie waren ondermaats. De legitimiteit van de overheden kwam
onder druk te staan. Het “Oude Openbare Bestuur” (Old Public Administration)
had afgedaan. Onder de verzamelnaam “Nieuw Publiek Management”
(New Public Management) formuleerde de academische wereld allerhande
voorstellen om het management van publieke organisaties te verbeteren.
De centrale gedachte was dat de publieke organisaties meer gebruik moesten
maken van managementinstrumenten en technieken uit de privésector
in functie van een grotere performantie.
De volgende voorstellen passen in dit kader:
- meer aandacht voor “Government Governance” (vergelijk met “Corporate
Governance” in de privésector). Zorgen voor een coherente samenhang
tussen de planning (doelstellingen formuleren; sturen; het streven naar
meer performantie) en het op poten zetten van een systeem voor het beheersen
van de overheidsorganisatie, en de controle van wat gerealiseerd
wordt (prestatiemeetsystemen, indicatoren). Daarover communiceren
(transparantie) en verantwoording afleggen;
- meer professionalisme en meer responsabilisering van het overheidspersoneel;
- meer marktwerking en competitie via verzelfstandiging van taken in aparte
entiteiten;
- meer publiek-private samenwerking;
- meer mogelijkheden voor burgerparticipatie en inspraak.
Het blijft wellicht een moeilijke evenwichtsoefening. Aan de ene kant is het
een niet te miskennen trend om allerhande managementinstrumenten en
technieken uit de privésector aan te wenden in overheidsorganisaties. Aan
de andere kant mag bij de implementatie van die technieken niet uit het oog
verloren worden dat die overheidsorganisaties toch fundamenteel verschillen
van privéorganisaties uit de profitsector, omdat ze het algemeen maatschappelijk
belang vooropstellen.
Het is van belang om oog te hebben voor mogelijke valkuilen. Het is opletten
geblazen dat het streven naar meer performantie, controle en transparantie
Nieuw Publiek Management (NPM)
Deel V
207

Deel V
HOOFDSTUK 1
niet leidt tot wat sommigen een “plan- en controleneurose” noemen. Een
groter professionalisme op ambtelijk niveau kan leiden tot een nieuwe technocratie.
Meer marktwerking wordt opgezet in functie van kostenvermindering
en efficiëntievermeerdering; maar dit leidt zeker niet automatisch tot
een verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. Meer publiek-private
samenwerking kan een gevaar inhouden voor het democratisch gehalte
van de besluitvorming en tot bijkomende afstemmingsproblemen tussen alle
partners. Niet iedereen kan zomaar gebruikmaken van de mogelijkheden tot
participatie en inspraak; enkel wie in dat opzicht over competenties beschikt
en georganiseerd is, kan zich met succes op pad begeven.
De voorstellen voor Nieuw Publiek Management kregen eerst voet aan de
grond in de Angelsaksische wereld. Maar ook in België en in Vlaanderen
staat NPM de laatste jaren op de agenda van alle overheidsniveaus. Denk
maar aan Copernicus op het federale niveau of aan Beter Bestuurlijk Beleid
(BBB) op het Vlaamse niveau. De Vlaamse decreetgever heeft heel wat inzichten
uit het eigen project Beter Bestuurlijk Beleid ook ingepast in de
nieuwe organieke decreten voor de lokale besturen (eerst Gemeentedecreet,
dan Provinciedecreet en tenslotte OCMW-decreet). Je kunt een aantal vernieuwingen
in het Provinciedecreet niet geïsoleerd bekijken. Ze passen in
een ruimere trend bij alle overheidsniveaus in Vlaanderen.
208 Nieuw Publiek Management (NPM)

HOOFDSTUK 2
2 De oNDerliNge saMeNhaNg vaN
De MaNageMeNtiNstruMeNteN iN
het ProviNcieDecreet
Het Provinciedecreet bevat, in vergelijking tot de vroegere Provinciewet,
heel wat nieuwe minimale eisen op het vlak van het gebruik van een aantal
managementinstrumenten. Ze vertonen een onderlinge samenhang.
We kunnen de verschillende nieuwe instrumenten ordenen in vier groepen:
sturen, beheersen, verantwoorden, toezicht houden.
A MAnAgeMentinstruMenten
Het Provinciedecreet legt het gebruik op van verschillende managementinstrumenten.
Vooreerst op het vlak van het strategisch en financieel beleid. De instrumenten
daarvoor zijn de strategische meerjarenplanning en het budget (Deel VI,
Hoofdstuk 4, blz. 255 e.v.). De beleidscyclus kan afgestemd worden op de
contractcylus van de beheers- en samenwerkingsovereenkomsten met de
verzelfstandigde agentschappen. Het gebruik van beheers- en samenwerkingsovereenkomsten
met de intern en extern verzelfstandigde agentschappen
laat toe om resultaatgebieden op te dragen aan deze aparte entiteiten
en om via prestatiemeetsystemen de uitvoering van deze overeenkomsten
op te volgen. Er is een trend om het inzicht te verhogen in de kostprijs van
de producten en diensten. Het Provinciedecreet is op dit moment echter nog
niet uitgevoerd op het vlak van een nieuwe provinciale boekhouding volgens
de methode van het dubbel boekhouden. Een belangrijke sluitsteen ontbreekt
dus nog.
Resultaatgericht gedrag wordt niet enkel gestimuleerd via de afsprakennota,
maar ook door middel van de mogelijkheden tot delegatie van beheer en
daarmee gepaard gaande rapporteringen aan de provincieraad of de deputatie.
De mogelijkheden om de uitvoering van bevoegdheden te delegeren naar de
administratie, past ook in een verhaal van responsabilisering. Hetzelfde
geldt voor de delegatie van het budgethouderschap. Het budgethouderschap
is de toegekende bevoegdheid tot beheer van een budget dat taakstellend is
in die zin dat het een norm inhoudt waarvan de budgethouder de realisatie
nastreeft. Het delegeren van het budgethouderschap is als het ware een opstap
naar verzelfstandiging. De eerste echte vorm van verzelfstandiging is
de oprichting van de intern verzelfstandigde agentschappen (Deel VIII, blz.
359 e.v.). Op het continuüm van verzelfstandiging volgen dan het autonoom
provinciebedrijf, het provinciaal extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke
vorm en ten slotte de rechtspersonen die niet belast worden
De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten in het Provinciedecreet
Deel V
209

Deel V
210
HOOFDSTUK 2
met de uitvoering van een taak van provinciaal belang. Meer marktwerking
en competitie behoren dan tot de mogelijkheden. Zowel contractuele als
participatieve publiek-private samenwerking is mogelijk binnen de toepassing
van het Provinciedecreet.
Op het vlak van personeelsbeleid en -management, bevatten het Provinciedecreet
en de uitvoeringsbesluiten zowel een aantal instrumenten die reeds
vroeger in gebruik waren, als een aantal nieuwe instrumenten (Deel VI,
Hoofdstuk 3, blz. 242 e.v.).
Bouwstenen voor een kwaliteitsmanagement worden aangereikt via zowel
het klachtenmanagement, als via de interne controle. De provincies zijn verplicht
om een klachtenreglement aan te nemen. Ze zijn ook verplicht om
een interne controle te organiseren op hun activiteiten.
Artikel 95 van het Provinciedecreet omschrijft de interne controle als een
geheel van maatregelen en procedures die ontworpen zijn om een redelijke
zekerheid te verschaffen over:
- het bereiken van de doelstellingen;
- het naleven van wetgeving en procedures;
- de beschikbaarheid van betrouwbare financiële en beheersinformatie;
- het efficiënt en economisch gebruik van middelen;
- de bescherming van activa;
- het voorkomen van fraude.
Het principe van een functiescheiding moet, waar mogelijk, vooropstaan. Het
is echter belangrijk dat functiescheiding goed gedoseerd wordt. Er moet een
zo goed mogelijk evenwicht gezocht worden met responsabilisering. Als een
functiescheiding overdreven of niet doelmatig gebeurt, vervalt men opnieuw in
bureaucratie. Andere instrumenten van interne controle zijn bijvoorbeeld: duidelijke
procedures en procesbeschrijvingen, gestructureerde en geformaliseerde
zelfcontrole, een controle a priori zoals een visum, controle achteraf, …
De provinciegriffier heeft een belangrijke opdracht met betrekking tot het
interne controlesysteem:
- hij moet het in overleg met het managementteam vaststellen en ter goedkeuring
voorleggen aan de provincieraad;
- hij staat in het algemeen in voor de organisatie van de werking van het
systeem en brengt er het personeel van op de hoogte (dit onverminderd
de opdrachten die aan andere organen of personeelsleden worden opgedragen
inzake interne controle);
- hij rapporteert jaarlijks aan de deputatie en aan de provincieraad over de
werking van het interne controlesysteem.
Aan de participatie van de burger is een apart deel van het Provinciedecreet
gewijd. Daarin is zowel aandacht besteed aan de klachtenbehandeling en
aan advies- en overlegorganen, als aan meer rechtstreekse vormen van inspraak,
zoals de verzoekschriften, voorstellen en volksraadplegingen
(Deel VII, Hoofdstuk 3, blz. 350 e.v.).
De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten in het Provinciedecreet

HOOFDSTUK 2
B theoretisch rAAMwerk Voor De onDerlinge
sAMenhAng
Jürgen Spanhove en Koen Verhoest hebben een raamwerk ontwikkeld voor
het illustreren van de onderlinge samenhang binnen “Government Governance”
in het algemeen en de Vlaamse operatie “Beter Bestuurlijk Beleid”
in het bijzonder (zie: Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen 2007-
2011: Cluster 1 - onderzoekslijn Government Governance: theoretische en
normatieve modellen voor deugdelijk bestuur in de Vlaamse overheid).
in dit raamwerk maken de auteurs een onderscheid tussen vier groepen
instrumenten of processen:
- sturen;
- beheersen;
- verantwoorden;
- toezicht houden.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie te integreren cycli van planning,
implementatie, monitoring en bijsturing:
- de beleidscyclus;
- de beheer- en contractcyclus;
- de financiële cyclus.
En ten slotte zien zij de volgende hoofdprincipes:
- accountability (aanspreekbaarheid);
- transparantie;
- efficiëntie;
- effectiviteit;
- ethisch handelen.
c De onDerlinge sAMenhAng VAn MAnAgeMentinstruMenten
in het ProVincieDecreet
Het theoretisch raamwerk dat hierboven is geschetst, laat toe om de verschillende
vernieuwingen die voorkomen in het Provinciedecreet te ordenen
en er de onderlinge samenhang van in te zien.
Het belangrijkste instrument om te sturen, is de geïntegreerde planning die
het Provinciedecreet invoert. En dit op twee niveaus: enerzijds de strategische
meerjarenplanning voor de hele legislatuur en anderzijds het budget
per kalenderjaar. De integratie van de beleidscyclus en de financiële cyclus
staat hierbij voorop.
De beheersovereenkomsten en samenwerkingsovereenkomsten met de verzelfstandigde
agentschappen, laten toe om de beleidscyclus en financiële
cyclus ook af te stemmen met een beheer- en contractcyclus.
Dat er ook aandacht is voor het beheersen blijkt uit verschillende concepten.
Op het vlak van de beheersing van de organisatie, wordt het organogram als
De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten in het Provinciedecreet
Deel V
211

Deel V
212
HOOFDSTUK 2
kader gehanteerd. Het managementteam bewaakt de eenheid in werking, de
kwaliteit van de dienstverlening en de interne communicatie. De duidelijke
verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de provinciale
bestuursorganen is een element van beheersing van de procedures. Elke
provincie kan dit op maat vormgeven via delegatie van bevoegdheden van de
provincieraad naar de deputatie en van de deputatie naar de administratie.
De afsprakennota kan dienen om de wederzijdse verwachtingen van de politieke
verkozenen en van de administratie expliciet te verwoorden. De deontologische
codes spitsen toe op de waarden en op het gedrag. Interne controle,
beheerscontrole en klachtenmanagement zijn de toetssteen of doelstellingen
ook worden gehaald.
De talrijke vormen van rapportering van de provinciegriffier, de financieel
beheerder en de deputatie, zijn voorbeelden van de aandacht voor het verantwoorden
met de rechtstreeks verkozen provincieraad als hoogste orgaan.
Het Provinciedecreet voorziet in vormen van extern toezicht via zowel het
bestuurlijk toezicht als via de externe audit. Wat deze externe audit betreft,
dient voor de provincies melding gemaakt te worden van de bevoegdheden
van het Rekenhof.
Veel van de vernieuwingen uit het Provinciedecreet zijn niet meer dan een
kans, een opportuniteit, waar elke provincie al dan niet gebruik van maakt.
Het Provinciedecreet maakt veel mogelijk. Het Provinciedecreet laat maatwerk
toe. Maar het is elke provincieraad, elke deputatie, elke provinciegriffier
of financieel beheerder die mee vormgeeft aan de eigen organisatie
door de manier waarop van die mogelijkheden gebruik wordt gemaakt. Het
gevaar is niet ondenkbeeldig, dat elk van die mogelijkheden die het Provinciedecreet
biedt apart wordt bekeken en afgewogen. Er kan daarom niet genoeg
beklemtoond worden dat er een onderlinge samenhang bestaat tussen
de verschillende vernieuwingen uit het Provinciedecreet. Een consistente
blauwdruk over waarheen men wil met de eigen organisatie zou als het
ware het toetsingskader moeten zijn voor alle afwegingen die de bestuursorganen
maken over de richting die men inslaat met de implementatie van
het Provinciedecreet. En zo’n blauwdruk komt dan best tot stand vanuit een
gemeenschappelijke visie die gedragen wordt door provincieraad, deputatie,
provinciegriffier, financieel beheerder, managementteam en uiteindelijk de
hele organisatie.
De onderlinge samenhang van de managementinstrumenten in het Provinciedecreet

HOOFDSTUK 3
3 het MaNageMeNtteaMMoDel of
DieNsthoofDeNMoDel
Het Provinciedecreet kiest voor het managementteammodel als provinciaal
organisatiemodel. Dit managementteammodel is een toepassing van
het zogenaamde diensthoofdenmodel. De provinciegriffier, de financieel
beheerder en een aantal diensthoofden vormen samen het managementteam.
Dit team vervult een belangrijke rol als coördinatiemechanisme.
Tijdens het voorbereidingsproces voor het Gemeentedecreet, werd een onderscheid
gemaakt tussen drie organisatiemodellen:
- het wettelijke model;
- het schepenmodel;
- het diensthoofdenmodel.
Deze drie modellen kunnen mutatis mutandis ook toegepast worden voor de
provinciale organisatie. Je zou dan kunnen spreken van een wettelijk model,
een gedeputeerdenmodel en een diensthoofdenmodel.
Het managementteammodel of diensthoofdenmodel
Deel V
213

Deel V
214
HOOFDSTUK 3
Het wettelijk model is gebaseerd op de principes die aan de basis lagen van
de Provinciewet, zoals deze van toepassing was tot het Provinciedecreet is
ingevoerd. De provinciegriffier staat aan het hoofd van de provinciale diensten.
Hij moet persoonlijk instaan voor de interne consistentie binnen de
provinciale administratie en voor de afstemming met de politieke bestuursorganen.
De financieel beheerder heeft eigen bevoegdheden en verantwoordelijkheden.
Het managementteammodel of diensthoofdenmodel

HOOFDSTUK 3
De deputatie is een collegiaal orgaan. Bevoegdheden worden steeds uitgeoefend
via besluitvorming in de vergaderingen van de deputatie. Dit belet
niet dat er tussen gedeputeerden een taakverdeling gebeurt en dat elke gedeputeerde
bevoegd is voor de (politieke) voorbereiding en opvolging van de
collegiale besluitvorming. In het gedeputeerdenmodel impliceert deze bevoegdheid
ook dat rechtstreeks instructies gegeven kunnen worden aan de
diensthoofden, zonder tussenkomst van de provinciegriffier.
Het Provinciedecreet gaat uit van een variante op het diensthoofdenmodel.
Namelijk het zogenaamde managementteammodel. Dit model wijkt op enkele
belangrijke punten af van het wettelijk model van de vroegere Provinciewet.
De interne consistentie binnen de provinciale administratie is niet
langer de verantwoordelijkheid van de provinciegriffier alleen, maar mede
van het managementteam.
In dit model is het de bedoeling dat de leidinggevende ambtenaren meer
gaan handelen als een team. Daardoor is het voor de deputatie interessanter
om zelf ook als team op te treden, in plaats van elk afzonderlijk richtlijnen
te geven aan individuele diensthoofden. Indirect ondersteunt dit dus ook
het collegialiteitsbeginsel van de deputatie. De rol van de provincieraad en
de deputatie is in dit model het voeren van het beleid, via de agendabepaling,
de besluitvorming en de controle op de uitvoering. De administratie is
verantwoordelijk voor de voorbereiding en voor de uitvoering van het beleid
en voor de systematische administratieve voorbereiding van de evaluatie ervan.
Het managementteam ondersteunt de coördinatie van de provinciale
diensten bij de beleidsvoorbereiding, de beleidsuitvoering en de beleidsevaluatie.
Eerder dan de beleidsvoorbereiding toe te vertrouwen aan een gespecialiseerde
dienst, kiest men ervoor om de specialistische expertise van de
diensthoofden hiervoor in te zetten en dit via een onderlinge afstemming in
het managementteam. Het managementteam bewaakt de eenheid in de
werking, de kwaliteit van de organisatie en de werking van de provinciale
diensten, alsook de interne communicatie. De afsprakennota tussen de deputatie
en de provinciegriffier, geldt ook voor het managementteam. De provinciegriffier
en de financieel beheerder overleggen met dit team, om de
voorontwerpen van documenten voor te bereiden met betrekking tot het personeelsbeleid,
het meerjarenplan en het budget en om het intern controlesysteem
te ontwerpen.
Het managementteam bestaat minstens uit de provinciegriffier en de financieel
beheerder. Daarnaast kunnen ook andere personeelsleden lid zijn van
het managementteam. Wie lid is, kan je afleiden uit het organogram dat de
provincieraad heeft vastgesteld en dat aan bepaalde functies het lidmaatschap
van het managementteam verbindt. De provinciegriffier zit het managementteam
voor.
Er is dus voldoende ruimte voor een specifieke invulling per provincie. De
memorie van toelichting verduidelijkt dat het logisch is dat een aantal belangrijke
coördinatoren of diensthoofden deel uitmaken van het managementteam.
Dit kunnen ook de belangrijkste budgethouders zijn als het bud-
Het managementteammodel of diensthoofdenmodel
Deel V
Art. 92, 93 en
94
215

Deel V
216
HOOFDSTUK 3
gethouderschap in de provincie gedelegeerd wordt. Eventueel kan ook gedacht
worden aan een stafmedewerker die een ondersteunende rol speelt in
de beleidscylus. De eerste gedeputeerde (of een andere gedeputeerde die de
eerste gedeputeerde aanduidt) neemt deel aan de vergaderingen met raadgevende
stem. De gedeputeerden die deel uitmaken van het managementteam
zetelen persoonlijk. Zij kunnen zich niet laten vertegenwoordigen door
bijvoorbeeld kabinetsleden, provincieraadsleden of fractiepersoneel.
Het managementteammodel of diensthoofdenmodel

4 orgaNograM
HOOFDSTUK 4
De provincieraad stelt het organogram van de provinciale diensten vast. De
provincieraad kan deze bevoegdheid niet delegeren.
Een organogram is een schematische voorstelling van de organisatiestructuur
van de provinciale diensten.
Er wordt in afgebeeld hoe de opdrachten en taken gegroepeerd zijn in provinciale
diensten en welke gezagsverhoudingen er zijn. Het organogram
moet de functies aanduiden waaraan het lidmaatschap van het managementteam
is verbonden (zie verder blz. 242 e.v.).
Organogram
Deel V
Art. 73
217

Art. 74 tot en
met 82 en art.
85
Deel V
218 Provinciegriffier
HOOFDSTUK 5
5 De ProviNciegriffier
De provinciegriffier is de hoogste leidinggevende ambtenaar van de provincie.
De provincieraad stelt de provinciegriffier aan.
De provinciegriffier is belast met de algemene leiding van de provinciale
diensten. Hij is samen met het managementteam de scharnier tussen het
politiek en het ambtelijk apparaat. Hij adviseert de provinciale bestuursorganen
op beleidsmatig, bestuurskundig en juridisch vlak. Hij oefent als
bestuursorgaan eigen bevoegdheden uit.
A rechtsPositie
Er is in elke provincie een provinciegriffier. Dit ambt wordt uitgeoefend door
een personeelslid van de provincie en is onverenigbaar met andere ambten
binnen hetzelfde provinciebestuur, met de hoedanigheid van personeelslid
belast met bestuurlijk toezicht of met taken van externe audit bij de provincies.
De onverenigbaarheden sluiten aan bij de sterker geworden nood aan
functiescheiding ingevolge het Provinciedecreet.
De provincieraad stelt de provinciegriffier aan.
De raad doet dit uiterlijk binnen de zes maanden nadat het ambt vacant is
geworden. Die termijn is onder bepaalde voorwaarden verlengbaar. Een
nieuwe provinciegriffier kan ten vroegste zes maanden voor de beëindiging
van het ambt van de uittredende provinciegriffier in dienst treden. De provinciegriffier
legt de eed af tijdens een openbare vergadering van de provincieraad,
in handen van de voorzitter. Het weigeren van de eedaflegging staat
gelijk met het verzaken aan de aanstelling.
De verbodsbepalingen die ingevolge artikel 27 van het Provinciedecreet
gelden voor de provincieraadsleden, zijn van toepassing op de provinciegriffier.
Zo is het bijvoorbeeld voor de provinciegriffier verboden om rechtstreeks
of onrechtstreeks een overeenkomst te sluiten met de provincie of
een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap, behalve een schenking
aan deze rechtspersonen. De provinciegriffier mag niet deelnemen aan besprekingen
over aangelegenheden waarin hij een rechtstreeks belang heeft.
De provinciegriffier kan evenmin vakbondsafgevaardigde zijn in het provinciebestuur,
noch in de instellingen die van dit provinciebestuur afhangen.
Het is voor de provinciegriffier ook verboden om daden van koophandel te
stellen. Dit met uitzondering van daden van koophandel in het kader van de
voogdij, de curatele over onbekwamen en de opdrachten die in naam van de
provincie in private ondernemingen of verenigingen worden uitgevoerd.

HOOFDSTUK 5
Het Provinciedecreet stelt als principe voorop dat de provincieraad een regeling
vaststelt voor de vervanging van de provinciegriffier bij zijn afwezigheid
of verhindering.
Het is aan de provincieraad om een concrete vervangingsregeling uit te werken
die aangepast is aan de noden van het eigen bestuur. De meest verregaande
vorm van vervanging is het aanduiden van een waarnemend provinciegriffier,
die alle bevoegdheden van het ambt uitoefent. De aanduiding van
een waarnemend provinciegriffier gebeurt door de provincieraad of in spoedeisende
gevallen door de deputatie. In dit laatste geval moet de provincieraad
die aanstelling in de eerstvolgende vergadering bekrachtigen.
In geval van gewettigde afwezigheid kan de provinciegriffier ook zelf, onder
zijn eigen verantwoordelijkheid, binnen de drie dagen en voor maximaal zestig
dagen, in een vervanging voorzien. Hij kan enkel een plaatsvervanger
aanstellen die vooraf door de provincieraad is erkend. Dergelijke aanstelling
kan voor eenzelfde afwezigheid eenmaal worden verlengd.
De provincieraad stelt in ieder geval een waarnemend provinciegriffier aan,
als de afwezigheid of de verhindering van de provinciegriffier langer dan
honderdtwintig dagen duurt, of bij vacature van het ambt.
Een waarnemend provinciegriffier moet in principe altijd voldoen aan de
voorwaarden voor de uitoefening van het ambt dat hij waarneemt, maar er
wordt uitdrukkelijk verduidelijkt dat dit niet betekent dat hij ook geslaagd
moet zijn voor de selectieprocedure voor het bekleden van het ambt dat hij
tijdelijk waarneemt.
De evaluatie van de provinciegriffier wijkt af van het principe dat de provinciepersoneelsleden
op ambtelijk niveau worden geëvalueerd.
De provinciegriffier wordt geëvalueerd door een bijzondere provincieraadscommissie,
voorgezeten door de voorzitter van de provincieraad.
De bepalingen die voor andere provincieraadscommissies gelden, gelden
ook voor deze bijzondere provincieraadscommissie. Volgens de memorie van
toelichting zal deze raadscommissie met gesloten deuren vergaderen aangezien
de beoordeling van het gedrag raakt aan de persoonlijke levenssfeer.
De evaluatie vindt plaats op basis van enerzijds een voorbereidend rapport
opgesteld door externe deskundigen en anderzijds een verslag van de deputatie.
Bij staking van stemmen wordt de provinciegriffier geacht een gunstige
evaluatie te krijgen.
B oPDrAchten
Het Provinciedecreet geeft omvangrijke bevoegdheden aan de provinciegriffier.
De opdrachten van de provinciegriffier kunnen gegroepeerd worden in
vier groepen:
— de provinciegriffier staat in voor de algemene leiding van de provinciale
diensten.
Provinciegriffier
Deel V
Art. 111
Art. 83 tot en
met 85
219

Deel V
220
Provinciegriffier
HOOFDSTUK 5
In die hoedanigheid staat hij aan het hoofd van het provinciepersoneel
(met uitzondering van het personeel van de provinciale intern verzelfstandigde
agentschappen) en heeft hij ook de leiding van het federaal
personeel dat in de provinciale gouvernementen is tewerkgesteld (zie artikel
120 Provinciewet);
hij is bevoegd voor het dagelijks personeelsbeheer, binnen de omschrijving
dat de provincieraad hieraan geeft; de deputatie kan dit dagelijks
personeelsbeheer niet uitoefenen, wat een uitzondering vormt op de algemene
uitvoeringsbevoegdheid van de deputatie; het dagelijks personeelsbeheer
bestaat vooral uit allerhande vormen van individueel personeelsbeheer
en individuele toepassingen van de rechtspositieregeling.
Het dagelijks personeelsbeheer kan ook bepaalde vormen van collectief
personeelsbeheer bevatten, zoals het vaststellen van vakantieperiodes.
Hij kan het dagelijks personeelsbeheer delegeren aan leidinggevende
personeelsleden waarvan de functie aangegeven is in het organogram.
Hij is voorzitter van het managementteam. Hij staat in voor de interne
controle op de werking van de provinciale diensten. Hij organiseert de
behandeling van de briefwisseling en organiseert het beheer van het archief.
— de provinciegriffier is de scharnier tussen de provincieraad en de deputatie
enerzijds en de administratie anderzijds.
Hij sluit, mede namens het managementteam, een afsprakennota met
de deputatie over de onderlinge samenwerking en de omgangsvormen
tussen bestuur en administratie. De afsprakennota is een instrument
voor het management van de relaties tussen het politiek en het ambtelijk
apparaat. Men neemt aan dat het echter als “contract” geen direct juridische
bindende kracht heeft. De provinciegriffier zorgt voor de medewerking
van de administratie aan de beleidscyclus (voorbereiding, uitvoering
en ambtelijke voorbereiding van de evaluatie van het beleid). Hij bereidt
de zaken voor die aan de provincieraad, de provincieraadscommissies en
de deputatie worden voorgelegd. Hij zorgt voor het opstellen van het
voorontwerp van een aantal belangrijke documenten inzake personeelsbeleid,
meerjarenplan en budget.
— de provinciegriffier ondersteunt de werking van de provincieraad en van
de deputatie. Hij woont deze vergaderingen bij. De notulen worden onder
zijn verantwoordelijkheid opgesteld. Hij kan de vergaderingen van de
provincieraadscommissies bijwonen.
Hij heeft een ruime adviesfunctie. Hij adviseert immers op eigen initiatief
of op vraag, de provinciale bestuursorganen en dit zowel op beleidsmatig,
bestuurskundig als juridisch vlak.
— de provinciegriffier oefent als bestuursorgaan bepaalde bevoegdheden
uit. Dit zijn vooreerst de bevoegdheden die het Provinciedecreet aan de
provinciegriffier toewijst, namelijk het dagelijks personeelsbeheer;
dit kunnen ook de bevoegdheden van dagelijks bestuur zijn die de deputatie
aan hem heeft toegewezen overeenkomstig artikel 58 van het Provinciedecreet.
Dit kunnen ook bevoegdheden zijn die de provincieraad of

HOOFDSTUK 5
de deputatie als budgethouder delegeren aan de provinciegriffier. Dit zijn
ten slotte ook opdrachten die door andere wettelijke of decretale bepalingen
aan de provinciegriffier zijn toegewezen, zoals bijvoorbeeld zijn
taken in de procedure bij het optreden van de deputatie als administratief
rechtscollege.
De gezagsverhoudingen ten aanzien van de provinciegriffier, zijn complex.
De provinciegriffier sluit enkel met de deputatie een afsprakennota; hij rapporteert
ook enkel aan de deputatie wat betreft de algemene leiding van de
provinciale diensten.
Maar hij moet, tenzij anders bepaald in de afsprakennota, de onderrichtingen
volgen van:
- de provincieraad;
- de voorzitter van de provincieraad;
- de deputatie;
- de provinciegouverneur (als voorzitter van de deputatie).
En dit telkens naargelang hun respectievelijke bevoegdheden.
De provinciegouverneur kan de provinciegriffier ten slotte ook richtlijnen geven
wat betreft de leiding van het federaal personeel bij de provinciale gouvernementen.
Provinciegriffier
Deel V
221

Art. 74 tot en
met 82
Art. 89, 90 en
91
Deel V
HOOFDSTUK 6
6 De fiNaNcieel beheerDer
Er is in elke provincie een financieel beheerder. De provincieraad stelt de
financieel beheerder aan.
De financieel beheerder is verantwoordelijk voor de financiële component
van de beleidscyclus. Hij oefent een wetmatigheidscontrole uit. Hij staat
in voor de uitvoering van betalingen.
A rechtsPositie
De bepalingen over de rechtspositie van de financieel beheerder zijn gemeenschappelijk
(en mutatis mutandis gelijkluidend) met deze van de provinciegriffier.
B oPDrAchten
De opdrachten van de financieel beheerder zijn samen te vatten in drie
groepen:
- een eerste reeks opdrachten, vervult de financieel beheerder onder de
functionele leiding van de provinciegriffier.
Het betreft een aantal beleidsvoorbereidende taken, zoals het opstellen
van de financiële nota’s bij het meerjarenplan en het budget en de interne
kredietaanpassingen, en de financiële analyse en beleidsadvisering. Het
betreft daarnaast ook een aantal eerder beleidsuitvoerende taken, zoals
de boekhouding en het thesauriebeheer met uitzondering van het kasbeheer;
- een tweede reeks opdrachten, vervult de financieel beheerder in volle
onafhankelijkheid.
Het betreft de voorafgaande krediet- en wetmatigheidscontrole van de beslissingen
met budgettaire en financiële impact en het debiteurenbeheer,
in het bijzonder de invordering van fiscale en niet-fiscale ontvangsten;
- een derde reeks opdrachten zijn de taken die door of krachtens de wet of
het decreet aan de provincieontvanger werden toevertrouwd; hij staat in
voor de uitvoering van de betalingen van de girale uitgaven.
De gezagsverhoudingen ten aanzien van de financieel beheerder zijn meervoudig.
Hij rapporteert aan de provinciegriffier voor de opdrachten die hij
onder de functionele leiding van de provinciegriffier uitvoert. Het Provinciedecreet
gaat op dat vlak uit van een samenwerkingsmodel tussen de provinciegriffier
en de financieel beheerder.
Voor de opdrachten die hij in volle onafhankelijkheid uitvoert, rapporteert de
financieel beheerder rechtstreeks aan de deputatie en aan de provincieraad.
222 De financieel beheerder

HOOFDSTUK 6
De term in volle onafhankelijkheid betekent dat de financieel beheerder zelf
bepaalt hoe de opdrachten vervuld worden. De provincieraad kan enkel beoordelen
of minimaal het resultaat behaald wordt wat van een goede financieel
beheerder mag worden verwacht.
De financieel beheerder
Deel V
223

Bevoegdheden
Deel VI
Hoofdstuk 1 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale
bestuursorganen
Hoofdstuk 2 Juridische instrumenten voor de beleidsvoering
Hoofdstuk 3 Personeel
Hoofdstuk 4 Financieel beheer
Hoofdstuk 5 Provinciaal patrimonium
Hoofdstuk 6 Overheidsopdrachten
Hoofdstuk 7 Politionele bevoegdheden
Hoofdstuk 8 Akten van de provincie
Hoofdstuk 9 Rechtsgedingen

HOOFDSTUK 1
1 Algemene bevoegdheidsomschrijving
vAn de provinciAle
bestuursorgAnen
A De ProVIncIerAAD
In de provincie, beschikt de provincieraad over de volheid van bevoegdheid
voor alle opdrachten van de provincies die vermeld zijn in artikel 2
van het Provinciedecreet. Dit zijn zowel de opdrachten van provinciaal belang
als deze van algemeen belang.
a Volheid van bevoegdheid
Onder voorbehoud van de toepassing van andere wettelijke of decretale bepalingen
beschikt de provincieraad over de volheid van bevoegdheid ten aanzien
van alle provinciale bevoegdheden, vermeld in artikel 2 van het Provinciedecreet
(zie Deel 1, hoofdstuk 3).
Dit betekent dat de provincieraad bevoegd is om elke aangelegenheid te regelen
of hierover de gewenste beslissingen te nemen, tenzij als die aangelegenheid
uitdrukkelijk aan een ander provinciaal bestuursorgaan zoals bijvoorbeeld
de deputatie is toevertrouwd. Elk ander provinciaal bestuursorgaan
moet zijn bevoegdheid in een welbepaalde aangelegenheid kunnen
staven, ofwel met een uitdrukkelijke bepaling in het Provinciedecreet zelf,
ofwel met een bepaling in een ander decreet of in een wet, ofwel door een
delegatie van bevoegdheid.
Naast het algemeen principe dat de provincieraad beschikt over de volheid
van bevoegdheid, worden ook specifieke bevoegdheden door het Provinciedecreet
zelf of door een ander decreet of wet toegewezen of voorbehouden
aan de provincieraad.
Een toegewezen bevoegdheid is een bevoegdheid die men uitdrukkelijk aan
een welbepaald bestuursorgaan toekent, maar waarbij niet verboden wordt
dat dit orgaan die bevoegdheid delegeert volgens de regels van het Provinciedecreet.
Een voorbehouden bevoegdheid is een bevoegdheid die niet alleen
uitdrukkelijk aan een welbepaald bestuursorgaan wordt toegewezen,
maar waar bovendien uitdrukkelijk is gesteld dat deze niet verder kan worden
gedelegeerd.
Artikel 92 van het Provinciedecreet stelt bijvoorbeeld dat de provincieraad
bevoegd is voor de aanstelling en het ontslag van de personeelsleden die lid
zijn van het managementteam. Dit is een toegewezen bevoegdheid, want artikel
43 van het Provinciedecreet verbiedt niet dat deze bevoegdheid gedelegeerd
wordt naar de deputatie. Volgens artikel 80 van het Provinciedecreet
Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Deel VI
Art. 42
227

Art. 42 en 43
Deel VI
HOOFDSTUK 1
is de provincieraad bijvoorbeeld bevoegd om de provinciegriffier en de financieel
beheerder aan te stellen. Dit is een voorbehouden bevoegdheid want
volgens artikel 43 van het Provinciedecreet is het verboden om deze bevoegdheid
te delegeren.
b opdrachten van provinciaal belang
De provincieraad is het provinciaal bestuursorgaan dat de belangrijke beleidskeuzes
maakt en daardoor richting geeft aan het provinciaal bestuur.
Artikel 42 van het Provinciedecreet verwoordt dit principe op een tweevoudige
manier:
- de provincieraad bepaalt het beleid van de provincie en kan daartoe algemene
regels vaststellen;
- de provincieraad stelt alle provinciale reglementen vast; dit kunnen politieverordeningen
zijn (overeenkomstig artikel 85 van de Provinciewet) of
reglementen over het provinciaal beleid, of provinciale belasting- of retributiereglementen
of reglementen op het inwendig bestuur van de provincie.
De provincieraad kan bij reglement bepaalde bevoegdheden toevertrouwen
aan de deputatie; de provincieraad bepaalt dus zelf in welke mate hij zijn
eigen bevoegdheden naar de deputatie delegeert. Dat dergelijke delegatie bij
reglement moet gebeuren, verzekert een gepaste openbaarheid. Reglementen
worden immers in het Bestuursmemoriaal gepubliceerd.
De delegatiemogelijkheden van de provincieraad zijn echter niet onbeperkt.
De provincieraad mag een aantal essentiële beslissingen voor het bestuur
van de provincie niet afstaan en ontrekken aan de bevoegdheid van de rechtstreeks
verkozen provincieraadsleden. Artikel 43 van het Provinciedecreet
onttrekt in een eerste paragraaf de bevoegdheden die uitdrukkelijk aan de
provincieraad zijn toegewezen in het kader van medebewind aan de mogelijkheid
tot delegatie.
De tweede paragraaf van hetzelfde artikel 43 van het Provinciedecreet bevat
een limitatieve lijst met niet-delegeerbare bevoegdheden.
We kunnen deze lijst als volgt samenvatten:
- alle bevoegdheden die aan de provincieraad zijn toegewezen in verband
met de organisatie en de werking van de provincieraad zelf (titel II, hoofdstuk
I, afdeling I en II van het Provinciedecreet), bijvoorbeeld het vaststellen
van het huishoudelijk reglement, het onderzoek van de geloofsbrieven,
de vervallenverklaring, de samenstelling van het bureau en van de commissies,
het vaststellen van de deontologische code …; ook het bepalen
van de wijze waarop de notulen van de deputatie worden verstuurd aan de
provincieraadsleden;
- de reglementerende bevoegdheid, zoals het vaststellen van provinciale reglementen
en het bepalen van straffen op de overtreding van die reglementen;
het vaststellen van de provinciebelastingen; het vaststellen van
228 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen

HOOFDSTUK 1
de machtiging tot het heffen van retributies en de voorwaarden ervan;
- het uitzetten van de grote beleidslijnen, met name het vaststellen van het
meerjarenplan en de aanpassingen ervan, het budget en de budgetwijzigingen,
de jaarrekeningen en de geconsolideerde jaarrekening;
- de grote opties om participatie van de burger bij het beleid te realiseren,
zoals het inrichten van adviesraden en overlegstructuren en het vaststellen
van een systeem van klachtenbehandeling;
- de grote opties voor de eigen provinciale organisatie, zoals het vaststellen
van het organogram, de aanduiding van de functies waaraan het lidmaatschap
van het managementteam is gekoppeld, de formatie en de rechtspositieregeling
van het provinciepersoneel;
- het oprichten van extern verzelfstandigde agentschappen en het beslissen
tot oprichting van, deelname aan of vertegenwoordiging in instellingen,
verenigingen en ondernemingen; het goedkeuren van beheersovereenkomsten
met een autonoom provinciebedrijf en van samenwerkingsovereenkomsten
met een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke
vorm; het aanstellen en ontslaan van de leden van de raad
van bestuur van een autonoom provinciebedrijf, de goedkeuring van het
budget en de jaarrekening en de ontbinding en vereffening van een autonoom
provinciebedrijf; het aanstellen van de provinciale vertegenwoordigers
in een extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm;
- het aanstellen en ontslaan van de provinciegriffier en de financieel beheerder
en in voorkomend geval de ombudsman, alsook de sanctie- en
tuchtbevoegdheid ten aanzien van die personeelsleden; het aanstellen van
een waarnemend provinciegriffier of een waarnemend financieel beheerder
of het bekrachtigen van dergelijke aanstelling door de deputatie in
spoedeisende gevallen;
- het goedkeuren van het algemeen kader van het interne controlesysteem
nadat het is vastgesteld door de provinciegriffier na overleg met het managementteam;
- het vaststellen van een aantal interne spelregels binnen het bestuur; in
het bijzonder het vaststellen wat onder het begrip dagelijks bestuur moet
worden verstaan (op die manier bepaalt de provincieraad de marges waarbinnen
de deputatie bevoegd is om het budgethouderschap voor aangelegenheden
van dagelijks bestuur te delegeren aan de provinciegriffier; via
het begrip dagelijks bestuur bepaalt de provincieraad ook voor welke opdrachten
de deputatie bevoegd is voor het vaststellen van de wijze van
gunnen en van de voorwaarden van overheidsopdrachten); de voorwaarden
waaronder het budgethouderschap kan gedelegeerd worden voor aangelegenheden
die het dagelijks bestuur te boven gaan; het vaststellen van wat
onder het begrip dagelijks personeelsbeheer moet worden verstaan; de
beslissing dat er in een intern verzelfstandigd agentschap geheel of gedeeltelijk
een beroep kan gedaan worden op saldobudgettering;
- een aantal belangrijke individuele rechtshandelingen, zoals het vaststellen
van de wijze waarop de opdrachten voor aanneming van werken, leveringen
en diensten worden toegewezen en het vaststellen van de voorwaar-
Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Deel VI
229

Art. 260
Deel VI
HOOFDSTUK 1
den ervan, behalve indien de opdracht nominatief in het vastgestelde budget
is opgenomen en behalve indien de opdracht past binnen het begrip
dagelijks bestuur waarvoor de deputatie bevoegd is; het stellen van daden
van beschikking met betrekking tot onroerende goederen behoudens indien
de verrichting nominatief in het vastgestelde budget is opgenomen;
het definitief aanvaarden van schenkingen en het aanvaarden van legaten;
het beslissen tot het optreden in rechte als een lid of meerdere leden van
de deputatie betrokken zijn in de zaak; het zonder voorafgaande budgetwijziging
voorzien in uitgaven die door dwingende en onvoorziene omstandigheden
worden vereist; het herschikken van de financiële lasten van de
opgenomen leningen door die lasten te spreiden over een langere periode;
het aangaan van dadingen;
- en ten slotte alle aan de provincieraad voorbehouden bevoegdheden, namelijk
beslissingen die de wet, het decreet of het uitvoeringsbesluit uitdrukkelijk
aan de provincieraad voorbehoudt met verbod om deze verder
te delegeren aan een ander bestuursorgaan.
c opdrachten van algemeen belang
Eerder uitzonderlijk, wordt de provincieraad belast met een opdracht van algemeen
belang. Bijvoorbeeld het geven van advies over de veranderingen
die worden voorgesteld betreffende de grenzen van de provincie, de arrondissementen,
kiesdistricten, kantons en gemeenten.
B De DePutAtIe
De deputatie heeft de volgende bevoegdheden ten aanzien van de provinciale
besluitvorming:
- voorbereiding van alle beraadslagingen en besluiten van de provincieraad
en van de deputatie zelf;
- uitvoering van de beslissingen van de provincieraad en van de deputatie
zelf;
- beslissing van alle zaken die tot het dagelijks bestuur van de provincie
behoren;
- beslissing van alle zaken die door de provincieraad aan de deputatie
zijn gedelegeerd;
- beslissing over een aantal concreet opgesomde materies.
De deputatie heeft ook tal van bevoegdheden van algemeen belang (medebewind).
Ten slotte heeft de deputatie naast bovenstaande bevoegdheden van actief
bestuur, nog een beperkt aantal taken als administratief rechtscollege
om geschillen van bestuur te beslechten.
230 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen

a toegewezen en voorbehouden bevoegdheden
HOOFDSTUK 1
De deputatie heeft slechts toegewezen of voorbehouden bevoegdheden. Dit
in tegenstelling tot de provincieraad, die over de volheid van bevoegdheid
beschikt. Toch is de impact van de deputatie op de provinciale beleidsvoering
groot. De deputatie is immers bevoegd om de beraadslagingen en besluiten
van de provincieraad voor te bereiden; het is daarom vooral de deputatie
die bepaalt welke voorstellen van beslissing aan de provincieraad worden
voorgelegd.
b opdrachten van provinciaal belang
Artikel 57, §§ 1en 2 van het Provinciedecreet, bakent de bevoegdheid van
de deputatie af via vier algemene categorieën van opdrachten:
- de deputatie bereidt alle beraadslagingen en besluiten van de provincieraad
voor;
- de deputatie voert haar eigen beslissingen en die van de provincieraad
uit;
- de deputatie beslist over alle zaken die tot het dagelijks bestuur van de
provincie behoren;
- de deputatie oefent alle bevoegdheden uit die aan dit college zijn toevertrouwd
door de provincieraad.
Daarnaast somt artikel 57, §§ 3 en 4 van het Provinciedecreet ook nog een
uitgebreide lijst met concrete bevoegdheden op die aan de deputatie worden
toegewezen.
Het zijn aangelegenheden die de decreetgever als het ware hoe dan ook tot
het dagelijks bestuur rekent en die een provincieraad niet aan de deputatie
kan onttrekken. Deze bevoegdheden houden verband met:
- het provinciaal patrimonium. De deputatie is bevoegd voor de daden van
beheer over de provinciale inrichtingen en eigendommen, binnen de door
de provincieraad desgevallend vastgestelde algemene regels; de deputatie
is ook bevoegd voor het stellen van daden van beschikking met betrekking
tot roerende goederen; de deputatie is ten slotte bevoegd voor de daden
van beschikking met betrekking tot de onroerende goederen voor zover de
verrichting nominatief in het vastgestelde budget is opgenomen; zowel
voor de roerende goederen als met betrekking tot de onroerende goederen
zijn de dadingen uitgesloten van de bevoegdheid van de deputatie;
- het provinciepersoneel. De deputatie is bevoegd voor het aanstellen en het
ontslaan van het personeel, alsook voor de sancties en de tucht; een en
ander onverminderd de bevoegdheden van de provincieraad ten aanzien
van de provinciegriffier, de financieel beheerder, de ombudsman, de effectieve
leden van het managementteam en de gevallen dat aan de provincieraad
door of krachtens de wet of het decreet dergelijke bevoegdheid is
opgedragen;
Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Deel VI
Art. 57
Art. 57 en 58
231

Deel VI
HOOFDSTUK 1
- het afsluiten van de afsprakennota met de provinciegriffier;
- de provinciale financiën. De deputatie is bevoegd voor het financieel beheer,
onverminderd de bevoegdheden van de provincieraad; de deputatie
is ook bevoegd om leningen aan te gaan voor een periode langer dan één
jaar en om de financiële lasten van de opgenomen leningen te herschikken
door die lasten te spreiden over een kortere of gelijke periode; de deputatie
is bevoegd voor de vaste belegging van kapitalen voor een periode
langer dan één jaar;
- de provinciale overheidsopdrachten. De deputatie is in de ontwerpfase enkel
bevoegd voor de vaststelling van de wijze van gunning en de voorwaarden
van overheidsopdrachten als het gaat om een opdracht van dagelijks
bestuur of als de opdracht nominatief in het vastgestelde budget is opgenomen
en de provincieraad de wijze van gunning en de voorwaarden niet
zelf heeft vastgesteld; de deputatie is steeds bevoegd voor het voeren van
de gunningsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten;
- het voeren van rechtsgedingen; de deputatie is bevoegd om de provincie te
vertegenwoordigen in rechte;
- het provinciearchief; de deputatie is bevoegd voor de zorg voor het provinciearchief
waaronder de titels.
De deputatie kan beslissen om de uitoefening van sommige bevoegdheden
te delegeren. Een eerste delegatiemogelijkheid bestaat erin om één of meer
gedeputeerden te belasten met een bepaalde opdracht. Volgens artikel 57,
§ 1 van het Provinciedecreet kan dergelijke delegatie aan één of meer gedeputeerden
enkel betrekking hebben op:
- de uitvoering van een beslissing van de provincieraad of de deputatie;
- het onderzoek van een zaak.
Een bevoegdheid om te beslissen kan dus niet gedelegeerd worden aan een
gedeputeerde. De deputatie kan daarentegen wel de uitoefening van bepaalde
beslissingsbevoegdheden toevertrouwen aan de provinciegriffier.
Dit kan echter niet voor alle bevoegdheden. Artikel 58 van het Provinciedecreet
begint met te bepalen dat de uitdrukkelijk toegewezen bevoegdheden
van medebewind uitgesloten zijn van delegatie. In de aanhef van artikel 58 is
voor alle duidelijkheid ook bepaald dat de regels inzake delegatie geen afbreuk
doen aan de toepassing van de bepalingen over het budgethouderschap
(art. 155 Provinciedecreet) en de verzelfstandiging (titel VII). Daarnaast
bevat artikel 58 ook nog een limitatieve lijst met bevoegdheden van de
deputatie, die niet aan de provinciegriffier kunnen toevertrouwd worden.
Niet delegeerbaar zijn:
- de voorbereiding van de beraadslagingen en besluiten van de provincieraad;
- het vaststellen op eigen initiatief van de wijze van gunning en de voorwaarden
van overheidsopdrachten in gevallen van dwingende en onvoorziene
omstandigheden;
232 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen

HOOFDSTUK 1
- de door de provincieraad gedelegeerde bevoegdheden met betrekking tot
het aanwijzen, het ontslaan en de sanctie- en tuchtbevoegdheden met betrekking
tot de personeelsleden waaraan het organogram het lidmaatschap
van het managementteam verbindt;
- het stellen van daden van beschikking met betrekking tot onroerende goederen
voor zover de verrichting nominatief in het vastgestelde budget is
opgenomen;
- het beslissen tot het optreden in rechte en het vertegenwoordigen van de
provincie;
- het afsluiten van de afsprakennota;
- het aangaan van leningen voor een periode langer dan één jaar;
- een aantal opgesomde bevoegdheden inzake het financieel beheer (namelijk
deze vermeld in artikel 151, 153, 155, § 2, 1ste en 2de lid en § 3, artikel
156, § 4, 157, 159, § 2 en 164 Provinciedecreet);
- en ten slotte: alle beslissingen die de wet, het decreet of het uitvoeringsbesluit
uitdrukkelijk aan de deputatie voorbehoudt.
De provinciegriffier oefent de hem toevertrouwde bevoegdheden persoonlijk
uit of kan de uitoefening ervan toevertrouwen aan andere personeelsleden
van de provincie.
Zo’n subdelegatie aan andere personeelsleden is in elk geval onmogelijk
voor het aanstellen en het ontslaan van personeel en de sancties en de
tucht ten aanzien van het personeel. De provinciegriffier moet ook rekening
houden met de toepassing van artikel 155 van het Provinciedecreet met betrekking
tot de mogelijkheden tot subdelegatie van het budgethouderschap.
c opdrachten van algemeen belang
Tal van wetten en decreten en uitvoeringsbesluiten vertrouwen bevoegdheden
toe aan de deputatie (medebewind). Bijvoorbeeld het georganiseerd administratief
beroep tegen de uitdrukkelijke of stilzwijgende beslissing van
het college van burgemeester en schepenen omtrent een vergunningsaanvraag
inzake ruimtelijke ordening.
In de aangelegenheden van medebewind, is de deputatie ook bevoegd voor
de voorbereiding en de uitvoering van de beslissingen. Reeds in het bestuursakkoord
tussen de Vlaamse regering, de provincies en de gemeenten
van 25 april 2003 was overeengekomen dat de voorbereiding en de uitvoering
van alle beslissingen van de provincieraad en de deputatie tot de bevoegdheid
van de deputatie behoren en moeten gebeuren met provinciaal
personeel en dus niet met personeel dat onder de verantwoordelijkheid valt
van de provinciegouverneur als commissaris van de Vlaamse regering.
Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Deel VI
233

Deel VI
HOOFDSTUK 1
d opdrachten als administratief rechtscollege
Naast de bevoegdheden als orgaan van actief bestuur, beslecht de deputatie
ook nog enkele geschillen van bestuur, als administratief rechtscollege.
Vroeger had de deputatie een vrij omvangrijke bevoegdheid als administratief
rechtscollege. En dit in twee domeinen. Enerzijds de lokale fiscaliteit;
anderzijds lokale verkiezingsaangelegenheden. De deputatie heeft deze bevoegdheden
als administratief rechtscollege de afgelopen jaren in belangrijke
mate verloren.
Inzake lokale verkiezingsaangelegenheden blijft er bijvoorbeeld nog de bevoegdheid
inzake de verkiezingen van politieraden (wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee
niveaus, artikelen 18bis tot en met 18quater).
Inzake lokale fiscaliteit doet de deputatie uitspraak over de bij haar ingediende
bezwaarschriften inzake polderbelastingen (W. 03/06/1957, art. 68).
De bevoegdheid van de deputatie als administratief rechtscollege blijft geregeld
door artikel 104 en artikel 104bis van de Provinciewet, die wat betreft
de rechtsprekende taak van de deputatie, niet worden opgeheven door het
Provinciedecreet (zie art. 261, 56° Provinciedecreet). Het koninklijk besluit
van 17 september 1987 betreffende de procedure voor de deputatie in de
gevallen waarin deze een rechtsprekende taak vervult, voert het artikel
104bis van de Provinciewet, verder uit. Dit uitvoeringsbesluit is van toepassing
voor zover door of krachtens de wet niet anders is bepaald.
Deze zogenaamde geschillen van bestuur kunnen enkel betrekking hebben
op politieke rechten. Geschillen over burgerlijke rechten behoren immers
uitsluitend tot de bevoegdheid van de gewone hoven en rechtbanken (art.
144 gecoördineerde Grondwet). Geschillen over politieke rechten behoren
ook tot de bevoegdheid van dezelfde hoven en rechtbanken van de rechterlijke
orde; maar de wet kan hierop uitzonderingen stellen en de kennisname
van deze geschillen aan buitengerechtelijke (administratieve) rechtscolleges
opdragen (art. 145 gecoördineerde Grondwet).
Een rechtsprekende handeling van de deputatie mag enkel een legaliteitsoordeel
(en geen opportuniteitsaspecten) bevatten en heeft gezag van gewijsde.
Er is geen sprake van administratief toezicht (art. 162, 6° gecoördineerde
Grondwet), noch van een rechterlijk wettigheidstoezicht op de uitspraak
(art. 159 gecoördineerde Grondwet). Dit alles in tegenstelling tot het
optreden van de deputatie als orgaan van actief bestuur.
c AnDere BestuursorgAnen
Andere provinciale bestuursorganen, zoals de provinciegouverneur, de provinciegriffier,
de financieel beheerder of een budgethouder, hebben enkel
toegewezen of voorbehouden bevoegdheden.
234 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen

HOOFDSTUK 1
D schemAtIsch oVerzIcht VAn De mogelIjkheDen
tot DelegAtIe
Wat volgt is een schematische illustratie van de mogelijkheden voor maatwerk
met betrekking tot de bevoegdheidsverdeling tussen de bestuursorganen.
BEVOEGDHEDEN PROVINCIERAAD
BEVOEGDHEDEN DEPUTATIE
Voorbehouden
bevoegdheden.
Niet
delegeerbaar.
Zie art. 43, § 2
Toegewezen
bevoegdheden
medebewind.
Niet
delegeerbaar.
Zie art. 43, § 1
Voorbehouden
bevoegdheden.
Niet
delegeerbaar.
Zie art. 58, 2 de lid
Toegewezen
bevoegdheden
medebewind.
Niet
delegeerbaar.
Zie art. 58, 1 ste lid
Toegewezen
bevoegdheden.
Zie art. 43, § 1
Toegewezen
bevoegdheden.
delegeerbaar aan
Bij reglement
delegeerbaar aan provinciegriffier.
deputatie.
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Deels bij reglementsubdelegeerbaar
aan
provinciegriffier.
Zie art. 58, 1 ste en
2 de lid;
zie art. 156, § 4
Zie art. 156, § 4
Toegewezen
bevoegdheden.
Zie art. 58, 1 ste en
2 de lid;
zie art. 155, § 2
Toegewezen
bevoegdheden.
Bij reglement
delegeerbaar aan
Delegeerbaar aan
provinciegriffier. personeel.
Zie art. 155, § 3
Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Deel VI
235

Deel VI
BEVOEGDHEDEN PROVINCIEGRIFFIER
BEVOEGDHEDEN PERSONEELSLID
HOOFDSTUK 1
Voorbehouden
bevoegdheden.
Niet
delegeerbaar.
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Deels subdelegeerbaar
aan
personeel.
Zie art. 58, 3 de lid
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Deels subdelegeerbaar
aan
personeel
Zie art. 58, 3 de lid;
zie art. 155, § 2
Gedelegeerde
bevoegdheden.
236 Algemene bevoegdheidsomschrijving van de provinciale bestuursorganen
Gedelegeerde
bevoegdheden.
Toegewezen
bevoegdheden.
Delegeerbaar aan
personeel.
Zie art. 88;
zie art. 178, § 6
Gedelegeerde
bevoegdheden.

