Samenvatting River Seismic Project. - Staatsolie

GELIMITEERDE MILIEU EN SOCIALE EFFECTEN ANALYSE VAN
HET RIVIER SEISMISCHE PROJECT IN SURINAME
NEDERLANDSE SAMENVATTING
samengesteld voor
Staatsolie Maatschappij Suriname N.V.
door
Noordam Environmental Consultancy
1
8 mei 2012

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Inleiding en achtergrond
In april 2010 kreeg Noordam Environmental Consultancy (NEC) de opdracht van Staatsolie
Maatschappij Suriname N.V. (Staatsolie), om een Gelimiteerde Milieu en Sociale Effecten
Analyse (in het vervolg zal de Engelse afkorting PESIA worden gebruikt) uit te voeren in
verband met voorgenomen 2D-seismisch onderzoek. Het onderzoeksgebied van dit zogeheten
Rivier seismisch project beslaat een strook langs de kust van de districten Nickerie tot en met
Commewijne, en verder een deel van de rivieren Corantijn, Coppename, Saramacca,
Suriname en Commewijne (Figuur 1). Het deel langs de kust is gelegen binnen een aantal
bijzonder beheersgebieden (MUMA), en daarnaast loopt een van de seismische lijnen nabij
het Coppename-monding Natuur Reservaat (CMNR).
Figuur 1: De geplande seismische lijnen
In het verleden zijn er al seismische onderzoekingen uitgevoerd in Suriname, zowel voor de
kust als op land. Er is echter geen verbinding tussen de gegevens op land met die van de zee.
Het huidige project beoogt om deze koppeling te maken, waarbij er seismische data worden
verzameld om het mogelijk te maken om de aard van de geologische structuren ter plaatse
vast te stellen, om het verloop van gesteentelagen in beeld te kunnen brengen, en om
zodoende olieprospecties te kunnen opsporen.
Deze PESIA is opgesteld om te voldoen aan de richtlijnen van het Nationaal Instituut voor
Milieu en Ontwikkeling in Suriname (NIMOS). Het doel ervan is om potentiële
milieueffecten te identificeren die samenhangen met de uitvoering van het project. Daarnaast
presenteert de PESIA maatregelen welke de milieueffecten zullen voorkomen dan wel
verminderen of, in geval van positieve effecten, maatregelen welke deze positieve effecten
verder versterken. Met de uitvoering en het goedkeuren van het PESIA-rapport wordt er zorg
voor gedragen dat Staatsolie zal voldoen aan haar milieuverplichtingen. Daarnaast garandeert
de aanwezigheid van andere relevante richtlijnen en regelgeving in het rapport ervoor dat het
project zal worden uitgevoerd op een milieuvriendelijke manier waarmee voldaan wordt aan
normen welke zowel nationaal als internationaal aanvaard zijn. Relevante nationale en
internationale wetgeving betreffende het project is samengevat in hoofdstuk 2 van de PESIA.
1

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Het onderzoek aangaande het milieu en de sociale aspecten is uitgevoerd door NEC met
medewerking van een lokaal team van deskundigen.
Beschrijving van het project
Een volledige beschrijving van het voorgestelde project wordt gepresenteerd in hoofdstuk 3
van de PESIA.
Naar verwachting zal er aan het einde van het tweede kwartaal van 2012 een aanvang worden
gemaakt met het geplande seismisch onderzoek; het project zal worden voltooid in het derde
kwartaal van 2012. Verwerking van gegevens zal duren tot het vierde kwartaal van 2012,
maar tijdens deze fase is er geen veldonderzoek meer nodig.
Deel I 1 van het seismisch onderzoek omvat het schieten van 62 seismische lijnen met een
totale lengte van 1252 km.
Bij het seismisch onderzoek op zee en in de rivieren wordt een 'airgun' combinatie met een
totaal volume van 20-40 in 3 gebruikt. Door onder het wateroppervlak samengeperste lucht als
het ware te laten ontploffen, wekt men schokgolven op. De door de gesteentelagen in de
ondergrond teruggekaatste trillingen worden aan het wateroppervlak met uiterst gevoelige
hydrofoons geregistreerd. Deze hydrofoons zijn bevestigd binnenin een lange plastic slang
(de 'streamer') met een diameter van 5 cm, welke achter een schip wordt voortgesleept op een
diepte tussen 50 en 75 cm onder het wateroppervlak. De lengte van deze 'streamer' zal 400 tot
750 meter zijn, afhankelijk van de beschikbare werkruimte. De resultaten van de metingen
worden aan boord vastgelegd, waarna de gegevens met computers tot een seismogram
worden verwerkt. Door de verkregen informatie te interpreteren vormen geologen zich een
beeld van de diepte, dikte en vorm van de gesteentelagen en van hun verloop.
Het seismisch onderzoek wordt vooraf gegaan door een verkenningsmissie, waarbij de
veldomstandigheden in het gebied worden vastgesteld middels het verzamelen van informatie
over de waterdiepte, de golven, stromingen en getijden, en de aanwezigheid en locatie van
mogelijke obstakels. Ook zal worden nagegaan welke andere actoren er zich in het
onderzoeksgebied kunnen bevinden. Op grond van de verkregen informatie zullen de
definitieve lijntrajecten worden vast gesteld, ook rekening houdende met de in de PESIA
voorgestelde mitigatie-maatregelen.
Het seismisch onderzoek omvat vier fasen welke hieronder worden beschreven:
Fase 1: Dit is de fase van voorbereiding en mobilisatie van het 2D-seismisch programma. De
vaartuigen worden naar Suriname gebracht, waar ze worden klaargemaakt voor het werk.
Hiervoor zullen er havenfaciliteiten worden gehuurd in of nabij Paramaribo. Voor de
uitvoering van het seismisch onderzoek in verder afgelegen projectgebieden zullen er
daarnaast ook kleinere aanmeerplaatsen worden gehuurd in de buurt van Boskamp, in
1 Deel II omvat een mogelijke uitbreiding van het project naar oost Suriname. Hiervoor zal een aparte PESIA
worden uitgevoerd.
2

