Fugro INFO editie maart

FUGRO INFO
Jaargang 24 nr 1 maart 2013
8
Ook in het donker veilig vliegen
sein Op GROen
vOOR Hanzelijn
12
Een kerk als hangbrug
VOGELVLUCHT PERSPECTIEF
HAAK OM LEEUWARDEN: AQUADUCT N31
16
Laatste ijstijd helpt ’n handje

2
Baanlichaam bestand tegen belasting door 200 treinen per dag
alle seinen op groen voor de Hanzelijn
Begin december 2012 opende Koningin Beatrix de nieuwe Hanzelijn tussen Lelystad en Zwolle, waaraan
sinds 2005 is gewerkt. Fugro ondersteunde ingenieursbureau Advin en aannemer Dura Vermeer tijdens de
ontwerp- en bouwfase van hun deel van dit project met verschillende geotechnische en geohydrologische
werkzaamheden en adviezen.
Nu de Hanzelijn geheel volgens schema is
opgeleverd, kijken Hans Valk, manager van het team
Hoofdinfrastructuur van ingenieursbureau Advin, en
projectleider Mark-Peter Rooduijn van Fugro terug op
een geslaagde samenwerking gedurende de periode
van 2007 tot 2011.
De Hanzelijn tussen Zwolle en Lelystad is bedoeld
voor het verbeteren van de spoorverbinding tussen
de Randstad en het noorden en noordoosten van ons
land. Daarnaast moet de lijn zorgen voor de regionale
ontsluiting van het gebied rondom Almere, Lelystad,
Dronten, Kampen en Zwolle. Verder kan de Hanzelijn
Hans Valk (Advin): ‘Vertrouwen is essentieel.’
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
de bestaande Gooi- en Veluwelijnen ontlasten en als
aansluiting dienen op een toekomstige verbinding
naar Berlijn. Het totale bouwbudget bedroeg ruim 1,1
miljard euro. ProRail trad als hoofdopdrachtgever mede
op namens andere partijen die bij de aanleg waren
betrokken, zoals Rijkswaterstaat, drie provincies, drie
waterschappen, vier gemeenten en 260 grondeigenaren.
Oud & Nieuw
Voor de bouw was het tracé verdeeld in twee delen:
het ‘Oude Land’ (Kampen – Zwolle) en het ‘Nieuwe
Land’ (Lelystad – Kampen). Het totale traject omvat
een baanlichaam van 50 km lengte en 88 kunstwerken,
zoals de Hanzeboog (de opvallende rode spoorbrug
tussen Hattem en Zwolle), de Drontermeertunnel en
twee nieuwe stations in Dronten en Kampen. De lijn
heeft een ontwerpsnelheid van 200 km per uur en moet
op termijn dagelijks zo’n 30.000 reizigers vervoeren.
Het Tracébesluit gaat uit van zo’n 200 passagiers- en
goederentreinen per dag.
Rooduijn: ‘Fugro heeft aanvankelijk voor ProRail
voor de gehele Hanzelijn het grootste deel van het
grondonderzoek uitgevoerd en de geotechnische
lengteprofielen vervaardigd.’ ProRail gebruikte
deze gegevens in eerste instantie voor het
aanbestedingstraject, als basis voor de aannemers om
hun aanbiedingen op te baseren. Dura Vermeer kreeg
het contract voor het ‘Oude Land’. ‘De kennis die Fugro
eerder opdeed van dit gebied, was mede aanleiding
om ons in te zetten voor geotechnisch advies bij het
ontwerp en de engineering van de onderbouw en de
kunstwerken’, aldus Rooduijn.
Veelzijdige klus
De Divisie Infra van Dura Vermeer besteedde het
ontwerp en de engineering uit aan Advin, advies- en

‘Geschikt voor snelheden
tot 200 km per uur’
ingenieursbureau voor infra, bouw en industrie. Het
design & construct-contract omvatte de aanleg van
circa 15 km baanlichaam tussen Kampen en Zwolle,
de bouw van vijftien kunstwerken en de aansluiting op
de Veluwelijn. Daarnaast kreeg Dura Vermeer opdracht
voor het gedeeltelijk aanpassen van de N50 tot een
vierbaanssnelweg, de ombouw van het wegennet bij
Kampen en de bouw van de viaducten over een bypass
voor de IJssel.
Voor het gehele project Oude Land is 2 miljoen m3 zand aangevoerd over de IJssel en uitgereden op de
langgerekte bouwlocatie. ‘Dat geeft meteen het belang
aan van het vinden van de juiste geotechnisch adviseur’,
aldus Hans Valk (Advin). ‘Want als je over een traject
van 15 km een halve meter te veel of juist te weinig zand
laat opbrengen, dan heb je het over heel veel kubieke
meters en dus euro’s. Bij die omvang kun je je geen
miscalculaties veroorloven, zeker als je te maken hebt
met beperkte zettingstijden en strenge ontwerpeisen.’
Vertrouwen
‘Het was dus inderdaad handig dat Fugro de
bodemopbouw in het betrokken gebied al kende’,
vervolgt Valk. ‘Maar dat was niet de enige reden om
voor hen te kiezen als geotechnisch adviseur. We
hebben dit werk gewoon in de markt gezet, maar bij de
keuze voor een partner bij dit type klussen speelt méér
dan alleen de prijs en of je toevallig het terrein al een
beetje kent. Je wilt de risico’s beheersen, dus het gaat
vooral om betrouwbaarheid en vertrouwen. En dan niet
alleen dat een adviseur voldoende kennis en equipment
in huis heeft om betrouwbare onderzoeken uit te voeren
en analyses te maken: dat spreekt immers voor zich,
anders zou je niet eens op onze shortlist komen.’
Voldoende capaciteit
Valk vervolgt: ‘Essentieel voor mij is dat je op elkaar
kunt vertrouwen, ook op langere termijn of als het wat
spannender wordt. Ik moet er bijvoorbeeld op kunnen
rekenen dat als de planning erom vraagt, er snel en
efficiënt kan worden gehandeld. Dus dat een partner,
als we een kort venster hebben voor werkzaamheden,
snel voldoende capaciteit kan inzetten om een klus te
klaren. En het is ook belangrijk dat een adviseur lange
adem heeft, dus een heel project met je kan doorlopen,
zonder veel wisselingen van de wacht. Want elke
overdracht leidt tot kennisverlies en een vergrote kans
op faalkosten. Wij kennen Fugro al langer dan vandaag
en hebben vele goede ervaringen opgedaan bij eerdere
gezamenlijke projecten. Al met al was het dus geen
moeilijke keuze, waarvan de juistheid in de praktijk van
dit project inmiddels ruimschoots is bewezen.’
‘Fijn heterogene’ grondopbouw
Fugro heeft bij de aanleg van het baanlichaam en de
kunstwerken geotechnische en geohydrologische
ondersteuning geleverd aan Advin en aan Dura Vermeer
Divisie Infra. Rooduijn: ‘Bij de kunstwerken ging het
vooral om grondmechanisch advies voor de funderingen,
zoals draagkracht- en vervormingsanalyses onder
invloed van verticale en horizontale belastingen vanuit
de constructie en vanuit het baanlichaam.’
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
3

