De praktijk van - Ecabo

Meer over Levi
op de volgende
pagina…
Dé 10 zaken die
u als leerbedrijf
goed geregeld
moet hebben
p. 20
Hoe leren en
werken we over
25 jaar?
Drie experts over de werkvloer
van 2035 P. 10
Twee werelden
die dezelfde taal
gaan spreken
Verbeter het praktijkleren met subsidies
van Beroepsonderwijs in Bedrijf P. 25
# 3
sep 2009
jaargang 5
Praktijk is een
vaktijdschrift
over Praktijkleren
van de
kennis centra
beroePsonderwijs
bedrijfsleven
Calibris
ECabO
GOC
KEntEq
Vtl
Producten voor
leerbedrijven
op een rij
Waarvoor kunt u bij de vijf kenniscentra
van Praktijk terecht? P. 36
september 2009 PRAKTIJK 1

Inhoud
10
Hoe leren en werken
we over 25 jaar?
08 Pieter Jan Biesheuvel (Raad voor Werk en
Inkomen) wil iedereen bij de les houden op de
arbeidsmarkt
13 Haags cabaretier Sjaak Bral
laat zijn stagiairs los en ziet fantastische dingen gebeuren
20 Tien tips
Dé 10 zaken die uw leerbedrijf goed geregeld moet hebben
22 Bijna is het toch zover
Het competentiegericht onderwijs komt eraan
25 Gebruik die BIB-gelden
Verbeter het praktijkleren via Beroepsonderwijs in
Bedrijf
36 Winkelen bij de kenniscentra
Producten en diensten voor leerbedrijven
05 praktijkberichten
07 De praktijk van…
15 Gastcolumn
16 onDerzoek onDer praktijkopleiDers
24 Wat bezielt jonGeren?
29 DaGboek van een mbo-leerlinG
38 nieuWs van De kenniscentra
40 De achterkant van De praktijkopleiDer
2 PRAKTIJK september 2009
TeCHnIek
14
18 30
InFORMATIeDIenSTveRLenInG
Simulatie is geen
computergame
34
leerlinG SCOTT:
‘Wij zijn
heel eerlijk
en direct
naar elkaar’
TRAnSPORT & LOGISTIek
Leerbedrijf TDS biedt
iedere leerling een kans
32
Intensieve opleiding
tot praktijkopleider
Op de cover
LevI HuTuBeSSy (18), BBL-LeeRLInG
- loopt stage bij grafisch bedrijf BWS
Excelsior BV in Haarlem
- is leerling op het Mediacollege
Amsterdam
Wat doe je voor opleiding?
Ik volg de 2-jarige opleiding Offsetdrukker
tweekleuren. Ik ben over en mag nog een
jaar stage lopen bij Excelsior. Als ik mijn
diploma heb, kan ik hier blijven werken en
nog een jaar doorleren voor Offsetdrukker
vierkleuren.
Waarom heb je hiervoor gekozen?
Het zit in de familie. Mijn vader is al 30
jaar drukker. Ik ben heel vaak mee
geweest naar zijn werk. Hij is ook dtp’er
en fotograaf. Alle drie de zonen hebben
één van zijn richtingen gekozen. Een is
dtp’er, de ander fotograaf en ik dus drukker.
Hoe ben je aan dit leerbedrijf gekomen?
Mijn vader heeft me hierbij geholpen,
maar ook de directeur van de school. Ik
GRAFIMeDIA
WeLzIJn
wilde namelijk stoppen met mijn opleiding.
Ze hebben op me ingepraat om te zorgen
dat ik blijf leren voor een diploma.
Wat vind je belangrijk op de werkvloer?
Een goede begeleiding. En dat krijg ik bij
Excelsior. Mijn begeleider brengt alles
met veel enthousiasme over. Hij vindt ook
dat ik het goed doe en dat ik de lesstof
snel oppak. Ik mag al alleen aan de
machine staan en dat geeft vertrouwen.
Wat staat voor jou voorop in het leven?
Mijn vriendin en ik hebben net een kind
gekregen. Onze zoon staat op de eerste
plaats. We kennen elkaar al heel lang en
het gaat allemaal goed. En ook mijn
familie is heel belangrijk voor mij. Zij
steunen en motiveren mij enorm.
Wat doe je in je vrije tijd?
Dansen en rappen. Ik treed soms op.
Mensen vinden mij via mijn hyvespagina,
waar mijn liedjes op staan.
TEKST els Frankenmolen FOTO remco bohle
Haagse bibliotheek
als the place to be
september 2009 PRAKTIJK 3

PRAkTIJk is het tijdschrift voor
praktijkleren in het beroepsonderwijs.
Het verschijnt vier
keer per jaar in een oplage van
111.000 en richt zich op
leerbedrijven, regionale
opleidingencentra, vmbo-
scholen, overheidsorganisaties
en andere partijen in het
beroepsonderwijs.
uitgever: ECABO, in nauwe
samenwerking met Calibris,
GOC, Kenteq en VTL. De
kenniscentra vormen de
schakel tussen bedrijfsleven
en beroepsonderwijs. Een
goede aansluiting tussen leren
en werken is het doel. Dit doen
zij door de erkenning en
begeleiding van leerbedrijven
en het onderhouden van de
competentiegerichte
kwalificatiestructuur.
Verder bieden ze effectieve
oplossingen om vraag en
aanbod op de arbeidsmarkt
beter op elkaar af te stemmen.
Redactie: Bart van den Born,
Karien Brinkman, Suzanne van
der Burgt, Famke Derksen, Els
Frankenmolen, Marleen Hallie
en Lucy Holl (hoofdredacteur)
Redactieadres: ECABO
Disketteweg 6, Postbus 1230,
3800 BE Amersfoort,
T 033 450 46 46
F 033 450 46 66
e praktijk@ecabo.nl
I www.ecabo.nl
Ontwerp: Lava grafisch
ontwerpers, Amsterdam
vormgeving: Def., Amsterdam
Druk: Thieme Rotatie
Overname van artikel uit
Praktijk is toegestaan met
bronvermelding.
Abonnement: PRAKTIJK wordt
kosteloos toegezonden aan
erkende leerbedrijven voor het
mbo in de sectoren van de
deelnemende kenniscentra.
En verder aan een keur aan
onderwijsinstellingen en
andere partijen in het
beroepsonderwijs.
voor informatie of wijzigingen:
T 033 450 46 39
F 033 450 46 57
Calibris is het kenniscentrum
beroepsonderwijs bedrijfsleven
voor zorg, welzijn en
sport. www.calibris.nl.
eCABO is het kenniscentrum
voor de economisch-administratieve,
ICT- en veiligheidsberoepen.
www.ecabo.nl.
GOC is het kenniscentrum
voor de grafimediabranche.
www.goc.nl.
kenteq is het kenniscentrum
voor werktuigbouwkunde/
metaal, elektrotechniek en
installatietechniek.
www.kenteq.nl.
vTL is het kenniscentrum
voor de transport en logistiek.
www.vtl.nl
FOTO bastiaan van musscher
Redactioneel
HeT LAnD HeeFT u nODIG
U weet het, het kabinet doet een dringend appél op u. Blijf jonge mensen
kansen bieden op uw werkvloer, ook al is het economisch tij ongunstig!
Straks heeft u ze ook weer hard nodig. Bied ze als vanouds stageplekken
of leerbanen aan, zodat ze niet aan de kant komen te staan. Dat is de
strekking van het Actieplan Jeugdwerkloosheid van Balkenende en
consorten. “Deze crisis raakt ons allen. Dat betekent dat een kabinet
nooit alleen zaken kan oplossen, daar heb je elkaar voor nodig”, zei
Balkenende het nog maar eens plechtig tijdens de persconferentie na
de eerste ministerraad na de zomervakantie.
De kenniscentra zijn volop bezig om hun aandeel te leveren aan het
Actieplan Jeugdwerkloosheid van het kabinet. Ze hebben hun actieplannen
opgesteld en zorgen voor verfijnde actuele stage- en arbeidsmarktinformatie
zodat knelpunten heel gericht aangepakt kunnen worden en
brengen alle mogelijke partijen bij elkaar. De contacten met het UWV
werkbedrijf en tal van gemeenten zijn intensiever dan ooit. De kenniscentra
hebben hun stage- en leerbanensite Stagemarkt.nl zodat leerlingen
snel inzicht krijgen in het aanbod en adviseren bedrijven één-op-één
over de beste aanpak in deze moeilijke tijden.
Aan gebrek aan geld zal het niet liggen. Het kabinet steekt € 100 miljoen
per jaar in de bestrijding van de jeugdwerkloosheid, en vanuit het
bedrijfsleven zelf komt – bijvoorbeeld via de sectorale O&O-fondsen
– liefst 110 miljoen om leerlingen op die werkvloer te houden.
Dus wat wordt uw inzet dit nieuwe schooljaar? Hebt u al bedacht hoeveel
BOL- en BBL-leerlingen er bij u welkom zijn? Hebt u het met uw adviseur
van het kenniscentrum al gehad over de financiële regelingen waarop
uw leerbedrijf wellicht een beroep kan doen? En twijfel vooral niet te
lang: bedenk dat opleiden nog immer heel leuk en leerzaam is voor uw
bedrijf. Haags cabaretier Sjaak Bral vertelt het mooi: lees op pagina 11
waarom hij het zo belangrijk vindt om jongeren in zijn bedrijf verder te
helpen in het leven.
Lucy Holl, hoofdredacteur Praktijk
l.holl@ecabo.nl
Hebt u nieuws over onderwijs
en arbeidsmarkt? Mail naar
praktijk@ecabo.nl.
vakcolleges techniek gaan als een trein
Dit nieuwe schooljaar zijn er al 26 Vakcolleges techniek
met in totaal 1200 leerlingen. Dat is een verdubbeling
sinds de start een jaar geleden. En de groei blijft er stevig
in, aldus het Platform Bèta Techniek. Het Vakcollege biedt
technisch talent een excellente vmbo/mbo-leergang.
Beroepstrots, een stevige relatie tussen leermeester en
leerling en veel inbreng van het bedrijfsleven staan
voorop. Kijk op www.hetvakcollege.nl
Barometer op onbestendig
Colo, de vereniging van de zeventien
kenniscentra voor beroepsonderwijs en
bedrijfsleven, heeft net voor de zomer
weer haar Colo Barometer uitgebracht met
de stand van zaken op de arbeidsmarkt en
op de stage- en leerbanenmarkt. Het
vraagt véél actie en samenwerking om
de verwachte tekorten aan praktijkleerplaatsen
te lijf te gaan (vooral voor
BBL-jongeren op leerwerkbanen).
Tegelijkertijd is in nogal wat beroepen de
vraag onverminderd groot. Dan gaat het
bijvoorbeeld om stuurmannen, applicatieontwikkelaars,
sociaal-pedagogisch
werkers en onderhoudstechnici.
Bekijk de Barometer op www.colo.nl
Leerling gezocht?
Stageplek in de aanbieding? Meld
het bij uw ROC of kenniscentrum.
Of kijk op www.stagemarkt.nl of
www.stagevinden.nl
“We moeten oppassen dat we niet van leerlingen
eisen dat ze te vroeg zelfstandig worden. Het
vraagt een gezonde balans tussen het zelfbewust
maken van leer lingen en ze bij de hand nemen.”
Voormalig hockeybondscoach Tom van ’t Hek over het competentiegericht beroepsonderwijs.
Hij is dagvoorzitter van CompetentCity op 12 oktober www.competentcity.nl,
het evenement waarbij bedrijfsleven en beroepsonderwijs elkaar treffen.
Praktijkberichten
4 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 5
TEKST lucY holl
In actie tegen jeugdwerkloosheid
Geen jongere moet thuis ongewild op de bank zitten. De dertig arbeidsmarktregio’s
(met daarin partners als de gemeenten, UWV en de kenniscentra) hebben hun
plan getrokken voor de bestrijding komende tijd van de jeugdwerkloosheid. Het
kabinet steekt er 100 miljoen euro in. Langer doorleren en extra banen, leerwerkplekken
en stageplaatsen staan centraal. Het UWV zet bijvoorbeeld 200 jongeren
in als junior-werkcoaches.
Ook branches en sectoren zijn volop in actie. TechniekTalent.nu, waarin onder meer
FME-CWM, BOVAG, de Koninklijke Metaalunie, Uneto-Vni, Kenteq en de vakbonden
samenwerken, kwam met een noodpakket van 20 miljoen euro (uit opleidingsfondsen)
om leerwerkplekken in het technisch bedrijfsleven te behouden.
zet uw stagiair in het zonnetje
Van 9 tot en met 15 oktober is de eerste ‘6-daagse
beroepsonderwijs’. Met onder meer een conferentie
over de toekomst van het beroepsonderwijs en
een speciale-projectendag voor leerlingen.
Dinsdag 13 oktober staat in het teken van ‘Stagiair
on Stage’. De MBO Raad nodigt alle leerbedrijven
uit om hun stagiairs eens goed in het zonnetje te
zetten. Kijk voor het programma op
www. zesdaagseberoepsonderwijs.nl
vijf trends die werken
voorgoed veranderen
1. Sociale media breken door: alle
ICT zorgt voor continue beschikbaarheid
van werkgevers en
werknemers.
2. Thuiswerken wordt normaal: het
draait niet langer om aanwezigheid
maar om kwaliteit. En de
onderlinge contacten zijn er toch
via sociale media.
3. Duurzaam ondernemen wordt de
norm.
4. Kleine, creatieve flexibele bedrijven
gaan het helemaal maken: het
tijdperk van logge multinationals
is voorbij.
5. Grenzen tussen afdelingen,
tussen vestigingen, tussen
concurrenten, tussen consumenten
en producenten vervagen.
bron: flanders districts of creativity netwerk. Zie voor
meer toekomstverwachtingen het verhaal vanaf pagina 10.

