2008-07 - Monument & Materiaal

152
Vervalsingen
Vóór 1578 werden de koperen raadstekens tweezijdig geslagen waardoor ze
niet gemakkelijk na te maken waren. In 1578 kwam daarin verandering. Het formaat
kreeg ongeveer de grootte van een 1-euromunt, ze zijn dikker geworden,
van messing en eenzijdig geslagen, hoewel de keerzijde vaak een soort wig en
vier bollen vertoont, vermoedelijk om de rondellen tijdens het slaan op hun
plaats te houden. Waar zoveel eenvoudig na te maken raadstekens in omloop
zijn, kan het niet uitblijven dat er vervalsingen opduiken. Op 8 februari 1593 kregen
de rotmeesters opdracht de burgers te waarschuwen voor in de stad ingevoerde
valse tekens en deze niet aan te nemen 45 . Een rot was een gedeelte van
een kluft, meestal één straat.
In de raadsvergadering van 10 februari 1593 drong de gezworen meente
aan om een verbod uit te vaardigen op het maken van valse raadstekens.
Voorts zou de muntmeester verboden moeten worden ze nog langer te
slaan 46 . Het verzoek werd niet ingewilligd en de klachten over valse raadstekens
bleven. Zo had een burger, Guillam Kiiboem, een aantal valse tekens in
betaling aangenomen met de bedoeling ze voor goed geld in te wisselen. Op
31 mei 1593 werd de klagers geadviseerd eerst te proberen erachter te komen
van wie hij de valse tekens had ontvangen en uit te zoeken wat diens naam en
toenaam, woon- of geboorteplaats en zijn huidige verblijfplaats waren 47 . De
boosdoener bleek een zekere Arnoult Hinricks te zijn en hij zou woonachtig
zijn in Zeeland of daar zijn geboren. Deze gegevens waren burgemeesters en
raad te vaag om maatregelen te kunnen nemen. Raadsheer Johan Krudener
die later voor onderzoek naar Emden zou reizen, pleitte ervoor de valse loodjes
in te wisselen en vervolgens te vernietigen. Ook op dat verzoek werd niet
ingegaan 48 . Op 14 juli werd voorgesteld de echte tekens op de onbewerkte zijde
met GRON. in te stempelen om ze van de valse te kunnen onderscheiden.
Het bleef erbij 49 .
In de jaarrekening van 1594 schrijft de stadsrentmeester dat hij in de periode
15 oktober tot 19 december 87 valse raadstekens van de accijnskamer heeft ontvangen
en dat hij daarom 9 rijder en 21 stuiver heeft moeten afschrijven 50 . In
1595 schreef het stadsbestuur een brief aan Edzard, graaf van Oost-Friesland, dat
vanuit het gebied aan gene zijde van de Eems aanzienlijke hoeveelheden valse tekens
naar Groningen werden gebracht. De graaf werd verzocht bij aantreffen van
valse exemplaren het stadsbestuur te informeren 51 . In de jaren 1601-1602 is er
een briefwisseling tussen de stadsbesturen van Bremen en Groningen over het
feit, dat in Bremen de weduwe van Pawel de Witten was aangehouden vanwege
het bezit van een vaatje met drie zakken raadstekens die wel eens vals zouden
kunnen zijn. Hoe haar overleden man aan het vaatje was gekomen, wist ze niet;
er stond niets in het register van in- en uitgaande goederen en ze had evenmin
iets kunnen vinden in de boekhouding. Het vaatje had eerst geruime tijd bij haar
in huis gestaan en ze had het al tweemaal in het voorhuis moeten laten verplaat-
45. Collectie Groninger Museum, inventarisnr. 0000.0652.9.
46. Formsma en Van Royen 1984, 864, 10 febr. 1593.
47. Ibidem, 873, 31 mei 1593.
48. Ibidem, 875, 1 juli 1593.
49. Ibidem, 876, 14 juli 1593.
50. RVR, inventarisnr. 7.53, jaarrekening 1594, folio 570.
51. Von Bahrfeldt 1914, 141-143.