4
Valk vult aan: ‘De restzettingseisen zorgden bij het
ontwerp voor grote geotechnische uitdagingen bij het
ontwerp van het baanlichaam. Ook tijdens de bouw zelf
kwamen we regelmatig grondmechanische knelpunten
tegen, waarvoor we een adequate oplossing moesten
formuleren. Het ging dan meestal om vraagstukken
bij kunstwerken, die vaak te maken hebben met de
beperkt beschikbare zettingstijd.’
Rooduijn: ‘De bodemopbouw in dit gebied is over het
algemeen zoals dat heet ‘fijn heterogeen’, maar kan
lokaal behoorlijk grillig verlopen. Vooral aan de oostzijde
van het traject heeft de IJssel in de loop der tijden diepe
en sterk meanderende stroomgeulen uitgeslepen.
Doordat deze vervolgens zijn opgevuld met klei of veen,
komt het voor dat de ene kant van een pijler voor een
viaduct op staal zou kunnen worden gefundeerd, terwijl
je onder de andere kant eerst 3 m veen moet verwijderen
voor je überhaupt over funderen kunt gaan nadenken.’
Trogliggers van 9.000 ton
Een markant kunstwerk in het traject ‘Oude Land’ is de
120 m lange diagonale kruising met de huidige N50 c.q.
de toekomstige A50. Het kunstwerk bestaat uit twee
zware, in het werk gestorte trogliggers met een lengte
van circa 110 m. De bekisting steunde op een stalen
steigersysteem en stelcon-platen.
Valk: ‘Fugro heeft voor deze tijdelijke ondersteuning
een grondverbetering geadviseerd, die vervolgens
op kwaliteit en zettingsgedrag is gecontroleerd. Uit
een proefbelasting bleek dat de berekende zettingen
goed overeenkwamen met de testresultaten.’ Rooduijn
vult aan: ‘Zo’n bekisting moet echt bijna 100% stabiel
staan. Een kleine zakking tijdens het uitharden van het
beton kan al funest zijn. Hier hebben we veel aandacht
besteed aan de grondopbouw. Veen eruit halen, zand
toevoegen, verdichten, na elke laag dichtheidsmetingen
uitvoeren, net zo lang tot je zeker weet: ‘Dit is voldoende’.
Want die liggers wegen samen wel zo’n 9.000 ton...’
Strenge eisen restzettingen
De baanlichamen moeten ook na oplevering voldoen
aan strenge belastings- en zettingseisen. Rooduijn:
‘Bij een spoorlijn gaat het om zware statische en
dynamische belastingen, die het grondlichaam ook
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
gedurende vele jaren probleemloos moet kunnen
verdragen. De langsvlakheidseis voor de baan is 1:600
over minimaal 36 m. De statische indrukking moet
tussen 1 en 2 mm liggen, en de dynamische indrukking
mag maximaal 2,5 mm zijn. Op basis van meetdata uit
seismische sonderingen en trillingsmetingen konden wij
concluderen dat aan de eisen kon worden voldaan.’
Ook bij de restzettingen gaat het om millimeters:
het toegestane maximum ligt voor de verschillende
onderdelen tussen 100 en 150 mm per 30 jaar. Rooduijn:
‘Wij hebben uitgebreide zettings- en stabiliteitsanalyses
uitgevoerd en die later met behulp van monitoring met
zakbaken gevalideerd en geoptimaliseerd. Op basis
van de monitoring hebben we nadere voorspellingen
opgesteld voor de restzettingen en de stabiliteit van het
baanlichaam.’
Valk: ‘Strenge eisen aan restzettingen na oplevering
in combinatie met een grillige bodemopbouw maken
dat je extra alert bent. Maar dat maakt dit juist ook tot
zo’n mooi en uitdagend project. Je werkt er samen
gedurende een langere periode intensief aan en dan is
het goed om te zien dat dat vruchten afwerpt, dat je
samen succesvol bent. Op naar de volgende klus, zou
ik zeggen, al zal dat niet snel meer een project van deze
omvang zijn. Wat dat betreft was Hanzelijn Oude Land
toch wel bijzonder.’
Mark-Peter Rooduijn (Fugro): ‘Uitgebreide zettings- en stabiliteitsanalyses.’

Fugro ontwikkelt ipad-oplossing voor gemeente Utrecht
Met één
swipe van
lantaarnpaal
naar
stopbord
Meteen in het veld alle informatie over verkeersmiddelen
op je iPad beheren: dat kunnen buitendienstmedewerkers
van de gemeente Utrecht voortaan.
Fugro heeft met M2Mobi in opdracht van de gemeente
een beheer-app ontwikkeld op het Apple iOS-platform.
Dat werkt makkelijker, sneller en dus goedkoper.
Fugro levert de informatie om via deze app in het veld
alle verkeers- en straatnaamborden te kunnen beheren,
aanpassen of toevoegen. De applicatie geeft deze
informatie dynamisch en op een overzichtelijke manier
weer. De informatie kan daarna worden aangepast
via de iPad. Hierdoor kunnen de veldwerkers deze
administratieve handelingen snel op locatie afhandelen
en doorgaan naar de volgende klus.
Next level
Voor de gemeente Utrecht heeft deze app grote
voordelen: het gehele proces verloopt nu digitaal
én sneller dan voorheen. Dit verlicht de werkdruk en
bespaart veel tijd, die eerder moest worden besteed
aan administratieve procedures. Volgens Frank Mulder
(Stedelijk Beheer, gemeente Utrecht) is het beheer
van de openbare ruimte bij de gemeente volop in
ontwikkeling: ‘En daarbij is dit voor ons echt een stap
naar een volgend niveau.’
De iPad-applicatie bestaat uit verschillende
objectbibliotheken van verkeersborden die zijn
gekoppeld aan Google Earth en Maps. Elk object
is uit te breiden met administratieve gegevens en
verkeersmaatregelen of -besluiten. Op basis van
specifieke kenmerken, zoals reflectie, vervuiling en
toestand, is het mogelijk om gegevens per gebied te
raadplegen en te rapporteren. De gegevens worden
opgeslagen in een Oracle Spatial-database.
Doordat de app wordt gehost op een server bij Fugro,
is geen inzet van een eigen ICT-afdeling nodig. Dit
levert een flinke kostenbesparing op. Bovendien is bij
het beheer van verkeersmiddelengegevens geen eigen
hard- en software voor een database noodzakelijk.
Fugro neemt in zo’n geval alle zorgen uit handen. De
applicatie is zo opgezet dat ook andere gemeenten er
binnenkort gebruik van kunnen maken.
Meer informatie:
Hans Toonen, 070 317 0700, h.toonen@fugro.nl
FUGRO INFO nr 1 maart 2013 5