Praktijkberichten
Bedrijfsleven over stages
- Bedrijven zijn niet helemaal tevreden over de voorbereiding op en
begeleiding tijdens stages.
- Stagiair én bedrijf krijgen onvoldoende informatie en voelen zich soms
aan hun lot overgelaten.
- Kenniscentra kunnen meer ondersteuning bieden.
- De meeste leerbedrijven hebben te maken met diverse ROC’s met elk
hun eigen ideeën en systematiek.
- Het competentiegericht onderwijs zorgt voor zelfstandigere leerlingen
op de werkvloer, maar vergt extra werk qua feedback en beoordeling.
bron: ‘beroepspraktijkvorming in het mbo’ van Mkb­nederland en vno­ncw na onderzoek onder zo’n 250
actieve leerbedrijven.
… en maakt harde afspraken
De MBO Raad, MKB-Nederland, VNO-NCW, de samenwerkende
kenniscentra en het ministerie van OCW hebben
meteen een BPV-protocol opgesteld om de knelpunten
daadwerkelijk aan te pakken. School en bedrijf gaan meer
in overleg, per regio of sector komt er meer uniformiteit, de
match tussen leerling en leerbedrijf krijgt meer aandacht,
en zo nog een heel stel punten. Aan de leerbedrijven wordt
regelmatig gevraagd of ze écht verschil merken.
Kijk op www.mkb.nl voor het complete BPV-protocol (zoek
op ‘BPV-protocol’).
De Google onder de stagesites
De samenwerkende kenniscentra
hebben Stagemarkt.nl gelanceerd,
voor een perfecte match tussen
leerbedrijf en mbo-leerling. Mboleerlingen
vinden op de site het
actuele aanbod aan stages en
leerwerkbanen (BOL en BBL) van
de ruim 190.000 erkende leerbedrijven.
Ze kunnen zo veel gerichter
solliciteren. Dat leidt tot een betere benutting
van de capaciteit bij de leerbedrijven. De
leerbedrijven kunnen hun stages en leerbanen
aanmelden via hun kenniscentra.
Stagemarkt.nl vervangt niet de decaan of
stagecoördinator op school. Het is vooral een
handig, onafhankelijk, interactief platform
vol actuele stage-informatie. De kenniscentra
zijn een campagne gestart in het mbo onder
de noemer ‘Wat nou stage? Regel het gewoon
zelf!’. Kijk eens op www.stagemarkt.nl
6 PRAKTIJK september 2009
Werkplekleren: meer dan stage en bpv
Mini-onderneming, leerafdeling, leerfabriek,
praktijkcentrum. Het zijn allemaal vormen van
werkplekleren. Het boekje ‘Werkplekleren: meer
dan stage en bpv’ van MBO2010 staat vol met
aansprekende voorbeelden, compleet met de
pro’s en contra’s. Download het via
www. mbo2010.nl (kijk bij ‘werkplekleren’)
vier à vijf uur
❏ Een leerbedrijf steekt gemiddeld
vijf uur begeleidingstijd per week (200
uur per jaar) in een BBL-leerling (met een
leerwerkplek). Voor de BOL-stagiair (met
vaste stageperioden) is dat vier uur
per week (164 uren per jaar).
❏ De helft gaat zitten in de directe
begeleiding. Verder vragen het opstellen van
leerwerkplannen 15%, interne afstemming
13%, overleg met school en kennis centrum
10%, en administratie en coördinatie
11% van de tijd.
kwetsbare stagiairs
Let goed op uw stagiairs, uitzendkrachten en gedetacheerden.
Die hebben meer kans op een ongeluk op het
werk. Ze zijn minder ervaren en krijgen niet altijd de
juiste instructie en voorlichting over veilig werken. De
Arbeidsinspectie controleert er dit jaar daarom extra op.
Als de werkomstandigheden van stagiairs niet in orde
zijn, spreekt de inspectie ook de school aan op haar
verantwoordelijkheid.
Wat vindt ú daar nu van?
verleent u enthousiast uw medewerking als het
ROC een leerling een complete proeve van
bekwaamheid bij u wil laten doen? Of vindt u
die examinering op de werkvloer te veel van het
goede? In een volgend nummer van Praktijk
schrijven we erover. Mail uw ideeën naar
praktijk@ecabo.nl
De praktijk van:
Viviënne Donkers
naam: Viviënne Donkers
Bedrijf: Arrondissementsparket Breda
Functie: Sectiehoofd Administratie
Bijzonder: het Arrondissementsparket Breda heeft administratieve
medewerkers en stagiairs een training-op-maat gegeven over
‘Diversiteit op de werkvloer’.
“Op een gegeven moment werkten binnen
onze administratie veel stagiairs van
allochtone afkomst. Tegelijkertijd hebben
we ook best wat medewerkers met een
allochtone achtergrond in dienst en merkten
we dat de communicatie niet altijd even
soepel liep. Er was soms onbegrip en
frustratie. We zagen cultuurverschillen en
bijvoorbeeld ook mentaliteitsverschillen
tussen oudere medewerkers en schoolverlaters
die net in dienst kwamen. Als
organisatie willen we diversiteit juist
benadrukken, maar op de werkvloer werkte
dat nog niet zo.
We namen contact op met onze adviseur van
kenniscentrum ECABO. In dit blad Praktijk
had ik gelezen dat ECABO naast reguliere
trainingen voor praktijkopleiders ook
maatwerk kan leveren. Samen met ECABO
zijn we gaan kijken naar een specifieke
training over diversiteit. De trainers interviewden
mensen over hun ervaringen en
ontwikkelden de training ‘Diversiteit op de
werkvloer’. Onderwerpen als normen en
waarden, wederzijdse beeldvorming en de
invloed van taalgebruik, houding en gedrag
zijn aan bod gekomen. We hebben vooral
ook veel praktijkvoorbeelden besproken.
Alle medewerkers en stagiairs van de
administratie zijn uitgenodigd om de
training te volgen. Dit riep aanvankelijk wat
weerstand op. Het bleek echter dat de
training nodig was. We hadden bijvoorbeeld
toevallig net een bedrijfsuitje, maar dat viel
in de Ramadan. Voor de moslimcollega’s
betekende dit een hele dag op pad terwijl ze
niets aten. Dus niet iedereen wilde mee.
Andere collega’s reageerden wat geïrriteerd,
want ‘daar kiezen ze toch zelf voor’. Dit was
een mooi voorbeeld om het belang van de
training te benadrukken.
Naderhand zagen we duidelijke veranderingen.
De medewerkers hebben veel meer
inzicht in en begrip voor elkaar gekregen,
waardoor ze nu beter samenwerken. Op de
werkvloer ontstond een chemie tussen
medewerkers die er voorheen niet was.
Mensen zoeken elkaar meer op. Als ze er
met hun onderlinge verschillen mogen zijn
en de cultuurverschillen waarderen, dan
biedt dit een grote meerwaarde.
De andere arrondissementsparketten kijken
met veel interesse naar onze aanpak. Het
krijgt ongetwijfeld een vervolg. Dit traject is
overigens een absolute aanrader voor elke
organisatie die met veel verschillende
culturen te maken heeft. Er is bij ons een erg
goede werksfeer ontstaan en mensen zijn
erg gemotiveerd. Als medewerkers zich
thuis voelen, zetten ze zich ook meer in. Dat
klinkt logisch, maar het is best lastig om ze
zover te krijgen. Deze training heeft daar
enorm bij geholpen.”
OOk BeHOeFTe AAn een
TRAInInG-OP-MAAT?
De kenniscentra beroepsonderwijs
bedrijfsleven hebben een uitgebreid
pakket trainingen voor bijvoorbeeld
praktijkopleiders. Daarnaast kunnen
ze trainingen compleet afstemmen op
de specifieke situatie in uw bedrijf.
Informeer bij uw adviseur naar de
mogelijkheden.
TRAInInG-OP-MAAT
TEKST suzanne van Der burGt
FOTO rainier isenDam
september 2009 PRAKTIJK 7

Stellingen
8 PRAKTIJK september 2009
PIETER JAN BIESHEUVEL, VOORZITTER VAN DE RAAD VOOR WERK EN INKOMEN
‘Partijen kunnen
hier alleen sámen
sterker uit komen’
TEKST lucY holl FOTO’S De beelDreDactie
Buiten de vertrouwde eigen kaders denken, is de oplossing voor de huidige crisis.
“Dé oplossing bestaat niet in deze gecompliceerde crisis. De arbeidsmarkt ging in een vaart en
over een breedte naar beneden, dat is niet bij te houden. We proberen te dempen, schokbrekers
aan te brengen via werktijdverkorting of deeltijd-WW. De meest uiteenlopende partijen in de regio
zoeken elkaar meer dan ooit op, bijvoorbeeld in vele mobiliteitscentra of poortwachterscentra.
Ze zijn écht bereid om passende oplossingen te vinden, en denken ook búiten hun eigen sectoren.
De aandacht voor scholing is daarbij een belangrijke pijler. Die moeten we vasthouden.”
Laat het bedrijfsleven óver de crisis heen kijken, naar wat er dan op hen afkomt op de arbeidsmarkt.
“Het gaat slecht in bijvoorbeeld de auto-industrie. Maar straks hebben ze hun medewerkers wel
weer nodig. Dus massaal vakmensen laten vertrekken richting een sector als de zorg, is ook niet
de bedoeling. De crisis verhult de komende vergrijzing en de toekomstige behoefte aan stevig
gekwalificeerde medewerkers. Dus kijk niet naar de krimpende arbeidsmarkt nu, maar vooral
naar de verwachte tekorten straks. We moeten natuurlijk reëel zijn. Hoe overbrug je als werkgever
koste wat kost een moeilijke periode waarvan je niet eens weet hoe lang die duurt?”
Pas op voor het discouraged worker effect, voor mensen die de arbeidsmarkt teleurgesteld de
rug toekeren.
“Je ziet jongeren die een vervolgopleiding kiezen. Dat is deels een oplossing voor de huidige
entreewerkloosheid. Dan heb je degenen die achteroverleunen en denken dat het toch niets
meer wordt. Voor mensen die afdwalen, wordt herin treden steeds lastiger.
Ze verliezen hun competenties, inzetbaarheid en motivatie. Die onderbenutting
is op den duur zeer slecht voor onze economie. De hoofdstelling
is dus: ‘Houd iedereen bij de les op de arbeidsmarkt’.”
De nieuwe Wet Investeren in Jongeren (WIJ) die gemeenten verplicht om jongeren
een leerwerkaanbod te doen, is het ei van Columbus.
“Ik heb er hoge verwachtingen van: geen jongere zonder opleiding, baan of stage, is
het streven. We kunnen de rol van werkgevers en werknemers benadrukken, maar de
gemeenten hebben ook een belangrijke rol. Die nieuwe WIJ is bedacht toen er nog
geen crisis was, hoewel een daling in de economie er altijd aan kan komen. De partijen
moeten oplossingen vinden en die jonge mensen toch opnemen om ze arbeidsfit te
houden.”
Pieter Jan Biesheuvel is onafhankelijk
voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomen.
Hij zat zestien jaar in de Tweede Kamer voor
het CDA. De raad telt vertegenwoordigers van
werkgevers, werknemers en gemeenten en is
overlegorgaan en expertisecentrum. Onlangs
verscheen de Arbeidsmarktanalyse 2009.
Die is te downloaden via www.rwi.nl
Laat leerlingen langer in de schoolbanken blijven zitten: het mes snijdt aan alle kanten.
“Het is goed als ze versterkt die arbeidsmarkt opkomen, want werkgevers willen hoger gekwalificeerde
mensen. Er moet natuurlijk wel de infrastructuur voor zijn. Het zijn mooie verhalen,
maar de scholen moeten die grotere stroom leerlingen wel aankunnen. De stelling blijft overeind,
maar het is de vraag wat dat betekent voor de capaciteit, zeker nu we het competentiegericht
onderwijs hebben met zijn grote nadruk op de praktijk. Het vraagt veel creativiteit en samenwerking
van de scholen, leerbedrijven en kenniscentra om dat praktijkleren in te vullen.”
kwaliteit en kennis, daar draait het om op de nederlandse arbeidsmarkt.
“Natuurlijk, al blijft het handwerk zeker overeind naast het denkwerk. Nederland heeft heel
veel serviceachtige mogelijkheden, van huismeesters tot ondersteunende functies bij
bijvoorbeeld winkels of zorginstellingen. Dus mensen hóeven niet allemaal door naar de
hoogste mbo-niveaus. Upgrading is mooi, maar vergeet degenen niet die dat niet
aankunnen. Als je een jongere stimuleert om door te stromen, is dat prima. Zit het er niet
in, dan ben je nog niet verloren. Zoek het bijvoorbeeld in deelcertificaten als een
complete opleiding theoretisch te zwaar is voor iemand.”
Bedrijven zouden zich veel drukker moeten zich veel drukker maken over de
ontwikkeling van hun mensen.
“Een denktank onder leiding van oud-minister Rogier van Boxtel heeft zijn
plannen over een leven lang leren klaar. De denktank bepleit een wettelijk
verplicht werkleercontract: werkgever en werknemer gaan jaarlijks na welke
scholing wenselijk is. Veel bedrijven maken zich drukker dan ooit over scholing,
al is het net als bij de jeugdopleiding in het voetbal. Je steekt er veel tijd en geld in,
en intussen is de vraag: leid ik ze niet op voor Italië en Spanje?
Grijze pakken in besturen weten niet wat er echt leeft onder de mensen op de werkvloer.
“De oplossingen die wij in onze grijze pakken aandragen, hebben pas kans van slagen als ze
aansluiten op wat leeft in bedrijven. We moeten mensen moed inpraten. En ze moeten zich
realiseren voor wat voor risico’s we staan. Als we niets doen op die arbeidsmarkt en de
economie trekt weer aan, dan kunnen we er onvoldoende van profiteren en komen we in de
achterhoede van Europa. Zijn jongeren voldoende doordrongen van de ernst van de situatie?
Dat denk ik zeker, maar hun vertrouwen in de toekomst en in zichzelf is groot.”
september 2009 PRAKTIJK 9

