DIRECT “ Ik werk vanuit een combinatie van analyse ... - Direct Wonen
DIRECT “ Ik werk vanuit een combinatie van analyse ... - Direct Wonen
DIRECT “ Ik werk vanuit een combinatie van analyse ... - Direct Wonen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
d i r e c t<br />
Francine Houben<br />
Over brandende overtuiging<br />
en humane architectuur<br />
wonen<br />
DW Nieuwbouw<br />
Richard Westerhuis: <strong>“</strong>Wij bieden<br />
100% verkoopgarantie”<br />
02 | 2008<br />
<strong>“</strong> <strong>Ik</strong> <strong>werk</strong> <strong><strong>van</strong>uit</strong><br />
<strong>een</strong> <strong>combinatie</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>analyse</strong> en intuïtie”<br />
Robert Eujen<br />
<strong>“</strong> Objectspecifieke risico's<br />
zoveel mogelijk dempen”
Binnen drie dagen<br />
<strong>een</strong> geschikte<br />
huurder vinden?<br />
Ga naar www.directwonen.nl/actie
d i r e c t<br />
wonen corporate 02 | 2008<br />
06 francine houben<br />
Interview met toparchitect en<br />
zakenvrouw <strong>van</strong> het jaar 2008<br />
Francine Houben over humane<br />
architectuur en de economische<br />
waarde <strong>van</strong> esthetiek. <strong>“</strong>Het grootste<br />
culturele complex <strong>van</strong> Azië begon<br />
met <strong>een</strong> klein, intuïtief idee.”<br />
12 dw nieuwbouw<br />
Een bedrijf met lef, dat verkooprisico’s volledig<br />
overneemt en keiharde financiële garanties durft<br />
te geven. <strong>Direct</strong>eur Richard Westerhuis ligt het<br />
bijzondere bedrijfsconcept toe.<br />
14 beleggen in vastgoed<br />
<strong>“</strong>De Nederlandse situatie op de woningmarkt<br />
is niet te vergelijken met die in andere landen.”<br />
Een gesprek met Robert Eujen, directeur <strong>van</strong><br />
Altera Vastgoed.<br />
16 relatie<br />
Een gesprek met Jan Alen <strong>van</strong> Air France<br />
Benelux. <strong>“</strong>Sinds het ontstaan <strong>van</strong> de groep<br />
Air France – KLM is het aantal internationale<br />
uitwisselingen fors gestegen.”<br />
18 in beeld<br />
Martijn Essenstam<br />
<strong>“</strong>Een beroep waarin je altijd mensen blij maakt.”<br />
en verder<br />
04 markt en media | kort nieuws 05 column juridisch 11 column fiscaal<br />
17 column vastgoed 19 vestigingen | colofon<br />
voorwoord<br />
Turbulente tijden<br />
De gemiddelde huizenprijs is in het derde<br />
kwartaal voor het eerst sinds 1990 gedaald,<br />
kopten de grote dagkranten onlangs. Ook<br />
werden er in Nederland minder huizen<br />
verkocht. Net als in Amerika blijkt de sky uiteindelijk<br />
niet the limit.<br />
Het zet ongetwijfeld beleggen in vastgoed<br />
voor menig<strong>een</strong> in <strong>een</strong> ander daglicht. Dat<br />
werd de afgelopen jaren graag aangeprezen<br />
met de slogan "maximaal rendement met<br />
minimale risico’s!” Niet dus. Maar betekent<br />
dit dat er voor <strong>een</strong> vastgoedbelegger op<strong>een</strong>s<br />
g<strong>een</strong> mogelijkheden meer zijn? We vroegen<br />
het aan de specialisten <strong>van</strong> Altera Vastgoed.<br />
Verder besteden we in dit nummer aandacht<br />
aan <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw. Want juist nu<br />
de economie in zwaar weer lijkt te geraken,<br />
liggen er kansen voor <strong>een</strong> bedrijf dat het lef<br />
heeft om verkooprisico’s volledig over te nemen<br />
en keiharde financiële garanties durft<br />
te geven.<br />
Een andere manier om tegen dit tijdsgewricht<br />
aan te kijken, is door juist op zoek te gaan<br />
naar het tijdloze. Dat bracht ons bij Francine<br />
Houben, toparchitect én Zakenvrouw <strong>van</strong> het<br />
Jaar 2008. "Voor <strong>een</strong> prachtig gebouw vind je<br />
altijd gemotiveerde huurders, "zegt Houben<br />
in dit blad. "Voor <strong>een</strong> anonieme doos langs<br />
de snelweg is dat veel lastiger.”<br />
<strong>Ik</strong> wens u veel leesplezier.<br />
Yvonne Swaans<br />
CEO <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
direct wonen corporate | 03
cover interview<br />
markt & media<br />
Taboes doorbreken om woningmarkt vlot te<br />
trekken<br />
De woningmarkt is zodanig vastgelopen dat het de hoogste<br />
tijd is voor <strong>een</strong> aanpak waarbij er <strong>een</strong> breed politiek<br />
draagvlak wordt gecreëerd om de bestaande taboes te<br />
doorbreken. Dat zegt Henk Brouwer, directeur <strong>van</strong> de<br />
De Nederlandsche Bank (DNB), verantwoordelijk voor<br />
economische beleid en onderzoek, financiële markten en<br />
financiële stabiliteit, in <strong>een</strong> interview met Aedes-Magazine.<br />
‘De hypotheekrente beperken is <strong>een</strong> taboe, maar we<br />
moeten het wel doen. (…) Wat betreft de markt <strong>van</strong> huurwoningen:<br />
ook die is sterk gereguleerd. De corporaties<br />
hebben 2,4 miljoen huurwoningen in beheer. Een liberalisering,<br />
zoals ook het CPB wil, is onvermijdelijk. De instrumenten<br />
die indertijd om begrijpelijke redenen zijn ingevoerd<br />
<strong>werk</strong>en op de huidige woningmarkt niet meer,’ zegt<br />
Brouwer. Het is uitzonderlijk dat DNB zich openlijk met de<br />
vastgelopen woningmarkt bemoeit.<br />
Bron: Aedes Magazine<br />
Veel bouwlocaties binnen gem<strong>een</strong>ten onbenut<br />
Binnen de bebouwde kom staan veel leegstaande terreinen<br />
en panden te verkrotten. Als gem<strong>een</strong>ten die locaties<br />
beter benutten, hoeft er minder te worden gebouwd in de<br />
buitengebieden. Dat concludeert Fons Asselbergs, rijksadviseur<br />
cultureel erfgoed. Hij inventariseerde de leegstand<br />
in Nederland. Uit het onderzoek blijkt dat er nauwelijks gegevens<br />
worden bijgehouden <strong>van</strong> leegstaande gebouwen.<br />
Zo schatten gem<strong>een</strong>ten het aantal leegstaande panden op<br />
900, terwijl dit in <strong>werk</strong>elijkheid het viervoudige is. Daardoor<br />
blijven binnen de gem<strong>een</strong>tegrenzen veel potentiële bouwlocaties<br />
onbenut. Daar komt bij dat leegstand verdere verpaupering<br />
en onveiligheid in de hand <strong>werk</strong>t.<br />
Bron: Volkskrant<br />
Aanpak illegale verhuur<br />
Wie zijn woning illegaal onderverhuurt, kan binnenkort<br />
<strong>een</strong> boete krijgen <strong>van</strong> maximaal 18.500 euro. Dat is <strong>een</strong><br />
<strong>van</strong> de maatregelen die het kabinet recentelijk heeft aangekondigd<br />
om illegale verhuur tegen te gaan. Ook illegale<br />
huurders kunnen worden beboet, met maximaal 340 euro.<br />
De boetes mogen worden opgelegd door de gem<strong>een</strong>te.<br />
Dat moet lik-op-stukbeleid mogelijk maken. De vier<br />
grote steden hebben het kabinet gevraagd om deze extra<br />
bevoegdheid. De maatregelen zijn bedoeld om beter te<br />
kunnen optreden tegen illegale onderverhuur, maar ook<br />
tegen huisjesmelkers die illegale pensions runnen, zonder<br />
vergunning bedden verhuren aan bijvoorbeeld buitenlandse<br />
seizoensarbeiders of te veel mensen onderbrengen<br />
in <strong>een</strong> pand. Ook verhuurders <strong>van</strong> panden die<br />
worden gebruikt voor hennepteelt, drugshandel of illegale<br />
prostitutie, kunnen worden beboet.<br />
Bron: AD<br />
04 | direct wonen corporate<br />
corporate corporate corpora<br />
<strong>Direct</strong>wonen.nl volledig vernieuwd<br />
Afgelopen zomer is de website <strong>van</strong> <strong>Direct</strong><br />
<strong>Wonen</strong> volledig vernieuwd. De website<br />
heeft <strong>een</strong> modern en fris uiterlijk gekregen<br />
waardoor de bezoeker nog beter in staat is<br />
om direct de juiste huurwoning te vinden.<br />
Ook voor verhuurders is het met de nieuwe<br />
website nog <strong>een</strong>voudiger en overzichtelijker<br />
om <strong>een</strong> nieuwe woning aan te bieden. Daarnaast<br />
kan de voortgang <strong>van</strong> de bemiddeling<br />
24 uur per dag, 7 dagen per week gevolgd<br />
worden door in te loggen als verhuurder <strong>van</strong><br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> op <strong>Direct</strong>wonen.nl<br />
De nieuwe website heeft in september 2008<br />
<strong>een</strong> nieuw record aantal unieke bezoekers geteld<br />
<strong>van</strong> meer dan 15.500 gemiddeld per dag.<br />
Huurprijs Kamers blijft stijgen<br />
Kamernet.nl rapporteert sinds deze<br />
zomer maandelijks over de trends op de<br />
Nederlandse kamermarkt. Zo wordt ook<br />
de ontwikkeling <strong>van</strong> de huurprijs <strong>van</strong> de<br />
aangeboden kamers gerapporteerd. Uit<br />
onderzoek <strong>van</strong> Kamernet.nl blijkt dat de<br />
kamerhuurprijzen ten opzichte <strong>van</strong> <strong>een</strong> jaar<br />
geleden fors stijgen: in augustus 2008 met<br />
maar liefst 7,6 procent. Een substantieel<br />
deel <strong>van</strong> deze stijging komt door de hogere<br />
energiekosten die verhuurders doorrekenen<br />
aan huurders.<br />
Kamernet.nl is begin 2008 overgenomen<br />