6
Opinie
ing. Mark pehlig, nieuwe algemeen directeur Fugro Geoservices
‘We zoeken de business actief op,
ook internationaal’
Met ingang van 1 december 2012 is ing. Mark Pehlig algemeen directeur van Fugro GeoServices B.V.
Hij neemt het stokje over van Maarten Smits, die directeur werd bij Deltares. Inmiddels opereert Fugro
GeoServices – na de fusie tussen Fugro-Inpark en Fugro Ingenieursbureau – nu zo’n anderhalf jaar in zijn
huidige vorm: dé specialist op het gebied van Geo-onderzoek, Geo-informatie en Geo-advies.
Mark Pehlig komt uit de eigen organisatie en was de
afgelopen jaren onder andere directeur Geotechniek
bij Fugro Ingenieursbureau. Samen met Ron Rozema
vormt hij nu het directieteam van Fugro GeoServices.
Hij wil best even terugkijken op de afgelopen jaren, maar
is toch vooral met de toekomst bezig: ‘Je ziet dat onze
diensten de afgelopen jaren echt samen zijn gekomen
en dat we ze nu integraal kunnen aanbieden. Daarmee
hebben we een helder profiel voor onze opdrachtgevers en
de markt. Dat is belangrijk, want je moet je onderscheiden
in de huidige marktomstandigheden in Nederland. Wij
positioneren ons als specialist op gebied van geotechniek
en geo-informatie. De kern is: betrouwbare technologie,
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
data en kennis inzetten om oplossingen te bieden voor
diverse opdrachtgevers. Naast techniek speelt ook de
persoonlijke factor een belangrijke rol: het vermogen om
de vraag van de klant goed te kunnen begrijpen en te
beantwoorden vind ik erg belangrijk.’
Je noemt zelf al de marktomstandigheden:
welke ontwikkelingen zie je daar?
Pehlig: ‘We richten ons met onze werkportefeuille
op verschillende markten: Infra, Bouw, Industrie,
Water en Energie. Tendens is dat opdrachtgevers
steeds meer langdurige contracten aangaan, vaak via
aanbestedingen op prijs. Je ziet dat sommige sectoren

‘Fugro heeft Nederlandse bedrijven
in het buitenland veel te bieden’
in Nederland nu achterblijven, andere gaan juist beter;
daar gaan we flexibel mee om. We proberen al vroeg
bij een initiatief betrokken te raken of met partners in de
markt samen te werken en kansen op te zoeken.’
Dus jullie zoeken de business echt op?
Pehlig: ‘Je ziet dat Nederlandse bedrijven, ingenieursbureaus
en bouwers naast de traditionele thuismarkten
vaker de buitenlandse markt opzoeken. Fugro heeft
verschillende vestigingen in Europa en we maken steeds
meer gebruik van elkaars netwerk. We beschikken hier
over specifieke knowhow die in andere landen ook
wordt gewaardeerd en die we goed kunnen toepassen.
En andersom: de specifieke technieken en ervaring
van onze bedrijven in het buitenland kunnen hier weer
worden gebruikt bij onze projecten. Hierdoor kunnen
Nederlandse bedrijven ook duidelijk profiteren van ons
uitgebreide internationale netwerk.’
Wat maakt Fugro GeoServices zo bijzonder?
‘We beschikken over ongeveer 400 betrokken geospecialisten
en meer dan 50 jaar ervaring als bedrijf. Voor
alles wat met de bodem, het grondgebruik, grondwater
en het begeleiden van bouwprocessen te maken heeft,
kun je bij ons terecht. We hebben verstand van georisico’s
in de fase van ontwerp en de uitvoering van een
bouwproject, maar ook bij beheer en onderhoud zijn
we steeds meer betrokken. We kunnen vaak zinvolle
informatie toevoegen op basis van data, advies of het
monitoren van de toestand van een object. Ons doel
is daarbij altijd te denken in oplossingen waar een
opdrachtgever voordeel van heeft. Het vertrouwen dat
onze klanten hebben, vind ik belangrijk; ze weten onze
mensen te vinden en zien dat ze altijd op ons kunnen
rekenen. Wanneer het morgen hoogwater is, dan staan
wij zó op locatie met meetsensoren en specialisten.
Mede door flexibiliteit van eigen medewerkers en
materieel kunnen we snel schakelen.’
Kennisontwikkeling
‘Om goed op de omgeving te kunnen inspelen,
vind ik het belangrijk om aandacht te besteden aan
opleiding, innovatie en kennisontwikkeling. Wij zijn
actief in verschillende kennisnetwerken en innovatieve
‘Wanneer het hoogwater is,
staan wij zó op locatie…’
projecten. Soms nemen we deel aan een programma
met partners in de sector, soms ontwikkelen we zelf
nieuwe technieken, al dan niet in samenwerking met
een opdrachtgever. In de geotechniek nemen we deel
aan Geo-Impuls, waarbij de sector zich met Rijkswaterstaat
buigt over het reduceren van faalkosten in
de bouw. Een mooi voorbeeld vind ik de proefterpen
in de Bloemendalerpolder bij Weesp. Hier doen wij
gedurende 5 jaar onderzoek naar verzakkingen en
horizontale vervormingen bij zandophogingen, om
betere voorspellingen te doen over restzettingen na het
bouwrijp maken van terreinen. Dat helpt om kost baar
onderhoud aan rioleringen en wegen te verminderen.
De proefterpen leveren informatie op die we delen met
bouwers, ontwerpers, opdrachtgevers en onderzoekers.’
‘Op gebied van geo-informatie kijken we in het
IJkdijk-programma momenteel naar verbeteringen
om verschillende datatypen in een informatiesysteem
samen te brengen en realtime te presenteren.
Door deze gegevens te koppelen aan data over
de ondergrond en kenmerken van waterkeringen,
bijvoorbeeld bij inspecties van zwakke plekken, kun je
betere risicovoorspellingen doen. Dit biedt beheerders
van waterkeringen en andere belanghebbenden op elk
moment inzicht. Ik zie het als een uitdaging om deze
informatiesystemen ook voor andere toepassingen
te benutten, zoals bij ondergrondse bouw in een
kwetsbare binnenstad.’
Klant centraal
‘Door betrokkenheid van onze ingenieurs bij dit
soort kennis- en productontwikkeling kunnen we in
projecten vaak een optimale oplossing aanbieden.
Ik zie dat opdrachtgevers dat waarderen en bij
opdrachtverstrekking niet alleen kijken naar de laagste
prijs, maar juist ook naar de meeste toegevoegde
waarde. Daarbij is schaalgrootte steeds belangrijker:
de projecten worden omvangrijker en complexer. Maar
onze grote kracht is toch onze uitgebreide kennis van en
ervaring met alles wat zich afspeelt in de ondergrond.
Die op de juiste manier ter beschikking stellen aan onze
klanten, perfect aansluitend op hun werkproces; dat is
waar we ons de komende jaren op focussen.’
FUGRO INFO nr 1 maart 2013 7