TeCHnIek
GOuDen TIP
vOOR LeeR-
BeDRIJven
Marc veldhoven:
“Investeer in
opleiding,
training en HRM.
Daar zit je
concurrentievoordeel
in de
kenniseconomie.
En voel je
eigenaar van de
mbo-scholen in
de regio. Oefen
waar je kunt
invloed uit ten
gunste van je
eigen bedrijf.”
10 PRAKTIJK september 2009
DRIE ExPERTS OVER DE WERKVLOER IN 2035
Hoe werken en leren we over 25 jaar?
Competentiegericht onderwijs, ontgroening, vergrijzing,
internationalisering, automatisering, economische crisis:
het houdt de werkvloer in veel bedrijven flink in beweging.
Waar gaat dat naartoe tussen nu en pakweg 25 jaar?
Drie experts geven hun visie op de werkvloer van 2035.
TEKST paul vooGsGerD FOTO’S DE BEELDREDACTIE/THEO SCHOLTEN
MARC veLDHOven is voorzitter van het college van
bestuur van ROC De Leijgraaf. Daarnaast is hij procesmanager
Realisatie Competentiegericht Onderwijs voor
MBO 2010. Dat ondersteunt mbo-scholen bij het realiseren
van competentiegerichte opleidingen.
WeLke MeGATRenDS STAAn OnS Te WACHTen OP
1 De WeRkvLOeR?
“Ik zie drie belangrijke ontwikkelingen: 1) Het beroepsonderwijs
zal in initiële vorm steeds korter worden. De
frequentie van opleiden tijdens het werkende leven
neemt daarentegen steeds verder toe. 2) Leren wordt 24
uur per dag, 7 dagen in de week, 365 dagen per jaar. Met
name via e-learning gaan steeds meer mensen studeren
waar en wanneer zij willen. 3) Duaal leren wordt steeds
belangrijker. Onderwijs en bedrijfsleven zullen samen tot
meer maatwerk komen op dit gebied.”
2
WAT IS HeT veRSCHIL TuSSen De vAkMenSen
vAn nu en DIe In 2035?
“In het kleinbedrijf zul je geen grote verschillen zien:
vakmanschap blijft vakmanschap. Maar in het middenbedrijf
wordt meer flexibiliteit en innovatief vermogen
gevraagd. We gaan van reproduceren naar creëren en
produceren. Dat is nog sterker in het grootbedrijf. Om
daar te overleven, is veel creativiteit nodig!”
HOe BLIJvenD IS HeT COMPeTenTIeGeRICHT
3 OnDeRWIJS?
“Heel blijvend. Juist deze vorm van onderwijs sluit goed aan
bij de innovativiteit, creativiteit en flexibiliteit die we nodig
hebben, willen we ons welvaartsniveau vasthouden.”
HOe kunnen OnDeRWIJS en BeDRIJFSLeven
4 SAMen HeT BeSTe InSPeLen OP De TOekOMST?
“In toenemende mate zal dit in samenwerkingsverbanden
tussen beide partijen gaan plaatsvinden. Je ziet nu bijvoorbeeld
al steeds meer praktijkleercentra ontstaan. Ook
zullen scholen en bedrijven veel concreter gaan samenwerken
op HRM-gebied; wie heb je nodig en hoe kan het
onderwijs daar een rol in spelen? Daarnaast verwacht ik
steeds meer bovensectorale en regionale samenwerking.”
5
HOe zIeT De PRAkTIJkOPLeIDeR AnnO 2035
eRuIT? OF BeSTAAT DIe DAn nIeT MeeR?
“Ze zullen er zeker nog zijn maar er zal meer sprake zijn
van een opleidend team. De junioren binnen het team
leren van de senioren, zeg maar leermeester-gezel. Maar
gezel-leermeester zul je ook zien. De innovatie komt de
bedrijven binnen via de junioren.”
“Innovativiteit, creativiteit en flexibiliteit
hebben we nodig”
“Competentiemanagement wordt
heel belangrijk”
BeRT SMIT is directeur van het ROI utrecht, een opleidingsbedrijf
voor de installatietechniek met opleidingen in de
elektrotechnische en werktuigbouwkundige sector. Smit
staat bekend om zijn toekomstgerichte visie; in de techniek
maar ook over de grenzen van sectoren heen.
WeLke MeGATRenDS STAAn OnS Te WACHTen?
1 “Er gaat een ongekende specialisatie plaatsvinden.
Beroepen op de mbo-niveaus 2 en 3 zullen meer door
elkaar gaan lopen. Daarboven hebben we fijnbesnaarde
vakmensen nodig die zich dus vergaand specialiseren.
Er komt een sectorale uitstroom die 100% de verantwoordelijkheid
wordt van het bedrijfsleven. Er komen bedrijfsscholen
die eigendom zijn van de branches. Voor het
algemene deel van de opleiding zorgt een ROC.”
2
WAT IS HeT veRSCHIL TuSSen De vAkMenSen
vAn nu en DIe In 2035?
“Competentiemanagement wordt heel belangrijk. Over 25
jaar is nog maar zo’n 20 procent van de medewerkers in
vaste dienst. Veel vakmensen worden opgeleid tot ondernemer.
Bedrijven huren hen in als contracter, als ZZP’ers,
voor een klus op basis van hun competentieprofiel. Wel
krijgt iedere leerling een coach die hem begeleidt naar
vakvolwassenheid en hem inwijdt in de geheimen van een
contracter.”
GAAT HeT eCOnOMISCH Denken HeLeMAAL
3 PLAATSMAken vOOR DuuRzAAM Denken?
“De industrie gaat gestuurd worden door een duurzame
economie. Het kan niet anders dan dat in 2035 ieder
gebouw, iedere auto, machine, jas, trui of schoen volledig
recyclebaar is. We krijgen een maatschappij die draait op
waterstofgas, windenergie, zonne-energie en biogas.
4
WAT zIJn Dé COMPeTenTIeS vAn De TOekOMST?
“Flexibiliteit, ondernemerschap en eigen verantwoordelijkheid.
Achterover leunen kan niet meer. Wie wil
werken moet aantoonbaar kunnen maken wat hij kan.”
IS De PRAkTIJkOPLeIDeR eR nOG In 2035?
5 “Zijn rol blijft. We moeten af van het idee dat je naar
school gaat om een vak te leren. Daarvoor ga je naar een
opleidingsbedrijf. Ook het idee van jaarklassen moeten we
loslaten. Je gaat een tijdje naar het opleidingsbedrijf en
komt dan bijvoorbeeld een jaar lang niet terug.”
GOuDen TIP
vOOR LeeR-
BeDRIJven
Bert Smit:
“Ga als bedrijf,
alleen of samen
met andere
bedrijven, een
strategische
alliantie aan met
het onderwijs. Er
moeten regionale
opleidingsbedrijven
komen waar
een ROC bij in
kruipt.”
september 2009 PRAKTIJK 11

Download gratis de
Hiteq-publicatie
‘Permanent
competent’ van Koen
Dingemans over
toekomstige kansen
en risico’s voor
medewerkers in de
techniek. Kijk op
www.hiteq.org
GOuDen TIP
vOOR LeeR-
BeDRIJven
koen Dingemans:
“Omdat op de
werkvloer
verschillende
generaties
samenwerken,
moeten we open
staan voor de
meerwaarde
daarvan. Accepteer
dat niet iedereen
hetzelfde is en
profiteer door
ieders kwaliteiten
te herkennen en
erkennen.”
12 PRAKTIJK september 2009
“Werken à la carte, aangepast
aan je eigen bioritme”
kOen DInGeMAnS is programmaleider Onderneming en
Arbeid bij innovatiecentrum Hiteq. Hij houdt zich bezig
met thema’s als ‘Medewerker van de Toekomst’, ‘Sociale
Innovatie & Bedrijfsstructuren’ en ‘Globalisering en
Europeanisering van de arbeidsmarkt’.
WeLke MeGATRenDS STAAn OnS Te WACHTen?
1 “De eerste trend is al gaande: mondialisering. Je ziet
een internationale uitwisseling van arbeidskrachten en
werkplekken. Ook de ICT blijft voor vernieuwing zorgen.
Het gaat steeds sneller. Daardoor zijn minder handen
nodig maar ontstaan ook nieuwe beroepen. In 2035 zijn er
ongetwijfeld beroepen die we nu nog niet kennen. En ook
de individualisering, de ‘vrijetijdscultuur’ zet door. We gaan
naar ‘werken à la carte’, aangepast aan je eigen bioritme.”
WAT IS HeT veRSCHIL TuSSen De vAkMenSen vAn
2 nu en DIe In 2035?
“Je moet hier het onderscheid maken tussen de productieindustrie
en de klantgerichte industrie. In de productie
speelt ICT een steeds grotere rol en lopen mensen het
risico overbodig te worden. In de klantgerichte industrie
ontstaat behoefte aan medewerkers die servicegericht
maatwerk kunnen leveren. En door de toenemende
aandacht voor ecologie en duurzaamheid, wordt van hen
ook kennis op dit gebied verwacht.”
WAAR HeeFT De ARBeIDSMARkT vAn De TOekOMST
3 BeHOeFTe AAn: HOGeR OPGeLeIDen OF JuIST
MenSen DIe ‘een DRuk OP De knOP’ kunnen Geven?
“Ik chargeer: aan geen van beide. Er zal vooral behoefte
zijn aan middelbaar opgeleiden die mee kunnen en willen
denken. De knoppendrukker zal in de marge gedrukt
worden en hoger opgeleiden als ingenieurs en architecten
worden de ‘denktank’. Het zal zaak zijn talentvolle lager
opgeleiden te scholen tot goede procesbeheerders.”
4
ALS We LAnGeR MOeTen DOORWeRken, STAAn
We STRAkS MeT veLe GeneRATIeS OP De WeRkvLOeR.
WAT HeeFT DAT vOOR COnSequenTIeS?
“Het wordt een heel dynamische werkvloer maar ook met
het risico van onbegrip. Jongeren zijn individueler, mondiger
en houden van vlakke structuren. Ze accepteren wel het
gezag van de ervaren praktijkopleider die hen het vak
leert, maar niet als je zegt dat iets zo gebeurt ‘omdat we
het al 25 jaar zo doen’.”
HOe zIeT De PRAkTIJkOPLeIDeR AnnO 2035 eRuIT?
5 OF BeSTAAT DIe DAn nIeT MeeR?
“Misschien heet hij anders maar hij zal er zeker nog zijn.
We zullen altijd leerlingen in de praktijk blijven opleiden,
zeker in de techniek. De taken van de praktijkopleider
zullen wel veranderen en dat vraagt om een andere set
competenties. Ik geloof dat visies en meningen over de tijd
(her)ontdekt worden. Mogelijk is over 20 jaar de ambachtsschool
weer helemaal terug.”
Dossier
Sjaak Bral
op De Werkvloer met:
Sjaak Bral
Haags cabaretier en praktijkopleider
TEKST KARIEN BRINKMAN foTo BRAL PRODUCTIES
“Na de havo heb ik de hbo-opleiding Maatschappelijk
werk gedaan. Vanuit die opleiding
liep ik stage bij het Servicebureau Zuid-
Holland, bij het onderdeel contactpunt
Jongerenwerk. Ik was er een heel jaar lang
fulltime aan het werk en kreeg veel vrijheid.
Mijn eigen initiatief werd op prijs gesteld en ik
heb vanuit deze stage ook meegeholpen aan
de oprichting van het Haags Popcentrum.
Ik was destijds al behoorlijk assertief, ik ben
echt een type dat meteen de handen uit de
mouwen steekt en kijkt waar of van wie ik iets
kan leren. Ik werd begeleid door een zeer
ervaren sociaal werker. Ik ben erg positief
over de manier waarop hij dat deed en heb
nog steeds heel goede herinneringen aan die
man. Ik kreeg alle ruimte als stagiair en hij
stond voor me klaar als er iets was. Hij gaf me
heel veel duidelijkheid over wat er wel of niet
mogelijk was. Echt een topvent.
Mijn eigen bedrijf, Bral Producties, is ook een
erkend leerbedrijf. Normaal gesproken hebben
we één stagiair per jaar en bieden we ook
snuffelstages voor een maand aan. De meeste
leerlingen komen van RoC Zadkine in Rotterdam
en dan vanuit de richting multi media. Wij
krijgen voornamelijk jongens over de vloer die
meewerken aan de technische onderdelen in
het theater, zoals het licht en geluid. Ik vind
het enorm belangrijk dat deze jongens goed
begeleid worden. Het is niet de bedoeling dat
ze bij ons kabels gaan sjouwen!
Er is één persoon binnen het bedrijf verantwoordelijk
voor de begeleiding van de stagiairs. Bij
de snuffelstages mogen de leerlingen veel
zien en kunnen ze vaak mee naar opdrachten
op locatie. De stagiairs die langer blijven
krijgen veel verantwoordelijkheid. Ik heb zelfs
een stagiair gehad die de lichttechniek van
een voorstelling volledig zelfstandig heeft
gedaan. Als je verantwoordelijkheid geeft,
dan kunnen er ook fouten gemaakt worden.
Dit is niet erg, mits er maar een betrouwbare
begeleider is die ze in de gaten houdt en die
voor ze klaar staat. Echt, als je ze loslaat,
gebeuren er de meest fantastische dingen!
Jongeren moeten veel tijd krijgen om in de
praktijk het vak te leren. Er is op de werkvloer
meer gelegenheid voor één-op-één begeleiding
dan op school en dat geeft veel meer kans op
succes. Je kunt jongeren motiveren en ze
laten zien waar hun talenten liggen. Ik vind
het erg belangrijk om jongeren verder te helpen
in het leven en help daar graag op mijn manier
‘in het klein’ aan mee.”
De vloer op
september 2009 PRAKTIJK 13

TRAnSPORT en LOGISTIek
Simulatie is geen
computergame
Begin dit jaar opende kenniscentrum vTL
(transport en logistiek) een compleet
vernieuwd Trucksimulatiecentrum in Houten.
een virtuele wereld, waarin (beginnende)
beroepschauffeurs leren in te spelen op veel
voorkomende verkeerssituaties, maar ook
op mist, linksrijden, lekke banden, weigerende
remmen en onhandige paaltjes. De simulatoren
behoren tot de meest innovatieve van
nederland.
TEKST marleen hallie FOTO’S vincent boon
In het centrum worden zowel beroepschauffeurs als
BBL’ers opgeleid. De BBL’ers combineren werken en
leren en doen de opleiding Chauffeur goederenvervoer.
In groepen van acht personen doorlopen ze een
programma, waarbij ze afwisselend achter het stuur
zitten of de ‘computer based training’ volgen. Die bevat
extra informatie over zaken als de tachograaf, lading en
veiligheid. Na deze intensieve dag ‘op de weg’ stappen
de BBL’ers in een echte truck bij een verkeersschool,
om vervolgens hun rijbewijs C en CE (met oplegger) te
behalen.
LeeRzAAM
Daan Beckers en Jan Krul begeleiden de groepen. Daan
Beckers: “Sinds de nieuwe Europese Richtlijn Vakbekwaamheid
moeten chauffeurs 35 uur cursus per 5 jaar
volgen; op onze simulatoren of bij een verkeersschool.
Dat heeft dus behoorlijk wat gevolgen voor de 140.000
beroepschauffeurs in ons land. De meesten hebben er
weinig trek in en daarom zetten we ze, als ze hier
komen, altijd een beetje op een voetstuk. Wanneer je ze
erkent als vakmensen, kun je ze makkelijker motiveren.
Aan het eind van de dag hoor je dan meestal wel dat het
toch heel leerzaam is geweest.”
OMGeDRAAID
Ook de BBL-leerlingen moeten soms even wennen. Bij
hun transportbedrijf hebben ze vaak al even mogen
rijden en dan is een simulatie toch anders. Ondanks de
echte cabine, het brede blikveld en de spiegels, is de
situatie omgedraaid: de chauffeur zit stil en de wereld
om hem heen beweegt. Voor ongeveer 5% van de deel-
nemers is de simulator dan ook minder geschikt.
Voor het merendeel is het een uitkomst: situaties
die ze in het echte leven liever niet tegenkomen,
kunnen ze hier keer op keer oefenen.
Het trucksimulatiecentrum is officieel gecertificeerd
door het CCV (onderdeel van het CBR) en neemt
examens af in opdracht van het ministerie van
Verkeer en Waterstaat. Met de certificering is het
simulatiecentrum een ideale plek voor de nascholing
en het opleiden van chauffeurs.
SCenARIO’S
Rondom het centrum in Houten is een denkbeeldige
cirkel getrokken met een straal van ongeveer 100
kilometer. Vrijwel alle jongeren in dat gebied beginnen
hun opleiding met een dag op de virtuele vrachtauto.
Ze ‘vertrekken’ op een verlaten landweggetje en
worden daarbij geholpen door de computerstem van
Sofie. Zij legt hen stap voor stap uit hoe alles werkt.
Via honderden scenario’s komen de deel nemers
steeds een stapje verder: een auto langs de kant van
de weg, een tegenligger, een verkeerslicht, een
dorpje, inparkeren en daarbij ook die voetganger in
je spiegel opmerken.
Geen SPeLLeTJe
Jan Krul zit nu alweer ruim een jaar bovenin de
controlekamer en houdt de verrichtingen van de vier
chauffeurs nauwlettend in de gaten. Met behulp van
een geavanceerd programma kan hij terugzien of
een oefening correct is uitgevoerd. Soepel rolt hij
met zijn bureaustoel op en neer om iedereen de
benodigde aandacht te geven. “Ging hartstikke
goed, man! Je was alleen wel vergeten richting aan
te geven.” Het blijkt niet mee te vallen. Er wordt
daarom ook altijd benadrukt dat een simulator geen
computergame is. Een 18-jarige gaat straks echt
met 50 ton de weg op en dient dat serieus te nemen.
BeWuST
De deelnemers komen moe maar voldaan weer naar
buiten. Daan Beckers: “Het is een zeer intensieve
dag en aan het eind gaat het kaarsje echt uit. Maar
het is ideaal dat dit mogelijk is en ik weet zeker dat
deze vorm van leren de toekomst heeft. In diverse
Europese landen gebruiken ze mobiele simulatoren,
maar dat is voor ons nog te duur. Het feit dat je
situaties kunt trainen die in de praktijk nauwelijks
voorkomen, maakt van de deelnemers goed voorbereide
en bewuste chauffeurs. En daar doen we
het allemaal voor!”
14 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 15
Column
Ton de Bruine, directeur van Brinks Metaalbewerking
in Vriezenveen en vice-voorzitter
van FME-CWM, de branchevereniging voor de
technologisch-industriële sector.
Blijf gericht opleiden
Nu het economisch slecht gaat, is het dé tijd om personeel bij
te scholen, roept de overheid. Het achterliggende idee
ondersteun ik natuurlijk van harte: trek medewerkers naar
een hoger niveau van kennis en competenties zodat Nederland
mee blijft spelen in de wereld. Maar het moment van opleiden
is minstens zo belangrijk. Als ik mijn mensen nú op cursus
stuur, bijvoorbeeld om een complex besturingssysteem in de
vingers te krijgen, en ze doen een half jaar of langer helemaal
niets met die kennis omdat het werk simpelweg niet voorhanden
is, dan is dat absoluut weggegooid geld.
Het is te makkelijk om te zeggen van ‘nu is er tijd over, dus
hup, allemaal aan het leren.’ Als je praat over technische
vaardigheden waar je vervolgens maanden niets mee doet,
dan is die kennis simpelweg alweer verwaterd of verouderd.
Een ondernemer denkt misschien dat hij goed bezig is, maar
ik waag de effectiviteit te betwijfelen. Bovendien is het voor
de medewerkers ook niet motiverend als ze er toch niet
meteen iets mee kunnen op de werkvloer.
Tegelijkertijd kan ik me overigens niet herinneren dat we ooit
niet opgeleid hebben in dit bedrijf. We zitten eigenlijk voortdurend
in een veranderingsproces. Onze mensen moeten zich
steeds weer aanpassen, en mee met de snelle technische
ontwikkelingen. Ik ben echter zeer voor maatwerk en de
juiste timing. ‘Dit zijn onze behoeften en ontwikkel daar maar
iets voor’, roep ik tegen een opleidingsinstituut.
De grote kansen voor opleiders, van ROC’s tot commerciële
aanbieders, liggen in dat leveren van maatwerk. Bedrijven
eisen flexibiliteit. Te veel opleidingen zijn nog helemaal niet
afgestemd op het huidige technologieniveau en het behoeftepatroon.
Er zit vaak zo veel bekende stof en overbodige
ballast in voor mensen die al een tijdje op de werkvloer
rondlopen. Mensen willen in heel korte tijd heel veel informatie
te vergaren. Dus moet er heel efficiënt en gericht opgeleid
worden. Ik roep dat al een hele tijd en langzaam valt dat
kwartje ook wel.
Een ander probleem is overigens
dat een flink deel van met name
wat lager opgeleide medewerkers
zelf niet zo zeer de behoefte
heeft om bij te scholen. Ze hebben
er niet altijd zin in, zeker als ze er
ook eigen tijd in moeten steken.
Het is omdat het moet van boven.
Hoger opgeleiden, zeg maar
vanaf mbo-niveau 3, nemen wel
zelf initiatief. Mijn motto: bij
blijven leren moet. Maar wel via
maatwerk en op het juiste moment.