door <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong>. Kamernet.nl bedient<br />
met <strong>een</strong> volledig online model de onderkant<br />
<strong>van</strong> de markt. Op jaarbasis schrijven meer<br />
dan 200.000 nieuwe kamerzoekenden zich<br />
in op Kamernet.nl en worden er meer dan<br />
80.000 kamers aangeboden. De Kamermarkt-rapporten<br />
worden maandelijks<br />
gepubliceerd op http://blog.kamernet.nl
Mobiele vestiging <strong>van</strong> <strong>Direct</strong><br />
<strong>Wonen</strong> Almere geopend<br />
Begin augustus heeft <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> de<br />
eerste mobiele vestiging in Almere geopend.<br />
Hiermee voorziet <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> in de<br />
vraag <strong><strong>van</strong>uit</strong> de markt voor permanente<br />
aanwezigheid en focus in Almere en is<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> nog beter in staat om haar<br />
klanten in deze regio <strong>van</strong> dienst te zijn. In<br />
plaats <strong>van</strong> <strong>een</strong> winkel met inloopmogelijkheid<br />
opereert deze ‘vestiging’ <strong><strong>van</strong>uit</strong> huis.<br />
Woningzoekenden en verhuurders komen<br />
via <strong>Direct</strong>wonen.nl bij <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> terecht<br />
en regelen online het grootste gedeelte <strong>van</strong><br />
de zoektocht en bemiddeling. <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
is daar waar het echte <strong>werk</strong> zich afspeelt: bij<br />
de klant en de woning op locatie en tijdens<br />
het afronden <strong>van</strong> de deal.<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> en Marktplaats.nl<br />
slaan handen in<strong>een</strong><br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> plaatst al haar actuele huurwoningen<br />
nu ook door op Marktplaats.nl.<br />
De bezoekers <strong>van</strong> Marktplaats.nl, de grootste<br />
en meest populaire website op het gebied<br />
<strong>van</strong> rubrieksadvertenties in Nederland, zijn<br />
tevens op zoek naar <strong>een</strong> huurwoning. Om<br />
aan de verwachtingen <strong>van</strong> onze gezamenlijke<br />
klanten te voldoen, <strong>werk</strong>en <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
en Marktplaats.nl (sinds 2004 onderdeel <strong>van</strong><br />
eBay) sinds oktober samen. Het volledige<br />
actuele aanbod <strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> is <strong>van</strong>af<br />
nu, naast <strong>Direct</strong>wonen.nl, ook te vinden op<br />
Marktplaats.nl<br />
Bianca Arts, <strong>Direct</strong>eur <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
Verhuur, ziet deze over<strong>een</strong>komst als <strong>een</strong><br />
belangrijke vervolgstap in het bereiken <strong>van</strong><br />
woningzoekenden in Nederland.<br />
Marktplaats.nl telt momenteel zo’n 1,6<br />
miljoen bezoekers per dag.<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> <strong>werk</strong>t al enige tijd samen met<br />
woning websites zoals Brixter.nl, Speurders.nl<br />
en Huislijn.nl.<br />
juridisch<br />
te corporate corporate corporate<br />
Coöptatie: lust of last?<br />
U bent verhuurder <strong>van</strong> <strong>een</strong> complex <strong>van</strong> onzelfstandige<br />
woonruimten. Het vinden <strong>van</strong> nieuwe huurders<br />
vindt u maar gedoe en laat u liever over aan de huurders<br />
zelf. Een goed idee?<br />
In de rechtspraak is bepaald dat er <strong>een</strong> recht kan bestaan<br />
<strong>van</strong> de achterblijvende huurders om <strong>een</strong> nieuwe<br />
huurder te kiezen. Dit is het zogenaamde coöptatierecht.<br />
Omdat er in de wet niets over is geregeld,<br />
is de om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het recht afhankelijk <strong>van</strong> hetg<strong>een</strong><br />
daarover in de huurover<strong>een</strong>komst is afgesproken of<br />
stilzwijgend tussen partijen is aangenomen.<br />
Coöptatie komt in verschillende vormen voor. Zo kan<br />
worden bepaald dat de verhuurder zich wel over de<br />
voorgedragen huurder mag uitspreken, maar deze<br />
slechts op redelijke gronden kan weigeren. Er kan ook<br />
<strong>een</strong> zogenaamd aanmeldrecht zijn: in dat geval hebben<br />
de huurders zelfs het recht om <strong>een</strong> nieuwe huurder<br />
bindend voor te dragen. De verhuurder heeft dan<br />
helemaal g<strong>een</strong> invloed meer op de nieuwe huurder.<br />
Met andere woorden: wanneer <strong>een</strong> coöptatierecht<br />
<strong>van</strong> kracht is, heeft de verhuurder niet de vrijheid om<br />
te verhuren aan wie hij wil.<br />
De verhuurder kan niet zomaar <strong>van</strong> het in de huurover<strong>een</strong>komst<br />
verankerde coöptatierecht afkomen.<br />
Dit kan all<strong>een</strong> indien huurders en verhuurder hierover<br />
over<strong>een</strong>stemming bereiken. Wordt g<strong>een</strong> over<strong>een</strong>stemming<br />
bereikt, dan moet de verhuurder de huurders<br />
<strong>een</strong> redelijk voorstel doen voor <strong>een</strong> nieuwe huurover<strong>een</strong>komst<br />
zonder coöptatierecht. Als de huurders<br />
vervolgens weigeren die nieuwe huurover<strong>een</strong>komst<br />
te sluiten, dan kan de verhuurder de over<strong>een</strong>komst<br />
opzeggen, maar dan dienen wel de normale opzeggingsformaliteiten<br />
en -termijnen voor woonruimte in<br />
acht te worden genomen.<br />
Mocht het coöptatierecht niet uitdrukkelijk in de<br />
huurover<strong>een</strong>komst zijn over<strong>een</strong>gekomen, maar stilzwijgend<br />
door de verhuurder zijn gedoogd, dan kan<br />
de verhuurder daar all<strong>een</strong> maar <strong>van</strong>af komen door<br />
het coöptatierecht op te zeggen wegens <strong>een</strong> redelijk<br />
belang en met inachtneming <strong>van</strong> <strong>een</strong> redelijke termijn.<br />
Stem er als verhuurder daarom niet te snel mee<br />
in dat de huurders zelf hun nieuwe huisgenoot kiezen.<br />
U krijgt immers misschien nog wel <strong>een</strong>s spijt als<br />
u niet meer de vrijheid hebt om zelf te bepalen of en<br />
aan wie u verhuurt.<br />
Mr. Bas Martens<br />
partner bij CMS Derks Star Busmann<br />
direct wonen corporate | 05
francine<br />
cover interview<br />
Volgens toparchitect én Zakenvrouw <strong>van</strong> het Jaar<br />
2008 Francine Houben kan architectuur anders<br />
en humaner. <strong>“</strong>Voor <strong>een</strong> prachtig gebouw vind je<br />
gemotiveerde huurders, voor <strong>een</strong> anonieme<br />
doos langs de snelweg is dat veel lastiger.”<br />
door paul groothengel<br />
06 | direct wonen corporate
houben<br />
<strong>“</strong><strong>Ik</strong> wil zo tijdloos<br />
mogelijk <strong>werk</strong>en,<br />
niet meegaan in<br />
modes die over tien<br />
jaar voorbij zijn”<br />
Francine Houben<br />
direct wonen corporate | 07
08 | direct wonen corporate<br />
l tijdens haar studie Bouwkunde<br />
begon Francine Houben<br />
met drie studiegenoten <strong>een</strong><br />
eigen architectenbureau,<br />
Mecanoo Architecten. Het<br />
was 1980. Het kwartet werd voortgedreven<br />
door opstandigheid en ambitie, want <strong>van</strong> de<br />
gevestigde orde <strong>van</strong> architectenbureaus deugde<br />
in hun ogen niet veel. Uitvreters waren dat,<br />
die met hun negatieve attitude en hun lelijke<br />
woonvormen-uit-de-jaren-zeventig hele<br />
steden hadden vernield. Het jonge Mecanoo<br />
stortte zich op volkshuisvesting, <strong><strong>van</strong>uit</strong> <strong>een</strong><br />
brandende overtuiging maatschappelijke<br />
wantoestanden aan de kaak te stellen.<br />
Nu, bijna dertig jaar later, is Francine Houben<br />
uitgegroeid tot <strong>een</strong> prominente, internationaal<br />
gelauwerde architect. Ze leidt nog steeds<br />
Mecanoo, bekleedt daarnaast als hoogleraar<br />
Bouwkunde aan de TU Delft de leerstoel Mobiliteitsesthetiek,<br />
en werd onlangs uitgeroepen<br />
tot Zakenvrouw <strong>van</strong> het jaar 2008. Met<br />
haar tachtig collega’s ontwierp Houben <strong>een</strong><br />
rijk geschakeerd oeuvre, waaronder woningen,<br />
wijken, bedrijfspanden, musea, hotels,<br />
pleinen. Van het nieuwe icoon <strong>van</strong> Nijmegen,<br />
kantorenpand FiftyTwoDegrees, tot het Paleis<br />
<strong>van</strong> Justitie in het Spaanse Córdoba. Van de<br />
kapel Heilige Maria der Engelen in Rotterdam<br />
tot het immense National Performing<br />
Arts Center in het Taiwanese Kaohsiung.<br />
Q. Toen u begon, wilde u de wereld laten<br />
zien dat architectuur ook ánders kon. Heeft<br />
<strong>een</strong> architect <strong>een</strong> esthetische taak?<br />
A. In feite wel. In de jaren tachtig leefde <strong>een</strong><br />
groot deel <strong>van</strong> onze bevolking in huurwoningen.<br />
Vaak waren dat woningen zonder enig<br />
gevoel voor esthetiek. Dat heb ik nooit begrepen.<br />