Obstakels in kaart gebracht voor uitbreiding vliegveld
Ook in het donker veilig vliegen
op luchthaven Teuge
Niet iedereen weet het, maar Luchthaven Teuge (tussen Apeldoorn en Deventer) is een heus internationaal
vliegveld. Vanaf 1935 was hier een grasbaan, die in 1979 is verhard om meer en grotere vliegtuigen te
kunnen verwerken. In verband met nieuwe groeiplannen moesten onlangs alle obstakels in de omgeving
in kaart worden gebracht. Fugro – zelf ook klant van deze luchthaven – voerde de metingen uit.
Luchthaven Teuge wordt gebruikt voor verschillende
doeleinden, zoals rondvluchten, lesvliegen, privé- en
zakelijke vluchten, parachutespringen en zweefvliegen.
Ook Fugro maakt voor haar fotogrammetrieprojecten
regelmatig gebruik van dit vliegveld.
Gemoderniseerd
Om de luchthaven aantrekkelijker te maken voor het
vliegverkeer zijn er de afgelopen jaren verschillende
verbeteringen doorgevoerd. Zo krijgt de start- en
landingsbaan verlichting en is deze verlengd van 720
m naar 1.199 m. Ook wordt een zogeheten instrument-
‘Landingsbaan
verlengd en verlicht’
8 FUGRO INFO nr 1 maart 2013
naderingsprocedure op basis van GPS ontwikkeld,
zodat piloten Teuge ‘blind’ – dat wil zeggen puur op de
instrumenten – kunnen vinden. Dit moet ervoor zorgen
dat het vliegveld tijdens slechte weersomstandigheden
en in het donker vaker kan worden gebruikt.
Levensbelang
Deze procedure moet voldoen aan de regelgeving van
de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie ICAO.
Onderdeel hiervan vormt een obstakelmeting. Daarbij
worden alle mogelijke obstakels voor luchtverkeer in
de omgeving van de luchthaven – zoals gebouwen,

masten en bomen – geïnventariseerd. Dit is van groot
belang voor de veiligheid van vliegers en passagiers.
Obstakelvlakken
Fugro kreeg in het najaar van 2012 van N.V. Luchthaven
Teuge de opdracht om deze obstakelmeting uit te
voeren. Vooraf gedefinieerde 3D-vlakken rondom
de start- en landingsbaan – de zogeheten obstakelvlakken
– vormen de basis voor de meting. Hierbij is
per vlak gedefinieerd welke punten van belang zijn,
bijvoorbeeld alle punten die boven het vlak uitsteken of
de twee hoogste objecten. Deze definities zijn uitgewerkt
in een CAD- en GIS-bestand. Een driedimensionale
weergave geeft goed aan hoe de obstakelvlakken
schuin oplopen vanaf de start- en landingsbaan,
analoog aan de vliegbewegingen.
Satellietbeelden
De punten die mogelijk een obstakel vormen, zijn deels
bepaald op basis van kaarten en satellietbeelden, maar
voornamelijk via observatie in het veld. Van de mogelijke
obstakels is vervolgens landmeetkundig het hoogste
punt ingemeten in x-, y- en z-richting ten opzichte van
de Rijksdriehoekscoördinaten en het NAP. Ook is van
Inmeting van de torens van de Bergkerk in Deventer.
ieder punt een digitale foto gemaakt. In totaal zijn er
ongeveer 200 punten ingemeten. Op basis van de x- en
y-metingen zijn voor ieder punt locatiekaarten gemaakt.
Daarna zijn voor alle obstakels semi-automatisch
eenvoudige rapporten gegenereerd.
3D-model
In het veld is niet direct te zien of een boom, gebouw of
mast uitsteekt boven de 3D-obstakelvlakken. Daarom
is dit achteraf met de computer exact bepaald. Hiertoe
zijn de 3D-obstakelvlakken gemodelleerd in ArcGIS. Na
toevoeging van de gemeten punten in dit model kan de
afstand tussen de punten en de onderliggende vlakken
worden berekend. Daarmee is bepaald welke van de
gemeten punten daadwerkelijk op de obstakellijst
moeten komen te staan.
De lijst met obstakels wordt nu gebruikt om de
naderingsprocedures verder uit te werken. Eind 2013
kunnen de procedures in werking treden en zal de
luchthaven vanuit de lucht nog beter bereikbaar zijn.
Meer informatie:
Peter Menting, 070 317 0747, p.menting@fugro.nl
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
9

10
Bevroren grondwater drukt vloer jaap edenhal omhoog
permafrost in de polder
Een goede ijsvloer is spiegelglad en vlak. Geen wonder dat de directie van de Amsterdamse Jaap Eden
IJsbaan niet blij was, toen bleek dat de ijsvloer van de overdekte baan tijdens het schaatsseizoen plaatselijk
flink omhoogkwam. Onderzoek door BAM en een grondonderzoek en hydrologische analyse door Fugro
brachten de vermoedelijke oorzaken aan het licht: de combinatie van een hoge grondwaterstand, een
niet-geïsoleerde vloer en een krachtige vriesinstallatie.
Het sportcomplex Jaap Eden IJsbaan in Amsterdam
bestaat uit een overdekte binnenbaan, een onoverdekte
400 meter-buitenbaan met oefenbaan en diverse
gebouwen met onder andere horecagelegenheden,
een schaatswinkel en een fitnessruimte.
In het winterseizoen zijn de ijsbanen vrijwel continu in
bedrijf, en wordt er elke dag geschaatst van acht uur
’s ochtends tot half twaalf ’s avonds. De vriesinstallatie
maakt dan overuren. Jaap Eden IJsbaan was bij
de opening in december 1961 uniek: de eerste
400-meterbaan ter wereld met verdampende ammoniak
in de buizen, een zogeheten ‘direct’ systeem van koelen.
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
‘Onze ijsvloer komt omhoog’
Sinds 2008 is Fugro betrokken bij een langlopend
en complex project bij de overdekte ijshal. In eerste
instantie ging het alleen om het inmeten van de hoogte
van de vloer. Herhalingsmetingen gaven op sommige
plekken relatief grote verschillen aan tussen de
ijshoogten vóór en ná het vriesseizoen. Dit kan schade
aan de vloer en aan de daarin aanwezige buizen van
de koelinstallatie tot gevolg hebben. Om de oorzaak
van de omhoogkomende vloer te kunnen vaststellen,
hebben veldwerkers op verschillende plaatsen
peilbuizen geplaatst en grondwaterstanden gemonitord.
Daarnaast is een locatie-inspectie uitgevoerd.