Onderzoek
helemaal mee eens
grotendeels mee eens
grotendeels mee oneens
helemaal mee oneens
weet niet/geen mening
bron: tns niPo
GROOT PRAkTIJk-OnDeRzOek
TNS NIPO stuurde in opdracht van Praktijk een online
enquête naar praktijkopleiders van erkende leerbedrijven.
De kenniscentra gebruiken de resultaten bij de verbetering
van hun dienstverlening.
Deel 1: hoe denken de praktijkopleiders over hun stagiairs?
Deel 2: hoe staat het bedrijfsleven tegenover opleiden?
Deel 3: Wat heeft een goede praktijkopleider in huis?
Deel 4: Hoe innig is de relatie met school en kenniscentrum?
GROOT PRAKTIJK-ONDERZOEK (4): HOE INNIG IS DE RELATIE MET SCHOOL EN KENNISCENTRUM?
Graag méér contact
in de driehoek
Scholen en kenniscentra kunnen meer
resultaat halen uit de samenwerking met de
leer bedrijven. De leerbedrijven willen over
het algemeen intensiever contact, bijvoorbeeld
over hun stagiairs of over de ontwikkelingen
in het onderwijs. Dat blijkt uit het grote,
online Praktijk-onderzoek waaraan ruim
vierduizend praktijkopleiders meededen.
“kom bij ons eens regelmatig van gedachten
wisselen.” TEKST lucY holl, i.s.m. tns nipo BEELD lava
“Luister goed, kijk goed en houd de communicatielijnen
kort.” “Zorg voor een warme relatie.” “Bezoek de leerling
tijdens zijn stage persoonlijk.” “Verhoog de frequentie
van de contacten.” Het zijn zo maar een paar van de
vele tips die de ondervraagde praktijkopleiders hebben
De ROL vAn De SCHOLen
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
voor de onderwijsinstellingen en kenniscentra. Ze zijn
er trots op dat ze jongeren op hun werkvloer kunnen
opleiden, maar een steviger onderling contact in de
driehoek bedrijf-school-kenniscentrum is gewenst.
Dat komt overeen met wat MKB-Nederland en VNO-
NCW onlangs concludeerden na onderzoek bij actieve
leerbedrijven (zie pagina 6).
DuIDeLIJke veRWACHTInGen
Bijna de helft ervaart bijvoorbeeld onvoldoende steun
vanuit school bij het begeleiden van de leerlingen.
Zowel vóór als tijdens de stageperiode willen de
praktijkopleiders expliciet horen wat er van hen
verwacht wordt en dat vraagt om goede communicatie.
“Leerlingen kunnen niet goed vertellen waaraan een
goede stage moet voldoen en welke stadia daarbij horen.
Dat moeten school en kenniscentra communiceren”,
benadrukt iemand.
scholen kunnen meer halen uit De relatie
met onze orGanisatie
scholen hebben een GoeDe kijk op Wat Wij
noDiG hebben als leerbeDrijF
scholen verlanGen te veel van onze
orGanisatie
Wij krijGen volDoenDe steun vanuit De
school bij het beGeleiDen van staGiairs
scholen moeten in De klas meer aanDacht
besteDen aan De staGevoorbereiDinG
orGanisaties moeten een Grotere rol krijGen
in het beoorDelen van staGiairs
Laat stagiairs een database vullen
met hun ervaringen, zodat andere
leerlingen beter onderbouwd kunnen
kiezen voor hun stageplaats
Houdt speeddate bijeenkomsten
voor bedrijven
en leerlingen
Zie overleg niet als verplicht
nummer maar als een
waardevol onderdeel van de
samenwerking
Tips van
praktijkopleiders
Probeer de leerlingen ervan te
overtuigen dat een juiste werk ­
houding het halve werk is
kORTe LIJnen
Houd de lijnen tussen school en werkvloer vooral kort,
komt steeds weer terug in de antwoorden. “Zorg voor
één aanspreekpunt en kom regelmatig kijken bij een
leerling. Nu moeten we zelf vaak bellen of mailen.” Kortom,
de school kan zich intensiever met de begeleiding van
haar leerlingen bezighouden. “Dat is arbeidsintensief
voor de stagedocenten, maar wel érg belangrijk voor de
leerling.”
GOeDe GeSPRekSPARTneRS
De praktijkopleiders zijn over het algemeen tevreden
over de adviseurs van hun kenniscentrum. Het zijn
goede gesprekspartners, al zouden ook zíj hier en daar
meer begeleiding kunnen bieden aan zowel de praktijkopleiders
als de stagiairs. “Blijf goed op de hoogte van
de dagelijkse gang van zaken bij de stagebedrijven.
Weet wat er speelt”, knoopt een praktijkopleider zowel
de ROC’s als de kenniscentra in de oren.
MeeR SuBSIDIeS
De praktijkopleiders zijn hongerig naar informatie, over
de stagiairs die zij in huis krijgen en bijvoorbeeld ook
over nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. Scholen
en kenniscentra moeten zich dus vooral niet op de
achtergrond houden. Ze zouden zich bovendien hard
Organiseer een stagemarkt
waar bedrijven zich
kunnen presenteren aan
leerlingen
Wees heel duidelijk over
aantal stagedagen, stageuren
en stagebezoeken
Zorg dat bedrijven niet
te veel tijd kwijt zijn met
formele zaken regelen
moeten maken voor méér subsidies en fiscale voordelen.
“Inwerken bij ons kost minimaal een maand. Voordat
een leerling echt mee kan werken, hebben we er een
hoop tijd en geld in geïnvesteerd. Het is eigenlijk te gek
voor woorden dat bedrijven hiervoor niets ontvangen,
maar wel een stagevergoeding betalen.”
ARBeIDSeTHOS
Ook iets dat vaker terugkomt in onderzoek is de magere
stagevoorbereiding. Volgens ruim driekwart van de
praktijkopleiders kan die beter. Op school moet aandacht
besteed worden aan arbeidsethos en gedrag op
de werkvloer. “Leerlingen moeten weten dat werken in
de realiteit heel anders is dan via de computer of uit de
boeken.” Ook kan de school de leerling stimuleren om
van tevoren meer met zijn stage bezig te zijn. “Het is
geen kwestie van op de gok kijken hoe het loopt.
Duidelijke opdrachten maken het voor iedereen veel
prettiger.” Vaak hebben stagiairs geen idee wat hen te
wachten staat, merkt iemand op. “Zorg dat leerlingen
weten wat ze er willen leren en wat zij komen brengen.”
ROC’s en kenniscentra kunnen hun voordeel doen met
de onderzoeksresultaten. En wellicht komt veel al goed
met de verdere invoering van het competentiegericht
leren: mbo-leerlingen stappen binnenkort doelgerichter
en met meer kijk op de praktijk de werkvloer op.
16 PRAKTIJK september 2009
september 2009 PRAKTIJK 17

GRAFIMeDIA
18 PRAKTIJK september 2009
“KIJKEN NAAR WAT IEMAND NEERZET, LOS VAN UITERLIJK OF ACHTERGROND”
Leerbedrijf TDS biedt
iedere leerling een kans
Tweede worden als bedrijf én als praktijkopleider bij GrafimediaMasters
- de verkiezing van het beste leerbedrijf en de beste praktijkopleider van het
GOC. Dat overkwam TDS Printmaildata in Schiedam dit voorjaar. Het gevoel
van ‘net niet’ is er nog wel een beetje. Maar wat overheerst is de wetenschap
dat hun werk hoog wordt gewaardeerd, benadrukken praktijkopleider Rahim
Ali en technisch directeur Carl Smit.
TEKST paul vooGsGerD FOTO'S joYce van tienen
“De nummers 2 en 3 in de verkiezing zijn eigenlijk van
gelijk kaliber als nummer 1. Eigenlijk had het ex aequo
moeten zijn.” Dat zegt de jury van GrafimediaMasters
over de uitslag bij de praktijkopleiders. De jury moest
kiezen en wees Rob Wanrooij van Senefelder Misset
aan als winnaar. Maar de waardering voor het werk van
Rahim Ali was zeker zo groot. “Rahim is een begenadigd
praktijkopleider. Het is hem gelukt een hecht team te
maken van mensen met verschillende culturele achtergronden”,
aldus de jury. Directeur Carl Smit onderschrijft
dat van harte: “Hij bouwt heel zorgvuldig het respect
binnen het team op en investeert sterk in geven en
nemen. Daarmee ontwikkelt hij zijn medewerkers tot
flexibele vakmensen die ook bereid zijn voor elkaar iets
te doen.”
veeL nATIOnALITeITen
TDS is een full service dienstverlener op het gebied van
grafimedia en erkend leerbedrijf van het GOC. Het
bedrijf investeert nadrukkelijk in mensen en is heel
bewust maatschappelijk betrokken. Dat waardeert de
jury: “TDS geeft blijk van maatschappelijke verantwoordelijkheid;
er zijn faciliteiten voor moeilijk lerende
kinderen, langdurig werklozen en gedeeltelijk arbeidsongeschikten”,
aldus het juryrapport. “We kijken alleen
naar wat iemand neerzet, los van zijn uiterlijk of achtergrond”,
zegt Smit daarover. Het bedrijf werkt in het
gebied van het Grafisch Lyceum Rotterdam. De school
signaleert een toenemende belangstelling voor creatieve
beroepen onder allochtone Nederlanders. Ook ‘Trends
in de creatieve industrie’, het meest recente trendrapport
van Kenniscentrum GOC, maakt melding van die
groeiende interesse. Bij TDS weten ze er alles van. Het
team van Rahim Ali bestaat uit acht medewerkers onder
wie mensen uit Irak, Thailand en Suriname. Ook de
maatschappelijke achtergrond van de medewerkers is
heel verschillend. “We hebben een voormalig kok,
iemand die koerier is geweest en ook iemand de bij
wijze van spreken zo van de straat komt”, vertelt Ali.
Aan hem de taak daarvan een hecht team te smeden.
“Al tijdens zijn opleiding tot praktijkopleider is Rahim
begonnen met het opzetten van de nabewerkings afdeling.
We wilden een team dat breed inzetbaar is.
Iedereen moet elkaars werk kunnen doen. Zo’n team
heeft Rahim van de grond af aan opgebouwd.”
WIJ zIJn HeT BeDRIJF
Gelijkwaardigheid is daarbij een belangrijk sleutelwoord.
“De medewerkers moeten mij niet zien als hun
baas”, zegt Ali. “Ik ben een van hen en wil iedereen het
gevoel geven dat hij erbij hoort. En ik wil ook niet dat
mensen denken in termen als wij en zij. Wij zijn het
bedrijf, met z’n allen. Dat gevoel moet iedereen hebben,
vind ik. En een snijder is bij ons niets meer dan een
inpakker; er is geen verschil in de zin van hoog en laag.”
Ook geven en nemen hoort bij het leiderschap van Ali.
“Neem bijvoorbeeld het gebruik van een mobiele
telefoon. Je kunt wel zeggen dat je die niet op de
werkvloer wilt, maar daar wordt de sfeer niet beter van.
Dan gaan ze wel naar de wc om te bellen. Als je er
flexibel mee omgaat, maken medewerkers er geen
misbruik van en bellen ze alleen als het echt nodig is.”
veILIGe LeeROMGevInG
Het is een goed verhaal van Smit en Ali. Het verhaal van
een productiebedrijf waar het draait om de mensen.
Niet voor niets heeft TDS geen moeite met het vervullen
van vacatures. “Leerlingen komen hier graag en als er
plaats is, blijven ze na de opleiding bij ons”, vertelt
Smit. “We ontvangen regelmatig scholen hier en bieden
ook snuffelstages aan. Ieder jaar hebben we – naast
BBL-leerlingen – ook altijd twee of drie stagiairs.”
Rahim Ali biedt ze een goede en veilige omgeving om
het vak te leren. “Als je iedereen het gevoel geeft dat hij
erbij hoort, ontstaat er al heel snel een hecht team.”
Het GOC-rapport ‘Trends in de creatieve industrie’ is
te downloaden via www.goc.nl (‘productaanbod’>
‘publicaties’)
HeT GeHeIM vAn PRAkTIJkOPLeIDeR RAHIM ALI
1. biedt bandbreedte voor vrijheid van handelen
Maak geen punt van kleine dingen. Als je mensen
wat ruimte geeft, is de werksfeer beter en gaan
zij ook niet snel op hun strepen staan.
2. Ga altijd in gesprek en respecteer de mening van
de ander
Praat en luister en probeer de ander met
argumenten te overtuigen. En geef het ook toe
als de ander gelijk heeft.
3. Geef mensen het gevoel dat ze erbij horen
Dat doe je ook door rekening te houden met
ieders persoonlijke achtergrond en omstandigheden.
4. blijf rustig en bewaar je geduld, ook onder druk
Als je als praktijkopleider laat zien dat stress
niet nodig is, nemen je medewerkers daaraan en
voorbeeld.
5. bewaar kritiek tot een rustig moment
Iedere dag ‘zeuren’ werkt averechts. Wacht een
paar dagen, misschien gaat het over. Als dat niet
zo is, neem de medewerker dan apart en bespreek
het rustig.
september 2009 PRAKTIJK 19