Waarom zou je g<strong>een</strong> mooie woningen<br />
bouwen, die bijdragen aan het beeld <strong>van</strong> <strong>een</strong><br />
prettige stad? <strong>Ik</strong> heb altijd op <strong>een</strong> beeldende<br />
manier willen laten zien dat het bouwen <strong>van</strong><br />
woningen, onderwijsgebouwen, bibliotheken,<br />
anders kan. Vanuit <strong>een</strong> humane invalshoek.<br />
Eigenlijk is dat nog steeds mijn leidraad.<br />
Q. U heeft ook ontworpen voor de kantorenmarkt,<br />
waar zaken als rendement en<br />
prijs-kwaliteitverhouding de boventoon<br />
voeren. Krijgt u in uw streven naar esthetiek<br />
voldoende vrijheid <strong>van</strong> uw opdrachtgevers?<br />
A. Zeker. Maar je moet er wel tegen kunnen<br />
als <strong>een</strong> ontwerp niet met<strong>een</strong> wordt<br />
goedgekeurd. Dat je dat in <strong>een</strong> paar stap-<br />
National Heritage Museum, Arnhem<br />
Montevideo, Rotterdam<br />
Da Vinci College, Dordrecht
<strong>“</strong>Kritiek zie ik als<br />
communicatie<br />
om <strong>een</strong> plan<br />
goed te maken”<br />
Francine Houben<br />
pen, na uitvoerig overleg, moet fine tunen.<br />
Architecten krijgen tijdens hun studie vaak<br />
<strong>een</strong> soort stoerheid aangepraat dat ze hun<br />
ontwerp altijd moeten verdedigen, tegen<br />
alle weerstand in. Totale onzin natuurlijk.<br />
Kritiek zie ik als communicatie, om <strong>een</strong> plan<br />
echt goed te maken. Wij worden overigens<br />
nooit gevraagd om <strong>een</strong> neutrale doos te ontwerpen.<br />
<strong>Ik</strong> probeer altijd om het ontwerp<br />
te koppelen aan het zoeken naar identiteit,<br />
<strong>van</strong> <strong>een</strong> stad, <strong>van</strong> <strong>een</strong> landschap, <strong>van</strong> <strong>een</strong><br />
opdrachtgever. Dat opdrachtgevers daarbij<br />
op de kosten letten, ben ik gewend. Dat is<br />
<strong>van</strong> alle tijden, met mijn ervaring weet ik<br />
nu wat onnodig duur is en wat niet. En hun<br />
hang naar rendement staat niet haaks op<br />
<strong>een</strong> mooi ontwerp, integendeel. Voor <strong>een</strong><br />
prachtig gebouw vindt <strong>een</strong> ontwikkelaar<br />
gemotiveerde huurders, voor <strong>een</strong> anonieme,<br />
goedkope doos langs de snelweg is dat veel<br />
lastiger. De historie leert dat esthetiek <strong>een</strong><br />
grote economische waarde heeft.<br />
Q. Krijgt u de meeste opdrachten binnen<br />
via de in uw wereld inmiddels gebruikelijke<br />
‘tenders’ en prijsvragen, of wordt u ook nog<br />
wel spontaan gebeld?<br />
A. Dat wisselt. Het meeste <strong>werk</strong> komt binnen<br />
via mensen die ons en ons <strong>werk</strong> kennen.<br />
Maar we doen ook regelmatig mee aan<br />
prijsvragen. Je ontkomt er niet aan, ik heb<br />
er <strong>een</strong> haat-liefdeverhouding mee. Je moet<br />
in –the blind iets ontwerpen voor <strong>een</strong> opdrachtgever,<br />
die vaak nog g<strong>een</strong> idee heeft wat<br />
hij wil. Vaak is het onderbetaald. Vervelend.<br />
Je vraagt toch ook niet aan vijf advocaten:<br />
jongens, geef ‘ns <strong>een</strong> gratis advies weg?<br />
Q. Hoe beoordeelt u de huidige Hollandse<br />
kantoorarchitectuur?<br />
A. Als ik om me h<strong>een</strong> kijk, ben ik vaak<br />
vooral verbaasd. Al die leegloop is toch <strong>een</strong><br />
teken aan de wand, lijkt me. Achter al die<br />
lelijke dozen langs de snelwegen zit g<strong>een</strong><br />
enkele visie.<br />
Q. Tien jaar geleden begon u als eerste over<br />
mobiliteitsesthetiek. Waarom?<br />
A. Het was toen raar om dat op de agenda<br />
te zetten. Want architecten praten niet<br />
over esthetiek. Van <strong>een</strong> bakker verwacht je<br />
toch ook gezond, lekker brood? Daar komt<br />
natuurlijk ons calvinisme bij: <strong>een</strong> architect<br />
bespreekt met zijn opdrachtgever hoe slim en<br />
economisch het ontwerp in elkaar steekt, over<br />
esthetiek wordt niet gepraat. Maar om mij<br />
h<strong>een</strong> kijkend voelde ik toch <strong>een</strong> dwingende<br />
noodzaak. En dus vroeg ik me toen hardop<br />
af: mag woningbouw ook niet gewoon móói<br />
zijn? En in het verlengde daar<strong>van</strong>: waarom<br />
denken we in Nederland bij het vormgeven<br />
<strong>van</strong> onze ruimtelijke ordening niet na over<br />
esthetiek?<br />
<strong>Ik</strong> zat destijds, als enige architect, in de<br />
VROM-raad die de regering adviseerde over<br />
ruimtelijke ordening. Vanuit die positie ben<br />
ik begonnen aan mijn pleidooi. Architecten<br />
en stedenbouwkundigen hebben geleerd hoe<br />
Technische Bibliotheek, Delft<br />
▼<br />
direct wonen corporate | 09
10 | direct wonen corporate<br />
CV | Francine Houben<br />
1955 Geboren<br />
Palace of Justice, Cordoba, Spanje<br />
1980 Mede-oprichter <strong>van</strong> Mecanoo<br />
Architecten<br />
1996 <strong>Direct</strong>eur <strong>van</strong> Mecanoo<br />
2006-2007 Columnist voor het<br />
Financieele Dagblad<br />
2008 Verkozen tot Zakenvrouw <strong>van</strong><br />
het Jaar<br />
Andere onderscheidingen<br />
> Honorary Fellowship <strong>van</strong> het American<br />
> Institute of Architects<br />
> International Highrise Award 2006<br />
> Nederlandse Bouwprijs 2003<br />
> Nationale Staalprijs 1998<br />
Daarnaast Hoogleraar Bouwkunde<br />
TU Delft, leerstoel Mobiliteitsesthetiek<br />
Recente ontwerpen<br />
> Paleis voor Justitie in Córdoba (Spanje)<br />
> Theater en congrescentrum La Llotja de<br />
Lleida (Spanje)<br />
> Business Innovation Centre<br />
> FiftyTwoDegrees in Nijmegen<br />
> Woontoren Montevideo in Rotterdam.<br />
Grooste wens Nieuwe, moderne<br />
bibliotheek ontwerpen<br />
je huizen, straten en pleinen ontwerpt. Planologen<br />
denken heel abstract in de vorm <strong>van</strong><br />
ingekleurde kaarten. Maar het domein dat<br />
wij dagelijks ervaren, is de afgelopen vijftig<br />
jaar <strong>van</strong> <strong>een</strong> heel andere schaal geworden. We<br />
reizen veel, naar ons <strong>werk</strong>, naar vrienden en<br />
familie. Mijn punt was dat g<strong>een</strong> ontwerper of<br />
opdrachtgever <strong><strong>van</strong>uit</strong> <strong>een</strong> visie op dat overkoepelende<br />
domein <strong>werk</strong>te. De snelwegen<br />
bleken bijvoorbeeld de grootste openbare<br />
ruimte <strong>van</strong> in dit land te zijn geworden! En<br />
juist daar hebben we allemaal lelijke bedrijventerreinen<br />
neergezet.<br />
Q. Is die verkokerde blik typisch Nederlands?<br />
A. Welnee, in andere landen gaat het in wezen<br />
precies zo. De verrommeling duikt overal op.<br />
Dat was ook het thema <strong>van</strong> de eerste Internationale<br />
Architectuur Biënnale Rotterdam,<br />
die ik in 2003 heb geleid. We hebben veel<br />
laten filmen <strong><strong>van</strong>uit</strong> de auto en de trein, en die<br />
beelden vervolgens ge<strong>analyse</strong>erd en in kaart<br />
gebracht. Niet all<strong>een</strong> in Nederland, maar ook<br />
in Duitsland, Hongarije, Amerika, Mexico,<br />
Japan en China. Dat onderzoek heeft me veel<br />
positiefs geleerd over de identiteit <strong>van</strong> Nederland:<br />
die kleine steden, met landschap ertussen.<br />
Het land waar je overal nog kan fietsen,<br />
dat is <strong>een</strong> specifieke kwaliteit waar ze in het<br />
buitenland jaloers op zijn. Nu, na al die jaren,<br />
houden beslissers in dit land steeds meer<br />
rekening met mobiliteitsesthetiek. Eindelijk.<br />
Mensen vragen me vaak op welk gebouw ik<br />
Achter die lelijke<br />
dozen langs de<br />
snelwegen zit<br />
g<strong>een</strong> enkele visie<br />
het meeste trots ben. <strong>Ik</strong> ben op meerdere gebouwen<br />
heel trots. Maar dat ik dit onderwerp<br />
echt op de agenda heb gekregen, beschouw ik<br />
als <strong>een</strong> grote prestatie.<br />
Q. Dat was ook <strong>een</strong> <strong>van</strong> de argumenten<br />
waarom u onlangs tot Zakenvrouw <strong>van</strong> het<br />
jaar 2008 werd uitgeroepen.<br />
A. Aan die uitverkiezing heb ik toch wel <strong>een</strong><br />
week aan moeten wennen. Bij <strong>een</strong> zakenvrouw<br />
denk ik toch automatisch aan zo’n managerstype<br />
in <strong>een</strong> mantelpakje. Maar die prijs gaat<br />
over ondernemerschap, en ik heb samen met<br />
Mecanoo, waar tachtig mensen <strong>werk</strong>en, toch<br />
grote risico’s moeten nemen. Die prijs was<br />
voor mij heel onverwacht, heel verwarrend.<br />
Het is <strong>een</strong> mooi eerbetoon aan ons bureau.<br />
Q. Hoe verloopt bij u het proces <strong>van</strong><br />
ontwerpen?<br />
A. <strong>“</strong><strong>Ik</strong> wil zo tijdloos mogelijk <strong>werk</strong>en.<br />
Niet meegaan in modes die over tien jaar<br />
voorbij zijn.”<br />
Q. Maar aan de tijdgeest kunt ook u toch<br />
niet ontsnappen, denk all<strong>een</strong> al aan de keus<br />
<strong>van</strong> materialen.