Bevroren grondwater
In een hydrologische analyse van de problematiek
constateerde Fugro dat de grondwaterstand onder
de ijshal zeer hoog is. De betonbalken van de vloer
liggen plaatselijk op de grond en er is slechts een lage
kruipruimte. De betonvloer en de betonbalken waarop
het ijs ligt, zijn niet geïsoleerd. Daardoor bevriest de
bodem onder de vloer, als de vriesinstallatie van de
ijsbaan tijdens het schaatsseizoen in werking is. De mix
van bevroren grond en grondwater drukt vervolgens de
betonnen palen, balken en vloer plaatselijk omhoog.
De hoge grondwaterstanden worden vooral veroorzaakt
door kwel vanuit diepere zandlagen. De Jaap Edenhal
ligt in de diepe Watergraafsmeerpolder, waar veel kwel
voorkomt.
Drainage
Op basis van deze analyse zijn verschillende
maatregelen voorgesteld. Na het afwegen van de vooren
nadelen is gekozen voor het aanleggen van drainage
rondom en onder de ijshal. Hierbij zal mogelijk de ruimte
onder de betonvloer worden afgegraven en wordt
de onderzijde van de betonvloer en de betonbalken
Hoge grondwaterstand, kwel en ijsvorming leiden tot opvriezen van de funderingsbalken.
geïsoleerd. Bij de keuze van de maatregelen
is rekening gehouden met de funderingswijze
van de ijshal, omdat de draagkracht van de
funderingspalen – ook tijdens de ontgraving –
niet mag afnemen.
Peildaling
Fugro verzorgde de technische voorbereiding en
de uitvoeringsbegeleiding van de werkzaamheden.
De drainage rondom de hal (fase 1) is inmiddels
gereed en de metingen laten een aanzienlijke daling
van de grondwaterstanden zien. Als voorbereiding
op de ontgraving zijn onder de vloer in de ijshal
temperatuursensoren aangebracht. Met behulp hiervan
monitort Fugro realtime de indringing van de vorst en
het dooiproces in de bodem. Er wordt nu onderzocht
of de grondwaterstanddaling voldoende is om het
probleem te verhelpen. In een later stadium wordt
besloten of de drainage onder de hal (fase 2) nog zal
worden aangelegd.
Meer informatie:
Wouter Kooijman, 020 651 0800, w.kooijman@fugro.nl
Frans Seignette, 020 651 0800, f.seignette@fugro.nl
FUGRO INFO nr 1 maart 2013 11

Maastrichtse lambertuskerk overbrugt – ondergronds – historische vestinggracht
een kerk als hangbrug
Servatius Wonen & Vastgoed uit Maas-
tricht wil de bouwvallige Lambertus-
kerk verbouwen tot kantoorlocatie.
Fugro maakte deel uit van het bouwteam
voor deze ingrijpende restauratie en kreeg
enkele bijzondere geotechnische problemen
voor de kiezen. Over de uitdagingen van opgevulde
grachten, slecht beton, ontbrekende
wapening en karstverschijnselen.
De Sint-Lambertuskerk in Maastricht is 100 jaar geleden
gebouwd op de plek van een droge vestinggracht.
De entree van de kerk is gebouwd op de oorspronkelijke
vestingwal, terwijl de achterzijde op een ander deel
van de historische vestingwerken rust. De kerk overspant
zo als het ware een opgevulde greppel. Onder de
kerk bevindt zich tot diepten van 7 m aanvulmateriaal
dat ooit is gestort in de voormalige gracht. Vanwege de
zeer slechte staat van de constructie is de kerk in 1985
gesloten. In 2005 heeft Servatius Wonen & Vastgoed uit
Maastricht een plan ontwikkeld voor de restauratie en
de versterking van de monumentale kerk, en voor de
inpandige nieuwbouw van een kantoorunit met kelder.
Fugro maakte deel uit van het bouwteam.
Fundering met hindernissen
De grond onder de kerk kent een gevarieerde bodemopbouw.
Zo is onder de voormalige gracht en de vestingwerken
tot ongeveer 16 m diepte een leemlaag
aanwezig. Vervolgens komt er tot 18 à 20 m onder het
maaiveld een laag zand en grind, die qua diepte, dikte
en vastheid sterk varieert. Daar weer onder bevindt zich
een laag kalksteen met deels gevulde of ingestorte holle
ruimten (karsten) van 0,1 tot 1 m hoog, op diepten van
20 tot 30 m. De grond waterspiegel staat tot bovenin de
kalksteen, maar dit peil varieert met de seizoenen.
De fundering van de kerk bestaat voor een deel uit
ondiepe stroken en poeren. Bij de oude vestinggracht
zijn in de ondergrond verticale dragende kolommen
gevonden tot 8 m onder het maaiveld. In de funderingen
en ringbalken bleek slecht beton te zijn verwerkt, en
zelfs ontbrak hier enige wapening. De combinatie van
12 FUGRO INFO nr 1 maart 2013
bezweken ringbalken en forse verschil zettingen tussen
de funderingsdelen heeft over de jaren gezorgd voor
flinke schade aan het gebouw.
Integrale ontwerpfilosofie
De fundering moest dus ingrijpend worden hersteld,
verbeterd en uitgebreid. Naast het materiaalkundig
herstel van de funderingselementen en ringbalken,
moest een deel van de belastingen op de funderingen
worden opgevangen door een nieuwe paalfundering.
Dat verlaagt de plaatselijk hoge grondspanningen
en kan nieuwe (verschil)zettingen, als gevolg van de
herverdeling van belastingen in de gerestaureerde
constructie, beperken. Het bouwteam stond voor de
uitdaging om de constructie binnen het beschikbare
budget te renoveren, de risico’s binnen acceptabele
grenzen te houden én een extra kelder aan te leggen
om de toekomstige functionaliteit van het gebouw te
vergroten. Na uitgebreide analyse is gekozen voor een
funderingsversterking, waarbij de huidige fundering
wordt ontlast en het gewicht van de bestaande
constructie via palen wordt overgebracht naar de dieper
gelegen zand- en grindlagen. Deze laatste zouden dan
ook verbeterd moeten worden.
Aanpak karstproblemen
Een extra uitdaging vormden de holten in de kalksteen
en de variabele dikte en pakking van de zand/-