Tips
20 PRAKTIJK september 2009
10 tips over belangrijke
zaken om te regelen
rondom stages
Wanneer u een stagiair selecteert, is
een goede match tussen uw leerbedrijf
en de leerling van groot belang. Maar
zorg vooral ook dat u voorafgaand aan
de stage een aantal zaken goed regelt.
Tien tips als u in zee gaat met een BOLleerling.*
TEKST lucY holl
1
BeSTeeD AAnDACHT AAn De
PRAkTIJkOveReenkOMST
De beroepspraktijkvormingsovereenkomst (kortweg
POK) is het contract tussen uw bedrijf, de leerling en de
onderwijsinstelling. De school maakt die overeenkomst
op en legt daarin afspraken vast over bijvoorbeeld de
duur van de stage en het aantal klokuren, de begeleiding
en de beoordeling. Zie het kader rechtsonderaan.
2
BeDenk WAT u WILT MeT De STAGeveRGOeDInGen
In sommige CAO’s staan afspraken over stage- en
onkostenvergoedingen (bijvoorbeeld voor reiskosten),
maar in veel sectoren bent u niet verplicht om iets te
betalen. Een vergoeding werkt natuurlijk wel motiverend.
U bent ook niet verplicht om geld aan een eventueel
school- of stagefonds te betalen. Informeer bij belastingdienst
hoe het zit met loonheffingen.
3
LeT OP ARBeIDSTIJDen en vRIJe DAGen
Voor stagiairs is net als voor uw medewerkers
de arbeidstijdenwet van toepassing. Let goed op de
regels die gelden voor de vaak jonge leerlingen (zie
http://arbeidsinspectie.szw.nl). In de praktijkovereenkomst
staat hoeveel uren iemand moet werken in de
afgesproken periode en de school kan u het aantal vrije
dagen doorgeven. Stagiairs hebben niet altijd automatisch
vrij in schoolvakanties. Maak daarover dus goede
afspraken.
4
CHeCk ReGeLS OMTRenT veILIGHeID en
GezOnDHeID OP De WeRkvLOeR
De werkgever is volgens de Arbowet verantwoordelijk
voor de veiligheid en gezondheid van de eigen werknemers,
uitzendkrachten, vrijwilligers én stagiairs.
Jongeren met weinig werkervaring lopen extra risico’s.
Zorg voor een veilige werkplek en zo nodig voor werkkleding.
Besteed bij het inwerken en begeleiden extra
aandacht aan mogelijke risico’s.
5
WeeT HOe HeT zIT MeT veRzekeRInGen
Uw stagiair is niet verplicht verzekerd in de zin
van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering,
maar wel in de zin van de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening
jonggehandicapten (Wajong). Wie een
stagevergoeding krijgt, is bovendien verzekerd voor
de Ziektewet. U hoeft echter geen premies te betalen.
Betaalt u een stagevergoeding, dan is de inkomensafhankelijke
bijdrage van de premie zorgverzekering
voor uw rekening. Kijk op www.uwv.nl
6
kIJk WAT u MOeT DOen ALS een STAGIAIR
SCHADe OF LeTSeL OP zOu LOPen…
In de praktijkovereenkomst is vaak het een en ander
geregeld over de aansprakelijkheid. Belangrijker is dat
een leerbedrijf volgens de wet aansprakelijk is voor
letsel of schade die een stagiair oploopt tijdens de
stage tenzij de schade het gevolg is van opzet of
bewuste roekeloosheid van de stagiair. Het kan dus
verstandig zijn een aansprakelijkheidsverzekering af te
sluiten of te controleren of stagiairs vallen onder de
verzekering die uw bedrijf heeft voor de medewerkers.
7
…OF ALS De LeeRLInG zeLF SCHADe
veROORzAAkT
Vaak heeft de betrokken onderwijsinstelling een
WA-verzekering of een collectieve verzekering voor
alle leerlingen. Of het kan zijn dat uw leerbedrijf een
WA-verzekering voor al zijn stagiairs heeft. Zowel
school als leerbedrijf is dit echter niet verplicht.
8
Denk nA OveR De GeHeIMHOuDInG
U kunt als leerbedrijf aan uw stagiairs vragen om
bedrijfsinformatie geheim te houden of vertrouwelijk te
behandelen. Dit soort zaken kunt u regelen in een eigen
stageovereenkomst (als aanvulling op de praktijkovereenkomst
die de school opstelt). Zo kunt u ook aangeven
wat niet in een stageverslag mag komen.
9
WeeT HOe HeT zIT MeT vOORTIJDIG
BeëInDIGen vAn De STAGe
Een stage kan voortijdig eindigen als u als leerbedrijf
vindt dat uw leerling zich niet aan de afspraken houdt.
De school kan ook stellen dat uw leerbedrijf niet naar
behoren functioneert. En de leerling kan zelf zijn stage
verbreken in ‘zwaarwegende omstandigheden’. Bent u
ontevreden over de leerling, schakel dan de school in.
Een goed gesprek kan wellicht voorkomen dat de stage
beëindigd moet worden.
10
kRuIS ALLe uITSPRAken AAn DIe OP u vAn TOePASSInG zIJn.
We hebben vaste afspraken over
vergoedingen voor stagiairs.
Er is bij ons veel oog voor veiligheid
op de werkvloer, zeker ook als
het stagiairs betreft.
Ik weet wat voor eisen er gelden
voor de werktijden voor jongeren.
We stellen voor elke stagiair een
gedegen praktijkovereenkomst op.
De aansprakelijkheid bij letsel of
schade is goed geregeld.
Ik weet wie ik moet benaderen als
ik met vragen zit.
uITSLAG
vRAAG SCHOOL OF kennISCenTRuM-
ADvISeuR OM RAAD
Hebt u vragen over vergoedingen, verzekeringen, of wat
dan ook, klop dan vooral bij uw contactpersoon van
school of uw adviseur van het kenniscentrum aan.
0-1 punten: u kunt zeker meer
aandacht besteden aan zaken
rondom de stage.
2-3 punten: Wellicht is het goed om
u in een aantal kwesties verder te
verdiepen.
4-6 punten: u hebt het in het
algemeen goed geregeld en denkt
duidelijk over de belangrijkste
vragen na.
≥ kIJk GOeD nAAR De POk
DOE DE
TEST!
De beroepspraktijkvormingsovereenkomst meldt een scala aan
rechten en plichten van leerbedrijf, leerling en school. De school
maakt de (verplichte) overeenkomst op en legt die ter ondertekening
voor aan bedrijf en leerling (en diens ouders in geval van
minderjarigheid). De overeenkomst is pas geldig als alle drie de
partijen hebben ondertekend. Vaak heeft een school ook een
stagegids of onderwijs- en examenregeling waar ze rekening
mee houdt.
In de POK liggen zaken vast als:
• Begin- en einddatum van de stage
• Aantal stageuren per week
• De wijze van begeleiden en beoordelen (door school en
leerbedrijf)
• De taken tijdens de stage
• Gang van zaken bij voortijdige beëindiging
• Verzekeringen en aansprakelijkheden tijdens de stage
Bron: www.job-site.nl
*
Een leerling van de beroepsopleidende leerweg (BOL) zit fulltime
in de schoolbanken en loopt bepaalde perioden stage. Er is dus
geen sprake van een leerwerkplek/arbeidscontract.
** Aan de informatie in dit artikel kunnen geen rechten worden
ontleend.
september 2009 PRAKTIJK 21

Competentiegericht
opleiden
COMPETENTIEGERICHT ONDERWIJS VOLGEND SCHOOLJAAR OFFICIEEL INGEVOERD
En bijna is het zover
Op 1 augustus 2010 zijn alle mbo-opleidingen
competentiegericht. Dat betekent prikkelender
onderwijs met véél maatwerk en véél aandacht
voor de praktijk. De meeste scholen
zijn al een aardig eind op weg. Wat is het
mooie aan dat competentiegericht leren ook
alweer? en wat moet er dit nieuwe schooljaar
2009/2010 vooral nog gebeuren? Drie meningen.
TEKST suzanne van Der burGt, lucY holl BEELD lava
lid Tweede kamer voor het CDA
Het mooie aan competentiegericht opleiden is…
“… dat de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt sterk
verbetert. De partijen hebben de nieuwe kwalificatiedossiers
sámen gemaakt. Het draait om competent
handelen, dus leerlingen hebben aan het eind de
competenties om in de praktijk te functioneren. Het is
misschien nog niet allemaal perfect, maar ik heb mooie
voorbeelden gezien. Mijn zoon heeft onlangs een
mbo-4-opleiding afgerond en die kon zo de arbeidsmarkt
op. Tijdens zijn stage op een recreatiebedrijf
heeft hij groepen mensen begeleid, eerst onder toezicht
en daarna helemaal alleen.”
Het lastige is ...
“… dat de docenten een nieuwe balans moeten vinden
tussen kennis, vaardigheden en beroepshouding. We
hebben allemaal in de krant gelezen dat leerlingen in
de experimentenfase soms te veel vrijheid kregen en
belandden in een soort ‘zoek het zelf maar uit’-onderwijs.
Dat is nooit de bedoeling geweest, het is helemaal
terecht als werkgevers daarover klagen. Leerlingen
lopen niet meer zo aan het handje, ze zijn zelfstandige
medewerkers in de dop, maar we moeten niet doen
alsof ze alles zelf kunnen organiseren.”
Wat staat de scholen binnenshuis vooral te doen
dit nieuwe schooljaar?
“Dat hangt ervan af. Sommige zijn al bijna klaar. Directies
moeten vooral aan hun docenten vragen van: ‘Hoever
zijn jullie? Lukt het, komen hier écht betere leerlingen
vanaf?’ We hebben steeds gezegd dat we landelijk het
‘wat’ vaststellen, wat moeten beginnende beroepsbeoefenaars
kunnen? Hoe dat wordt geleerd, of ze nu heel
veel in de klas zitten of niet, daar gaan we niet over.
Docenten staan iedere dag met de voeten in de klei om
het onderwijs vorm te geven.’
Wat kunnen scholen doen richting bedrijfsleven?
“De ROC’s kunnen het bedrijfsleven in hun regio nog
eens duidelijk vertellen hoe dat competentiegericht
opleiden werkt. ‘Hier hebben jullie stagiairs uit ons
competentiegericht programma en dit verwachten we
van jullie.’ Landelijk moeten de branches samen met
het onderwijs en de kenniscentra nog eens goed kijken
naar alle kwalificaties. Er is soms onbalans, sommige
dossiers zijn op hoofdlijnen, andere zijn erg gedetailleerd
en laten de scholen minder ruimte.”
Hoe kunnen bedrijven zich goed voorbereiden?
“Leerlingen die ze binnenkrijgen voor stages of leerwerkbanen
zijn competenter dan ooit, maar blijf ze
vooral stevig begeleiden. Praktijkopleiders hoeven
eigenlijk niets speciaals te doen, maar gooi nog steeds
niemand zo in het diepe.”
BPv-bureau, sector zorg en welzijn, van
ROC nijmegen. (roc nijmegen startte in 2006
met compe ten tie gericht opleiden en had deze
zomer zijn eerste afgestudeerden.)
Het mooie aan competentiegericht opleiden is…
“…dat leerlingen via diverse wegen hun competenties
kunnen ontwikkelen en toepassen. Ze kunnen bijna
‘shoppen’ voor competenties. We adviseren leerbedrijven
om een leerplaatsprofiel op te stellen, zodat de leerlingen
zich beter kunnen voorbereiden. Zo’n profiel is ook
handig voor de werkbegeleiders. Het maakt duidelijk
wat zij aan scholing nodig hebben.”
Het lastige zijn…
“….de trajecten-op-maat. Voor de leerlingen is dit
positief. Wij kunnen te maken krijgen met verschillende
beroepspraktijkvormingstrajecten. Dat vraagt veel
flexibiliteit van de leerbedrijven. Daarom is samen
opleiden van groot belang! Een ander lastig punt is het
toetsen van de competenties. Wanneer heb je een
competentie behaald? Ons ROC is gestart met het
afnemen van de proeven van bekwaamheid door
gecertificeerde accesoren. Die komen van de leerbedrijven
en het ROC. Het is een hele (dure) klus om
voldoende accesoren op te leiden.”
Wat staat de scholen binnenshuis vooral te doen
dit nieuwe schooljaar?
“Scholen moeten mogelijk maken dat leerlingen
versneld kunnen afstuderen, dit bespaart kosten.
Bovendien moet iedereen met de neus in dezelfde
richting komen te staan, zodat er geen verkeerde
informatie naar de leerlingen en leerbedrijven gaat.
En laat scholen ook kijken naar collega-ROC’s. Niet
iedereen hoeft het wiel opnieuw uit te vinden.”
Wat kunnen scholen doen richting bedrijfsleven?
“De ROC’s moeten de leerbedrijven erbij betrekken. Wat
wordt er verwacht? Wat staat hen te wachten? Het is
goed om ze helder te informeren, bijvoorbeeld via
branchebijeenkomsten. We moeten zorgen dat de
communicatie afgestemd wordt. Leerbedrijven hebben
veel verschillende contacten met verschillende scholen.
Maak het makkelijker voor hen en zorg per ROC voor
één contactpersoon. De leerbedrijven vinden het
prettig om direct contact met het BPV-bureau te
onderhouden. Laten we duidelijke afspraken met
elkaar maken en eerlijk en open naar elkaar zijn.”
Hoe kunnen bedrijven zich goed voorbereiden?
“Ze kunnen die genoemde leerplaatsprofielen opstellen:
welke competenties kunnen waar behaald worden? Ze
kunnen zichzelf uitdagen door stagiairs van alle mboleerjaren
en -niveaus in huis te nemen. Houd de deur
open en neem een flexibele houding aan, ook al verschillen
de BPV-trajecten van de leerlingen. Laat be drijven vooral
ook deelnemen aan evaluaties van de competentiegerichte
stages of examens. Laat van je horen.”
vice-voorzitter Jongeren Organisatie Beroeps onderwijs
en mbo-leerling Sociaal cultureel werk op het
Rijn IJssel College in Arnhem
Het mooie aan competentiegericht opleiden is…
“…dat leerlingen vrij zijn om hun eigen onderwijsloopbaan
in te vullen, zoals zij dat prettig vinden.”
Het lastige is…
“… dat er geen duidelijke structuur is en dat docenten
niet altijd op één lijn zitten. Het is erg lastig voor een
leerling om daadwerkelijk ook die eigen opleiding in te
vullen zoals hij dat wil, als hij niet weet wat hij precies
moet doen. Dit veroorzaakt niet alleen problemen op
mijn school. JOB krijgt hier veel klachten over.”
Wat staat de scholen binnenshuis vooral te doen
dit nieuwe schooljaar?
“Laat ze zorgen dat als er een ander onderwijssysteem
wordt ingevoerd iedereen ook goed voorbereid is. Maak
duidelijke afspraken met elkaar en laat leerlingen, maar
zeker ook docenten, meepraten over dat systeem.”
Wat kunnen scholen doen richting bedrijfsleven?
“Ze kunnen zorgen dat de school een school blijft en
geen bedrijf wordt. Natuurlijk is het bedrijfsleven
belangrijk, want daar doe je praktijkervaring op. Dat is
tegenwoordig cruciaal voor je opleiding en dat is ook
goed, maar scholen moeten wel scholen blijven en
bedrijven bedrijven.”
Hoe kunnen bedrijven zich goed voorbereiden?
“Lees wat de mbo-stagiair meekrijgt aan opdrachten.
Weet welke competenties bij elkaar passen en maak
duidelijk contact met de school. Geef goede begeleiding,
want misschien krijgen ze deze niet vanuit school.”
MeeR WeTen OveR COMPeTenTIeGeRICHT OnDeRWIJS?
kijk op www.mbo2010.nl. in een vorig nummer van praktijk
stond het overzicht ‘alles wat u altijd al wilde weten over
competentiegericht beroepsonderwijs’. alsnog hebben?
mail naar praktijk@ecabo.nl.
22 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 23