A. Je bent altijd onderdeel <strong>van</strong> de tijdgeest,<br />
en natuurlijk kies je de materialen <strong>van</strong> nu,<br />
en vooral duurzame materialen. Maar mijn<br />
manier <strong>van</strong> denken en ontwerpen is nooit<br />
veranderd, en is in die zin tijdloos. Zo wil ik<br />
altijd naar de locatie toe. Wil er staan, rondlopen,<br />
liefst <strong>een</strong> nachtje slapen. <strong>Ik</strong> wil <strong>een</strong> stad<br />
snappen, de ziel <strong>van</strong> <strong>een</strong> plek voelen. Dat is<br />
<strong>een</strong> heel zintuiglijk proces. Soms dwaal ik dan<br />
rond in m’n <strong>een</strong>tje, soms met <strong>een</strong> opdrachtgever<br />
of met mijn collega’s.<br />
Q. U gaat puur intuïtief te <strong>werk</strong>?<br />
A. <strong>Ik</strong> <strong>werk</strong> <strong><strong>van</strong>uit</strong> <strong>een</strong> <strong>combinatie</strong> <strong>van</strong> <strong>analyse</strong><br />
en intuïtie. Dat laatste is zeker g<strong>een</strong> vrouwelijke<br />
waarde of zo, die onzin hoor je nogal <strong>een</strong>s,<br />
maar is gebaseerd op ervaringen. Dat kan ver<br />
terug gaan. Het meest intuïtieve project dat<br />
ik ooit ontworpen heb, is <strong>een</strong> kapel in Rotterdam.<br />
<strong>Ik</strong> kom uit het katholieke Limburg,<br />
die kapel heb ik geheel <strong><strong>van</strong>uit</strong> mijn intuïtie<br />
kunnen ontwerpen. Later werd ik gevraagd<br />
voor het ontwerp <strong>van</strong> <strong>een</strong> synagoge, daar<br />
moest ik flink voor in de boeken duiken om<br />
de thematiek <strong>van</strong> het joodse geloof goed in<br />
mijn vingers te krijgen. Dus dan <strong>werk</strong> je juist<br />
heel analytisch.<br />
Q. U <strong>werk</strong>t wereldwijd. Heeft u voor het ene<br />
land meer gevoel dan voor het andere land?<br />
A. Van <strong>een</strong> land als Japan heb ik het gevoel<br />
dat ik het snap, omdat ik er veel geweest ben.<br />
Zwitserland kende ik niet goed en dan moet<br />
z a k e n v r o u w 2008<br />
In maart werd Francine Houben uitgeroepen<br />
tot Zakenvrouw <strong>van</strong> het jaar<br />
2008 Deze onderscheiding ontving ze<br />
volgens de jury <strong>“</strong><strong>van</strong>wege haar ondernemerschap,<br />
visie, zakelijke en maatschappelijke<br />
invloed en haar leidinggevende<br />
capaciteiten; Francine Houben is <strong>een</strong> <strong>van</strong><br />
de weinige vrouwelijke architecten die<br />
met haar bureau Mecanoo wereldwijd<br />
<strong>een</strong> prominente positie heeft verworven.”<br />
Daarnaast prees de jury haar innovatieve<br />
kracht. Niet all<strong>een</strong> in ontwerpen maar ook<br />
in bijvoorbeeld het feit dat Houben het<br />
thema mobiliteitsesthetiek op de maatschappelijke<br />
agenda heeft gezet.<br />
ik rationeler te <strong>werk</strong> gaan. Op zich maakt<br />
me dat niet uit, maar ik moet toegeven<br />
dat hoe rationeler ik <strong>werk</strong>, des te minder<br />
emotie er in het ontwerp komt. Een voorbeeld?<br />
In Lausanne hadden we <strong>een</strong> plan<br />
gemaakt voor <strong>een</strong> mediatheek. Prachtige<br />
plek, bij het Meer <strong>van</strong> Genève, met uitzicht<br />
op de Alpen. Het gebouw dat wij hadden<br />
ontworpen, kon draaien, net voor de zon<br />
uit om g<strong>een</strong> hinderlijke last <strong>van</strong> licht en<br />
warmte te krijgen. Tegelijkertijd hield je het<br />
zicht op de bergen. Het was <strong>een</strong> internationale<br />
prijsvraag, we werden tweede. Tot mijn<br />
verbazing had de winnaar <strong>een</strong> – overigens<br />
prachtige – uitgestrekte, platte koek<br />
gemaakt. Heel introvert. <strong>Ik</strong> snapte niet dat<br />
we daar<strong>van</strong> verloren hadden. Later hoorde<br />
ik <strong>van</strong> <strong>een</strong> Zwitser: <strong>“</strong>maar Francine, die<br />
bergen zien we hier de hele dag al!” Geestig<br />
natuurlijk, maar zo’n fout had ik minder<br />
snel gemaakt als ik intuïtiever te <strong>werk</strong> had<br />
kunnen gaan.<br />
Q. Betekent dit dat u <strong>een</strong> ontwerp steeds aan<br />
de betreffende cultuur aanpast, of drukt u<br />
toch ieder keer uw eigen stempel?<br />
A. <strong>Ik</strong> heb als kind zo vaak moeten verhuizen,<br />
dat ik <strong>van</strong> jongsaf aan heb geleerd me aan<br />
te passen aan mijn omgeving. <strong>Ik</strong> heb nooit<br />
geredeneerd <strong>van</strong>: dit is mijn stijl en die zet ik<br />
overal neer. Eigenlijk ben ik <strong>een</strong> soort kameleon,<br />
waarbij ik wel weer gewoon mezelf blijf.<br />
Een voorbeeld? In 2012 leveren we in Taiwan<br />
het National Performing Arts Center op,<br />
<strong>een</strong> giga-theatercomplex <strong>van</strong> ruim 100.000<br />
vierkante meter. Met concertzalen, theaters,<br />
musea, noem maar op. Het grondidee<br />
<strong>van</strong> het ontwerp, dat als winnaar <strong>van</strong> <strong>een</strong><br />
internationale prijsvraag uit de bus kwam, is<br />
heel simpel: we hebben ons laten inspireren<br />
door <strong>een</strong> bepaald type boom, die op dat<br />
terrein staat. Onder deze banyan -bomen,<br />
reusachtige, eeuwenoude bomen met brede<br />
kronen, maken mensen muziek. Het gebouw<br />
wordt enorm groot, maar door open ruimtes,<br />
passages en openingen in het dak vloeit<br />
het helemaal over in zijn directe omgeving.<br />
Onder het met gras en planten begroeide dak<br />
kan men flaneren, relaxen, muziek maken.<br />
De Taiwanezen begrepen direct ons ontwerp,<br />
dat geheel was toegesneden op hun wereld,<br />
hun locatie. Ontroerend: wat het grootste<br />
culturele complex <strong>van</strong> Azië gaat worden,<br />
begon met <strong>een</strong> klein, intuïtief idee.<br />
■<br />
fiscaal<br />
Onnodig en funest<br />
Op 13 mei hebben de minister en staatssecretaris<br />
<strong>van</strong> Financiën het wetsvoorstel Belastingheffing excessieve<br />
beloningen gelanceerd. Doel is om veelverdieners<br />
en mensen met 'lucratieve belangen' hoger<br />
te belasten. De complexiteit <strong>van</strong> het voorstel is even<br />
hoog als de inkomens die ermee worden bestreden:<br />
jaarinkomens <strong>van</strong> minimaal 500.000 euro waarvoor<br />
vertrekvergoedingen en pensioenbijdragen extra<br />
worden belast.<br />
Niet erg effectief, lijkt me, want doorgaans wordt de<br />
belasting toch afgewenteld op de onderneming. De<br />
netto beloning blijft daarmee hetzelfde. Maar er is<br />
meer. Ook zogeheten lucratieve belangen worden<br />
aangepakt. Hierbij gaat het meestal om aandelen met<br />
bijzondere voorwaarden die tot <strong>een</strong> hoog rendement<br />
kunnen leiden. Ook moet het gaan om <strong>een</strong> beloning<br />
voor <strong>werk</strong>zaamheden. Dat was schrikken voor mensen<br />
met <strong>werk</strong>nemersopties. Financiën was er snel bij<br />
door te stellen dat ze zich richten op <strong>een</strong> veel kleinere<br />
groep <strong>van</strong> 500 mensen. Nederland op z'n smalst. Wel<br />
<strong>een</strong> geruststellende gedachte voor ieder<strong>een</strong> die onder<br />
het maaiveld blijft.<br />
Maar wat te denken <strong>van</strong> beleggers of projectontwikkelaren<br />
die via <strong>een</strong> BV <strong>een</strong> project aangaan? Omdat<br />
er <strong>een</strong> verschillende mate <strong>van</strong> inbreng en betrokkenheid<br />
is, krijgt <strong>een</strong> aantal preferente aandelen. Zij zijn<br />
eigenlijk de financiers met <strong>een</strong> vast winstrecht <strong>van</strong><br />
zeg 15%. Als het heel goed gaat, delen ze ook nog<br />
mee in <strong>een</strong> stuk overwinst. Niets aan de hand, zou je<br />