HOOFDSTUK 2
2 juridische instrumenten voor
de beleidsvoering
De provincie stelt als publiekrechtelijke rechtspersoon rechtshandelingen
via haar bestuursorganen.
Er valt een onderscheid te maken tussen drie grote groepen van rechtshandelingen:
- eenzijdige rechtshandelingen;
- overeenkomsten of contracten;
- oprichting van, deelname in of vertegenwoordiging in andere rechtspersonen.
A soorten rechtshAnDelIngen
De provincie is een publiekrechtelijke rechtspersoon. Om beleid te voeren en
de eigen organisatie te besturen, zal de provincie, binnen haar bevoegdheid,
voornamelijk rechtshandelingen stellen, via besluitvorming van haar bestuursorganen.
Een rechtshandeling is een handeling die men stelt met het
oog op een welbepaald juridisch gevolg. We kunnen de soorten rechtshandelingen
indelen in drie grote groepen:
- eenzijdige rechtshandelingen stellen;
- overeenkomsten of contracten afsluiten met anderen;
- oprichten van, deelnemen in of zich laten vertegenwoordigen in andere
rechtspersonen.
B eenzIjDIge rechtshAnDelIngen
We kunnen verschillende soorten eenzijdige rechtshandelingen onderscheiden:
- beleidsplannen en beleidsnota’s;
- reglementen;
- individuele administratieve rechtshandelingen.
In het privaatrecht is het uitgangspunt dat je niemand kunt verplichten om
iets te geven, te doen of niet te doen, zonder zijn akkoord. In het bestuursrecht
heeft een overheid daarentegen een bevoorrechte positie. Zij kan uitvoerbare
beslissingen nemen, die de rechten of plichten van particulieren
wijzigen, zonder het akkoord van de betrokkene. Die beslissingen worden
geacht wettelijk te zijn tot het tegendeel wordt bewezen. Overheidsbeslissingen
zijn ook onmiddellijk uitvoerbaar zonder rechterlijke toelating.
Juridische instrumenten voor de beleidsvoering
Deel VI
237

Deel VI
238
HOOFDSTUK 2
Art. 42 Volgens het Provinciedecreet bepaalt de provincieraad het beleid van de provincie
en kan zij daartoe algemene regels vaststellen. Het Provinciedecreet
bevat meerdere soorten beleidsplannen. De meest voor de hand liggende
voorbeelden zijn het meerjarenplan en het budget. Maar ook de personeelsformatie
is een beleidsplan met betrekking tot het aantal en de soorten betrekkingen
die de provincieraad nodig vindt om het provinciaal beleid voor te
bereiden en uit te voeren. Daarnaast zijn er ook heel wat sectorale beleidsplannen.
Een reglement formuleert voorschriften in abstracte en algemene zin. Het is
niet gericht op een welbepaald concreet geval of een bepaald individu, maar
op een groep situaties.
Een reglement kan bestaan uit normatieve bepalingen (rechten en plichten
van personen).
Het Provinciedecreet maakt een onderscheid tussen de volgende soorten reglementen
met normatieve bepalingen:
- politieverordeningen, die verband houden met de handhaving van de openbare
orde, rust en veiligheid (deze blijven geregeld door de federale Provinciewet);
- reglementen die betrekking hebben op het provinciale beleid zoals bijvoorbeeld
subsidiereglementen of stedenbouwkundige verordeningen;
- belasting- en retributiereglementen.
Reglementen kunnen ook institutionele bepalingen bevatten die betrekking
hebben op de interne organisatie van de provincie. In het Provinciedecreet
zijn deze aangeduid als de zogenaamde reglementen op het inwendig bestuur
van de provincie.
Een individuele rechtshandeling is niet van algemene strekking, maar is gericht
op een concreet geval.
c oVereenkomsten
Een overeenkomst is een op wilsovereenstemming berustende meerzijdige
rechtshandeling waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere
partijen, al of niet over en weer juridisch afdwingbare verbintenissen aangaan
(zie: Walter van Gerven en Sofie Covemaeker, Verbintenissenrecht, Leuven/Leusden,
Acco).
Naargelang wie partij is bij een overeenkomst, maken we een onderscheid
tussen:
- privaatrechtelijke overeenkomsten (tussen privaatrechtelijke personen);
- publiekrechtelijke overeenkomsten (tussen overheden);
Juridische instrumenten voor de beleidsvoering

HOOFDSTUK 2
- publiek-privaatrechtelijke overeenkomsten (tussen een of meer overheden
enerzijds en een of meer privaatrechtelijke personen anderzijds).
Binnen de groep van publiek-privaatrechtelijke overeenkomsten tussen
overheden en privaatrechtelijke personen, maken we een onderscheid tussen:
- gewone overeenkomsten (waarbij de overheid zoals een particulier optreedt,
zoals bijvoorbeeld bij een koop of een huur);
- administratieve overeenkomsten (waarbij de overheid optreedt vanuit een
positie van bovengeschiktheid, zoals bijvoorbeeld bij een overheidsopdracht
of bij een concessie van openbare dienst);
- beleidsovereenkomsten (waarbij de overheid in samenwerking met een
particulier beleidsopties in een bepaalde sector formuleert en/of afspraken
maakt voor de uitvoering van het beleid).
We kunnen de overeenkomsten ook ordenen in volgende categorieën:
- benoemde contracten (die gedefinieerd zijn in een wetgeving en waarop
een bijzondere wettelijke regeling van toepassing is);
- onbenoemde contracten (die wezenlijk verschillen van benoemde contracten
en waarop slechts de algemene regels van het contractenrecht van
toepassing zijn);
- gemengde contracten (die elementen van verschillende benoemde contracten
bevatten).
Weten of de overeenkomst die je maakt al dan niet een benoemd contract is,
en zo ja over welk soort overeenkomst het gaat, is van doorslaggevend belang
om te weten welke wettelijke regeling van toepassing is. Om een overeenkomst
te kwalificeren, moet je in eerste instantie nagaan wat het primair
voorwerp is van de overeenkomst: de voornaamste reden waarom partijen
beslissen tot de meerzijdige rechtshandeling.
In de praktijk blijkt er vaak onduidelijkheid tussen het kwalificeren van een
overeenkomst als:
- subsidieovereenkomst;
- of overheidsopdracht;
- of samenwerkingsovereenkomst.
Deze kwalificatie is van groot belang. Vooreerst voor de legaliteit. Het tot
stand komen en de uitvoering van een overheidsopdracht is onderworpen
aan de wetgeving overheidsopdrachten. Als de verbintenis als subsidie gekwalificeerd
kan worden, moet de provincie andere wetgeving naleven, namelijk
de wet van 14 november 1983 betreffende de controle op de toekenning
en op de aanwending van sommige toelagen. En op een samenwerkingsovereenkomst,
die een onbenoemd contract is, zijn enkel de algemene
regels van het contractenrecht van toepassing. Maar ook voor andere aspecten
is het onderscheid van groot belang. Op het vlak van het verschuldigd
Juridische instrumenten voor de beleidsvoering
Deel VI
239

Deel VI
240
HOOFDSTUK 2
zijn van btw bijvoorbeeld. Of voor het correct voorzien van de middelen op
het provinciale budget.
De definitie van een overheidsopdracht ligt vast in de wetgeving overheidsopdrachten.
Een overheidsopdracht is een contract onder bezwarende titel
tussen een aanbestedende overheid enerzijds en een aannemer, leverancier
of dienstverlener anderzijds, en die betrekking heeft op het verkrijgen van
werken, leveringen of diensten, zoals omschreven in de wet. Zie: artikel 5
van de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en
sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten.
In de toekomst is het de bedoeling dat de wet van 15 juni 2006 betreffende
overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en
diensten, de wet van 24 december 1993 vervangt. De definities zijn in de wet
van 15 juni 2006 opgenomen in artikel 3.
Artikel 2 van voornoemde wet van 14 november 1983 bevat volgende omschrijving
van het begrip subsidie of toelage: “Onder toelage in de zin van
deze wet dient te worden verstaan elke tegemoetkoming, elk voordeel of
elke hulp, ongeacht de vorm of de benaming ervan, met inbegrip van de
zonder interest verleende terugvorderbare voorschotten, toegekend ter bevordering
van voor het algemeen belang dienstige activiteiten, maar met uitsluiting
van de prijzen die aan geleerden en kunstenaars voor hun werken
worden verleend”.
Essentieel is dat de tegemoetkoming, het voordeel of de hulp gerechtvaardigd
is door het algemeen belang. Aan de toekenning ervan worden voorwaarden
gekoppeld. Het doel is het tot stand brengen of beïnvloeden van
activiteiten:
- op initiatief en verantwoordelijkheid van een derde;
- die zonder deze subsidie niet in dezelfde mate zouden uitgevoerd worden;
- en die leiden tot door de overheid gewenste effecten ten voordele van het
algemeen belang, maar zonder dat er een directe tegenprestatie voor de
overheid is.
Een samenwerkingsovereenkomst is een contract waarbij de voornaamste
verbintenissen handelen over de onderlinge afstemming en coördinatie van
de inspanningen van de partijen ten voordele van een gemeenschappelijk
doel.
Meer informatie over overeenkomsten met betrekking tot het patrimonium
van de provincie en over provinciale overheidsopdrachten is opgenomen in
aparte hoofdstukken hierna.
Juridische instrumenten voor de beleidsvoering

D PArtIcIPAtIe AAn rechtsPersonen
HOOFDSTUK 2
Er is een basisonderscheid te maken tussen het oprichten van, het deelnemen
in of het vertegenwoordigd zijn in:
- een andere rechtspersoon die niet belast wordt met de uitvoering van bepaalde
taken van provinciaal belang;
- een extern verzelfstandigd agentschap zoals voorzien in het Provinciedecreet;
- een rechtspersoon zoals voorzien in een specifieke wet of decreet.
Verzelfstandiging en deelname aan rechtspersonen wordt hierna behandeld
in deel VIII.
Juridische instrumenten voor de beleidsvoering
Deel VI
241

Art. 98 -101
Art. 112
Deel VI
242
Personeel
HOOFDSTUK 3
3 personeel
De Vlaamse regering bepaalt de minimale voorwaarden van de rechtspositieregeling
(art. 112).
De provincieraad stelt de rechtspositieregeling van het provinciepersoneel
vast (art. 101) alsook de personeelsformatie en het organogram. Deze bevoegdheden
zijn niet delegeerbaar (art. 43).
De deputatie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de rechtspositieregeling.
De deputatie is hierbij expliciet verantwoordelijk voor het aanstellen
en het ontslaan van het personeel, alsook voor de sanctie- en
tuchtbevoegdheid. Deze bevoegdheden kunnen niet worden gedelegeerd
(art. 57-58).
De provinciegriffier is verantwoordelijk voor het dagelijks personeelsbeheer
(art. 83).
De provinciegriffier kan deze taakstelling delegeren aan het leidinggevend
personeelslid (art. 88).
A rechtsPosItIeregelIng ProVIncIePersoneel
De vaststelling van de rechtspositieregeling alsook het vaststellen van het
organogram en de personeelsformatie van het provinciepersoneel behoren
tot de uitsluitende bevoegdheid van de provincieraad. De provincieraad kan
deze bevoegdheden krachtens artikel 43, § 2, 4° van het Provinciedecreet
niet delegeren aan de deputatie. De deputatie heeft hierbij enkel een uitvoerende
taak, dit is in concreto het toepassen van de door de provincieraad
vastgestelde regeling.
Voor het personeel van de provinciale onderwijsinrichtingen en centra voor
leerlingenbegeleiding zijn de bepalingen van het Provinciedecreet slechts
van toepassing onder voorbehoud van bijzondere regelingen door of krachtens
andere wettelijke of decretale bepalingen.
De provincieraad kan in de rechtspositieregeling niet afwijken van de bijzondere
regelingen die het Provinciedecreet zelf omvat voor de provinciegriffier,
de financieel beheerder en de leden van het managementteam.
De provincieraad dient bij de vaststelling van de rechtspositieregeling van
het provinciepersoneel rekening te houden met zowel de minimale voorwaarden
betreffende de rechtspositieregeling vastgelegd door de Vlaamse
regering op basis van onderhandelingen gevoerd in het Comité c tussen de
werkgevers- en werknemersorganisaties alsook met de sectorale akkoorden,
die eveneens na overleg worden afgesloten in dit zelfde comité. Deze
sectorale akkoorden gelden voor het voltallig provinciepersoneel.

HOOFDSTUK 3
In het Belgisch Staatsblad van 28 december 2007 werd het Besluit van de
Vlaamse regering gepubliceerd houdende de minimale voorwaarden voor de
personeelsformatie, de rechtspositieregeling en het mandaatstelsel van het
provinciepersoneel. Het Besluit werd ondertussen aangepast, gecoördineerd
en gepubliceerd in het BS van 29 januari 2009.
De notie ‘minimale voorwaarden’ heeft in het Besluit volgende betekenis: de
minimale voorwaarden vertegenwoordigen de gemeenschappelijke regels,
waaraan de provincieraden zich bij de vaststelling van de personeelsformatie,
de rechtspositieregeling en, eventueel, het mandaatstelsel van hun personeel,
moeten houden. Het Besluit laat ruimte voor invulling, keuzes en
aanvullende bepalingen, maar ook daarvoor geldt dat ze geen strijdigheden
met het hogervermeld Besluit mogen inhouden (uit: memorie van toelichting
van het Besluit).
Voor zover het arbeidsrecht of het socialezekerheidsrecht het niet verhinderen
en voor zover de Vlaamse regering daartoe bevoegd is, is het personeelsbeleid
gericht op een gelijkschakeling tussen het personeel in statutair
dienstverband en het personeel in contractueel dienstverband, ook wat
het loopbaanstelsel betreft. Artikel 101, § 3 van het Provinciedecreet heeft
de materies van de rechtspositieregeling die op overeenkomstige wijze geregeld
worden voor contractuele personeelsleden, vastgelegd. Het Besluit
geeft daar uitvoering aan.
Alhoewel de besluiten van de provincieraad omtrent de rechtspositieregeling
enkel aan het algemeen bestuurlijk toezicht zijn onderworpen (zie blz. 388),
volgt de toezichthoudende overheid de uitvoering van onder meer de sectorale
akkoorden op binnen het bestuurlijk toezicht.
a statuut
1° Vaststelling
Artikel 101, § 2 van het Provinciedecreet geeft aan welke elementen de
rechtspositieregeling voor het personeel in statutair dienstverband ten minste
moet omvatten en aldus dienen vastgelegd te worden door de provincieraad.
Samengevat hebben deze betrekking op: bezoldiging; toelagen en vergoedingen;
procedure aanwerving en bevordering; evaluatie; organisatie van
de loopbaan; anciënniteit; arbeidsduur; onverenigbaarheden; tuchtregels en
ambtsneerlegging.
Ook voor het contractueel provinciepersoneel omvat, luidens artikel 101, § 3
van het Provinciedecreet, de rechtspositieregeling minimum een aantal elementen.
Dit houdt in dat de rechtspositieregeling voor het statutair personeel,
met uitzondering van een aantal onderdelen (bijv. het tuchtstelsel) ook
van toepassing is op het contractueel personeel.
Personeel
Deel VI
Art. 101, § 3
Art. 101
243

Art.103-108
Deel VI
244
Personeel
HOOFDSTUK 3
Op grond van artikel 101, § 2, 3° van het Provinciedecreet stelt de provincieraad
aldus de voorwaarden en procedures voor aanwerving en bevordering
van het provinciepersoneel vast.
Het is eveneens de bevoegdheid van de provincieraad om op grond van artikel
101, § 2, 1° en 2° en rekening houdend met artikel 112 van het Provinciedecreet
de bezoldiging en de salarisschaal van het provinciepersoneel
vast te stellen, en hun toelagen en vergoedingen te bepalen.
2° Uitvoering
De decreetgever heeft het vaststellen van de rechtspositieregeling van het
provinciepersoneel, zowel in statutair als in contractueel dienstverband,
voorbehouden aan de provincieraad. De deputatie heeft enkel een uitvoerende
taakstelling.
Bij de uitvoering van de door de provincieraad vastgestelde rechtspositieregeling
kan de taak van de deputatie er onder meer in bestaan wanneer de
provincieraad voor een benoeming in een vacante betrekking een examen
heeft voorgeschreven, het examen te organiseren, en indien de provincieraad
daaromtrent niets bepaald heeft, de nodige initiatieven te nemen om de
toepassing van de door de provincieraad gestelde regels mogelijk te maken.
Aldus kan de deputatie de leden van de examenjury aanwijzen en hun vergoeding
vaststellen, of de nadere inhoud bepalen van het door de provincieraad
voorgeschreven examenprogramma. De deputatie overschrijdt evenwel
haar bevoegdheid indien het verlenen van een bepaalde betrekking een examen
zou opleggen waar de provincieraad dit niet had voorgeschreven of bekwaamheidsvereisten
zou stellen voor de deelname aan het examen, die de
provincieraad niet had opgelegd. Is uiteraard de provincieraad door dergelijke
voorwaarden van de deputatie niet gebonden, dan gaat de raad zelf zijn
bevoegdheid te buiten indien hij op grond van de door de deputatie gestelde
bekwaamheidsvereisten een personeelslid benoemt of bij de benoeming rekening
houdt met de uitslag van een door de deputatie onrechtmatig ingericht
examen.
Het hoort eveneens tot de uitvoeringsbevoegdheid van de deputatie, op
grond van de door de provincieraad aangenomen bezoldigingsregeling, het
individuele salaris van de personeelsleden te bepalen of voor de uitbetaling
van de wedde een aantal praktische regelen vast te stellen.
b Deontologische code
Artikel 108 van het Provinciedecreet stelt uitdrukkelijk dat de provincieraad
een deontologische code vaststelt voor het provinciepersoneel. Deze code
moet in de eerste plaats een aantal deontologische rechten en plichten zo-

HOOFDSTUK 3
als het spreekrecht, het recht op vorming en informatie of het niet aannemen
van giften of beloningen die ingeschreven zijn in de artikelen 103 tot en
met 107 van het Provinciedecreet concretiseren. Daarnaast kan de provincieraad
in deze deontologische code ook aanvullende rechten en verplichtingen
opnemen.
Het uitgangspunt van de deontologische code is dat personeelsleden hun
ambt op een loyale en correcte wijze uitoefenen en dat zij zich op een actieve
en constructieve wijze inzetten voor de realisatie van de opdracht en de
doelstellingen van de provincie. Daarbij dienen zij de persoonlijke waardigheid
van iedereen te respecteren.
B PersoneelsformAtIe
Op grond van artikel 99 van het Provinciedecreet bepaalt de provincieraad
de personeelsformatie.
De Vlaamse regering heeft de verplichting om de uitvoering te schorsen van
de besluiten tot vaststelling of wijziging van de personeelsformaties als die
werden aangenomen zonder dat de financiële haalbaarheid in het meerjarenplan
wordt aangetoond (zie blz. 388).
Deze personeelsformatie bevat de opsomming van het aantal en de soorten
betrekkingen. In voorkomend geval maakt ze een duidelijk onderscheid tussen
het statutair en contractueel personeel dat in provinciale diensten is tewerkgesteld
en het kabinets- en fractiepersoneel.
De personeelsformatie heeft de waarde van een plan op het operationeel
niveau. Ze stelt de ‘personele middelen’ vast voor de uitvoering van het beleid
zoals het op dat ogenblik uitgetekend en bekend is. De personeelsformatie
is bovendien een veranderlijk beheersinstrument. Ze wordt bijgestuurd
naarmate de opvattingen over de dienstverlening evolueren en het
werkvolume of de werkprocessen veranderen. De grenzen van de personeelsformatie
worden aangegeven door de betaalbaarheid.
De Vlaamse regering heeft in haar Besluit inzake de rechtspositieregeling
de minimale voorwaarden vastgesteld m.b.t. de personeelsformatie (art. 3
t.e.m. art. 7).
Het personeel van de provincie bestaat uit personeelsleden in statutair
dienstverband.
Artikel 100, § 2 voorziet ook in de mogelijkheid om in deze personeelsformatie
betrekkingen te voorzien in contractueel dienstverband. Deze bepaling
geeft uitdrukkelijk aan wanneer dit mogelijk is, bijv. om te voorzien in personeelsbehoeften
voor activiteiten die door een andere overheid gesubsidieerd
worden, of voor de uitvoering van taken die een bijzondere expertise vereisen.
Personeel
Deel VI
Art. 99
Art. 172, § 1
Art. 100, § 1
Art. 100,
§§ 2, 3
245

Art. 83
Art. 88
Deel VI
246
Personeel
HOOFDSTUK 3
Anderzijds kan de provincie, binnen de grenzen bepaald door de Vlaamse regering
ook contractueel personeel in dienst nemen om te voorzien in de personeelsbehoeften
van het kabinet van de provinciegouverneur en de gedeputeerden
enerzijds, en anderzijds voor de personeelsbehoeften van de fracties
in de provincieraad. Zie hiervoor het Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling
van de regels inzake de aanwerving en terbeschikkingstelling van het
kabinets- en fractiepersoneel in provinciebesturen van 12 januari 2007.
c PersoneelsBeheer
Zoals hoger gesteld, worden de rechtspositieregeling, de personeelsformatie
en het organogram van het personeel vastgesteld door de provincieraad.
De deputatie is verantwoordelijk voor de uitvoering ervan.
Artikel 83 van het Provinciedecreet wijst het “dagelijks personeelsbeheer”
toe aan de provinciegriffier of, in voorkomend geval, aan het hoofd van het
intern verzelfstandigd agentschap. De provinciegriffier bepaalt echter niet
zelf wat moet worden verstaan onder dagelijks personeelsbeheer. Dat is een
bevoegdheid die de provincieraad toekomt. Deze bevoegdheid kan ook niet
krachtens art. 43, § 2, 24° worden gedelegeerd aan de deputatie.
“Onder het begrip ‘dagelijks personeelsbeheer’ worden allerlei vormen van
individueel personeelsbeheer verstaan, zoals allerlei aanvragen voor verlof,
disponibiliteit, loopbaanonderbreking e.d., individuele toepassingen van de
bepalingen m.b.t. vorming en evaluatie e.d., bepalingen die rechtstreeks
voortvloeien uit en de toepassing zijn van het personeelsstatuut dat elke
provincie heeft.
De provinciegriffier kan de uitoefening van het dagelijks personeelsbeheer
toevertrouwen aan de leidinggevende personeelsleden van wie de functies
zijn aangegeven in het organogram.
D BIjzonDere AAnDAchtsPunten rechtsPosItIeregelIng
In art. 101, § 2 wordt aangegeven wat de minimale rechtstregeling voor het
personeel dient in te houden. Hierna worden op basis van de betrokkenheid
van de provinciemandatarissen in de provincieraad of de deputatie de belangrijkste
aandachtspunten op een rijtje gezet.
a De aanstelling
1° Principe
Ongeacht hun functie en ongeacht hun statuut, zowel het vastbenoemde als
het stagedoend, of contractueel personeelslid en de gesubsidieerde con-

HOOFDSTUK 3
tractuele (GESCO), behoort het krachtens artikel 102 van het Provinciedecreet
in principe tot de bevoegdheid van de deputatie om de leden van het
provinciepersoneel, d.w.z. eenieder die van de provincie een regelmatige
bezoldiging ontvangt, aan te stellen.
Deze principiële benoemingsbevoegdheid van de deputatie leidt alleen tot
een uitzondering wanneer die bevoegdheid door of krachtens de wet of het
decreet is opgedragen aan de provincieraad.
De principiële benoemingsbevoegdheid van de deputatie impliceert echter
niet dat de deputatie tevens zou vermogen voor de desbetreffende ambten
de benoemingsvoorwaarden vast te stellen of deze door de provincieraad
vastgesteld op te heffen, te wijzigen of aan te vullen. Dit is uitsluitend de
bevoegdheid van de provincieraad op basis van art. 43 van het Provinciedecreet.
2° Uitzonderingen
- Aanstellende overheid provincieraad
In de eerste plaats bepaalt het Provinciedecreet zelf dat de provincieraad
uitsluitend bevoegd is voor de aanstelling van de provinciegriffier, de financieel
beheerder en de ombudsman (art. 43, § 2, 7° en art. 80) (zie ook
blz. 218 en 222). De provincieraad kan deze bevoegdheid niet delegeren aan
de deputatie. De provincieraad is tevens aanstellende overheid voor de andere
leden van het managementteam (art. 92) maar die bevoegdheid kan de
provincieraad delegeren aan de deputatie (art. 43, § 1). De deputatie kan die
bevoegdheid niet verder delegeren aan de provinciegriffier (art. 58, tweede
lid).
Wel is luidens artikel 78, § 2 van het Provinciedecreet de deputatie bevoegd
om in spoedeisende gevallen een waarnemend provinciegriffier of een waarnemend
financieel beheerder aan te stellen; deze aanstelling dient de provincieraad
evenwel in zijn eerstvolgende vergadering te bekrachtigen.
- Delegatie aan provinciegriffier
Vermelde principiële bevoegdheid van de deputatie leidt in de tweede plaats
tot een uitzondering wanneer de deputatie zelf, op grond van artikel 102,
tweede lid van het Provinciedecreet, zijn bevoegdheid heeft gedelegeerd aan
de provinciegriffier. Deze laatste kan zijn gedelegeerde bevoegdheid niet delegeren
aan andere personeelsleden van de provincie.
Uiteraard is dergelijke delegatie uitgesloten voor de aanstelling van hogervermelde
personeelsleden waarvoor de provincieraad bevoegd is.
Personeel
Deel VI
247

Deel VI
248
Personeel
HOOFDSTUK 3
b het mandaatstelsel
Het mandaatstelsel houdt in dat een personeelslid voor een vooraf bepaalde
periode belast wordt met de uitoefening van een bepaalde functie.
Er zijn twee soorten functies die bij mandaat vervuld kunnen worden:
- de functies van provinciegriffier en financieel beheerder. De mandaatfunctie
mag hierbij nooit korter zijn dan zeven jaar;
- functies in statutaire betrekkingen van niveau A of niveau B. Voor deze
functies mag de mandaatfunctie nooit korter zijn dan vijf jaar.
De provincieraad stelt in de rechtspositieregeling de lijst vast van de functies
die bij mandaat kunnen worden vervuld of die bij mandaat worden vervuld.
Alleen een vacante functie kan bij mandaat vervuld worden.
De provincieraad bepaalt of het mandaat na afloop van de mandaatperiode
al dan niet verlengbaar is en stelt de duur van de verlenging vast.
c het salaris
De provincieraad stelt het jaarsalaris van het personeel vast in salarisschalen,
die bestaan uit:
1° een minimumsalaris;
2° de salaristrappen, die het resultaat zijn van de periodieke verhogingen;
3° een maximumsalaris.
Elke salarisschaal wordt aangeduid met één van de letters A, B, C, D, E.
De salarisschaal van de provinciegriffier is de hoogste salarisschaal binnen
de provinciale organisatie.
Het personeelslid wordt bezoldigd in de salarisschaal die verbonden is aan
zijn niveau en graad.
Het personeelslid ontvangt het salaris dat overeenstemt met zijn geldelijke
anciënniteit. De geldelijke anciënniteit bestaat uit het aantal dienstjaren dat
in aanmerking wordt genomen voor de berekening van het salaris.
Het hoofd van het personeel, zijnde de provinciegriffier, stelt het individuele
jaarsalaris van de personeelsleden vast.
De provincieraad kan bepalen in welke mate de beroepservaring in de privésector
of als zelfstandige in aanmerking wordt genomen, op voorwaarde dat
die beroepservaring relevant is voor de uitoefening van de functie.
d De jaarlijkse vakantiedagen
Het personeelslid heeft jaarlijks recht op een door de provincieraad te bepalen
aantal werkdagen betaalde vakantie. Het aantal dagen vakantie mag

HOOFDSTUK 3
voor een volledig arbeidsjaar niet minder bedragen dan dertig werkdagen en
niet meer dan vijfendertig werkdagen.
De vakantiedagen worden genomen naar keuze van het personeelslid, met
inachtneming van de behoeften van de dienst. De provincieraad kan hierover
nadere regels uitwerken.
Elke periode met recht op salaris geeft recht op jaarlijkse vakantiedagen,
rekening houdend met de prestatieregeling. De provincieraad kan bepalen
dat periodes met recht op een uitkering in het kader van de ziekte- en invaliditeitsverzekering
of een wachtgeld eveneens recht geven op jaarlijkse vakantiedagen.
Als een personeelslid in de loop van het jaar in dienst treedt of zijn functie
definitief neerlegt, worden zijn vakantiedagen in evenredige mate verminderd.
e De feestdagen
Het personeelslid heeft betaalde vakantie op de volgende feestdagen: 1 januari,
paasmaandag, 1 mei, Hemelvaartsdag, Pinkstermaandag, 11 juli,
21 juli, 15 augustus, 1 november, 11 november en 25 december. Die lijst
wordt aangevuld met drie extra feestdagen, naar keuze van het bestuur.
De provincieraad bepaalt de wijze waarop de hogervermelde vrije dagen die
samenvallen met een zaterdag of zondag, zullen worden vervangen door
andere dagen.
f het omstandigheidsverlof
Het personeelslid heeft eveneens recht op omstandigheidsverlof naar aanleiding
van bepaalde gebeurtenissen, zoals huwelijk (4 werkdagen), bevalling
van de echtgenote (10 dagen) en overlijden van partner of kind (4 werkdagen).
De provincieraad bepaalt de nadere algemene regels voor het indienen van
de aanvragen en het toekennen van het verlof.
g tucht
1° Toepassing
Op basis van artikel 114 van het Provinciedecreet is de tuchtregeling van
toepassing op het provinciepersoneel in statutair dienstverband.
De tuchtregeling is aldus niet van toepassing op de personeelsleden die op
grond van art. 100, § 2 in contractueel dienstverband aangeworven zijn,
m.a.w. die onder het stelsel van de wet van 3 juli 1978 betreffende de ar-
Personeel
Deel VI
249

Deel VI
250
Personeel
HOOFDSTUK 3
beidsovereenkomsten vallen. Deze personeelsleden kunnen uiteraard wel
ontslagen worden op grond van de bepalingen van de arbeidswetgeving en
van hun arbeidsovereenkomst.
2° Tuchtoverheid
Krachtens artikel 119 van het Provinciedecreet kan als algemene regel gesteld
worden dat de aanstellende overheid optreedt als tuchtoverheid.
- Provinciegriffier, financieel beheerder en andere leden van het managementteam
Op grond van de artikelen 43, § 2, 7°, 80, 92 en 119 van het Provinciedecreet
komt de uitoefening van de tuchtrechtelijke bevoegdheid t.o.v. de provinciegriffier
of financieel beheerder uitsluitend toe aan de provincieraad. Ook
voor de andere leden van het managementteam treedt de provincieraad op
als tuchtoverheid (art. 92).
Het komt aan de deputatie niet toe deze ambtenaren enige tuchtstraf op te
leggen. Dit neemt uiteraard niet weg dat de deputatie de provincieraad kan
voorstellen aan vermelde personeelsleden een tuchtstraf op te leggen en
kan voorstellen dergelijk punt op de dagorde van de provincieraad in te
schrijven. Deze bevoegdheid van de deputatie verhindert echter niet dat ook
provincieraadsleden tegen deze ambtenaren een voorstel tot tuchtmaatregel
op de agenda van de provincieraad kunnen laten inschrijven.
Op grond van voormelde bepalingen is eveneens uitsluitend de provincieraad
bevoegd om de provinciegriffier en de financieel beheerder preventief te
schorsen.
Artikel 119, derde lid van het Provinciedecreet geeft de provincieraad evenwel
de mogelijkheid zijn tuchtbevoegdheid te laten uitoefenen door een
tuchtcommissie, opgericht binnen de provincieraad. Voor de samenstelling
van deze tuchtcommissie gelden dezelfde regels als voor de samenstelling
van de provincieraadscommissies (zie art. 39 Provinciedecreet).
- Administratief en technisch personeel
Op grond van de artikelen 102 en 119, tweede lid van het Provinciedecreet
kan de deputatie of in voorkomend geval de provinciegriffier deze personeelsleden
de tuchtstraffen opleggen.
De provinciegriffier treedt op als tuchtoverheid voor die personeelsleden
waarvan overeenkomstig artikel 102, tweede lid van het Provinciedecreet de
deputatie hem de bevoegdheid tot aanstelling heeft gedelegeerd. Dit betekent
dus dat de provinciegriffier als tuchtoverheid optreedt voor personeelsleden
die hij op grond van die delegatie heeft aangesteld, of waarvoor hij op

HOOFDSTUK 3
het ogenblik van het instellen van de tuchtprocedure delegatie heeft, zelfs
als die personeelsleden vroeger door de deputatie zijn aangesteld.
Deze bevoegdheidstoewijzing aan de deputatie of provinciegriffier impliceert
tevens dat de provincieraad niet kan optreden in de plaats van de deputatie
of de provinciegriffier, bij stilzitten van deze laatste of andersom. De provincieraad
kan dus niet, wanneer hij overtuigd is dat een door de deputatie of
provinciegriffier genomen tuchtmaatregel hetzij te licht, hetzij te zwaar is in
verhouding tot het gepleegde tuchtrechtelijk vergrijp, zijn beslissing in de
plaats stellen van deze van de deputatie of de provinciegriffier en bijgevolg
de betrokken ambtenaar een lichtere of zwaardere dan de aanvankelijk door
de deputatie of de provinciegriffier uitgesproken tuchtstraf opleggen. De
provincieraad kan evenmin op zijn beurt een ambtenaar aan wie reeds voor
een bepaald tuchtrechtelijk feit door de deputatie of de provinciegriffier een
tuchtstraf was opgelegd, een tuchtstraf opleggen, m.a.w. zijn tuchtstraf cumuleren
met deze van de deputatie of provinciegriffier kan niet.
Vermelde organen, de deputatie en provinciegriffier, zijn ook bevoegd om de
personeelsleden bij wijze van ordemaatregel een preventieve schorsing op
te leggen.
3° Tuchtstraffen
Artikel 116 van het Provinciedecreet stelt voor het provinciepersoneel limitatief
de volgende tuchtstraffen vast: de blaam, de inhouding van salaris, de
schorsing, het ontslag van ambtswege en de afzetting.
Deze tuchtstraffen kunnen, luidens artikel 115 van het Provinciedecreet,
aan de statutaire personeelsleden enkel worden opgelegd wegens tekortkomingen
in hun beroepsplicht, handelingen die de waardigheid van het
ambt in het gedrang brengen of inbreuk op de rechtspositieregeling.
De inhouding van salaris mag zes maanden salaris niet overschrijden en
ook niet meer bedragen dan twintig procent van het jaarlijks brutosalaris
(art. 117, § 1) terwijl de schorsing die voor ten hoogste zes maanden kan
uitgesproken worden zolang zij duurt verlies van salaris tot gevolg heeft
(art. 118, § 1). In beide gevallen garandeert de provincie, luidens respectievelijk
artikel 117, § 2 en 118, § 2, een nettosalaris dat gelijk is aan het leefloon.
Een beslissing waarbij een provincieoverheid een andere tuchtstraf oplegt
dan één van de vermelde tuchtstraffen is derhalve met machtsoverschrijding
genomen en vatbaar voor vernietiging door de toezichthoudende overheid of
de Raad van State.
Daarnaast kunnen personeelsleden op basis van de artikelen 127 en volgende
van het Provinciedecreet bij wijze van ordemaatregel ook preventief
Personeel
Deel VI
251

Art. 111
Deel VI
252
Personeel
HOOFDSTUK 3
geschorst worden wanneer zij strafrechtelijk of tuchtrechtelijk vervolgd worden
en hun aanwezigheid onverenigbaar is met het belang van de dienst.
Deze preventieve schorsing kan ten hoogste worden uitgesproken voor een
termijn van vier maanden; bij strafrechtelijke vervolging kan de preventieve
schorsing wel verlengd worden met periodes van ten hoogste vier maanden
en dit zolang de strafprocedure duurt.
De preventieve schorsing kan gepaard gaan met inhouding van salaris. De
inhouding van salaris mag evenwel niet meer dan de helft ervan bedragen.
De provincie garandeert steeds een nettosalaris dat gelijk is aan het bedrag
van het leefloon.
De tuchtprocedure wordt verder geregeld in het besluit van de Vlaamse regering
van 15 december 2006 houdende de vaststelling van de tuchtprocedure
voor het statutaire provinciepersoneel in uitvoering van art. 125, 132 en
139 van het Provinciedecreet.
4° Beroepsmogelijkheid
Het Provinciedecreet voorziet in artikel 133 en volgende in een beroepsmogelijkheid
tegen vermelde tuchtstraffen, alsook tegen een preventieve schorsing,
bij de door de Vlaamse regering opgerichte Beroepscommissie voor
tuchtzaken.
Deze Beroepscommissie is een bestuurlijk orgaan, en dus geen administratief
rechtscollege. Zij beschikt over een hervormingsrecht. De Beroepscommissie
neemt dus een nieuwe beslissing die in plaats komt van de beslissing
van de provinciale overheid, en kan in voorkomend geval de tuchtstraf
verminderen of verzwaren.
Het personeelslid moet het beroep instellen binnen de dertig dagen na ontvangst
van de beslissing van de tuchtoverheid. Behalve bij preventieve schorsing
is het beroep opschortend.
De Vlaamse regering bepaalt de nadere procedureregels in haar uitvoeringsbesluit
van 15 december 2006.
h evaluatie
De regels m.b.t. de evaluatie van het provinciepersoneel worden vastgelegd
door de provincieraad in de rechtspositieregeling.
Op grond van artikel 111 van het Provinciedecreet gebeurt de evaluatie van
de personeelsleden op ambtelijk niveau.
Er zijn daarbij drie uitzonderingen vast te stellen.
- De provinciegriffier, de financieel beheerder en de ombudsman worden
geëvalueerd door een bijzondere provincieraadscommissie, voorgezeten
door de voorzitter van de provincieraad. Voor de provinciegriffier en de financieel
beheerder gebeurt deze evaluatie op basis van een voorbereidend

HOOFDSTUK 3
rapport opgesteld door een externe commissie en op basis van een verslag
van de deputatie. Voor de ombudsman zijn dit extern rapport en verslag
niet vereist. De regels voor de evaluatie houden rekening met de specificiteit
en uiteraard met de decretale taakstelling van de functiehouders.
- Voor de gesubsidieerde personeelsleden van de gesubsidieerde onderwijsinstellingen
en centra voor leerlingenbegeleiding geldt een specifieke regeling
inzake evaluatie die is opgenomen in het eerder geciteerde Decreet
Rechtspositie personeelsleden gesubsidieerd onderwijs (27 maart 1991),
i.c. art. 47.
- Bepaalde personen met een korte tewerkstellingsduur kunnen van de toepassing
van de evaluatie uitgezonderd worden: jobstudenten en vervangers
voor een korte periode.
1° Procedure
De personeelsleden zijn tijdens hun loopbaan onderworpen aan de evaluatie,
vermeld in artikel 109 van het Provinciedecreet.
Met de evaluatieprocedure beoogt men een oordeel te vellen over de manier
waarop het personeelslid functioneert.
De personeelsleden worden geïnformeerd over alle aspecten van het evaluatiestelsel
en over de evaluatiecriteria die op hen van toepassing zijn. De
personeelsleden krijgen tussentijds feedback over hun manier van functioneren.
De provincieraad bepaalt de werkwijze voor die feedback. De provincieraad
stelt de duur van de evaluatieperiodes vast. Die is ten minste een
jaar en ten hoogste twee jaar.
Het personeelslid wordt geëvalueerd door ten minste één leidinggevende die
bij voorkeur de rechtstreekse leidinggevende is.
De provincieraad bepaalt aan welke voorwaarden een evaluator moet voldoen
om te kunnen evalueren. De provincieraad regelt de samenwerking
tussen de evaluatoren als er meer dan één evaluator is.
2° Gevolgen
Het evaluatieresultaat is gunstig of ongunstig.
De provincieraad kan het evaluatieresultaat gunstig verder opdelen in positieve
evaluatieresultaten en het evaluatieresultaat ongunstig verder opdelen
in negatieve evaluatieresultaten.
Mogelijke andere gevolgen aan positieve zijde zijn: de versnelling van de
functionele loopbaan, waarbij de schaalanciënniteit verhoogd wordt met een
bepaalde duur; loopbaanfaciliteiten, bijvoorbeeld een opleiding op kosten
van het bestuur; een functioneringstoelage of een managementtoelage.
Mogelijke andere gevolgen aan negatieve zijde zijn: de vertraging van de
functionele loopbaan door een blokkering voor een vooraf vastgestelde duur
Personeel
Deel VI
Art. 109
253

Art. 110
Deel VI
254
Personeel
HOOFDSTUK 3
van de schaalanciënniteit; een blokkering van de eerstvolgende periodieke
salarisverhoging voor een beperkte tijd; de herplaatsing; het ontslag.
De provincieraden bepalen zelf welke visie ze hanteren omtrent de evaluatie
en welke evaluatiecultuur ze tot stand willen brengen binnen hun organisatie.
Een ontslag is geen automatisme. De opname ervan in de eigen rechtspositieregeling
is een keuze van de provincieraad. De plaatselijke regeling kan
naast het ontslag ook het alternatief van herplaatsing bevatten.
De herplaatsing biedt dan de mogelijkheid om aan het personeelslid een
nieuwe kans te geven.
Uiteraard is het ontslag een ultieme maatregel waarnaar de overheid slechts
grijpt als ook intensievere functioneringsbegeleiding mislukt. Het Provinciedecreet
(art. 110) bepaalt bovendien dat, voor het zover komt, de provinciegriffier
in voorkomend geval ‘naar aanleiding van de evaluatie’ de passende
maatregelen neemt met het oog op het verbeteren van de wijze waarop het
personeelslid functioneert.
Er is dus altijd eerst een begeleidings- en opvolgingsfase van ten minste
zes maanden na de kennisgeving van het ongunstige evaluatieresultaat om
zijn prestaties te verbeteren of disfuncties weg te werken. Het ligt voor de
hand dat het personeelslid tijdens die periode degelijk begeleid wordt en dat
er duidelijke afspraken met het personeelslid gemaakt worden over de wijze
van functioneren. Na die periode wordt het personeelslid opnieuw geëvalueerd.
Pas als uit die evaluatie blijkt dat de prestaties van het personeelslid
manifest ontoereikend blijven, kan het ontslagen worden als het ontslag ten
minste voorzien is in de rechtspositieregeling van het provinciebestuur.
3° Het beroep
De provincieraad stelt een beroepsinstantie vast waarbij het personeelslid
beroep kan aantekenen. Het personeelslid kan beroep aantekenen tegen
zowel een ongunstige evaluatie als tegen een positieve evaluatie wanneer
het personeelslid de evaluatie niet positief genoeg vindt.
De provincieraad bepaalt de samenstelling van de beroepsinstantie. Leden
van de provincieraad en van het uitvoerend orgaan van het bestuur, evenals
de evaluator van het personeelslid dat beroep aantekent, mogen er geen
deel van uitmaken.
De beroepsinstantie onderzoekt het beroep en hoort de evaluator en het
personeelslid.
Het onderzoek resulteert in een gemotiveerd advies aan het hoofd van het
personeel tot bevestiging of tot aanpassing van de evaluatie en het evaluatieresultaat.
Het hoofd van het personeel beslist op basis van het advies of
hij de bestaande evaluatie en het evaluatieresultaat bevestigt of aanpast. Hij
brengt het personeelslid, de evaluator en de beroepsinstantie van zijn beslissing
op de hoogte.

4 FinAncieel beheer
HOOFDSTUK 4
De regels betreffende het financieel beheer van de provincie zijn voornamelijk
opgenomen in ‘Titel IV Planning en financieel beheer’ van het Provinciedecreet.
De Vlaamse regering moet nog één of meerdere besluiten
uitwerken voor de verdere uitvoering van deze titel.
In een overgangsfase, waarin slechts een (groot) gedeelte van het Provinciedecreet
in werking is (waaronder diverse artikels van Titel IV), zijn de budgettaire,
financiële en boekhoudkundige regels betreffende de provincies
eveneens nog vervat in de Provinciewet en het koninklijk besluit van 2 juni
1999 houdende de algemene regeling van de provinciale boekhouding (gewijzigd
wat de datum van inwerkingtreding van sommige artikelen betrof
door het koninklijk besluit van 9 oktober 2001).
Het Provinciedecreet vernieuwt het financieel instrumentarium van de provincies
grondig. Het decreet kiest voluit voor een strategische planning, responsabiliseert
het management via de introductie van het budgethouderschap
en legt een intern controlesysteem op aangevuld met een externe
audit. Het financieel beheer is door het Provinciedecreet toegekend aan de
deputatie, onverminderd echter de bevoegdheden van de provincieraad die
onder meer het meerjarenplan, het budget en de jaarrekening vaststelt. De
provinciegriffier staat, in overleg met het managementteam, in voor het
voorontwerp van onder andere de strategische nota van het meerjarenplan
en de beleidsnota van het budget. De financieel beheerder zorgt, ook weer
in overleg met het managementteam, voor de financiële nota’s van deze documenten.
Hij voert eveneens de boekhouding en maakt de jaarrekening op.
Het is de bedoeling dat er over enkele jaren een volledig vernieuwd financieel
systeem ingevoerd wordt dat gemeenschappelijk is voor de provincies,
de gemeenten en de OCMW’s. De streefdatum voor de veralgemeende invoering
is momenteel 1 januari 2014. Dit moet, samen met een aangepaste
externe audit, het sluitstuk worden van de vernieuwde beleids- en beheerscyclus,
opgebouwd op basis van doelstellingen en actieplannen.
In afwachting blijven de provincies werken met de nieuwe provinciale boekhouding,
die een samenvoeging is van een opgefriste budgettaire boekhouding
en een algemene boekhouding. De jaarrekening, bestaande uit een begrotingsrekening,
een balans en een resultatenrekening biedt de provincies
intussen niet enkel informatie over de kasontvangsten en de kasuitgaven
maar evenzeer over de evolutie van het patrimonium, het eigen vermogen
en de schulden. Het nieuw financieel stelsel dat de Vlaamse regering, op
Financieel beheer
Deel VI
255

Art. 142
Art. 143
Deel VI
256
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
basis van het Provinciedecreet, verder zal uitwerken, zou de provinciebesturen
moeten toelaten om in de toekomst een volwaardig financieel management
te voeren en om de boekhouding op te waarderen tot een beheers- en
beleidsinstrument. Duidelijke beleidsrapporten zouden meer efficiëntie en
effectiviteit moeten toelaten. Dit neemt niet weg dat de provinciebesturen nu
reeds nieuwe managementtechnieken kunnen aanwenden, zoals onder meer
liquiditeitsplanning, kostprijsberekening of investeringsanalyse.
A strAtegIsche meerjArenPlAnnIng
Het Provinciedecreet kiest voluit voor een strategische meerjarenplanning.
Het meerjarenplan bestaat uit een strategische en een financiële
nota.
In tegenstelling tot de vroegere praktijk bij veel (intermediaire en lokale)
openbare besturen vertrekt de financiële cyclus uitdrukkelijk niet vanuit het
jaarlijkse budget maar vanuit het meerjarenplan. Dat moet men opstellen bij
het begin van de legislatuur en moet men jaarlijks actualiseren. Het meerjarenplan
loopt van het tweede jaar dat volgt op de provincieraadsverkiezingen
tot en met het jaar na de daaropvolgende provincieraadsverkiezingen.
De strategische nota bevat de beleidsdoelstellingen en –opties, de financiële
nota verduidelijkt hoe men het financiële evenwicht handhaaft en geeft de
financiële consequenties van de beleidsopties weer. Het meerjarenplan moet
inzicht bieden in het voorgenomen beleid, de beoogde doelstellingen en de
financiële gevolgen hiervan. Het ontwerp van meerjarenplan wordt op zijn
minst 14 dagen voor de provincieraadszitting waarop het in openbare zitting
wordt besproken aan de raadsleden bezorgd.
In de overgangsperiode (tot 2013?) werken de provincies met een algemeen
beleidsprogramma dat minstens de belangrijkste beleidsplannen bevat (art.
66, § 2bis Provinciewet) en met een financieel meerjarenplan, dat verplicht
is door art. 16 van het decreet van 22 februari 1995 tot regeling van het
administratief toezicht op de provincies in het Vlaams Gewest. Deze documenten
vormen voorlopig, mutatis mutandis, de strategische en financiële
nota van het meerjarenplan.
Na inwerkingtreding van art. 143 past de provincieraad, indien nodig, jaarlijks
het meerjarenplan aan. Deze aanpassing gebeurt voor de beraadslaging
over het budget voor het volgende financiële boekjaar. De aanpassing in
het laatste jaar van de legislatuur is facultatief.