Jongeren
MULTITASKING IS
HET HELEMAAL
Het merendeel van
de jongeren is ook
na 9 uur ’s avonds
nog met allerlei
media en gadgets
in de weer.
- 82% kijkt tv
- 55% blijft online
- 44% belt mobiel
- 42% luistert
tegelijkertijd naar
een mp3-speler
- 34% zit nog te
sms’en
- 24% speelt
computerspel-
letjes tot diep in
de nacht
Bron: tijdschrift
Pediatrics
ABSOLuuT Geen zeeMAn
Loopt uw stagiair met een Zeeman-tasje? Dan heeft hij
veel zelfvertrouwen, want dat is typisch een merk
waarmee veel jongeren niet geassocieerd willen
worden. Dat geldt ook voor onder meer Euroshopper,
V&D, Dacia/Skoda, Wibra, Lidl en Aldi. Ze schamen zich
vooral voor goedkope kledingmerken, automerken en
supermarkten, alhoewel die schaamte door de recessie
minder is geworden.
Bron: marketingexpert Jorge Labadie
“Ik heb twee grote tassen van Gucci, één
van Dolce & Gabbana, één van Hello Kitty,
één van Turnover, één van Tod’s, één
Chanel handtasje en een merkloos ding.”
(Meisje op de website Girlscene.nl)
IkGAWeRken.nL
‘Draag geen stropdassen met stripfiguren, ongepoetste
schoenen of overhemden met korte mouwen.’ Aldus een
sollicitatietip voor jongens op de nieuwe website
www.ikgawerken.nl van CNV. De site biedt informatie
en testjes voor jongeren die voor het eerst de arbeidsmarkt
opgaan. Misschien leuk om uw leerling er eens
op te wijzen. Voor solliciterende meisjes zijn rokken
korter dan vijf centimeter boven de knie, een diep
decolleté of ongeschoren benen taboe, aldus de site.
ReCeSSIe DeeRT nIeT
De recessie heeft nauwelijks invloed op de studiekeuze
van jongeren. Negen van de tien jongeren trekken zich
er niets van aan, aldus adviesbureau Vonk Competentie
Expertise dat ruim vijfhonderd jongeren ondervroeg.
78% van de meisjes kijkt vooral welke opleiding het
beste bij hun persoonlijkheid past. 58% van de jongens
kiest de opleiding die in de toekomst de beste kansen
lijkt te bieden op de arbeidsmarkt. Bovendien kiezen
jongens net iets vaker (17%) dan meisjes (13%) voor
een studie waarbij ze bij hun ouders kunnen blijven
wonen. Tweederde van de jongeren denkt dat hun
studiekeuze bepalend is voor hun toekomst. Iets meer
(71%) zegt zijn talenten te kennen en te weten welke
studie daarbij past.
Wat bezielt jongeren?
Wat houdt uw stagiairs bezig, wat willen ze, hoe leven ze.
Praktijk brengt ze voor u in beeld. TEKST lucY holl FOTO DeF
JOnGeRen WILLen eCHT WeL
Jongeren zijn net zo ambitieus en gemotiveerd als
ouderen, al zijn ze vooral geïnteresseerd in zelfontwikkeling
en minder in hoge banen of schouderklopjes. Dat
blijkt uit internationaal onderzoek van de Ashridge
Business School. Jongeren zijn weliswaar veeleisend en
steeds op zoek naar uitdagingen, maar dat was
bij vorige generaties net zo goed. Ze zijn
bovendien erg leergierig, al verwerven ze op
heel verschillende manieren hun informatie.
Ze passen zich opvallend goed aan en laten
zich tegelijkertijd niet intimideren. Wel
snappen ze minder hoe ze op anderen
overkomen. Ze bedoelen het vaak goed,
maar communiceren net anders dan
ouderen.
kenMeRkenD MBO
Mbo’ers hebben duidelijk behoefte aan ondersteuning
om informatie te kunnen begrijpen en plaatsen, en om
gericht te leren. Wellicht heeft u die ervaring met de
leerlingen op uw werkvloer. Het blijkt ook uit onderzoek
van Hiteq, centrum van innovatie. Hiteq ondervroeg
bijna 1700 mbo-leerlingen en bracht onlangs de
publicatie ‘Kenmerkend mbo’ uit. De leerlingen willen
duidelijk weten wat er van hen verwacht wordt. De
behoefte van mbo’ers aan instructie is wel net wat
minder groot dan die van vmbo-leerlingen. Ze zijn dus
iets zelfstandiger.
Download de publicatie gratis via www.hiteq.org
WAT vOOR InSTRuCTIe WILLen LeeRLInGen BIJ HeT
MAken vAn BIJvOORBeeLD een STOeL?
43% Docent moet instructie geven over te gebruiken
materiaal
41% Docent moet precies vertellen hoe stoel eruit moet
zien
36% Leerling googlet naar instructies of bouwtekeningen
27% Leerling begint en vraagt alsnog instructie als dat
nodig blijkt
25% Docent moet instructie geven over gereedschappen
19% Leerling wil de relevantie van de opdracht weten
Bron: Kenmerkend mbo, Hiteq
outdoorbedrijf omni Mobilae zette met roc landstede het
bib­project 'brug tussen leren en werken' op.
SUBSIDIEPROGRAMMA BEROEPSONDERWIJS IN BEDRIJF VERBETERT PRAKTIJKLEREN
Hoe twee werelden
dezelfde taal gaan
spreken
Onderwijs dat niet vlekkeloos aansluit op de beroepspraktijk: het is één
van de stokpaardjes van het bedrijfsleven. Het ministerie van
econo mische zaken probeert er wat aan te doen met de subsidie regeling
Beroepsonderwijs in Bedrijf (BiB). Wat heeft BiB de leerbedrijven en
scholen te bieden? TEKST peer bataille FOTO’S thomas Donker
24 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 25

het gezamenlijke project van
school en leerbedrijf zorgt ervoor
dat de leerlingen sport en bewegen
veel beter voorbereid de arbeidsmarkt
opkomen.
Directeur Albert de Jong van A. de Jong Groep (een
groep technische bedrijven) in Schiedam zegt het recht
voor zijn raap: “We onderkennen het immense belang
van de contacten tussen bedrijven en scholen. Alles wat
we kunnen doen om jongeren voor de techniek te laten
kiezen, zullen we aanpakken. Zelfs als ze straks niet bij
ons komen werken.” Idealisme is hem niet vreemd. Het
was de belangrijkste reden om het BiB-project ‘Samen
investeren in de regio Rijndelta’ mee op poten te zetten.
“Het hogere belang is dat de industrie de kurk is waar
onze economie op drijft. Wij houden een veelvoud van
ons personeelsbestand aan het werk bij onze leveranciers
en onderaannemers.”
Kennisinfrastructuur Mainport Rotterdam en werkgeversorganisatie
FME-CWM ondersteunen het project.
Ruim twintig bedrijven en drie ROC’s willen samen de
stages van de BOL-opleidingen Werktuigbouwkunde,
Elektrotechniek en Installatietechniek op mbo-niveau 4
verbeteren én uniformeren. Zodat het onderwijs beter
aansluit op de behoeften van de bedrijven in de regio.
SyneRGIe
Ook de drie deelnemende ROC’s (Zadkine en Albeda
College in Rotterdam en Da Vinci College in Dordrecht)
willen een hoger doel dienen, vertelt Wil van Dijk,
directeur opleidingscentrum Techniek van Zadkine.
“Het gemiddelde opleidingsniveau in het Rijnmondgebied
is laag. Door in nauwe samenwerking met het
bedrijfsleven beter, competentiegericht onderwijs te
ontwikkelen, kunnen we daar wat aan doen. Geen
onderwijs uit boekjes van doctorandussen in de onderwijskunde,
maar onderwijs dat is gericht op wat bedrijven
nodig hebben. Daarnaast streven we naar meer synergie
tussen de ROC’s, vooral naar een meer uniforme en
transparante werkwijze richting leerbedrijven.”
eyeOPeneR
In opdracht van werkgeversorganisatie FME-CWM leidt
Edwin Versluis van 2CENTER educatieve diensten het
project. Het heeft het maximale bedrag van € 500.000
aan subsidie gekregen. Het loopt al sinds medio 2008,
maar kwam aanvankelijk niet echt van de grond. Edwin
Versluis: “Ik heb in het voorjaar de plannen bekeken en
meteen voorgesteld ze concreter te maken. Daardoor
ging alles meer leven bij de betrokkenen. We kozen
bovendien voor een heldere, projectmatige aanpak,
met ingebouwde go/no go-momenten.” Edwin Versluis
zorgde dat de juiste mensen van alle betrokken partijen
bij elkaar kwamen. “Daarvoor moet je erachter zien te
komen wie waarvoor verantwoordelijk is. Bovendien
was het belangrijk knelpunten te inventariseren en
ervoor te zorgen dat iedereen zijn energie en aandacht
voor het project behield.”
Het laatste kreeg Versluis voor elkaar door alle bedrijven
en scholen, maar ook leerlingen te horen. De deelnemende
bedrijven moesten een vragenlijst invullen. “Dat
was best pittig en soms een eyeopener”, volgens Albert
de Jong van A. de Jong Groep. We weten bijvoorbeeld
wel dat het competentiegericht onderwijs eraan komt,
maar het is absoluut niet helder hoe dat concreet vorm
krijgt in het praktijkleren. Ook praktische zaken rondom
stages zijn vaak onduidelijk. Zo verschilt de frequentie
waarmee een docent een stagiair op zijn stageplek
bezoekt per ROC en zelfs per docent.”
kennIS DeLen
Na deze ‘informatieronde’ ging op ieder van de drie
ROC’s een werkgroep aan de slag. Zij formuleerden
aandachtsgebieden voor een beter stageformat. Het
gaat dan om de vorm, inhoud en het hele proces
rondom de stage. In de volgende projectfasen wordt dit
‘Zo krijgen we beroepsonderwijs
dat gericht is op
w a t b e d r ijv e n n o d i g h e b b e n’
format verder uitgewerkt, gerealiseerd, verduurzaamd
en geëvalueerd. Ondanks het feit dat het project pas
net de definitiefase is gepasseerd, zijn er toch al
resultaten zichtbaar. Projectleider Edwin Versluis:
“De uitgangsposities zijn bepaald en we weten waar
verschillen en overeenkomsten liggen. Een eerste
opbrengst is dat ROC’s nu al kennis met elkaar delen.”
Wil van Dijk van Zadkine vult aan: “Niet alleen tussen
scholen, maar ook tussen bedrijven verschillen de
culturen. De een kijkt bij opleiden alleen naar de korte
termijn, bij de ander maakt het integraal onderdeel uit
van het personeelsbeleid. Belangrijk is dat er nu een
beweging op gang is gekomen waarin we samen verantwoordelijk
zijn voor efficiënt en effectief opleiden.
Zoiets kun je nooit alleen.”
zOekTOCHT
Ook voor Marian Alberts, directeur domein Economie
en Dienstverlening van ROC Rivor in Tiel, was meer
uniformiteit richting bedrijfsleven een belangrijke
reden om in een BiB-project te stappen. Alberts: “Ik
was jaloers op mijn collega’s van Techniek. Zeker voor
de recessie konden bedrijven in de technische sector
niet voldoende stagiairs krijgen, terwijl we bij Economie
en Dienstverlening een tekort aan stageplaatsen
hadden. Een kijkje bij de technische sector leerde dat
bedrijven in deze sector vergaten dat ze niet alleen
techneuten, maar ook administrateurs, receptionistes
en dergelijke nodig hebben en dus op kunnen leiden.
Dan zou het wél handig zijn, als er binnen een ROC op
dezelfde manier gewerkt zou worden.”
In het project ‘Kwaliteitsimpuls on the job’ (subsidiebedrag
ruim € 250.000) werken ROC Rivor, de kenniscentra
ECABO en Kenteq en acht bedrijven uit de regio samen
aan een betere start van en begeleiding tijdens de
stages. Een van de participerende bedrijven is Waterschap
Rivierenland in Tiel, waar Henk de Ruiter senior
p&o-adviseur is. De Ruiter: “Vanaf het begin was het
een zoektocht. Bedrijven en ROC’s hebben een andere
manier van werken, en bínnen een ROC werken afdelingen
anders. ‘Zó doen wij dat’, hoorde je dan. We hebben
daarom eerst alles wat we al hadden rondom praktijkleren
op één hoop gegooid, en gekeken wat bruikbaar was.
Daarna zijn we in drie subgroepen aan de slag gegaan
met het ontwikkelen van hand-outs waarin staat wat
bedrijven, leerlingen en docenten belangrijk vinden bij
praktijkleren.” Tegelijkertijd zijn een werkgroep Matching
en een werkgroep Begeleiding actief, met aandacht
voor begeleiding voorafgaand, tijdens en na de stage.
PIOnIeRen
Henk de Ruiter zegt verrast te zijn dat uit zo’n “grote,
ongestructureerde brij” een concreet resultaat voortkomt.
“Onderwijs en bedrijfsleven krijgen meer inzicht
in elkaars werkzaamheden. Twee verschillende werelden
komen bij elkaar en gaan elkaars taal spreken. Je merkt
nu al dat er meer terugkoppeling plaatsvindt met Rivor.
Daarnaast zie je hoe andere bedrijven met opleiden
omgaan. Voorlopig lijken de afgesproken twintig
werkdagen per jaar welbesteed te zijn.”
Marian Alberts van ROC Rivor beaamt deze positieve
ervaringen. Daarnaast signaleert ze dat er ook binnen
haar school van alles op gang komt tussen de betrokken
domeinen: “De verschillende manieren van werken
worden duidelijk. We proberen die te stroomlijnen en
willen van elkaar leren.” Ze ziet een duidelijke toegevoegde
waarde om samen met het bedrijfsleven te
opereren. Alberts: “Het is werk dat toch gedaan moet
worden. Op deze manier gebeurt het met een duidelijker
focus, waardoor het minder pionieren is.”
26 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 27