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Coronie en in Nieuw Nickerie. De installatie in Paramaribo en de verplaatsingen naar de
andere aanmeerplaatsen zal in totaal 16 dagen in beslag nemen.
De vloot omvat twee typen seismische vaartuigen en enkele kleinere boten. Voor het werken
in water dieper dan 2 meter zal de "Sea Dragon" worden gebruikt, een vaartuig van 14 bij 4.5
meter met een diepgang van 1.40 m (Figuur 2).
Figuur 2: De "Sea Dragon"
Voor het werken in ondieper water wordt de "ABB Resolution" gebruikt, welk vaartuig kan
werken in een waterdiepte van minimaal 1 meter. Het bestaat uit vier losse secties, welke aan
elkaar worden gemonteerd zodat ze een platbodem van ~10 bij 25 meter vormen; de diepgang
is 30 cm. Het geheel wordt aangedreven door middel van twee boten met elk twee
buitenboordmotoren, één boot aan iedere zijde (Figuur 3). Beide seismische vaartuigen zijn
uitgerust met een compressor en een generator.
Figuur 3: De "ABB Resolution"
3

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Fase 2: Deze fase begint met het testen van de 'airgun' combinatie ('airgun array') en de
ontvangstapparatuur. Dit zal geschieden op de Surinamerivier bij Paramaribo. Vervolgens
wordt het 2D seismisch onderzoek uitgevoerd. De uitvoering zal in totaal ongeveer 4
maanden duren vanaf het moment van aankomst in Paramaribo. Het seismisch onderzoek zal
alleen overdag worden uitgevoerd. Het seismisch vaartuig zal varen met een snelheid van ~
5.5 km per uur en per dag zal er, afhankelijk van de omstandigheden, 18-30 km seismische
lijn worden opgenomen. Er zal overwegend worden gewerkt met een 'air gun' opstelling van
2 guns van 10 in 3 (totaal 20 in 3 ), maar zonodig zal gebruik worden gemaakt van een
combinatie van 2 'air guns' van 20 in 3 (totaal 40 in 3 ). De 'air guns' worden bevestigd op een
diepte van ten hoogste 75 cm onder het wateroppervlak en de werkdruk zal 2000 psi 2
bedragen. Direct voorafgaand aan het seismisch opnames zullen de waterdieptes van de
seismische lijn worden gemeten door een van de kleine vaartuigen. Daarnaast zal er ook nog
een kleinere boot in de buurt zijn voor algemene assistentie en voor noodgevallen.
Beide seismische vaartuigen zijn voorzien van een toilet. Het toilet op de Sea Dragon is
voorzien van een 'Electra-Scan' systeem dat er voor zorgt dat alle afval wordt verfijnd en
verbrand, waarna er alleen as overblijft. Dit toilet hoeft niet geleegd te worden tijdens het
onderzoek. Het toilet op de ABB Resolution moet dagelijks worden geleegd aan het einde
van de dag. Er wordt geen sanitair afval in het water gedumpt.
Vast afval wordt verzameld in een plastic zak, en aan het einde van de dag in een
afvalcontainer op of nabij de aanmeerplaats achtergelaten voor ophaal door de
vuilnisophaaldienst.
Fase 3: Deze fase omvat de demobilisatie van vaartuigen en apparatuur vanuit Paramaribo.
Deze fase zal 1 tot 3 dagen in beslag nemen.
Fase 4: Tijdens deze fase worden de verzamelde gegevens geëvalueerd. Dat is een
kantoorstudie, welke niet binnen de werkingssfeer van deze PESIA valt.
Het seismisch onderzoek zal worden uitgevoerd door Walker Marine Geophysical Co, een
Amerikaans bedrijf dat gespecialiseerd is in werken in ondiep water. Het bedrijf zal 12
deskundigen inzetten voor de uitvoering van het werk. Deze werknemers zullen worden
ondergebracht in een hotel of appartement in Paramaribo, Nieuwe Nickerie en mogelijk ook
in Boskamp.
Daarnaast zal het bedrijf gebruik maken van de diensten van:
locale chauffeurs
de Maritieme Autoriteit (MAS)
beveiliging door politie of de marine, waar nodig
Ook zal er op de vaartuigen ruimte geboden worden aan een Staatsolie vertegenwoordiger en
aan waarnemers.
2 psi= pounds per square inch; 2000 psi komt overeen met 136 atm. druk
4