B ProVIncIeBuDget
a Begripsbepaling
1° Beleidsnota en financiële nota
HOOFDSTUK 4
De provincie maakt jaarlijks een budget op, bestaande uit een beleidsnota
en een financiële nota.
De beleidsnota concretiseert de (strategische) beleidsdoelstellingen uit het
meerjarenplan aan de hand van de kortetermijndoelstellingen die men in
het betrokken jaar wil realiseren. Het provinciebestuur moet m.a.w. aangeven
welke resultaten men met welke middelen wil bereiken.
De financiële nota is de financiële vertaling van de beleidsnota en bevat
minstens financiële plannen van de exploitatie (exploitatiebudget), van de
geldstromen (liquiditeitenbudget) en van de investeringen, hun financiering
en effect op de exploitatie (investeringsbudget). In een uitvoeringsbesluit zal
dit geconcretiseerd en eventueel verder aangevuld worden.
In een overgangsperiode fungeert de algemene beleidsnota zoals opgelegd
door art. 66, § 2 Provinciewet, mutatis mutandis, als beleidsnota zoals geregeld
door het Provinciedecreet (art. 146) en de vroegere begroting als financiële
nota van het budget (art. 147).
Een financiële nota zoals voorzien in het Provinciedecreet, die minstens het
exploitatie-, het investerings- en het liquiditeitenbudget bevat, zal pas in een
latere fase worden ingevoerd. Dit betekent niet dat er tijdens de overgangsperiode
nog niet met doelstellingen moet worden gewerkt, aangezien de beleidsnota
verplicht o.m. de beleidsdoelstellingen bevat.
Een overheidsbudget is een raming van de ontvangsten en de uitgaven van
een overheidsorgaan voor een toekomstige periode, normaal gesproken het
volgende dienstjaar. De kredieten moeten gekoppeld worden aan doelstellingen.
Het provinciale budget is een autorisatie-instrument, verder bouwend
op het meerjarenplan, waarbij de provincieraad (het wetgevend orgaan)
toestemming geeft aan de deputatie (het uitvoerend orgaan) om de
opgenomen uitgaven en ontvangsten te verrichten (mits naleving van de
wettelijke bepalingen). Het is een autorisatie voor een in de tijd beperkte
periode, met name één budgettair jaar. Het betreft een raming, een schatting
van de verwachte inkomsten en uitgaven, in tegenstelling tot de begrotingsrekening
die na het verstrijken van het budgettair jaar de werkelijke
ontvangsten en uitgaven weergeeft.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 145
Art. 147
257

Deel VI
258
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
Het provinciebudget vermeldt het resultaat van de budgetten van de gewone
provinciebedrijven en de intern verzelfstandigde agentschappen evenals de
stand van de algemene fondsen en van de fondsen met een bijzondere bestemming.
Door deze laatste verplichting (opgelegd door het tweede lid van
art. 5 van het K.B. van 2/6/1999) blijft er toch nog een link bestaan met de
vroegere begroting voor orde.
2° Kenmerken budget
Inzake het budget zijn een aantal kenmerken van belang: de eenjarigheid of
annaliteit, de universaliteit, de specialiteit, de openbaarheid, het evenwicht
en de eenheid.
De annaliteit of eenjarigheid houdt in dat er jaarlijks een budget wordt opgemaakt. Het
budgettair jaar begint op 1 januari en eindigt op 31 december. De bij het sluiten van het
budgettair jaar beschikbaar blijvende kredieten of kredietgedeelten vervallen in beginsel.
Hierop bestaan uitzonderingen.
Met de universaliteit bedoelt men dat het budget de precieze raming omvat van alle ontvangsten
en alle uitgaven die in de loop van het budgettair jaar door de provincie worden
verricht. Alle ontvangsten en uitgaven moeten voor het volle bedrag of het brutobedrag
worden opgenomen in het budget. Compensatie tussen ontvangsten en uitgaven is niet
toegelaten.
Voorbeeld: beleggingsintresten onderworpen aan de roerende voorheffing: de bruto-intrest
wordt geboekt als ontvangst, de roerende voorheffing als uitgave.
De specialiteit heeft tot gevolg dat het budget wordt ingedeeld in artikels die elk bestemd
zijn voor het door het budget vooropgesteld doel. De artikels zijn opgebouwd volgens de
functioneel-economische codes. Voor alle uitgavenkredieten wordt het bedrag van de erop
toegelaten uitgaven door de provincieraad vastgesteld. Kredieten mogen niet overschreden
worden. Geen betaling kan gebeuren zonder een passend uitgavenkrediet. De uitgavenkredieten
zijn beperkt, met uitzondering van de kredieten voor ambtshalve uitgaven. Er mogen
geen overschrijvingen tussen kredieten plaatsvinden. Er zijn wel budgetwijzigingen en interne
kredietaanpassingen mogelijk.
Het budget is een openbaar document. Dit uit zich onder andere door de publieke bespreking
en stemming in de provincieraad, door de publicatie in het blad van de provincie (het
bestuursmemoriaal) en door de neerlegging in de archieven van de federale wetgevende
kamers.
De ontvangsten moeten volstaan om de uitgaven te dekken. Zowel de gewone als de buitengewone
dienst moeten in evenwicht zijn. Financiering van buitengewone uitgaven gebeurt
met buitengewone ontvangsten. Buitengewone uitgaven mogen gefinancierd worden
met gewone ontvangsten, mits overboeking van de gewone uitgaven naar de buitengewone
ontvangsten. Er kan tevens een beroep gedaan worden op gewone en buitengewone reservefondsen.

HOOFDSTUK 4
De eenheid houdt in dat het budget (beleids- en financiële nota) samen met de bijlagen
één enkel document vormt. Het budget dient een globaal overzicht te bieden van de ontvangsten
en de uitgaven.
b Procedure opmaak budget
1° Voorbereiding
De provinciegriffier zorgt in overleg met het managementteam voor het opstellen
van de voorontwerpen van de strategische nota van het meerjarenplan
en de herziening ervan, de beleidsnota van het budget en de verklarende
nota van een budgetwijziging en een interne kredietaanpassing.
De financieel beheerder staat onder de functionele leiding van de provinciegriffier
in voor het opstellen, in overleg met het managementteam, van de
voorontwerpen van de financiële nota van het meerjarenplan en van de jaarlijkse
herziening ervan, van de financiële nota van het jaarlijkse budget en
van de budgetwijzigingen en van de interne kredietaanpassingen.
2° Advies Rekenhof
Het Rekenhof heeft als taak een advies uit te brengen over het ontwerp van
het budget en het meerjarenplan. Het Rekenhof oordeelt dat het over dezelfde
termijn moet kunnen beschikken als vroeger de provincieontvanger
voor zijn advies, namelijk 15 dagen. Deze termijn is niet wettelijk vastgelegd.
Het Rekenhof is van mening dat de bepalingen betreffende hun advies eveneens
van toepassing zijn op de budgetten van de (uitdovende) gewone provinciebedrijven
en de intern verzelfstandigde agentschappen. Het ontbreken
van rechtspersoonlijkheid maakt immers dat de ontvangsten en uitgaven
van die bedrijven mee in rekening dienen gebracht te worden bij de vaststelling
van het financieel evenwicht van het algemene provinciebudget. Krachtens
artikel 5 van het KB van 2 juni 1999 resulteert dit in het inschrijven van
een dotatie aan het gewoon provinciebedrijf, in geval van negatief bedrijfsresultaat,
of een ontvangst, in geval van bedrijfswinst, in het provinciebudget.
Het oorspronkelijke art. 15 van het KB inzake de nieuwe provincieboekhouding
stelde dat de budgetwijzigingen onderworpen waren aan dezelfde procedures
als het budget. Na de vervanging van dit artikel is er niet langer
een voldoende rechtsgrond voor een verplicht advies van het Rekenhof bij
elke budgetwijziging. Dit verhindert niet dat het Rekenhof hoe dan ook in
het kader van zijn externe audit ad-hocopmerkingen bij een budgetwijziging
kan leveren. Er wijzigt evenmin iets aan het verplichte advies van het Rekenhof
bij het meerjarenplan en het initiële budget.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 84
Art. 89
Art. 66, § 2
Prov. W.
259

Art. 144
Art. 148
Deel VI
260
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
3° Behandeling in de provincieraad
De provincieraad stemt het budget ten laatste op 31 oktober van het jaar
voorafgaand aan het budgettair jaar (art. 66, § 4 Provinciewet). Door de opheffing
van het goedkeuringstoezicht lijkt het toekomstgericht weinig opportuun
om aan de datum van 31 oktober vast te houden. Indien de provincieraad
het budget voor het volgende dienstjaar stemt op 31 december is die
immers, gezien het algemeen toezicht, uitvoerbaar vanaf 1 januari van het
budgettair jaar. Het is belangrijk om aan te stippen dat de Provinciewet geen
sanctie voorziet indien het budget later wordt gestemd dan op 31 oktober.
Bovendien is in het Provinciedecreet niet langer sprake van oktober van het
voorafgaande jaar, zoals in de Provinciewet. Het Provinciedecreet stelt dat
het budget in de toekomst door de provincieraad in openbare zitting wordt
vastgesteld voor het begin van het financieel boekjaar. Het budget is gebaseerd
op het meerjarenplan. Er is een afwijking voorzien voor het eerste
(volledige) jaar van de legislatuur. Dan kan de provincieraad het budget vaststellen
in het eerste kwartaal van dat boekjaar en hoeft het budget niet te
passen in het meerjarenplan. De provincieraad stemt over het budget in zijn
geheel, maar elk raadslid kan de afzonderlijke stemming eisen over één of
meer onderdelen die hij aanwijst.
De budgetdocumenten worden aan ieder provincieraadslid bezorgd ten minste
zeven vrije dagen voor de dag van de vergadering waarop ze zullen worden
besproken (art. 66, § 2 Provinciewet). Artikel 144 van het Provinciedecreet
voorziet echter een termijn van op zijn minst veertien dagen.
Het budget wordt altijd in openbare zitting besproken. Hier kan niet worden
van afgeweken. De budgetten moeten binnen een maand na hun goedkeuring
in het Provincieblad worden opgenomen en in het archief van beide federale
wetgevende Kamers neergelegd worden. Het advies van het Rekenhof
en de algemene beleidsnota worden eveneens bekendgemaakt in het Bestuursmemoriaal.
c Voorlopige twaalfden
Tot het budget van de provincie is vastgesteld, kan de provincie enkel beschikken
over voorlopige kredieten onder de voorwaarden en binnen de
grenzen die de Vlaamse regering bepaalt.
Dit geldt zowel ingeval de provincieraad het budget niet vaststelt voor het
begin van het boekjaar als wanneer in het eerste jaar van de legislatuur het
budget pas in het eerste kwartaal van het boekjaar wordt vastgesteld.

HOOFDSTUK 4
Wellicht zal de Vlaamse regering in navolging van artikel 9 van het besluit
van de Vlaamse regering van 17 december 1997 betreffende de boekhouding
en de administratieve organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk
welzijn het aantal voorlopige twaalfden beperken (maximaal drie
twaalfden?) om de besturen aan te sporen tijdig te plannen. Er werd echter
voor geopteerd om dit niet decretaal aan banden te leggen om snelle bijsturing
van de regelgeving mogelijk te maken.
In afwachting van nadere regels uitgaande van de Vlaamse regering worden
de voorlopige twaalfden geregeld door het KB van 2 juni 1999. De voorlopige
kredieten mogen per verlopen of begonnen maand niet meer bedragen dan
één twaalfde van het krediet van het vorige dienstjaar. Voorlopige twaalfden
kunnen alleen gebruikt worden om de verplichte uitgaven van de gewone
dienst (geen buitengewone uitgaven, geen overdrachten) te betalen en niet
voor nieuwe uitgaven. De beperking van de voorlopige kredieten tot één
twaalfde per verstreken of begonnen maand geldt evenwel niet voor de uitgaven
voor het bezoldigen van het personeel, voor het betalen van verzekeringspremies
en van belastingen. Deze afwijking is vooral van belang voor
de verzekeringspremies, aangezien in het begin van het dienstjaar soms
reeds aanzienlijke facturen ter betaling worden ingediend. Deze facturen
kunnen dus volledig betaald worden.
Als de Vlaamse regering overgaat tot de schorsing (of vernietiging) van het
provinciebudget geldt de regeling zoals bepaald in artikel 14 van het KB van
2 juni 1999, en beschikt de provincie automatisch over voorlopige twaalfden.
Die voorlopige twaalfden moeten dus niet apart door de provincieraad worden
vastgesteld en zijn gebaseerd op de kredieten van het vorige dienstjaar
tot zolang de provincieraad het geschorste budget niet opnieuw heeft vastgesteld.
Na de hervaststelling van het budget door de provincieraad en tot de definitieve
vaststelling van het budget door de Vlaamse regering worden de automatische
voorlopige twaalfden berekend op basis van de kredieten van het
lopende dienstjaar of, indien het kleiner is, van het budgettair krediet van
het vorige dienstjaar.
Wanneer de schorsing slechts een bepaald onderdeel of één of een beperkt
aantal artikelen van het budget betreft, heeft die regeling uiteraard alleen
op het geschorste deel of de geschorste artikelen betrekking. De rest van
het budget is onverkort uitvoerbaar.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 14 KB
261

Art. 150
Art. 151
Deel VI
262
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
d Budgetwijzigingen en interne kredietaanpassingen
1° Budgetwijzigingen
Budgetwijzigingen zijn kredietaanpassingen die niet door middel van een
interne kredietaanpassing kunnen. De budgetwijzigingen (de cijfers en
een verklarende nota) worden in openbare zitting vastgesteld door de
provincieraad.
In de loop van het dienstjaar kan het nodig zijn bepaalde kredieten te verhogen
of te verminderen of nieuwe kredieten te voorzien of bestaande kredieten
te schrappen. Dit kan door een budgetwijziging. Voor dergelijke wijzigingen,
die in de regel eenvoudiger zullen zijn dan het budget, gelden de gewone
termijnen: ze worden uiterlijk samen met de agenda voor de vergadering
waarop ze worden besproken aan de raadsleden bezorgd.
2° Interne kredietaanpassingen
Over interne kredietaanpassingen zoals die gedefinieerd zijn door de
Vlaamse regering, beslist de deputatie.
De Vlaamse regering bepaalt, binnen de definitie, in een uitvoeringsbesluit
de nadere voorwaarden waaronder de deputatie over de interne kredietaanpassingen
kan beslissen. De deputatie brengt alle betrokkenen onverwijld
op de hoogte, dit zijn de provincieraad, de financieel beheerder, de betrokken
budgethouders en in beginsel ook het Rekenhof. De Vlaamse regering
heeft de interne kredietaanpassingen vrij ruim vastgelegd, dit betekent dat
er in de toekomst vermoedelijk minder echte budgetwijzigingen zullen vereist
zijn.
Een interne kredietaanpassing van de gewone dienst is een aanpassing aan
de kredieten van de gewone dienst waarbij het totaal van de uitgaven- of
ontvangstenkredieten van de artikelen met dezelfde eerste twee cijfers van
de functionele code niet wijzigt.
Een interne kredietaanpassing van de buitengewone dienst is een aanpassing
aan de kredieten van de buitengewone dienst waarbij het totaal van de
uitgaven- of ontvangstenkredieten van de artikelen met dezelfde eerste twee
cijfers van de functionele code niet wijzigt, en voor zover één van de volgende
voorwaarden is vervuld:
- de kredieten kunnen maar verschoven worden voor zover de provincieraad
daartoe vooraf beslist heeft en binnen de aangegeven perken. De provincieraad
moet dus vooraf een principiële beslissing nemen waarin ze grenzen
kan vastleggen;

HOOFDSTUK 4
- enkel de kredieten die overblijven nadat alle erop voorziene projecten volledig
zijn aangerekend, kunnen verschoven worden.
De deputatie brengt de provincieraad, de financieel beheerder en de betrokken
budgethouders onverwijld op de hoogte.
3° Kredietgrens
Voor de verplichte uitgaven van de gewone dienst geldt de beperking van
de uitgavenkredieten voor het geheel van de kredieten die dezelfde functionele
en economische code dragen, beperkt tot de eerste drie cijfers
wat de functionele code betreft en beperkt tot de eerste twee cijfers wat
de economische code betreft (art. 10, lid 3 KB).
Dit houdt in dat er binnen de personeels- en werkingsuitgaven en de schulduitgaven
van de gewone dienst in aanzienlijke mate met de kredieten kan
geschoven worden, zonder evenwel de globale kredietgrens te mogen overschrijden.
Het betreft hier een soort van enveloppesysteem. Dit systeem is
nog iets soepeler dan wat sinds 1995 geldt voor de gemeenten (eerste drie
cijfers voor functionele en economische code), maar daartegenover staat dat
dergelijke wijzigingen aan de provincieraad ter kennis moeten worden gebracht.
Te verwachten valt dat dit stelsel op termijn enigszins aan belang zal
inboeten, door de ruime mogelijkheden tot interne kredietaanpassingen
waarover de deputatie voortaan beschikt.
e Inhoud van het budget
1° Instrumentarium
Het geraamde begrotingsresultaat dat op het budget is gebracht (overzichtstabel
vooraan in de financiële nota van het budget), wordt vervangen door
het begrotingsresultaat van de begrotingsrekening van het voorgaande
dienstjaar, afgesloten door de provincieraad. De inbreng gebeurt door een
budgetwijziging (art. 9, lid 2 KB). Wanneer die wijziging van die aard is dat ze
een tekort veroorzaakt, is de provincieraad ertoe verplicht de passende
maatregelen te nemen om het begrotingsevenwicht te herstellen (art. 9, lid
3 KB).
De inbreng van het begrotingsresultaat van de begrotingsrekening in het
budget veronderstelt dat dit resultaat een zo correct mogelijk beeld biedt
van de financiële toestand van de provincie, door het stelselmatig boeken
van vastgestelde rechten (ontvangsten) en het realistisch vastleggen van uitgaven.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 10 KB
Art. 9 KB
263

Art. 1, 1° KB
Art. 1, 2° KB
Deel VI
264
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
De indeling van ontvangsten en uitgaven in verrichtingen van de gewone en
buitengewone dienst is nog steeds belangrijk. Artikel 1, 1° van het KB somt
op wanneer een uitgave (een ontvangst) op de gewone dienst van het provinciebudget
dient te worden aangerekend: elke uitgave (ontvangst) die per financieel
dienstjaar voorkomt (= periodiek, courant) die de provincie een regelmatige
werking (regelmatige inkomsten) waarborgt met inbegrip van de
periodieke aflossing van schuld. De gewone dienst sluit aan bij het exploitatiebudget,
wat een financieel plan is van de exploitatie van de provincie.
Artikel 1, 2° KB omschrijft wanneer een uitgave (een ontvangst) op de buitengewone
dienst van het budget dient te worden aangerekend: elke uitgave
(ontvangst) die rechtstreeks en op duurzame wijze invloed heeft op de omvang,
de waarde, de instandhouding van het patrimonium van de provincie
(uitgezonderd de normale onderhoudswerken), alsook de deelnemingen en
de beleggingen op meer dan één jaar en de vervroegde terugbetalingen van
de schuld.
De buitengewone dienst sluit aan bij het toekomstige investeringsbudget.
Het investeringsbudget is een financieel plan van de uitgaven en ontvangsten,
en van de kosten en opbrengsten die verbonden zijn aan de aanschaf,
het gebruik en de vervreemding van duurzame middelen.
Een investeringsbudget zal bestaan uit een of meer investeringsenveloppes.
Als een investeringsenveloppe eenmaal in het budget werd goedgekeurd,
blijft ze drie jaar geldig als de investering nog niet in uitvoering is. Het betreft
hier een afwijking op de annaliteit. Als de investering eenmaal in uitvoering
is, blijft het budget geldig tot en met 31 december van het financiële
boekjaar na het jaar waarin de investering definitief opgeleverd wordt. Verlenging
van die termijnen is mogelijk voor zover de provincieraad die verlenging
goedkeurt.
In de praktijk zal het onderscheid tussen gewone en buitengewone dienst
niet altijd even duidelijk zijn en moeten de definities met enige omzichtigheid
gehanteerd worden. Zo zullen de receptiekosten voor de blijde intrede
van een nieuwe prinses eenmalig zijn, maar toch op de gewone dienst thuishoren.
De uitgaven voor een beperkt herstel van een dak van een gebouw
zullen doorgaans op de gewone dienst verrekend worden, de aanleg van een
volledig nieuw dak op de buitengewone dienst.
Het tweede lid van het bewuste artikel voorziet bovendien in een belangrijke
uitzondering op de algemene regel. Het stelt dat uitgaven van minimaal belang,
die normaal op de buitengewone begroting aangerekend worden, en
die elk afzonderlijk niet meer dan 500 euro bedragen, op de gewone begroting
als werkingskosten mogen worden aangerekend.

HOOFDSTUK 4
Zowel de gewone als de buitengewone dienst moeten in evenwicht zijn. Buitengewone
uitgaven mogen echter gefinancierd worden met leningen, evenals
met gewone middelen via overboeking van de gewone dienst. Een overboeking
van de buitengewone naar de gewone dienst mag echter niet.
Uitgaven kunnen verplicht zijn ten gevolge van een wet (bv. de wet van
21 juni 2002 betreffende de instellingen voor niet-confessionele morele
dienstverlening) of een decreet (bv. het decreet van 7 mei 2004 betreffende
de erkende erediensten), een overeenkomst of een uitspraak van de rechter.
Voor verplichte uitgaven moet er een krediet op het budget zijn ingeschreven
of overgedragen (art. 1, 4° KB 2 juni 1999).
De expliciete opsomming van verplichte uitgaven is geschrapt in artikel 147
van het Provinciedecreet, maar dit verandert uiteraard niets aan de financieringsverplichtingen
voor de provincies. Niet-verplichte uitgaven, zoals
toelagen en investeringen, zijn het gevolg van een vrije beslissing van de
provinciale overheden.
De verplichte en de niet-verplichte uitgaven worden in afzonderlijke artikels
opgenomen (art. 11 KB 2 juni 1999). Het onderscheid tussen verplichte en
niet-verplichte uitgaven heeft onder meer gevolgen voor het gebruik van
voorlopige twaalfden en voor de kredietgrens vastgelegd door art. 10 KB.
2° Soorten ontvangsten
Welke ontvangsten hebben de provincies? De inkomsten van de provinciebesturen
zijn divers. De provincies verwerven onder meer inkomsten van
de provinciale diensten of instellingen, bv. inschrijvingsgelden voor de
scholen, inkomgelden voor de domeinen en musea. Verder zijn er eveneens
ontvangsten van het provinciaal patrimonium, bv. sommen verschuldigd
door huurders en pachters. Belangrijke ontvangsten zijn uiteraard de
belastingen (zie verder onder E.) en tal van subsidies. Het Provinciefonds
wordt toegelicht onder F.
De provincies verwerven ook beleggingsintresten. De deputatie ziet erop toe
dat de provincie over voldoende liquiditeiten beschikt om op elk ogenblik de
verbintenissen van het bestuur te kunnen voldoen en zijn uitgaven te kunnen
betalen. De beschikbare gelden moeten belegd worden bij financiële instellingen
erkend door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen ‘via
plaatsingen waarbij minstens het kapitaal gewaarborgd is’ (art. 31 KB 2 juni
1999; zie ook art. 113, 1e lid Provinciewet).
De beschikbare liquiditeiten (niet noodzakelijk om de betalingen op de vervaldag
te voldoen) worden door de financieel beheerder belegd via plaatsin-
Financieel beheer
Deel VI
Art. 29 KB
265

Deel VI
266
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
gen met een kapitaalsgarantie. Het betreft hier uitsluitend de beleggingen
op korte termijn, ‘à moins d’un an’ (art. 33 KB 2 juni 1999; deze toevoeging
is in de Nederlandse tekst per vergissing weggevallen), die passen in het
gewone thesauriebeheer. Ingevolge artikel 57, § 3, 12° van het Provinciedecreet
is de deputatie bevoegd voor de belegging van kapitalen voor langer
dan een volledig jaar of meer dan twaalf maanden.
De buitengewone uitgaven worden gefinancierd door buitengewone toelagen,
verkopen van patrimonium (bv. gronden), overboekingen en vooral leningen.
De deputatie is bevoegd voor het aangaan (het gunnen) van de leningen. Uiteraard
moet hierbij de wetgeving op de overheidsopdrachten worden nageleefd.
Het opnemen van het leningsbedrag behoort tot de bevoegdheid van
de financieel beheerder in het kader van zijn thesauriebeheer. Hieronder
ressorteert eveneens het aangaan van kaskredieten en vaste termijnkredieten
op ten hoogste één jaar. Herschikkingen van leningen waardoor de aflossingstermijn
toeneemt is een voorbehouden bevoegdheid van de provincieraad.
Leningsherschikkingen waardoor de aflossingstermijn afneemt of gelijk
blijft, is een toegewezen bevoegdheid van de deputatie. Deze bevoegdheid
kan worden gedelegeerd.
In het kader van een actief beheer van de schuldportefeuille streeft men
naar een evenwicht tussen enerzijds het renterisico (gevoeligheid van de
schuld ten aanzien van rentefluctuaties) en anderzijds de interestlast (hoe
kleiner de renterisico’s, hoe hoger de te betalen interestvoet). Bij dit streven
moet men rekening houden met de bestaande structuur van de schuldportefeuille
van het provinciebestuur en de huidige en toekomstige renteomgeving.
Vanaf het budgetjaar 2002 worden de leningen gegroepeerd op de
functie 010 ‘Openbare schuld’. Dit vereenvoudigt het schuldbeheer aanzienlijk.
3° Soorten uitgaven
De belangrijkste uitgaven zijn de personeelsuitgaven (met inbegrip van de
weddes van het gesubsidieerd onderwijzend personeel), de diverse soorten
werkingsuitgaven, de overdrachten (onder meer toelagen in de culturele,
sociale, toeristische, economische of milieusector), de intresten en
de aflossingen van de leningen. De investeringen zijn veruit de belangrijkste
buitengewone uitgaven.
Bij de interpretatie van de grootte en de verdeling van de uitgaven dient men
rekening te houden met de eigenheid van elke provincie. Zo zal de aanwezigheid
van een uitgebreid onderwijsnet gevolgen hebben voor het uitgavenpatroon.
Ook kunnen er zich significante verschillen voordoen, veroorzaakt

HOOFDSTUK 4
door de organisatievorm van bijv. het onderwijs, een museum, een provinciaal
domein: door de provincie zelf vanuit het provinciale budget of door een
IVA, door een gewoon provinciebedrijf (tijdens de overgangsperiode) of door
een APB.
c BuDgethouDerschAP en uItVoerIng VAn het
BuDget
a Begripsbepaling
Het budgethouderschap betreft het beheer van een taakstellend budget,
met andere woorden: de bevoegdheid om door het hanteren van kredieten
welomschreven activiteiten uit te voeren en de vastgelegde doelstellingen
na te streven.
Budgethouderschap brengt dus een verantwoordelijkheid mee voor degene
aan wie het beheer van het taakstellend budget is toegekend. Dit veronderstelt
voorafgaandelijk duidelijke en ondubbelzinnige afspraken tussen de delegatiegever
en de gedelegeerde. Deze beheersafspraak bevat een beschrijving
van de operationele autonomie die aan de budgethouder wordt toegekend.
Het begrip budgethouderschap is oorspronkelijk afkomstig uit de
nieuwe OCMW-boekhouding.
Het budgethouderschap komt toe aan de deputatie. De deputatie is de
hoofdbudgethouder en is dus residuair bevoegd. Zij kan het budgethouderschap
voor aangelegenheden van dagelijks bestuur toekennen aan de provinciegriffier,
die verantwoordelijk is voor de uitvoering ervan. De provincieraad
bepaalt, op voorstel van de deputatie, wat onder dagelijks bestuur (in
beginsel beheersdaden die het provinciebestuur normaal niet jaaroverschrijdend
binden, incl. kleine investeringen) precies wordt begrepen.
De provinciegriffier kan deze bevoegdheid subdelegeren aan andere personeelsleden.
Hij houdt daarbij rekening met het organogram van de provinciale
diensten. De betrokken personeelsleden kunnen de aan hen gedelegeerde
bevoegdheid niet weigeren als hun functieomschrijving erin voorziet. Zij
zijn persoonlijk verantwoordelijk.
Onder de voorwaarden die door de provincieraad vastgesteld worden en na
advies van de provinciegriffier kan de deputatie het budgethouderschap met
betrekking tot bepaalde budgetten betreffende activiteitencentra of projecten
delegeren aan bepaalde personeelsleden van de provincie. Het kan in dit geval
ook aangelegenheden betreffen die het dagelijks bestuur te boven gaan.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 154
Art. 155
267

Deel VI
268
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
De deputatie houdt daarbij rekening met het organogram van de provinciale
diensten. De betrokken personeelsleden kunnen de aan hen gedelegeerde
bevoegdheid niet weigeren als hun functieomschrijving erin voorziet en zijn
persoonlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het budgethouderschap.
Naast het gedelegeerd budgethouderschap is er ook een decretaal budgethouderschap.
Zo zijn, behalve vanzelfsprekend de deputatie als hoofdbudgethouder,
ook de provincieraad, de provinciegriffier en de financieel beheerder
ten gevolge van hun bevoegdheden decretale budgethouders, zonder
dat dit nog een beslissing van een orgaan van het provinciebestuur
vereist. Voorbeelden zijn onder meer voorbehouden bevoegdheden van de
provincieraad die de besteding van budgettaire kredieten met zich meebrengen
zoals de aankoop van onroerende goederen, en verder het aanstellen
en ontslaan van personeel, het dagelijks personeelsbeheer en het debiteurenbeheer.
b De uitvoering van het budget
1° Ontvangsten
De budgethouder is verantwoordelijk voor de facturatie van de te ontvangen
bedragen van het aan hem toevertrouwde budget. Deze facturatie
doet een invorderingsrecht ontstaan. De budgethouder is de primaire ordonnateur
van de ontvangsten, waar dit voorheen de deputatie was die
zich kon laten bijstaan door ambtenaren die als secundaire ordonnateurs
optraden.
Een invorderingsrecht is, ingevolge art. 1, 11° van het KB van 2 juni 1999,
elk bedrag dat met zekerheid door een derde tijdens een bepaald financieel
boekjaar aan het provinciebestuur verschuldigd is. Het vastgesteld recht is
het invorderingsrecht dat geboekt is.
In elke provinciale dienst of instelling waar rechten ontstaan, is de budgethouder
verantwoordelijk voor de boeking van de invorderingsrechten in het
register van de vastgestelde rechten. De financieel beheerder staat in voor
de invordering van de ontvangsten. Ingevolge het Provinciedecreet kan hij
ook een dwangbevel, geviseerd en uitvoerbaar verklaard door de deputatie,
laten betekenen bij gerechtsdeurwaardersexploot voor onbetwiste en opeisbare
niet-fiscale schuldvorderingen (artikel 90 Provinciedecreet). Dat exploot
stuit de verjaring. Een bevel kan alleen worden geviseerd als de schuld opeisbaar,
vaststaand en zeker is. Voorafgaandelijk moet een aangetekende
brief worden verstuurd. Schulden van een publieke rechtspersoon kan men
niet invorderen via een dwangbevel. Deze regeling kan men evenmin gebrui-

HOOFDSTUK 4
ken in geval van toepassing van de wet van 14 november 1983 betreffende
de controle op de toekenning en op de aanwending van sommige toelagen,
die een eigen procedure voorziet.
De controle op de regelmatigheid van de ontvangsten wordt bij voorkeur geregeld
in het intern controlesysteem.
In een aantal gevallen zal de financieel beheerder het vastgesteld recht niet
kunnen innen. Art. 43, § 8 van het KB voorziet de volgende mogelijkheden
om het vastgesteld recht in die gevallen correct te verwerken:
- als onverhaalbare post: de ontheffingen, vrijstellingen en verminderingen
die bij gemotiveerde beslissing zijn toegestaan door de provincieraad;
- als oninbaar: de gevallen van onvermogendheid, na een gemotiveerde beslissing
van de deputatie;
- als correctie: de materiële vergissingen. Dit kan de financieel beheerder
zelf.
De specifieke bepalingen ter zake betreffende de provinciale belastingen komen
aan bod onder punt 5.
2° Uitgaven
- Bevoegdheden budgethouder
De budgethouder (de primaire verantwoordelijke) speelt een cruciale rol
in de uitgavencyclus. Hij gaat de verbintenissen aan in overeenstemming
met het hem toevertrouwde budget.
De budgethouder moet dus over voldoende kredieten beschikken, vastgesteld
in een beheersbudget. De budgethouder die in strijd hiermee zonder
goedgekeurd of voorlopig krediet verbintenissen heeft gesloten, is hiervoor
in beginsel persoonlijk verantwoordelijk (art. 152). Dit geldt zowel voor personeelsleden
als mandatarissen. Het betreft hier een moderne invulling van
het kenmerk van de specialiteit van het budget.
In artikel 156 van het Provinciedecreet is echter een versoepeling op dit
principe ingevoerd, dat evenwel niet onbetwist is. Bij het vaststellen van de
voorwaarden en de gunningswijze, kan de provincieraad of de deputatie immers
bepalen dat indien een opdracht van aanneming van werken, leveringen
of diensten waarvoor de raming paste binnen het voorziene budget, bij
raadpleging van de mededinging het voorziene budget blijkt te overschrijden,
de opdracht kan toegewezen worden mits de deputatie beslist de noodzakelijke
verhoging van het betrokken krediet ter goedkeuring voor te leg-
Financieel beheer
Deel VI
Art. 156
269

Deel VI
270
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
gen aan de provincieraad bij de eerstvolgende budgetwijziging in het lopende
financiële boekjaar.
Het spreekt dat men de nodige omzichtigheid zal moeten aan de dag leggen
om misbruiken te voorkomen. Vermeldenswaard in dit verband is dat het
visum van de financieel beheerder, strikt gezien, pas vereist is bij de betekening
van de opdracht, moment waarop de verbintenis ontstaat. Op dat moment
zal er dus een wettigheids- en regelmatigheidscontrole, inclusief een
kredietcontrole, plaatsvinden.
Tevens is in artikel 153 van het Provinciedecreet een uitzonderingsregeling
voorzien voor dwingende en onvoorziene omstandigheden (bv. ten gevolge
van brand of overstroming). De provincieraad kan zonder voorafgaande budgetwijziging
over dergelijke uitgaven beslissen. De bevoegdheid om over de
uitgaven te beslissen, houdt de bevoegdheid in tot het vaststellen van de
voorwaarden en de gunningswijze van overheidsopdrachten, het voeren van
de gunningprocedure, de gunning en de uitvoering van de overheidsopdrachten.
Indien het geringste uitstel onbetwistbare schade zou veroorzaken kan
de deputatie zelfs op eigen verantwoordelijkheid in de uitgave voorzien. Een
soortgelijke regeling bestond reeds in de gemeenten, op basis van artikel
249 van de nieuwe Gemeentewet.
Het hersteldecreet tot wijziging van het Provinciedecreet heeft de bevoegdheden
van de budgethouder trouwens uitgebreid. In voorkomend geval binnen
de perken van de delegatie, bepaalt hij de wijze van gunnen met betrekking
tot de overheidsopdrachten en stelt de voorwaarden ervan vast,
behalve in de gevallen dat de opdracht niet behoort tot het dagelijks bestuur
en niet nominatief in het budget is opgenomen (bevoegdheid provincieraad).
Verder voert hij de opdracht uit, wijst de opdracht toe en keurt de
te betalen bedragen (facturen, lonen …) goed overeenkomstig het aan hem
toevertrouwde budget.
Bevoegdheden die op basis van artikel 43, § 2, en artikel 58 uitsluitend zijn
voorbehouden aan de provincieraad of de deputatie kunnen echter niet gedelegeerd
worden in het kader van het budgethouderschap. Tevens moet de
budgethouder bij de uitoefening van zijn bevoegdheden vanzelfsprekend rekening
houden met de wetgeving overheidsopdrachten. Afwijkingen van essentiële
bepalingen en voorwaarden van een overheidsopdracht vereisen
een gemotiveerde beslissing van de aanbestedende overheid, dit wil zeggen
van het orgaan dat het bestek en de voorwaarden van de opdracht heeft
goedgekeurd. Voor essentiële wijzigingen zal de budgethouder in bepaalde
gevallen dus over een beslissing van de provincieraad moeten beschikken.
De provincieraad en de deputatie kunnen wel, indien zij budgethouder zijn,
onder hun voorwaarden de goedkeuring van de te betalen bedragen (bv. lonen)
toevertrouwen aan de provinciegriffier. De provinciegriffier kan deze
bevoegdheid niet verder delegeren. Dit betekent dat in het geval dat de de-

HOOFDSTUK 4
putatie budgethouder is er via deze afwijking vermeden wordt dat het college
speciaal zou moeten samenkomen om bepaalde te betalen uitgaven goed
te keuren. Hetzelfde geldt voor de provincieraad.
- Voorafgaand visum
De voorgenomen financiële verbintenissen die resulteren in een uitgaande
nettokasstroom zijn onderworpen aan een voorafgaand visum van de
financieel beheerder, vooraleer men een verbintenis kan aangaan.
Er is dus geen visum vereist voor inkomende kasstromen, evenmin bijvoorbeeld
voor de roerende voorheffing op beleggingsintresten (geen uitgaande
nettokasstroom). De financieel beheerder onderzoekt de wettigheid en de
regelmatigheid van de voorgenomen verbintenissen, uiteraard niet de opportuniteit
ervan. Indien een beslissing van een orgaan of budgethouder onderworpen
is aan dit visumrecht van de financieel beheerder zal de verbintenis
maar kunnen worden ingeroepen door de derde na een gunstig visum van
de financieel beheerder.
De provincieraad kan binnen de grenzen vastgelegd door de Vlaamse regering
en na advies van de financieel beheerder bepaalde categorieën van verrichtingen
uitsluiten van de verplichting tot voorafgaand visum (nu 67.000
EUR, excl. btw). Hierbij is geen link meer voorzien met het dagelijks bestuur.
Investeringssubsidies kunnen niet worden uitgesloten van de visumverplichting,
personeelsaanstellingen voor maximaal 1 jaar wel. Verder kan de provincieraad,
op eensluidend voorstel van de financieel beheerder, de bevoegdheid
tot het verlenen van een visum delegeren aan een of meer personeelsleden,
die werken onder de verantwoordelijkheid van de financieel beheerder.
Als de financieel beheerder zijn visum weigert voor een voorgenomen beslissing
kan de deputatie op eigen verantwoordelijkheid viseren. Dit is de
zogenaamde overruling. In dit geval bezorgt de deputatie de gemotiveerde
beslissing van de financieel beheerder aan de Vlaamse regering, tegelijkertijd
met het afschrift van zijn beslissing. Het Rekenhof wordt van de beslissing
op de hoogte gesteld.
- De dubbele handtekening
De financieel beheerder staat in voor de uitvoering van de girale betalingen
na een uitdrukkelijke betalingsopdracht van de provinciegriffier. Er
zijn, in de huidige stand van de wetgeving, twee handtekeningen vereist
op de betalingsopdracht aan de bank: de provinciegriffier of zijn gemachtigde
en de financieel beheerder of zijn gemachtigde tekenen beiden.
Financieel beheer
Deel VI
Art. 159
271

Deel VI
272
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
De provinciegriffier bevestigt met zijn eerste handtekening op de betalingsopdracht
dat de uitgave wettig en regelmatig is. Het betreft hier dus een
tweede wettigheids- en regelmatigheidscontrole in de uitgavencyclus, waarbij
het principe van de functiescheiding gehandhaafd blijft. Uitzondering zijn
de ambtshalve uitgaven, de opeisbare schulden tegenover bijvoorbeeld de
banken en de RSZPPO die in mindering kunnen gebracht worden van de
provinciale bankrekeningen.
Ook hier is een overrulingsmechanisme voorzien. Indien de provinciegriffier
of een personeelslid dat door hem daartoe belast is, weigert een betalingsopdracht
te ondertekenen of een kasbetaling weigert, kan de deputatie op
eigen verantwoordelijkheid bevelen de betaling uit te voeren. Dit kan niet
worden geweigerd. De deputatie bezorgt een afschrift van haar beslissing
aan de Vlaamse regering en het Rekenhof.
De betalingen in verband met het thesauriebeheer (bv. beleggingen) verricht
de financieel beheerder autonoom. Betalingen naar provisierekeningen vallen
evenwel niet onder het thesauriebeheer en vereisen dus een dubbele
handtekening.
Wat moet er gebeuren indien een financiële verbintenis ten onrechte niet is
voorgelegd aan de financieel beheerder voor visum?
In dat geval zal er een grondiger tweede wettigheids- en regelmatigheidscontrole
moeten gebeuren door de provinciegriffier. Indien de verbintenis
op zich wettig is, kan hij toch de eerste handtekening plaatsen en kan het
dossier doorgaan voor betaling.

SCHEMA UITGAVEN
goedkeuring
te betalen
bedragen
HOOFDSTUK 4
Opmerking: Dit schema is opgemaakt op basis van het Provinciedecreet en het KB van 2 juni 1999. In de praktijk kunnen
in de provinciebesturen lichte afwijkingen voorkomen omwille van pragmatische redenen. Zo is het bijvoorbeeld
voor de meeste dossiers aangewezen dat het visum wordt verstrekt voorafgaand aan de toewijzing.
Financieel beheer
Deel VI
273

Art. 159
Art. 165
Deel VI
274
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
3° Chartaal kasbeheer
Het Provinciedecreet voorziet geen bijzondere ontvangers of buitengewone
rekenplichtigen. Ook voor de intendantierekeningen, destijds toegestaan
door het Rekenhof, bevat het decreet geen juridische grondslag. Wel zijn in
het Provinciedecreet, naast het budgethouderschap en de intern en extern
verzelfstandigde agentschappen (zie deel VI Verzelfstandiging), mogelijkheden
tot delegatie en verzelfstandiging betreffende het financieel kasbeheer
opgenomen. Elke provincie zal in de praktijk moeten afwegen welke instrumenten
het meest geschikt zijn voor het (financieel) beheer van die diensten
die nood hebben aan een zekere autonomie, zoals bijvoorbeeld de zogenaamde
buitendiensten.
- Kasrekenplichtigen
De deputatie wijst één of meer personeelsleden aan die verantwoordelijk
zijn voor de kasverrichtingen. De financieel beheerder kan men niet aanduiden
om redenen van functiescheiding. Indien de deputatie niemand
aanduidt, is de provinciegriffier verantwoordelijk.
De betrokken personeelsleden kunnen de hen gedelegeerde bevoegdheid
niet weigeren indien hun functieomschrijving erin voorziet. Het kan zowel
om statutaire als contractuele personeelsleden gaan. Binnen de grenzen
van de hen toegewezen opdracht zijn de betrokken ambtenaren zelf rekenplichtig
en dus verantwoording verschuldigd tegenover het Rekenhof. Deze
regeling wijkt af van die in het Gemeentedecreet en is ingegeven door het
uitgestrekte grondgebied van de provinciebesturen. De rekenplichtige kan
een kwitantie afleveren, maar de financieel beheerder blijft bevoegd voor het
verlenen van kwijting. Hij kan deze ondertekeningsbevoegdheid wel delegeren
aan één of meer personeelsleden.
De kas van de rekenplichtigen, vermeld in artikel 159, wordt minstens éénmaal
per jaar gecontroleerd door een personeelslid aangeduid door de provincieraad.
In de meeste gevallen zal de provincieraad de financieel beheerder
aanduiden, gezien zijn plaats binnen de organisatie en zijn takenpakket.
Die opdracht vervalt echter indien er minstens jaarlijks een kascontrole
wordt uitgevoerd door het Rekenhof (of door de externe auditcommissie).
Van de kascontrole wordt een proces-verbaal van verificatie opgemaakt, dat
wordt bezorgd aan de provincieraad en de kasrekenplichtigen. In geval van
een tekort te wijten aan diefstal of verlies wordt de controlerende instantie
onverwijld ingelicht door de betrokken rekenplichtige. Er gebeurt dan onmiddellijk
een verificatie van de kas.

HOOFDSTUK 4
- Hulprekenplichtigen voor de geringe dagontvangsten en de provisies
De provinciegriffier kan, binnen het kader bepaald door de provincieraad en
na advies van de financieel beheerder, onder zijn verantwoordelijkheid bepaalde
personeelsleden van de provincie die onder zijn gezag staan, belasten
met de inning van geringe dagontvangsten. Deze personeelsleden storten
op geregelde tijdstippen het totale bedrag van hun inningen in de provinciekas
en verantwoorden die bedragen door een nauwkeurige invorderingsstaat.
De ontvangsten en de storting ervan in de provinciekas worden geregistreerd
in een hulpboekhouding, die zich kan beperken tot een kasboek.
Deze regeling is gebaseerd op art. 138, § 2 nieuwe Gemeentewet, waarin de
bevoegdheid om bepaalde ambtenaren te belasten met de inning van ontvangsten
aan het college van burgemeester en schepenen was toegewezen.
Het betreft geen bijzondere ontvangers. Deze bepaling is vooral bedoeld
voor loketfuncties (bv. het innen van inkomgelden in provinciale musea) en
doorbreekt de functiescheiding tussen de vaststelling van een ontvangst en
de inning.
De bijzondere regeling voor de geringe dagontvangsten betreft de inning
van kleine geldsommen, in gevallen waarin de schuldenaar niet vooraf bekend
is of waar de ontvangst niet kan gescheiden worden van de dienstverlening
zonder nadelige gevolgen.
Om de betaling mogelijk te maken van kleine exploitatie-uitgaven van dagelijks
bestuur, die zonder uitstel of onmiddellijk moeten gebeuren voor de
goede werking van de dienst (bv. betaling van de keuring in de automobielinspectie),
kan de provinciegriffier beslissen aan bepaalde budgethouders of
personeelsleden een provisie ter beschikking te stellen. De provinciegriffier
neemt deze beslissing onder zijn verantwoordelijkheid binnen het kader
vastgesteld door de provincieraad en na advies van de financieel beheerder.
Het betreft hier geen buitengewone rekenplichtigen voor fondsenvoorschotten.
De met de provisie verrichte uitgaven worden periodiek op voorlegging
van een uitgavenstaat en de nodige verantwoordingsstukken opgenomen in
de provinciale boekhouding.
Minstens jaarlijks vindt een verificatie plaats van de boekhouding en de kas
van de provisiehouders en van de personeelsleden belast met de inning van
geringe dagontvangsten. De verificatie gebeurt door de financieel beheerder
of door een persoon die hij heeft aangesteld, onder zijn verantwoordelijkheid.
Belangrijk is dat de regeling met hulprekenplichtigen van art. 158 slechts
een mogelijkheid uitmaakt en geen verplichting. Ook de betaling van geringe
exploitatie-uitgaven en de inning van geringe dagontvangsten kunnen
dus verlopen via art. 159 met aparte kasrekenplichtigen. Dit houdt dan wel
Financieel beheer
Deel VI
Art. 158, § 2
Art. 158, § 1
Art. 158, § 3
275

Art. 161
Art. 162
Art. 163
Art. 164
Deel VI
276
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
in dat deze verrichtingen, in de mate van het mogelijke, geïndividualiseerd
en dagelijks in de provinciale boekhouding worden geregistreerd en niet in
een hulpboekhouding.
c De rapportering
1° De rapportering van de financieel beheerder
Het Provinciedecreet heeft de verplichte financiële rapportering aanzienlijk
uitgebreid. Zo rapporteert de financieel beheerder in volle onafhankelijkheid
minstens éénmaal per jaar aan de provincieraad en de deputatie. Dat rapport
omvat minimaal een overzicht van de thesaurietoestand, de liquiditeitsprognose,
de beheerscontrole, alsook de evolutie van de budgetten. De
beheerscontrole van de financieel beheerder is nieuw en moet, aldus de
memorie van toelichting bij het Provinciedecreet, worden beschouwd als een
verzameling van activiteiten die terugkeren volgens een vast tijdsschema en
waarbij bepaalde procedures worden gevolgd. De finaliteit van de beheerscontrole
is ervoor te zorgen dat het provinciebestuur maximaal zijn doelstellingen
realiseert. Over de concrete invulling van het begrip blijft op het terrein
twijfel bestaan, omdat men moet vermijden dat de rapportering over de
beheerscontrole in het vaarwater komt van de rapportering over het interne
controlesysteem die is toegekend aan de provinciegriffier. Vanuit zijn specifieke
situatie binnen het provinciebestuur zal de financieel beheerder zich
eerder focussen op het waar en getrouw beeld van de financiële standaardrapporten,
in het bijzonder de jaarrekening.
De financieel beheerder rapporteert tevens in volle onafhankelijkheid minstens
éénmaal per jaar aan de provincieraad over de uitvoering van zijn taak
van voorafgaande controle van de wettigheid en regelmatigheid van de voorgenomen
verbintenissen door middel van het voorafgaand visum.
2° De rapportering betreffende het budgethouderschap
Het Provinciedecreet voorziet een uitgebreide rapportering over de uitvoering
van het budgethouderschap. Indien het budgethouderschap via de provinciegriffier
werd verkregen, loopt de rapportering aan de deputatie over
hem; in het andere geval rapporteert de budgethouder rechtstreeks aan de
deputatie. Er wordt minstens éénmaal per jaar gerapporteerd.
De deputatie (de hoofdbudgethouder) rapporteert op haar beurt minstens
éénmaal per jaar aan de provincieraad over de uitvoering van het budgethouderschap.

D BoekhouDIng en rekenIngen
a De boekhouding
HOOFDSTUK 4
In afwachting dat de Vlaamse regering de voorschriften uitvaardigt betreffende
de toekomstige boekhouding en rekeningen, blijven de provincies
de nieuwe provinciale boekhouding voeren. Die wordt sinds 1 januari 2002
of 1 januari 2003 toegepast in de Vlaamse provincies, afhankelijk van de
gekozen startdatum (zie het KB van 9 oktober 2001 tot wijziging van het
KB van 2 juni 1999).
De nieuwe provinciale boekhouding is een geïntegreerde boekhouding.
Net als bij de gemeenten is aan de budgettaire of begrotingsboekhouding
die kasstromen registreert, een algemene boekhouding toegevoegd. De
algemene (of dubbele) boekhouding registreert de veranderingen in de
balanswaarden, de kosten en de opbrengsten. Behalve de kosten en de
opbrengsten worden permanent het patrimonium en het vermogen van
het bestuur bijgehouden.
De basis van de provinciale budgettaire boekhouding is de functionele-economische
codering, zoals vastgelegd in het ministerieel besluit van 15 februari
2001 tot uitvoering van artikel 41 van het koninklijk besluit van 2 juni
1999 houdende de algemene regeling van de provinciale boekhouding.
De structuur van een budgetartikel ziet er als volgt uit:
Functie / Economische code
YYY(YY) / XXX(XX)
De functies vastgelegd in de nieuwe provinciale boekhouding zijn wettelijk
bepaald tot op drie cijfers. De laatste cijfers zijn vrij en kan het provinciebestuur
gebruiken om de analytische structuur op poten te zetten. Op die wijze
wordt de functie meer gehanteerd als een kostenplaats. De economische
code geeft de kostensoort weer en kan eventueel verder uitgebreid worden.
In de ontvangsten- en in de uitgavencyclus zijn er verrichtingen die zowel op
begrotingsartikels als op algemene rekeningen van de algemene boekhouding
een weerslag hebben. De link tussen beide boekhoudingen is voor de
ontvangsten de vaststelling van het invorderingsrecht en voor de uitgaven de
aanrekening. De economische code zorgt voor de link tussen het begrotingsartikel
en het algemeen rekeningenstelsel. In de nieuwe provinciale boekhouding
is de vroegere economische code trouwens vervangen door een algemene
rekening van minimaal 3 cijfers.
Financieel beheer
Deel VI
277

Art. 167
Deel VI
278
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
Het artikel 104../111-01 is bijvoorbeeld omgevormd tot het artikel 104../620..
(centrale administratie: bezoldigingen). 620.. is een kostenrekening die we
terugvinden in de resultatenrekening van de algemene boekhouding. Algemene
rekeningen die beginnen met ‘62’ hebben steeds betrekking op wedden
en vergoedingen.
b De jaarrekening
De financieel beheerder voert en sluit de boekhouding af en maakt de jaarrekening
op. Onder zijn leiding en in overleg met het managementteam
wordt jaarlijks, voorafgaand aan de jaarrekening, de boekhoudkundige inventaris
opgesteld. Het betreft de inventaris van alle bezittingen, vorderingen,
schulden en verplichtingen van het provinciebestuur, van welke aard
ook. Hoewel de opmaak van de inventaris onder de leiding van de financieel
beheerder gebeurt, heeft de decreetgever willen aangeven dat het hier een
teamwork betreft.
De jaarrekening van het provinciebestuur bestaat momenteel uit de begrotingsrekening,
de balans, de resultatenrekening en de toelichting. In de toekomstige
rapportering (vanaf 2014?) zal onder meer aandacht worden besteed
aan het nagaan welke resultaten of effecten men per doelstelling bereikt
heeft.
1° De begrotingsrekening
De begrotingsrekening geeft de werkelijke uitgaven en ontvangsten weer
gedurende het afgelopen dienstjaar.
De uitgaven zijn niet gelijk aan de kosten van de resultatenrekening. Ze omvatten
de begrotingskredieten, de vastleggingen en de aanrekeningen. De
ontvangsten verschillen van de opbrengsten van de resultatenrekening en
omvatten de begrotingskredieten, de vastgestelde rechten, de oninbare en
de onherhaalbare.
- Eindejaarsverrichtingen
Voor men met de opmaak van de begrotingsrekening kan starten, dienen
nog een aantal afsluitverrichtingen te gebeuren. Zo moet men de wedden
van het gesubsidieerd onderwijzend personeel, die rechtstreeks aan de betrokken
personeelsleden worden betaald, gelijktijdig als uitgave en als ontvangst
(toelage) boeken (artikel 66 KB).