Het project gaat dit nieuwe schooljaar verder met de
ontwikkeling van een (digitaal) productenhandboek,
met concrete uitwerkingen van de tot nu toe opgeleverde
documenten. Daarna volgen trainingen van praktijkopleiders
en docenten. Plus de borging van de resultaten
na afloop van het project in 2011, waaronder het bijhouden
van het handboek.
SALLAnDS GevOeL
Een aansprekend voorbeeld van een kleinschaliger
BiB-project is ‘Brug tussen leren en werken’ (subsidiebedrag
bijna € 120.000) van Calibris-leerbedrijf Omni
Mobilae en ROC Landstede in Zwolle en omgeving. Het
project rust leerlingen van de opleiding Sport en
bewegen (mbo-niveau 3 en 4) beter toe voor de arbeidsmarkt
door ze al tijdens de stage hoogwaardige
opdrachten uit te laten voeren. Omni Mobilae is een
outdoorbedrijf dat bedrijfsuitjes, evenementen en
teamtrainingen organiseert. Met als doel dat deelnemers
aan het eind van de dag het ‘Sallands gevoel’ mee naar
huis nemen, aldus directeur Peter Oude Vrielink.
Oude Vrielink las over de BiB-regeling in de Kamerkrant.
Oude Vrielink: “Ik liep al langer rond met het idee het
praktijkleren anders aan te pakken. Vroeger kwam een
stagiair binnen en nam je hem aan de hand mee door
het bedrijf. Hij kreeg daardoor geen compleet beeld van
het werken in deze sector.” Nu worden de eerste vier
maanden van de stage (van een jaar) aan kennis,
vaardigheden en beroepshouding besteed. Daarna
volgt een maand ‘entertainment’. Want een outdoorinstructeur
moet niet alleen kunnen instrueren, maar ook
een soort entertainer zijn; hij moet bijvoorbeeld bij
deelnemers het ijs kunnen breken. Hier tussendoor
lopen dan als rode draad de hoogwaardige praktische
opdrachten.
kLIMWAnD
Deze opdrachten zijn geen simulaties van de werkelijkheid,
maar reële opdrachten voor Omni Mobilae. Het
verzorgen van een klimwand is een mooi voorbeeld.
Peter Oude Vrielink: “We stellen een stagiair aan als
projectleider. Hij zoekt uit wat er allemaal geregeld
moet worden. Bellen over prijzen, kosten in de gaten
houden, vergaderingen leiden. De stagiair leert zo
werken in een team, omgaan met tijdsdruk en managen
van dilemma’s. Hij wordt een completer mens die
volwassen gedrag vertoont en zelfvertrouwen uitstraalt.”
kARABIneR
Maar het outdoorbedrijf gooit stagiairs niet zomaar in
het diepe. Twee praktijkbegeleiders zijn continu bezig
met de in totaal zestien stagiairs per jaar. “Dat is best
een belasting”, vertelt Oude Vrielink. “Maar dat offer
brengen we graag. We willen een innovatief bedrijf zijn,
en op deze manier innoveren we in mensen.”
De taakverdeling tussen Omni Mobilae en Landstede
stond van tevoren niet honderd procent vast. Peter
Oude Vrielink: “Je begint ergens mee en weet niet wat je
onderweg allemaal tegenkomt en waar het eindigt. Met
twee welwillende partijen kun je dan toch een heel eind
komen. In principe verzorgt de school de theoretische
en wij de praktische kant.” Hij grijpt opnieuw naar het
voorbeeld van de klimwand: “Als instructeur moet je
zelf kunnen klimmen. De kennis en vaardigheden
daarvoor leer je door ‘learning by doing’. Maar waaróm
je op een bepaalde manier met een karabiner zekert, is
een theoretisch verhaal over gewichten en krachten dat
een docent van school vertelt.”
zeLFDe veRHAAL
Theorie en praktijk blijken vaak lastig te scheiden.
“Steeds meer theorie wordt door onze praktijkbegeleiders
op de werkplek gegeven. Daarom koppelen we
continu terug met school. Want we moeten natuurlijk
wel hetzelfde verhaal vertellen”, aldus Oude Vrielink. De
docent laat hierdoor de begeleiding van de stagiair
grotendeels over aan het bedrijf, en ondersteunt vooral
de praktijkopleiders.
Peter Oude Vrielink is na ruim een jaar enthousiast over
de voorlopige opbrengst van het project. Hij zegt zijn
‘jongens’ te zien groeien. Een volgende stap is het
vastleggen van de vernieuwingen, zodat andere bedrijven
en scholen er ook gebruik van kunnen maken. Eén ding
zou daarbij helpen, moet de Omni Mobilae-directeur
van het hart: “De verantwoording aan SenterNovem is
megaveel papierwerk. Dat is jammer van de tijd, die ik
liever aan de stagiairs zou besteden.”
OOk een BIB-PROJeCT STARTen?
Beroepsonderwijs in Bedrijf is een subsidieregeling van
het ministerie van Economische Zaken. SenterNovem
voert de regeling uit. Doel is het stimuleren van de
samenwerking tussen het midden- en kleinbedrijf en
vmbo- en mbo-opleidingen. Verbeteren van het praktijkleren
staat voorop, zodat theorie en praktijk vloeiender
op elkaar aansluiten. SenterNovem heeft voor de jaren
2009 en 2010 nog 20,5 miljoen euro beschikbaar.
Ook een BiB-project starten? Kijk op
www.senternovem.nl/beroeps onderwijsinbedrijf
File Edit View Insert Format Tools Actions Help
Beste Praktijkredactie,
Hier is mijn dagboek van mijn stage bij Bureau Handhaving van de gemeente Heerlen als
beveiliger. Dit bureau ziet toe op de openbare orde en veiligheid van de gemeente.
> Maandag
Om half 9 begin ik met een kop koffie en sigaret en check mijn mail. Gelijk maar even kijken
of mijn dienstrooster van deze week niet gewijzigd is. Om 9:30 uur meld ik de porto in bij de
meldkamer en check mijn werkplek. Vandaag is dat Sociale Zaken. Om 9:45 uur ben ik
aanwezig om daar vooral preventief op te treden. Om 16:45 uur zit mijn dag erop. Vandaag
geen agressie of stress, dus een goed begin van de week.
> Dinsdag
Vandaag sta ik weer op Sociale Zaken. Ik sta bij de ingang zodat ik alles goed kan overzien.
In één van de afspraakkamers hoor ik een vrouwelijke klant ineens hard schreeuwen. Ze is
overstuur omdat haar aanvraag afgewezen is terwijl ze thuiszit met drie hongerige kinderen.
Ik kalmeer haar en spoor haar aan om toch weer te gaan praten met de cliëntmedewerker.
Dat lukt en na een lang gesprek komt ze lachend naar buiten. Ze bedankt me en heeft goed
nieuws: ze heeft toch recht op bijstand. Een bevredigende dag.
> Woensdag
Ik werk vandaag op het Werkplein/CWI. Het is onnoemelijk heet. Mensen zijn geïrriteerd en
soms lopen de gemoederen hoog op. Men is ongeduldig en er is veel onbegrip. Ik geef de
mensen vandaag maar iets meer ruimte om erger te voorkomen.
> Donderdag
Vandaag gaan we de schoolbanken in: rechtskennis en communicatie. Het is weer erg warm,
en helaas is er geen airco. Normaal gesproken is de schooldag wel een leuke afwisseling
met het werk, maar aan het einde van deze dag is de erin gepropte kennis er weer bijna
uitgezweet!
> vrijdag
Ik werk een nieuwe collega in op Werkplein/CWI. We lopen een oefensluitronde en ik leg
hem de receptiewerkzaamheden uit die soms ook tot onze taken behoren. Een belangrijk
onderdeel van de beveiliging is natuurlijk de koffieautomaat: zonder deze functioneren wij
niet ;-) Dus na nog een kop koffie keren we huiswaarts om van het weekend te gaan genieten.
28 PRAKTIJK september 2009 september 2009 PRAKTIJK 29
To...
Cc...
Groet,
Maurice
Redactie Praktijk (praktijk@ecabo.nl)
Subject: Mijn stage bij de gemeente Heerlen
Attachment: flexplek.jpg, indeschoolbanken.jpg, leerlingen.jpg, meldkamer.jpg, koffieautomaat.jpg
Send
BeveILIGInG
TEKST EN FOTO’S
maurice Fritz
Maurice Fritz (40)
volgt mbo opleiding
MTV2 (medewerker
toezicht en veiligheid)
voor een
re-integratietraject
aan het Leeuwenborg
College in Sittard. Hij
werkt als beveiliger
bij de gemeente
Heerlen. Heerlen is
dit succesvolle
traject in januari
gestart.

InFORMATIeDIenSTveRLenInG
30 PRAKTIJK september 2009
LEERBEDRIJF WEET IMAGO VAN SAAI STAGEADRES AF TE SCHUDDEN
Haagse bibliotheek
als the place to be
Stel, je bent een leerbedrijf waarvan mbo-leerlingen zeggen: ‘Da’s saai,
daar ga ik mijn stage echt niet doen.’ De Openbare Bibliotheek Den Haag
kampte daarmee. Maar dat is inmiddels compleet veranderd: dankzij
een actief stagebeleid en véél aandacht voor de begeleiding. De stagiairs
steken andere jongeren op school aan met hun enthousiaste verhalen.
TEKST lucY holl FOTO’S GreGor servais
Onlangs was kinderboekenschrijfster Selma Noort te
gast in de bibliotheek: een mbo-stagiair hielp mee met
de organisatie. Niet lang daarna werd in filiaal Haagse
Hout het 4You!-plein geopend, met een speciale collectie
boeken en andere materialen voor vmbo-leerlingen.
Leerlingen van College St. Paul voor speciaal voort gezet
onderwijs in Den Haag beschilderden de bijbehorende
graffitiwand, en ook hier hielpen mbo-stagiairs mee
met de openingsactiviteiten. Andere stagiairs werken
aan een project over laaggeletterdheid of maken
filmpjes voor het Wijkmedia Atelier.
JOnGe MenSen
Zo zijn er continu activiteiten waarbij leerlingen betrokken
worden. De bibliotheek, erkend ECABO-leerbedrijf, is
een prima stageplek, ondervinden de leerlingen: het
werk is veelzijdig, ze hebben veel vrijheid en er is
steeds contact met het publiek. “De gemiddelde
leeftijd van onze medewerkers stijgt. We willen jonge
mensen binnenhalen, liefst uit de wijken zelf. Dat is
goed voor onze dienstverlening”, zegt Ben van de Haar,
hoofd Publieksdiensten. “De leerlingen kunnen praktijkervaring
opdoen. Bezoekers treffen achter de balie
mensen uit de eigen buurt aan. En klasgenoten van de
stagiairs komen ongetwijfeld eens kijken.” Een nieuwe
generatie ontdekt dat de bibliotheek uit meer dan
boeken bestaat. Dat levert potentiële medewerkers en
klanten op. “Nu ik hier binnen ben, weet ik pas hoe leuk
het is”, zeggen leerlingen. Het imago van saai en ‘boeit
me niet’ slijt dan snel.
OP PAPIeR
De Openbare Bibliotheek Den Haag met haar negentien
vestigingen en 350 medewerkers, wil voortaan jaarlijks
ruim honderd vmbo-, mbo- en hbo-stagiairs plaatsen.
De organisatie werkte altijd al met stagiairs, maar pakt
het sinds een jaar of twee veel structureler aan. Het
stagebeleid staat op papier en er is een speciale
stagecoördinator gekomen. De vraag vanuit de scholen
om stagiairs te plaatsen, werd ook steeds pregnanter.
De ROC’s in de regio bieden overigens geen mbo-opleiding
Informatiedienstverlening aan. De mbo-stagiairs
komen daarom vooral van de opleidingen Secretarieel/
Administratief medewerker en Commercieel medewerker
marketing en communicatie. Dan zijn er nog vmboleerlingen
van de Johan de Witt Scholengroep, en een
aantal hbo’ers van de Haagse Hogeschool en Hogeschool
InHolland.
LeeRWeRkBIBLIOTHeek
De bibliotheek vatte zelfs het plan op voor een complete
leerwerkbibliotheek, waarbij stagiairs een vestiging
compleet zouden gaan runnen. Hbo’ers zouden de
leiding krijgen en de mbo’ers begeleiden. Op hun beurt
zouden die mbo’ers de vmbo’ers onder hun hoede
nemen. Het ‘zelfsturende team’ kon samen ook compleet
nieuwe activiteiten opzetten voor doelgroepen als
kinderen, jongeren en senioren. En dat allemaal onder
begeleiding van de vaste medewerkers. Het idee om die
teams zo veel mogelijk zelfstandig te laten draaien,
bleek te hoog gegrepen. Er waren te weinig hbo-studenten
en die bleken vaak onderzoek te moeten doen in plaats
van operationeel de touwtjes in handen te kunnen
nemen. De opzet belastte de vaste medewerkers veel te
veel. “Het was een bijzondere uitdaging”, zegt Joke
Petri, stadsdeelhoofd van filiaal Haagse Hout waar het
allemaal begon. “Wat we hebben ervaren is dat het met
die mbo-leerlingen heel goed samenwerken is. Daar
gaan we mee door. Nu lopen er op de locatie Haagse
Hout bijvoorbeeld steeds twee mbo-stagiairs die
telkens tien weken blijven.
kLAnTGeRICHT
Aankomend stagiairs schrijven een brief met cv en
hebben een sollicitatiegesprek. Joke Petri: “We vragen
wat voor beeld ze van het werk hebben en kijken naar
de gewenste lambèr vugts, competenties. manager operations Die passen center bij wonderwel bij
de vereiste simac ict competenties nederland in veldhoven, uit hun opleidingen. is beste Klantgerichtheid
Praktijkopleider is natuurlijk 2008 in een de ecabo­sectoren.
heel belangrijke, mensen
wegwijs maken. Wie verwacht dat hij de hele dag lekker
achter de computer door kan brengen, past hier niet.”
Leerlingen zijn stuk voor stuk enthousiast. “Het werk is
leuk en de mensen zijn aardig, melden ze. Ze willen bij
ons werken of komen terug als oproep- of vakantiekracht”,
zegt Mirjam Baron, coördinator stages en
opleidingen. Om niet onder de populariteit als stagegever
te bezwijken, is het komende tijd belangrijk om de
toenemende vraag en het aanbod nog beter af te
stemmen. Welke vestigingen kunnen hoeveel leerlingen
opnemen, hoe zit het met de scholing van de praktijkopleiders,
hoe kan het draagvlak onder de medewerkers
verder vergroot worden? Ben van de Haar: “We worden
ook steeds vaker gebeld voor de straks verplichte
maatschappelijke stages voor middelbare scholieren.
Daar gaan we goed naar kijken, want we willen er graag
aan voldoen. Maar voor onze medewerkers moet het
ook haalbaar blijven.”
LeeRInG In BeeLD
De bibliotheek is inmiddels een goede afnemer van de
ECABO-training ‘Leerling in beeld’, speciaal voor
beginnende praktijkopleiders. “We hadden in het
verleden een handjevol medewerkers die het begeleiden
in de vingers hadden, maar nu moet iedereen op de
filialen waar leerlingen rondlopen het kunnen”, aldus
Mirjam Baron. Sommige medewerkers wilden niet
begeleiden, anderen zeiden het niet te kunnen. “Joke
Petri: “We zijn eerst maar eens met de mensen van
Haagse Hout op cursus gegaan en we hebben er veel
van geleerd: wie krijg je in huis, wat zijn de behoeften
van de leerling? Het is niet één groot standaardpakket
stagiairs dat binnen geschoven wordt. Het zijn allemaal
individuen met een eigen achtergrond. De training was
een eye opener. Iedereen was ook meteen om.”
DRAAIBOek
Alle teams van de stagebibliotheken gaan nu op cursus.
“Veel mensen werken hier parttime, dus we moeten die
begeleiding met zijn allen doen. Het is ook goed voor
een leerling om steeds een andere coach te ervaren.”
Er liggen nu complete draaiboeken, waarin staat wie
welke stagiair wanneer begeleidt en wanneer leerlingen
kunnen meedraaien bij bijvoorbeeld de groepsbezoeken,
het opzetten van een tentoonstelling of het geven van
computerles. Ben van de Haar: “Als je mensen serieus
neemt, dan heb je veel aan elkaar. Wij nemen leerlingen
serieus en dan kan er veel gebeuren. Ze horen er echt bij.”
HAAGSe TIPS OM
De POPuLARITeIT
ALS STAGeBeDRIJF
Te veRGROTen
- Bied leerlingen
een gevarieerde
stage
- Zorg dat ze hun
vrienden mooie
ervaringen
kunnen vertellen
- Let op een goede
verhouding
tussen het aantal
leerlingen en
medewerkers
- Sta open voor de
ideeën van
jongeren. Ook al
houden ze soms
een confronterende
spiegel
voor.
september 2009 PRAKTIJK 31