grindafzetting. De grotere holten werden zoveel
mogelijk opgevuld. Door daarnaast de grindlaag te
versterken, kan boogwerking worden verkregen. Dit
ondervangt de bezwijkrisico’s voor de paalfundering
door niet-gevulde kleine holten. Besloten is om met
injectielansen tot 30 m diepte grout de holten en de
grindlaag in te pompen. Door de samenstelling van
het grout aan te passen en waar nodig het raster te
verdichten, bleek een succesvolle verbetering mogelijk.
Fundering op vergrote voet
Voor de paalfundering is gekozen voor very high
pressure (VHP) groutinjectiepalen. Hierbij creëert
een boorbuis een groutkolom met een vergrote voet,
waarin vervolgens de wapening wordt aangebracht.
Met deze trillingsvrije techniek is het mogelijk
gebleken palen te maken waarbij de voet wordt
aangezet op het vaste bodempakket. Uit een elders
uitgevoerde proefbelasting zijn VHP-paalfactoren
overgenomen. Bij de kerk is een geschiktheidsproef
uitgevoerd om het last-zakkingsgedrag onder lokale
omstandigheden in kaart te brengen. In totaal is
vervolgens via 71 injectiepunten 600.000 liter grout in
de diepere ondergrond geïnjecteerd, waarna er 247
palen zijn aangebracht.
Belastingoverdracht
De VHP-palen staan aan weerszijden van
de funderingen. Hier tegenaan zijn over de
paalkoppen betonbalken gestort. Voorspankabels
klemmen de nieuwe balken tegen de oude. Om
ongewenste vervormingen te voorkomen moest
de elasticiteitsmodus van het nieuwe beton op het
moment van spannen overeenkomen met die van het
bestaande beton.
Inmiddels zijn het funderingsherstel en de restauratie
van het casco van de kerk afgerond. Een monumentaal
kerkgebouw overbrugt nu veilig een ondergrondse
historische vestinggracht.
Meer informatie:
Ben Telkamp, 049 551 3566, b.telkamp@fugro.nl
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
13

14
Samen met Deltares en Arcadis is Fugro betrokken bij het project Groene Schild: een langdurig onderzoek
naar de invloed van begroeiing op een golfaanval op een dijk. Doel is kennisontwikkeling op het gebied
van organische golfdemping en natuurlijke versterking van een dijk door het stimuleren van sedimentatie.
Fugro werkt mee aan dit project vanwege zijn kennis en ervaring op het gebied van data-acquisitie.
Het project Groene Schild – een initiatief van Deltares –
komt voort uit de onderzoeksprogramma’s Flood Control
2015 (waterveiligheid), IJkdijk (realtime monitoring) en
Building with Nature. In dit laatste kennisprogramma
wil men nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde
kennis, expertise, hulpmiddelen en ontwerpconcepten
ontwikkelen voor de duurzame inrichting van kust-,
delta- en riviergebieden. Deze kennis moet worden
ingezet om de kansen die het natuurlijke systeem
biedt, optimaal te benutten: men noemt dit ook wel
ecodynamische gebiedsontwikkeling.
Uit een discussie over de combinatie van deze drie
programma’s is het project Groene Schild ontstaan.
Fugro brengt haar kennis over data-acquisitie in en
verkent de verschillende opties voor data-inwinning
bij dit kennisontwikkelingsproject, mede omdat
de verwachting is dat in de toekomst een grote
databehoefte zal ontstaan op dit gebied.
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
Onderzoek naar voordelen van organische golfdemping
een wilgenbos vóór de dijk
halveert de golfhoogte
Effect van begroeiing op de golfhoogte
Traditionele dijkversterking kost 3 tot 5 miljoen euro
per kilometer, afhankelijk van de benodigde mate van
versterking. Op zoek naar goedkopere en duurzame
oplossingen voert Deltares al geruime tijd onderzoek
uit aan golfmodellen waarin de begroeiing van dijken
is meegenomen. Als in de praktijk wordt aangetoond
hoe bomen in staat zijn een golfaanval op een dijk af te
zwakken, hoeft een dijk wellicht minder hoog te worden
of kan een dijkversterking mogelijk worden uitgesteld.
In beide gevallen levert dit forse kostenbesparingen op.
Langs de Nieuwe Merwede in de buurt van Dordrecht
zijn bij de vooroever van de dijk al stroken wilgenbos
aanwezig, die een natuurlijke proeftuin vormen.
Golfgoot-testen door Deltares tonen aan dat een
wilgenbos ongeveer een halve meter kan afhalen van
een golfhoogte van een meter.

‘Nog veel kennisontwikkeling nodig’
Organische ontwikkeling
Voordat het effect van begroeiing op de golfhoogte
wordt meegenomen bij dijktoetsingen, zijn nog vele
experimenten nodig. Zo moet de precieze invloed van
begroeiing ook over langere tijd nauwkeurig worden
gemeten.
Beplanting ontwikkelt zich organisch, waardoor de
invloed van bomen op de golfwerking varieert in de
tijd. Daarbij is het belangrijk de kwaliteit van bomen te
kennen. Gezonde bomen bieden waarschijnlijk meer
weerstand tegen golven dan ongezonde.
Meer sedimentatie
Verder moeten bodemgegevens bekend zijn. De
verwachting is dat bij hoogwater door de begroeiing
meer slib zal neerslaan en de vooroevers bovendien
beter op hun plaats blijven. Dit heeft een gunstig effect
op de grondwaterstroming en de intredeweerstand
aan de vooroever van de dijk, wat de kans op piping
verkleint. Het patroon van aanplant is mede bepalend
voor de mate van sedimentatie of juist uitschuring.
Daarnaast zijn de golfhoogte en de waterstand
tijdens hoogwater belangrijke meetgegevens. Al deze
data zullen regelmatig en langdurig moeten worden
verzameld om het effect van een toekomstig ‘Groen
Schild’ nauwkeurig te kunnen voorspellen.
In de startblokken
Fugro heeft inmiddels een draaiboek voorbereid om bij
interessante weersomstandigheden (harde wind, hoogwater,
enzovoort) snel een compacte meetcampagne
met een mix van meettechnieken te kunnen inzetten.
Studenten van Hogeschool Zeeland en TU Delft, die
ook betrokken zijn bij het project, bepalen de biomassa
van de bomen nu nog door elke stam met behulp van
een meetlint, schuifmaat en hand-gps in te meten. Dit
zou op termijn kunnen worden geautomatiseerd met
behulp van geavanceerde meettechnieken van Fugro,
zoals de applicaties BOAT-MAP en DRIVE-MAP. Enkele
voordelen hiervan zijn dat de gebieden niet meer
betreden hoeven te worden en dat een objectieve
eenduidige meting wordt gedaan.
Unmanned Aerial Vehicle
Als eerste is voorzien in het inmeten van een testlocatie
met behulp van een Unmanned Aerial Vehicle (UAV),
uitgerust met foto- en infraroodcamera’s. De bedoeling
is om het gebied in te meten met behulp van de
luchtfoto’s en de kwaliteit van het wilgenbos te bepalen
met behulp van de infraroodcamera.
Het draaiboek voorziet verder in geofysische en
geotechnische metingen om de veranderende
intredeweerstand door sedimentatie beter te volgen. Dit
is van belang om de geotechnische sterkte van de dijk
te bepalen.
Op dit moment lopen de verschillende vergunningaanvragen
voor de vluchten met de UAV; naar
verwachting kunnen voor de zomer van 2013 de eerste
gegevens worden ingewonnen.
Meer informatie:
Martin van der Meer, 030 602 8175,
m.vdmeer@fugro.nl
Rob van der Salm, 070 311 1446,
geomonitoring@fugro.nl
Een UAV kan de kwaliteit van vegetatie snel in kaart brengen.
FUGRO INFO nr 1 maart 2013 15