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Beschrijving van het milieu
De omvang en aard van de studies om het milieu te beschrijven zijn vastgelegd in het
programma van eisen dat is goedgekeurd door NIMOS. Het studiegebied voor de
baselinestudie omvat de riviergedeelten waar seismische lijnen zullen worden opgenomen en
hun oevers. Daarnaast het zeegebied met seismische lijnen, tot 1 km ten noorden van de
meest noordelijke lijn en het gebied tussen de seismische lijn en de oever (Figuur 5-1). Naast
de beschrijving van de fysische en biologische aspecten van de wateren van de betreffende
rivieren en het zeegebied, omvat de studie ook het land dat direct hieraan grenst. Dit deel van
de studie is uitgevoerd op basis van een breed scala aan gegevens uit bestaande rapporten en
andere bronnen. De sociale studie zich heeft gericht op alle watergebruikers, met name de
scheepvaart, vissers, veermensen en touroperators, en deze is mede uitgevoerd door middel
van een enquête van vissers en interviews met relevante overheidsinstanties, particuliere
ondernemingen, individuele stakeholders en NGO's.
De gedetailleerde baselinebeschrijving wordt gepresenteerd in hoofdstuk 5 van de PESIA.
In april 2011 en in februari 2012 zijn er bijeenkomsten geweest met vertegenwoordigers van
potentieel belanghebbende of belangstellende partijen.
Het fysische milieu
Het klimaat wordt gekenmerkt door vier seizoenen met variabele hoeveelheden neerslag. In
het kader van dit project, wordt alleen de windsnelheid en -richting van belang geacht, omdat
bovengronds geluid en luchtverontreiniging kan worden 'overgedragen' door de heersende
wind. De windsnelheid boven zee is groter dan die boven land, maar er zijn slechts weinig
metingen uitgevoerd. Op het station Lichtschip zijn in de periode 1961-67 gedurende het hele
jaar gemiddelde windsnelheden van tussen de 2,5 tot 4,1 m/s waargenomen. Recente
metingen langs de kust wijzen uit dat de windsterkte gedurende een groot deel van de dag
boven deze waarden ligt, met waarden die variëren tussen 3,5 en 8,5 m/s. De dominante
windrichtingen wisselen tussen noordoost en oostnoordoost, met andere woorden
voornamelijk landwaarts gericht, waardoor geluid naar de kust kan worden overgedragen.
Boven land ligt de gemiddelde windsterkte overdag rond de 2 m/s met uitschieters naar 5-8
m/s en heel soms hoger. Gedurende de nacht is het vaak windstil.
In de kustwateren van Suriname worden drie zones onderscheiden op basis van waterdiepte,
gesuspendeerd materiaal, helderheid van het water, en de aanwezigheid van plankton biota.
De grenzen zijn duidelijk zichtbaar vanuit de lucht, maar de werkelijke ligging van de zones
verschilt van plaats tot plaats en ook in de tijd. Variaties in het slibaanbod, golven en
stroming, windrichting en -snelheid en zoetwateraanvoer hebben allemaal invloed op de
grenzen van de drie zones.
Het projectgebied langs de kust valt binnen de binnenzone of bruinwaterzone, welke slib
bevat afkomstig van de Amazonerivier. De lichtinval is minder dan 0,1 m. De zone is gelegen
tussen de 30 m dieptelijn en de kustlijn.
5

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
De kust van Suriname is geclassificeerd als een modderkust vanwege de immense
hoeveelheden kleihoudende modder (peliet) welke voorkomen langs wat 's werelds langste
ononderbroken modderkust is. De bron van de peliet, met inbegrip van fijn zand, ligt in het
Amazonegebied. Er wordt geschat dat er voor de Surinaamse kust jaarlijks ongeveer 150 x10 6
ton materiaal langstrekt in de vorm van gesuspendeerde deeltjes, terwijl daarnaast ook nog
eens 100 x 10 6 ton passeert in de vorm van modderbanken. Het is een dynamische kust met
een afwisseling van aanwas en erosie welke gekoppeld is aan de beweging van een aantal
modderbanken welke continu naar het westen migreren, gedreven door stromingen en golven.
De modderbanken worden onderling gescheiden door dieper water (troggen) zodat de kust
afwisselend wordt blootgesteld aan erosie - tijdens aanwezigheid van troggen - en
bescherming (aanwas)- wanneer er een modderbank aanwezig is. De gemiddelde
modderbank-trog lengte is 45 km en het duurt ongeveer 30 jaar voor een dergelijk systeem
om langs te trekken op een bepaald punt van de kust, zodat modderbanken bewegen met een
gemiddelde snelheid van 1,5 km/jaar.
Op zee is het gemiddelde getijdenverschil 1,8 meter met een verschil van 2,8 meter bij
springtij en van 1,0 meter bij doodtij.
De belangrijkste stroming wordt gevormd door de Guyana Golfstroom (GG), die van oost
naar west langs de kustlijn stroomt. De Guyana Golfstroom is de voortzetting van de
Zuidatlantische Golfstroom, en ze wordt voortgedreven door de passaatwinden. In oost
Suriname varieert de snelheid van de GC van 1,1 m/s gedurende het ruwe seizoen (april-mei),
tot 0,75 m/s tijdens het kalme seizoen (september-oktober). De snelheid neemt naar het
westen af (respectievelijk 0,5 en 0,3 m/s in west Suriname).
De waterkwaliteit langs de kust wordt voor een belangrijk deel bepaald door de afvoer van de
Amazone en het gedrag van de Noord Brazilië Golfstroom (NBC), welke variaties vertonen
over de seizoenen. De afvoer van lokale rivieren speelt een veel minder grote rol. De invloed
van het water van de Amazonerivier is het grootst in de periode januari-juni met als gevolg
dat water met een relatief laag zoutgehalte, een relatief hoge voedselrijkdom en een hoog
slibgehalte langs de kust van Suriname stroomt. In de rest van het jaar is de invloed (veel)
geringer, omdat het Amazonewater dan wordt afgebogen naar de noordelijke Atlantische
Oceaan.
De rivieren van het projectgebied hebben in vergelijking met de Amazonerivier een zeer
geringe afvoer. De jaarlijkse afvoer van de grootste Surinaamse rivier, de Corantijn, bedraagt
gemiddeld 1.740 kubieke meter per seconde, wat slechts 1% is van die van de Amazone.
Alle rivieren stromen naar het noorden, maar de kleinere rivieren, zoals de Nickerie,
Saramacca en Commewijne, zijn door de sterke aanvoer van sediment naar het westen
afgebogen waardoor ze niet uitmonden in zee uit, maar in de estuariummonding van grotere
rivieren. Alle rivieren hebben hun hoogste afvoer in de periode mei tot juli en hun laagste
afvoer in de periode oktober tot december (januari). Het afvoerbeeld van de beneden
Surinamerivier wijkt af van die van de andere rivieren, omdat de afvoer gereguleerd is bij
Afobaka, waar er een stuwdam is gebouwd. De afvoer van deze rivier is bij benadering
gedurende het gehele jaar even groot (300-340 kubieke meter per seconde).
6