HOOFDSTUK 4
Bij de begrotingsrekening horen, volgens het koninklijk besluit van 2 juni
1999, twee lijsten: de lijst van de openstaande vastgestelde rechten en de
lijst van de over te dragen kredieten, de vastleggingen en de ongebruikte
kredieten. Deze laatste lijst moet op het einde van het eerste kwartaal van
het volgende jaar door de deputatie worden vastgesteld. Alleen de vastleggingen
die correct zijn overgedragen naar het nieuwe jaar kunnen dan aanleiding
geven tot een aanrekening en een betaling.
In de gemeenten wordt sinds 1995 gewerkt met het zogenaamde formulier
T. Voor de provincies is evenwel geen model vastgelegd. Van belang is dat de
lijst per begrotingsartikel de over te dragen kredieten, de vastleggingen en
de ongebruikte kredieten vermeldt. Zowel vastleggingen van de gewone
dienst als van de buitengewone dienst kunnen overgedragen worden. De
vastleggingen van de gewone dienst echter slechts één keer.
De werkwijze voor opmaak van deze lijst wordt uitvoerig beschreven in
art. 67 KB:
de diensten en instellingen boeken onverwijld alle vastleggingen die op het
af te sluiten jaar betrekking hebben;
de diensten en instellingen bezorgen de financieel beheerder onmiddellijk
alle stukken betreffende de nog af te handelen aanrekeningen waarvan de
inschrijving in de begrotingskredieten moet worden verricht;
na de boeking van alle correcties op de openstaande vastleggingen stellen
de diensten en instellingen daarna een lijst op van de openstaande vastleggingen
en bezorgen deze vóór 15 januari aan de financieel beheerder;
op grond van die opgaven sluit de financieel beheerder het grootboek van de
begrotingsverrichtingen af en stelt hij de lijst in verband met de over te dragen
kredieten en vastleggingen en ongebruikte kredieten op;
de deputatie keurt op het einde van het eerste trimester van het volgende
jaar, per begrotingsartikel, de lijst goed van de over te dragen kredieten, de
vastleggingen en de ongebruikte kredieten.
De lijst van de openstaande vastgestelde rechten vermeldt per begrotingsartikel
alle vorderingen die op 31 december nog niet of nog niet volledig geïnd
zijn. Het betreft zowel vorderingen van de gewone als van de buitengewone
dienst. Belangrijk is dat de vastleggingen en de vorderingen geboekt worden
conform respectievelijk art. 54 en 44 van het koninklijk besluit van 2 juni
1999.
- De resultaten van de begrotingsrekening
De begrotingsrekening moet twee resultaten vermelden:
1. het begrotingsresultaat is het verschil tussen de netto vastgestelde
rechten (vastgestelde rechten min de onverhaalbare posten en de oninbare)
en de vastleggingen;
Financieel beheer
Deel VI
Art. 69 KB
279

Art. 21 KB
Deel VI
280
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
2. boekhoudkundig resultaat is het verschil tussen de netto vastgestelde
rechten en de aangerekende uitgaven.
Het boekhoudkundig resultaat vormt het saldo dat naar het volgende dienstjaar
moet worden overgedragen. In dat resultaat zijn de gecumuleerde boekhoudkundige
resultaten van de voorgaande dienstjaren begrepen. Het gecumuleerde
begrotingsresultaat wordt via budgetwijziging in het budget ingebracht.
De boekhouding van de vastgestelde rechten en de vastgelegde uitgaven
moet zo correct mogelijk gebeuren, zo niet vertoont de begrotingsrekening
vertekende resultaten. Het begrotingsresultaat van de begrotingsrekening
wordt geboekt als begrotingskrediet; het boekhoudkundig resultaat
als vastgesteld recht indien het positief is, als vastlegging en aanrekening
indien het negatief is.
Om de transparantie van de financiële verslaggeving te bevorderen, sluit de
begrotingsrekening qua structuur en lay-out bij voorkeur zoveel mogelijk
aan bij het budget.
2° De balans, de resultatenrekening en de toelichting
- Eindejaarsverrichtingen
Afschrijvingen
Vooraleer men kan overgaan tot de opmaak van de balans en de resultatenrekening
dienen er ook in de algemene boekhouding een aantal eindejaarsverrichtingen
te gebeuren. De goederen van het patrimonium moeten
afgeschreven worden. Deze afschrijving is jaarlijks en lineair (art. 21,
§ 1 KB).
Voor materiële en immateriële vaste activa met een beperkte gebruiksduur
wordt overgegaan tot afschrijvingen volgens een plan opgesteld overeenkomstig
artikel 5 van het ministerieel besluit van 15 februari 2001 tot uitvoering
van artikelen 18 en 21, § 1 van het KB van 2 juni 1999. De afschrijving is
immers een waardevermindering ten gevolge van slijtage. De provincies
kunnen van de vooropgestelde afschrijvingstermijnen afwijken omwille van
de economische realiteit. Deze afwijking moet gemotiveerd worden in de
toelichting bij de jaarrekening. Ontvangen investeringssubsidies waarmee
vaste activa zijn verworven, worden verrekend volgens hetzelfde ritme als de
afschrijvingen op die vaste activa (art. 21, § 2 KB). Door de afschrijvingen
vermindert de waarde van de provinciale bezittingen, dus dient ook de financieringsbron
aan hetzelfde ritme te verminderen.

HOOFDSTUK 4
Herwaarderingen/waardeverminderingen
Een uitzonderlijke herwaardering van de goederen van het private onroerende
patrimonium kan door de bevoegde minister (van Binnenlandse Aangelegenheden)
worden toegestaan indien er zich aanzienlijke en niet-incidentele
marktschommelingen voordoen (art. 20 KB). Een jaarlijkse herwaardering
mist economische grond (bijvoorbeeld voor de gronden van de wegen) en is
dan ook terecht achterwege gelaten in de nieuwe provinciale boekhouding.
Toch mag de provincie de materiële vaste activa, de deelnemingen en aandelen
die onder de financiële vaste activa voorkomen of bepaalde soorten
vaste activa herwaarderen, wanneer de waarde van deze activa op vaststaande
en duurzame wijze uitstijgt boven hun boekwaarde (ministerieel besluit
van 15 februari 2001 tot uitvoering van artikelen 18 en 21, § 1 van het
koninklijk besluit van 2 juni 1999 houdende de algemene regeling van de
provinciale boekhouding, art. 24). Het betreft dus een duidelijke waardevermeerdering
die niet van voorbijgaande aard is.
Wanneer daarentegen op het einde van het boekjaar de realisatiewaarde van
een activum lager uitvalt dan de aanschaffingswaarde ten gevolge van een
duurzame minderwaarde of ontwaarding, boekt men een waardevermindering.
Een dergelijke waardevermindering kan bijvoorbeeld betrekking hebben
op de voorraden, maar ook op andere (immateriële en materiële) activa
zoals bijvoorbeeld vorderingen en financiële deelnemingen en participaties.
Voorzieningen
De voorzieningen voor risico’s en kosten beogen het dekken van toekomstige
verliezen of kosten, die op het moment van opmaak van de balans zeker of
waarschijnlijk zijn, maar waarvan geen precies bedrag kan bepaald worden
(zie het passief van de balans). Klassieke voorbeelden zijn provisies voor de
pensioenen van de personeelsleden en voor aanzienlijke herstel- en onderhoudswerken
aan machines en gebouwen en voor hangende geschillen. Tijdens
de eindejaarsverrichtingen zal men moeten nagaan of er (bijkomende)
voorzieningen moeten worden aangelegd.
Overige eindejaarsverrichtingen
Ook de wijzigingen in de voorraden moeten geboekt worden. Goederen die in
voorraad beheerd worden, komen in de boekhouding via de kostenrekeningen.
Als deze goederen op 31 december nog in voorraad zijn, mogen ze de
jaarrekening niet als een kost beïnvloeden. Ze zijn immers nog ter beschikking
van het bestuur.
Op het einde van het jaar is er eveneens een overboeking van de lange naar
de korte termijn nodig van de vorderingen en de schulden. Het betreft hier
verrichtingen die geen betrekking hebben op de budgettaire boekhouding.
Het is uitsluitend de bedoeling dat de balans van het provinciebestuur een
correcter beeld biedt. Op het einde van het dienstjaar moet een deel van de
schuld op lange termijn overgeboekt worden naar de schuld op korte ter-
Financieel beheer
Deel VI
Art. 20 KB
Art. 26 KB
281

Deel VI
282
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
mijn, met name de aflossingen die in het volgende dienstjaar vervallen. Ook
voor vorderingen op lange termijn (bv. ten gevolge van verkregen investeringssubsidies)
moet op 31 december het gedeelte waarvan men de inning
verwacht in het volgende dienstjaar overgeboekt worden van de lange naar
de korte termijn.
De overlopende rekeningen zijn essentieel om tot een goede afgrenzing van
het dienstjaar te komen, al wordt een correct gebruik ervan momenteel
enigszins bemoeilijkt door de combinatie van de budgettaire en de algemene
boekhouding. De bedoeling van deze rekeningen is om de verrichtingen zoveel
mogelijk aan het juiste boekjaar toe te wijzen.
Tot slot moet elk jaar het resultaat van de resultatenrekening ingebracht
worden in het eigen vermogen van de balans. Art. 16, § 4, 2e lid KB: het
verschil tussen het actief en de schulden bepaalt het nettovermogen van de
provincie.
- De balans
De provincie moet elk jaar op 31 december een balans opmaken, die de
algemene toestand van de provincie weergeeft. De balans geeft onder
meer een beeld van de evolutie van het provinciale patrimonium en de
schuldenlast.
Art. 16 van het KB somt de rubrieken van de balans op. De activa van de balans zijn gerangschikt
volgens stijgende liquiditeit en zijn aldus ingedeeld:
- de vaste activa (de goederen die blijvend zijn verworven door de provincie);
- de vlottende activa (onder meer de geldbeleggingen en de liquide middelen).
Het passief van de balans (geeft de herkomst aan van de middelen waarover de provincie
beschikt; de financieringsbronnen) is, in het KB, aldus ingedeeld:
- het eigen vermogen (de middelen die de provincie heeft geïnvesteerd en waarvan zij eigenaar
is);
- het vreemd vermogen of de schulden (middelen die door derden ter beschikking worden
gesteld).
De rubrieken van het passief zijn gerangschikt volgens stijgende opeisbaarheid.
De balans moet altijd in evenwicht, ‘in balans’ zijn.
- De resultatenrekening
Behalve de balans is eveneens een resultatenrekening verplicht die de
opbrengsten en kosten van het dienstjaar weergeeft.
De resultatenrekening geeft de kosten (zowel kas- als niet-kaskosten; zijn
niet gelijk aan de budgettaire uitgaven) en opbrengsten (zowel kas- als niet-

HOOFDSTUK 4
kasopbrengsten; zijn niet gelijk aan de budgettaire ontvangsten) weer gedurende
het dienstjaar en het resultaat van dat dienstjaar.
Het model van de resultatenrekening ziet er in grote lijnen als volgt uit (volgens
bijlage 2 van het MB van 15 februari 2001 tot uitvoering van artikelen
18 en 21, § 1 van het KB van 2 juni 1999, dat afwijkt van de indeling in grote
rubrieken opgenomen in art. 17 van het KB):
Kosten
II. Werkingskosten 60/64
(waaronder exploitatiediensten en -goederen, wedden en afschrijvingen)
III. Werkingsoverschot (I-II)
V. Financiële kosten (o.a. lenings- en debetintresten) 65
VI. Positief financieel resultaat (IV-V)
VII. Courant overschot (III+VI)
IX. Uitzonderlijke kosten 66
X. Uitzonderlijk overschot (VIII-IX)
XI. Overschot van het boekjaar (VII+X)
XIII. Overboekingen naar de reservefondsen 68
XIV. Over te dragen overschot van het boekjaar 69
Opbrengsten
I. Werkingsopbrengsten 70/74
(waaronder opbrengsten uit belastingen, prestaties en toelagen)
III. Werkingstekort (I-II)
IV. Financiële opbrengsten 75
(o.a. dividenden, intresten en verrekeningen van ontvangen investeringssubsidies)
VI. Negatief financieel resultaat (IV-V)
VII. Courant tekort (III+VI)
VIII. Uitzonderlijke opbrengsten 76
X. Uitzonderlijk tekort (VIII-IX)
XI. Tekort van het dienstjaar (VII+X)
XIII. Onttrekkingen aan de reservefondsen 78
XIV. Over te dragen tekort van het boekjaar 79
- De toelichting
De toelichting maakt integraal deel uit van de jaarrekening in de algemene
boekhouding. Ze vermeldt alle informatie die het provinciebestuur
nodig acht om derden behoorlijk in te lichten over de vermogenstoestand,
de financiële positie of het resultaat van de provincie en die men niet onmiddellijk
uit de balans of de resultatenrekening kan afleiden. Het verdient
aanbeveling om binnen een openbaar bestuur daadwerkelijk maximale
informatie in de toelichting op te nemen. Een dergelijke handelswijze
is niet alleen conform de openbaarheid van bestuur, maar wakkert
eveneens de belangstelling voor de jaarrekening aan.
Financieel beheer
Deel VI
283

Art. 66, § 4
Prov.W.
Art. 169
Art. 68 Prov.
W.
Deel VI
284
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
Doorgaans bevat de toelichting onder meer de (voornaamste) waarderingsregels
en hun wijzigingen, details over een aantal posten van balans en resultatenrekening
(beschrijvende staten over oorsprong en mutaties van
sommige aarden) en de rechten en plichten niet in de balans vermeld (klasse
0). Vanzelfsprekend is dit geen limitatieve opsomming. Zo verdient het
aanbeveling om hierin eveneens een financiële analyse aan de hand van onder
meer liquiditeits- en solvabiliteitsratio’s op te nemen, waardoor de lezer
een beter inzicht verkrijgt in de financiële positie van het provinciebestuur.
3° Procedure en timing
De provincieraad stelt de rekeningen (begrotingsrekening, balans en resultatenrekening)
over het vorige dienstjaar vast. Ze worden, samen met de opmerkingen
van het Rekenhof, in beginsel tijdens de maand oktober aan de
provincieraad voorgelegd en aan elk raadslid bezorgd ten minste zeven vrije
dagen voor de dag van de vergadering waarop ze besproken zullen worden.
Ingevolge art. 170 van het Provinciedecreet wordt die termijn naar analogie
met het budget verlengd tot op zijn minst veertien dagen voor de raadszitting.
Met het oog op de inbreng van het begrotingsresultaat van de begrotingsrekening
in het budget van het lopende jaar biedt een vroegere voorlegging
aan de provincieraad, indien mogelijk, voordelen.
De timing wordt in de toekomst trouwens strenger. Het Provinciedecreet bepaalt
dat de provincieraad zich in de loop van het eerste semester van het
financiële boekjaar dat volgt op datgene waarop de rekening betrekking
heeft in openbare zitting uitspreekt over de vaststelling van de jaarrekening.
Hoe de toekomstige jaarrekening er zal uitzien, dient door de Vlaamse regering
nog te worden vastgelegd.
De deputatie brengt in de toekomst verslag uit over de financiële toestand,
over het gevoerde beleid en beheer tijdens het voorafgaande jaar en over de
uitvoering van het budget in dezelfde zitting waarop de rekening behandeld
wordt. De provincieraad stemt over de jaarrekening in zijn geheel, maar elk
raadslid kan de afzonderlijke stemming eisen over één of meer onderdelen.
Een afschrift van de jaarrekening wordt binnen twintig dagen bezorgd aan
de Vlaamse regering.
Net als de budgetten worden de rekeningen (kort samengevat) binnen de
maand volgend op die tijdens welke zij werden afgesloten in het Provincieblad
opgenomen en neergelegd in het archief van beide federale wetgevende
Kamers. De rekeningen liggen voor iedereen ter inzage op de provinciale
griffie gedurende een maand vanaf de dag waarop zij zijn vastgesteld. Via
het Bestuursmemoriaal en een blad uit de provincie wordt het publiek hiervan
in kennis gebracht.

c De beheersrekeningen van de rekenplichtigen
1° Wie is rekenplichtig?
HOOFDSTUK 4
Er heerst vrij veel onduidelijkheid over wie er, in de gewijzigde wetgeving,
allemaal rekenplichtig is in de zin van artikel 7 van de wet van 29 oktober
1846 op de inrichting van het Rekenhof. Uiteindelijk zal de rechtspraak van
het Rekenhof hierover volledige duidelijkheid moeten verschaffen.
Algemeen wordt echter aangenomen dat behalve de financieel beheerder
enkel de provinciegriffier (art. 158 PD) rekenplichtige is evenals de kasrekenplichtigen
van art. 159 PD. Het Provinciedecreet gaat ervan uit dat ook
de budgethouders rekenplichtig zijn. De budgethouders zijn echter ordonnateurs,
de personeelsleden belast met geringe dagontvangsten of provisies
(art. 158 PD) zijn slechts hulprekenplichtigen van de provinciegriffier.
2° De beheersrekening
De rekenplichtigen moeten jaarlijks verslag uitbrengen over hun beheer bij
het Rekenhof, dat hun beheersrekeningen afsluit.
Het Provinciedecreet voorziet dat de deputatie jaarlijks gecentraliseerd rekening
aflegt aan het orgaan dat kwijting van het beheer kan verlenen. Die
rekening omvat alle rekeningen van de rekenplichtigen. Omwille van de administratieve
eenvoud en om een veelvoud aan beheersrekeningen te vermijden,
werd ervoor geopteerd dat de deputatie één rekening aflegt waarin
de verrichtingen van alle rekenplichtigen van het provinciebestuur zijn opgenomen.
3° De eindrekening
De provinciegriffier, de kasrekenplichtigen van artikel 159 en de financieel
beheerder maken binnen de veertien dagen een eindrekening op als hun
ambt of opdracht een einde neemt. Dit vloeit logisch voort uit de hoedanigheid
van rekenplichtige. Vijf jaar na het neerleggen van zijn ambt zal de rekenplichtige
definitieve kwijting bekomen indien intussen door het Rekenhof
geen arrest tot veroordeling werd gewezen (art. 8, laatste lid van de wet van
29 oktober 1846 op de inrichting van het Rekenhof).
Financieel beheer
Deel VI
Art. 166
285

Deel VI
286
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
e ProVIncIeBelAstIngen
a Algemeen
Het grootste deel van de fiscale inkomsten van de Vlaamse provincies is
afkomstig van 2 belastingen: de eigen algemene provinciebelasting en de
opcentiemen op de onroerende voorheffing. Deze opcentiemen worden
door het Vlaams Gewest gevestigd, geïnd en eventueel vervolgd.
De opbrengst van deze belasting wordt aan de provincies doorgestort door
het Vlaams Gewest. Sinds 2001 worden er in het tweede semester maandelijks
voorschotten uitbetaald, waardoor de provincies geen liquiditeitsproblemen
meer ondervinden ten gevolge van vertragingen bij de inkohiering en
de inning door het Vlaams Gewest. De zes gelijke voorschotten worden berekend
a rato van 1/6 van 95 % van het begrotingscijfer voor zover bekend
bij het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
De eigen provinciebelastingen zoals de algemene provinciebelasting worden
door het provinciebestuur gevestigd, geïnd en vervolgd. Door een algemene
provinciebelasting dragen zowel gezinnen als bedrijven bij in de financiering
van de werking van de provinciebesturen.
Er bestaan ook nog een aantal kleinere provinciebelastingen zoals de belasting
op jachtverloven, op banken en financieringsinstellingen, op vergunningsplichtige
inrichtingen, op aanplakborden en op tweede verblijven.
Sinds de staatshervorming van 2001 (de zogenaamde Lambermontakkoorden)
zijn de gewesten in grote mate bevoegd om de provinciebelastingen te
regelen. Met het decreet van 30 mei 2008 betreffende de vestiging, de invordering
en de geschillenprocedure van provincie- en gemeentebelastingen
heeft het Vlaamse gewest gebruikgemaakt van zijn nieuwe bevoegdheid. De
bevoegdheden van de provinciegouverneur inzake provinciebelastingen zijn
daarbij overgegaan naar de deputatie. De federale overheid blijft echter bevoegd
om de grenzen van de lokale belastingbevoegdheid te bepalen.
b De wettelijkheid van de provinciebelasting
Het beginsel van de wettelijkheid van de provinciebelasting ligt vervat in
artikel 170, § 3 van de Grondwet, dat luidt als volgt: ‘Geen last of belasting
kan door de provincie worden ingevoerd dan door een beslissing van
haar raad’. Dit betekent dat aan de provincieraad de uitsluitende bevoegdheid
is opgedragen om een provinciale belasting in te voeren, wat de delegatie
aan andere provinciale organen uitsluit.

HOOFDSTUK 4
Dit principe wordt herhaald in art. 43, § 2, 15° van het Provinciedecreet,
dat wel de voorbehouden bevoegdheid inzake het vaststellen van retributies
heeft versoepeld. De provincieraad moet nog alleen beslissen over
het kader en de bijzonderste voorwaarden van de retributies.
De fiscale autonomie van de provincie is echter niet onbegrensd. De wetgever
heeft op basis van artikel 170, § 3 van de Grondwet de bevoegdheid om
de belastingautonomie van de provincies te beperken. Zo stelt artikel 464
van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 dat de provincies niet
gemachtigd zijn tot het heffen van opcentiemen op de personenbelasting, de
vennootschapsbelasting, de rechtspersonenbelasting of de belasting van de
niet-inwoners. De provincie is evenmin gemachtigd tot het heffen van gelijkaardige
belastingen op de grondslag of op het bedrag van deze belastingen.
Een uitzondering op dit principe is evenwel opgenomen in de tekst zelf van
artikel 464 van het W.I.B. 1992 en betreft de onroerende voorheffing.
De rechtspraak toont zich zeer streng bij het beoordelen van het begrip “gelijkaardige
belastingen op de grondslag of op het bedrag van deze belastingen”.
De wetgever heeft willen verbieden dat provincies eigen belastingen
op het inkomen zouden invoeren. Volgens rechtspraak van de Raad van State
moet het kadastraal inkomen, zoals de term het zelf reeds aangeeft, als
een vorm van inkomen worden beschouwd. Provinciebelastingen op basis
van het kadastraal inkomen zijn dus verboden, opcentiemen op de onroerende
voorheffing kunnen wel.
Ook andere wetgeving, zoals het Wetboek op de met inkomstenbelastingen
Gelijkgestelde Belastingen, legt beperkingen op aan de heffingsbevoegdheid
van de provincie.
‘De hoven en rechtbanken passen de algemene, provinciale en plaatselijke
besluiten en verordeningen alleen toe in zover zij met de wetten overeenstemmen’
(art.159 Gw.). Het betreft hier één van de basisbeginselen van ons
rechtssysteem: de besluiten van de provincieraad kunnen steeds getoetst
worden aan de Grondwet of de internationale verdragen, aan wetten, decreten
of algemene rechtsbeginselen die daarmee worden gelijkgesteld.
Het gelijkheidsbeginsel (art. 10 Gw.) en het beginsel van non-discriminatie
(art. 11 Gw.) hebben een algemene draagwijdte en verbieden elke discriminatie.
Artikel 172 Gw. past deze algemene beginselen toe op fiscaal vlak:
‘Inzake belastingen kunnen geen voorrechten worden ingevoerd. Geen vrijstelling
of vermindering van belasting kan worden ingevoerd dan door een
wet.’ Algemeen wordt aanvaard dat het gelijkheidsbeginsel inhoudt dat allen
die zich in dezelfde feitelijke toestand bevinden op dezelfde wijze moeten
worden belast. Uit vaststaande rechtspraak van het Grondwettelijk hof blijkt
dat de grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie niet
Financieel beheer
Deel VI
287

Deel VI
288
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
uitsluiten dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van
personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil berust op een objectief
criterium dat kennelijk en redelijkerwijze relevant is, gelet op de aard en het
doel van de belasting. Een vrijstelling of vermindering van belasting kan
slechts worden toegestaan indien dit uitdrukkelijk is bepaald in de belastingverordening.
c De vestiging van de provinciebelastingen
De belastingschuld betreffende provinciebelastingen ontstaat indien twee
voorwaarden zijn vervuld. Er moet in het budget van het dienstjaar een
ontvangstenkrediet voorkomen voor het bedrag van de vermoedelijke belastingopbrengst
en er moet een uitvoerbare belastingverordening bestaan.
Dit is een reglement, aangenomen door de provincieraad, waarover de toezichthoudende
overheid (de Vlaamse regering) het algemeen bestuurlijk toezicht
heeft uitgeoefend en dat bekendgemaakt is conform de wettelijke bepalingen.
De belastingverordeningen worden afgekondigd door middel van
het provinciale Bestuursmemoriaal. Een belastingverordening moet een
aantal essentiële gegevens bevatten zoals de belastbare basis, de heffingstermijn,
de aanduiding van de belastingplichtigen, de aanslagvoet en de berekeningsbasis,
de wijze van invordering door middel van kohieren of contant,
eventuele vrijstellingen of verminderingen.
Opdat de belastingschuld daadwerkelijk zou kunnen worden geïnd van een
welbepaalde persoon, moet hij worden geïndividualiseerd en geformaliseerd.
Dit formaliseringsproces heet de vestiging van de belastingschuld en geschiedt
door de aanslag. Dit is de handeling van de administratie die verklaart
dat, aangezien alle voorwaarden vervuld zijn waaronder de belastingschuld
ontstaat, een geïndividualiseerde persoon een bepaalde som aan de
provincie moet betalen. De vestiging maakt de belastingschuld vaststaand.
1° Soorten belastingen
- Kohierbelastingen
Het belastingkohier kan men definiëren als een authentieke akte waardoor
de administratie zich een titel tegen de belastingplichtige schept en
haar wil tot uiting brengt de betaling van de belasting te vorderen.

HOOFDSTUK 4
Vanuit materieel oogpunt is het kohier een lijst van de belastingplichtigen,
met opgave van een aantal vermeldingen die zijn voorgeschreven door artikel
4, § 2 van het decreet van, 30 mei 2008: de naam van de provincie die de
belasting heeft gevestigd; de voornaam, achternaam of maatschappelijke
benaming en het adres van de belastingplichtige; de datum en benaming
van het reglement waardoor de belasting is verschuldigd; het belastbaar
feit, de berekening en het bedrag van de belasting, evenals het aanslagjaar
waarop de belasting betrekking heeft; het nummer van het kohierartikel; de
datum van uitvoerbaarverklaring. Het ontbreken van (correcte) vermeldingen
op het aanslagbiljet heeft enkel de nietigheid van het aanslagbiljet tot gevolg
en niet de nietigheid van de aanslag en dan nog voor zover de belangen van
de belastingplichtige zijn geschaad. Het betreft dus een relatieve nietigheid.
De aanslag wordt vastgesteld door de inkohiering op naam van de belastingplichtige.
Het opnemen van de belasting in een kohier is op zichzelf nog niet
voldoende om de betaling ervan af te dwingen. De afdwingbaarheid wordt tot
stand gebracht door de uitvoerbaarverklaring ervan. De uitvoerbaarverklaring
is voor de belastingplichtige het bevel de sommen te betalen waarvoor
hij in het kohier is opgenomen, zo niet zal hij daartoe worden verplicht. Voor
de provinciale administratie, en in het bijzonder voor de financieel beheerder,
is het uitvoerbaar verklaarde kohier een titel tot dadelijke uitwinning
van de fiscale schuld. De financieel beheerder moet dus niet over een vonnis
van de rechtbank beschikken om eventueel vervolgingen tegen een nalatige
belastingplichtige te kunnen inspannen. Daartoe volstaat het uitvoerbaar
verklaarde kohier, dat praktisch dezelfde kracht heeft als de grosse van een
vonnis, bekleed met het formulier van tenuitvoerlegging.
De kohieren inzake provinciebelastingen worden uitvoerbaar verklaard door
de deputatie. Er mag worden aangenomen dat het vaststellen en het uitvoerbaar
verklaren van het kohier in één enkele beslissing van de deputatie
kan gebeuren.
Artikel 4, § 3 van het decreet van 30 mei 2008 bepaalt dat de kohieren ten
laatste op 30 juni van het jaar volgend op het aanslagjaar uitvoerbaar worden
verklaard. Daarbij worden de rechten vastgesteld in de kohieren boekhoudkundig
verbonden aan de ontvangsten van het financieel boekjaar
waarin de kohieren uitvoerbaar werden verklaard.
- Contant geïnde belastingen
De provincieraad moet in de belastingverordening uitdrukkelijk bepalen of
de invordering zal gebeuren door middel van een kohier of contant. De belastingen
die niet door middel van een kohier worden geïnd, worden contant
geïnd tegen afgifte van een betalingsbewijs (een kwitantie, een plaat, een
Financieel beheer
Deel VI
289

Deel VI
290
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
onderscheidingsteken of vignet …). Wanneer de belasting niet contant kan
worden geïnd, wordt ze een kohierbelasting.
2° De aanslag van ambtswege
Indien de belastingverordening de verplichting van aangifte voorziet, kan de
belasting ambtshalve worden ingekohierd bij gebrek aan aangifte binnen de
in de verordening gestelde termijn of in geval van onjuiste, onvolledige of
onnauwkeurige aangifte. De aanslag kan dus alleen ambtshalve worden gevestigd
wanneer de aangifteplicht in het belastingreglement staat ingeschreven.
De procedure voor een aanslag van ambtswege is decretaal geregeld. De
door artikel 7 van het decreet van 30 mei 2008 voorgeschreven procedure is
een formaliteit van substantiële aard. Het niet naleven ervan heeft dan ook
de volstrekte nietigheid van de aanslag van ambtswege tot gevolg.
Vooraleer tot de maatregel van ambtshalve inkohiering over te gaan, betekent
de deputatie aan de belastingplichtige per aangetekende brief de motieven
om gebruik te maken van deze procedure, de elementen waarop de
aanslag is gebaseerd evenals de wijze van bepaling van deze elementen en
het bedrag van de belasting. De belastingplichtige heeft op zijn beurt een
termijn van 30 kalenderdagen volgend op deze kennisgeving, concreet vanaf
de verzendingsdatum van de betekening, om zijn opmerkingen schriftelijk
mee te delen. Pas daarna wordt de aanslag van ambtswege gevestigd, behalve
indien de rechten van de provinciale thesaurie dat eerder zouden vereisen.
De deputatie beschikt over een periode van drie jaar te rekenen vanaf 1 januari
van het aanslagjaar om tot de ambtshalve aanslag over te gaan. In
geval van bedrieglijk opzet of wanneer de bedoeling bestond om schade te
berokkenen, wordt die termijn met twee jaar verlengd. De overtredingen op
de aangifteverplichting worden vastgesteld door speciaal daartoe aangewezen
personeelsleden die alle controle- of onderzoeksdaden kunnen verrichten.
Hun aanstelling gebeurt door de deputatie.
Het belastingreglement kan bepalen dat de ambtshalve gevestigde aanslagen
(en uitsluitend deze) worden verhoogd met een vastgesteld bedrag dat
het dubbel van de verschuldigde belasting niet mag overschrijden. De belastingverhoging
is een administratieve sanctie en wordt gelijktijdig en samen
met de eigenlijke belasting ingekohierd.
Bovendien is het nu ook mogelijk om een administratieve geldboete van
maximaal 500 euro op te leggen voor andere overtredingen dan deze op de

HOOFDSTUK 4
aangifteplicht, mits dit door de provincieraad is opgenomen in de belastingverordening.
Voorbeelden zijn de weigering om mee te werken aan een fiscale
controle of om documenten voor te leggen. Een dergelijke geldboete
kan ook opgelegd worden aan niet-belastingplichtigen, een combinatie met
een belastingverhoging kan evenwel niet. De administratieve boete wordt
gevestigd en ingevorderd conform de regels die gelden voor de kohierbelastingen.
d De invordering van de provinciebelastingen
Het is evident dat de invordering chronologisch na de vestiging komt. Eerst
moet de belastingsom worden vastgesteld. Dit is de vestiging, die wordt afgesloten
met de uitvoerbaarverklaring van het kohier door de deputatie.
Daarna moet de belasting worden geïnd. Dit is de invordering, die aanvangt
met de toezending van het aanslagbiljet aan de belastingplichtige.
Het aanslagbiljet is het bericht dat de betrokken belastingplichtige zonder
kosten wordt toegezonden, om hem te verwittigen dat de schuldvordering
van het provinciebestuur voor een bepaald bedrag en wegens een bepaalde
belasting op de in het biljet vermelde datum uitvoerbaar werd verklaard.
Met het aanslagbiljet stelt de provinciale administratie de belastingplichtige
in kennis van zijn belastingschuld en van de termijn waarin hij moet betalen.
Artikel 4, § 3 van het decreet van 30 mei 2008 bepaalt dat het aanslagbiljet
de verzendingsdatum, de uiterste betalingsdatum en de noodzakelijke gegevens
om rechtsgeldig een bezwaar in te dienen vermeldt, evenals de gegevens
die ook op het kohier moeten voorkomen. Het integrale reglement of
een samenvatting ervan wordt op het aanslagbiljet afgedrukt of als bijlage
toegevoegd. Er bestaat geen verplichting om het aanslagbiljet aangetekend
te verzenden.
Artikel 4, § 3 van het decreet van 30 mei 2008 bepaalt dat de financieel beheerder
‘onverwijld’ instaat voor de verzending van het aanslagbiljet. Een
kohierbelasting moet worden betaald binnen twee maanden na de verzending
van het aanslagbiljet. Aan de belastingplichtige die niet binnen de termijn
betaalt, wordt een verwijlintrest aangerekend conform de regels voor
de rijksbelastingen. Indien de verwijlintrest minder dan 5 euro per maand
bedraagt, is hij niet verschuldigd.
De invordering der provinciebelastingen berust in handen van de financieel
beheerder. De eerste fase van de gedwongen uitvoering is het laten betekenen
van een dwangbevel door een gerechtsdeurwaarder. Vanaf dit dwangbevel
wordt de burgerlijke uitvoeringsprocedure gevolgd. Sinds 1 maart 2002
zijn de financieel beheerders echter verplicht om een aangetekende herin-
Financieel beheer
Deel VI
291

Deel VI
292
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
nering te sturen en dat minstens één maand vooraleer de gerechtsdeurwaarder
een betalingsbevel opstelt, behalve indien de rechten van de provinciale
thesaurie in gevaar zijn. De kosten voor het aangetekend verzenden
zijn ten laste van de belastingplichtige. In de loop van de bezwaarprocedure
kan er enkel uitgevoerd worden voor het bedrag van het “onbetwistbaar verschuldigd
gedeelte” van de belasting.
Provinciebelastingen verjaren na vijf jaar vanaf de eisbaarheid ervan, dit is
twee maanden na de verzending van het aanslagbiljet. Men kan de verjaring
stuiten volgens de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek.
e De bezwaarprocedure
De administratieve fase van de bezwaarprocedure is geïncorporeerd in
het decreet van 30 mei 2008. De belastingplichtige of zijn vertegenwoordiger
kan schriftelijk en gemotiveerd bezwaar indienen bij de deputatie tegen
een provinciebelasting, een belastingverhoging of een administratieve
boete.
Het bezwaar moet schriftelijk worden ingediend binnen een termijn van drie
maanden te rekenen vanaf de derde kalenderdag volgend op de datum van
verzending van het aanslagbiljet of vanaf de kennisgeving van de aanslag
(voor kohierbelastingen) of vanaf de datum van de inning van de belasting
(voor contantbelastingen). Bezwaren kunnen nu ook via duurzame drager
(fax, e-mail …) worden ingediend.
De bezwaarprocedure is geregeld door artikel 9 van het decreet van 30 mei
2008. Er moet een schriftelijke ontvangstmelding gebeuren binnen 15 kalenderdagen
na de indiening van het bezwaarschrift.
Als de belastingschuldige of zijn vertegenwoordiger dat heeft gevraagd, zal
hij uitgenodigd worden op een hoorzitting voor de deputatie of voor een lid
van de deputatie of zelfs een aangewezen personeelslid. Er wordt een proces-verbaal
van de hoorzitting opgesteld.
De termijn waarbinnen de deputatie uitspraak moet doen over een bezwaarschrift
is 6 maanden. In geval van ambtshalve vestiging wordt de termijn
verlengd tot 9 maanden.
Indien er echter géén beslissing is binnen de voorziene uitspraaktermijn kan
de belastingplichtige zich wenden tot de bevoegde rechtbank van eerste
aanleg, zonder nog langer op een uitspraak van de deputatie te hoeven
wachten.

HOOFDSTUK 4
De deputatie doet uitspraak over het bezwaarschrift als administratieve
overheid en niet als rechtsprekende instantie. Dit betekent concreet dat er
geen uitspraak wordt gedaan over de eventuele strijdigheid van het belastingreglement
met (grond)wettelijke bepalingen. De uitspraak van de deputatie
moet met redenen omkleed zijn. De beslissing wordt per aangetekende
brief ter kennis gebracht van de eiser, zijn vertegenwoordiger en de financieel
beheerder.
Tegen de beslissing van de deputatie kan beroep worden ingediend bij de
rechtbank van eerste aanleg van het rechtsgebied waarin de belasting werd
gevestigd. De termijn om beroep in te stellen bedraagt — op straffe van verval
— drie maanden vanaf de kennisgeving aan de eiser en zijn vertegenwoordiger
van de beslissing van de deputatie (art. 1385undecies Gerechtelijk
Wetboek).
Belangrijk is dat de beroepsprocedure voor de rechtbank van eerste aanleg
slechts mogelijk is indien de bezwaarindiener voorafgaandelijk het administratieve
beroep heeft ingesteld bij de deputatie (art. 1385undecies, lid 1 Gerechtelijk
Wetboek). Zo niet zal de rechtbank de vordering niet ontvankelijk
verklaren. Het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg is vatbaar voor
verzet of hoger beroep bij het hof van beroep. Tegen het arrest van het hof
van beroep is voorziening in cassatie mogelijk wegens schending van de wet
of niet-naleving van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven
vormvereisten.
De bezwaarprocedure mag niet verward worden met de onverhaalbare en
oninbare posten. De deputatie kan de aanslagen oninbaar verklaren voor de
belastingplichtigen waarvan de insolventie bewezen is. Tevens verleent de
deputatie ambtshalve ontheffing van de overbelastingen die voortkomen uit
materiële vergissingen, uit dubbele belasting, alsook die blijken uit afdoende
bevonden nieuwe feiten of bescheiden waarvan het laattijdig voorleggen
door de belastingplichtige wordt verantwoord door wettige redenen.
f ProVIncIefonDs
De belangrijkste toelage op de gewone dienst van het provinciale budget
is de dotatie van het Vlaams Provinciefonds (opgericht bij decreet van
29 april 1991). Het betreft hier een vorm van algemene financiering: de
provincie kan vrij over de dotatie beschikken.
Tijdens de eerste maand van elk kwartaal wordt aan iedere provincie een
voorschot uitbetaald gelijk aan één vierde van het aandeel van die provincie
in de dotatie van het laatste jaar waarvoor de definitieve verdeling is gekend.
Financieel beheer
Deel VI
293

Deel VI
294
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
De definitieve bepaling van de aandelen gebeurt door de Vlaamse regering,
waarna het saldo wordt verrekend.
De verdelingscriteria van het Provinciefonds zijn als volgt:
10 % wordt in gelijke delen verdeeld over de Vlaamse provincies;
45 % volgens het bevolkingscijfer;
5 % volgens de oppervlakte;
5 % volgens de bevolkingsdichtheid;
5 % volgens de actieve bevolking werkzaam op het grondgebied van de provincie
ten opzichte van de totale bevolking van de provincie;
30 % volgens de in de provincie omgekeerde evenredige opbrengst per inwoner
van 100 opcentiemen op de onroerende voorheffing vermenigvuldigd
met het inwonersaantal van de provincie. Dit laatste criterium is een correctiefactor.
De provincies ontvangen een aandeel dat omgekeerd evenredig is
met hun belastingvermogen. Wie een lager belastingvermogen heeft, ontvangt
meer.
De actieve bevolking werkzaam in de provincie bestaat uit:
- de arbeiders en de bedienden;
- de zelfstandigen en de uitoefenaars van vrije beroepen;
- het door de staat, de gemeenschappen en de gewesten bezoldigde personeel;
- de personen bezoldigd door de provincies, de gemeenten en de openbare instellingen;
- het onderwijzend personeel dat niet door de openbare besturen wordt bezoldigd.
Hoewel decretaal vastgelegd, werd het Provinciefonds in het verleden gedurende
jaren niet geïndexeerd. Bovendien werd vanaf 2001 het Provinciefonds
op jaarbasis met ongeveer 25 miljoen euro verminderd en zijn de middelen
van het Investeringsfonds die voor de provincies bestemd waren, vanaf 2003
overgeheveld naar het Gemeentefonds. Gedurende een aantal jaren werd
een gedeelte van het vierde kwartaalvoorschot drie maanden later uitbetaald.
Vanaf het begrotingsjaar 2007 werd het Provinciefonds jaarlijks verhoogd
met een evolutiepercentage van 3,5 %.
De toekomstige evolutie van het Provinciefonds zal vermoedelijk beïnvloed
worden door de uitkomst van een interne Vlaamse staatshervorming. Zo
wordt vanaf 2010 3 miljoen euro bespaard op het Provinciefonds.
g het BtW-stAtuut VAn De ProVIncIes
De programmawet van 27 december 2006 heeft het btw-statuut voor openbare
besturen, waaronder provinciebesturen, vanaf 1 juli 2007 gewijzigd. Er
was weliswaar een tolerantieperiode, die echter eind 2008 afliep. Intussen
heeft het arrest van het Grondwettelijk Hof van 17 juli 2008 de btw-plicht
voor de vrijgestelde handelingen vernietigd. Het was precies deze bepaling
in de gewijzigde wetgeving die voor de provincies nefast was omdat ze voor

HOOFDSTUK 4
administratieve overlast dreigde te zorgen, zonder recht op aftrek of teruggave
van de btw te doen ontstaan. De provinciebesturen zijn nu voor wat
meer handelingen btw-plichtig dan in de periode voor 1 juli 2007, wat zeker
op lange termijn niet oninteressant hoeft te zijn.
a Basisprincipe
De regel is dat overheidsinstellingen, zoals provincies, niet btw-plichtig zijn
voor de handelingen die ze als overheid verrichten, ook niet indien zij voor
die werkzaamheden of handelingen rechten, heffingen, bijdragen of retributies
innen.
De provincies zijn dus voor de meeste van hun activiteiten niet btw-plichtig,
bijvoorbeeld voor de bouw van administratieve centra.
b uitzonderingen
Op dit basisprincipe bestaan 2 uitzonderingen.
1° Een overheid is steeds btw-plichtig wanneer ze
werkzaamheden of handelingen verricht die zijn
opgesomd in artikel 6, derde lid van het BTW-Wetboek.
Het provinciebestuur is in die gevallen btw-plichtig, zonder dat men moet
nagaan of er sprake is van concurrentieverstoring met de privésector. De
btw-plicht geldt voor zover de handelingen niet van onbeduidende omvang
zijn. Men kan immers toch van een btw-vrijstelling genieten als het omzetcijfer
het bedrag van 5.580 EUR per jaar niet overschrijdt.
Het betreft hier onder meer:
- het goederen- en personenvervoer;
- de levering van nieuwe goederen geproduceerd voor de verkoop;
- de exploitatie en het verlenen van rechten op de exploitatie van een parkeergelegenheid,
een opslagplaats en/of een kampeerterrein;
- de leveringen van goederen en de diensten verricht door bedrijfskantines,
bedrijfswinkels, coöperaties en soortgelijke inrichtingen.
2° De provinciebesturen hebben de hoedanigheid van
btw-plichtige voor andere werkzaamheden of handelingen
die zij als overheid verrichten en die niet worden
opgesomd in artikel 6, 3e lid, voor zover een behandeling
als niet-belastingplichtige tot concurrentieverstoring
van enige betekenis zou leiden (artikel 6, tweede
lid BTW-Wetboek).
Financieel beheer
Deel VI
Art. 6, 1e lid
BTW-Wb.
295

Deel VI
296
Financieel beheer
HOOFDSTUK 4
Om hieraan te voldoen, moeten de volgende twee voorwaarden samen vervuld
zijn:
- het betreft het verrichten van identieke handelingen als de ondernemers
uit de privésector;
- het verrichten van deze handelingen leidt tot een belangrijke concurrentieverstoring
ten nadele van de betrokken privéondernemer. Dit is een feitenkwestie
die geval per geval zal moeten worden beoordeeld.
Voor verschillende activiteiten is de btw-plicht op lange termijn voordelig,
niettegenstaande de administratieve last die gepaard gaat met het bijhouden
van een btw-boekhouding en het opmaken en indienen van een btw-aangifte.
Er ontstaat dan immers een recht van aftrek van de btw, niet alleen voor
de exploitatiekosten maar ook voor investeringen. Een klassiek voorbeeld
van concurrentieverstoring is een cafetaria door een overheid uitgebaat. Indien
echter de uitbating van de cafetaria samenhangt met een vrijgestelde
activiteit is onder bepaalde voorwaarden de btw-vrijstelling ook geldig voor
de cafetaria. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn voor een eigen cafetaria in
een provinciaal museum, dat alleen toegankelijk is voor museumbezoekers.
Door de nieuwe wetgeving wordt het verschil in btw-statuut tussen het provinciebestuur,
inclusief intern verzelfstandigde agentschappen, en een autonoom
provinciebedrijf enigszins kleiner. Wel zou de btw-administratie voorlopig
geneigd zijn om het begrip concurrentieverstoring door een openbaar
bestuur eerder beperkend te interpreteren.
In tegenstelling tot een paraprovinciale vzw zal een APB ook minder snel
onder de btw-vrijstelling van art. 44 van het BTW-Wetboek vallen. Deze vrijstelling
geldt onder meer voor de diensten verstrekt naar aanleiding van de
exploitatie van sportinrichtingen en inrichtingen voor lichamelijke opvoeding,
voor de diensten en samenhangende leveringen in verband met het bezoek
aan musea of voor het verstrekken van onderwijs, met inbegrip van schoolrefters
en –vervoer. Hoe dan ook zal men bij opmaak van de statuten van
een autonoom bedrijf best voldoende aandacht besteden aan de btw-problematiek,
om achteraf onaangename verrassingen te voorkomen.
Volledigheidshalve kan hier nog worden vermeld dat in het kader van een
zogenaamde VAT Package een aantal nieuwe btw-maatregelen opgelegd zijn
aan de provinciebesturen. Zo zijn vanaf 2010 diensten verricht aan in België
gevestigde gedeeltelijke btw-plichtigen, zoals provincies, in de regel belast
met Belgische btw, ongeacht de bestemming van deze diensten. Bovendien
moeten de provincies zelf de Belgische btw voldoen wanneer de dienstverlener
niet in België is gevestigd. Voor de provincies geeft dat in een aantal
gevallen aanleiding tot een kostenverhoging. De regeling inzake intracommunautaire
verwervingen blijft in beginsel onveranderd: tenzij in uitzonderlijke
gevallen zijn de provinciebesturen verplicht hun aankopen in andere
EU-lidstaten waarbij de goederen naar België worden vervoerd aan de btw
te onderwerpen in ons land.

5 provinciAAl pAtrimonium
HOOFDSTUK 5
De provincieraad is bevoegd voor de daden van beschikking met betrekking
tot de onroerende goederen, tenzij deze nominatief in het budget zijn
opgenomen. De provincieraad is ook bevoegd voor alle dadingen.
De deputatie is bevoegd voor de daden van beschikking met betrekking
tot de onroerende goederen, mits die nominatief in het budget zijn opgenomen.
De deputatie is ook bevoegd voor alle daden van beschikking met
betrekking tot de roerende goederen.
Voor daden van beheer, is enkel de deputatie bevoegd.
A Algemeen
a Daden van beschikking
Volgens artikel 42 van het Provinciedecreet beschikt de provincieraad over
de volheid van bevoegdheid voor de aangelegenheden van provinciaal belang.
De provincieraad put uit deze bepaling de bevoegdheid voor de daden
van beschikking met betrekking tot de onroerende goederen uit het provinciaal
patrimonium en voor het aangaan van dadingen. De provincieraad mag
die bevoegdheden niet delegeren aan de deputatie. Het Provinciedecreet zelf
voorziet echter in een uitzondering op deze bevoegdheid van de provincieraad:
de deputatie is bevoegd voor het stellen van de daden van beschikking
met betrekking tot onroerende goederen mits die nominatief in het vastgestelde
budget zijn opgenomen; dit met uitzondering van het aangaan van de
dadingen (art. 43, § 2, 12° en 20° en art. 57, § 3, 8°, b Provinciedecreet).
Voorbeelden van daden van beschikking met betrekking tot onroerende goederen
zijn de verkrijging of vervreemding van een onroerend goed, of het
verlenen of verkrijgen van een recht van opstal of erfpacht. Ook een hypotheek
of een erfdienstbaarheid vestigen op provinciaal patrimonium is een
daad van beschikking. Als deze verrichting niet nominatief in het vastgestelde
budget is opgenomen, is enkel de provincieraad bevoegd. Als er wel een
nominatieve opname in het budget is gebeurd, dan is de deputatie bevoegd.
Voor het stellen van de daden van beschikking met betrekking tot de roerende
goederen, is enkel de deputatie bevoegd. Ook hier met uitzondering
van het aangaan van dadingen (art. 57, § 3, 8°, a Provinciedecreet).
Een voorbeeld van een daad van beschikking met betrekking tot roerende
goederen, is de verkoop van deze goederen. Hiervoor is de deputatie bevoegd.
De aankoop van roerende goederen, is een overheidsopdracht van le-
Provinciaal patrimonium
Deel VI
Art. 42, 43
en 57
297

Deel VI
298
HOOFDSTUK 5
veringen, en daarvoor gelden andere bevoegdheidsregels (zie hierna in dit
Deel: hoofdstuk 6, blz. 304 e.v.).
Zowel de provincieraad als de deputatie moeten bij de besluitvorming over
de daden van beschikking, het gelijkheidsbeginsel en de beginselen van behoorlijk
bestuur naleven. Voor de aankoop van roerende goederen moet rekening
gehouden worden met de wetgeving op de overheidsopdrachten.
b Daden van beheer
De deputatie is door het Provinciedecreet belast met de daden van beheer
over de provinciale inrichtingen en eigendommen, binnen de door de provincieraad
desgevallend vastgestelde algemene regels (art. 57, § 3, 1° Provinciedecreet).
Als provinciale inrichtingen kunnen o.m. vernoemd worden: de
provinciale administratieve centra, de provinciale scholen, musea, recreatiedomeinen
en sportinfrastructuur.
De voormelde bepaling verleent de deputatie de bevoegdheid om op eigen
initiatief, d.w.z. zonder tussenkomst van de provincieraad, de nodige maatregelen
te nemen om het provinciaal patrimonium te beheren binnen de algemene
voorwaarden die eventueel door de provincieraad werden vastgesteld.
Zo is de deputatie bevoegd om, met inachtname van de wettelijke en door de
provincieraad bepaalde voorwaarden, de huurders en de pachters van de
provinciale eigendommen aan te duiden, eventueel na daartoe de voorgeschreven
openbare oproep georganiseerd te hebben.
Het behoort eveneens tot de bevoegdheid van de deputatie, om de pacht- en
huurcontracten voor provinciegoederen op te stellen.
De deputatie kan deze beheersbevoegdheid bij reglement delegeren aan de
provinciegriffier. De provinciegriffier kan die bevoegdheid verder delegeren
aan andere personeelsleden van de provincie (art. 58). Hetzelfde geldt voor
de daden van beschikking met betrekking tot de roerende goederen. De daden
van beschikking met betrekking tot onroerende goederen die nominatief
in het vastgestelde budget zijn opgenomen, moet de deputatie echter zelf
uitoefenen. Deze laatste bevoegdheid mag immers niet toevertrouwd worden
aan de provinciegriffier (art. 58).
Provinciaal patrimonium

B oPenBAAr en PrIVAAt DomeIn
a Principe
HOOFDSTUK 5
De goederen die behoren tot het openbaar domein van de provincie zijn in
principe onvervreemdbaar. Dit betekent niet dat de provincieraad ter zake
geen bevoegdheden zou hebben.
De deputatie of, bij delegatie, de provinciegriffier is belast met het beheer
van de goederen die behoren tot het openbaar domein. Elke beslissing over
goederen van het openbaar domein die verder gaat dan “beheren”, behoort
normaliter tot de bevoegdheid van de provincieraad.
Zo komt het de provincieraad toe te beslissen over de onttrekking van een
bepaald goed aan het openbaar domein om het op te nemen in het privaat
domein. M.a.w., het is de provincieraad die beslist over desaffectatie van een
goed van het openbaar naar het privaat domein. De provincieraad kan eveneens,
op voorwaarde van een bijzondere en omstandige motivering, zakelijke
rechten vestigen op openbare domeingoederen voor zover die rechten niet
kennelijk onverenigbaar zijn met de bestemming van die goederen.
b Privatieve ingebruikneming
Zijn goederen van het openbaar domein in principe onvervreemdbaar, dan
kan de provinciale overheid wel de privatieve ingebruikneming van deze goederen
toestaan, naargelang het geval, onder de vorm van een eenzijdige
handeling, een concessie of het vestigen van een zakelijk recht in het kader
van een publiek-privaat samenwerkingsverband.
Aldus is het zaak van de provincieraad het bestendig gebruik van een of
meerdere lokalen van een provinciaal gebouw aan personen vreemd aan het
bestuur te reglementeren. Evenwel kan de deputatie aan derden, zonder dat
deze daarop enige aanspraak kunnen laten gelden, een tijdelijk en kortstondig
gebruik van lokalen toestaan, op voorwaarde dat dit gebruik verenigbaar
is met de functie van de ter beschikking gestelde lokalen en/of de werking
van de provinciale diensten. Bij het toestaan van dit gebruik zal de deputatie
er tevens over waken niet discriminerend op te treden.
Wanneer de provincieraad eveneens beslist over het in concessie geven aan
een vereniging zonder winstoogmerk van de uitbating van de provinciale inrichtingen,
dan mag de provincieraad bij het vaststellen van voorwaarden
van de concessieverlening evenwel de beheersbevoegdheid van de deputatie
niet miskennen, hetgeen o.a. inhoudt dat de concessievoorwaarden de deputatie
moeten toelaten zijn recht van toezicht uit te oefenen.
Provinciaal patrimonium
Deel VI
299

Art. 28 en 42
Art. 28 en 42
Art. 57 en 58
Deel VI
300
HOOFDSTUK 5
c Vergunningen
Het komt de provincieraad toe het verlenen van vergunningen te reglementeren
maar het is de deputatie of, in geval van delegatie, de provinciegriffier
die bevoegd is om de individuele vergunning te verlenen. Hierbij moet nog
opgemerkt worden dat voor de privatieve ingebruikneming van het openbaar
domein ook een stedenbouwkundige vergunning vereist kan zijn. Aldus is
een vergunning vereist voor de oprichting van een als bouwwerk aangemerkte
reclame-inrichting.
c oVerzIcht VerrIchtIngen onroerenD
PAtrImonIum
a Aankoop
De koopovereenkomsten zijn geregeld door artikel 1582 en volgende van het
Burgerlijk Wetboek.
De aankoop van onroerende goederen — zowel openbaar als uit de hand —
behoort normaliter tot de bevoegdheid van de provincieraad die daarover in
beginsel in openbare vergadering beraadslaagt en beslist.
Zoals gezegd, is de deputatie bevoegd voor de aankoop van onroerende goederen
voor zover die aankoop nominatief in het vastgestelde budget opgenomen
is.
Wanneer de deputatie of de provinciegriffier niet bevoegd is om de aankoop
te doen, zal in de praktijk door de deputatie onderhandeld worden over de
aankoop en zal, in geval van akkoord, een principeovereenkomst worden gesloten
onder voorbehoud van goedkeuring door de provincieraad.
b Verkoop
De koopovereenkomsten zijn geregeld door artikel 1582 en volgende van het
Burgerlijk Wetboek.
De verkoop van onroerende goederen – zowel uit de hand als openbaar –
behoort normaliter tot de bevoegdheid van de provincieraad die daarover in
beginsel in openbare vergadering beraadslaagt en beslist.
Zoals bij de aankoop is de deputatie bevoegd voor de verkoop van onroerende
goederen voor zover die verkoop nominatief in het vastgestelde budget
opgenomen is.
Het besluit moet de redenen aangeven waarom het onroerend goed verkocht
wordt, alsmede de wijze waarop de opbrengst wederbelegd zal worden en
eventueel de bijzondere omstandigheden waarom het goed uit de hand wordt
Provinciaal patrimonium