denken, want rendement op bijzondere aandelen is<br />
g<strong>een</strong> beloning voor <strong>werk</strong>zaamheden. Het tarief blijft<br />
25% in plaats <strong>van</strong> het voorgestelde 52%.<br />
Maar wat nu als <strong>een</strong> <strong>van</strong> de financiers de BV in contact<br />
brengt met <strong>een</strong> geïnteresseerde koper of huurder?<br />
Dat valt mogelijk onder de noemer '<strong>werk</strong>zaamheid',<br />
dus moet barbertje hangen: het tarief gaat naar<br />
52%! Bij transacties in privé worden dit soort 'overige<br />
<strong>werk</strong>zaamheden' ook nu al belast tegen 52%. 'Bij twijfel<br />
via de BV' is daarom de stelregel.<br />
Dit voorstel raakt veel meer dan 500 mensen, is onnodig<br />
en funest voor de internationale positie <strong>van</strong> Nederland.<br />
Drs. Pieter Camps MRE<br />
partner bij Bird & Bird<br />
direct wonen corporate | 11
wetgeving<br />
direct wonen nieuwbouw<br />
Statendam in aanbouw<br />
100%<br />
verkoopgarantie<br />
12 | direct wonen corporate
Een bedrijf met lef, dat verkooprisico’s volledig overneemt en keiharde financiële<br />
garanties durft te geven. In de nieuwbouwwereld kom je ze maar zelden tegen.<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw doet het wel. Op <strong>een</strong> eigen manier houdt deze<br />
organisatie zich bezig met het verkopen <strong>van</strong> nieuwbouwwoningen. <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
garandeert hierbij de verkoopopbrengst zodat de bouw gestart kan worden.<br />
Het bedrijf is dan ook <strong>een</strong> belangrijke partner voor aannemers en ontwikkelaars.<br />
<strong>“</strong>We bestuderen <strong>een</strong> project grondig<br />
met ons eigen analistenteam”,<br />
zegt Richard Westerhuis, directeur<br />
<strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong>. <strong>“</strong>Wanneer we<br />
positief zijn over het project, de<br />
locatie en de afzetmogelijkheden,<br />
zijn wij bereid om het verkooprisico<br />
onder voorwaarden <strong>van</strong> onze<br />
klanten over te nemen. Dat is natuurlijk<br />
<strong>een</strong> groot pluspunt. Maar<br />
we hebben meer troeven. Binnen<br />
onze organisatie is veel kennis<br />
aanwezig <strong>van</strong> de wensen in markt.<br />
Bovendien beschikken we over de<br />
juiste marketingtechnieken om <strong>een</strong><br />
project goed te kunnen verkopen.<br />
En tot slot – niet geheel onbelangrijk<br />
– zijn we ook in financieel<br />
opzicht <strong>een</strong> sterke organisatie.”<br />
Analyse<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw wordt<br />
in verschillende fases bij de<br />
projecten betrokken. <strong>“</strong>Het liefst<br />
worden wij natuurlijk <strong>van</strong>af het<br />
eerste moment ingeschakeld,” zegt<br />
Westerhuis. <strong>“</strong>In dat geval kunnen<br />
wij onze kennis en ervaring al in<br />
de voorfase inzetten. Maar ook<br />
wanneer het project al in gang is<br />
gezet, kunnen wij <strong>een</strong> belangrijke<br />
bijdrage leveren.”<br />
Of <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> <strong>een</strong> project<br />
interessant vindt, hangt af <strong>van</strong><br />
verschillende factoren. Westerhuis:<br />
<strong>“</strong>Onze <strong>analyse</strong>afdeling onderzoekt<br />
de potentie <strong>van</strong> <strong>een</strong> project. We<br />
berekenen de verwachte verkoopprijzen<br />
en verkoopsnelheid. Het is<br />
natuurlijk essentieel dat het project<br />
aansluit bij de vraag. Zit je op <strong>een</strong><br />
verkeerde plek of bouw je voor <strong>een</strong><br />
verkeerde doelgroep, dan ben je<br />
nergens. Gelukkig zijn wij als g<strong>een</strong><br />
ander in staat om te bepalen of het<br />
project aansluit bij de woonwensen<br />
<strong>van</strong> de doelgroep. We beschikken<br />
over <strong>een</strong> enorme database met verkopen<br />
en verhuurtransacties <strong>van</strong><br />
de afgelopen jaren. Dat geeft <strong>een</strong><br />
duidelijk beeld <strong>van</strong> de ontwikkelingen<br />
in de markt. Naast de cijfers<br />
moeten we natuurlijk ook <strong>een</strong><br />
goed gevoel krijgen bij de locatie<br />
en het gebouw. Want all<strong>een</strong> dan<br />
kun je er helemaal voor gaan.”<br />
Sterke teams<br />
Verwacht <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw<br />
succes, dan is het bedrijf<br />
bereid om te investeren en wordt<br />
100% verkoopgarantie gegeven.<br />
Een unieke manier <strong>van</strong> <strong>werk</strong>en.<br />
De projecten worden op <strong>een</strong> heel<br />
eigen manier in de markt gezet.<br />
<strong>“</strong>Belangrijk is dat wij altijd <strong>een</strong><br />
verkoopkantoor op locatie plaatsen,”<br />
zegt Westerhuis. <strong>“</strong>Voor ieder<br />
project formeren we <strong>een</strong> team dat<br />
all<strong>een</strong> op het betreffende object focust.<br />
Onze mensen staan letterlijk<br />
met de ‘voeten in de modder’ en<br />
kunnen belangstellenden op die<br />
manier echt laten zien waar het<br />
" Wij willen investeren in nieuwbouw-<br />
projecten <strong>van</strong>af 50 woningen"<br />
Richard Westerhuis<br />
directeur <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
om gaat. Op <strong>een</strong> effectieve manier<br />
zorgen wij ervoor dat de doelgroep<br />
benaderd wordt. Via onze websites<br />
bijvoorbeeld, die 50.000 unieke<br />
bezoekers per dag trekken en dus<br />
<strong>een</strong> heel krachtig middel vormen.<br />
Maar ook via e-mail of beurzen.”<br />
Grote kracht<br />
<strong>“</strong>In toenemende mate is er<br />
belangstelling voor onze aanpak,”<br />
zegt Westerhuis. <strong>“</strong>Niet voor niets.<br />
Onze opdrachtgevers hebben g<strong>een</strong><br />
financiële risico’s meer. Ze boeken<br />
direct resultaat en kunnen verder<br />
met hun volgende project. Wij zijn<br />
de enige makelaar in Nederland<br />
die ook financieel de nek uitsteekt.<br />
We zijn ijzersterk in verkoop. En<br />
eventueel onverkochte woningen<br />
worden bij oplevering in portefeuille<br />
genomen en verhuurd via<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
Verhuur. Dus mocht het verkoopresultaat<br />
onverhoopt toch tegenvallen,<br />
dan is er altijd <strong>een</strong> prachtige<br />
<strong>van</strong>gnetconstructie.<br />
We kunnen gewoon meer doen<br />
dan andere partijen.”<br />
■<br />
Voor meer informatie kijk op:<br />
www.directwonenvastgoed.nl<br />
www.directwonen-nieuwbouw.nl<br />
www.funen-park.nl<br />
www.statendam-rotterdam.nl<br />
b i j z o n d e r e p r o j e c t e n<br />
In Amsterdam wordt gebouwd aan het<br />
Funenpark, waar met opvallende architectuur<br />
in <strong>een</strong> parkomgeving ge<strong>werk</strong>t wordt<br />
aan het ‘nieuwe wonen’ in <strong>een</strong> stedelijke<br />
omgeving. Een ander belangrijk project<br />
<strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw is Statendam<br />
in Rotterdam. Het is één <strong>van</strong> Nederlands<br />
hoogste woontorens en ligt in het hart <strong>van</strong><br />
de stad. Het uitzicht is prachtig, net als de<br />
uitstraling. Het gebouw staat op <strong>een</strong> historische<br />
plek en heeft 124 appartementen. En<br />
dat zijn slechts <strong>een</strong> paar voorbeelden <strong>van</strong> de<br />
prachtige projecten waarmee <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
Nieuwbouw zich bezighoudt.<br />
s n s p r o p e r t y f i n a n c e<br />
Robert Fabisch, regiomanager en Pieter<br />
Hofman, Teamleider Project Control bij<br />
SNS Property Finance<br />
SNS Property Finance verstrekt financieringen<br />
aan professionele marktpartijen die<br />
zich richten op vastgoed. Pieter Hofman,<br />
