2008-07 - Monument & Materiaal

144
den we onmiddellijk geconfronteerd met de stedelijke bestuursorganisatie. Die is
interessant om enigszins een indruk te krijgen van het aantal personen waaraan
raadstekens werden uitgereikt.
Het college van burgemeesters en raad telde zestien personen. Jaarlijks, op
de feestdag van St. Petrus ad Cathedram (St. Petrus’ stoel, 22 februari), trad de
helft af, waarna de vrijgekomen zetels werden ingenomen door acht nieuwgekozen
raadsheren. De acht zittende en de acht nieuwgekozen raadsheren bepaalden
onderling welke vier van hen het komende jaar het burgemeestersambt zouden
bekleden. Van de vier burgemeesters – de stad was verdeeld in vier kluften en elke
kluft had een burgemeester – behoorden er twee tot de oude raad en twee tot
de nieuwe. Het bestuurlijke jaar was verdeeld in vier kwartalen of panden en elke
burgemeester bekleedde gedurende een van die panden het voorzitterschap
van de raad. Tegen het einde van de 16e eeuw was het gebruikelijk dat de twee
aftredende burgemeesters tot hoofdman werden gekozen voor de periode van
twee jaar, waarna ze in de raad terugkeerden en (meestal) ook weer burgemeester
werden 13 . De stadsrentmeester was aanwezig bij raadsvergaderingen.
De swoeren meente trad op als vertegenwoordiging van de burgerij en bestond
uit 24 personen die door coöptatie (de leden kiezen de nieuwe leden) werden geworven
uit vooraanstaande kringen uit de burgerij, meestal de grote kooplieden.
Net als de raad werd de gezworen meente jaarlijks voor de helft vernieuwd. Het
was niet altijd nodig dat dit belangrijke adviescollege steeds als geheel optrad. In
veel gevallen was het voldoende dat hun woordvoerders, de drie taalmannen, aan
de overleggen met burgemeesters en raad deelnamen 14 . De twee bouwmeesters,
niet te verwarren met stadsbouwmeesters of directeuren Openbare Werken, traden
bij het stadsbestuur op als tussenpersonen van de ambachtsgilden 15 . Het
aantal secretarissen en schrijvers kan geschat worden op maximaal vijf personen.
Hoeveel tekens elke deelnemer aan de raadsvergaderingen kreeg uitgereikt, is
niet overgeleverd; wel is duidelijk dat burgemeesters meer kregen dan raadsheren,
de raadsheren meer dan de eerste secretaris, enzovoort. Verschil moet er uiteindelijk
zijn, ook in dorst. Pas nadat de tekens in 1609 waren afgeschaft, werd het
emolument in een vaste uitkering omgezet 16 . Bij de vaststelling van die uitkering
in 1609 is vermoedelijk uitgegaan van een gemiddeld aantal tekens dat een ieder
jaarlijks ontving. Op basis van de vaste uitkering en de waarde van de tekens op
dat moment, 1 1/2 stuiver Brabants, is een schatting gemaakt van de hoeveelheid
raadstekens die de stedelijke bestuurders gemiddeld per jaar kunnen hebben ontvangen
(tabel 1). Een daalder was een rekenmunt van 30 stuiver Brabants.
Burgemeester 400 daalder = 8000 tekens
Raadsheer 300 daalder = 6000 tekens
1e secretaris 100 daalder = 2000 tekens
2e secretaris 25 daalder = 500 tekens
Taalman 25 daalder = 500 tekens
Gezworene 20 daalder = 400 tekens
Tabel 1. Schatting van gemiddeld aantal ontvangen raadstekens en de waarde daarvan.
13. Van den Broek 2007, 145.
14. Ibidem, 145-146.
15. Ibidem, 147-149.
16. RHC Groninger Archieven, Rechterlijke Archief Groningen (hierna te noemen: RA Groningen), inventarisnr.
IIIa, folio 126, 9 mei 1609.