SPECTIEF VAN AF HET NOORDEN
HAAK OM LEEUWARDEN: AQUADUCT N31
Optimaal gebruik van aanwezige kleilagen voorkomt lekkage en drukt kosten
GELVLUCHT PERSPECTIEF
16
laatste ijstijd helpt ’n handje
bij ontwerp aquaduct
Artist Impression Aquaduct N31
Als onderdeel van de nieuwe rondweg om Leeuwarden wordt een aquaduct aangelegd onder het
Van Harinxmakanaal. Eis hierbij was zo slim mogelijk gebruik te maken van aanwezige bodemmaterialen,
zoals door gletsjers achtergelaten keileem en potklei. Vanwege het zoute grondwater stelde de
opdrachtgever ook strenge eisen aan de lekkage na ingebruikstelling. Met enkele proeven en flink wat
rekenwerk kwam een gefundeerd advies tot stand.
De ‘Haak om Leeuwarden’ is een nieuwe rijksweg aan de
(zuid)westkant van de Friese hoofdstad. De weg vormt
de verbinding tussen de A31 aan de westzijde van de
stad en de N31 aan de zuidzijde. De Haak is één van de
projecten van ‘Vrij-Baan’, waarmee Rijkswaterstaat, de
provincie Fryslân en de gemeente werken aan een betere
ontsluiting van de zuidwestelijke kant van Leeuwarden.
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
Andere doelstellingen zijn: minder sluipverkeer op
de regionale wegen en ruimte voor economische
ontwikkeling en groei van Leeuwarden en omstreken.
Tijdsdruk
Als onderdeel van de nieuwe rondweg om Leeuwarden
komt er in de A31 een aquaduct onder het Van Harinxma-

kanaal. MNO Vervat heeft dit werk in de zomer van
2012 aangenomen als een design & construct-project.
Voor het ontwerp van de betonconstructie is Vlagsma
Ingenieursbureau uit Heerenveen ingeschakeld.
Fugro is om een economisch ontwerp gevraagd, dat
optimaal gebruikmaakt van de aanwezige bodemlagen,
waaronder pakketten potklei en keileem die hier in de
laatste ijstijd zijn afgezet. Complicatie daarbij was dat
het werk al eind 2014 moet worden opgeleverd: haast
was dus geboden.
Zout grondwater
Vanwege het zoute grondwater heeft de opdrachtgever
strenge lekkage-eisen gesteld voor de gebruikssituatie.
Om het waterremmend vermogen van de ondergrond
te bepalen, heeft Fugro aanvullend grond- en
laboratoriumonderzoek en enkele pompproeven
uitgevoerd. Op basis van deze onderzoeken kon
worden berekend dat het project uitvoerbaar is
met toepassing van waterkerende wanden, met als
bodemafsluiting potklei (op NAP - 30 m), keileem (op
NAP - 17 m) en klei (tot NAP - 10 m). De keileem bleek
aan de zuidzijde onvoldoende aanwezig. Daarom is aan
die zijde de potklei-polder vergroot. Aan de zuidzijde
komt ook de voorbouwlocatie waarin de zinktunnel zal
worden gebouwd.
Waterkerende wanden
Voor de waterkerende wanden kunnen cementbentonietwanden,
Mixed-in-Place-wanden, Cutter-
Soilmix-wanden en/of Geolock-wanden worden
toegepast. Dit laatste type wand is gebaseerd op een
folie die tot beperkte diepte in de grond kan worden
gedrukt of in een CB-, MIP- of CSM-wand kan worden
geplaatst. Fugro heeft de vervormingen van de wanden
en de noodzaak van het toepassen van folie berekend.
De taludhellingen en ontwatering zijn van grote invloed op
de vervormingen, zo bleek op basis van Plaxis-analyses.
Fundering op staal
Op basis van de bestaande kennis van (en ervaring
in) dit gebied is besloten om voor het aquaduct een
fundering op staal te onderzoeken. Een damwandproef
gaf aan hoe de wanden het beste tot de vereiste diepte
van NAP - 32 m kunnen worden ge plaatst. Omdat in
de bodem ook overgeconsolideerd zand voorkomt,
bestaat hier het risico van forse ontspanning van de
ondergrond. De mate van ontspanning is tijdens de
damwandproef eenduidig vastgesteld. Op basis hiervan
bleek dat een combinatie van damwand en fundering
op staal kan worden toegepast.
Monitoring
Fugro heeft het ontwerp van de polders, grondkeringen,
funderingen en ontwatering voor zijn rekening genomen
en het benodigde onderzoek uitgevoerd. De effectieve
samenwerking met de aannemer en constructeur
maakte een snel advies en het minimaliseren van het
materiaalgebruik in het ontwerp mogelijk. Op basis van
een risicoanalyse en een monitoringsplan worden de
kritische onderdelen van de uitvoering beheerst. Daarbij
gaat het vooral om zaken zoals mogelijke lekkage,
stabiliteit en vervormingen.
HAAK OM LEEUWARDEN: AQUADUCT N31
Meer informatie:
Onno Dijkstra, 050 575 1496, o.dijkstra@fugro.nl
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
17

18
‘Hydrologisch maatwerk aan de Maas’
Drainage op maat door hydraulische toetsing en grondonderzoek
Droge voeten in Grave door ondiepe drain
Er wordt volop gesleuteld aan de waterafvoer van de Maas in Noord-Limburg: verbreding, verdieping en
waterpeilverhoging bijvoorbeeld. Goed voor de afvoercapaciteit, maar een hoger peil in de rivier heeft
ook effecten op de grondwaterstand in de omgeving. Zo dreigde een buitenwijk van het stadje Grave wel
erg drassig te worden. De gemeente vroeg Fugro een door Rijkswaterstaat voorgestelde oplossing door
te rekenen op basis van de lokale omstandigheden. Maatwerk aan de Maas, dus.
Voor het overkoepelende project Maas werken verdiept
Rijkswaterstaat een traject van 11 km van de Maas
op de grens van Limburg en Noord-Brabant. Tussen
de stuwen Sambeek en Grave worden enkele meters
van de rivierbodem afgegraven om de rivier meer
afvoercapaciteit te geven.
Deze zomerbedverdieping veroorzaakt een verlaging
van de Maaswaterstanden, maar ook van de
grondwaterstand in de omgeving. Dit leidt onder
andere tot verdroging van enkele natuurgebieden. Als
verzachtende maatregel wordt daarom het waterpeil in
FUGRO INFO nr 1 maart 2013
de Maas tussen Sambeek en Grave met in totaal 30 cm
verhoogd, ‘opgezet’ in vaktermen. Maar ook een hoger
rivierpeil heeft weer gevolgen voor de grondwaterstand.
Voorstel: interceptiedrain
Om een beeld te krijgen van de effecten van de peilopzet
heeft Rijkswaterstaat een regionale modelstudie laten
uitvoeren, waaruit enkele algemene oplossingen zijn
voortgekomen. Zo is voor de wijk Estersveld, gelegen
in een polder vlak achter de Maasdijk in Grave, een
theoretische stijging van de grondwaterstand berekend
die wateroverlast als gevolg zou kunnen hebben. Als