teamleider project control: <strong>“</strong><strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
Nieuwbouw is zo’n partij. Wij hebben de<br />
financiering verzorgd <strong>van</strong> het Funenpark.<br />
Zelf was ik <strong>van</strong>af het eerst moment betrokken<br />
bij de begeleiding en de verstrekking<br />
<strong>van</strong> de financiële middelen. Inmiddels<br />
zijn we de allerlaatste fase ingegaan.<br />
Terugkijkend op dit project kan ik all<strong>een</strong><br />
maar grote waardering uitspreken over de<br />
manier waarop <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw<br />
het heeft aangepakt. Het bedrijf beschikt<br />
over <strong>een</strong> grote kennis <strong>van</strong> de woningmarkt<br />
en specifiek over woningen in het hogere<br />
segment zoals bij het Funenpark. Die<br />
kennis is bij de verkoop <strong>van</strong> het project<br />
uitstekend toegepast.” Collega Robert<br />
Fabisch, bouwregiomanager bij SNS<br />
Property Finance, vult aan: <strong>“</strong>De structuur<br />
die <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Nieuwbouw hanteert,<br />
is zeer effectief. Ontwikkelaars kunnen<br />
hun verkoop uitbesteden en zich volledig<br />
richten op hun eigen taken en het halen<br />
<strong>van</strong> de planning. De verkoop <strong>van</strong> het<br />
Funenpark is professioneel aangepakt.<br />
Het project heeft veel bijzondere extra’s<br />
die goed in de markt zijn gezet. Een groot<br />
pluspunt is natuurlijk het ‘fall-back scenario’.<br />
Woningen die niet binnen afzienbare<br />
tijd verkocht worden, gaan over naar het<br />
verhuurbestand <strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong>. Op die<br />
manier komen ze weer bij <strong>een</strong> hele nieuwe<br />
doelgroep terecht.”<br />
Pieter Hofman<br />
teamleider project control<br />
direct wonen corporate | 13
eleggen<br />
14 | direct wonen corporate<br />
BELEGGEN<br />
IN VASTGOED<br />
Riskant of onverminderd aantrekkelijk?<br />
Maximaal rendement met minimale risico’s! Zo wordt<br />
beleggen in vastgoed regelmatig aangeprezen. Maar gretigheid<br />
kan worden afgestraft. Hoe kun je als vastgoedbelegger in<br />
deze turbulente tijd het best te <strong>werk</strong> gaan? En hoe staat de<br />
Nederlandse vastgoedmarkt er op dit moment voor?<br />
DW Corporate vroeg het aan Altera Vastgoed.<br />
et <strong>een</strong> beheerd vermogen<br />
<strong>van</strong> ruim 1,5 miljard<br />
euro medio 2008 is<br />
Altera Vastgoed <strong>een</strong> <strong>van</strong><br />
Nederlands belangrijkste<br />
vastgoedfondsen. Altera is <strong>een</strong> privaat en<br />
sectoraal vastgoedfonds ten behoeve <strong>van</strong><br />
pensioenfondsen. <strong>“</strong>Bij ons kunnen pensioenfondsen<br />
participeren in één of meer<br />
portefeuilles,” zegt Robert Eujen, directeur<br />
<strong>van</strong> Altera. <strong>“</strong>We beleggen in de sectoren<br />
woningen, winkels, kantoren en bedrijfsruimten”.<br />
Het bedrijf is in 2000 opgericht en is klein<br />
<strong>van</strong> opzet. Dat is g<strong>een</strong> toevalligheid, vertelt<br />
Eujen. <strong>“</strong>We kiezen er bewust voor om met<br />
<strong>een</strong> kleine groep vaste mensen zoveel mogelijk<br />
activiteiten uit te voeren. Dit bevordert<br />
snel en effectief reageren op de markt.”<br />
Alternatief<br />
Vergroting <strong>van</strong> de vier sectorportefeuilles<br />
is <strong>een</strong> belangrijk doel <strong>van</strong> Altera. Om de<br />
samenstelling <strong>van</strong> de portefeuille zo optimaal<br />
mogelijk te houden, vindt constant research<br />
plaats. De per sector te effectueren portefeuillestructuur<br />
wordt gebaseerd op onder meer<br />
attributie<strong>analyse</strong>s ten opzichte <strong>van</strong> het ROZ/<br />
IPD-universum en de ontwikkelingen op de<br />
vastgoedmarkten.<br />
Ook voert Aletera per object jaarlijks zoge-<br />
naamde hold sell-<strong>analyse</strong>s uit. <strong>“</strong>Voor <strong>een</strong> goed<br />
beleggingsresultaat is <strong>een</strong> gedegen kennis <strong>van</strong><br />
de sector <strong>van</strong> groot belang,” zegt Kees <strong>van</strong> der<br />
Meulen, hoofd research en strategie bij Altera.<br />
<strong>“</strong>Niet iedere sector is gelijk qua marktontwikkeling.<br />
Ook heeft iedere sector zijn eigen<br />
specifieke eigenschappen en bovendien <strong>een</strong><br />
eigen risico rendementsprofiel. Daar houden<br />
wij als belegger steeds rekening mee in onze<br />
planning.”<br />
De woningmarkt<br />
biedt nog altijd<br />
genoeg uitdaging<br />
De manier <strong>van</strong> research verschilt per sector<br />
duidelijk. Van der Meulen: <strong>“</strong>Voor de ene sector<br />
houden we uitgebreide databases bij, voor de<br />
andere pakken we het op <strong>een</strong> alternatieve manier<br />
aan. Over bedrijfspanden is bijvoorbeeld<br />
minder informatie beschikbaar omdat het<br />
<strong>een</strong> relatief jonge categorie is in de huursfeer.<br />
De woningmarkt daarentegen laat zich veel<br />
beter in kaart brengen. De ontwikkeling in<br />
woningprijzen is al heel lang gevolgd en de<br />
cijfers zijn bij ieder<strong>een</strong> bekend. Wij vergelijken<br />
onze portefeuille met de ontwikkelingen op de<br />
markt. Is het nodig, dan nemen wij maatregelen<br />
zoals de aankoop of verkoop <strong>van</strong> <strong>een</strong><br />
bepaald type woning.<br />
Hoogtijdagen<br />
Is beleggen in woningen nog altijd interessant?<br />
‘Zeker wel’, vindt Eujen. <strong>“</strong>Als belegging levert het<br />
op lange termijn <strong>een</strong> stabiele kasstroom op en,<br />
als je het goed doet, ook opwaarts potentieel.”<br />
Die <strong>combinatie</strong> maakt vastgoed anno 2008 nog<br />
steeds <strong>een</strong> aantrekkelijke beleggingscategorie.<br />
Maar Eujen maakt wel <strong>een</strong> kanttekening: <strong>“</strong>De<br />
hoogtijdagen zijn voorbij. Vroeger was <strong>een</strong><br />
goede cashflow bij woningbeleggingen <strong>van</strong>zelfsprekend,<br />
nu is dat niet langer het geval. De forse<br />
waardestijgingen <strong>van</strong> de laatste jaren zijn niet<br />
meer aan de orde. Je moet weten waar je moet<br />
zijn. Grondgebonden woningen in de nieuwbouwsfeer<br />
is in de verhuurmarkt <strong>een</strong> moeilijk af<br />
te zetten product.”<br />
Dat betekent niet dat de vastgoedmarkt g<strong>een</strong><br />
kansen meer biedt. <strong>“</strong>Wij zien met name in de<br />
appartementensfeer nog veel mogelijkheden.<br />
Reden is dat het aantal kleine huishoudens<br />
toeneemt. Deze trend zal in de toekomst doorzetten,<br />
waardoor de vraag naar appartementen<br />
en kleinere woningen groeit. Een aantrekkelijke<br />
markt voor beleggers dus.”<br />
Dat de markt veranderd is, kan Van der Meulen<br />
all<strong>een</strong> maar beamen. <strong>“</strong>Toch is het wat woningen<br />
betreft nog redelijk veilig,” zegt hij. <strong>“</strong>Zolang je de<br />
normale prijs wilt betalen en verstandige beslissingen<br />
neemt met betrekking tot de locatie en de<br />
staat <strong>van</strong> het pand. Bij kantoren en bedrijfsvastgoed<br />
op de juiste locaties en met de juiste<br />
gebouweigenschappen is er ook nog wel sprake<br />
<strong>van</strong> enige zekerheid, mits je het kunt verhuren.<br />
En daar zit vaak het probleem. Veel beleggers<br />
kijken in eerste instantie naar de huurders. Zijn<br />
die er, dan wanen ze zich veilig. Maar huurders<br />
kunnen vertrekken. Daarom gaan wij in eerste<br />
instantie uit <strong>van</strong> de locatie, vervolgens <strong>van</strong> de<br />
gebouweigenschappen en als derde kijken we<br />
naar de bestaande huurcontracten.”