HOOFDSTUK 5
verkocht. Voor de onroerende goederen die onder de toepassing vallen van
het Vlaamse Bosdecreet kan de verkoop slechts gebeuren na machtiging
van de Vlaamse regering (art. 90, tweede lid Decr.Vl.R. 13 juni 1990).
De openbare verkoop is de regel. In sommige gevallen wordt ook de verkoop
uit de hand aanvaard maar de provincieraad moet daarvoor over precieze
redenen beschikken die in feite juist en in rechte aannemelijk zijn. Dit is
o.m. het geval wanneer de eigendomsoverdracht gebeurt tussen openbare
besturen.
Ingeval het goed openbaar verkocht wordt, is het mogelijk dat de provincieraad
een tweede maal moet bijeenkomen indien de aangeboden prijs het
bedrag van de schatting niet bereikt. In dat geval moet de provincieraad opnieuw
over de verkoop beraadslagen en in zijn besluit de redenen aangeven
waarom het goed verkocht wordt beneden de geschatte waarde.
c ruil
De ruilcontracten zijn geregeld door artikel 1702 en volgende van het Burgerlijk
Wetboek.
De ruil van onroerende goederen behoort normaliter tot de bevoegdheid van
de provincieraad die daarover in beginsel in openbare vergadering beraadslaagt
en beslist.
De deputatie is bevoegd om te beslissen over een ruil, voor zover die ruiloperatie
nominatief in het vastgestelde budget opgenomen is.
Voor de ruil van onroerende goederen gelden dezelfde voorschriften als voor
de verkoop van onroerende goederen uit de hand.
d erfpacht en opstal
Het recht van erfpacht en het recht van opstal zijn geregeld in twee afzonderlijke
wetten, die allebei van 10 januari 1824 dateren. Erfpacht is een zakelijk
recht om het genot te hebben van een onroerend goed dat aan iemand
anders toebehoort, mits de betaling van een vergoeding. De duur is minimaal
27 en maximaal 99 jaar. Het recht van opstal is een zakelijk recht om
gebouwen, werken of beplantingen in eigendom te hebben op de grond die
aan iemand anders toebehoort. De duur is maximaal 50 jaar.
Het verlenen of bekomen van een recht van erfpacht of van opstal van onroerende
goederen behoort normaliter tot de bevoegdheid van de provincieraad
die daarover in beginsel in openbare vergadering beraadslaagt en beslist.
Provinciaal patrimonium
Deel VI
Art. 28 en 42
Art. 57
Art. 28 en 42
301

Art. 57
Art. 43
Art. 57 en 58
Deel VI
302
HOOFDSTUK 5
De deputatie is bevoegd om te beslissen over een ruil, voor zover die ruiloperatie
nominatief in het vastgestelde budget opgenomen is.
e schenkingen en legaten
Schenkingen en legaten zijn geregeld in artikel 893 en volgende van het
Burgerlijk Wetboek.
Over de definitieve aanvaarding van een schenking of een legaat beslist de
provincieraad.
f Verhuring en verpachting
De huurovereenkomsten zijn geregeld in artikel 1708 en volgende van het
Burgerlijk Wetboek. Dit Burgerlijk Wetboek bevat een afdeling met algemene
bepalingen over de huur van onroerende goederen (artikel 1714 en volgende),
maar ook specifieke afdelingen met regels voor de huurovereenkomsten
met betrekking tot ten eerste de hoofdverblijfplaats van de huurder,
ten tweede de handelshuur en ten derde de landpacht.
Normaliter kunnen alleen de onroerende goederen die tot het privaat domein
behoren, verhuurd (huizen en gewone gronden) of verpacht (landeigendommen)
worden.
Voor zover de verhuring en de verpachting als daden van beheer kunnen
worden beschouwd, is de deputatie of in geval van delegatie, de provinciegriffier,
bevoegd voor het organiseren van een eventuele aanbesteding en
het toewijzen van de huur of de pacht, binnen de door de provincieraad vastgestelde
algemene regels.
Voor de huizen en de gewone gronden bestaat er geen algemene wettelijke
bepaling die de wijze van verhuring door openbare rechtspersonen regelt.
De provincie heeft de keuze tussen de openbare verhuring en de verhuring
uit de hand. In de praktijk komt het meermaals voor dat om sociale, economische
en zelfs om financiële redenen de voorkeur moet worden gegeven
aan de verhuring uit de hand volgens een verhuurreglement dat door de
provincieraad wordt vastgesteld.
De Pachtwet van 4 november 1969 voorziet in een bijzondere regeling voor
de verpachting van landeigendommen door openbare rechtspersonen (Staat,
gewesten, gemeenschappen, provincies, gemeenten, OCMW, kerkbesturen,
enz.). Deze bijzondere regeling heeft betrekking op de vaststelling van de
maximumpachtprijs, de inschrijvingen en de toewijzing van de pacht.
Provinciaal patrimonium

D BestuurlIjk toezIcht
HOOFDSTUK 5
De beslissingen van de provincieraad, de deputatie of in geval van delegatie
de provinciegriffier, betreffende het patrimonium van de provincie zijn onderworpen
aan het algemeen bestuurlijk toezicht. Dit bestuurlijk toezicht
wordt behandeld in Deel IX, hoofdstuk 1, blz. 385 e.v.
e oPmAken VAn Akten met BetrekkIng tot
onroerenDe goeDeren VAn De ProVIncIes
De notarissen zijn in alle gevallen bevoegd om authentieke akten te verlijden
waarbij een openbare rechtspersoon betrokken is, bv. de aankoop of de verkoop
van een onroerend goed door de provincie. Maar de provincie kan niet
verplicht worden een beroep te doen op een notaris in de gevallen waarin
een administratieve overheid, bv. de provinciegouverneur, bevoegd is om de
akte te verlijden.
Uit de rechtspraak van de Raad van State blijkt dat de provinciegouverneur
bevoegd is om authenticiteit te verlenen aan een akte tot aankoop, verkoop,
ruil of huur van onroerende goederen door de provincie.
De provinciegouverneur kan bijgevolg authenticiteit verlenen aan een akte
tot aankoop, verkoop, ruil of huur van onroerende goederen van de provincie.
De provinciegouverneur is eveneens bevoegd voor het verlijden van akten
met het oog op de doorhaling van een hypothecaire inschrijving die een
onroerend goed bezwaart dat door de provincie wordt aangekocht.
De Onteigeningswet van 27 mei 1870 vermeldt uitdrukkelijk de bevoegdheid
van de provinciegouverneur om overeenkomsten, kwitanties en andere akten
te authentificeren die door hem worden verleden voor de aankoop van onroerende
goederen namens de provincie.
Door de programmawet van 6 juli 1989 kunnen de provincies ook een beroep
doen op de medewerking van de aankoopcomités voor het uitvoeren van alle
domeinverrichtingen. In dat geval zijn de ambtenaren van de aankoopcomités
eveneens bevoegd voor het verlijden van de vereiste authentieke akten.
Provinciaal patrimonium
Deel VI
303

Deel VI
HOOFDSTUK 6
6 overheidsopdrAchten
Overheidsopdrachten zijn contracten voor de aanneming van werken, van
leveringen of van diensten.
De bevoegdheden van de provinciale bestuursorganen zijn deels rechtstreeks
geregeld in het Provinciedecreet, maar zijn ook deels afhankelijk
van provinciale besluitvorming over het begrip dagelijks bestuur, over de
delegatie van bevoegdheid en van het budgethouderschap en over het nominatief
opnemen van opdrachten in het budget. Een en ander moet ook
samen gelezen worden met de wet op de overheidsopdrachten.
De bevoegdheden verschillen naargelang de fase in de procedure: ontwerpfase,
gunningsfase of uitvoeringsfase van de opdrachten.
A Algemeen
a Wetgeving
De basis van de huidige reglementering is de Wet van 24 december 1993
betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming
van werken, leveringen en diensten (overheidsopdrachtenwet 1993).
Voor de provincies is voornamelijk Boek I van de wet van belang, omdat dit
boek de reglementering bevat voor overheidsopdrachten en concessies voor
openbare werken van de aanbestedende overheden in de zogenaamde “klassieke
sectoren” (Titel II en III). In hetzelfde Boek I vind je ook de reglementering
terug voor de overheidsopdrachten in de zogenaamde “speciale sectoren”,
namelijk de sectoren water, energie, vervoer en postdiensten (Titel
IV). Boek II is niet van belang voor de provincies. Dit Boek II is van toepassing
op de opdrachten van privéondernemingen en van overheidsbedrijven in
de sectoren water, energie, vervoer en postdiensten (de zogenaamde “speciale
sectoren”).
Intussen is er reeds een volledig nieuwe wetgeving aangenomen en gepubliceerd
in het Staatsblad. Namelijk de Wet van 15 juni 2006 betreffende overheidsopdrachten
en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten
(overheidsopdrachtenwet 2006) en de Wet van 16 juni 2006 betreffende
de gunning, informatie aan kandidaten en inschrijvers en wachttermijn inzake
overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen
en diensten (standstillwet 2006). Deze nieuwe wetten zijn echter (behalve
enkele artikelen) nog niet in werking getreden.
De zogenaamde “standstill” is een wachttermijn die de aanbestedende overheid moet respecteren
om aan de niet-geselecteerde inschrijver, de inschrijver van wie de offerte als
niet regelmatig wordt beschouwd of de inschrijver waarvan de offerte niet werd gekozen
304 Overheidsopdrachten

HOOFDSTUK 6
de kans te geven in beroep te gaan tegen deze beslissing vooraleer de opdracht wordt gegund
aan de gekozen inschrijver.
Twee koninklijke besluiten bevatten de bepalingen ter uitvoering van de
overheidsopdrachtenwet 1993 voor de overheidsopdrachten in de “klassieke
sectoren”:
- het KB van 8 januari 1996 betreffende de overheidsopdrachten voor aanneming
van werken, leveringen en diensten en de concessies voor openbare
werken (dit besluit regelt de procedures die leiden tot de gunning);
- het KB van 26 september 1996 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels
van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare
werken (dit besluit regelt de uitvoeringsfase van de opdrachten).
Het is de bedoeling om deze koninklijke besluiten volledig te vervangen door
nieuwe uitvoeringsbesluiten bij de wetten op de overheidsopdrachten van
15 en 16 juni 2006.
b toepassingsgebied
De wetgeving overheidsopdrachten is van toepassing op volgende soorten
contracten:
- aanneming van werken;
- aanneming van leveringen;
- aanneming van diensten;
- concessies voor openbare werken.
De definities van werken, leveringen en diensten in de zogenaamde “klassieke
sectoren”, zijn opgenomen in artikel 5 van de overheidsopdrachtenwet
1993:
- een overheidsopdracht voor aanneming van werken is de overeenkomst
onder bezwarende titel gesloten tussen een aannemer enerzijds en een
aanbestedende overheid anderzijds, en die betrekking heeft:
* hetzij op de uitvoering, hetzij op de uitvoering samen met het ontwerp
van werken in verband met de in bijlage 1 bij de overheidsopdrachtenwet
vermelde werkzaamheden of van een werk;
* hetzij op het laten uitvoeren, met welke middelen ook, van een werk dat
aan de door de aanbestedende vastgestelde eisen voldoet. Het werk is
het resultaat van een geheel van bouwwerkzaamheden of van wegenbouwkundige
werken dat ertoe bestemd is als zodanig een economische
of technische functie te vervullen;
- een overheidsopdracht voor aanneming van leveringen is de overeenkomst
onder bezwarende titel gesloten tussen een leverancier enerzijds en een
aanbestedende overheid anderzijds, en die betrekking heeft op de verwerving
door koop- of aannemingsovereenkomst, huur, huurkoop of leasing
Overheidsopdrachten
Deel VI
305

Deel VI
306
HOOFDSTUK 6
met of zonder aankoopoptie van producten. Deze overeenkomst mag bijkomend
werken van aanleg en plaatsing bevatten;
- een overheidsopdracht voor aanneming van diensten is de overeenkomst
onder bezwarende titel gesloten tussen een dienstenverlener enerzijds en
een aanbestedende overheid anderzijds, en die betrekking heeft op in bijlage
2 bij de overheidsopdrachtenwet vermelde diensten.
c Beginselen
De volgende basisbeginselen voor het plaatsen van overheidsopdrachten
volgen rechtstreeks uit de toepasselijke Europese richtlijnen (zie artikel 2
richtlijn 2004/18/EG van 31 maart 2004):
- gelijkheid en niet-discriminatie;
- transparantie.
De overheidsopdrachtenwet 1993 vermeldt nog twee andere principes die
als een rode draad doorheen de wetgeving overheidsopdrachten lopen (zie
art. 1 overheidsopdrachtenwet 1993):
- de forfaitaire prijsbepaling (zie ook: art. 7 overheidsopdrachtenwet 1993);
- de mededinging.
B ontWerPfAse
Een eerste fase in de dossiervorming van een overheidsopdracht, is de ontwerpfase.
In deze eerste fase stelt een aanbestedende overheid twee rechtshandelingen:
- het kiezen van de wijze van gunning;
- het vaststellen van de voorwaarden van de opdracht.
De overheidsopdrachtenwet beschrijft de volgende gunningswijzen (art. 13
tot en met 17 overheidsopdrachtenwet 1993):
- openbare aanbesteding;
- beperkte aanbesteding;
- algemene offerteaanvraag;
- beperkte offerteaanvraag;
- onderhandelingsprocedure.
Daarnaast bestaan er twee wedstrijdformules waarbij een jury wordt ingeschakeld:
de wedstrijd en de prijsvraag voor ontwerpen. De wedstrijd is een
procedure voor werken of leveringen die zowel slaan op het opmaken van
een ontwerp als op de uitvoering. De prijsvraag voor ontwerpen is een procedure
die een aanbestedende overheid toelaat om een plan of een ontwerp
aan te schaffen en die eventueel kan leiden tot de gunning van een overheidsopdracht
voor aanneming van diensten (art. 20 overheidsopdrachtenwet
1993).
Overheidsopdrachten

HOOFDSTUK 6
De voorwaarden van de opdracht vallen uiteen in administratieve bepalingen
en een technische beschrijving. De technische beschrijving wordt opgesteld
aan de hand van technische specificaties, prestatie-eisen of functionele eisen.
Het document waarin deze voorwaarden uitgeschreven worden, noemen
we het bestek. Bij een bestek horen vaak bijlagen, zoals plannen.
Welk bestuursorgaan bevoegd is om de gunningswijze te kiezen en de voorwaarden
van de opdracht vast te stellen, hangt enerzijds af van de bepalingen
van het Provinciedecreet en anderzijds van de delegaties die binnen het
provinciebestuur van toepassing zijn. Binnen de grenzen van het Provinciedecreet
is maatwerk dus mogelijk.
Het kiezen van de wijze van gunning en het vaststellen van de voorwaarden
voor de opdracht, zijn bevoegdheden van de provincieraad. De provincieraad
kan op twee manieren haar bevoegdheid overdragen naar de deputatie:
- door vast te stellen welke opdrachten passen binnen het begrip dagelijks
bestuur;
- door de opdracht nominatief op te nemen in het budget zonder zelf de
wijze van en de voorwaarden vast te stellen.
Het begrip dagelijks bestuur is niet nader omschreven in het Provinciedecreet.
De memorie van toelichting en omzendbrieven geven inzicht in wat de
Vlaamse overheid onder dit begrip verstaat. Beheersdaden die geboekt worden
op het exploitatiebudget of die in normale omstandigheden de provincie
niet voor meer dan een jaar binden, kunnen tot het dagelijks bestuur behoren.
Het dagelijks bestuur kan ook investeringen omvatten voor zover deze
binnen hetzelfde boekjaar gerealiseerd of geleverd worden in normale omstandigheden.
Grote investeringsprojecten behoren, zelfs als ze binnen het
jaar gerealiseerd kunnen worden, niet tot het dagelijks bestuur. Het komt de
provincieraad toe om te bepalen waar de grens van het dagelijks bestuur
precies ligt. Voor het onderscheid tussen grote en kleine investeringsprojecten,
is het gebruikelijk om een onderscheid in te voeren aan de hand van
een drempelbedrag. De bevoegdheid tot het vaststellen van de voorwaarden
en het kiezen van de wijze van gunnen van grote investeringsprojecten kan
enkel aan de deputatie toevertrouwd worden door een opdracht nominatief
op te nemen in het vastgestelde budget. Als de provincieraad tijdens de bespreking
van het budget waarbij een opdracht nominatief is opgenomen
geen beslissing neemt over de voorwaarden en over de gunningswijze, dan
is de deputatie daarvoor bevoegd.
De deputatie kan de uitoefening van deze toevertrouwde bevoegdheden met
betrekking tot de opdrachten van dagelijks bestuur en met betrekking tot de
opdrachten die nominatief in het budget zijn opgenomen, bij reglement toevertrouwen
aan de provinciegriffier. De provinciegriffier kan die toevertrouwde
bevoegdheden persoonlijk uitoefenen of kan dit toevertrouwen aan andere
personeelsleden van de provincie.
Overheidsopdrachten
Deel VI
Artikelen 43,
57 en 58
307

Deel VI
308
HOOFDSTUK 6
Art. 153 In gevallen van dwingende en onvoorziene omstandigheden, kan de deputatie
op eigen initiatief de bevoegdheden uitoefenen met betrekking tot de
vaststelling van de wijze van gunning en de voorwaarden van overheidsopdrachten.
Deze bevoegdheid is een voorbehouden bevoegdheid van de deputatie
en is niet voor delegatie vatbaar. De provincieraad kan zonder voorafgaande
budgetwijziging in de uitgave voorzien die door dergelijke dwingende
en onvoorziene omstandigheden vereist is. Het betreft een uitzonderingsmaatregel
waarmee zeer zuinig moet omgesprongen worden. Als het geringste
uitstel onbetwistbare schade zou veroorzaken, kan zelfs de deputatie
op eigen verantwoordelijkheid over de uitgaven beslissen. De bevoegdheid
om over de uitgaven te beslissen houdt de bevoegdheid in tot het vaststellen
van de voorwaarden, het vaststellen van de wijze van gunnen, het voeren van
de gunningsprocedure, de gunning en de uitvoering van de overheidsopdrachten.
De nodige kredieten worden zo snel mogelijk ingeschreven door
een budgetwijziging. De betaling kan echter al uitgevoerd worden zonder die
budgetwijziging af te wachten.
De deputatie beschikt over een door het Provinciedecreet toegewezen bevoegdheid
met betrekking tot enkele financiële diensten. Ten eerste voor het
aangaan van leningen voor een periode langer dan één jaar. Leningen van
minder dan of gelijk aan een jaar zijn een bevoegdheid van de financieel
beheerder in het kader van zijn thesauriebeheer. Een tweede toegewezen
bevoegdheid van de deputatie zijn de besluiten waarbij de financiële lasten
van de opgenomen leningen worden herschikt door die lasten te spreiden
over een kortere of gelijke periode. Een derde toegewezen bevoegdheid ten
slotte, is de vaste belegging van kapitalen voor een periode van minimaal
twaalf maanden. Beleggingen op minder dan een jaar behoren tot het thesauriebeheer
en zijn daarom een bevoegdheid van de financieel beheerder.
De hierboven vermelde bevoegdheidsregels over het vaststellen van de wijze
van gunning en van de voorwaarden van de opdracht, moeten samen gelezen
worden met de bepalingen over de delegatie van het budgethouderschap.
c gunnIngsfAse
Een tweede fase in de dossiervorming van een overheidsopdracht, is de
gunningsfase. In deze tweede fase voert de aanbestedende overheid de procedures
die leiden tot de gunning en toewijzing van de opdracht.
In deze fase komen onder meer aan bod:
- de bekendmaking;
- de kwalitatieve selectie;
- de keuze van de aan te schrijven kandidaten in het kader van een onderhandelingsprocedure
zonder bekendmaking vooraf;
- de uitnodiging in het kader van de beperkte procedures;
- het indienen en openen van de offertes;
Overheidsopdrachten

HOOFDSTUK 6
- het toetsen van de offertes op regelmatigheid en de rangschikking volgens
de gunningscriteria;
- de gunning en toewijzing.
De deputatie is bevoegd voor het voeren van de gunningsprocedure en de
gunning van de overheidsopdrachten. De deputatie kan bij reglement de
uitoefening van bepaalde bevoegdheden aan de provinciegriffier toevertrouwen.
De provinciegriffier oefent die bevoegdheden persoonlijk uit of kan ze
toevertrouwen aan andere personeelsleden van de provincie.
Bij het vaststellen van de voorwaarden en de wijze van gunnen, kan de provincieraad
of de deputatie bepalen dat indien een opdracht van aanneming
van werken, leveringen of diensten waarvoor de raming paste binnen het
voorziene budget, bij raadpleging van de mededinging het voorziene budget
blijkt te overschrijden, de opdracht kan toegewezen worden mits de deputatie
beslist de noodzakelijke verhoging van het betrokken krediet ter goedkeuring
voor te leggen aan de provincieraad bij de eerstvolgende budgetwijziging.
Deze bepaling is geen vrijgeleide voor kredietoverschrijding en dus
moet er met deze mogelijkheid zeer omzichtig omgesprongen worden. De
budgetwijziging of interne kredietaanpassing moet wel gebeuren tijdens het
lopende financiële boekjaar en niet in het volgende financiële boekjaar.
D uItVoerIngsfAse
De derde fase in de dossiervorming van een overheidsopdracht, is de uitvoeringsfase.
In deze derde fase is de overeenkomst gesloten en wordt de overheidsopdracht
uitgevoerd.
In deze fase komen onder meer aan bod:
- stellen en vrijgeven van de borgtocht;
- controle van de uitvoering;
- wijzigingen;
- betalingen;
- ingebrekestellingen, geschillen en sancties;
- opleveringen.
De deputatie is bevoegd voor het stellen van rechtshandelingen in de uitvoeringsfase.
De deputatie kan bij reglement de uitoefening van bepaalde
bevoegdheden aan de provinciegriffier toevertrouwen. De provinciegriffier
oefent die bevoegdheden persoonlijk uit of kan ze toevertrouwen aan andere
personeelsleden van de provincie.
Omdat de deputatie bevoegd is voor de beslissingen tijdens de uitvoeringsfase
van de overheidsopdrachten, kan de deputatie ook beslissen over de
wijzigingen van de voorwaarden van de opdracht tijdens de uitvoering en
Overheidsopdrachten
Deel VI
Art. 57, 58 en
156
Art. 57 en 58
309

Art. 151 en
156
Art. 156
Deel VI
310
HOOFDSTUK 6
over de meerwerken. Deze bevoegdheid is echter niet onbeperkt. De deputatie
kan in geen geval dadingen aangaan met de aannemer, leverancier of
dienstverlener. Dadingen zijn immers een voorbehouden bevoegdheid van de
provincieraad. Wijzigingen mogen ook nooit zo ingrijpend zijn dat het voorwerp
van de opdracht wijzigt (art. 7 KB 26 september 1996). En wijzigingen
aan essentiële bepalingen en voorwaarden vergen een gemotiveerde beslissing
van het bestuursorgaan dat de voorwaarden heeft vastgesteld. Als de
provincieraad het bestek heeft goedgekeurd betekent dit dat ook de wijzigingen
aan essentiële bepalingen en voorwaarden van dit bestek door de provincieraad
moeten beslist worden.
Een verbintenis mag alleen aangegaan worden op grond van een goedgekeurde,
op het budget voorkomende post. Als de wijziging een verhoging van
de uitgaven tot gevolg heeft waardoor het voorziene budget wordt overschreden,
dan moet er eerst een budgetwijzing of een interne kredietaanpassing
beslist worden.
e oVerheIDsoPDrAchten en BuDgethouDerschAP
De budgethouder is bevoegd voor het aangaan van de verbintenissen, overeenkomstig
het hem toevertrouwde budget. De budgethouder is (in voorkomend
geval binnen de perken van de delegatie) uitdrukkelijk bevoegd voor
het bepalen van de wijze van gunnen en het vaststellen van de voorwaarden,
behalve in de gevallen dat de opdracht niet behoort tot het dagelijks bestuur
en niet nominatief in het budget is opgenomen. Hij is ook uitdrukkelijk bevoegd
voor het voeren van de procedures voor opdrachten van aanneming
van werken, leveringen of diensten en het toewijzen van de opdrachten.
f BestuurlIjk toezIcht
De beslissingen van de provincieraad, de deputatie of in geval van delegatie
de provinciegriffier of een personeelslid, betreffende de overheidsopdrachten
van de provincie zijn onderworpen aan het algemeen bestuurlijk toezicht.
Het bestuurlijk toezicht wordt behandeld in Deel IX, hoofdstuk 1,
blz. 385 e.v.
Overheidsopdrachten

HOOFDSTUK 7
7 politionele bevoegdheden
A ProVIncIerAAD
De provincieraad is een overheid van algemene bestuurlijke politie. Zij
beschikt ter zake over een verordenende bevoegdheid. Deze bevoegdheid
is evenwel beperkt in die zin dat de raad slechts kan optreden ter vrijwaring
van de openbare orde wanneer de geviseerde toestand dermate materieel
de openbare rust heeft verstoord over het geheel of een deel van
het grondgebied van de provincie dat het noodzakelijk is om blijvende
maatregelen te treffen. Bovendien mogen de provinciale politieverordeningen
geen betrekking hebben op onderwerpen die reeds geregeld zijn
door wetten of door verordeningen van algemeen bestuur. Tot slot mogen
zij evenmin betrekking hebben op aangelegenheden die uitdrukkelijk aan
de gemeenten zijn opgedragen. De niet-nakoming van provinciale politieverordeningen
kan worden bestraft met een gevangenisstraf van ten
hoogste 8 dagen en een geldboete van 200 euro.
De provincieraad kan ook optreden in een aantal bijzondere, welomschreven
politionele materies. De wet zelf kent hierbij de raad een verordenende
bevoegdheid toe.
a Algemene verordenende bevoegdheid
De provincieraad wordt sinds oudsher beschouwd als een overheid van bestuurlijke
politie. Artikel 2 van sectie III van het decreet van 22 december
1789 bepaalt dat de departementsbesturen, thans provincieraden, belast zijn
met de handhaving van de openbare gezondheid, veiligheid en rust, zijnde
respectievelijk de afwezigheid van ziekten of ziekterisico’s, de afwezigheid
van ongevallen of risico’s op ongevallen aan personen of goederen, en het
wegblijven van wanorde en onlusten. Deze drie begrippen vormen de traditionele
bestanddelen van de noemer “openbare orde”.
De algemene bevoegdheid van de provincieraad tot vrijwaring van de openbare
orde is luidens artikel 85 van de Provinciewet beperkt tot een verordenende
bevoegdheid. Krachtens dit artikel kan de provincieraad provinciale
reglementen van inwendig bestuur en politieverordeningen maken.
Deze bepaling is door de artikelen 42, § 3 en 261, 46° van het Provinciedecreet
onverlet gelaten voor zover zij op politieverordeningen betrekking
heeft. Veiligheid en politie zijn immers een federale materie luidens artikel
6, § 1, VIII, 1°, vierde streepje en § 4, 3° en 7° van de bijzondere wet van
Politionele bevoegdheden
Deel VI
Art. 85,
eerste lid
Prov. W.
311

Art. 85,
tweede lid
Prov.W.
Deel VI
312
HOOFDSTUK 7
8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, en blijven behoren tot de
bevoegdheid van de federale overheid.
Vermeldenswaard inzake de grondslag van de verordenende bevoegdheid van de provincieraad
zijn tevens het decreet van 16-24 augustus 1790 dat de provinciale overheid bevoegd
maakt om op te treden inzake epidemieën en veeziekten, en de artikelen 41 en 162, 2° van
de gecoördineerde Grondwet die aan de provincieraad de zorg opdragen om al wat van
provinciaal belang is te regelen.
Politionele bevoegdheden
1° Inhoudelijke omschrijving
In tegenstelling tot wat geldt voor de gemeenteraad, wordt de verordenende
bevoegdheid van de provincieraad niet bepaaldelijk of limitatief omschreven
in de wet. De politieverordeningen kunnen in principe alle provinciale belangen
tot voorwerp hebben en hun verplichtend karakter is niet gebonden
aan tijdelijke omstandigheden. De verordenende bevoegdheid van de provincieraad
is dus van algemene aard.
De provincieraden kunnen onder meer politiereglementen uitvaardigen betreffende de beperking
van het drinkwaterverbruik in perioden van langdurige droogte.
Volgens de Raad van State is deze bevoegdheid evenwel marginaal te noemen.
In zijn arrest nr. 17.083 van 19 juni 1975 oordeelde de Raad van State
dat de provincieraad slechts kan optreden ter vrijwaring van de openbare
orde wanneer de geviseerde toestand dermate materieel de openbare rust
heeft verstoord over het geheel of een deel van het grondgebied van de
provincie dat het noodzakelijk is om blijvende maatregelen te treffen.
Bovendien is de provincieraad slechts dan bevoegd wanneer de politieverordening
geen betrekking heeft op onderwerpen die reeds geregeld zijn door
wetten of door verordeningen van algemeen bestuur. Dit betreft meer bepaald
wetten, decreten of ordonnanties, en verordeningen van de federale of
regionale overheid. Zo kan de provincieraad geen aanvullende reglementen
maken inzake de politie van het wegverkeer (art. 6 Wegverkeerswet).
Men mag het bepaalde in artikel 85, tweede lid van de Provinciewet niet in enge zin opvatten.
Het volstaat niet dat er een wet of verordening van algemeen bestuur ter zake bestaat
om te kunnen stellen dat de uitgevaardigde provinciale politieverordening onwettig is. Er is
vereist dat de wet of verordening van algemeen bestuur een gedetailleerd en systematisch
uitgewerkt geheel vormt, waaruit blijkt dat de hogere overheid zich de desbetreffende aangelegenheid
heeft voorgehouden. Indien de betreffende norm van algemeen bestuur
slechts sommige aspecten regelt, dan kunnen andere punten door de provinciale norm
worden geregeld. Ingeval het een gewilde lacune betreft, dan kan de provincieraad niet
aanvullen.

HOOFDSTUK 7
Luidens artikel 85, derde lid van de Provinciewet worden politieverordeningen
van rechtswege opgeheven, indien in het vervolg dezelfde onderwerpen
door wetten of door verordeningen van algemeen bestuur worden geregeld.
Het spreekt voor zich dat deze latere wetten of verordeningen van algemeen
bestuur in de wettelijke vormen moeten zijn bekendgemaakt, zo niet behouden
de provinciale verordeningen hun kracht. De opheffing vindt van rechtswege
plaats. Het is dus niet vereist dat de norm van algemeen bestuur bepalingen
bevat die strijdig zijn met de provinciale verordening.
De provinciale politieverordeningen mogen evenmin betrekking hebben op
aangelegenheden die door de wetten, decreten of ordonnanties uitdrukkelijk
aan de gemeenten zijn opgedragen, zo bv. hetgeen is opgesomd in artikel
135, § 2 van de nieuwe Gemeentewet.
2° Territoriale begrenzing
Uiteraard is de bevoegdheid van de provincieraad beperkt tot het grondgebied
van de provincie. De provincieraad kan geen politieverordening uitvaardigen
die binnen het grondgebied van een andere provincie van toepassing
zou zijn.
3° Strafbepalingen
De provincieraad kan op de niet-nakoming van zijn politieverordeningen
straffen stellen van ten hoogste 8 dagen gevangenis en 200 euro geldboete.
4° Bekendmaking
De provinciale politieverordeningen moeten luidens artikel 85, laatste lid van
de Provinciewet worden bekendgemaakt volgens het bepaalde in de artikelen
117 en 118 van de Provinciewet. Deze twee artikelen worden nochtans
opgeheven door het Provinciedecreet (art. 261, 73°-74°). Vermits artikel 85
van de Provinciewet onverminderd blijft gelden als het politieverordeningen
betreft (zie blz. 311), moeten krachtens het statisch karakter van de verwijzing,
zoals bevestigd door het Hof van Cassatie in zijn arrest van 21 december
1953, ook de genoemde artikelen 117 en 118 in deze materie verder
worden toegepast.
In de plaats van het statisch karakter van de verwijzing, zou men ook kunnen uitgaan van
het dynamisch karakter van de verwijzing. Volgens deze strekking, die wordt aangehangen
in de Handleiding voor Wetgevingstechniek opgesteld door de Raad van State in 1998, zijn
latere wijzigingen mee van toepassing op de door middel van een verwijzing geregelde
Politionele bevoegdheden
Deel VI
Art. 85,
derde lid
Prov.W.
M.O.
20.XII.2002
Art. 85,
vierde lid,
Prov. W.
313

Art. 117
Prov.W.
Art. 118, § 1
Prov.W.
Deel VI
314
HOOFDSTUK 7
aangelegenheid. In geval van opheffing van de regel waarnaar wordt verwezen, is er derhalve
aanleiding tot toepassing van de overeenkomstige bepalingen van de nieuwe wetgeving.
In casu betekent dit dat de artikelen 117 en 118 van de Provinciewet dode letter blijven
inzake provinciale politieverordeningen en er toepassing moet worden gemaakt van de
artikelen 178, § 1, 180 en 181 van het Provinciedecreet (zie blz. 325).
De politieverordeningen worden bekendgemaakt in naam van de provincieraad,
door zijn voorzitter ondertekend en door de provinciegriffier medeondertekend.
Zij worden in extenso gepubliceerd in het Bestuursmemoriaal
van de provincie.
Voor deze publicatie is de volgende vorm voorgeschreven: “De provincieraad van de provincie
… (besluit of beveelt)”. Daarna volgt de verordening.
De provinciale politieverordeningen worden gezonden aan alle overheden
wie de zaak aangaat, zo bv. de griffie van de politierechtbank en van de
rechtbank van eerste aanleg, de arrondissementscommissarissen, de gemeentebesturen
... De politieverordeningen zijn verbindend de 8e dag na de
dag van publicatie in het Bestuursmemoriaal, tenzij de verordening een kortere
termijn bepaalt. Naast de bekendmaking in het Bestuursmemoriaal kan
de provincieraad nog een andere wijze van bekendmaking voorschrijven, bv.
aanplakking.
Indien wordt uitgegaan van het dynamisch karakter van de verwijzing (zie blz. 313), zijn de
politieverordeningen reeds verbindend de 5e dag na de dag van publicatie in het
Bestuursmemoriaal, tenzij het in de verordening anders bepaald is.
b Bijzondere verordenende bevoegdheid
Buiten de hierboven besproken algemene bevoegdheid van de provincieraad,
is voor een aantal bijzondere materies door de wet zelf aan de provincieraad
uitdrukkelijk een verordenende politionele bevoegdheid verleend. Het betreft
de zgn. bijzondere bestuurlijke politie die wordt georganiseerd door specifieke
wettelijke of reglementaire bepalingen, welke ertoe strekken welomschreven
activiteiten te beperken of maatregelen te treffen teneinde een bepaalde
wanorde te vermijden.
Zo dient de provincieraad krachtens artikel 7 van de wet van 28 december 1967 betreffende
de onbevaarbare waterlopen erop toe te zien dat de nodige ruimings-, onderhouds- en
herstellingswerken aan de onbevaarbare waterlopen worden uitgevoerd zodat de waterloop
geen bron van vervuiling wordt voor de aanpalende kavels. Zij kan hieromtrent het
nodige bepalen in een politiereglement.
Politionele bevoegdheden

B DePutAtIe
HOOFDSTUK 7
De deputatie is een overheid van bijzondere bestuurlijke politie. Zij beschikt
doorgaans enkel over een uitvoeringsbevoegdheid.
In principe heeft de deputatie geen algemene politionele bevoegdheid bij gebreke
van een wettelijke bepaling ter zake. Het is in de eerste plaats de
provinciegouverneur die krachtens de artikelen 128 en 129 van de Provinciewet
en artikel 65 van het Provinciedecreet belast is met de handhaving van
de openbare orde in de provincie. Ook de provincieraad speelt ter zake een
rol, zij het eerder marginaal.
De deputatie is wel een overheid van bijzondere bestuurlijke politie en vertegenwoordigt
naargelang de betreffende materie de federale of regionale
overheid. De verscheidene wettelijke en reglementaire bepalingen die van
toepassing zijn inzake bijzondere bestuurlijke politie bepalen of en in welke
mate de deputatie een verordenende dan wel een uitvoeringsbevoegdheid
heeft. Buiten de handhaving van de openbare orde kunnen de bijzondere politiewetten
ook andere doeleinden nastreven. Meestal beschikt de deputatie
enkel over een uitvoeringsbevoegdheid.
Onder uitvoering wordt verstaan de toepassing van een algemene regel op een specifiek
geval voorzien bij deze regel. Als politiewetten, politiedecreten, politieordonnanties, politieverordeningen
en politiebesluiten worden beschouwd de wetten, decreten, ordonnanties,
verordeningen en besluiten die, met het oog op het veiligstellen van de openbare veiligheid,
openbare rust en openbare gezondheid - in het algemeen of in verband met een
welbepaalde activiteit - de vrijheid van de burger kunnen beperken.
Zo is de deputatie bv. bevoegd voor het verlenen van vergunningen voor de
organisatie van huis-aan-huiscollectes met een liefdadig doel of voor de organisatie
van tombola’s wanneer deze activiteiten plaatsvinden op het grondgebied
van meerdere gemeenten.
c ProVIncIegouVerneur
De aan de provinciegouverneur toevertrouwde politionele taken zijn veelvuldig:
hij is zowel een overheid van algemene als van bijzondere bestuurlijke
politie. Van oudsher beschikt hij ter zake over een uitvoeringsbevoegdheid.
Sinds 1934 wordt aanvaard dat hij ook over een verordenende bevoegdheid
inzake bestuurlijke politie beschikt. Deze bevoegdheid is evenwel
limitatief.
Politionele bevoegdheden
Deel VI
315

Art. 128-129
Prov.W.
Art. 139-
139bis
Prov. W.
M.O.
20.XII.2002
Deel VI
316
HOOFDSTUK 7
De provinciegouverneur kan krachtens de artikelen 128 en 129 van de
Provinciewet de federale politie en het leger vorderen voor de handhaving
van de openbare orde in de provincie. Wat het leger betreft, is dit recht
beperkt tot woelige samenscholingen, oproer of gewelddadig verzet tegen
de uitvoering van de wetten of van de wettelijke verordeningen.
De provinciegouverneur ziet ten slotte toe op een goede samenwerking
tussen de politiediensten en tussen de politiezones in de provincie.
a Inhoud
De politionele bevoegdheden van de provinciegouverneur vinden hun grondslag
in de artikelen 128 en 129 van de Provinciewet. Krachtens deze artikelen
zorgt de provinciegouverneur in de provincie voor de handhaving van de
openbare orde, zoals uitdrukkelijk bevestigd door artikel 65 van het Provinciedecreet.
Te dien einde beschikt hij over de federale politie. In geval van
woelige samenscholingen, van oproer of van gewelddadig verzet tegen de
uitvoering van de wetten mag de provinciegouverneur de gewapende macht
vorderen. De provinciegouverneur is aldus een overheid van algemene bestuurlijke
politie. Deze rol was eerst beperkt tot een louter uitvoerende bevoegdheid.
Pas sinds 1934 is aanvaard dat de provinciegouverneur ter zake
ook een verordenende bevoegdheid heeft.
De provinciegouverneur is tevens een overheid van bijzondere bestuurlijke
politie. Hij beschikt in dit verband doorgaans over een uitvoeringsbevoegdheid.
De bevoegdheden van de provinciegouverneur inzake bestuurlijk politie zijn
door de zgn. Octopushervorming bevestigd in de wet van 7 december 1998
tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee
niveaus. Zo wordt hij onder meer ook belast met een coördinerende rol voor
het grondgebied van zijn provincie.
Volledigheidshalve moet melding worden gemaakt van dezelfde bevoegdheden in hoofde
van de arrondissementscommissaris. Artikel 139 van de Provinciewet stelt immers dat de
bepalingen van de artikelen 128 en 129 van de Provinciewet mede van toepassing zijn op
de arrondissementscommissaris. Op grond van artikel 139bis van de Provinciewet kan de
provinciegouverneur tevens de uitoefening van bepaalde politionele bevoegdheden of opdrachten
die hem bij wet of verordening van algemeen bestuur zijn toegekend, voor het
gehele grondgebied van de provincie of voor een gedeelte daarvan, opdragen aan één of
meer arrondissementscommissarissen.
Het weze aangestipt dat de provinciegouverneur zijn politionele bevoegdheden
uitoefent als vertegenwoordiger van het staatsgezag. Hierbij staat hij
onder het hiërarchische gezag van de minister van Binnenlandse Zaken.
Politionele bevoegdheden

HOOFDSTUK 7
Krachtens artikel 134 van de Provinciewet worden er één of meer verbindingsambtenaren
uit de politiediensten gedetacheerd bij de provinciegouverneur. Zij staan hem bij in zijn
opdrachten inzake veiligheid en politie en oefenen hun taak uit onder zijn gezag.
b subsidiariteit
De eerbied voor de gemeentelijke autonomie en de regels van een goed bestuur
vergen dat de uitoefening van de verantwoordelijkheden van de gemeenteoverheden
wordt gerespecteerd. De burgemeester is de spilfiguur
van het lokaal veiligheidsbeleid (art. 133, derde lid N.Gem.W.). De provinciegouverneur
komt dan ook krachtens art. 11 van de wet op het politieambt
slechts tussen in subsidiaire orde, meer bepaald wanneer de gemeenteoverheden
hun verplichtingen niet naleven of wanneer de verstoring van de
openbare orde zich uitstrekt over het grondgebied van meerdere gemeenten
of wanneer de provinciegouverneur meent dat zijn tussenkomst door
het algemeen belang is vereist, zelfs al is de toestand of gebeurtenis
slechts op het grondgebied van één gemeente gelokaliseerd.
In deze gevallen is de provinciegouverneur gemachtigd politiemaatregelen van bestuurlijke
politie te nemen, d.w.z. uitvoerbare beslissingen zoals het verbieden van een betoging. In
algemene zin gaat het om reglementen uitvaardigen, individuele uitvoeringsbesluiten treffen,
maatregelen ter vrijwaring van de rechtsorde uitvoeren of door de politiediensten te
doen uitvoeren.
De maatregelen die het onderwerp uitmaken van artikel 42 van de wet van 7 december
1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus,
blijven echter uitgesloten uit de bevoegdheid van de provinciegouverneur (art. 11, tweede
lid WPA). Dit betekent dat de lokale politie belast met de uitvoering van de politiemaatregelen
van bestuurlijke politie altijd onder het functioneel gezag van de burgemeester blijft.
Voornoemd subsidiariteitsbeginsel geldt onverminderd de bevoegdheden die
de provinciegouverneur zijn toegekend door of krachtens de wet.
c uitvoeringsbevoegdheid
1° Inzake algemene bestuurlijke politie
Zoals hoger aangehaald, beschikt de provinciegouverneur betreffende de algemene
bestuurlijke politie over een uitvoeringsbevoegdheid. Hij kan aldus
executoire beslissingen treffen en de openbare macht vorderen om de uitvoering
ervan te verzekeren.
De provinciegouverneur kan luidens artikel 128, laatste lid van de Provinciewet door de
bevoegde ministers worden belast met bijzondere opdrachten met betrekking tot veiligheid
en politie. Dit vloeit voort uit het gegeven dat de provinciegouverneur de commissaris van
Politionele bevoegdheden
Deel VI
Art. 11 WPA
Art. 128, eerste
lid
Prov.W.
317

Art. 4,
eerste lid
WPA
Wet 5.VI.1934
Deel VI
318
HOOFDSTUK 7
de regering is. Zo kan hij bv. maatregelen nemen bij manifestaties op autosnelwegen (O.B.
18.VII.2002, B.S. 14.VIII.2002).
Politionele bevoegdheden
2° Inzake bijzondere bestuurlijke politie
In het kader van de bijzondere bestuurlijke politie berust de uitvoeringsbevoegdheid
van de provinciegouverneur in principe op de artikelen 64, eerste
lid van het Provinciedecreet en 46 van de wet van 9 augustus 1980 tot hervorming
van de instellingen. Bij de vervulling van die uitvoeringsopdrachten
treedt de provinciegouverneur op onder het gezag van de overheid tot wier
bevoegdheid de in aanmerking te nemen materie behoort.
Voorbeelden ter zake betreffen de rol van de provinciegouverneur in de wapenwetgeving,
de erkenning van de bijzondere veldwachters, de autorally’s
…
3° Officier van bestuurlijke politie
De provinciegouverneur is op grond van artikel 4, eerste lid van de wet op
het politieambt bekleed met de hoedanigheid van officier van bestuurlijke
politie.
Aldus kan hij bv. op het grondgebied van zijn provincie onder bepaalde voorwaarden gebouwen
laten ontruimen (art. 27 WPA), personen laten fouilleren (art. 28 WPA), voor de
openbare orde gevaarlijke goederen in beslag laten nemen (art. 30 WPA), bestuurlijke aanhoudingen
laten verrichten (art. 31 WPA) en voldoen aan verscheidene controle- en informatieverplichtingen
op dat vlak (art. 33 WPA), een belangrijke rol inzake vuurwapengebruik
tegen personen vervullen (art. 38 WPA) en bijstand vragen aan andere politiediensten
in bepaalde omstandigheden.
Politieoverheden die hun functies niet op het terrein uitoefenen, zoals de
provinciegouverneur, zullen slechts in zeer uitzonderlijke gevallen de specifieke
bevoegdheid van officier van bestuurlijke politie uitoefenen. Men kan
derhalve stellen dat de toekenning van deze hoedanigheid aan de provinciegouverneur
formeel en zonder concrete draagwijdte is.
d Verordenende bevoegdheid
De titularissen van het ambt van provinciegouverneur hadden tijdens de periode
van 1789 tot 1934 algemene opdrachten van louter uitvoerende aard
en mochten geen reglementen of verordeningen treffen. Pas met ingang van
de wet van 5 juni 1934, waarbij strafsancties werden verbonden aan de overtredingen
van de besluiten door de provinciegouverneur genomen in verband
met artikel 128 van de Provinciewet, wordt aanvaard dat hij over een regle-

HOOFDSTUK 7
menterende of verordenende bevoegdheid inzake bestuurlijke politie beschikt.
Het weze opgemerkt dat de wet van 5 juni 1934 deze verordeningsmacht onrechtstreeks
aan de provinciegouverneur toeschrijft. Artikel 1 van de wet beperkt zich immers louter tot
de feitelijke bekrachtiging van de verordenende macht door het verbinden van sancties op
overtredingen van de besluiten van de provinciegouverneur ter zake. Tien jaar eerder ondernam
het wetsontwerp Poullet van 4 maart 1924 daarentegen een poging om de provinciegouverneur
uitdrukkelijk het recht toe te kennen politieverordeningen uit eigen gezag te
treffen, maar dit vond geen doorgang.
1° Inhoudelijke omschrijving
In tegenstelling tot de politieverordeningen van de provincieraad, welke in
principe alle provinciale belangen tot voorwerp kunnen hebben en wier verplichtend
karakter niet gebonden is aan tijdelijke omstandigheden (zie
blz. 312), wordt aanvaard dat de verordenende bevoegdheid van de provinciegouverneur
limitatief is.
Vooreerst moet rekening worden gehouden met artikel 11 van de wet op het
politieambt (zie blz. 317).
Daarnaast mag de provinciegouverneur alleen optreden met betrekking tot
de omstandigheden voorzien bij de artikelen 128 en 129 van de Provinciewet,
in casu de handhaving van de openbare gezondheid, veiligheid en rust
in de provincie, woelige samenscholingen, oproer of gewelddadig verzet tegen
de uitvoering van de wetten of van de wettelijke verordeningen.
Gelet op het bovenstaande, kan de provinciegouverneur onder meer politieverordeningen
uitvaardigen inzake verkeersomlegging en het verbod van verkeer van personen en voertuigen
in het kader van ramptoerisme.
2° Territoriale begrenzing
De toepassing van de politieverordeningen van de provinciegouverneur is uiteraard
beperkt tot het grondgebied van de provincie.
3° Geldigheidsduur
Zoals hoger aangehaald, hebben de politieverordeningen van de provinciegouverneur
per definitie betrekking op een welbepaalde toestand. De provinciegouverneur
mag geen algemene en blijvende maatregel treffen die later
zou kunnen worden toegepast in gelijke omstandigheden. Wanneer de
toestand die de verordening heeft gerechtvaardigd gewijzigd is, zal de veror-
Politionele bevoegdheden
Deel VI
319

Art. 1
W.6.III.1818
Art. 2
W. 6.III.1818
Deel VI
320
HOOFDSTUK 7
dening noodgedwongen ophouden te bestaan. De politieverordeningen van
de provinciegouverneur hebben dus een tijdelijk en voorlopig karakter. Zij
dienen tevens de datum vast te stellen waarop zij verplichtend worden.
In de praktijk bevatten de politieverordeningen in fine een artikel waarbij bepaald wordt
dat het besluit van kracht wordt van zodra het door aanplakking wordt bekendgemaakt op
de gebruikelijke aanplakplaats van de officiële bekendmakingen.
Politionele bevoegdheden
4° Strafbepalingen
Luidens artikel 1 van de wet van 6 maart 1818 betreffende de straffen uit te
spreken tegen de overtreders van algemene verordeningen of te stellen bij
provinciale of plaatselijke reglementen, zoals gewijzigd door de wet van
5 juni 1934 en de wet van 14 juni 1963, wordt de overtreding van de politieverordeningen
van de provinciegouverneur gestraft met gevangenisstraf van
8 dagen tot 14 dagen en met een geldboete van 26 tot 200 EUR, of met één
van die straffen alleen.
Het maximum van deze straffen wordt verdubbeld ingeval het besluit van de
provinciegouverneur is gemotiveerd door oproer, kwaadwillige samenscholing
of ernstige verstoring van de openbare rust en de overtreders, collectief
handelend, zich aan geweld overleveren tegen personen of goederen.
Voornoemde wet verleent de provinciegouverneur het recht om, weliswaar
binnen de bepaalde grenzen, straffen te voorzien wegens inbreuken op zijn
besluiten genomen ter handhaving van de openbare orde. Wanneer deze besluiten
geen straffen voorzien, zijn de straffen bepaald in de wet van 6 maart
1818 van toepassing zonder dat er bijzondere bepalingen moeten zijn die
hun toepassing voorzien (Vr. nr. 292 van 4 april 1997, Caluwé, Bulletin 1-99,
Senaat).
5° Bekendmaking
De politieverordeningen van de provinciegouverneur moeten worden bekendgemaakt
door aanplakking in elke gemeente waar zij van toepassing
zijn. Deze aanplakking geschiedt op de gebruikelijke aanplakplaats voor officiële
bekendmakingen.
e opvorderingsrecht
Het opvorderingsrecht is het recht dat door de wet aan sommige burgerlijke
autoriteiten wordt toegekend om in bepaalde omstandigheden de openbare
macht op te vorderen met voor deze laatste de verplichting onmiddellijk gevolg
te geven aan de eis.