compenserende maatregel is een ‘interceptiedrain’
voorgesteld. Deze 900 m lange geperforeerde
kunststoffen leiding zou moeten worden aangebracht
in het eerste watervoerende pakket.
Lokale toetsing
Rijkswaterstaat stelt de aanliggende gemeenten
een budget beschikbaar voor deze verzachtende
maatregelen, waarbij de gemeente niet verplicht is
om het voorstel uit de modelstudie te volgen. Daarom
heeft de gemeente Grave aan Fugro gevraagd deze
maatregel technisch en financieel te toetsen aan de
hand van de lokale omstandigheden.
Stevige pomp nodig
Bij de hydraulische toetsing bleek dat het voorgestelde
ontwerp van de interceptiedrain de gewenste
verlaging van de grondwaterstand niet overal bereikt.
Grondonderzoek toonde aan dat in dit gebied op
sommige plaatsen een afsluitende deklaag in de
ondergrond ontbreekt, terwijl de aanwezigheid van
deze laag een uitgangspunt was in het ontwerp van
de voorgestelde drain. Dit betekent dat in de praktijk
een flinke pomp nodig is om de gewenste hoeveelheid
water te kunnen onttrekken en te kunnen lozen op een
boezem. De voorkeur van de gemeente ging steeds uit
naar lozen onder vrij verval, onder andere vanwege de
kosten en omdat dan geen vergunning nodig is.
De kosten voor de aanleg van de drain inclusief afvoer
met een pomp werden geraamd op ruim het viervoudige
van het beschikbare budget voor de verzachtende
maatregel. Daarbij komen nog de jaarlijkse kosten voor
beheer en onderhoud en bedrijfsvoering van de drain
en de pomp.
Alternatief: ondiep drainagesysteem
Fugro heeft ook de kosten berekend van een alternatief:
een ondiep drainagesysteem, dat onder vrij verval
loost op de boezem. Uiteindelijk heeft de gemeente
Grave gekozen voor dit ondiepe systeem. Hiervoor is
een aanwezige drain tussen de Maasdijk en de wijk
Estersveld vervangen en uitgebreid. Fugro heeft een
ontwerp voor het systeem gemaakt en de uitwerking
daarvan door het civieltechnisch adviesbureau in de
bestekvoorbereiding getoetst.
Het drainagesysteem voert af naar het noordwesten
van de wijk. Hier wordt het systeem gekoppeld aan het
hemelwaterriool. Gezien de grote afstanden
waarover het drainagewater moet worden
afgevoerd, is voor het functioneren van het
systeem gebruikgemaakt van vijverpartijen
aan de zuidzijde van de wijk.
In het geval van calamiteiten, zoals een hoogwatergolf
op de Maas, is het mogelijk het vijverpeil te verlagen
door middel van een bestaande noodafvoer naar de
riolering. Eén put in het drainagestelsel is groot genoeg
uitgevoerd om als dat nodig blijkt, een noodpomp in te
kunnen installeren.
Tevreden
De waterstand tussen Sambeek en Grave is inmiddels
30 cm ‘opgezet’. Het ondiepe drainagestelsel
functioneert nu een jaar en er zijn bij de gemeente geen
klachten bekend over grondwateroverlast. De gemeente
zal het functioneren van het drainagesysteem voor
langere tijd blijven monitoren.
Meer informatie:
Mark de Kwaadsteniet, 018 462 0700,
m.dkwaadsteniet@fugro.nl
Aanleg ondiep drainagesysteem.
FUGRO INFO nr 1 maart 2013 19

GeODin Field Module: mobiele applicatie voor veldwerk
‘Boorgegevens nog sneller op je scherm – ook onderweg’
GeODin is de softwaresuite die Fugro heeft
ontwikkeld voor het beheren, presenteren en
analyseren van geo-gerelateerde data. Het kan
daarbij gaan om geotechnische, geologische,
geofysische of geochemische gegevens.
Gebruikerswensen zijn steeds leidend bij het ontwikkelen
van nieuwe mogelijkheden in GeODin. Zo is onlangs
aan het pakket een mobiele applicatie toegevoegd, die
boorgegevens in het veld automatisch in de GeODindatabase
kan laden. Met deze Field Module krijgen
opdrachtgevers boorgegevens nu nog sneller beschikbaar.
Samen met resultaten van sondeeronderzoek en
labonderzoek heeft de gebruiker de mogelijkheid om
resultaten in elke vorm te presenteren of te verwerken in
GIS-applicaties. Met een GeODin-portal en specifieke
toepassingen die voor geotechniek en geomonitoring
zijn ontwikkeld, sluit door Fugro ingewonnen data nog
beter aan op het werkproces van opdrachtgevers.
Meer informatie:
Alex Vermeulen, 070 311 1286, a.vermeulen@fugro.nl De GeODin Field Module op een Psion PDA.
Kalender 2013
Fugro GeoServices is de komende periode vertegenwoordigd op de volgende evenementen, congressen en/of beurzen:
Kennisdag Inspectie Waterkeringen
21 maart 2013
Burgers’ Zoo, Arnhem
www.stowa.nl
Nederlandse Restauratiebeurs
18 t/m 20 april 2013
Brabanthallen, Den Bosch
www.restauratiebeurs.nl
GeoWeek ‘Prof op locatie’
22 t/m 26 april 2013
www.geoweek.nl
Correspondentie-adres:
Fugro GeoServices
Postbus 63,
2260 AB Leidschendam
T 070 311 1333
E info@fugro.nl
vind al onze technologieën, kennis en werkgebieden op www.fugro.nl
Redactie:
mw. R. Lancel, ing. M. Pehlig,
Ph. Reedijk.
Interviews, eindredactie,
vormgeving en productie:
©Maas Communicatie, Rotterdam.
Overheid & ICT
23 t/m 25 april 2013
Jaarbeurs Utrecht
www.overheid-en-ict.nl
Civiele Bedrijvendagen
30 mei 2013
TU Delft
www.civielebedrijvendagen.nl
Aan- of afmelding voor toezending van de papieren of digitale versie van Fugro Info: redactie@fugro.nl
Deze Fugro Info wordt in een
oplage van 11.000 stuks
verspreid onder relaties en
medewerkers van de Fugro-
Groep Nederland. Overname van
(delen van) artikelen is toegestaan
indien de bron wordt vermeld.
Foto’s:
Fugro
Dirk Hol
Gemeente Grave
Jaap Eden IJsbaan
Daan Eijmaal
Maas Communicatie
MNO Vervat
Volker Infra Design
Werf & Nass