Terughoudend<br />
Er is veel negatieve berichtgeving over de<br />
ontwikkeling <strong>van</strong> de economie. In sommige<br />
omringende landen is er sprake <strong>van</strong> zwaar<br />
weer op de woningmarkt met fors teruglopende<br />
prijzen en afnemende verkopen. Altera<br />
ziet vooralsnog g<strong>een</strong> aanwijzingen dat in Nederland<br />
<strong>een</strong>zelfde situatie zal ontstaan. Eujen:<br />
<strong>“</strong>Het structurele tekort aan woningen op de<br />
Nederlandse markt leidt ertoe dat de prijs en<br />
de vraag hoog zullen blijven. Natuurlijk is er<br />
<strong>een</strong> stuk consumentenvertrouwen weggevallen.<br />
Economie is psychologie. Maar in Nederland<br />
is de situatie op de woningmarkt heel<br />
anders dan in andere landen. Ook hebben<br />
wij zeer degelijke hypotheekconstructies.”<br />
Eujen begrijpt de huidige terughoudendheid<br />
onder Nederlandse huizenkopers. Veel<br />
mensen die wilden kopen, kijken nu eerst<br />
even wat de economie gaat doen. Ze zijn vaak<br />
wat onzeker over hun eigen financiële positie,<br />
dus stellen zij hun koopbeslissing uit en<br />
blijven huren. Woningen staan langer in verkoop<br />
en mensen kiezen voor zekerheid. Eerst<br />
verkopen, dan pas <strong>een</strong> nieuw huis kopen.<br />
Het is <strong>een</strong> ontwikkeling die niet noodzakelijkerwijs<br />
negatief is voor vastgoedbeleggers.<br />
Eujen: <strong>“</strong>In de tussentijd wordt vaak gehuurd.<br />
De huurmarkt blijft dus in trek en dat is weer<br />
gunstig voor beleggers.”<br />
Particuliere vastgoedbeleggers hebben de<br />
keuze: stappen zij in <strong>een</strong> fonds of beleggen<br />
zij direct in st<strong>een</strong>? Van der Meulen adviseert<br />
altijd om te kiezen voor <strong>een</strong> professionele<br />
organisatie. <strong>“</strong><strong>Direct</strong> beleggen is weliswaar<br />
boeiend en direct winstgevend, maar je<br />
loopt ook <strong>een</strong> groot risico. Behalve wanneer<br />
je <strong>een</strong> enorm vermogen hebt, is de<br />
spreiding over het algem<strong>een</strong> klein. Valt bij<br />
<strong>een</strong> bezit <strong>van</strong> drie objecten <strong>een</strong> huur weg of<br />
is er sprake <strong>van</strong> grote schade, dan is dit <strong>een</strong><br />
flinke aderlating. Gebeurt iets dergelijks bij<br />
<strong>een</strong> portefeuille <strong>van</strong> 2000 woningen, dan is<br />
het <strong>een</strong> heel ander verhaal. Ook vermijdt je<br />
bijkomende kosten. En dat terwijl je op lange<br />
termijn dezelfde voordelen hebt als bij <strong>een</strong><br />
rechtstreekse vastgoedbelegging, inclusief<br />
het huurrendement. Dan heb ik het nog<br />
niet <strong>een</strong>s over kennis <strong>van</strong> de markt die toch<br />
moeilijk te doorzien is. Zelf kiezen wij er ook<br />
duidelijk voor om door middel <strong>van</strong> spreiding<br />
over objecten objectspecifieke risico’s zoveel<br />
mogelijk te dempen. Zeker in deze financieel<br />
toch turbulente tijden is risico’s mijden niet<br />
onverstandig.’<br />
■<br />
Robert Eujen, directeur <strong>van</strong> Altera<br />
Silodam, Amsterdam<br />
direct wonen corporate | 15
elatie<br />
16 | direct wonen corporate<br />
<strong>“</strong>Sinds het ontstaan <strong>van</strong> de<br />
groep Air France – KLM<br />
is het aantal internationale<br />
uitwisselingen fors gestegen”
Met lijnen naar zo’n 300 steden op alle continenten en<br />
ruim 250 toestellen is Air France <strong>een</strong> luchtvaartmaatschappij<br />
<strong>van</strong> formaat. Dankzij de fusie met KLM maakt het bedrijf<br />
nu deel uit <strong>van</strong> ’s werelds belangrijkste luchtvaartonderneming.<br />
KLM en Air France <strong>werk</strong>en intensief samen en<br />
wisselen continu kennis en expertise uit. Op het Amstelv<strong>een</strong>se<br />
hoofdkantoor <strong>van</strong> KLM worden dan ook regelmatig<br />
mede<strong>werk</strong>ers <strong>van</strong> Air France verwelkomd.<br />
Naar omzet gemeten is Air France KLM is de<br />
grootste luchtvaartonderneming ter wereld.<br />
In het luchtvervoer staat de onderneming op<br />
de tweede plaats. De afzonderlijke bedrijven<br />
hebben <strong>een</strong> eigen gezicht en geven zelf invulling<br />
aan de activiteiten die zij ontplooien,<br />
maar de fusie heeft wel degelijk invloed. Jan<br />
Alen, Human Resources Manager bij Air<br />
France Benelux, vertelt: <strong>“</strong>Vanaf begin 2007<br />
heeft Air France Nederland zijn activiteiten<br />
volledig overgedragen aan KLM. Ook onze<br />
mede<strong>werk</strong>ers zijn naar KLM overgegaan.<br />
Desondanks wisselen Air France en KLM<br />
regelmatig mede<strong>werk</strong>ers uit. Onze bedrijven<br />
hebben veel gem<strong>een</strong>schappelijke kennis in<br />
huis, maar ieder heeft ook zijn eigen specialisaties.<br />
Nu kunnen we elkaar op verschillende<br />
gebieden versterken. <strong>Ik</strong> begeleid de internationale<br />
detachering <strong>van</strong> mensen op logistiek<br />
en administratief gebied. Ook bied ik zoveel<br />
mogelijk ondersteuning bij praktische zaken<br />
die komen kijken bij vertrek naar of aankomst<br />
uit het buitenland.”<br />
Goede begeleiding<br />
Op dit moment zijn zo’n 25 mensen <strong><strong>van</strong>uit</strong><br />
Frankrijk <strong>werk</strong>zaam bij KLM. Het gaat om<br />
ongeveer 15 expats en 10 gedetacheerden. Zij<br />
hebben hun moederbedrijf tijdelijk verlaten<br />
en zijn officieel bij KLM in dienst. Voor al<br />
deze mede<strong>werk</strong>ers geldt dat Air France zorgt<br />
voor uitstekende begeleiding. Jan Alen heeft<br />
daar <strong>een</strong> coördinerende rol in. <strong>“</strong><strong>Ik</strong> ondersteun<br />
bij de inschrijving in Nederland, het aanvra-<br />
Jan Alen, Human Resources Manager bij Air France Benelux<br />
gen <strong>van</strong> de zorgverzekering en kinderbijslag<br />
en begeleid desgewenst de partner bij het<br />
zoeken naar passend <strong>werk</strong>. Ook de woonruimte<br />
<strong>van</strong> de mede<strong>werk</strong>ers valt onder mijn<br />
verantwoordelijkheid.”<br />
Vaste partner<br />
Veel mede<strong>werk</strong>ers die naar het Amsterdamse<br />
KLM-kantoor komen, kiezen voor <strong>een</strong> woning<br />
in de hoofdstad of omgeving. Ook Den<br />
Haag is geliefd, vertelt Alen. <strong>“</strong>Met name bij<br />
mede<strong>werk</strong>ers met kinderen die daar naar de<br />
Franse school kunnen gaan. In Amstelv<strong>een</strong><br />
en Haarlem worden ook regelmatig woningen<br />
gehuurd voor onze mensen. Het gaat om<br />
appartementen, maar ook om grotere woningen.<br />
In de binnenstad of juist daarbuiten.<br />
Over het algem<strong>een</strong> vallen de woningen in <strong>een</strong><br />
hoger segment.”<br />
Het zoeken <strong>van</strong> <strong>een</strong> woning in de Randstad is<br />
niet <strong>een</strong>voudig, weet Alen. <strong>“</strong>Daarom <strong>werk</strong>en<br />
wij samen met <strong>een</strong> bedrijf dat ons begeleidt.<br />
Dit bedrijf heeft weer nauwe banden met<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong>, <strong>een</strong> makelaar met <strong>een</strong> ruim<br />
aanbod op ons gebied. Huren via <strong>een</strong> vaste<br />
partner levert veel voordelen op. Zij kennen<br />
onze behoeften en kunnen het aanbod<br />
hierop afstemmen. Op administratief gebied<br />
kan <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> ons op ieder moment<br />
<strong>een</strong> duidelijk inzicht geven in de stand <strong>van</strong><br />
zaken. G<strong>een</strong> overbodige luxe want er is veel<br />
beweging binnen ons bedrijf en dat zal in de<br />
toekomst zeker zo blijven.”<br />
■<br />
vastgoed<br />
Betere tijden<br />
Wie het dezer dagen in zijn hoofd haalt zich positief uit<br />
te laten over beleggen, de markt en financiën, heeft<br />
niet veel om zich op te baseren. Ook vastgoed staat<br />
langer te koop en de yields zijn opwaarts gecorrigeerd.<br />
Er begint zich aanbod op te stapelen <strong>van</strong>wege <strong>een</strong> verlaagde<br />
kopersactiviteit.<br />
Er zijn voorbeelden te over dat de kredietcrisis zich inmiddels<br />
ook vertaalt in lagere prijzen <strong>van</strong> commercieel<br />
vastgoed. Zo is het vastgoed <strong>van</strong> <strong>een</strong> sterke speler<br />
als ING 180 miljoen minder waard geworden. In Europa<br />
lijkt het in vastgoed belegde kapitaal zo’n 10-15%<br />
in waarde gedaald te zijn sinds afgelopen zomer. Ondanks<br />
het gebrek aan bewijs – er werden in <strong>een</strong> gegeven<br />
periode omstreeks einde 2007/begin 2008 immers<br />
nagenoeg g<strong>een</strong> vastgoeddeals meer gedaan in<br />
het Verenigd Koninkrijk – werd al begin dit jaar commercieel<br />
vastgoed aan de andere kant <strong>van</strong> het Kanaal<br />
flink afgewaardeerd. De redenen zijn overduidelijk: er<br />
wordt lang zoveel geld niet meer uitgel<strong>een</strong>d door vastgoedfinanciers.<br />
En tegen tarieven die duidelijk maken<br />
dat risico zijn prijs heeft, waar die prijs de afgelopen jaren<br />
soms afwezig leek.<br />
Behalve commercieel vastgoed wordt ook de woningmarkt<br />
geraakt. Het is <strong>een</strong> kwestie <strong>van</strong> één en één is<br />
twee: in de financieringsmarkt <strong>van</strong> <strong>van</strong>daag kunnen<br />