HOOFDSTUK 7
Artikel 259 van het Strafwetboek straft met een gevangenisstraf van 15 dagen
tot 3 maanden ieder bevelhebber, ieder officier of onderofficier van de
openbare macht die, na door de burgerlijke overheid wettelijk te zijn gevorderd,
weigert de onder zijn bevel geplaatste macht te doen optreden.
De provinciegouverneur beschikt krachtens de artikelen 128 en 129 van de
Provinciewet over een opvorderingsrecht ten aanzien van de federale politie
en het leger.
1° Vorderen van de federale politie
De provinciegouverneur zorgt in de provincie voor het handhaven van de
openbare orde, te weten de openbare gezondheid, veiligheid en rust. Daartoe
kan hij op grond van artikel 128, tweede lid van de Provinciewet een beroep
doen op de federale politie bij wijze van opvordering. Hij dient zich hiervoor
te richten tot de bevoegde bestuurlijke directeur-coördinator.
Krachtens artikel 103, tweede lid van de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een
geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, onderhoudt de bestuurlijke
directeur-coördinator geregelde dienstbetrekkingen met de provinciegouverneur. Zodra de
openbare rust wordt bedreigd, moet de bestuurlijke directeur-coördinator nauwer in contact
treden met de provinciegouverneur die zijn optreden kan vorderen. Deze ad-hoccontacten
moeten het mogelijk maken om over de specifiek te treffen voorzieningen overleg te
plegen en om alle concrete maatregelen tot uitvoering van deze voorzieningen voor te bereiden.
De vordering moet krachtens de artikelen 8 en 8/1 van de wet op het politieambt
(WPA) schriftelijk geschieden, gedagtekend zijn en naam, hoedanigheid
en handtekening van de provinciegouverneur dragen; zij moet daarenboven
de wetsbepaling vermelden waarop zij steunt alsook het voorwerp van
de opvordering. In casu zal het voorwerp de handhaving van de openbare
orde betreffen.
In spoedeisende gevallen kan de federale politie met om het even welk communicatiemiddel
worden opgevorderd. Dergelijke opvordering moet zo spoedig mogelijk worden bevestigd
in voormelde vorm.
De provinciegouverneur kan in de vordering ook aanbevelingen en precieze
aanwijzingen geven omtrent de middelen die moeten worden ingezet en die
moeten worden aangewend. Zo kan hij bv. bij een betoging kiezen voor een
eerder defensieve dan offensieve aanpak, vragen dat sproeiwagens worden
ingezet… De provinciegouverneur mag zich echter geenszins mengen in de
organisatie van de betrokken gevorderde dienst (cf. art. 8/4, tweede lid WPA).
Indien de gevorderde politieambtenaar meent dat hij geen gevolg kan geven aan de aanbevelingen
en aanwijzingen, moet hij de provinciegouverneur hiervan inlichten. Deze laatste
Politionele bevoegdheden
Deel VI
Art. 128,
tweede lid
Prov.W.
Art. 8 e.v.
WPA
321

Art. 64 WGP
Art. 129 Prov.
W.
Deel VI
322
HOOFDSTUK 7
kan dan de minister van Binnenlandse Zaken verzoeken de federale politie het bevel te
geven zich te schikken naar de desbetreffende aanbevelingen en aanwijzingen. Indien de
minister daarentegen van oordeel is dat de vordering abusief is, dan zal hij aan de federale
politie het bevel kunnen geven om die niet uit te voeren (art. 8/5 WPA).
De gevorderde politie mag luidens artikel 8/2 van de wet op het politieambt
niet oordelen over de gepastheid van de vordering. Zij moet ze uitvoeren.
Indien de vordering haar evenwel als kennelijk onredelijk voorkomt, dan
mag zij ze niet uitvoeren. In dat geval licht zij schriftelijk de provinciegouverneur
daarvan onverwijld in met opgave van de redenen.
Gedurende de uitvoering van een vordering van bestuurlijke politie, moet de
leidinggevende politieambtenaar contact blijven houden met de provinciegouverneur
en die, behoudens in geval van overmacht, op de hoogte brengen
van de middelen die hij voornemens is aan te wenden. De provinciegouverneur,
van zijn kant, moet die politieambtenaar alle inlichtingen verstrekken,
die nuttig zijn voor het vervullen van zijn opdracht (art. 8/4 WPA).
De werking van de vordering houdt op wanneer ze is uitgevoerd of wanneer
de provinciegouverneur de opheffing van de vordering hetzij schriftelijk hetzij
mondeling ter kennis brengt aan de chef van de met de uitvoering van de
vordering belaste eenheid (art. 8/3 WPA).
Het weze vermeld dat in geval van ramp, onheil, schadegeval, oproer, kwaadwillige samenscholing
of ernstige en nakende bedreigingen van de openbare orde, de provinciegouverneur
niet beschikt over de bevoegdheid om - in plaats van de federale politie - lokale
politiekorpsen te vorderen van andere politiezones wanneer de middelen van de lokale politie
van een zone onvoldoende zijn. Deze bevoegdheid is krachtens artikel 64 van de wet
van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd
op twee niveaus, voorbehouden aan de minister van Binnenlandse Zaken. De provinciegouverneur
is weliswaar de commissaris van de regering, toch moet hij zijn bevoegdheid tot
opvordering kunnen putten uit een expliciete wettelijke bepaling.
Politionele bevoegdheden
2° Vorderen van het leger
De provinciegouverneur heeft tevens een opvorderingsrecht ten aanzien van
de gewapende macht of het leger. Artikel 129 van de Provinciewet beperkt
dit recht echter tot bepaalde omstandigheden, met name in geval van woelige
samenscholingen, van oproer of van gewelddadig verzet tegen de uitvoering
van de wetten of van de wettelijke verordeningen. De tussenkomst
van het leger kan dan ook uitzonderlijk en zelfs aanvullend, wanneer de
opvordering van de federale politie krachtens artikel 128 van de Provinciewet
niet volstaat, worden genoemd.

HOOFDSTUK 7
Zoals vermeld (zie blz. 317) kan de provinciegouverneur zich luidens artikel 11 van de wet
op het politieambt in bepaalde omstandigheden in de plaats stellen van de gemeentelijke
overheden. Zo kan hij in plaats van de burgemeester ook het leger vorderen in geval van
ramp, onheil, schadegeval, oproer, kwaadwillige samenscholingen of ernstige en nakende
bedreigingen van de openbare orde én wanneer de middelen van de politiediensten onvoldoende
zijn (art. 43 WGP). Dit wijst weerom op het aanvullend karakter van de tussenkomst
van het leger in politionele aangelegenheden.
Wenst de provinciegouverneur het leger op te vorderen, dan geeft hij hiervan
onverwijld kennis aan de minister van Binnenlandse Zaken en aan de minister
van Landsverdediging.
De vordering van het leger verloopt grotendeels naar analogie van het hogerbepaalde voor
de federale politie. Zo moet de vordering schriftelijk gebeuren. Zij wordt gericht aan het
provinciecommando, dat zich moet schikken naar de opvordering.
De provinciegouverneur kan zich niet mengen in de uitvoering van de vordering.
De militaire overheid zal oordelen over de in te zetten en aan te wenden
middelen. Wel verplicht artikel 7/5 van de wet op het politieambt de
commandant van elk detachement van het leger die samen met de politie
moet optreden, de instructies in acht te nemen, welke aan hem worden gericht
door de politieambtenaar die de leiding heeft van de operaties. Hoewel
de politieambtenaar de leiding van de operaties heeft, behoudt de commandant
van het detachement van het leger het bevel over zijn detachement.
Het gebruik van wapens wordt in dat geval geregeld overeenkomstig artikel
38, 1° en 3° WPA.
De provinciegouverneur kan steeds een einde stellen aan de opvordering.
f coördinerende rol
Reeds vóór de politiehervorming speelde de provinciegouverneur een belangrijke rol inzake
coördinatie en overleg met bestuurlijke en gerechtelijke politieoverheden, gemeentepolitie
en rijkswacht (zie bv. O.B. 10.XII.1987, B.S. 19.XII.1987).
Het zgn. Octopusakkoord over de hervorming van de politiediensten schrijft
voor dat de lokale politiezones onder elkaar moeten samenwerken. Daarnaast
worden er in het akkoord ook gevallen voorzien waarin en de wijze
waarop de federale en de lokale politie behoren samen te werken. In de
praktijk blijkt dat een vlotte samenwerking niet altijd evident is en soms
stuit op onbegrip of achterdocht, of op botsende persoonlijkheden of op andere
belemmeringen. Het is aangewezen dat dan snel en efficiënt kan worden
tussengekomen door het uitklaren van de situatie, door bemiddeling of
overreding de samenwerking vlot te krijgen. De provinciegouverneur is daartoe
de aangewezen instantie.
Politionele bevoegdheden
Deel VI
323

Art. 128,
derde lid
Prov. W.
Art. 9 WPA
Deel VI
324
HOOFDSTUK 7
De wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst,
gestructureerd op twee niveaus, heeft in deze zin artikel 128 van de
Provinciewet aangepast. Het derde lid van dit artikel bepaalt thans uitdrukkelijk
dat de provinciegouverneur toeziet op een goede samenwerking tussen
de politiediensten en tussen de politiezones in de provincie.
Hij kan bv. de burgemeesters of politiecolleges van de verschillende politiezones uit de
provincie aanmoedigen om samenwerkingsprotocollen te sluiten (O.B. PLP 27 van
4.XI.2002, B.S. 4.XII.2002).
In het raam van deze coördinerende rol voorziet artikel 9 van de wet op het
politieambt in een provinciaal overleg om het politiebeleid in de provincie of
het administratief arrondissement te coördineren en om de zonale veiligheidsraden
te stimuleren. Het overleg vindt plaats tussen de procureur-generaal
bij het hof van beroep, de provinciegouverneur, de bestuurlijke directeurs-coördinator
of hun gemachtigden, de gerechtelijke directeurs of hun
gemachtigden en vertegenwoordigers van de lokale politiediensten.
Politionele bevoegdheden

8 Akten vAn de provincie
HOOFDSTUK 8
Omtrent de notulen, bevat het Provinciedecreet regels over de opmaak,
de minimale inhoud, de goedkeuring en de ondertekening ervan. Voor alle
andere documenten, zoals reglementen, besluiten, briefwisseling, akten,
contracten en andere stukken, is de reglementering toegespitst op regels
voor de ondertekening van die stukken.
A notulen, reglementen, VerorDenIngen en
BeslIssIngen
De provinciegriffier is verantwoordelijk voor het opstellen van de notulen van
de provincieraad en van de deputatie. Meer informatie over de inhoud, de
redactie en de goedkeuring van de notulen, is opgenomen in het afzonderlijk
hoofdstuk over de notulen in het deel over de werking van provincieraad en
deputatie.
De notulen worden, na goedkeuring, ondertekend door:
- de voorzitter van de provincieraad en de provinciegriffier, wat betreft de
provincieraad;
- de provinciegouverneur en de provinciegriffier, wat betreft de deputatie.
Dezelfde personen zijn ook bevoegd voor de ondertekening van de reglementen,
verordeningen en beslissingen van de provincieraad, respectievelijk
de reglementen en beslissingen van de deputatie.
De voorzitter van de provincieraad kan zijn bevoegdheid tot ondertekening
schriftelijk opdragen aan een of meer leden van de provincieraad, tenzij de
bevoegdheid betrekking heeft op de ondertekening van de notulen. Deze opdracht
is herroepbaar. Het provincieraadslid moet boven zijn handtekening,
naam en functie melding maken van die opdracht.
De provinciegriffier kan zijn bevoegdheid tot ondertekening of medeondertekening
schriftelijk opdragen aan een of meer personeelsleden van de provincie.
Deze opdracht is herroepbaar. Het personeelslid aan wie de opdracht
is gegeven, moet boven zijn handtekening, naam en functie, ook melding
maken van die opdracht. De provincieraad wordt van die opdracht op de
hoogte gebracht tijdens zijn eerstvolgende vergadering. De ondertekening
van de notulen, kan de provinciegriffier echter niet delegeren.
Reglementen en verordeningen van de provincieraad en de deputatie worden
bekendgemaakt door publicatie in het bestuursmemoriaal. Ze treden in
werking de vijfde dag na de bekendmaking, tenzij het reglement of de verordening
het anders bepaalt.
Akten van de provincies
Deel VI
Art. 176 en
177
Art. 178
Art. 180 en
181
325

Art. 178
Art. 178
Art. 178
Deel VI
326
HOOFDSTUK 8
B BrIefWIsselIng, Akten en contrActen
Voor briefwisseling, akten en contracten waarbij de provincie partij is, geldt
steeds een dubbele ondertekening. Wie tekent, en op welke wijze dit gebeurt,
wordt bepaald door de deputatie in haar huishoudelijk reglement.
Regelt de deputatie die werkwijze van ondertekening niet, dan is het de
provinciegouverneur die ter zake een residuaire bevoegdheid heeft.
Wie medeondertekent, wordt bepaald door de provinciegriffier; ofwel doet hij
dit zelf, ofwel delegeert hij zijn bevoegdheid tot medeondertekening aan een
of meer personeelsleden.
c AnDere stukken
Voor andere, minder belangrijke stukken dan de notulen, beslissingen, briefwisseling,
akten en contracten, bepaalt de deputatie in haar huishoudelijk
reglement de werkwijze voor ondertekening (en eventueel medeondertekening
als dit nodig wordt geacht). Als de deputatie dit niet regelt, hebben de
provinciegouverneur en –griffier een residuaire bevoegdheid tot ondertekening
en medeondertekening.
De provinciegriffier kan zijn bevoegdheid tot medeondertekening delegeren
aan een of meer provinciepersoneelsleden.
D sPecIfIeke BeVoegDheDen tot onDertekenIng
Een uitzondering op bovenstaande regels, geldt voor de beslissingen, de akten
en de briefwisseling van personeelsleden als ze betrekking hebben op
bevoegdheden die aan hen zijn toevertrouwd of gedelegeerd. Deze documenten
worden door die personeelsleden zelf ondertekend. Als er bevoegdheden
worden toevertrouwd of gedelegeerd, wordt dus automatisch ook de
bijhorende ondertekeningsbevoegdheid mee toevertrouwd of gedelegeerd.
Een specifieke toepassing van dit principe die apart vermeld is in artikel
178, § 3 Provinciedecreet, is de ondertekening van beslissingen, akten, verslagen
en brieven door de financieel beheerder als ze specifiek betrekking
hebben op de aan hem toevertrouwde taken. De financieel beheerder kan
deze ondertekeningsbevoegdheid delegeren aan een of meer personeelsleden.
Ook het dwangbevel uitgevaardigd voor de invordering van niet-fiscale
schuldvorderingen, wordt ondertekend door de financieel beheerder. Dit met
behoud van de ondertekeningsbevoegdheid inzake de uitvoerbaarverklaring
ervan.
Een andere toepassing van het principe dat iemand de stukken tekent binnen
de aan hem toevertrouwde of gedelegeerde bevoegdheden, is de onder-
Akten van de provincies

HOOFDSTUK 8
tekening door de provinciegriffier bij de uitoefening van zijn bevoegdheden.
De provinciegriffier kan deze bevoegdheid tot ondertekening delegeren aan
een of meer provinciepersoneelsleden.
e Versturen en ontVAngen VAn BrIefWIsselIng
De algemene regel is dat de provincie stukken verstuurt aan derden met
een gewone brief. Uitzonderingen op dit principe, zijn:
- ofwel andere vormen van mededeling of kennisgeving, die opgelegd worden
door een wettelijke of decretale bepaling (die bijvoorbeeld in bepaalde
gevallen een aangetekende brief opleggen);
- ofwel bijkomende wijzen van mededeling of kennisgeving, die voorzien
worden in het huishoudelijk reglement van de provincieraad.
Alle briefwisseling aan de provincie wordt geacht te zijn gericht aan de deputatie.
Verkeerd gerichte briefwisseling mag niet beschouwd worden als
niet bestaand. De briefwisseling wordt verstuurd naar het provinciehuis,
zijnde het adres van de zetel van de provincie, maar de provincieraad kan op
deze regel uitzonderingen voorzien. Onder briefwisseling wordt ook verstaand:
e-mail of fax.
Er wordt een register aangelegd van alle ingaande en uitgaande briefwisseling,
van welke aard ook.
Akten van de provincies
Deel VI
Art. 182
Art. 183
327

Art. 186
Deel VI
328 Rechtsgedingen
HOOFDSTUK 9
9 rechtsgedingen
A Instellen rechtsVorDerIng
In regel komt het toe aan de deputatie om namens de provincie te beslissen
om een rechtsvordering in te stellen. De provincieraad kan evenwel
steeds deze bevoegdheid naar zich toe trekken en in de gevallen waarin
een lid of meerdere leden van de deputatie betrokken zijn in de zaak, is
het altijd de provincieraad die moet beslissen om in rechte op te treden.
De bevoegdheden van de deputatie of de provincieraad zijn trouwens niet
delegeerbaar.
Het Provinciedecreet voorziet tevens in de mogelijkheid dat inwoners of
rechtspersonen in de plaats treden van de provincie en namens de provincie
een rechtsvordering instellen, indien de deputatie of de provincieraad
nalaat dit te doen.
Krachtens artikel 186, eerste lid van het Provinciedecreet komt het aan de
deputatie toe om te beslissen over het instellen van de rechtsvorderingen
namens de provincie als eiser of verweerder. De provincieraad kan luidens
het tweede lid echter beslissen deze bevoegdheid in de plaats van de deputatie
uit te oefenen. In de gevallen waarin een lid of meerdere leden van de
deputatie betrokken zijn in de zaak, is het trouwens altijd de provincieraad
die moet beslissen tot het optreden in rechte.
Dit artikel vereenvoudigt de ingewikkelde regeling die bepaald was in de vroegere artikelen
74 en 106, vijfde lid van de Provinciewet volgens dewelke de meeste vorderingen waarbij
de provincie als eiser optreedt – uitgezonderd de rechtsvorderingen betreffende de roerende
goederen, bezitsvorderingen en handelingen tot bewaring van recht – slechts mochten
worden ingesteld door de deputatie na machtiging van de provincieraad.
Nu oordeelt in principe de deputatie over de opportuniteit tot het optreden in
rechte namens de provincie en neemt het daartoe de beslissing, maar de
provincieraad kan steeds in de plaats treden en is zelfs exclusief bevoegd
als een lid van de deputatie betrokken partij is.
Deze principiële bevoegdheid van de deputatie houdt niet alleen in dat de
deputatie beslist over het instellen van de vordering in elke juridische
graad – eerste aanleg, beroep of voorziening in cassatie – voor de rechtbanken
en de hoven en dienovereenkomstig ook voor het instellen van een
vordering bij administratieve rechtscolleges of bij de Raad van State of het
Grondwettelijk Hof, maar ook dat de deputatie moet beslissen over de afstand
of de berusting in een geding waar de provincie partij is.

HOOFDSTUK 9
Bovendien viseert artikel 186 van het Provinciedecreet ieder optreden in
rechte namens de provincie, zo ook vorderingen in kort geding, bezits- en
eigendomsvorderingen, handelingen tot bewaring van recht of stuiting van
verjaring en verval.
Bezitsvorderingen strekken enkel tot handhaving van het bezit indien het in rechte of in
feite wordt aangevochten, of het herstel van het bezit indien het door geweld of feitelijkheden
wordt gestoord of is verloren gegaan. Eigendomsvorderingen daarentegen hebben betrekking
op het eigendomsrecht.
Ter vrijwaring van de rechten van de provincie kan bijvoorbeeld de deputatie de beslagrechter
verzoeken tot toelating voor het leggen van bewarend beslag op de goederen van
de schuldenaar van de provincie en na beschikking van de beslagrechter een deurwaarder
daartoe gelasten. Het bewarend beslag is immers een bewarende maatregel ter beveiliging
van de rechten van de schuldeiser om te verhinderen dat de goederen van de schuldenaar
weggemaakt zouden worden. Anderzijds stuit elk beslag, en dus ook bewarend beslag
de verjaring. Zijn nog daden van stuiting, die de deputatie kan stellen:
- het laten betekenen van een bevel tot betaling aan de schuldenaar van de provincie,
d.w.z. de deurwaardersakte waarbij aan de schuldenaar betekend wordt dat, bij gemis
aan vrijwillige uitvoering van een uitvoerbare titel, daartoe met dwang zal worden overgegaan;
- het daartoe instellen van een dagvaarding.
Daarnaast kan de deputatie om verval van recht te voorkomen ook een vordering instellen
tot vernietiging van een koop van een onroerend goed wegens benadeling, een recht van
wederinkoop uitoefenen of een aankoopoptie lichten.
Zijn eveneens maatregelen die de deputatie kan stellen:
- de vordering tot verzegeling die als bewarende maatregel beoogt te beletten dat een
schuldenaar bepaalde goederen uit zijn vermogen wegmaakt, evenals het verzet tegen
de ontzegeling;
- de vernieuwing van een hypothecaire inschrijving;
- het verzoek of de vordering voor de rechtbank tot de inlassing van een recht op antwoord,
zoals geregeld bij de wet van 23 juni 1961.
Indien de provincieraad evenwel beslist om de bevoegdheid tot een optreden
in rechte namens de provincie uit te oefenen, treedt hij als het ware in de
plaats van de deputatie en zal hij aldus zelf oordelen over bijv. het instellen
van de vordering, maar ook over de afstand of de berusting in een geding.
Hetzelfde geldt ingeval een lid of meerdere leden van de deputatie betrokken
zijn in de zaak. De betrokkenen kunnen vanzelfsprekend niet deelnemen
aan de bespreking en de stemming door de provincieraad van een ontwerpbesluit
ter zake (zie ook blz. 176).
De principiële bevoegdheid van de deputatie om te beslissen tot een optreden
in rechte namens de provincie kan trouwens krachtens artikel 58, tweede
lid, juncto artikel 57, § 3, 9° van het Provinciedecreet niet worden gedelegeerd
(zie ook blz. 232). Het is immers niet wenselijk dat een individuele
Rechtsgedingen
Deel VI
Art. 57, § 3, 9°
Art. 43, § 2,
18°
329

Art. 187
Deel VI
330
Rechtsgedingen
HOOFDSTUK 9
gedeputeerde of een personeelslid van de provincie zou beslissen over het
instellen van een rechtsvordering namens de provincie.
De Raad van State aanvaardt wel dat een gedeputeerde, in eigen naam en in zijn hoedanigheid
van gedeputeerde, een beroep bij de Raad van State instelt om op grond van zijn
functioneel belang op te komen voor de verdediging van de prerogatieven die aan zijn
mandaat verbonden zijn. Aldus kan een gedeputeerde in eigen naam bij de Raad van State
een beroep tot nietigverklaring instellen tegen een beslissing van de provincieraad of de
gouverneur die de bevoegdheden van de deputatie miskend heeft.
Ook de bevoegdheid van de provincieraad ter zake kan niet aan de deputatie
worden gedelegeerd. Dit is uitdrukkelijk bepaald in artikel 43, § 2, 18° van
het Provinciedecreet.
Heeft de deputatie of de provincieraad eenmaal de beslissing tot een optreden
in rechte genomen, dan blijft het verder haar of zijn bevoegdheid, zoals
hierna onder B uiteengezet, om de vordering bij de bevoegde rechtbank
aanhangig te maken, m.a.w. het rechtsgeding te voeren.
Het Provinciedecreet voorziet in de mogelijkheid om juridische actie te ondernemen
wanneer de deputatie of de provincieraad nalaat om in rechte op
te treden. Artikel 187 van het decreet bepaalt immers dat in dergelijk geval
een of meer inwoners in rechte kunnen optreden namens de provincie, mits
zij onder zekerheidstelling aanbieden om persoonlijk de kosten van het geding
te dragen en in te staan voor de veroordeling tot schadevergoeding of
boete wegens tergend en roekeloos geding of hoger beroep die kan worden
uitgesproken. Dit recht staat tevens open voor de rechtspersonen waarvan
de maatschappelijke zetel in de provincie is gevestigd.
Deze regel is als uitzondering op de principiële bevoegdheid van de deputatie of de provincieraad
om te beslissen tot een optreden in rechte namens de provincie, van strikte interpretatie.
Hij is geïnspireerd op de vroegere gelijkluidende bepaling uit de Nieuwe Gemeentewet, zij
het dat het toepassingsgebied werd uitgebreid naar rechtspersonen.
De provincie kan over het op grond van artikel 187 van het Provinciedecreet
ingestelde geding geen dading aangaan of er afstand van doen zonder instemming
van degene die het geding in haar naam heeft gevoerd.
B het Voeren VAn De rechtsgeDIngen
De deputatie is in principe belast met het vertegenwoordigen van de provincie
in rechte en dus met het voeren van de rechtsgedingen waarbij de
provincie betrokken is.

HOOFDSTUK 9
Indien het evenwel de provincieraad is geweest die een rechtsvordering
heeft ingesteld, komt deze bevoegdheid ook aan de raad toe.
Luidens artikel 57, § 3, 9° van het Provinciedecreet is de deputatie belast
met het vertegenwoordigen van de provincie in rechte overeenkomstig artikel
186 van het Provinciedecreet. Een uitzondering wordt gemaakt voor de
gevallen bedoeld in het tweede lid van dit laatste artikel, m.n. wanneer de
provincieraad in de plaats van de deputatie optreedt.
Dit betekent in concreto dat de deputatie in principe instaat voor het voeren
van de rechtsgedingen waarbij de provincie hetzij als eiser, hetzij als verweerder
betrokken is.
Ten eerste stelt de deputatie op grond van deze bepaling de rechtsvordering
in waartoe het besloten heeft op grond van haar bevoegdheid geput uit artikel
186 van het Provinciedecreet.
Verder is de deputatie bevoegd om de advocaten aan te stellen die optreden
voor de provincie.
Bij de aanstelling van een advocaat mag de deputatie vanzelfsprekend niet de verbodsbepalingen
miskennen gesteld in de artikelen 27, § 2, 1° en 51, derde lid van het
Provinciedecreet en artikel 438, tweede lid van het Gerechtelijk Wetboek, die een advocaat,
tevens raadslid of gedeputeerde niet toestaan voor de provincie te pleiten. De deputatie
kan derhalve een advocaat die onder toepassing van deze verbodsbepalingen valt, niet
aanstellen om de provincie in rechte bij te staan (zie blz. 183).
Het is ook de taak van de deputatie zorg te dragen voor het opmaken van de
gedinginleidende akte. De akte waardoor de provincie in rechte optreedt,
verzoekschrift of dagvaarding, moet uitgaan van de deputatie of de door de
deputatie aangestelde advocaat.
Het door de deputatie namens de provincie tot de Raad van State gerichte verzoekschrift
wordt wel geldig ingediend door de provinciegouverneur en de provinciegriffier, indien het
door dezen voor of namens de deputatie ondertekend is en eruit blijkt dat de deputatie een
beslissing heeft genomen over de in het verzoekschrift ingeroepen rechtsmiddelen.
Uiteraard kan ook de door de deputatie aangestelde advocaat het verzoekschrift namens
de provincie voor de Raad van State geldig ondertekenen.
Daarnaast komt het als zodanig aan de deputatie toe het hangend rechtsgeding
op te volgen en in de loop van het geding alle maatregelen te nemen
die in het belang van de provincie vereist zijn.
Zo kan de deputatie, met het oog op de betekening van de procesakten, de voor de provincie
optredende deurwaarders aanstellen. In de hypothese dat geen advocaat belast is met
Rechtsgedingen
Deel VI
Art. 57, § 3, 9°
331

Art. 58
Deel VI
332
Rechtsgedingen
HOOFDSTUK 9
de verdediging van de provincie voor de Raad van State, moet de deputatie beslissen over
de inhoud van de processtukken die aan de Raad van State worden toegezonden (o.a. de
memorie van antwoord). Zoals voor het verzoekschrift, kunnen deze stukken als uitgaande
van de deputatie beschouwd worden, indien ze op grond van artikel 178, § 2 van het
Provinciedecreet door de provinciegouverneur en de provinciegriffier namens of voor de
deputatie worden ondertekend.
Het bovenstaande geldt mutatis mutandis ook voor de provincieraad ingeval
deze in de plaats van de deputatie namens de provincie in rechte optreedt.
De stukken die ter zake van de provincieraad uitgaan, moeten op grond van artikel 178, § 1
van het Provinciedecreet wel worden ondertekend door de voorzitter van de raad en door
de provinciegriffier.
Net zoals de (principiële) bevoegdheid van de deputatie om te beslissen tot
een optreden in rechte namens de provincie, kan ook haar bevoegdheid om
de provincie in rechte te vertegenwoordigen niet worden gedelegeerd. Dit
wordt overigens in artikel 58, tweede lid van het Provinciedecreet uitdrukkelijk
gestipuleerd.
Wat de provincieraad betreft, bepaalt artikel 43, § 2, 18° van het Provinciedecreet
enkel dat de bevoegdheid om te beslissen tot het optreden in rechte
namens de provincie niet kan worden gedelegeerd aan de deputatie. Toch
mag worden aangenomen dat dit expliciete verbod tot delegatie ook geldt
voor de bevoegdheid van de provincieraad om de provincie in rechte te vertegenwoordigen.
Zoals hierboven onder A uiteengezet, is deze bevoegdheid
slechts mogelijk ingevolge een beslissing van de provincieraad om in de
plaats van de deputatie op te treden of wanneer een of meerdere leden van
de deputatie in de zaak betrokken zijn. In dit laatste geval kan er een tegenstrijdigheid
van belangen bestaan tussen het kwestieuze lid van de deputatie
enerzijds en de provincie anderzijds. Om te vermijden dat de deputatie aldus
rechter en betrokken partij tegelijk is, moet de raad niet alleen de beslissing
tot het optreden in rechte nemen, maar ook het verdere proces voeren.
c VerschIjnIng In rechte VAn De ProVIncIe
Het Provinciedecreet regelt niet uitdrukkelijk wie namens de provincie verschijnt
in rechte, m.a.w. de provincie vertegenwoordigt bij de procesvoering.
Behoudens wanneer de deputatie of de provincieraad een advocaat heeft
aangesteld en de provincie in rechte verschijnt bij monde van haar advocaat,
kan de provincie dus enkel in rechte verschijnen door het daartoe bevoegde
orgaan, dit is de deputatie.

HOOFDSTUK 9
Ingeval de provincieraad in rechte optreedt omdat een lid of meerdere leden van de deputatie
bij de zaak betrokken zijn, wordt dan ook aangeraden om steeds een advocaat aan te
stellen.
Dit zou voor de provincie betekenen dat ze, daargelaten de verschijning bij
advocaat, enkel geldig in rechte zou kunnen verschijnen bij wege van de voltallig
optredende deputatie, omwille van het collegiaal optreden van dit orgaan.
Vraag is dan ook of de provincie geldig kan verschijnen door een lid
van de deputatie of een personeelslid van de provincie, die daartoe opdracht
van de deputatie heeft ontvangen.
Wegens de aard van de procedure en de betwistingen heeft de Raad van
State aanvaard dat op de zitting het openbaar bestuur zich kan laten vertegenwoordigen
door een personeelslid.
Bijgevolg kan de provincie ter zitting voor de Raad van State verschijnen door een daartoe
door de deputatie aangeduid personeelslid of een gedeputeerde die de deputatie met deze
zaak heeft belast.
Anderzijds stelt de vraag zich niet voor de verschijning voor het Hof van
Cassatie.
De rechtspleging voor het Hof van Cassatie in burgerlijke en strafzaken is schriftelijk met
dien verstande dat de partijen hun middelen op de zitting mondeling kunnen doen ontwikkelen.
De verschijning van de partijen is facultatief. Het arrest wordt geacht tegensprekelijk
te zijn, ongeacht of de partijen al of niet tegenwoordig zijn.
Wat de verschijning van publiekrechtelijke rechtspersonen bij monde van
een daartoe gemachtigd mandataris of personeelslid voor de lagere rechtscolleges
en de hoven van beroep betreft, is de rechtspraak niet duidelijk in
een of andere zin gevestigd. De verschijning voor de lagere rechtscolleges of
de hoven van beroep in persoon door een lid van de deputatie of een personeelslid
handelend in opdracht van de deputatie blijft dus precair.
Rechtsgedingen
Deel VI
333

Openbaarheid, formele
motiveringsplicht en
participatie van de burger
Hoofdstuk 1 Openbaarheid van bestuur
Hoofdstuk 2 De formele motivering van de bestuurshandelingen
Hoofdstuk 3 Participatie van de burger
Deel VII

HOOFDSTUK 1
1 Openbaarheid van bestuur
De provincies moeten een actief openbaarheidsbeleid voeren en moeten
het publiek voorlichten over het optreden en de werking van het bestuur.
A ActIeVe openbAArheID VAn bestuur
De artikelen 28 tot en met 35 van het Decreet van 26 maart 2004 (BS 1 juli
2004) betreffende de openbaarheid van bestuur leggen aan de provincies de
verplichting op een actief openbaarheidsbeleid te voeren en uit eigen beweging
het publiek op een zo duidelijk mogelijke en objectieve wijze voor te
lichten over het optreden en de werking van het bestuur.
De provincies moeten daartoe minimaal aan de navolgende verplichtingen
tegemoetkomen:
- zij moeten een actief communicatiebeleid voeren;
Dit houdt in dat de provincie de bevolking of de betrokken doelgroepen moet inlichten over
haar beleid, haar regelgeving, haar dienstverlening en de rechten die de bevolking kan
ontlenen aan het decreet betreffende de openbaarheid van bestuur.
- zij moeten hun medewerking verlenen aan een gezamenlijk bestand met
wegwijsinformatie en eerstelijnsinformatie dat op initiatief van de Vlaamse
overheid zal uitgebouwd worden;
In afwachting van de realisatie van dit gezamenlijk bestand is elke provincie echter verplicht
zelf een vademecum uit te geven met een beschrijving van haar bevoegdheden en
interne organisatie en deze van de administratieve overheden die onder haar ressorteren
en dit ter beschikking te stellen aan iedereen die erom vraagt.
- zij moeten de milieu-informatie die relevant is voor hun taak en waarover
zij beschikken of die voor hen wordt beheerd goed beheren en deze verspreiden
op de wijze die door de Vlaamse regering bij besluit van 28 oktober
2005 werd voorgeschreven;
- zij moeten een communicatieambtenaar in dienst hebben;
- in hun briefwisseling moeten zij de naam van de contactpersoon vermelden;
- bij de betekening of de mededeling van administratieve rechtshandelingen
met een individuele draagwijdte moeten zij de beroepsmogelijkheden vermelden.
Er moet dus melding gemaakt worden van de beroepsmogelijkheid, de beroepsinstantie,
het adres van deze instantie en de eventuele vormvoorschriften voor het instellen van het
beroep.
Worden de beroepsmogelijkheden niet vermeld, dan nemen de verjaringstermijnen voor
het instellen van het beroep geen aanvang.
Openbaarheid van bestuur
Deel VII
337

Deel VII
HOOFDSTUK 1
b pAssIeVe openbAArheID VAn bestuur
Behalve in de gevallen die bij wet, decreet of ordonnantie zijn bepaald,
kan elke burger inzage krijgen in de bestuursdocumenten die de provincie
bezit en kan hij er een afschrift van en/of toelichting bij krijgen.
Hij kan tevens een aanvulling of correctie vragen van onvolledige of onjuiste
gegevens die over hem in bestuursdocumenten voorkomen.
De aanvraag tot openbaarmaking en tot correctie of aanvulling van bestuursdocumenten
moet gebeuren en behandeld worden conform de
voorschriften van het Decreet van 26 maart 2004 betreffende de openbaarheid
van bestuur.
Het Decreet van 26 maart 2004 inzake de openbaarheid van bestuur verplicht
de provincies niet enkel om een actief openbaarheidsbeleid te voeren,
doch tevens om – binnen de bij het decreet bepaalde grenzen – gevolg te
geven aan verzoeken om inzage in, afschriften van en/of toelichting bij bestuursdocumenten
of om onjuiste of onvolledige gegevens in bestuursdocumenten
aan te vullen of te corrigeren.
Het Decreet van 26 maart 2004 biedt ter zake een omvattende, doch niettemin geen exclusieve
regeling:
- het decreet doet immers geen afbreuk aan bepalingen die in een ruimere openbaarheid
voorzien; deze laatste primeren dan ook altijd;
- het decreet raakt evenmin aan specifieke openbaarheidsregelingen zoals bv. deze in het
kader van een openbaar onderzoek. Omgekeerd doen deze laatste ook geen afbreuk aan
het Decreet van 26 maart 2004; de regelingen blijven naast elkaar bestaan;
- uitzonderingen of beperkingen op de openbaarheid die uit specifieke wetten of decreten
voortvloeien primeren steeds;
- het Decreet doet ten slotte evenmin afbreuk aan de uitzonderingsbepalingen die vervat
liggen in de algemene openbaarheidsregelgevingen van een andere overheid. Zo moet
er in federale materies, zoals bv. de nationale veiligheid, rekening gehouden worden met
de uitzonderingsgronden die bepaald werden in de federale openbaarheidswet van
11 april 1994.
a recht op inzage, afschrift en uitleg
1° Draagwijdte
Het Decreet van 26 maart 2004 kent aan iedereen het recht toe om
- ter plaatse inzage te nemen in bestuursdocumenten;
- een afschrift te vragen van bestuursdocumenten;
- uitleg te vragen over bestuursdocumenten.
338 Openbaarheid van bestuur

HOOFDSTUK 1
De burger kan vrij de gewenste wijze van openbaarmaking kiezen. Indien hij een afschrift
vraagt kan hij ook de vorm bepalen waaronder hij het afschrift wil ontvangen (bv. op diskette)
en indien hij om milieu-informatie verzoekt kan hij de termijn aangeven waarbinnen
hij de informatie wenst te ontvangen.
De provincie is verplicht zoveel als mogelijk met deze desiderata rekening te houden.
Inzage en toelichting moeten steeds kosteloos verstrekt worden. Voor het verstrekken van
afschriften mag een redelijke vergoeding gevraagd worden. Bij het bepalen van deze vergoeding
mogen geen personeelskosten ingecalculeerd worden.
2° Voorwerp
Het recht op inzage, afschrift en toelichting heeft betrekking op elk bestuursdocument,
in welke vorm dan ook, waarover de provincie beschikt.
De vorm waarin het bestuursdocument vervat ligt speelt geen rol: zowel papieren dragers
komen in aanmerking als geluids- en beeldopnamen, gedigitaliseerde gegevens, films, foto’s,
plannen, enz.
Ook inhoudelijk moet het begrip bestuursdocument in de ruimste zin opgevat worden. Het
omvat zowel besluiten, nota’s, contracten, omzendbrieven, examenkopijen, studies, notulen,
processen-verbaal, statistieken, adviezen, het verslag van de beoordelingscommissie
in het kader van een overheidsopdracht, enz.
Ook documenten uit dossiers waarin nog geen eindbeslissing genomen werd vallen onder
het inzagerecht.
Het speelt verder geen rol wie auteur is van het document. Ook door derden op- of samengestelde
stukken ressorteren dus onder de openbaarheid, zoals bv. plannen van een extern
architect en klachten van burgers. Het volstaat dat het document in het bezit is van de
provincie.
Zelfs het feit dat een document auteursrechtelijk beschermd is vormt geen hinderpaal
voor de terinzagelegging ervan. Afschriften van dergelijke documenten mogen echter wel
enkel gegeven worden na voorafgaande toestemming van de auteur of de auteursrechthebbende.
Bovendien moet er zelfs dan nog op gewezen worden dat het werk auteursrechtelijk
beschermd is.
Anderzijds geldt de openbaarheidsregeling wel enkel voor bestaande documenten. Een
aanvraag kan voor de provincie geen verplichting meebrengen om het gevraagde bestuursdocument
te verwerken of te analyseren, zoals bv. een statistiek op te maken van nog niet
verwerkte gegevens.
Openbaarheid van bestuur
Deel VII
339

Deel VII
HOOFDSTUK 1
340 Openbaarheid van bestuur
3° Begunstigden
Iedereen, zowel natuurlijke personen als rechtspersonen, als groeperingen
ervan, kan aanspraak maken op het recht op inzage, afschrift en toelichting.
Een aanvrager moet dus in principe niet van een bijzonder belang doen blijken.
Op dit principe bestaat slechts één uitzondering, nl. indien de openbaarmaking
wordt gevraagd van informatie van persoonlijke aard. In dit geval moet
de aanvrager in zijn aanvraag, op straffe van de onontvankelijkheid ervan,
zijn belang aantonen.
Enkel de aanvragers die om openbaarmaking vragen van informatie van
persoonlijke aard die over henzelf handelt of om openbaarmaking verzoeken
van milieu-informatie zijn vrijgesteld van deze verplichting tot het aantonen
van een persoonlijk belang.
Informatie van persoonlijke aard is informatie die betrekking heeft op een beoordeling, een
waardeoordeel of de beschrijving van een gedrag van een bij naam genoemd of gemakkelijk
identificeerbaar natuurlijk persoon. Voorbeelden hiervan zijn: evaluatieverslagen,
tuchtdossiers en examenbeoordelingen.
De verplichting tot het aantonen van het belang houdt in dat de aanvrager moet bewijzen
dat hij rechtstreeks en persoonlijk in zijn rechtssituatie kan geraakt worden – dit zowel in
gunstige als in ongunstige zin – door ofwel de informatie, ofwel de beslissing waarop de
informatie betrekking heeft, ofwel de beslissing ter voorbereiding waarvan het document
dat de informatie bevat werd opgesteld.
Worden o.m. geacht een dergelijk belang te hebben: medekandidaten voor een bevordering
of voor een aanwerving in het bevorderings- of aanwervingsdossier.
4° De aanvraag
Alle verzoeken om inzage, afschrift of toelichting moeten schriftelijk ingediend
worden.
De wijze waarop deze schriftelijke aanvraag wordt ingediend speelt geen rol: dit mag zowel
gebeuren bij brief, fax, per e-mail en door persoonlijke overhandiging.
Niet-schriftelijke aanvragen zijn echter ontoereikend.
In zijn aanvraag moet de verzoeker zijn naam en correspondentieadres en
het voorwerp van zijn aanvraag vermelden. Hij mag tevens aangeven in welke
vorm hij de informatie bij voorkeur wenst te ontvangen en, indien het om
milieu-informatie gaat, mag hij ook de termijn vermelden waarbinnen hij de
informatie wenst te ontvangen.
De aanvraag moet bovendien – en dit zelfs op straffe van onontvankelijkheid
van de aanvraag – de bewijsstukken en gegevens bevatten waarvan het De-

HOOFDSTUK 1
creet van 26 maart 2004 de verplichte, voorafgaande voorlegging voorschrijft
om bepaalde informatie te mogen ontvangen.
Dit is in de eerste plaats het geval indien de openbaarmaking gevraagd wordt van informatie
van persoonlijke aard. Zoals reeds werd gesteld, moet de verzoeker in dit geval in principe
zijn belang aantonen.
Indien de aanvraag betrekking heeft op informatie die de persoonlijke levenssfeer raakt, op
vertrouwelijke commerciële of industriële informatie of op informatie die door derden werd
verstrekt zonder dat zij daartoe verplicht werden, moet de aanvrager bovendien bij zijn
aanvraag zijn identiteit bewijzen én bewijzen dat degene van wie de informatie afkomstig is
heeft ingestemd met de openbaarmaking.
Na ontvangst van de aanvraag – en voor zover zij de gevraagde informatie in
haar bezit heeft – moet de provincie de aanvraag inschrijven in een register
met vermelding van de datum van ontvangst ervan.
Heeft de provincie de informatie niet in haar bezit, dan moet zij de aanvraag
doorsturen naar de instantie die het gevraagde document, volgens haar informatie,
wel in haar bezit heeft. De provincie moet de aanvrager hiervan
onmiddellijk in kennis stellen.
5° Weigeringsgronden - algemeen
Hoe ruim het recht op openbaarheid ook is, het eindigt daar waar het in
conflict komt met andere fundamentele belangen. Het is precies de bescherming
van deze belangen die uitzonderingen op de principiële openbaarheid
rechtvaardigt.
Deze uitzonderingen kunnen enkel bij wet, decreet of ordonnantie bepaald
worden. Zij moeten steeds limitatief en strikt geïnterpreteerd worden. Indien
er dus slechts een gedeelte van een document aan de openbaarmaking onttrokken
is, moet er wel openbaarheid verleend worden op het overige gedeelte
van het document.
Het Decreet van 26 maart 2004 onderscheidt de volgende uitzonderingsgronden:
- gemeenschappelijke facultatieve uitzonderingsgronden, die met betrekking
tot alle verzoeken om openbaarmaking kunnen ingeroepen worden;
- absolute en relatieve uitzonderingsgronden waaraan enkel de aanvragen
tot openbaarmaking van informatie die niet als milieu-informatie geldt
moeten getoetst worden;
- relatieve uitzonderingsgronden waaraan de aanvragen met betrekking tot
milieu-informatie moeten getoetst worden.
Openbaarheid van bestuur
Deel VII
341

Deel VII
HOOFDSTUK 1
342 Openbaarheid van bestuur
6° Facultatieve weigeringsgronden
De facultatieve weigeringsgronden zijn niet dwingend. Zij laten de provincie
toe – doch dwingen haar niet – om in bepaalde gevallen en eventueel voorlopig
een aanvraag af te wijzen.
Zo kan de provincie een aanvraag afwijzen indien:
- de aanvraag kennelijk onredelijk blijft of op een te algemene wijze geformuleerd blijft na
een eerder verzoek tot herformulering van de eerste aanvraag.
Indien de provincie een aanvraag ontvangt die kennelijk onredelijk is of op een te algemene
wijze geformuleerd is, zal de provincie dus eerst om een herformulering moeten
vragen. Slechts indien de aanvrager niet op dit verzoek ingaat, mag de aanvraag tot
openbaarmaking afgewezen worden.
- de aanvraag betrekking heeft op bestuursdocumenten die niet af of onvolledig zijn.
Deze uitzonderingsgrond houdt niet in dat een document slechts ter inzage is indien er in
de procedure reeds een eindbeslissing genomen is, doch wel dat de openbaarmaking kan
geweigerd worden van documenten die nog niet afgewerkt zijn, nog geen definitieve status
verworven hebben of nog niet door de daartoe bevoegde persoon ondertekend werden.
7° Absolute en relatieve weigeringsgronden
De provincie is steeds verplicht om alle aanvragen om openbaarmaking van
informatie die niet als milieu-informatie geldt te toetsen aan de in de artikelen
13 en 14 van het Decreet van 26 maart 2004 opgesomde absolute en
relatieve uitzonderingsgronden. De absolute uitzonderingsgronden houden
een absoluut verbod in om informatie die onder de uitzonderingsgrond valt
vrij te geven.
Relatieve uitzonderingsgronden houden in dat er eerst een afweging moet
gebeuren tussen het belang van de openbaarheid enerzijds en het belang
dat verbonden is aan de in het decreet opgesomde weigeringsgronden anderzijds
en dat de provincie de vrijgave van de informatie moet weigeren
indien zij, na afweging, tot de bevinding komt dat de laatstvermelde belangen
primeren. Anders dan de facultatieve uitzonderingsgronden, hebben de
relatieve uitzonderingsgronden dus een verplichtend karakter.
Op grond van artikel 13 van het Decreet van 26 maart 2004 moet een aanvraag tot openbaarmaking
worden afgewezen indien een van de navolgende absolute uitzonderingsgronden
toepassing vindt:
- indien de openbaarmaking afbreuk doet aan een geheimhoudingsverplichting, vastgesteld
in een aangelegenheid waarvoor de gemeenschap of het gewest bevoegd is;
- indien de openbaarmaking afbreuk doet aan de bescherming van de persoonlijke levenssfeer,
tenzij de betrokken persoon met de openbaarmaking instemt.
Als gegevens die de persoonlijke levenssfeer raken kunnen vermeld worden: adressen,
medische gegevens, psychologische verslagen, gegevens i.v.m. de gezinssamenstelling
enz.;

HOOFDSTUK 1
- indien de openbaarmaking afbreuk doet aan het geheim van de beraadslagingen van de
Vlaamse regering en van de verantwoordelijke overheden die ervan afhangen, aan het
geheim van de beraadslagingen van de organen van het Vlaams Parlement en aan het
bij wet of decreet bepaalde geheim van de beraadslagingen van de organen die onder
het toepassingsgebied van het decreet vallen.
Ook vertrouwelijke documenten die bv. door de deputatie behandeld worden kunnen op
grond hiervan geheimgehouden worden, ten minste zolang het document als vertrouwelijk
moet beschouwd worden. Het doel van de uitzonderingsgrond is te vermijden dat de
politieke discussie wordt lamgelegd;
- als het om bestuursdocumenten gaat die uitsluitend ten behoeve van de strafvordering
of de vordering van een administratieve sanctie werden opgesteld;
- als het om bestuursdocumenten gaat die uitsluitend ten behoeve van de mogelijke toepassing
van tuchtmaatregelen werden opgesteld, doch dit slechts zolang de mogelijkheid
om een tuchtmaatregel te nemen blijft bestaan;
- als het om bestuursdocumenten gaat die informatie bevatten die door een derde werd
verstrekt zonder dat hij daartoe verplicht werd en die hij uitdrukkelijk als vertrouwelijk
heeft bestempeld, tenzij hij met de openbaarmaking instemt.
Adviezen die door ambtenaren of diensten in het kader van hun opdracht werden opgesteld
en door de overheid bij derden ingewonnen adviezen vallen echter niet onder deze
uitzonderingsgrond.
De provincie moet aanvragen verder tevens afwijzen indien een relatieve uitzonderingsgrond
toepassing vindt. Zij moet dus de openbaarmaking weigeren indien uit een belangenafweging
blijkt dat het belang van de openbaarheid niet opweegt tegen de bescherming
van een van de navolgende belangen:
- een economisch, financieel of commercieel belang van een instantie die onder de toepassing
van het decreet valt, waaronder de provincie zelf;
- het vertrouwelijk karakter van de internationale betrekkingen van het Vlaams gewest of
de Vlaamse gemeenschap, van hun betrekkingen met de supranationale instellingen,
met de federale overheid en met andere gemeenschappen en gewesten;
- het vertrouwelijk karakter van commerciële en industriële informatie, indien deze informatie
beschermd wordt om een gelegitimeerd economisch belang te vrijwaren, tenzij
degene van wie de informatie afkomstig is met de openbaarmaking ervan instemt;
- de rechtspleging in een burgerlijk of administratief rechtsgeding en de mogelijkheid om
een eerlijk proces te verkrijgen;
- de vertrouwelijkheid van handelen van de provincie (of van een andere instantie die onder
het decreet valt) voor zover deze vertrouwelijkheid noodzakelijk is voor de uitoefening
van de administratieve handhaving, de uitvoering van een interne audit of de politieke
besluitvorming.
De uitoefening van de administratieve handhaving omvat o.a. de uitoefening van het bestuurlijk
toezicht, het opleggen van sancties, overkoepelende beleidsvorming inzake
handhaving enz.
Gegevens m.b.t. een interne audit zijn zowel in de voorbereidende als in de uitvoerende
fase vatbaar voor bescherming.
Openbaarheid van bestuur
Deel VII
343

Deel VII
HOOFDSTUK 1
De vertrouwelijkheid van handelen die nodig is voor de uitoefening van de politieke besluitvorming
kan besprekingen tussen bestuurspartners of adviezen van kabinetsmedewerkers
in het kader van politieke beraadslagingen of afwegingen afschermen;
- de openbare orde en de veiligheid.
Ontvangt de provincie een verzoek om openbaarmaking van milieu-informatie,
dan mag zij dit niet toetsen aan de hierboven vermelde uitzonderingsgronden,
doch moet zij een afweging uitvoeren op basis van de in artikel 15
van het openbaarheidsdecreet van 26 maart 2004 vermelde uitzonderingsgronden.
Het begrip milieu-informatie moet begrepen worden in de zin zoals omschreven in artikel
3, 5° van het Decreet van 26 maart 2004.
Alle in artikel 15 vermelde uitzonderingsgronden zijn relatieve uitzonderingsgronden.
344 Openbaarheid van bestuur
8° Behandeling van en beslissing over de aanvraag
De bevoegdheid om te beslissen over verzoeken tot openbaarmaking van informatie
waarover de provincie beschikt komt toe aan de provinciegriffier.
De griffier heeft echter wel de mogelijkheid om deze bevoegdheid te delegeren.
Elke aanvraag moet onderzocht worden op haar conformiteit met de algemene
en de specifieke ontvankelijkheidsvoorwaarden en moet getoetst worden
op de eventuele toepasselijkheid van uitzonderingsgronden.
Indien de aanvraag onontvankelijk is of indien bepaalde uitzonderingsgronden
toepassing vinden moet de aanvraag op een formeel gemotiveerde wijze
afgewezen worden. Elke afwijzing moet bovendien de beroepsmogelijkheden
vermelden.
Wordt een aanvraag afgewezen omdat het gevraagde document nog niet af is, dan moet de
griffier in zijn beslissing bovendien vermelden wie verantwoordelijk is voor de afwerking
en binnen welke termijn de voltooiing van het document verwacht wordt.
Betreft de aanvraag een document dat enkel met toestemming van een derde mag openbaar
gemaakt worden en werd deze toestemming niet bijgebracht, dan moet de aanvraag
weliswaar worden afgewezen, doch moet de griffier tezelfdertijd contact nemen met die
derde en hem vragen of de aanvrager alsnog toegang tot het document krijgt.
Is de aanvraag kennelijk onredelijk of op een te algemene wijze geformuleerd, dan moet
de griffier aan de aanvrager een verzoek om herformulering stellen.
Heeft de aanvraag betrekking op een auteursrechtelijk beschermd werk dan moet de griffier
daar in zijn beslissing op wijzen.