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Binnen het projectgebied hebben alle rivieren getijdeninvloed. Twee maal per dag dringt het
vloedwater de rivieren binnen, waarbij de stroomsnelheid in de monding een
maximumwaarde van 1,8 meter/seconde kan bereiken. De hoeveelheid water die gemiddeld
per getijdencyclus de rivier in en uit gaat bedraagt 300 miljoen kubieke meter voor de
Corantijn en 40 miljoen kubieke meter voor de Commewijne, terwijl de overige
projectrivieren daartussen liggen.
De meeste rivieren zijn tamelijk ondiep in de monding met dieptes tussen 3,0 and 6,6 meter.
Stroomopwaarts worden de rivieren echter dieper, waarbij ze dieptes tussen 17 en meer dan
30 meter bereiken. De getijdenwerking heeft brede, trechtervormige mondingen uitgeschuurd
met een breedte van 8 kilometer voor de Corantijn en 3 kilometer voor de Surinamerivier. De
kleinere rivieren, inclusief de Coppename worden stroomopwaarts snel smaller, met voor de
Saramacca een breedte van slecht 140 meter op het meest stroomopwaartse punt van het
project. Voor de andere kleine rivieren is de breedte op dat punt 300 meter (Commewijne) en
ongeveer 900 meter (Coppename en Suriname).
In de estuariummondingen van de rivieren wordt de waterkwaliteit grotendeels bepaald door
de getijden, waarmee zout water en slib de rivieren binnenkomt. De invloed is variabel,
afhankelijk van getijdenkarakteristieken en de rivierafvoer. Op grond hiervan zijn twee
rivierzones onderscheiden binnen het projectgebied:
1. de estuariummonding met overwegend zout tot licht brak, en troebel water
2. de benedenrivieren met meestal zoet water
De grens tussen deze twee riviergedeelten is enigszins arbitrair vast gesteld aan de hand van
de rivieroeverbegroeiing (zie later).
Op grond van beschikbare literatuurgegevens wordt geconcludeerd dat het water van de
Surinamerivier enigszins verontreinigd is door lozing van verontreinigd water van
huishoudens en bedrijven in en rond Paramaribo. De beschikbare cijfers duiden echter op een
relatief geringe verontreiniging, wat wordt toegeschreven aan de sterke doorspoeling van de
rivier als gevolg van de eb- en vloedbeweging.
De overige rivieren van het projectgebied zijn vrijwel schoon omdat de lozingen van
verontreinigd afvalwater, zowel qua volume als qua mate van verontreiniging, in de regel
gering zijn; het aantal bewoners in de vanggebieden is laag en hun potentieel
verontreinigende activiteiten zijn beperkt.
Het projectgebied is gelegen in de Jonge Kustvlakte en in het kustnabije deel van het
Continentaal Plat. De Jonge Kustvlakte bestaat uit uitgebreide, vlakke en laaggelegen
formaties van zware mariene klei welke meestal bedekt is met een laag veen (plaatselijk
bekend als "pegasse"). In het getijdengebied met jonge mangrovebossen wordt geen pegasse
aangetroffen. De kleiplaten hebben een zeer lage ligging (1 ± 0.5 m boven gemiddeld
zeeniveau). Als gevolg van overtollige neerslag en zeer trage afvoer van water staan de
zwampen gedurende de regentijd onder water, en vaak ook gedurende een groot deel van de
droge tijd. Bij hoge zwampwaterstanden stroomt het water vanuit de noordelijke zwampen
naar de zee.
7