steeds minder mensen de almaar duurder wordende<br />
huizen financieren. Negativisme ligt op de loer. Het<br />
wachten is op betere tijden, zou je zeggen. Maar hoewel<br />
de financieel gedreven vastgoedtransacties uit de<br />
markt zijn, terwijl juist dat spel de yields omlaag duwde,<br />
is er genoeg om blij <strong>van</strong> te worden. Automatische<br />
waardegroei maakt plaats voor het echte ondernemen.<br />
Waar liggen de kansen? Vanwaar komt de vraag? Welke<br />
vastgoedoplossingen kunnen we daarvoor ontwikkelen?<br />
Zomaar wat voorbeelden zijn zorgwoningen,<br />
duurzame kantoren, handelscentra en thematische bedrijventerreinen.<br />
Handen uit de mouwen, want <strong>van</strong>zelf<br />
gaat het niet meer. Deze tijden vragen om realisme. Tegeltjeswijsheid?<br />
Misschien. Maar het is niet moeilijk te<br />
voorspellen dat <strong>een</strong> stevige business case in het vastgoed<br />
veel belangrijker wordt dan de afgelopen jaren<br />
het geval was.<br />
Drs. Pim Macke MRE<br />
Sr. Manager bij Deloitte Real Estate<br />
direct wonen corporate | 17
in beeld<br />
18 | direct wonen corporate<br />
<strong>“</strong><strong>Ik</strong> heb <strong>een</strong> beroep<br />
waarin ik mensen<br />
altijd blij maak”<br />
essenstam
In iedere uitgave <strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> Corporate laten we <strong>een</strong><br />
mede<strong>werk</strong>er aan het woord. We vragen naar persoonlijke<br />
achtergronden en de aard <strong>van</strong> het <strong>werk</strong>. In dit nummer<br />
verdiepen we ons in Martijn Essenstam (23), vestigings-<br />
manager in Amersfoort.<br />
Q. Wat was het beeld dat je <strong>van</strong> <strong>Direct</strong><br />
<strong>Wonen</strong> had?<br />
A. De grootste verhuurmakelaar <strong>van</strong> Nederland!<br />
Dat zegt toch al genoeg?<br />
<strong>Ik</strong> hoorde voor het eerst over <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
bij <strong>een</strong> borrel op <strong>een</strong> verjaardag, <strong>een</strong> week<br />
later was ik aangenomen.<br />
Q. En het beeld dat je nu <strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
hebt?<br />
A. Een succesvolle organisatie met <strong>een</strong> groot<br />
team <strong>van</strong> jonge, enthousiaste en ambitieuze<br />
bemiddelaars. <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> is <strong>een</strong> organisatie<br />
die graag <strong>een</strong> uitdaging aangaat en<br />
blijft groeien in deze competitieve markt<br />
<strong>van</strong> woningbemiddelaars.<br />
Q. Wat houdt je functie precies in?<br />
A. <strong>Ik</strong> ben verantwoordelijk voor het behalen<br />
<strong>van</strong> resultaten op mijn vestiging en het<br />
coachen <strong>van</strong> mijn collega’s. Persoonlijk vind<br />
ik het belangrijk dat je laat zien dat het <strong>werk</strong><br />
vooral leuk is en dat je ieder<strong>een</strong> moet laten<br />
doen waar ze goed in zijn.<br />
Persoonlijk vind ik het<br />
belangrijk dat je laat<br />
zien dat het <strong>werk</strong> vooral<br />
leuk is en dat je ieder<strong>een</strong><br />
moet laten doen<br />
waar ze goed in zijn.<br />
Q. Welke aspecten <strong>van</strong> je baan geven je het<br />
meeste plezier?<br />
A. De diversiteit in ons <strong>werk</strong> en het succesvol<br />
bemiddelen tussen verhuurders en huurders.<br />
Je hebt immers <strong>een</strong> beroep waarin je mensen<br />
altijd blij maakt met het vinden <strong>van</strong> <strong>een</strong><br />
nieuwe woning.<br />
En welk aspect bevalt je het minst?<br />
Het bijhouden <strong>van</strong> de administratie.<br />
Q. Heb je ten slotte nog <strong>een</strong> advies voor<br />
verhuurders?<br />
A. Wilt u zo goed en snel mogelijk geholpen<br />
worden door <strong>een</strong> betrouwbaar team <strong>van</strong><br />
verhuurspecialisten? Dé professionals die<br />
het leuk vinden om uw woning te verhuren?<br />
Bied dan gewoon uw woning aan via<br />
<strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong>.<br />
■<br />
CV | Martijn Essenstam<br />
Opleiding<br />
Burgelijke staat<br />
Muziek<br />
Boek<br />
Film<br />
Cuisine<br />
Land<br />
Bewondert<br />
MAVO & MEAO Bedrijfsadministratie<br />
niv. 4<br />
Al<strong>een</strong>staand<br />
Van Enya tot DJ Tiësto<br />
‘De Vliegeraar’ <strong>van</strong><br />
Khaled Hosseini<br />
Reality movies<br />
Ben <strong>een</strong> echte Bourgondiër,<br />
met <strong>een</strong> voorkeur<br />
voor Italiaans en<br />
Chinees<br />
Thailand, Maleisië<br />
De natuur: lay down,<br />
close your eyes and<br />
listen!<br />
alkmaar<br />
vestigingen<br />
Limmerhoek 64<br />
1811 BA Alkmaar<br />
Tel: 072 - 512 22 21<br />
Fax: 072 - 512 99 23<br />
almere<br />
Brinkweg 5<br />
1211 RP Hilversum<br />
Tel: 035 - 628 99 99<br />
Fax: 035 - 628 33 11<br />
amersfoort<br />
Arnhemseweg 1<br />
3811 NN Amersfoort<br />
Tel: 033 - 448 11 11<br />
Fax: 033 - 489 44 44<br />
amsterdam<br />
Overtoom 47<br />
1054 HB Amsterdam<br />
Tel: 020 - 616 16 66<br />
Fax: 020 - 612 12 66<br />
apeldoorn<br />
Asselsestraat 115<br />
7311 EG Apeldoorn<br />
Tel: 055 - 579 00 00<br />
Fax: 055 - 579 06 66<br />
arnhem<br />
Jansbinnensingel 13<br />
6811 AJ Arnhem<br />
Tel: 026 - 446 00 46<br />
Fax: 026 - 446 04 60<br />
breda<br />
Willemstraat 23<br />
4811 AJ Breda<br />
Tel: 076 - 522 66 89<br />
Fax: 076 – 521 06 47<br />
den bosch<br />
Kruisstraat 39<br />
5211 DT Den Bosch<br />
Tel: 073 - 614 77 33<br />
Fax: 073 - 614 54 63<br />
redactieadres<br />
Monte Media<br />
Molukkenstraat 200<br />
1098 TW Amsterdam<br />
Tel: 020 - 673 9284<br />
Fax: 020 - 673 9285<br />
redactie@montemedia.nl<br />
concept<br />
& realisatie<br />
Monte Media, Amsterdam<br />
art direction<br />
& vormgeving<br />
Sue Cowell<br />
hoofdredactie<br />
Willem <strong>van</strong> Donk<br />
eindredactie<br />
Mars <strong>van</strong> Grunsven<br />
hoofdkantoor<br />
Nieuwe Duinweg 24-26<br />
2587 AD Den Haag<br />
Tel: 070 - 711 50 00<br />
Fax: 070 - 711 55 55<br />
den haag<br />
Ln. v. Meerdervoort 141<br />
2517 AX Den Haag<br />
Tel: 070 - 346 77 77<br />
Fax: 070 - 361 57 26<br />
dordrecht<br />
Voorstraat 349<br />
3311 CT Dordrecht<br />
Tel: 078 - 613 52 52<br />
Fax: 078 - 613 94 50<br />
eindhoven<br />
Wal 1<br />
5611 GE Eindhoven<br />
Tel: 040 - 244 44 70<br />
Fax: 040 - 244 11 04<br />
enschede<br />
Kuipersdijk 32<br />
7512 CH Enschede<br />
Tel: 053 - 436 66 44<br />
Fax: 053 - 434 38 22<br />
groningen<br />
Rademarkt 10<br />
9711 CV Groningen<br />
Tel: 050 - 314 22 22<br />
Fax: 050 - 311 33 53<br />
haarlem<br />
Kampervest 3<br />
2011 EW Haarlem<br />
Tel: 023 - 534 34 33<br />
Fax: 023 - 532 93 93<br />
heerlen<br />
Doctor Poelsstraat 18<br />
6411 HH Heerlen<br />
Tel: 045 - 400 94 00<br />
Fax: 045 - 400 94 44<br />
hilversum<br />
Brinkweg 5<br />
1211 RP Hilversum<br />
Tel: 035 - 628 99 99<br />
Fax: 035 - 628 33 11<br />
www.directwonen.nl<br />
colofon<br />
leiden<br />
Hooigracht 92<br />
2312 KX Leiden<br />
Tel: 071 - 513 60 60<br />
Fax: 071 - 513 60 70<br />
maastricht<br />
Stationsstraat 27a<br />
6221 BN Maastricht<br />
Tel: 043 - 327 00 00<br />
Fax: 043 - 327 01 00<br />
nijmegen<br />
Kelfkensbos 22<br />
6511 TA Nijmegen<br />
Tel: 024 - 323 24 23<br />
Fax: 024 - 360 64 99<br />
rotterdam<br />
Mariniersweg 24<br />
3011 NN Rotterdam<br />
Tel: 010 - 414 55 55<br />
Fax: 010 - 433 46 22<br />
tilburg<br />
Spoorlaan 312<br />
5038 CC Tilburg<br />
Tel: 013 - 544 44 70<br />
Fax: 013 - 544 10 05<br />
utrecht<br />
Lange Jansstraat 15<br />
3512 BA Utrecht<br />
Tel: 030 - 234 20 02<br />
Fax: 030 - 234 24 44<br />
zaandam<br />
Peperstraat 216<br />
1502 AN Zaandam<br />
Tel: 075 - 670 88 88<br />
Fax: 075 - 631 50 00<br />
zwolle<br />
Sassenstraat 39-1<br />
8011 PB Zwolle<br />
Tel: 038 - 423 22 66<br />
Fax: 038 - 423 22 77<br />
DW Corporate is het relatiemagazine <strong>van</strong> <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
en wordt middels controlled circulation verspreid.<br />
DW Corporate verschijnt viermaal per jaar in <strong>een</strong> oplage<br />
<strong>van</strong> 23.000 exemplaren.<br />
redactie<br />
Renate <strong>van</strong> Keulen<br />
Herman Kleintjes<br />
Jacco Kroon<br />
fotograf ie<br />
Merlijn Doomernik<br />
Mark Hoorn<br />
Allard de Witte<br />
lithograf ie<br />
Image Zero Degree<br />
Amsterdam<br />
druk<br />
Salland de Lange,<br />
Deventer<br />
© 2008 Monte Media<br />
direct wonen corporate | 19
Bij <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong><br />
vindt u direct<br />
de juiste huurder<br />
Wilt u uw woning, appartement of villa geheel naar úw verhuurwensen verhuren? Bij <strong>Direct</strong> <strong>Wonen</strong> kunt u kiezen uit<br />
<strong>een</strong> bestand <strong>van</strong> meer dan 40.000 actieve woningzoekenden die bij 23 vestigingen, door het gehele land verspreid,<br />
staan ingeschreven. Door deze grote dekking vindt er in 95% <strong>van</strong> de gevallen binnen 3 dagen al <strong>een</strong> bezichtiging<br />
plaats. Wilt u ook direct zeer aantrekkelijk uw woning verhuren en dit door gebruik te maken <strong>van</strong> <strong>een</strong> bedrijf<br />
dat al 17 jaar actief is in de woningbemiddeling? Ga dan direct naar www.directwonen.nl of bel 0900 - 0666.