HOOFDSTUK 1
Elke aanvraag moet schriftelijk beantwoord worden binnen 15 kalenderdagen
te rekenen vanaf de dag na deze van de registratie van de aanvraag.
Deze termijn kan, indien nodig, verlengd worden tot 30 kalenderdagen bij
een formele beslissing van de griffier die aan de aanvrager ter kennis moet
worden gebracht vóór het verstrijken van de originele termijn.
De beslissing tot inwilliging van de aanvraag moet vervolgens uiterlijk uitgevoerd
zijn binnen een termijn van 30 kalenderdagen te rekenen vanaf de dag
na deze van de registratie van de aanvraag, of 45 dagen indien de griffier
eerder gebruik had gemaakt van de bovenvermelde verlengingsmogelijkheid.
Tegen een beslissing over een aanvraag tot openbaarmaking, de ontstentenis van een beslissing
binnen de gestelde termijn of de onwillige uitvoering van een beslissing staat voor
de aanvrager beroep open bij de Beroepsinstantie inzake de openbaarheid van bestuur. Het
beroep moet ingesteld worden binnen een periode van 30 kalenderdagen die ingaat de dag
na het versturen van de bestreden beslissing of de dag na het verstrijken van de periode
waarin er uitvoering moest gegeven worden aan een ingewilligd beroep. Bij ontstentenis
van een beslissing over een aanvraag neemt de beroepstermijn geen aanvang.
b recht op verbetering of aanvulling van bestuursdocumenten
Artikel 16 van het decreet openbaarheid kent aan de burgers tevens het
recht toe om aan de provincie de verbetering of aanvulling te vragen van
onjuiste of onvolledige gegevens die over hen in bestuursdocumenten voorkomen.
Degenen die een correctie of aanvulling wensen kunnen daartoe een schriftelijk
verzoek richten tot de griffier. Bij hun verzoek moeten zij de nodige
bewijsstukken voegen die aantonen dat bepaalde bestuursdocumenten onjuiste
of onvolledige gegevens over hen bevatten. De correctie of aanvulling
moet kosteloos gebeuren.
De verzoeken om correctie of aanvulling moeten behandeld worden op dezelfde
wijze als de verzoeken om inzage, afschrift en toelichting.
Openbaarheid van bestuur
Deel VII
345

Deel VII
346
HOOFDSTUK 2
2 de fOrmele mOtivering van de
bestuurshandelingen
De provincie is verplicht haar bestuurshandelingen met individuele draagwijdte
formeel te motiveren.
Zij moet in deze bestuurshandelingen de juridische en de feitelijke motieven
vermelden die aan de basis van de beslissing liggen en moet uiteenzetten
hoe deze feiten en rechtsregels tot de genomen beslissing hebben
geleid.
A toepAssIngsgebIeD VAn De formele
motIVerIngsplIcht
Zoals alle andere bestuurlijke overheden, is de provincie op grond van de
Wet van 29 juli 1991 verplicht haar bestuurshandelingen met individuele
draagwijdte uitdrukkelijk te motiveren.
De Wet van 29 juli 1991 streeft een drievoudig doel na, namelijk
- een betere informatieverstrekking aan alle bestuurden. De formele motivering moet elke
rechtzoekende een zodanig inzicht geven in de motieven van de beslissing zodat hij in
staat is te oordelen of het, gelet op deze motieven, zin heeft zich tegen die beslissing te
verweren met alle middelen die het recht hem verstrekt;
- een zorgvuldiger besluitvorming bewerkstelligen;
- een facilitering van het bestuurlijk en jurisdictioneel toezicht.
De verplichting tot formele motivering geldt voor elk van de organen van de
provincie, dus zowel voor de provincieraad als voor de deputatie, de provinciegouverneur,
de voorzitter van de provincieraad, de provinciegriffier, de financieel
beheerder en de budgethouders. Ook de provinciaal extern verzelfstandigde
agentschappen zijn, luidens de expliciete bepaling van artikel 222
van het Provinciedecreet, onderworpen aan de bepalingen van de Wet van
29 juli 1991.
De vermelde provinciale organen zijn gehouden de verplichting tot uitdrukkelijke
motivering in acht te nemen bij elke bestuurshandeling met individuele
draagwijdte die zij stellen.
Concreet houdt dit in dat de handelingen die aan de navolgende, cumulatief
toe te passen criteria beantwoorden, uitdrukkelijk moeten gemotiveerd worden:
- het moet een rechtshandeling betreffen
De formele motivering van de bestuurshandelingen

HOOFDSTUK 2
Enkel handelingen die bewust worden gesteld met het oog op het creëren van rechtsgevolgen
of het beletten dat dergelijke rechtsgevolgen tot stand komen zijn bestuurshandelingen
in de zin van de Wet van 29 juli 1991.
Beantwoorden bv. aan deze kwalificatie: benoemings- en bevorderingsbesluiten, besluiten
waarbij stedenbouwkundige vergunningen of milieuvergunningen toegekend of geweigerd
worden, beslissingen tot aankoop van een onroerend goed, beslissingen tot het toekennen
van subsidies, …
- de rechtshandeling moet een individuele strekking hebben
Enkel rechtshandelingen die een of meerdere welbepaalde en identificeerbare bestemmelingen
hebben of in een of meerdere concrete gevallen van toepassing zijn worden door de
Wet van 29 juli 1991 gevat.
Reglementen, die op algemene en abstracte wijze een rechtsregel formuleren en die bestemd
zijn om in een onbepaald aantal gevallen te worden toegepast vallen daarentegen
buiten de toepassingssfeer van de wet en moeten bijgevolg op grond van de Wet van 29 juli
1991 niet formeel gemotiveerd worden.
- de rechtshandeling moet eenzijdig zijn.
Enkel de rechtshandelingen waarbij de provincie op eenzijdige wijze ingrijpt op de rechtstoestand
van de bestuurde zijn aan de formele motiveringsplicht onderworpen. Meerzijdige
rechtshandelingen, zoals contracten, zijn dit niet en moeten dus niet formeel gemotiveerd
worden, doch dit belet niet dat de eenzijdige beslissing tot het aangaan van een contract
die het sluiten van het contract voorafgaat, wel moet gemotiveerd worden.
- de rechtshandeling moet uitvoerbaar zijn.
Bij wat voorafgaat moet evenwel de belangrijke restrictie gemaakt worden
dat de Wet van 29 juli 1991 geen afbreuk doet aan andere regelgevingen of
beginselen van behoorlijk bestuur die eveneens een verplichting tot formele
motivering opleggen of die een strengere motiveringsplicht voorschrijven.
De mogelijkheid kan zich bijgevolg voordoen dat rechtshandelingen weliswaar
onttrokken zijn aan het toepassingsgebied van de Wet van 29 juli 1991,
doch dat zij wel vallen onder de toepassing van een ander voorschrift dat
een formele motivering oplegt en op grond waarvan zij dan ook onverminderd
moeten gemotiveerd worden.
b DrAAgwIjDte VAn De formele motIVerIngs-
VerplIchtIng
De verplichting tot formele motivering houdt in de eerste plaats in dat alle
motieven die het besluit dragen en die ertoe hebben geleid dat die beslissing
genomen werd in principe in het besluit zelf vermeld moeten worden.
De formele motivering van de bestuurshandelingen
Deel VII
347

Deel VII
348
HOOFDSTUK 2
Een motivering door loutere verwijzing naar verslagen, adviezen of andere
documenten kan in principe dan ook niet als formele motivering volstaan.
Een motivering door verwijzing naar andere documenten zal enkel dan als afdoende motivering
kunnen gelden indien cumulatief aan de volgende voorwaarden voldaan is:
- de inhoud van het document waarnaar verwezen wordt moet aan de bestuurde ter kennis
zijn gebracht, hetzij reeds voor de beslissing genomen werd, hetzij uiterlijk samen
met de beslissing.
Het initiatief tot mededeling van het document waarnaar verwezen wordt, moet overigens
uitgaan van het bestuur;
- het document waarnaar verwezen wordt moet zelf afdoende gemotiveerd zijn;
- het betrokken document moet bovendien uitdrukkelijk bijgevallen worden door het bestuur
zonder dat vereist is dat het bestuur motiveert waarom het zich bij het document
aansluit. Een motivering van de motivering is bijgevolg niet vereist;
- er mogen geen tegenstrijdige stukken zijn.
Een motivering door verwijzing naar een advies zal enkel mogelijk zijn indien de beslissing
in overeenstemming is met het advies. Werden er diverse, naar de conclusies toe
tegenstrijdige adviezen uitgebracht, dan moet de provincie duidelijk aangeven waarom
adviezen wel of niet worden gevolgd. Een verwijzing naar één advies dat in overeenstemming
is met de beslissing zal onvoldoende zijn indien de andere adviezen niet in
overeenstemming zijn met de beslissing.
Een tweede aspect is dat zowel de juridische als de feitelijke motieven vermeld
moeten worden. In elk besluit moeten dus ten minste de feiten en de
juridische regels worden aangegeven die toegepast werden en moet verder
uiteengezet worden hoe de aangegeven feiten op basis van de juridische regels
tot de genomen beslissing hebben geleid. Deze redenering moet sluitend
zijn en zo volledig mogelijk zijn aangezien de provincie zich bij een latere
betwisting niet meer kan beroepen op elementen die niet in het besluit
weergegeven werden, hoe relevant deze ook zouden zijn.
De motivering moet ten slotte ook afdoende zijn. In deze voorwaarde liggen
zowel het evenredigheidsbeginsel als de draagkrachtvereiste besloten.
Het evenredigheidsbeginsel houdt in dat de motivering zowel in rechte als in
feite evenredig moet zijn met het belang van de beslissing en met de omvang
van de discretionaire bevoegdheid waarover het bestuur beschikt.
De draagkrachtvereiste betekent dat de aangehaalde motieven moeten volstaan
om de beslissing te kunnen dragen.
Bij toepassing van het evenredigheidsbeginsel moeten belangrijkere beslissingen zwaarder
gemotiveerd worden. Hetzelfde geldt voor de beslissingen waarin de provinciale organen
een grotere discretionaire bevoegdheid hebben, zoals bv. inzake benoemingen en bevorderingen
na een niet-vergelijkend examen.
De formele motivering van de bestuurshandelingen

HOOFDSTUK 2
De draagkrachtvereiste impliceert dat de motivering duidelijk en ondubbelzinnig moet zijn,
dat zij niet tegenstrijdig mag zijn en naar de feiten toe juist, volledig, pertinent en voldoende
concreet moet zijn.
De schending van de bij de wet van 29 juli 1991 opgelegde motiveringsplicht
kan een grond vormen voor schorsing of vernietiging van het besluit door de
toezichthoudende overheid of voor nietigverklaring van de bestuurshandeling
door de Raad van State.
c KennIsgeVIng VAn De beslIssIng en VAn De
formele motIVerIng
De formele motiveringsplicht impliceert niet enkel dat het besluit onderbouwd
moet zijn en dat dit uitdrukkelijk moet aangetoond worden, doch ook
dat het besluit met de motivering ervan ter kennis moet worden gebracht
van zowel degenen op wie de beslissing rechtstreeks betrekking heeft als
van derden-belanghebbenden. Deze kennisgeving moet in principe op initiatief
van het bestuur zelf gebeuren.
D uItzonDerIngen op De VerplIchtIng tot formele
motIVerIng
Van de verplichting tot formele motivering mag enkel worden afgeweken in
vier gevallen, nl.
- indien de motivering de uitwendige veiligheid van de Staat in het gedrang
kan brengen;
- indien de motivering kan leiden tot een verstoring van de openbare orde;
- indien de motivering afbreuk kan doen aan de privacy, met dien verstande
evenwel dat een bestuurshandeling niet geacht wordt afbreuk te kunnen
doen aan het privéleven van een bestuurde wanneer zij uitsluitend op
hemzelf betrekking heeft;
- indien de motivering afbreuk kan doen aan de voorschriften inzake de
zwijgplicht.
De formele motivering van de bestuurshandelingen
Deel VII
349

Art. 194-197
Deel VII
350
HOOFDSTUK 3
3 participatie van de burger
A VerzoeKschrIften AAn De proVIncIerAAD
Alle burgers hebben het recht om schriftelijk bij de organen van de provincie
een door een of meerdere personen ondertekend verzoekschrift in
te dienen over een aangelegenheid die tot de bevoegdheid van de provincie
behoort.
Het verzoekschrift moet beantwoord worden binnen een termijn van drie
maanden.
De artikelen 194 tot en met 197 van het Provinciedecreet kennen aan eenieder
het recht toe om schriftelijk bij de organen van de provincie een door
een of meerdere personen ondertekend verzoekschrift in te dienen en reiken
hiervoor ook een procedure aan. Zij beogen hiermee de participatiemogelijkheden
van de burger bij het provinciaal beleid te verhogen.
Verzoekschriften kunnen gericht worden tot elk van de organen van de provincie, dus zowel
tot de provincieraad als tot de deputatie, de provinciegouverneur en de voorzitter van
de provincieraad. De artikelen 194 e.v. van het Provinciedecreet geven aldus uitvoering aan
artikel 28 van de Grondwet dat aan iedereen het recht toekent om verzoekschriften in te
dienen bij de openbare overheden. Zij strekken er vooral toe het recht op antwoord van de
burger die een petitie heeft ingediend te garanderen.
Een verzoekschrift dat bij een van de provinciale organen wordt ingediend
is slechts ontvankelijk indien het betrekking heeft op een aangelegenheid
die tot de bevoegdheid van de provincie behoort. Is dit laatste het geval, dan
moet het verzoekschrift ook in behandeling worden genomen.
Een verzoekschrift kan, na onderzoek, steeds rechtstreeks beantwoord worden,
doch het orgaan tot wie het gericht is kan ook beslissen om eerst de
ondertekenaar van het verzoekschrift of, indien het verzoekschrift door
meerdere personen ondertekend werd, de eerste ondertekenaar te horen. In
dat geval heeft de ondertekenaar of de eerste ondertekenaar van het verzoekschrift
het recht om zich te laten bijstaan door een persoon naar keuze.
Werd het verzoekschrift bij de provincieraad ingediend, dan kan de raad, alvorens
een antwoord te verstrekken aan de verzoeker, het verzoekschrift
eerst verwijzen naar de deputatie of naar een provincieraadscommissie om
meer uitleg te krijgen over de inhoud van het verzoekschrift.
Er moet echter alleszins binnen een termijn van drie maanden, die ingaat de
dag die volgt op deze waarop het verzoekschrift werd ingediend, een gemo-
Participatie van de burger

HOOFDSTUK 3
tiveerd antwoord verstrekt worden aan de verzoeker of, indien het verzoekschrift
door meerdere personen ondertekend werd, aan de eerste ondertekenaar.
Deze termijn wordt noch geschorst, noch gestuit door onderzoeksdaden.
In het huishoudelijk reglement van de provincieraad moeten de nadere voorwaarden
worden bepaald waaronder het petitierecht bij de raad kan worden
uitgeoefend en moet de procedure voor de behandeling van de verzoekschriften
worden uitgewerkt. De raad kan hierin onder meer, om misbruiken
van het petitierecht te voorkomen, een opsomming of omschrijving opnemen
van brieven of geschriften die niet als verzoekschrift kunnen worden beschouwd.
b Voorstellen VAn burgers
Artikel 193 bis van het Provinciedecreet kent aan de inwoners van de provincie
het recht toe om voorstellen en vragen over de provinciale beleidsvoering
en dienstverlening op de agenda van de provincieraad te brengen
en om deze ook eventueel toe te lichten.
Naast het recht om verzoekschriften in te dienen bij de organen van de provincie,
kennen de artikelen 193bis e.v. van het Provinciedecreet aan de inwoners
van de provincie het recht toe om zelf voorstellen en vragen over
de provinciale beleidsvoering en dienstverlening op de agenda van de provincieraad
te brengen en om deze ook eventueel toe te lichten.
Deze bepalingen zijn echter momenteel nog niet in werking getreden en zullen
slechts van kracht worden op een door de Vlaamse regering te bepalen
datum.
De modaliteiten voor het indienen van voorstellen worden geregeld in de artikelen 193bis
tot en met artikel 193quinquies van het Provinciedecreet.
Om het recht uit te oefenen volstaat het een rechtsgeldig verzoek in te dienen bij de provincie.
Het initiatiefrecht inzake de aanvulling van de agenda komt echter niet aan elke
inwoner, individueel optredend, toe. Het verzoek moet, om ontvankelijk te zijn, gesteund
worden door ten minste 1% van het aantal inwoners van de provincie, ouder dan 16 jaar.
Het verzoek moet dan ook schriftelijk ingediend worden, door middel van een formulier
dat de provincie ter beschikking moet stellen.
Het verzoek moet bovendien
- de naam, de voornamen, de geboortedatum, de woonplaats en de handtekening bevatten
van al degenen die het verzoek indienen;
- een gemotiveerde nota bevatten waarin de voorstellen en vragen over de provinciale beleidsvoering
en dienstverlening, waarvan de inschrijving op de agenda gevraagd wordt,
Participatie van de burger
Deel VII
Art. 193bis
193quinquies
351

Art. 193
Deel VII
352
HOOFDSTUK 3
nader toegelicht worden. Bij deze nota moeten ook alle eventuele bijkomende stukken
gevoegd worden die de provincieraad kunnen voorlichten;
- bij aangetekende brief aan de provincie toegezonden worden.
Na ontvangst van het verzoek moet de deputatie nagaan of aan alle bovenvermelde
vereisten voldaan werd. De deputatie moet echter niet de bevoegdheid
van de raad ten aanzien van de in het verzoek opgenomen voorstellen
en vragen onderzoeken; dit onderzoek moet door de provincieraad zelf uitgevoerd
worden.
Het verzoek moet minstens 20 dagen voor de dag van de provincieraadsvergadering
bij de deputatie toekomen om tijdens de eerstvolgende provincieraad
behandeld te kunnen worden. Komt het later toe, dan moet het – ten
minste indien het ontvankelijk is – op de agenda van de daaropvolgende
raadsvergadering geplaatst worden.
Alvorens op de grond van het verzoek in te gaan, moet de provincieraad
steeds vooraf uitspraak doen over zijn bevoegdheid ten aanzien van de in het
verzoek vermelde voorstellen en vragen. Indien de raad zich bevoegd acht,
moet hij ook bepalen welk gevolg er aan de voorstellen of vragen gegeven
wordt en hoe dat wordt bekendgemaakt.
c ADVIesrADen
Het Provinciedecreet biedt de provincieraad de mogelijkheid om raden en
overlegstructuren, gekend als adviesraden, in te stellen. Met adviesraad
wordt bedoeld elke vergadering van personen, ongeacht hun leeftijd, die
er door de provincieraad wordt mee belast een advies te formuleren over
een of meer vraagstukken. Hun instelling is facultatief.
Naast de commissies die opgericht zijn en werken in de schoot van de provincieraad,
biedt artikel 193 van het Provinciedecreet de provincieraad de
mogelijkheid om daarbuiten raden en overlegstructuren (zgn. adviesraden)
in te stellen.
Met adviesraad wordt bedoeld elke vergadering van personen, ongeacht hun
leeftijd, die er door de provincieraad wordt mee belast een advies te formuleren
over een of meer vraagstukken.
De instelling van deze adviesraden is dus facultatief, in tegenstelling tot de
adviesraden die op grond van specifieke wetten of decreten op provinciaal
niveau moeten worden ingericht.
Beslist de provincieraad autonoom over hun instelling, dan kan hij evenwel
geen enkele beslissingsbevoegdheid aan deze raden overdragen. Het zijn
Participatie van de burger

HOOFDSTUK 3
louter adviserende organen, die niet-bindende adviezen uitbrengen ten behoeve
van de provincieraad.
Het is dus de provincieraad zelf die bij reglement het aantal, de voorwaarde
van representativiteit, de samenstelling en de werking van deze adviesraden
bepaalt. Voor de samenstelling schrijft artikel 193, § 2 van het Provinciedecreet
wel voor dat ten hoogste twee derde van de leden van een adviesraad
van hetzelfde geslacht is; bij gebreke daarvan kan geen rechtsgeldig advies
worden uitgebracht. Tevens kunnen luidens artikel 193, § 4 van het Provinciedecreet
provincieraadsleden en leden van de deputatie geen stemgerechtigd
lid zijn van deze adviesraden.
Zo kan de provincieraad territoriaal voor een bepaald gedeelte van het provinciaal
grondgebied, dan wel voor een bepaald onderwerp, bevoegde adviesraden
instellen.
Deze bepaling biedt ook de mogelijkheid voor de instelling van een “kinderprovincieraad”.
Artikel 193, § 3 van het Provinciedecreet legt de provincieraad wel op te bepalen
op welke wijze het gevolg dat aan de adviezen wordt gegeven, zal worden
meegedeeld, en hun de middelen ter beschikking te stellen die nodig
zijn voor het vervullen van hun taak. Verslagen en einddocumenten moeten
ook meegedeeld worden aan de provincieraad.
D De proVIncIAle VolKsrAADplegIng
Zowel de provincieraad als ten minste 10% van de inwoners van de provincie
kunnen het initiatief nemen tot het organiseren van een volksraadpleging
over een aangelegenheid van provinciaal belang.
Er kan echter geen volksraadpleging gehouden worden over:
- persoonlijke aangelegenheden;
- aangelegenheden betreffende de rekeningen, de belastingen en retributies,
het meerjarenplan en de aanpassingen eraan en het budget en de
wijzigingen ervan.
De provinciale volksraadpleging is een raadplegingsprocedure waarbij de
bevolking om advies gevraagd wordt over bepaalde aangelegenheden, doch
waarbij – en dit in tegenstelling tot wat geldt bij een openbaar onderzoek –
enkel positief of negatief kan worden geantwoord op de gestelde vragen.
Zoals bij het openbaar onderzoek bindt het resultaat van de volksraadpleging
de provincieraad niet. De uitslag van de provinciale volksraadpleging is,
vanuit een juridisch oogpunt beschouwd, louter adviserend voor de provincieraad
die zijn volledige beslissingsmacht behoudt.
Participatie van de burger
Deel VII
Art. 198-214
353

Deel VII
354
HOOFDSTUK 3
Een provinciale volksraadpleging kan georganiseerd worden over een breed
scala van aangelegenheden.
Artikel 198 van het Provinciedecreet stelt meer bepaald dat er in principe een volksraadpleging
mogelijk is over alle aangelegenheden bedoeld in artikel 2, eerste lid van het decreet,
d.w.z. over alle aangelegenheden van provinciaal belang.
Op dit principe wordt wel een restrictie aangebracht door artikel 207 van het
Provinciedecreet dat stelt dat er geen provinciale volksraadpleging kan georganiseerd
worden over:
- persoonlijke aangelegenheden;
- aangelegenheden betreffende de rekeningen, de provinciebelastingen, de retributies,
het meerjarenplan en de aanpassingen eraan, het budget en de budgetwijzigingen.
De beslissing tot het uitschrijven van een volksraadpleging moet genomen
worden door de provincieraad. Het initiatief tot het nemen van deze beslissing
kan zowel uitgaan van de provincieraad zelf als van de inwoners van de
provincie.
Een initiatief dat uitgaat van de inwoners van de provincie moet worden gesteund door ten
minste 10 % van de inwoners.
Enkel de personen die, op het ogenblik waarop het verzoek tot het houden van de volksraadpleging
wordt ingediend, ingeschreven of vermeld zijn in het bevolkingsregister van
een gemeente in de provincie, bovendien 16 jaar zijn en niet het voorwerp uitmaken van
een veroordeling of beslissing die voor een provincieraadskiezer de uitsluiting of schorsing
van het kiesrecht meebrengt, mogen het verzoekschrift tot het houden van een volksraadpleging
mee ondertekenen.
Het verzoekschrift tot het houden van een volksraadpleging moet bij aangetekende brief
ingediend worden bij de deputatie. Het verzoekschrift moet beantwoorden aan de vormvoorschriften
vermeld in artikel 200 van het Provinciedecreet en het moet vergezeld zijn
van een gemotiveerde nota en de nodige stukken die de provincieraad kunnen voorlichten.
Onmiddellijk na de ontvangst van het verzoekschrift moet de deputatie onderzoeken of het
verzoek gesteund is door een voldoende aantal geldige handtekeningen. Bij deze gelegenheid
schrapt de deputatie de dubbele handtekeningen, de handtekeningen van personen
die niet voldoen aan de voorwaarden om het verzoekschrift te mogen ondertekenen en de
handtekeningen van personen ten aanzien van wie de verstrekte gegevens ontoereikend
zijn om een toetsing van hun identiteit mogelijk te maken.
Indien de provincieraad gevat wordt door een verzoek tot het organiseren
van een volksraadpleging dat gesteund is door een voldoende aantal inwoners,
moet hij overgaan tot het uitschrijven van de gevraagde volksraadpleging
indien hij daartoe ten minste bevoegd is.
Dit laatste hangt in de eerste plaats af van de vraag of het in het verzoekschrift
vermelde onderwerp behoort tot de aangelegenheden waarover de
Participatie van de burger

HOOFDSTUK 3
provincieraad de bevolking mag raadplegen op grond van artikel 198 van het
Provinciedecreet.
Bovendien moet er rekening worden gehouden met een aantal tijdsgebonden
restricties, die overigens zowel gelden bij het uitschrijven van een volksraadpleging
op initiatief van de provincieraad als op initiatief van de inwoners.
Deze restricties zijn de volgende:
- er mag geen provinciale volksraadpleging georganiseerd worden in een
periode van 12 maanden voor de datum van de gewone provincieraadsverkiezingen;
- er mag evenmin een provinciale volksraadpleging gehouden worden in
een periode van 40 dagen voor de verkiezingen van het Parlement, van de
Gewest- en Gemeenschapsparlementen en van het Europees Parlement;
- de inwoners van de provincie mogen slechts eenmaal om de 6 maanden
geraadpleegd worden, met een maximum van 6 raadplegingen per zittingsperiode;
- tijdens eenzelfde legislatuur mag er ten slotte slechts één raadpleging
over hetzelfde onderwerp worden gehouden.
Precies omdat een rechtsgeldig verzoek tot het houden van een provinciale volksraadpleging
de provincieraad bindt, is de voorzitter van de provincieraad dan ook verplicht om, na
afsluiting van de controle van het verzoekschrift, het verzoek tot het houden van een volksraadpleging
in te schrijven op de agenda van de eerstvolgende vergadering van de provincieraad.
De voorzitter zou enkel van deze verplichting mogen afwijken indien de provincieraad
klaarblijkelijk in generlei opzicht bevoegd is om over het verzoek te beslissen. Bestaat
er hierover echter twijfel, dan kan enkel de provincieraad zelf de bevoegdheidsvraag beslechten.
De beslissing moet uitdrukkelijk gemotiveerd worden.
Indien er werd besloten tot het organiseren van een volksraadpleging, moet
de provincie ten minste één maand voor de dag van de raadpleging aan de
inwoners een brochure ter beschikking stellen waarin het onderwerp van de
raadpleging op een objectieve wijze wordt uiteengezet. De brochure moet
bovendien de vraag of de vragen vermelden waarover de inwoners zullen
worden geraadpleegd en – indien het een volksraadpleging op verzoek van
de inwoners betreft – de bij het verzoekschrift gevoegde gemotiveerde nota.
Op de dertigste dag voor de raadpleging moet de deputatie ook een lijst opmaken
van de deelnemers aan de volksraadpleging.
Komen in aanmerking voor deelname aan de provinciale volksraadpleging, de inwoners die
cumulatief aan de navolgende voorwaarden voldoen:
- op de dertigste dag voor de volksraadpleging in het bevolkingsregister van een gemeente
van de provincie ingeschreven of vermeld zijn;
- de volle leeftijd van 16 jaar bereikt hebben op de dag van de raadpleging;
- niet het voorwerp uitmaken van een veroordeling of een beslissing die voor een provincieraadskiezer
de uitsluiting of schorsing van het kiesrecht meebrengt. Ook deze voorwaarde
moet vervuld zijn op de dag van de raadpleging.
Participatie van de burger
Deel VII
355

Deel VII
356
HOOFDSTUK 3
De door de deputatie op te maken lijst moet de vermeldingen bevatten die voorgeschreven
zijn door artikel 203 van het Provinciedecreet.
De volksraadpleging zelf kan enkel op een zondag plaatsvinden. Zij moet gehouden
worden met inachtneming van de procedureregels die door de
Vlaamse regering werden vastgesteld bij Besluit van 5 juni 2009.
De gemeenten van de provincie staan in voor de organisatie van de volksraadpleging.
De daaraan verbonden kosten worden gedragen door de provincie.
Elke deelnemer aan de provinciale volksraadpleging heeft recht op één
stem. Hij kan aan een derde volmacht verlenen om in zijn naam te stemmen
onder de voorwaarden en volgens de modaliteiten vermeld in artikel 205bis
van het Provinciedecreet. Het model van volmachtformulier werd vastgesteld
bij ministerieel besluit van 5 juni 2009.
Deelname aan de volksraadpleging is overigens niet verplicht.
Bovendien wordt er slechts overgegaan tot opneming van de stemmen indien
ten minste 10 % van de inwoners aan de raadpleging heeft deelgenomen.
Indien er geschillen bestaan over de vaststelling van het quorum voor de minimumdeelname,
kunnen deze aanhangig gemaakt worden bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
Het bezwaar moet worden ingesteld binnen acht dagen nadat het proces-verbaal waarin is
vastgesteld dat het vereiste aantal deelnemers niet is bereikt of waarin de uitslag van de
volksraadpleging is vermeld is bekendgemaakt aan het provinciehuis. Tegen de uitspraak
van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen is binnen een termijn van acht dagen na de kennisgeving
een beroep mogelijk bij de Raad van State. Het beroep is niet schorsend.
De provincie is verplicht het resultaat van de volksraadpleging ter kennis te
brengen aan de bevolking door middel van een publicatie ervan in het Bestuursmemoriaal.
Het resultaat van de volksraadpleging moet bovendien
door de gemeenten bekendgemaakt worden door aanplakking.
e De KlAchtenbehAnDelIng
Elke provincie moet bij reglement in een systeem van klachtenbehandeling
voorzien.
Dit systeem van klachtenbehandeling moet op het ambtelijke niveau georganiseerd
worden, maximaal onafhankelijk van de provinciale diensten
waarop de klachten betrekking hebben.
De provincie kan bovendien een ombudsdienst oprichten als tweedelijnsklachtenbehandelaar.
Participatie van de burger

HOOFDSTUK 3
Omdat er van een verbetering van de relatie tussen de burger en het bestuur
enkel sprake kan zijn indien de burger ook in zijn hoedanigheid van
klant van de provinciediensten ernstig genomen wordt, kennen de artikelen
190 en 191 van het Provinciedecreet de burger de mogelijkheid toe om zijn
klachten mee te delen aan de provincie en bieden zij hem een minimumgarantie
dat aan zijn klacht de nodige aandacht besteed wordt.
Artikel 190 verplicht de provincieraad daartoe bij reglement een systeem van
klachtenbehandeling te organiseren.
De provincieraad bezit echter de grootst mogelijke autonomie om dit systeem
van klachtenbehandeling uit te werken op maat van de eigen provincie.
Het decreet stelt slechts twee imperatieven voorop:
- het systeem van klachtenbehandeling moet georganiseerd worden op het
ambtelijke niveau;
- het systeem moet maximaal onafhankelijk van de diensten waarop de
klachten betrekking hebben georganiseerd worden.
Voor het overige kan de provincie vrij beslissen over de uitwerking van het systeem.
Zij kan het bv. uitbreiden met elementen zoals de behandeling van voorstellen tot verbetering,
bemiddeling, enz., …
Zij kan ook voorzien in een rapportering aan de deputatie en/of de provincieraad over de
klachten en het gevolg dat eraan gegeven werd.
Zij kan ten slotte eveneens opteren voor de oprichting van een ombudsdienst die als een
tweedelijnsklachtenbehandelaar optreedt en die aldus als beroepsinstantie kennisneemt
van de klachten indien een klager van mening is dat de eerstelijnsklachtenbehandelaar
zijn klacht verwaarloosd heeft. Indien de provincie kiest voor een ombudsdienst kan zij
deze, luidens artikel 191, § 2 van het Provinciedecreet, hetzij in eigen beheer organiseren,
hetzij via een overeenkomst met de Vlaamse Ombudsdienst.
De eerstelijnsklachtenbehandeling gebeurt steeds op het ambtelijke niveau en normaliter
in eigen beheer door een ambtenaar die maximaal onafhankelijk t.o.v. de diensten kan
optreden. Het is echter niet noodzakelijk dat de provincie een ambtenaar aanwerft of vrijstelt
om uitsluitend klachten te behandelen. Het is wel belangrijk dat er in elke provincie
een klachtenbehandelaar – al dan niet belast met nog andere taken – wordt aangesteld
zodat de burgers een aanspreekpunt voor hun klachten hebben.
In het reglement waarbij de klachtenbehandeling georganiseerd wordt kan de provincieraad
omschrijven welke meldingen er moeten beschouwd worden als een klacht die volgens
de klachtenprocedure moet behandeld worden, kan hij de ontvankelijkheidsvereisten
voor klachten aangeven en de procedure uitschrijven voor de indiening en de behandeling
van klachten en voor de kennisgeving van het resultaat van het onderzoek aan de klager.
Participatie van de burger
Deel VII
Art. 190-191
357

Verzelfstandiging - deelname
aan rechtspersonen
Hoofdstuk 1 Inleiding
Hoofdstuk 2 De intern verzelfstandigde agentschappen
Hoofdstuk 3 Externe verzelfstandiging
Hoofdstuk 4 Deelname aan rechtspersonen
Deel VIII

HOOFDSTUK 1
De provincies beschikken, zoals de gemeenten, voortaan over nog ruimere
mogelijkheden om flexibel te besturen. Daaronder kunnen de verschillende
vormen van delegatie worden gerekend, maar ook verdergaande
instrumenten zoals het toevertrouwen van sommige taken aan agentschappen
– zowel intern als extern – tot en met het participeren met andere
besturen en private instellingen in afzonderlijke rechtspersonen.
1 InleIdIng
Op de regel dat de provincies en hun organen – de provincieraad en de deputatie
– de aan de provincies toevertrouwde bevoegdheden zelf uitoefenen
zijn er heel wat uitzonderingen voorzien.
Die uitzonderingen moeten wel een decretale of wettelijke grondslag hebben.
Zo laat het decreet op de intergemeentelijke samenwerking (DIS) provincies
toe om binnen zekere grenzen in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
te participeren.
Maar ook het Provinciedecreet zelf voorziet in een reeks uitzonderingen.
Deze gaan van delegatie aan de provinciegriffier (die in de regel kan subdelegeren
aan ambtenaren), het stellen van verantwoordelijkheden door het
aanwijzen van interne budgethouders, tot het oprichten van verzelfstandigde
agentschappen, zowel intern als extern en, wat deze laatste betreft, zowel in
publiek- als in privaatrechtelijke vorm.
Ook het verlenen van concessies aan derden en het toetreden tot of het oprichten
van rechtspersonen vallen onder deze noemer.
In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de verschillende vormen van verzelfstandiging
en op de deelname van provincies aan rechtspersonen.
Deel VIII
Inleiding
361

Art. 215
Art. 216
Deel VIII
362
HOOFDSTUK 2
2 de Intern verzelfstandIgde
agentschappen
A BegrIp
De intern verzelfstandigde agentschappen zijn diensten zonder eigen rechtspersoonlijkheid
die belast zijn met welbepaalde beleidsuitvoerende taken
van provinciaal belang en die beschikken over operationele autonomie.
Ze worden beheerd buiten de algemene diensten van de provincies.
Enkel de provincieraad is bevoegd om intern verzelfstandigde agentschappen
op te richten. Deze bevoegdheid kan niet worden gedelegeerd aan de
deputatie.
B OprIchtIngsBesluIt
Het oprichtingsbesluit van een intern verzelfstandigd agentschap omvat
minstens de volgende punten:
een opsomming van de toevertrouwde beleidsuitvoerende taken;
een beschrijving van de operationele autonomie die aan het hoofd van het
agentschap wordt gedelegeerd.
a Opsomming beleidsuitvoerende taken
De kerntaken die aan een IVA worden toegewezen dienen dus uitvoerend te
zijn, hetgeen een beleidskader vooronderstelt dat in principe door de provincieraad
is bepaald.
Dit belet niet dat het IVA bij de beleidsvoorbereiding kan worden betrokken.
b Beschrijving operationele autonomie
De operationele autonomie die aan het hoofd van het agentschap wordt gedelegeerd
kan betrekking hebben op:
- het vaststellen en wijzigen van de organisatiestructuur van het agentschap;
- de organisatie van de operationele processen met het oog op de realisatie
van de afgesproken doelstellingen;
- de uitvoering van het personeelsbeleid;
- het aanwenden van de ter beschikking gestelde middelen voor de werking
van het agentschap, de uitvoering van de doelstellingen en taken van het
agentschap en het sluiten van contracten ter verwezenlijking van de opdrachten
van het agentschap;
De intern verzelfstandigde agentschappen

HOOFDSTUK 2
- de interne controle binnen het intern verzelfstandigd agentschap;
- specifieke delegaties naargelang van de eigen aard van het intern verzelfstandigd
agentschap.
De operationele autonomie kan beperkter zijn dan deze opsomming.
c BeheersOVereenkOmst
Tussen de deputatie en het hoofd van een intern verzelfstandigd agentschap
wordt na onderhandeling een beheersovereenkomst gesloten.
a Afsluiten van de beheersovereenkomst
Hoewel het hoofd van het IVA in het algemeen onder het gezag van de provinciegriffier
blijft staan, als algemeen hoofd van het personeel, veronderstelt
de toepassing van deze bepaling dat het hoofd zelfstandig onderhandelt.
Bijzonder is ook dat, hoewel de beheersovereenkomst wordt onderhandeld
en afgesloten met de deputatie, de evaluatie ervan gebeurt door de provincieraad.
b Inhoud
De beheersovereenkomst regelt minstens de volgende aangelegenheden:
- de concretisering van de wijze waarop het agentschap zijn taken moet vervullen
en van de doelstellingen ervan;
- de toekenning van middelen voor de eigen werking en de uitvoering van de
taken van het agentschap;
- de voorwaarden waaronder eigen inkomsten of andere financieringen mogen
worden verworven en aangewend;
- de informatieverstrekking aan de deputatie.
c evaluatie
De beheersovereenkomst en de uitvoering ervan worden jaarlijks geëvalueerd
door de provincieraad.
d Duur
Met behoud van de mogelijkheid tot verlenging, wijziging, schorsing en ontbinding
van de beheersovereenkomst, wordt die gesloten voor een periode
De intern verzelfstandigde agentschappen
Deel VIII
Art. 217
363

Art. 218, § 1
Deel VIII
364
HOOFDSTUK 2
die eindigt uiterlijk zes maanden na de volledige vernieuwing van de provincieraad.
Als bij het verstrijken van de beheersovereenkomst geen nieuwe beheersovereenkomst
in werking is getreden, wordt de bestaande overeenkomst van
rechtswege verlengd.
D FInAncIeel Beheer en externe AuDIt
a Financieel beheer
1° Financieel instrumentarium
In beginsel zijn de IVA’s onderworpen aan dezelfde regels inzake planning
en financieel beheer als de provinciebesturen zelf.
Dat betekent dat meerjarenplan, budget, boekhouding en jaarrekening volgens
dezelfde regelgeving worden gevoerd en opgemaakt. Dit moet ook de
consolidatie van het budget en de jaarrekening met die van het provinciebestuur
gemakkelijker maken. De precieze draagwijdte van deze consolidatie
moet nog verder uitgeklaard worden.
2° Budgethouderschap en uitvoering van het budget
Het hoofd van het agentschap is budgethouder voor het budget van het IVA.
Hij oefent de bevoegdheden van de budgethouder uit zowel inzake uitgaven
als ontvangsten. Het budgethouderschap kan door het hoofd van het IVA gedelegeerd
worden aan andere personeelsleden binnen de grenzen bepaald
in de beheersovereenkomst. De betrokken personeelsleden kunnen de aan
hen gedelegeerde bevoegdheid niet weigeren als hun functieomschrijving
erin voorziet.
De uitgaven- en ontvangstencycli verlopen binnen een IVA zoals binnen het
provinciebestuur. Dit houdt onder meer in dat de financiële verbintenissen
die uitmonden in een uitgaande nettokasstroom onderworpen zijn aan het
voorafgaand visum van de financieel beheerder. De betalingen vereisen een
dubbele handtekening.
In afwijking van artikel 159 van het Provinciedecreet kan de provincieraad
echter beslissen dat de tweede handtekening op de betalingsopdracht geplaatst
wordt door een door haar aangeduid personeelslid in plaats van door
de financieel beheerder of zijn gemachtigde.
De intern verzelfstandigde agentschappen

HOOFDSTUK 2
Als er gewerkt wordt met bankrekeningen die alleen voor het IVA dienstig
zijn, betekent dit dat het aangeduide personeelslid ook verantwoordelijk is
voor het thesauriebeheer van die rekeningen. Dit is ook logisch aangezien
betrokkene autonoom bepaalt wanneer betalingen van de betrokken bankrekeningen
gaan.
3° Saldobudgettering
Op vraag van de provincies werd in het Provinciedecreet de mogelijkheid tot
saldobudgettering voorzien voor de IVA’s. Saldobudgettering moet toelaten
dat IVA’s bijkomende financiële middelen kunnen genereren dankzij een dynamisch
beheer, zonder dat dit aanleiding geeft tot het ontstaan van nietofficiële
rekeningen.
Er is een voorafgaandelijke beslissing nodig van de provincieraad, die kan
beslissen dat de IVA’s geheel of gedeeltelijk een beroep kunnen doen op saldobudgettering.
De Vlaamse regering kan hiervoor nadere voorwaarden bepalen.
Tot zolang de Vlaamse regering geen ander saldo bepaald heeft, wordt onder
saldobudgettering maximaal verstaan dat het saldo tussen de uitgaven
en ontvangsten niet mag toenemen. Dit alles in de veronderstelling dat het
saldo wordt bepaald door het totaal van de uitgaven verminderd met het totaal
van de ontvangsten (ontvangsten ingevolge het opnemen van leningen
die niet goedgekeurd werden door de provincieraad niet meegerekend). Het
saldo wordt apart bepaald voor de exploitatie en de investeringen. In geval
van saldobudgettering zijn de uitgaven ook beperkt tot de gerealiseerde ontvangsten.
Deze definiëring moet de kans op ontsporingen drastisch beperken
en sluit trouwens aan bij de praktijk van de vroegere intendantierekeningen.
b externe audit
De externe audit op de IVA’s wordt verricht door het Rekenhof, volgens dezelfde
regels die gelden voor de provinciebesturen zelf.
c Overgangsregeling
De bestaande provinciebedrijven die zich conformeren aan het Provinciedecreet,
zijn in principe vanaf dan onderworpen aan de bepalingen inzake
planning en financieel beheer van het decreet. Aangezien de bepalingen betreffende
het nieuw financieel instrumentarium nog verder moeten worden
uitgewerkt, zouden zij in een overgangsperiode de Nieuwe Provinciale Boek-
De intern verzelfstandigde agentschappen
Deel VIII
Art. 218, § 2
Art. 266
365

Art. 266
Deel VIII
366
HOOFDSTUK 2
houding moeten voeren. Om echter te vermijden dat deze provinciebedrijven
op hooguit enkele jaren tijd tweemaal hun boekhouding en rapportering
moeten omvormen, mogen zij hun huidige boekhouding verder blijven voeren
tot uiterlijk 31 december 2012. Die termijn kan door de Vlaamse regering
worden verlengd.
e InwerkIngtreDIng – OVergAngsBepAlIngen
De bepalingen betreffende de IVA’s zijn in werking getreden op 1 december
2006 (1 januari 2007 wat art. 217 betreft). Ze gelden onverkort voor IVA’s die
vanaf dan zijn opgericht.
De op dat tijdstip bestaande (gewone) provinciebedrijven en (rechts-)personen
die door de provincie belast zijn met welbepaalde taken van provinciaal
belang (doorgaans de zgn. paraprovinciale vzw’s), en die geen andere decretale
of wettelijke rechtsgrond hebben, worden bij provincieraadsbeslissing in
overeenstemming gebracht met de bepalingen van dit decreet uiterlijk op
1 januari 2013.
Zij zijn onderworpen aan de nieuwe bepalingen na de goedkeuring van de
aanpassing van hun oprichtingsbesluit, doch ten laatste op voormelde datum
van 1 januari 2013.
De intern verzelfstandigde agentschappen

HOOFDSTUK 3
3 externe verzelfstandIgIng
A Algemene BepAlIngen
a Begrip
Het gaat om diensten met een eigen rechtspersoonlijkheid die door de provincie
worden opgericht of waarin de provincie deelneemt en die in beginsel
slechts belast mogen worden met bepaalde beleidsuitvoerende taken van
provinciaal belang.
De Vlaamse regering kan deze taken nader bepalen.
De provinciaal extern verzelfstandigde agentschappen mogen deze taken,
noch geheel noch gedeeltelijk overdragen aan andere rechtspersonen (tenzij
op grond van andere wettelijke of decretale bepalingen).
De provincieraad kan aan deze agentschappen middelen, infrastructuur en
personeel ter beschikking stellen of overdragen.
Er is geen beletsel dat zij ook bij de beleidsvoorbereiding worden betrokken.
b taak van provinciaal belang - wettelijk vermoeden
Als aan één van de volgende voorwaarden is voldaan, geldt het vermoeden
dat het provinciaal extern verzelfstandigd agentschap met een taak van provinciaal
belang is belast.
- Een of meer van zijn organen bestaan voor meer dan de helft uit provincieraadsleden
of leden van de deputatie of de leden van de organen worden
voor meer dan de helft aangewezen of voorgedragen door deze personen.
- De provincie of haar vertegenwoordiger beschikken over de meerderheid
van de stemrechten in een of meer van zijn organen.
- Zijn financiële middelen vallen voor meer dan de helft ten laste van het
provinciebudget.
Het gaat om een weerlegbaar vermoeden maar anderzijds is de opsomming
van deze voorwaarden niet-limitatief.
c Vormen
Er bestaan twee vormen van provinciale extern verzelfstandigde agentschappen:
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
Art. 219
Art. 220
367

Art. 221
Art. 223
Deel VIII
368
HOOFDSTUK 3
1. Het autonome provinciebedrijf.
2. Het provinciale extern verzelfstandigde agentschap in privaatrechtelijke
vorm.
Andere vormen van externe verzelfstandiging zijn niet toegestaan, tenzij er
een geëigende decretale of wettelijke regeling bestaat zoals voor de provinciale
ontwikkelingsmaatschappijen (POM).
Het gaat om een weerlegbaar vermoeden maar anderzijds is de opsomming
van deze voorwaarden niet-limitatief.
d Oprichting en evaluatie
Externe verzelfstandiging
1° Sperperiode
Voor de oprichting van of de deelname in provinciale extern verzelfstandigde
agentschappen wordt een sperperiode ingesteld van één jaar voor de provincieraadsverkiezingen.
2° Evaluatieverslag
Elk agentschap moet in het eerste jaar van een nieuwe legislatuur aan de
provincieraad een evaluatieverslag voorleggen waarin ook de motieven voor
de verzelfstandiging worden beoordeeld.
Binnen de 3 maanden na het overmaken van dit verslag spreekt de provincieraad
zich uit over de inhoud ervan en over het behoud, de intrekking of de
verruiming van de verzelfstandiging van het agentschap.
3° Inventaris
De deputatie houdt een volledig en geactualiseerd overzicht bij van alle extern
verzelfstandigde agentschappen van de provincie, hun statuten en hun
overeenkomsten met de provincie.
e Onverenigbaarheden
De volgende personen kunnen niet worden voorgedragen of aangewezen als
vertegenwoordiger of bestuurder in een provinciaal extern verzelfstandigd
agentschap :
- de provinciegouverneurs, de gouverneur en de vicegouverneur van het administratief
arrondissement Brussel-Hoofdstad, de adjunct van de gouverneur
van de provincie Vlaams-Brabant, de provinciegriffiers, de arrondissementscommissarissen
en de adjunct-arrondissementscommissarissen

HOOFDSTUK 3
voor zover het provinciale extern verzelfstandigd agentschap gevestigd is
in hun ambtsgebied;
- de personen die op commerciële wijze of met een winstoogmerk activiteiten
uitoefenen in dezelfde beleidsdomeinen als het agentschap en waarin
het agentschap niet deelneemt, alsook de werknemers en de leden van
een bestuurs- of controleorgaan van die personen;
- de personen die in een andere lidstaat van de Europese Unie een ambt of
een functie uitoefenen, gelijkwaardig aan een ambt of een functie als vermeld
in dit artikel, en de personen die in een lokale basisoverheid van een
andere lidstaat van de Europese Unie een ambt of een mandaat uitoefenen
dat gelijkwaardig is aan dat van provincieraadslid, gedeputeerde of provinciegouverneur.
f materiële relatie tussen de provincie en haar agentschappen
Bij provincieraadsbesluit kan de provincie aan haar provinciale extern verzelfstandigde
agentschappen middelen, infrastructuur of, mits de ter zake
geldende rechtspositieregeling nageleefd wordt, personeel ter beschikking
stellen of overdragen.
g publiekrechtelijk statuut
De provinciale extern verzelfstandigde agentschappen zijn onderworpen aan
de verplichtingen inzake formele motivering en openbaarheid van bestuur die
gelden voor de provincie.
Op grond van dat statuut zijn ze ook onderworpen aan tal van andere rechtsregelingen
die in het algemeen van toepassing zijn op publieke rechtspersonen,
zoals de regelgeving inzake overheidsopdrachten.
Hier dient geval per geval nagegaan te worden of de betrokken regelgeving
van toepassing is.
B het AutOnOOm prOVIncIeBeDrIjF
a Oprichting
De provincieraad beslist over de oprichting van een autonoom provinciebedrijf
en stelt de statuten van het bedrijf vast. In een begeleidend verslag
moeten de voor- en de nadelen van externe verzelfstandiging tegen elkaar
worden afgewogen en moet duidelijk blijken dat een beheer binnen de provincie
zelf niet dezelfde voordelen kan bieden.
De oprichtingsbeslissing moet samen met het verslag en de statuten binnen
30 dagen aan de Vlaamse regering worden verzonden. De Vlaamse regering
beschikt over een termijn van 100 dagen na deze verzending om de oprich-
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
Art. 224
Art. 222
Art. 225
369

Art. 226
Art. 232
Art. 227
Art. 228
Deel VIII
370
HOOFDSTUK 3
tingsbeslissing al dan niet goed te keuren. Bij het verstrijken van de termijn
zonder dat een beslissing is genomen, wordt de goedkeuring geacht te zijn
verleend.
b statuten
1° Inhoud
De statuten van het autonoom provinciebedrijf vermelden ten minste:
- de naam en eventueel de afkorting;
- het maatschappelijke doel, inzonderheid een omschrijving van de
beleidsuit voerende taken van provinciaal belang waarmee het autonoom
provinciebedrijf belast wordt;
- de maatschappelijke zetel, gevestigd in de oprichtende provincie;
- de samenstelling, de vergaderwijze, de werkingsvoorwaarden en de bevoegdheden
van de organen;
De organen met beslissingsbevoegdheid zijn beperkt tot de raad van bestuur
en facultatief het directiecomité of de gedelegeerd bestuurder. Daarnaast kunnen
de statuten eventueel nog voorzien in comités met niet-bindende adviesbevoegdheden.
- de wijze van opmaak van het budget, de rekeningen en het jaarlijkse ondernemingsplan,
onder voorbehoud van de toepassing van artikel 236;
- de wijze van ontbinding en vereffening van het autonoom provinciebedrijf.
2° Wijzigingen
De provincieraad beslist over de wijzigingen aan de statuten, op voorstel of
na advies van de raad van bestuur van het autonoom provinciebedrijf. Deze
beslissing is aan dezelfde procedure inzake bestuurlijk toezicht onderworpen
als de beslissing tot oprichting en vaststelling van de statuten.
c Beheersovereenkomst
De deputatie sluit met de raad van bestuur van het provinciebedrijf een beheersovereenkomst
af. Deze overeenkomst, evenals elke verlenging, wijziging,
schorsing of ontbinding ervan, wordt ter kennis gebracht van de
Vlaamse regering.
Externe verzelfstandiging

1° Inhoud
HOOFDSTUK 3
Deze beheersovereenkomst bevat ten minste:
- de concretisering van de wijze waarop het agentschap zijn taken moet
vervullen en van de doelstellingen ervan;
- de toekenning van middelen voor de eigen werking en de uitvoering van
de doelstellingen van het autonoom provinciebedrijf;
- binnen de perken en overeenkomstig de toekenningsvoorwaarden, bepaald
door de Vlaamse regering, het presentiegeld en de andere vergoedingen
die in het kader van de bestuurlijke werking van het autonoom provinciebedrijf
worden toegekend;
- de voorwaarden waaronder eigen inkomsten of andere financieringen mogen
worden verworven en aangewend;
- de wijze waarop de tarieven voor de geleverde prestaties door de raad van
bestuur vastgesteld en berekend worden;
- de gedragsregels inzake dienstverlening door het autonoom provinciebedrijf;
- de voorwaarden waaronder het autonoom provinciebedrijf andere personen
kan oprichten, erin kan deelnemen of zich erin kan laten vertegenwoordigen;
- de informatieverstrekking door het autonoom provinciebedrijf aan de provincie.
Er wordt minstens voorzien in een jaarlijks ondernemingsplan en
een operationeel plan op middellange en lange termijn;
- de rapportering door het autonoom provinciebedrijf aan de provincie op
basis van beleids- en beheersrelevante indicatoren en kengetallen. Onder
voorbehoud van de toepassing van de bepalingen in artikel 221, tweede lid
(blz. 368, evaluatieverslag) wordt minstens voorzien in een jaarlijks rapport
betreffende de uitvoering van de beheersovereenkomst gedurende het
afgelopen kalenderjaar;
- de wijze waarop het autonoom provinciebedrijf zal voorzien in een systeem
van interne controle, de wijze waarop de auditinstantie bij het autonoom
provinciebedrijf de audittaken uitoefent die aan de auditinstantie zijn opgedragen
overeenkomstig artikel 254, en de wijze van rapportering van die
auditinstantie aan de provincieraad;
- de maatregelen bij niet-naleving door een partij van haar verbinte nissen
uit hoofde van de beheersovereenkomst en de bepalingen inzake beslechting
van geschillen die rijzen bij de uitvoering van de beheersovereenkomst;
- de omstandigheden waarin en de wijze waarop de beheersovereenkomst
kan worden verlengd, gewijzigd, geschorst en ontbonden.
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
371

Art. 229
Deel VIII
372
HOOFDSTUK 3
2° Evaluatie
De provincieraad moet de beheersovereenkomst en de uitvoering ervan
jaarlijks evalueren.
Aangestipt wordt dat het weliswaar de deputatie is die de beheersovereenkomst
onderhandelt en afsluit, maar dat het de provincieraad is die de
beheersovereen komst en de uitvoering evalueert.
3° Duur
De duur van de beheersovereenkomst wordt beperkt tot een periode die
eindigt 6 maand na de volledige vernieuwing van de provincieraad, onverminderd
de mogelijkheid tot verlenging, wijziging, schorsing en ontbinding
van de beheersovereenkomst.
Op die manier kan het nieuwe bestuur tijdig zijn beleidsprioriteiten vaststellen
en vertalen in een nieuwe beheersovereenkomst. Wanneer de duur is
verstreken en nog geen nieuwe beheersovereenkomst in werking is getreden,
wordt de bestaande beheersovereenkomst van rechtswege voor een
jaar verlengd.
De provincieraad regelt dan voorlopig het beheer totdat een nieuwe overeenkomst
is afgesloten.
d raad van bestuur
Het autonoom provinciebedrijf wordt geleid door een raad van bestuur die
over de volheid van bevoegdheid beschikt.
Externe verzelfstandiging
1° Samenstelling
Het aantal leden bedraagt ten hoogste een vijfde van het aantal provincieraadsleden
en maximaal twee derde van hen is van hetzelfde geslacht.
De bestuurders worden benoemd door de provincieraad die ook te allen tijde
kan beslissen tot hun ontslag.
De bestuurders kunnen maar moeten geen deel uitmaken van de provincieraad.
Om een minimale band met het provinciebestuur te waarborgen, is
wel bepaald dat de voorzitter van de raad van bestuur een gedeputeerde
moet zijn.
In principe kan elke fractie minstens één bestuurder aanduiden, zodat elke
fractie een gewaarborgde vertegenwoordiging heeft.