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
De kleiplaten worden plaatselijk afgewisseld door ongeveer oost-west lopende ritsen
(voormalige stranden). De ritsen vormen langwerpige, meestal smalle lichamen bestaande uit
zand, maar plaatselijk worden ook mengsels van zand met schelpen (en soms ook pure
schelpen) aangetroffen als ritsmateriaal. In het projectgebied vindt men ten oosten van de
monding van de Surinamerivier plaatselijk een aantal stranden langs de oceaan, bestaande uit
zand en lokaal ook schelpgruis. De stranden zijn belangrijk als legstranden voor
zeeschildpadden.
Het biologische milieu
Binnen het projectgebied zijn een aantal leefgebieden onderscheiden:
1. de bruinwaterzone van het continentaal plat, inclusief modderbanken en stranden
2. de estuariummondingen van de rivieren met sterke getijdenwerking, zout tot brak
water en een hoog slibgehalte
3. de estuariene zwampzone langs de kust met mangrovebossen, pannen en lage zout- en
brakwatervegetatie
4. de benedenrivieren met voornamelijk zoet water.
5. rivieroevers
De eigenschappen van de aquatische leefgebieden zijn hierboven beschreven.
Het studiegebied met terrestrische ecosystemen beslaat een 2 km brede strook langs de kust.
Gevoelige ecosystemen die werden geïdentificeerd langs de kust zijn modderbanken,
mangroves, lagunes (lokale naam: pannen) en zandstranden.
Modderbanken beslaan een strook (200 - 1000 m breed) langs delen van kust waar ze
voorkomen. De modderbanken worden gevormd door zachte, grijze en zoute modder en ze
zijn alleen zichtbaar bij laag tij.
De mangrovebossen langs de kust worden gedomineerd door jonge tot volwassen Parwa
(Avicennia germinans), en ze vormen een zone van 1 - 6 km breed. Langs enkele delen van
de Surinaamse modderkust ontbreken de mangroven en hier wordt een lage begroeiing van
zouttolerante planten aangetroffen. De stranden zijn onbegroeid of hebben een lage, open
kruidenbegroeiing.
Het mangrove-ecosysteem en de aangrenzende modderbanken vormen een belangrijke
'kraamkamer' voor vroege stadia van zeevis en macro-invertebraten (bijv. garnalen) en het
gebied is dus van belang voor een duurzame zeevisserij. Sommigen soorten verblijven
permanent in deze leefgebieden, terwijl andere vissoorten en schaaldieren tijdelijk in de
mangroves verblijven om te voeden, om zich te beschermen tegen vijanden, of om er een deel
van hun levenscyclus door te brengen.
In combinatie met de modderbanken bieden de mangroves voorwaarden om een deel van de
ontwikkelingscyclus van garnalen, postlarven en jonge vis, en de volwassen stadia van
krabben, zeker te stellen.
De begroeiing langs de estuaria bestaat voornamelijk uit Mangro (Rhizophora mangle).
Verder stroomopwaarts treft men een gemengd droogland- of drasbos, met aan de rivierzijde
vaak een lage semi-aquatische begroeiing.
8

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
De visfauna van het continentaal plat voor de Surinaamse kust omvat 16 soorten haaien, 14
soorten roggen en 347 soorten beenvissen. Enkele van deze vissen trekken ook naar
zoetwatergebieden om kuit te schieten (bijvoorbeeld sommige ansjovissoorten) of voor
voedsel (bijvoorbeeld trapoen).
Een volledige lijst van mariene vissoorten is opgenomen in het afzonderlijke
specialistenrapport van Mol (2011). Slechts op een klein deel van de zeevis wordt gevist en er
is maar een relatief klein aantal commerciële mariene soorten.
Het merendeel van de haaien en roggen die naar verwachting aanwezig zijn in de Surinaamse
kustwateren zijn genoteerd op de Rode Lijst van IUCN. Daarnaast staan er bijna 20
beenvissen op deze lijst, waarbij voor de Granmorgoe wordt aangegeven dat deze soort
kritisch bedreigd is. Volgens lokale deskundigen komt deze vissoort in Suriname echter nog
in gezonde populaties voor (Mol; Debidien). Een overzicht van bedreigde vissen,
schildpadden en zoogdieren uit de mariene en estuariene zone van Suriname is opgenomen
als bijlage A-2 van de PESIA.
Naast vis, zijn de estuaria en de bruinwaterzone langs de kust ook rijk aan garnalen en
krabben.
Suriname heeft 377 zoetwatervissoorten met een hoog percentage (ruim 21%) endemische
soorten, maar het overgrote deel van deze endemische soorten worden stroomopwaarts van
de eerste stroomversnellingen aangetroffen. Volgens Mol (persoonlijke mededeling) komt
geen van de vissoorten in de benedenrivieren voor op de Rode Lijst van IUCN.
In bijlage A-3 van de PESIA wordt een overzicht gegeven van alle commercieel belangrijke
vissen, garnalen, krabben en inktvissen van Suriname.
Op basis van bestaande informatie kan worden geconcludeerd dat er in de oceaan voor de
kust van Suriname tenminste 25 soorten walvissen en dolfijnen voorkomen. Maar de Profosu
(Guyana rivierdolfijn, kustdolfijn, Sotalia guianensis) is waarschijnlijk de enige soort die
continu (permanent) aanwezig is in het gebied. Echter is deze soort blijkbaar grotendeels
beperkt tot de riviermondingen, waar de soort zijn voedsel vindt en waar ze jongeren ter
wereld brengt. De Profosu wordt het meest frequent gezien in het estuarium van de
Suriname/Commewijne. Het is ook de soort met de meest beperkte verspreiding van alle
walvisachtigen (Cetacea) van Suriname, waardoor het belang van bescherming groot is.
Andere zoogdieren welke kunnen voorkomen in de wateren van het projectgebied zijn de
Manatee (Zeekoe), de Reuzenotter en de Zwampotter (Watradagu). De Zeekoe komt voor in
de zoetwater laaglandrivieren en soms in de estuaria, maar niet langs de oceaankust. De
Zeekoe kan dus worden aangetroffen in de riviergedeelten van het projectgebied. Op de Rode
Lijst van IUCN is de Manatee geclassificeerd als kwetsbaar.
Het is zeer onwaarschijnlijk dat de otters zullen worden aangetroffen in het projectgebied,
omdat de Reuzenotter zich meestal in de stroomopwaartse delen van de laaglandrivieren
bevind, terwijl de Zwampotter voorkomt in kreken en niet in de rivieren.
De vijf soorten zeeschildpadden, waarvan bekend is dat ze eieren leggen langs de kust van
9