De overige mandaten worden verdeeld als volgt:
HOOFDSTUK 3
- het aantal leden wordt evenredig verdeeld onder de fracties die deel uitmaken
van de deputatie en de fracties die geen deel uitmaken van de deputatie;
- het aantal leden dat overeenkomstig punt 1° toekomt aan de fracties die
deel uitmaken van de deputatie wordt evenredig verdeeld over de fracties;
- het aantal leden dat overeenkomstig punt 1° toekomt aan de fracties die
geen deel uitmaken van de deputatie wordt evenredig verdeeld onder die
fracties.
Indien de meerderheidsfracties hierdoor niet de meerderheid van de bestuurders
kunnen aanduiden worden alle mandaten verdeeld volgens de regeling
die anders geldt voor de overige mandaten.
De mandaten van bestuurders vervallen na de volledige vernieuwing van de
provincieraad. De bestuurders blijven met het oog op de continuïteit wel in
functie tot het aanstellen door de provincieraad van hun vervangers.
2° Bevoegdheden
De raad van bestuur is bevoegd voor alles wat niet uitdrukkelijk bij decreet,
in de statuten of in de beheersovereenkomst aan de provincieraad is voorbehouden.
De raad van bestuur beschikt met andere woorden over de volheid
van bevoegdheid, zoals de provincieraad.
De raad van bestuur vertegenwoordigt het autonoom provinciebedrijf in
rechte als eiser of als verweerder.
De raad van bestuur is binnen de grenzen, vastgesteld in de statuten, bevoegd
voor alle personeelsaangelegenheden.
3° Aansprakelijkheid en verbodsbepalingen
De bestuurders zijn niet persoonlijk gebonden door de verbintenissen van
het autonoom provinciebedrijf.
Jaarlijks verleent de provincieraad kwijting aan de bestuurders.
Ten slotte worden nog een aantal bepalingen opgenomen om belangenvermen
ging in de raad van bestuur te voorkomen. (Zie ook Deel 4, Hoofdstuk
8).
e Dagelijks bestuur
De statuten kunnen bepalen dat het dagelijks bestuur en de voorbereiding
en uitvoering van de beslissingen van de raad van bestuur worden toevertrouwd
aan een directiecomité of gedelegeerd bestuurder. Zij worden be-
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
373

Art. 236
Art. 233
Deel VIII
374
HOOFDSTUK 3
noemd door de raad van bestuur maar dienen zelf niet noodzakelijk bestuurder
te zijn.
Statutair kan ook worden bedongen dat het directiecomité of de gedelegeerd
bestuurder sommige van hun bevoegdheden kunnen subdelegeren aan personeelsleden
van het autonoom provinciebedrijf.
f Financieel beheer en externe audit
Externe verzelfstandiging
1° Financieel beheer
Ook de APB’s zijn in principe onderworpen aan dezelfde regels inzake
budgettering en boekhouding als de provinciebesturen zelf. Er zijn echter
door de decreetgever terecht een aantal afwijkingen voorzien wat betreft
de boekhouding.
De autonome provinciebedrijven die onderworpen zijn aan het Wetboek van
Vennootschappen, voeren de boekhouding van de vennootschappen. De
Vlaamse regering kan aanvullende regels opleggen.
Ook in andere gevallen kan een afwijking van de provinciale boekhoudregels
aangewezen zijn. Subsidiërende of erkennende overheden leggen soms specifieke
boekhoud- en rapporteringsregels op. Om te vermijden dat autonome
provinciebedrijven twee volwaardige boekhoudingen zouden moeten voeren
en twee jaarrekeningen zouden moeten opstellen, kan de Vlaamse regering
hen vrijstellen van het voeren van een boekhouding volgens de provinciale
regels. De Vlaamse regering kan in dat geval wel aanvullende regels opleggen
inzake boekhouding en jaarrekening.
Het lijkt evident dat er enkel een consolidatie zal vereist zijn met die autonome
provinciebedrijven die hun boekhouding voeren en hun jaarrekening
opstellen volgens de regels die gelden voor de provincies zelf.
De raad van bestuur stelt het budget vast en legt uiterlijk op 31 oktober het
budget van het volgende boekjaar ter goedkeuring voor aan de provincieraad.
De jaarrekening van het voorbije boekjaar wordt door de raad van bestuur
uiterlijk op 31 mei ter goedkeuring voorgelegd aan de provincieraad.
2° Externe audit
De externe audit zal, in de toekomst, worden verricht door de externe auditcommissie,
samengesteld uit Vlaamse ambtenaren. Voor “grote” autonome
provinciebedrijven (op basis van personeelsbestand, omzet en balanstotaal)

HOOFDSTUK 3
die als onderneming op basis van de boekhoudwet van 17 juli 1975 worden
beschouwd, zal de controle van de jaarrekening enkel gebeuren door één of
meerdere commissarissen, lid van het Instituut der Bedrijfsrevisoren, benoemd
door de provincieraad.
3° Overgangsregeling
Net als de IVA’s mogen de bestaande autonome provinciebedrijven die zich
conformeren aan het Provinciedecreet, hun huidige boekhouding blijven voeren
tot uiterlijk 31 december 2012. De Vlaamse regering kan deze termijn
verlengen.
g personeel
Het personeel kan zowel op statutaire als contractuele wijze worden aangesteld.
In principe geldt dezelfde rechtspositieregeling als voor het provinciepersoneel.
Het autonoom provinciebedrijf kan hiervan slechts afwijken
indien de specifieke situatie van het bedrijf dit verantwoordt.
Het provinciebedrijf bepaalt de rechtspositieregeling van de betrekkingen
die niet bestaan binnen de provincie.
h specifieke bevoegdheden
Zoals andere publiekrechtelijke rechtspersonen beschikken autonome provinciebedrijven
over een aantal specifieke bevoegdheden zoals het recht om
leningen aan te gaan en giften te ontvangen, om te onteigenen, om het eigen
patrimonium te beheren en tarieven vast te stellen.
Ook kan het autonoom provinciebedrijf andere rechtspersonen oprichten,
erin deelnemen of zich erin laten vertegenwoordigen, voor zover dat past
binnen zijn opdrachten. In dit zgn. filiaal dient het autonoom provinciebedrijf
minstens over een mandaat van bestuurder te beschikken. Deze beslissing
is aan dezelfde procedure inzake bestuurlijk toezicht onderworpen als de
provincieraadsbeslissingen tot oprichting en statutenwijzigingen van een autonoom
provinciebedrijf.
i Openbaarheid
De vergaderingen van de raad van bestuur en het directiecomité zijn niet
openbaar. De notulen van die vergaderingen en alle documenten waarnaar
verwezen wordt in de notulen, alsook de beslissingen van de gedelegeerd
bestuurder, worden ter inzage neergelegd op de griffie van de provincie.
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
Art. 234
Art. 235
Art. 231
375

Art. 237
Art. 238
Deel VIII
376
HOOFDSTUK 3
j Ontbinding en vereffening
De provincieraad is bevoegd om te beslissen over de ontbinding en vereffening
van een autonoom provinciebedrijf. De provincie neemt de rechten en
verplichtingen van het bedrijf over, evenals de statutaire personeelsleden,
met behoud van hun rechten.
Van deze verplichting kan worden afgeweken wanneer de activiteit van het
bedrijf wordt overgenomen. Het ontbindingsbesluit stelt dan vast welke
rechten en plichten overgaan naar de overnemer. Ook de betrokken personeelsleden
kunnen, met hun akkoord, worden overgedragen.
c het extern VerzelFstAnDIgD AgentschAp In
prIVAAtrechtelIjke VOrm
a Begrip
Het gaat om een rechtspersoon met een commerciële of niet-commerciële
private rechtsvorm (vzw, vennootschap…) opgericht door de provincie of
waarin de provincie deelneemt en die belast is met de uitvoering van bepaalde
taken van provinciaal belang.
In tegenstelling met het autonoom provinciebedrijf is het extern verzelfstandigd
agentschap met private rechtsvorm niet noodzakelijk eenhoofdig
en kunnen er ook private en sommige publieke partners in deelnemen. Er
is een decretaal verbod van deelname van gemeenten, gemeentelijke extern
verzelfstandigde agentschappen, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden,
andere provincies en hun extern verzelfstandigde agentschappen, de
Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest.
b Oprichting
De provincieraad beslist over de oprichting van of de deelname aan een extern
verzelfstandigd agentschap met private rechtsvorm. Uit een begeleidend
verslag van de deputatie moet duidelijk blijken dat een beheer binnen
de rechtspersoonlijkheid van de provincie of in de vorm van een autonoom
provinciebedrijf niet dezelfde voordelen kan bieden.
De oprichting gebeurt in overeenstemming met het gelijkheidsbeginsel, de
regelgeving inzake mededinging en staatssteun.
De oprichtingsbeslissing moet samen met het verslag en de statuten binnen
30 dagen aan de Vlaamse regering worden verzonden. De Vlaamse regering
beschikt over een termijn van 100 dagen na deze verzending om de oprichtingsbeslissing
al dan niet goed te keuren. Bij het verstrijken van de termijn
zonder dat een beslissing is genomen, wordt de goedkeuring geacht te zijn
verleend.
Externe verzelfstandiging

c provinciale vertegenwoordiging
HOOFDSTUK 3
De provincie moet steeds beschikken over de meerderheid van de stemmen
in de algemene vergadering en een meerderheid voordragen van de leden
van de bestuursorganen.
Die voordracht waarborgt elke fractie een vertegenwoordiging, waarbij dezelfde
regels gelden als deze voor het aanduiden van de bestuurders in een
autonoom provinciebedrijf.
Ten hoogste twee derde van de door de provincie voorgedragen leden van de
raad van bestuur is van hetzelfde geslacht.
De provinciale vertegenwoordigers in de algemene vergadering worden door
de provincieraad uit zijn leden gekozen.
De vertegenwoordigers van de provincie in de algemene vergadering handelen
overeenkomstig de instructies van de provincieraad.
Alle mandaten vervallen na de volledige vernieuwing van de provincieraad.
d samenwerkingsovereenkomst
De provincie en het provinciaal extern verzelfstandigd agentschap – dat dan
provinciale v.z.w. of vennootschap wordt genoemd – sluiten een samenwerkingsovereenkomst
af.
De samenwerkingsovereenkomst regelt de volgende aangelegenheden:
- in voorkomend geval de aanwending van de aan het agentschap ter beschikking
gestelde of overgedragen personeelsleden, middelen en infrastructuur;
- binnen de perken en overeenkomstig de toekenningsvoorwaarden, bepaald
door de Vlaamse regering, het presentiegeld en de andere vergoedingen
die in het kader van de bestuurlijke werking van het agentschap worden
toegekend;
- de wijze waarop de provinciale vennootschap, vereniging of stichting zal
voorzien in een systeem van interne controle;
- de instemming van de provinciale vennootschap, vereniging of stichting
met de toekenning van audittaken in de provinciale vennootschap, vereniging
of stichting.
e Financieel beheer en externe audit
Deze agentschappen volgen qua boekhouding en financiën de regels die
op hun private rechtsvorm van toepassing zijn. Dit betekent dat bijv. een
vzw de regels inzake de boekhouding van de vzw’s dient te volgen. Een
logisch uitgangspunt, dat wel de consolidatie met de jaarrekening van het
provinciebestuur bemoeilijkt.
Externe verzelfstandiging
Deel VIII
Art. 239
Art. 240
377

Deel VIII
378
HOOFDSTUK 3
Art. 240, 4° In de samenwerkingsovereenkomst tussen het provinciebestuur en het
agentschap dient men eveneens de instemming van de provinciale vennootschap,
vereniging of stichting met de toekenning van audittaken aan de externe
auditcommissie, het Rekenhof of aan een of meer commissarissen te
regelen, alsook de wijze waarop die audittaken in het agentschap worden
ingevuld. Deze bepaling is nog niet in werking wat betreft de externe auditcommissie.
Het is onzeker of het Rekenhof deze taak zal opnemen.
D InwerkIngtreDIng – OVergAngsBepAlIngen
Zie deel VIII ‘Verzelfstandiging’, 2 E, blz. 366.
Externe verzelfstandiging

HOOFDSTUK 4
4 deelname aan rechtspersonen
A Algemeen
a grondwettelijk kader
De artikelen 41 en 162 van de Grondwet maken de provincieraden bevoegd
voor alles wat van provinciaal belang is.
Artikel 162 voorziet ook dat provincies zich met elkaar kunnen verstaan of
zich kunnen verenigen op de wijze en onder de voorwaarden die bij decreet
zijn vastgesteld.
Hieruit wordt afgeleid dat provincies niet kunnen toetreden tot rechtspersonen
dan op grond van een wet of decreet, in de eerste plaats het Provinciedecreet.
b principe
In het algemeen kunnen provincies rechtstreeks krachtens het Provinciedecreet
verenigingen, stichtingen en vennootschappen met sociaal oogmerk –
bij uitzondering ook andere vennootschappen – oprichten, erin deelnemen of
zich erin laten vertegenwoordigen.
Daarbuiten is het de provincies verboden om, rechtstreeks of onrechtstreeks,
rechtspersonen die niet belast zijn met welbepaalde taken van provinciaal
belang (zie hiervoor de hoofdstukken betreffende de provinciale
verzelfstan diging) op te richten, erin deel te nemen of zich erin te laten
vertegen woor digen, tenzij daarvoor een andere, bijzondere, decretale of wettelijke
rechts grond bestaat.
B Algemene rechtsVOrmen
a Vereniging, stichting, vennootschappen met sociaal oogmerk
Als regel geldt dat provincies enkel verenigingen, stichtingen en vennootschappen
met sociaal oogmerk kunnen oprichten, erin deelnemen of zich
erin laten vertegenwoordigen. Andere vennootschappen, zoals naamloze
vennootschappen, zijn als regel uitgesloten.
Deelname aan rechtspersonen
Deel VIII
Art. 188
379

Deel VIII
HOOFDSTUK 4
b Andere vennootschappen – publiek-private samenwerking
Daar waar provincies in de regel niet mogen deelnemen aan andere vennootschappen
dan deze met sociaal oogmerk, zoals naamloze vennootschappen,
is dit wel toegelaten indien die vennootschap de realisatie van lokale PPSprojecten
in de zin van het decreet betreffende publiek-private samenwerking
als uitsluitende doelstelling heeft.
Voor meer informatie wordt verwezen naar het decreet van 18 juli 2003
betref fende publiek-private samenwerking.
c Beperkingen
Die verenigingen, stichtingen en vennootschappen mogen niet belast worden
met taken van provinciaal belang.
Zij mogen niet worden belast met taken die zijn voorbehouden aan intergemeentelijke
samenwerkingsverbanden.
Er mag geen provinciaal personeel of provinciale infrastructuur worden ter
beschikking gesteld of overgedragen.
d Inventaris
De deputatie houdt een volledig en geactualiseerd overzicht bij van de verenigingen,
stichtingen en vennootschappen waarin de provincie deelneemt.
Minstens eenmaal per jaar wordt de provincieraad in kennis gesteld van dit
geactualiseerd overzicht met een toelichting over alle wijzigingen die zich
sinds de vorige toelichting aan deze overzichtslijst hebben voorgedaan.
c BIjzOnDere VOrmen
a principes
Zoals hoger gesteld kunnen bijzondere wetten en decreten de provincies
machtigen om rechtspersonen op te richten of er aan deel te nemen.
380 Deelname aan rechtspersonen

toepassing
- Begrip – Taken
HOOFDSTUK 4
1° Provinciale Ontwikkelingsmaatschappijen (POM)
Het decreet van 7 mei 2004 bepaalt het kader waarbinnen elke provincie een
provinciale ontwikkelingsmaatschappij, afgekort POM, kan oprichten. Elke
POM is onderworpen aan de erkenning door de Vlaamse regering.
De erkende POM vormt het instrument waarmee elke provincie haar sociaaleconomisch
beleid uitvoert.
Zij draagt bij tot de bevordering van de sociaaleconomische ontwikkeling van
het werkgebied, met name door de ondersteuning en uitvoering van de sociaaleconomische
projecten.
Zij moet bovendien de provinciale sociaaleconomische strategie via ontwikkeling,
uitvoering en begeleiding van projecten onderbouwen.
Daartoe staat de erkende POM in voor de volgende taken van uitvoering die
aan elke POM moeten worden toegewezen als voorwaarde om te worden erkend:
- projecten gericht op de versterking van de infrastructuur tot vestiging van
het bedrijfsleven en ontwikkeling van de ruimtelijk-economische infrastructuur;
- projecten gericht op een bedrijfsversterkend resultaat;
- de medewerking aan projecten tot efficiënte aanwending van de bedrijfsinfrastructuur,
zoals brownfieldprojecten.
De Vlaamse regering kan met de provincie samenwerkingsakkoorden afsluiten
over de wijze van uitvoering van deze taken.
De erkende POM kan binnen dit kader, na overleg tussen de Vlaamse regering
en de provincie, in opdracht en voor rekening van de Vlaamse regering
met bijkomende specifieke opdrachten worden belast.
- Inrichting, bestuur en werking
De provincieraad regelt nader de inrichting, het bestuur en de werking van
de POM die het statuut heeft van publiekrechtelijke rechtspersoon.
Als rechtspersoon is de POM één hoofding, zoals de APB’s, waarmee ze
kunnen worden vergeleken.
Deelname aan rechtspersonen
Deel VIII
381

Deel VIII
- Principes
HOOFDSTUK 4
382 Deelname aan rechtspersonen
2° Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
Krachtens het Decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking
kunnen provincies deelnemen in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden,
zowel zonder of met rechtspersoonlijkheid (projectverenigingen,
dienstverlenende en opdrachthoudende verenigingen).
- Beperkingen
De deelneming van één of meer provincies aan dienstverlenende en
opdracht houdende verenigingen mag samen niet meer bedragen dan 30 %
van het totale maatschappelijk kapitaal.
Het aantal stemmen waarover iedere provincie in de algemene vergadering
beschikt wordt statutair bepaald, met dien verstande dat de deelnemende
provincies samen nooit over meer dan 25 % van het totale aantal statutair
bepaalde stemmen kunnen beschikken.
- Openbaarheid
De statuten van de verenigingen en de verslagen van de vergaderingen van
de raden van bestuur liggen ter inzage van de provincieraadsleden op de
griffies van de provinciehuizen.
Minstens tweemaal per jaar brengen de op voordracht van de deelnemende
provincies benoemde bestuurders tijdens een openbare vergadering van de
provincieraad die hen heeft voorgedragen verslag uit over de uitoefening van
hun mandaat en verstrekken toelichting bij het beleid van de dienstverlenende
of opdrachthoudende vereniging.
3° Andere
Andere voorbeelden van participatievormen waarvoor een wettelijke of decretale
grondslag bestaat zijn de Bosgroepen (zie het Bosdecreet van 13 juni
1990, met uitvoeringsbesluiten), de Regionale Landschappen (zie het decreet
van 21 oktober 1997 op het Natuurbehoud en het Natuurlijk Milieu, met
uitvoerings besluiten) en de Toeristische Samenwerkingsverbanden (zie het
decreet van 6 maart 2009 betreffende de organisatie en erkenning van toeristische
samenwerkingsverbanden, met uitvoeringsbesluiten).

De provincies en
de hogere overheid
Hoofdstuk 1 Bestuurlijk toezicht
Hoofdstuk 2 Externe audit
Deel IX

1 Bestuurlijk toezicht
HOOFDSTUK 1
De provincieraad kan het geschorste besluit intrekken of rechtvaardigen.
De Vlaamse regering kan het besluit ten slotte vernietigen. Termijnen zijn
hierbij in het oog te houden.
A AutonomIe en bestuurlIjk toezIcht
De provincies en de gemeenten zijn niet “autonoom” in de etymologische zin
van het woord, want zij maken de wet niet voor zichzelf; al treden zij in eerste
plaats op, toch spreken zij niet het laatste woord.
De wetten die de provinciale en de gemeentelijke instellingen regelen, moeten
luidens artikel 162, tweede lid, 2° van de Grondwet de toepassing verzekeren
van de bevoegdheid van de provincieraden en van de gemeenteraden
voor alles wat van provinciaal respectievelijk gemeentelijk belang is, behoudens
goedkeuring van hun handelingen in de gevallen en op de wijze bij de
wet bepaald.
Artikel 162, tweede lid, 6° van de Grond wet bepaalt anderzijds dat de wetten
die de provinciale en de gemeentelijke instellingen regelen, moeten voorzien
in het optreden van de toezichthoudende overheid of van de wetgevende
macht om te beletten dat de wet wordt geschonden of het algemeen belang
geschaad.
Onder “bestuurlijk toezicht” wordt verstaan het geheel van de middelen
waarover de toezichthoudende overheid beschikt, hetzij om de organen van
de gedecentraliseerde diensten (i.c. de provincies en de gemeenten) te verplichten
de wet na te leven en het algemeen belang te eerbiedigen, hetzij
om hun onwilligheid te breken. De controle van de toezichthoudende overheid
betreft dus zowel de opportuniteit of de overeenstemming met het algemeen
belang als de wettigheid van de door provinciale en gemeentelijke
bestuursorganen verrichte rechtshandelingen; zij reikt dus verder dan de
macht van de rechter (bv. van de Raad van State) die enkel over de wettigheid
van de rechtshandeling kan oordelen.
b regelIng voor De provIncIes vAn het vlAAms
gewest
a toepassingsgebied
Het Vlaams parlement en de Vlaamse regering zijn m.i.v. 1 januari 2002
respectievelijk bevoegd voor de organisatie en de uitoefening van het be-
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
385

Deel IX
HOOFDSTUK 1
stuurlijk toezicht op de handelingen van de provincies Antwerpen, Limburg,
Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant.
386 Bestuurlijk toezicht
b bevoegdheid voor de organisatie van het bestuurlijk toezicht
Het Vlaams parlement kan regelend optreden voor de organisatie van het
bestuurlijk toezicht op de handelingen waarvoor de gewesten of de gemeenschappen
bevoegd zijn. De federale wetgever blijft bevoegd voor de organisatie
van het specifiek bestuurlijk toezicht voor de aangelegenheden die tot
de federale bevoegdheid behoren, bv. de uitvoering van de wet betreffende
de civiele bescherming en het vervoer van radioactieve stoffen.
c bevoegdheid voor de uitoefening van het bestuurlijk toezicht
De Vlaamse regering is bevoegd voor de uitoefening van het bestuurlijk
toezicht op de handelingen waarvoor de gewesten of de gemeenschappen
specifiek bevoegd zijn. De federale overheid blijft bevoegd voor de uitoefening
van het specifiek bestuurlijk toezicht op de handelingen waarvoor de
federale overheid specifiek bevoegd is.
Zo is de Koning bevoegd voor het uitoefenen van specifiek bestuurlijk toezicht
op de aangelegenheden die betrekking hebben op het vervoer van radioactieve
stoffen.
Op grond van het besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2009 wordt het
bestuurlijk toezicht op de Vlaamse provincies normaliter uitgeoefend door
de Vlaamse minister van Binnenlandse Aangelegenheden. De Vlaamse minister
van Binnenlandse Aangelegenheden is echter niet de exclusieve toezichthoudende
minister. Elk lid van de Vlaamse regering heeft delegatie voor
de uitoefening van het specifiek bestuurlijk toezicht over de ondergeschikte
besturen voor de aangelegenheden waarvoor het bevoegd is op grond van
het voormelde besluit van de Vlaamse regering van 13 juli 2009 tot bepaling
van de bevoegdheden van de leden van de Vlaamse regering.
d Algemene toezichtregeling ingevolge het provinciedecreet van
9 december 2005
De regelen betreffende de organisatie en de uitoefening van het gewoon
bestuurlijk toezicht op de handelingen van de provincies en de autonome
provinciebedrijven, gelegen in het Vlaams Gewest, zijn opgenomen in het
Provinciedecreet van 9 december 2005. Voor een beperkt aantal besluiten
is het toezichtdecreet van 22 februari 1995 nog verder van toepassing.

HOOFDSTUK 1
Als provincieoverheden worden beschouwd: de organen en de personeelsleden
van de provincie en de autonome provinciebedrijven die een beslissing
nemen.
Wij bespreken hierna de regeling van het gewoon bestuurlijk toezicht op de
handelingen van de provincieoverheden.
Alle kennisgevingen of verzendingen tussen de provincieoverheid en de toezichthoudende
overheid worden aangetekend verstuurd of worden afgegeven
tegen ontvangstbewijs. Voor het administratief toezicht wordt een aangetekende
zending gelijkgesteld met een afgifte tegen ontvangstbewijs (art. 244,
eerste lid).
Voor de berekening van de toezichttermijn wordt de vervaldag in de termijn
gerekend. Is die dag echter een zaterdag, een zondag of een wettelijke of
decretale feestdag, dan wordt de vervaldag verplaatst naar de eerstvolgende
werkdag.
Op straffe van nietigheid wordt het besluit dat in het kader van het administratief
toezicht wordt genomen, uiterlijk de laatste dag van de voorgeschreven
termijn verzonden (art. 244, vierde lid).
Inwerkingtreding
De regelen inzake het bestuurlijk toezicht in het provinciedecreet zijn in
werking getreden op 1 januari 2006 en op 1 januari 2007, met uitzondering
van het toezicht op de besluiten van de provincieraad tot vaststelling of
wijziging van het meerjarenplan, het budget en de budgetwijzigingen en de
rekeningen.
Het toezicht op die besluiten zal pas in werking treden op een datum die
door de Vlaamse regering zal bepaald worden.
Wat het decreet van 22 februari 1995 tot regeling van het bestuurlijk toezicht op de provincies
betreft, zijn de bepalingen verder van toepassing inzake het toezicht op de besluiten
houdende vaststelling van de begroting en de begrotingswijzigingen van de provincies (art.
16-18), het toezicht op de oprichting van provinciebedrijven en op de besluiten houdende
vaststelling van de begroting en de begrotingswijzigingen en van de rekeningen van de
provinciebedrijven (art. 18bis, 18quinquies en art. 20, 21 en 24).
Deze bepalingen blijven van kracht in afwachting van de opheffing ervan op een datum die
door de Vlaamse regering zal worden vastgesteld.
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
Art. 241, § 1
Art. 244,
eerste lid
Art. 244, derde
lid
Art. 244, vierde
lid
Art. 171, 172,
173
387

Art. 248, § 1
Art. 245, eerste
lid
Art. 245,
tweede lid
Art. 246, § 1
Deel IX
HOOFDSTUK 1
388 Bestuurlijk toezicht
1° Beslissingen die vatbaar zijn voor schorsing
Algemene schorsingsbevoegdheid van de Vlaamse regering
zoals dit ook het geval was in het toezichtdecreet van 22 februari 1995, is
in het provinciedecreet een algemene schorsingsbevoegdheid opgedragen
aan de vlaamse regering.
Van de besluiten van de provincieraad wordt binnen 20 dagen na het nemen
van de besluiten een lijst met een beknopte omschrijving van de daarin geregelde
aangelegenheden verzonden aan de Vlaamse regering.
Vanaf de dag van verzending aan de Vlaamse regering wordt de lijst met een
beknopte omschrijving van de besluiten van de provincieraad gedurende
minstens 20 dagen ter inzage gelegd van het publiek. Dezelfde lijst wordt
gepubliceerd in het Bestuursmemoriaal.
Van volgende besluiten moet binnen dezelfde termijn van 20 dagen eveneens
een kopie naar de Vlaamse regering verzonden worden:
— de besluiten van de provincieraad betreffende de rechtspositieregeling
van het provinciepersoneel, de vaststellingen en wijzigingen van de personeelsformatie;
— de besluiten van de provincieraad betreffende het budget, de budgetwijzigingen
en het meerjarenplan en de aanpassing van het meerjarenplan
van de provincie;
— de besluiten van de provincieraad betreffende de belastingen en de besluiten
betreffende de retributies;
— de besluiten van de provincieraad en van de deputatie betreffende de
kosten die door dwingende en onvoorziene omstandigheden worden vereist;
— de besluiten van de provincieraad tot oprichting van provinciale intern
verzelfstandigde agentschappen;
— de besluiten van de provincieraad betreffende de herschikking van de financiële
lasten van opgenomen leningen;
— de besluiten van de provincieraad betreffende het aangaan van beheers-
en samenwerkingsovereenkomsten met een provinciaal extern verzelfstandigd
agentschap, evenals de besluiten tot wijziging ervan;
— de besluiten van de deputatie tot het aangaan van leningen;
— de besluiten betreffende de deelname aan intergemeentelijke samenwerkingsverbanden,
als vermeld in het decreet van 6 juli 2001 houdende
de intergemeentelijke samenwerking;
— de besluiten van de provincieraad genomen op basis van het rapport van
het Rekenhof;
— de besluiten van de deputatie waarbij ze onder de eigen verantwoordelijkheid
beslist zelf een positief visum te verlenen na weigering door de

HOOFDSTUK 1
financieel beheerder en de besluiten van de deputatie om een betaling te
bevelen na weigering van de betalingsopdracht door de provinciegriffier.
De volgende besluiten van de provincieraad moeten binnen een termijn van
30 dagen aan de Vlaamse regering worden gestuurd:
— de besluiten tot oprichting van een autonoom provinciebedrijf en tot vaststelling
van de statuten en de statutenwijzigingen ervan;
— de besluiten tot oprichting van of deelname aan een extern verzelfstandigd
agentschap in privaatrechtelijke vorm.
De besluiten van de raad van bestuur van autonome provinciebedrijven tot
oprichting, deelname aan of vertegenwoordiging in andere rechtspersonen
moeten eveneens binnen een termijn van 30 dagen aan de Vlaamse regering
worden gestuurd.
De toezichthoudende overheid (Vlaamse regering) kan ambtshalve de besluiten
van alle provincieoverheden opvragen. In geval van klacht moet door de
toezichthoudende overheid het desbetreffende besluit en het bijbehorende
dossier worden opgevraagd.
De Vlaamse regering beschikt over 30 dagen om de uitvoering van de besluiten
van een provincieoverheid te schorsen en om de provincieoverheid
daarvan kennis te geven wanneer het besluit het recht schendt en/of een
belang schaadt dat ruimer is dan het provinciaal belang. Als het een besluit
betreft waarvan een afschrift aan de Vlaamse regering moet worden gezonden,
wordt de schorsingstermijn op 50 dagen gebracht.
De voormelde termijn van 30 of 50 dagen gaat in op de derde dag die volgt
op de verzending van de besluiten die verplicht moeten worden toegezonden
of van de kennisgevingslijst of van de besluiten van een provincieoverheid
die door de toezichthoudende overheid ambtshalve na ontvangst van een
klacht werden opgevraagd.
De termijn van 30 of 50 dagen wordt gestuit door de verzending van een aangetekende
brief waarbij de toezichthoudende overheid een bepaald besluit,
het dossier, bepaalde documenten of inlichtingen betreffende een bepaald
besluit bij de provincieoverheid opvraagt. In dat geval beschikt de Vlaamse
regering over een nieuwe termijn van 30 of 50 dagen om de uitvoering van
het besluit te schorsen. Deze termijnen gaan in op de derde dag die volgt op
de dag van de verzending van alle gevraagde gegevens.
De termijn van 30 of 50 dagen wordt eveneens gestuit door de aangetekende
verzending van een klacht aan de toezichthoudende overheid op voorwaarde
dat die verzending gebeurt binnen een termijn van 30 of 50 dagen naargelang
het geval. Een nieuwe schorsingstermijn van 30 of 50 dagen gaat vervolgens
opnieuw in bij het binnenkomen van de klacht.
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
Art. 225,
tweede lid
Art. 227
Art. 238, § 3
Art. 235, § 5
Art. 247
Art. 242
Art. 248, § 1
Art. 248, § 2
Art. 248, § 3
Art. 248, § 4
389

Art. 249
Art. 113, § 1
Art. 172, § 1
Art. 173, § 1
Art. 248, § 1
Deel IX
HOOFDSTUK 1
Intrekking of rechtvaardiging van het geschorste besluit
De provincieoverheid kan het geschorste besluit intrekken of rechtvaardigingen.
Dit moet gebeuren binnen een termijn van 60 dagen die ingaat op
de derde dag die volgt op de verzending van het schorsingsbesluit aan de
provincieoverheid.
Als de provincieoverheid het besluit waarvan de uitvoering is geschorst, gemotiveerd
rechtvaardigt of aanpast, beschikt de Vlaamse regering over
30 dagen om tot vernietiging over te gaan. Deze termijn gaat in op de derde
dag die volgt op de dag van de verzending van de rechtvaardigingsbeslissing
aan de Vlaamse regering. Bij gebrek aan vernietiging binnen deze termijn is
de schorsing opgeheven.
Als binnen de voormelde termijn van 60 dagen geen besluit aan de Vlaamse
regering wordt verzonden, wordt het besluit waarvan de uitvoering is geschorst,
geacht nooit te hebben bestaan.
Bijzondere schorsingsbevoegdheid van de Vlaamse regering voor besluiten
tot vaststelling of wijziging van de personeelsformatie, het meerjarenplan
of het budget
Naast de algemene schorsingsbevoegdheid ingeval het besluit van een provincieoverheid
het recht schendt en/of een belang schaadt dat ruimer is dan
het provinciaal belang, heeft de Vlaamse regering ook de bijzondere verplichting
om de uitvoering te schorsen van de besluiten tot vaststelling of
wijziging van de personeelsformatie als die werden aangenomen zonder dat
de financiële haalbaarheid in het meerjarenplan wordt aangetoond, alsmede
van de besluiten tot vaststelling of wijziging van het meerjarenplan, het budget
of de budgetwijziging wanneer geen rekening werd gehouden met een
aantal in het decreet bepaalde gegevens.
Voor de personeelsformaties kan de Vlaamse regering de schorsing beperken
tot een of meer delen van het besluit voor zover het niet-geschorste
deel op samenhangende wijze kan worden uitgevoerd. Het meerjarenplan of
de wijziging ervan kan eveneens beperkt worden tot een of meer onderdelen
voor zover het evenwicht van het meerjarenplan niet in het gedrang wordt
gebracht. Hetzelfde geldt in geval van schorsing van het budget of de budgetwijziging.
De Vlaamse regering geeft de provincieoverheid kennis van zijn schorsingsbesluit
binnen 50 dagen, ingaande op de derde dag die volgt op de verzending
van de voormelde besluiten aan de Vlaamse regering.
390 Bestuurlijk toezicht

HOOFDSTUK 1
2° Beslissingen die vatbaar zijn voor vernietiging
Algemene vernietigingsbevoegdheid van de Vlaamse regering
De Vlaamse regering heeft een algemene vernietigingsbevoegdheid voor besluiten
waarbij de provincieoverheden het recht schenden en/of een belang
schaden dat ruimer is dan het provinciaal belang.
Het besluit van de provincieoverheid kan door de Vlaamse regering vernietigd
worden, hetzij rechtstreeks zonder dat het besluit voorafgaandelijk is
geschorst door de Vlaamse regering, hetzij na rechtvaardiging door de provincieoverheid
van het geschorste besluit.
De rechtstreekse vernietiging door de Vlaamse regering moet gebeuren binnen
een termijn van 30 of 50 dagen naargelang het besluit enkel op de kennisgevingslijst
moet vermeld worden of een afschrift van het besluit verplicht
aan de Vlaamse regering moet worden toegezonden. Deze termijnen
gaan in op de derde dag die volgt op de verzending van de kennisgevingslijst
of van de besluiten die verplicht moeten worden toegezonden.
Deze termijnen kunnen gestuit worden volgens dezelfde modaliteiten die
gelden voor de schorsing van de uitvoerbaarheid door de Vlaamse regering,
maar in geval van schorsing van de termijn beschikt de Vlaamse regering
over een termijn van 30 of 50 dagen om een besluit rechtstreeks te vernietigen
naargelang het besluit enkel op de kennisgevingslijst moet vermeld
worden of een afschrift van het besluit verplicht aan de Vlaamse regering
moet worden toegezonden. Deze termijnen gaan in op de derde dag die volgt
op de verzending van alle gevraagde gegevens.
Ingeval de provincieoverheid het geschorste besluit rechtvaardigt, kan de
Vlaamse regering het geschorste besluit vernietigen binnen een termijn van
30 dagen, ingaand op de derde dag die volgt op de verzending van de rechtvaardigingsbeslissing
aan de Vlaamse regering. Bij gebrek aan vernietiging
binnen deze termijn is de schorsing opgeheven.
Bijzondere vernietigingsbevoegdheid van de Vlaamse regering voor besluiten
tot vaststelling of wijziging van de personeelsformatie, het meerjarenplan
of het budget
Naast de vernietigingsbevoegdheid ingeval het besluit van een provincieoverheid
het recht schendt en/of een belang schaadt dat ruimer is dan het
provinciaal belang, heeft de Vlaamse regering ook de bijzondere verplichting
om de besluiten te vernietigen tot vaststelling of wijziging van de personeelsformatie
als die werden aangenomen zonder dat de financiële haalbaarheid
in het meerjarenplan wordt aangetoond.
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
Art. 242
Art. 248, § 1
Art. 248, § 2
Art. 248, §§ 3
en 4
Art. 249
Art. 113, § 2
391

Art. 172, § 3
Art. 173, § 3
Art. 248
Art. 249
Art. 225
Art. 227
Art. 235
Art. 238
Deel IX
HOOFDSTUK 1
De Vlaamse regering kan de vernietiging beperken tot een of meer delen
van het besluit, op voorwaarde dat het niet-vernietigde deel nog op samenhangende
wijze kan worden uitgevoerd.
De Vlaamse regering heeft ook de bijzondere verplichting om de besluiten te
vernietigen waarbij de provincieraad, na een schorsing door de Vlaamse regering,
het meerjarenplan of een wijziging ervan, het budget of een budgetwijziging
opnieuw heeft vastgesteld wanneer geen rekening werd gehouden met
een aantal in het decreet bepaalde gegevens. In dat geval neemt de Vlaamse
regering maatregelen om het evenwicht van het meerjarenplan te herstellen
of om het budget te doen passen in het meerjarenplan.
In geval van rechtstreekse vernietiging geeft de Vlaamse regering aan de
provincieoverheid kennis van zijn vernietigingsbesluit binnen 50 dagen, ingaande
op de derde dag die volgt op de verzending van het desbetreffende
besluit aan de Vlaamse regering.
In geval van een rechtvaardigingsbesluit na schorsing geeft de Vlaamse regering
aan de provincieoverheid kennis van zijn vernietigingsbesluit binnen
30 dagen, ingaande op de derde dag die volgt op de verzending van het
rechtvaardigingsbesluit.
392 Bestuurlijk toezicht
3° Beslissingen onderworpen aan goedkeuring
In het Provinciedecreet is het aantal besluiten dat aan goedkeuring onderworpen
is, zeer beperkt.
Dit is het geval voor:
— de besluiten van de provincieraad tot oprichting van autonome provinciebedrijven
en de vaststelling van de statuten, alsmede van de statutenwijzigingen;
— de besluiten aan de raad van bestuur van autonome provinciebedrijven
tot oprichting, deelname aan of vertegenwoordiging in andere rechtspersonen;
— de besluiten van de provincieraad tot oprichting van of deelname aan een
extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm.
De voormelde besluiten zijn onderworpen aan de goedkeuring door de
Vlaamse regering en ze heeft hiervoor een termijn van 100 dagen na de verzending
van het besluit aan de Vlaamse regering.

Opmerking
HOOFDSTUK 1
Wij hebben er reeds op gewezen dat de besluiten die aan goedkeuring onderworpen
zijn wel rechtsgeldig bestaan maar niet uitvoerbaar zijn. Hieruit
volgt dat door de goedkeuring het besluit volle rechtskracht verkrijgt, maar
omgekeerd, dat door het uitblijven van de goedkeuring de toezichthoudende
overheid (i.c. de Vlaamse regering) kan verhinderen dat de beslissing van de
provinciale overheid uitwerking krijgt.
Daarom hebben de wet- en de decreetgever in talrijke gevallen beslist dat
het uitblijven van een beslissing van de toezichthoudende overheid — goedkeuring
of niet-goedkeuring — voor gevolg heeft dat de beslissing stilzwijgend
goedgekeurd is.
In het Provinciedecreet van 9 december 2005 wordt een termijn van 100 dagen
bepaald waarbinnen de Vlaamse regering al of niet haar goedkeuring
moet verlenen en haar beslissing moet versturen naar de provincieoverheid.
Als de termijn van 100 dagen verstrijkt zonder dat de Vlaamse regering een
beslissing heeft verstuurd, dan wordt de goedkeuring geacht te zijn verleend.
4° Dwangtoezicht (bijzonder commissaris en vervangend
optreden)
Een vorm van vervangend optreden komt tot uiting in het aanstellen van een
bijzonder commissaris. Dit kan geschieden door de Vlaamse regering na
één schriftelijke ingebrekestelling.
De toezichthoudende overheid beschikt eveneens over een belangrijke bevoegdheid
inzake het vervangend optreden. Dit komt voor de provincie tot uiting
in de bevoegdheid vanwege de Vlaamse regering om, wanneer na de
schorsing door de Vlaamse regering, het meerjarenplan of de wijziging ervan
of het budget of de budgetwijziging door de provincieraad opnieuw is
vastgesteld, maatregelen te nemen om het evenwicht van het meerjarenplan
te herstellen of om het budget te doen passen in het meerjarenplan.
Indien de provincieraad bepaalde verrichtingen in de jaarrekening verworpen
heeft of indien de externe auditcommissie in zijn rapport er melding van
maakt dat de provincieraad geen rekening heeft gehouden met de bevindingen
van de externe auditcommissie, wordt de jaarrekening vastgesteld door
de Vlaamse regering. Bij de vaststelling van de jaarrekening heeft de Vlaamse
regering de bevoegdheid om de nodige wijzigingen aan de jaarrekening
aan te brengen en te beslissen over de aansprakelijkheid van de bij de betwiste
verrichtingen betrokken actoren.
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
Art. 253
Art. 172 § 3
Art. 173, § 3
Art. 171, § 6
393

Art. 135
Art. 137
Deel IX
HOOFDSTUK 1
394 Bestuurlijk toezicht
5° Beslissing na beroep
In het Provinciedecreet is voorzien in een beroep door een personeelslid bij
een (gewestelijke) Beroepscommissie voor Tuchtzaken tegen een beslissing
van de provincieoverheid waarbij een tuchtstraf wordt opgelegd of een preventieve
schorsing wordt uitgesproken. Het beroep schorst de tuchtbeslissing
(maar niet de preventieve schorsing). De Beroepscommissie heeft een
hervormingsrecht en mag dus de eigen beslissing in de plaats stellen van
de beslissing van de provincieoverheid (art. 135 en 137).

D. Overzicht van het bestuurlijk toezicht op de besluiten van de provincieoverheden
ingevolge het Provinciedecreet van 9 december 2005
Onderwerp Bevoegde overheid Procedure
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 20 dagen
Decreet
artikel
113 personeelsformatie en wijziging
ervan
schorsingsbesluit of vernietigingsbesluit
versturen binnen
50 dagen
ontstentenis = beslissing definitief
schorsing door Vl. regering (facultatief
of verplicht) of vernietiging
door Vl. regering (facultatief
of verplicht)
de beslissing van de provincieraad
tot rechtvaardiging van een
geschorst besluit moet binnen
100 dagen aan de Vl. regering
worden verstuurd op straffe van
nietigheid van het geschorste
besluit
HOOFDSTUK 1
vernietigingsbesluit versturen
binnen 50 dagen
ontstentenis = beslissing definitief
vernietiging door Vl. regering
(hetzij na handhaving door de
provincieraad, hetzij na aanpassing)
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 20 dagen
173 meerjarenplan en de wijzigingen
ervan, budget en budgetwijzigingen
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
395

Deel IX
Onderwerp Bevoegde overheid Procedure
Decreet
artikel
HOOFDSTUK 1
besluit versturen binnen 50 dagen
ontstentenis = vaststelling is
definitief
schorsing door Vl. regering (facultatief
of verplicht) of vernietiging
door Vl. regering (facultatief
of verplicht)
396 Bestuurlijk toezicht
besluit versturen binnen 50 dagen
ontstentenis = vaststelling is
definitief
na schorsing door Vl. regering,
nieuwe vaststelling door provincieraad.
Daarna vernietiging
door Vl. regering en maatregelen
om evenwicht te herstellen
of budget in meerjarenplan te
doen passen
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 30 dagetn
oprichting van autonome provinciebedrijven
en vaststelling van
de statuten en de statutenwijzigingen
225
227
goedkeuring door Vl. regering besluit versturen binnen 100
dagen
ontstentenis = goedkeuring
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 30 dagen
235 besluit van autonome provinciebedrijven
tot oprichting, deelname
aan of vertegenwoordiging
in andere rechtspersonen
goedkeuring door Vl. regering besluit versturen binnen 100
dagen
ontstentenis = goedkeuring

Onderwerp Bevoegde overheid Procedure
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 30 dagen
Decreet
artikel
238 oprichting van of deelname aan
een extern verzelfstandigd
agentschap in privaatrechtelijke
vorm
goedkeuring door Vl. regering besluit versturen binnen 100
dagen
ontstentenis = goedkeuring
kennisgeving aan Vl. regering
binnen 20 dagen + inzage van
het publiek gedurende 10 dagen
245 lijst met beknopte omschrijving
van provincieraadsbesluiten
HOOFDSTUK 1
kopie van de besluiten aan Vl.
regering binnen 20 dagen
Vl. regering schorsingsbesluit versturen
binnen 30 dagen (in geval van
loutere kennisgeving op lijst) of
50 dagen (in geval van mededeling
kopie)
ontstentenis = beslissing definitief
de beslissing van de provincieoverheid
tot handhaving moet
binnen 100 dagen aan de
Vl. regering worden verstuurd
op straffe van nietigheid van het
geschorste besluit
246 diverse besluiten (zie art. 246,
§ 1, 1°-10° en § 2, 1° en 2°)
248 schorsingsbevoegdheid voor
besluiten van de provincieoverheden
Bestuurlijk toezicht
Deel IX
397

Deel IX
Onderwerp Bevoegde overheid Procedure
Decreet
artikel
248 en 249 vernietigingsbevoegdheid voor
besluiten van de provincieoverheden
HOOFDSTUK 1
vernietigingsbesluit versturen
binnen 30 dagen (in geval van
loutere kennisgeving op lijst) of
50 dagen (in geval van mededeling
kopie of rechtvaardiging)
Vl. regering (hetzij rechtstreeks,
hetzij na handhaving van een
geschorst besluit)
398 Bestuurlijk toezicht
ontstentenis = opheffing van de
eventuele voorafgaande schorsing
beslissing door Vl. regering uitdrukkelijke voorafgaande
ingebrekestelling
253 aanstelling van bijzondere commissaris
Beroep Procedure
Onderwerp Bevoegde overheid
Decreet
artikel
uitspraak binnen 60 dagen behoudens ev. verlenging
met 60 dagen
bij gewestelijke
Beroepscommissie
voor Tuchtzaken
binnen 30
dagen
aanstellende
overheid (provincieraad,
deputatie
of provinciegriffier)
133-138 preventieve schorsing
en tuchtstraf

2 externe audit
HOOFDSTUK 2
Om de risico’s voor een bestuur zoveel mogelijk af te dekken, dient er
een volwaardige controlepiramide te zijn, vertrekkende vanuit het hart van
de organisatie en met de externe audit als sluitstuk. In beginsel controleert
elk controleniveau het voorgaande. Vaak gaat men zich ook baseren
op de voorgaande controles om dubbele controles te vermijden (‘single
audit’).
A begrIpsbepAlIng
Controlepiramide
Ao
Ic
IA
eA
AO: Administratieve organisatie
IC: Interne Controle
IA: Interne Audit
EA: Externe Audit
De uitbouw van een intern controlesysteem is geregeld door de art. 95 tot 97
van het Provinciedecreet (zie Deel V, hoofdstuk 2 ‘Managementinstrumenten’,
blz. 210). Het Provinciedecreet voorziet geen interne audit. In tegenstelling
tot interne controle of organisatiebeheersing is interne audit niet de
Externe audit
Deel IX
Art. 254
399

Deel IX
400
Externe audit
HOOFDSTUK 2
verantwoordelijkheid van het lijnmanagement. Interne audit is een staffunctie
zonder bevoegdheden over de diensten die onder zijn auditfuncties ressorteren.
De onafhankelijkheid van de interne audit wordt bevestigd in een
auditcharter. De aansturing gebeurt door een intern auditcomité.
Het Provinciedecreet onderwerpt de provincies wel aan een externe audit.
Hieronder wordt begrepen:
- de controle op de wettigheid en regelmatigheid van de handelingen;
- de controle op de correctheid en volledigheid van de financiële bescheiden;
- de controle van de inventarislijsten;
- de controle op het waar en getrouw beeld van de boekhouding en de jaarrekening;
- de evaluatie van het systeem van interne controle en de naleving ervan.
Die evaluatie omvat het formuleren van aanbevelingen tot verbetering van
de systemen van interne controle.
De provinciebesturen kunnen aan de externe auditcommissie de volgende,
bijkomende taken opleggen die zich eerder op het terrein van de operationele
audit situeren:
- beoordelen in welke mate de uitoefening van de activiteiten van het provinciebestuur
in overeenstemming is met de vastgestelde doelstellingen
en in welke mate de afgesproken doelstellingen werden gerealiseerd;
- identificeren van mogelijkheden tot verbetering van de effectiviteit en de
efficiëntie van de werking.
De externe auditcommissie verricht een financiële, een nakomings- en operationele
audit en kan alle bedrijfsprocessen en activiteiten onderzoeken.
In beginsel wordt er per provincie een externe auditcommissie samengesteld,
bestaande uit personeelsleden van het Vlaamse gewest. Die staat in
voor de externe audit bij het provinciebestuur, bij de intern verzelfstandigde
agentschappen en bij de autonome provinciebedrijven van de betrokken provincie
en, voor zover die daarmee instemmen, bij de extern verzelfstandigde
agentschappen met privaatrechtelijke vorm van de provincie.
b het rekenhof
In de praktijk zal de externe audit bij de provinciebesturen (incl. de provinciale
intern verzelfstandigde agentschappen) waarschijnlijk door het Rekenhof
verder worden uitgeoefend. De Vlaamse regering kan hiertoe beslissen indien
de externe audit door het Rekenhof grotendeels overeenstemt met wat

HOOFDSTUK 2
in het Provinciedecreet is opgelegd aan de externe auditcommissie. Omwille
van juridische bezwaren van de Raad van State werd voor deze constructie
in de tekst gekozen. Vlaanderen is immers niet bevoegd voor de regelgeving
betreffende het Rekenhof.
Het is op dit moment twijfelachtig of het Rekenhof alle door het Provinciedecreet
toegekende bijkomende taken (bijv. controle van de provinciale extern
verzelfstandigde agentschappen) ook effectief zal opnemen, zo niet zal
hier vermoedelijk toch een rol weggelegd zijn voor de externe auditcommissie.
Vlaanderen zal hieromtrent overleg plegen met de federale overheid, inclusief
het Rekenhof. Het is belangrijk dat er goede afspraken worden gemaakt
tussen het Rekenhof en de Vlaamse externe auditcommissie om te vermijden
dat er dubbele controles zouden plaatsvinden.
Het Rekenhof heeft toegang tot alle documenten en informatie van het bestuur.
Het Hof kan elk personeelslid inlichtingen vragen die het nodig acht
voor de uitoefening van zijn opdrachten. Elk personeelslid moet zo snel mogelijk
en zonder voorafgaandelijke machtiging zijn medewerking verlenen.
Bovendien heeft elk personeelslid het recht om het Rekenhof rechtstreeks
te informeren over onregelmatigheden die hij in de uitoefening van zijn ambt
vaststelt.
Zolang de artikelen van het Provinciedecreet betreffende de externe audit
niet in werking treden, oefent het Rekenhof de externe audit uit op basis van
de Provinciewet en de wet van 29 oktober 1846 op de inrichting van het Rekenhof.
Belangrijk zijn vooral de art. 66 (budgetadvies) en 112bis (Rekenhof
controleert de rekeningen betr. de ontvangsten en de uitgaven) van de Provinciewet
en de art. 5bis (Rekenhof kan zich alle nuttige documenten en inlichtingen
laten verstrekken) en 8 (jurisdictionele bevoegdheid) van de inrichtingswet.
Uit een inhoudelijke analyse blijkt dat het Rekenhof nu reeds
het gros van de taken van de externe audit, zoals bepaald in het Provinciedecreet,
vervult.
Het is momenteel echter nog onzeker hoe de externe audit voor de gemeenten
en de OCMW’s concreet zal ingevuld worden en welke consequenties dit
zal hebben voor de externe audit ten opzichte van de provincies.
Externe audit
Deel IX
Art. 256
401