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Suriname, zijn internationaal en lokaal beschermde soorten. Ze worden van februari tot
augustus aangetroffen in de kustwateren van Suriname. De legstranden zijn gelegen in Oost-
Suriname, met als meest westelijke locatie Braamspunt in de monding van de Surinamerivier.
De legactiviteiten zouden door het seismisch onderzoek kunnen worden beïnvloed.
De estuariene zone van Suriname wordt gekenmerkt door een grote rijkdom aan vogels,
zowel voor wat betreft aantal soorten als totale aantallen. Deze zone van Suriname vormt het
leefgebied voor 187 soorten. De droogvallende modderbanken bieden een voedselgebied
voor meer dan één miljoen vogels, waaronder Noord-Amerikaanse kustvogels, en lokale
reigers en rode ibissen. In de jonge Parwa treft men de broedkolonies aan van reigers en de
rode ibis. Verder wordt de jonge Parwa gebruikt als rustplaats tijdens hoogwater en voor de
nachtelijke rust.
Binnen de kuststrook van de monding van de Orinoco tot de monding van de Amazone, biedt
de Surinaamse kust de belangrijkste voedselplaatsen en broedplaatsen voor lokale kustvogels,
en de belangrijkste voedselplaatsen voor Noord-Amerikaanse trekvogels. De Surinaamse
estuariene zone is daarom van internationaal belang voor 118 kustvogels.
In de leefgebieden langs de oceaan en de rivieren treft men ook een aantal terrestrische
zoogdieren. Voor de estuariene zone kunnen genoemd worden: 7 soorten buideldieren, 13
soorten vleermuizen, vier apensoorten, 4 soorten tandelozen (Edentates, zoals miereneters,
luiaards, gordeldieren), 8 soorten roofdieren (inclusief de Jaguar), 4 soorten hoefdieren
(herten) en 12 soorten knaagdieren. Langs de rivieren zal de diversiteit nog iets groter zijn,
met name in de onverstoorde delen. Deze dieren en hun leefgebieden zijn niet in detail
beschreven, omdat het niet verwachtbaar is ze enig effect zullen ondervinden van het project.
De sociaal-economische omgeving
Het grootste deel van het project wordt uitgevoerd langs onbewoonde gebieden. Langs de
oceaankust treft men alleen in de omgeving van Totness enige bewoning, maar deze is op
enige afstand van de kustlijn. Aaneengesloten woon- en/of werkgebieden direct langs de
rivier treft men voornamelijk langs de Surinamerivier, een klein deel van de
Commewijnerivier, en langs de Guyanese oever van de Corantijnrivier. Nederzettingen treft
men langs de Coppenamerivier met het vissersdorp Boskamp en de inheemse plaatsen
Batavia en Kalebaskreek. Voor het overige zijn de rivieroevers grotendeels onbewoond, met
slechts plaatselijk menselijke aanwezigheid, dan wel aanwezigheid op enige afstand van de
rivier. In de bossen op de rivieroevers wordt vaak gejaagd, waarbij de jagers gebruik maken
van boottransport.
De wateren van het projectgebied worden bevist.
In de diepere (vanaf 18.3 meter diep) delen van het zeegebied vindt industriële visserij plaats,
waarbij gevist wordt met trawlnetten en met lijnen.
Maar het projectgebied is vooral het domein van de bevolkingsvisserij. Langs de kust
kunnen de SK (Surinaamse Kustvaart) en SKB (SK Bangamary) vissers met een vergunning
vissen in waterdiepten tussen de 0 - 16.6 m. Typische vismethoden die worden gebruikt door
10

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
deze vissers zijn onder andere: lijnvisserij en drijfnet- en banknetvisserij. Typische
vissersvaartuigen die worden gebruikt zijn: zijtrawlers, open en gesloten type Guyana boten
en korjalen. Er zal mogelijk gedurende het gehele jaar visserijactiviteit zijn, omdat er geen
beperkende maatregelen gelden. Vanwege het vrijwel ontbreken van controle en
rechtshandhaving op zee, zouden er ook vissers zonder vergunning kunnen worden
aangetroffen, evenals vissers met vergunning die vissen buiten de zone van hun vergunning.
In de rivierestuaria en de benedenrivieren wordt gevist met een vergunning voor de
Binnenvaartvisserij (BV). De binnenvaartvissers gebruiken verschillende technieken, zoals
fuiknetten, jagi-jagi, drijfnetten, cirkelnetten. De eerste twee technieken worden toegepast in
de riviermonding, waarbij gebruik wordt gemaakt van vaste visstellingen. Visstellingen zijn
aangetroffen in de monding van de Suriname/Commewijnerivier, de Coppenamerivier en de
Corantijnrivier. Bij rustig water begeven de BV vissers zich ook wel in de ondiepe
kustwateren.
In alle rivieren kan men daarnaast ook sportvissers aantreffen, die vissen met een hengel of
een sleepnet. Deze vissers hebben een sportvisserij vergunning nodig.
Inheemse vissers hebben geen visvergunning nodig, omdat vissen beschouwd wordt als een
manier om in hun traditionele levensonderhoud te voorzien.
Naast de visserij zijn de wateren van het projectgebied belangrijk voor allerlei andere vormen
van scheepvaart.
Zeeschepen maken gebruik van de havens van Paramaribo, Paranam en Nieuw Nickerie,
waarbij de eerstgenoemde haven verreweg het meeste scheepvaartverkeer verwerkt. De
Surinamerivier is dan ook de drukst bevaren rivier in Suriname. De bestemmingen van het
zeevaartverkeer zijn Europa, Guyana en Trinidad/USA. Ten noorden van Suriname loopt de
scheepvaartroute tussen Brazilië en Trinidad.
De binnenvaart omvat allerlei soorten vaartuigen. De beroepsvaart maakt gebruik van
vrachtschepen voor het transport van bauxiet (Moengo-Paranam), grondstoffen voor de
bouwsector (zand, grind, hout) en aardolieproducten. Ook voor deze schepen is de
Surinamerivier de drukst bevaren waterweg, maar binnenvaartvrachtverkeer komt op alle
rivieren voor.
Pleziervaartuigen, inclusief tourboten, kunnen eveneens op alle rivieren worden aangetroffen,
maar opnieuw is de Surinamerivier de drukst bevaren waterweg. Vaste bestemmingen van
toerboten zijn de dolfijngebieden in de monding van de Suriname(- en Commewijne)rivier en
de plantages langs de Commewijnerivier en Jodensavanne aan de midden Surinamerivier.
Op alle rivieren zijn er reguliere veerdiensten en charters naar afgelegen gemeenschappen
voor het transport van personen en vracht. Over het algemeen worden korjalen gebruikt, maar
voor de veerverbinding naar Guyana wordt gebruik gemaakt van een autoveer. Ook de
rivierboten zijn motorschepen. Dagelijks zijn er verder schooltransporten voor het vervoer
van scholieren en leerkrachten.
De onbewoonde delen langs de kust worden alleen zo nu en dan bezocht door ecotoeristen,
jagers en vissers (inclusief stropers). Deze groepen maken in de regel gebruik van
boottransport. Door toeristen bezochte locaties langs de kust zijn de schildpadstranden en
vogelgebieden van Commewijne, en de vogelgebieden van Saramacca (Coppename-monding
Natuurreservaat.
11

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Evaluatie van de effecten op het biofysische en sociale milieu
Potentiële milieueffecten zijn ingedeeld in termen van significantie en beoordeeld als:
verwaarloosbaar effect, klein, matig en hoog. De effecten met matige tot hoge (significante)
beoordeling zijn opgelost door middel van beheersmaatregelen.
12

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Samenvatting van de potentiële impacts
COMPO-
NENT
OMSCHRIJVING PREVENTIE EN MITIGATIE MAATREGELEN
Geluid Geluidsimpact op
broedkolonies langs
de kust [GROTE
IMPACT]
Geluidsimpact op
waterleven [GROTE
IMPACT]
Gebruik geluidsarme machines.
Zorg ervoor dat alle machines in een goed onderhouden staat zijn; in het bijzonder de uitlaatpijpen.
Meet de geluidsniveaus van de machines voorafgaande aan het seismisch onderzoek.
Hou een afstand aan van minstens 1000 meter tussen de seismische lijnen en de begroeide kustlijn.
Als bij meting blijkt dat het geluidsniveau op een afstand van 10 meter hoger is dan 90 dB, dan moet
de minimumafstand tot de kustlijn worden vergroot (bv, indien het 95 dB is dan wordt het 2000 meter)
Algemeen
Ervaren visuele waarnemers moeten 30 minuten voor het opstarten een gebied van 500 meter rond het
onderzoeksschip onderzoeken op de aanwezigheid van dierlijk leven in het water. Het opstarten van de
'airguns' kan pas beginnen als er gedurende 20 minuten geen leven is waargenomen binnen de 500m
zone.
Gebruik een stapsgewijze opstart, waarbij de druk in de airguns in stappen van 500 psi over een
periode van 20 minuten wordt opgevoerd naar 2000 psi.
Gedurende de seismische opnames moeten visuele waarnemingen worden uitgevoerd; de airguns
moeten worden stop gezet wanneer er binnen 100 meter een dier wordt waargenomen dat zich in de
richting van het onderzoeksschip beweegt
Als de tijd welke nodig is om van de ene lijn naar de andere te gaan langer is dan 40 minuten, dan
moeten de airguns worden stop gezet. Voor het opnieuw starten moet de 500 meter zone rond het schip
worden onderzocht en de geleidelijke opstart worden toegepast
De airguns moeten worden stopgezet als de weersgesteldheid een goede visuele waarneming
onmogelijk maakt
Zeeschildpadden
Voer in de periode 1 maart-31 juli, het schildpaddenseizoen, geen seismisch onderzoek uit langs de
Commewijnekust
Kom tijdens de seismische opname niet binnen 500 meter van de zandstranden
13
RESIDU-
AIRE
IMPACT
verwaarloosbaar
klein

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Natuurbeheer
Sociaaleconomisch
Verstoring van of
schade aan het
Coppename-monding
Natuurreservaat
[GROTE IMPACT]
Schade aan vistuig
[MATIGE IMPACT]
Rivierdolfijnen
Start de opname van seismische lijnen in rivieren bij eb vanaf de riviermonding en werk
stroomopwaarts. Bij eb is het waarschijnlijk dat de dolfijnen zich op zee bevinden. Toch moet men er
zich voor de start van het werk van verzekeren dat er zich geen dolfijnen stroomopwaarts van het
onderzoeksschip bevinden.
Doe geen doorlopende opnamen van seismische lijnen die vanuit zee de rivieren ingaan (COR-3, COP-
3 en SUR-5), maar onderbreek deze lijnen bij de riviermonding, zodat voorkomen wordt dat dolfijnen
vanuit de oceaan ongewild steeds verder de rivier in moeten vluchten.
Voer het seismische onderzoek van de oceaangedeelten van bovengenoemde lijnen bij vloed en de
riviergedeelten bij eb, rekening houdende met eerder genoemde maatregelen.
Zeekoeien
Voer het seismisch onderzoek in nauwe riviergedeelten (

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Verlies van inkomen
van vissers and
booteigenaren
[MATIGE IMPACT]
Verlies van inkomen
van touroperators en
de toerisme-industrie
[MATIGE IMPACT]
Aanvaringen [GROTE
IMPACT]
Gebruik een standaard voor de vereiste afstand tussen seismische apparatuur en vistuig, zodat
bijvoorbeeld problemen met vaste visstellingen (jagi-jagi en fuik) vermeden worden.
Verken de seismische lijnen nauwkeurig voorafgaande aan of tijdens het onderzoek.
Maak duidelijk op welke wijze men een klacht zou kunnen indienen.
Ontwikkel een compensatieprogramma voor het geval er toch schade ontstaat
Hou bij de planning rekening met de tijdstippen van activiteiten van vissers. Maak hiervoor contact met
de Visserijdienst en vraag hen naar de locatie van gevoelige gebieden en naar de tijdstippen waarop de
verstoring het minst zal zijn.
Ga na hoe Staatsolie het onderzoek naar de impact van seismisch onderzoek op belangrijke Surinaamse
marien en estuariene waterleven zou kunnen ondersteunen.
Zie ook bovenstaande maatregelen voor schade aan vistuig.
Zie beheersmaatregelen voor waterleven.
Zorg voor een communicatiestructuur waarmee overleg gepleegd kan worden met de toerismeindustrie
en de touroperators
Stem de tijdstippen van het onderzoek zo goed mogelijk af op de tijdstippen van de tours in de
desbetreffende gebieden
Maak duidelijk op welke wijze men een klacht zou kunnen indienen.
Ontwikkel een compensatieprogramma voor het geval er toch verliezen optreden bij touroperators
Zorg voor een communicatiestructuur waarmee overleg gepleegd kan worden met alle vormen van
scheepvaartverkeer
Werk samen met bootsmannen, lokale autoriteiten en andere leidende personen in de gemeenschap, om
de mensen die gebruik maken van watertransport op de hoogte te brengen van de komende activiteiten,
zodat zij hiermee rekening kunnen houden. Doe dit tenminste een week voorafgaande aan het
onderzoek ter plaatse.
Raadpleeg de MAS voor de locatie van scheepswrakken.
Raadpleeg de MAS om te meest gunstige tijdstippen voor het onderzoek vast te stellen, rekening
houdende met het zeegaande scheepsverkeer en andere grote transporten
Plaats posters op steigers en andere landingsplaatsen om diverse watergebruikers te informeren over
het seismische onderzoek en de tijdstippen ervan. Het gaat hier om grote en kleine havens,
aanlegplaatsen van vrachtboten, vislandingen, aanlegsteigers voor veerboten (inclusief schoolboten) en
touroperators en plezierbootjes.
Maak gebruik van de nationale media (radio, TV en kranten) om de watergebruikers te informeren over
het komende seismische onderzoek.
15
verwaarloosbaar
verwaarloosbaar
verwaarloosbaar

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Piraterij [GROTE
IMPACT]
Cumulatieve impact
van het seismisch
onderzoek in Block IV
[GROTE IMAPCT]
Voor de Corantijnrivier dienen ook de desbetreffende autoriteiten in Guyana voorzien te worden van de
nodige informatie.
Werk nauw samen met de waterpolitie en de marine om beschermingsmaatregelen te ontwikkelen,
zodat de veiligheid van de bemanning en het schip zijn gegarandeerd.
Airguns mogen niet worden afgeschoten als de respectievelijke onderzoeksvaartuigen minder dan 30
km van elkaar zijn
Er zal overleg moeten worden gevoerd tussen de twee seismische bedrijven om afspraken te maken,
zodat binnen de 30 kilometer zone de bedrijven nooit tegelijkertijd aan het schieten zijn.
16
verwaarloosbaar
verwaarloosbaar

Staatolie Maatschappij Suriname N.V.
Noordam Environmental Consultancy Nederlandse samenvatting PESIA River Seismic project
Uit de bovenstaande tabellen komt naar voren dat er bij toepassing van de voorgestelde
maatregelen alleen kleine en verwaarloosbare effecten zullen overblijven.
Naast genoemde significante impacts zullen er een groot aantal kleine (minor) impacts zijn.
Het gaat hier om impacts van geringe intensiteit, over een klein gebied en/of voor een korte
duur.
Voor enkele van deze impacts worden in de PESIA preventieve en mitigerende maatregelen
aanbevolen.
Er zijn geen blijvende impacts voorzien voor het projectgebied.
Milieubeheersplan
Op grond van de voorziene impacts zal er een Milieubeheersplan (Environmental
Management Plan of EMP) worden opgesteld waarin alle bovengenoemde preventie- en
beheersmaatregelen zijn opgenomen. Daarnaast bevat het EMP ook maatregelen voor kleine
impacts, waarmee wordt beoogd om te komen tot een verdere verbetering van het
milieubeheer.
Als onderdeel van het EMP wordt er ook een voorstel gepresenteerd voor monitoring. Het
monitoring programma geeft een overzicht van de vereisten voor monitoring naast de al
bestaande Staatsolie monitoring activiteiten en inspecties.
Naast het milieubeheersplan is er een communicatieplan samengesteld waarin voor de
verschillende groepen stakeholders is vastgesteld op welke wijze het voorgenomen seismisch
onderzoek onder hun aandacht zal worden gebracht, welke media zullen worden gebruikt en
op welk moment.
17