WeLzIJn
Wie zich helemaal wil storten op
het begeleiden van mbo-leerlingen
op de werkvloer, kan de speciale,
éénjarige mbo-opleiding Praktijkopleider
doen. Met veel accent op
het organiseren van leerroutes en
het coachen van werkbegeleiders.
Twee net afgestudeerde deelnemers
vertellen over hun ervaringen.
TEKST saskia Den broeDer FOTO ivo van Der bent
SPECIALE OPLEIDING TOT PRAKTIJKOPLEIDER
Alles op tafel
Marie-Louise Arns en Ria van der Zee
rondden deze zomer de opleiding tot
Praktijkopleider af bij ROC Midden
Nederland. Beiden begonnen er aan met
grote inzet. Marie-Louise Arns: “Ik werk
al ruim twintig jaar bij Calibris-leerbedrijf
Sherpa in Baarn, een instelling voor
mensen met een verstandelijke beperking.
Ik ben momenteel groepsbegeleider van
drie woningen in de wijk met wat oudere
bewoners. Ik begeleid ook al langer
leerlingen. Nu ik wat ouder word, ben ik
steeds meer gemotiveerd om mijn kennis
en ervaring en mijn liefde voor het werk
aan jonge mensen over te dragen. Ik had
altijd al een beetje spijt dat ik destijds
niet gekozen heb voor een docentenopleiding.
Toen ik de kans kreeg om de
opleiding Praktijkopleider te gaan volgen,
dacht ik: nu of nooit!”
Ria van der Zee is pedagogisch medewerker
op een peutergroep bij Kinderopvang De
Bilt. Sinds 2007 werkt ze ook een dag per
week als praktijkopleider. “Ik heb gesolliciteerd
toen de functie vrijkwam, omdat
32 PRAKTIJK september 2009
ik echt toe was aan iets nieuws. Ik had al
vaak stagiairs begeleid. Nu kreeg ik de
kans de stagebegeleiding systematisch
te gaan opbouwen, een werkplan te
maken. Het volgen van de mbo-opleiding
Praktijkopleider was een vereiste, maar
ik had er ook erg veel zin in!”
BeWuSTWORDInG
Beide deelneemsters hebben het
opleidings jaar ervaren als zinvol en
intensief. “Het was een gemengde groep
met deelnemers uit alle richtingen binnen
de sector Zorg en Welzijn”, vertelt Ria van
der Zee. “Die verschillende achtergronden
maakten het erg interessant. Je wordt je
veel meer bewust hoe het in jouw instelling
is, als je ook hoort hoe het ergens anders
gaat.” Bewustwording is de rode draad in
de hele opleiding. Marie-Louise Arns: “De
opleiding is competentiegericht. Dat is
iets heel anders dan leren vanuit een
boek. We werkten met procesanalyses,
waarbij je een concrete situatie helemaal
analyseert. Stilstaan en kijken: waar sta
ik, waarom doe ik het zo? Veel doe je
vanzelf al goed, maar nu kun je het
benoemen. We hebben de stof aangereikt
gekregen waardoor we nu veel duidelijker
in de vingers hebben wat we aan het doen
zijn.” Bij een introductiegesprek met een
leerling kon ze bijvoorbeeld heel goed
inspelen op zijn leerstijl en zijn begeleiding
zo optimaal organiseren.
LeeRPROCeS
Ria van der Zee: “We hebben ook heel
veel moeten presenteren. Alles moet
zichtbaar gemaakt worden, je moet laten
zien dat je het kan.” De lijvige portfolio’s
waarin alle in de opleiding geleverde
prestaties aangetoond worden, getuigen
hiervan. “Omdat wij nu zelf competentiegericht
onderwijs gekregen hebben,
kunnen we de stagiairs ook op die manier
laten leren. Belangrijk is dat de praktijkopleiders
ze zelf verantwoordelijk laten
zijn voor hun leerproces.”
De opleiding Praktijkopleider is een
BBL-opleiding: de deelnemers gaan één
dag in de week naar school. Opdrachten
in de eigen werksituatie staan centraal.
Marie-Louise Arns: “Ieder had een coach
binnen zijn eigen organisatie. In de
gesprekken met die coach stond vooral
het individuele leerproces centraal, het
ging net nog wat dieper dan op school.
We hebben met elkaar ook opdrachten
uitgevoerd op school, bijvoorbeeld om te
leren netwerken. En zelfs met andere
leerlingen van het ROC: met hen oefenden
we het voeren van sollicitatiegesprekken.”
In die ene schooldag moest veel gebeuren.
Ria: “Het was een erg vol programma, we
hebben veel behandeld in korte tijd,
waardoor het lastig is alles te laten
beklijven. Ik denk dat de echte verwerking
pas nu komt.”
vAn RuPS TOT vLInDeR
Hoe ziet hun eigen beroepstoekomst er
uit? Ria van der Zee: “Mijn functie als
praktijkopleider wordt uitgebreid van een
naar twee dagen. Ik begeleid nu zelf geen
stagiairs meer, maar richt me op de
werkbegeleiders van onze zeven buitenschoolse
opvanglocaties en drie kinderdagverblijven.
Ik heb intussen mijn werkplan
klaar, met daarin ook veel werk- en
instructiemateriaal voor hen.” Marie-
Louise Arns krijgt bij Sherpa de ruimte
voor extra taken, zoals het organiseren
van bijeenkomsten voor de stagiairs. Ook
zij heeft een opleidingsplan opgesteld met
de titel ‘MATCH’, waarin zij de instelling
neerzet als een ‘modern, aansluitend,
terugkoppelend, creatief en helder leerbedrijf’.
Ze houdt haar ogen open als
ergens een plek als praktijkopleider vrij
komt, en bruist al van de ideeën: “We
zouden meer kunnen doen via intranet,
een plek maken waar leerlingen hun
ervaringen kunnen uitwisselen, of een
overzicht geven waar ze binnen de instelling
bepaalde opdrachten kunnen doen.”
De belangrijkste eigenschap van een
goede praktijkopleider? “Enthousiast zijn
over je werk, en het leuk vinden om iets
uit te dragen”, vindt Ria. Marie-Louise: “Je
moet er plezier in hebben de ander tot
bloei te laten komen: het proces van rups
tot vlinder.”
OPLeIDInG DOen?
De kenniscentra beroepsonderwijs
bedrijfsleven hebben een uitgebreid
pakket aan kortdurende trainingen voor
praktijkopleiders. Wie zich helemaal wil
toeleggen op het organiseren van stages
en leerwerkbanen en het ondersteunen
van werkbegeleiders, kan de éénjarige
BBL-opleiding Praktijkopleider (mboniveau
4) doen. een groot aantal ROC’s
in het land biedt de opleiding aan.
Het is iets voor u als u:
- enthousiast bent over het begeleiden
van leerlingen en werkbegeleiders
- graag iets uitdraagt en uw kennis als
praktijkopleider breder wilt inzetten
- bereid bent uw eigen aanpak onder de
loep te nemen
- een jaar lang een intensieve opleiding
wil doen.
september 2009 PRAKTIJK 33

TRAnSPORT en LOGISTIek
34 PRAKTIJK september 2009
LeeRLInG en PRAkTIJkOPLeIDeR
veRTeLLen WAT ze vAn eLkAAR vInDen
TEKST eD schlÜper FOTO’S annet DelFGaauW
PRAKTIJKOPLEIDER PeRRy WOLFeRT (46)
werkt sinds vier jaar als voorman magazijn en praktijk opleider
bij eecv. het magazijn beheert de onderhouds materialen
en reserveonderdelen voor de gigantische machines en
transportbanden waarmee het overslagbedrijf werkt. eecv
is een door vtl erkend leerbedrijf.
LEERLING SCOTT BeIJeR (19)
is voor de tweede keer als stagiair bij eecv. Zijn eerdere
stagejaar, vooral het halfjaar in het magazijn, beviel zo
goed dat hij besloot door te leren voor logistiek teamleider
aan het scheepvaart & transport college. dankzij
vrijstellingen kon hij als derdejaars meteen een nieuwe
stage doen.
Scott: “Ik ben hier vanaf september 2007.
Eerst heb ik in het magazijn een halfjaar stage
gelopen, daarna een halfjaar ‘buiten’, in de
operationele sfeer. Dat was voor mijn vorige
opleiding. Toen ik die had afgerond, heb ik
ervoor gekozen om verder te gaan in de logistiek,
in het magazijn. Dat sprak mij wel aan.
Op het Scheepvaart & Transport College ben
ik de opleiding Logistiek teamleider begonnen,
waarvoor ik hier opnieuw een stageplek heb
gekregen. Vandaar dat ik hier nog steeds loop.”
Perry: “Ik ken Scott natuurlijk. Ik heb hem
al een tijdje binnen en ook een beetje zelf
gevormd, bedrijfsklaar gemaakt. Van: zo doen
we dat en dit zijn de procedures. Daar is hij
heel erg in meegegroeid. Mazzel voor Scott is
dat hier een jaar nadat hij binnenkwam een
plek vrijkwam door het vervroegd uittreden
praktijkopleiDer PeRRy:
‘Ik zie in Scott
een beetje hoe
ik vroeger was’
van een van de mensen. Anders zou hij na zijn
stage elders een baan moeten zoeken. Wat
dat betreft heeft Scott geluk gehad. En ik ook,
want hij is iemand die ik zelf helemaal heb
ingewerkt en die hier goed past.”
S: “Het werk in het magazijn bevalt mij prima.
Je doet administratief werk, houdt voorraden
bij en rijdt met een vorkheftruck. Heel anders
dan buiten. Daar sta je in weer en wind te
scheppen en ben je met hogedrukslangen in
de weer. Werken in het magazijn is meer mijn
ding. Daarin wil ik verder.”
P: “Die vervolgopleiding heb ik ook min of
meer verplicht gesteld, wil hij hier komen
werken. Voor een functie in het magazijn is
het een eis dat je een gerichte opleiding hebt.
Maar Scott kwam zelf al met die wens bij me
en de vraag of hij hier mocht terugkomen. Dat
zag ik wel zitten. Hoewel wij hier allemaal nog
heel lang meekunnen, denk ik wel na over de
toekomst. Hij heeft de juiste vooropleiding
en instelling. Ik zie in Scott een beetje hoe ik
vroeger was: hij is leergierig en gáát ervoor.
Toen hij hier op zijn 17e kwam, toonde hij al
heel volwassen gedrag; hij wist waar hij mee
bezig was en had een duidelijk doel.”
S: “Voorlopig moet ik nog een hoop leren. De
praktijk is een goede leerschool. Op school
leer je wel specifieke dingen, maar in de
praktijk steek ik veel meer op. Het is goed
dat ik overal bij word betrokken en veel zelf
moet doen. Zo leer je vrij gauw omgaan met
het computersysteem en het voorraadbeheer.
Dat vind ik ook leuk. En wat je leuk vindt, pik je
snel op. Ik denk dat ik aardig meedraai en een
aardig stuk zelfstandig kan werken.”
leerlinG SCOTT:
‘Wij zijn heel
eerlijk en direct
naar elkaar’
P: “Dat verwacht ik ook van stagiairs. Ik gooi
ze niet in het diepe, maar laat ze wel zo snel
mogelijk meedraaien. Ga maar aan de gang
en vraag maar als je er niet uitkomt. Ik ga
niet alles voorkauwen. Een aap een banaan
voorhouden en een kunstje laten doen, dat
werkt niet. Ik ben zelf ook altijd opgeleid door
zelf te doen. Bovendien, je leert van je fouten.
Dat mag ook. Wij hebben een computersysteem
waarmee je fouten mág maken. Alles is terug
te draaien. Later moet hij ermee kunnen
lezen en schrijven. Dus moet hij het helemaal
doorgronden. Als hij een fout maakt, moet hij
kunnen zien wáár de fout zit en die ook zelf
kunnen oplossen. Ik wacht ook altijd even of
hij er zelf uitkomt.”
S: “Ik vind het heel goed dat Perry niet alles
voorkauwt. Ik denk niet dat je daarvan veel
opsteekt. Het is goed dat hij me mijn gang
laat gaan. Als ik er niet uitkom, kan ik het
altijd aan hem vragen. Heb ik altijd gedaan. Ik
krijg ook praktijktaken mee van school. Daar
helpt hij me mee en daar maakt hij tijd voor.
In een vorig bedrijf waar ik stage liep, werd ik
meer aan mijn lot overgelaten.”
P: “Ik merk dat het zelfstandig werken, zeker
bij Scott, zijn vruchten afwerpt. Hij is goed op
weg, maar moet nog veel leren. Hij is nog veel
te impulsief. Wil dingen te snel doen. Hij moet
voor bepaalde zaken meer tijd nemen en daar
beter over nadenken.”
S: “Ja, daar moet ik nog aan werken. Ik moet
beter controleren of ik alles goed heb gedaan.
Dat heeft ook te maken met het computersysteem.
Dat is een heel breed programma.
Daar valt voor mij nog heel wat te leren.”
P: “Het doorgronden van dat programma is
een proces van jaren. Dat doe je niet even.
Wat ik goed vind aan Scott, is dat hij mij aan
mijn jas trekt als het nodig is. Wij hebben een
open cultuur. Als hij vindt dat ík iets niet goed
doe of als hij over bepaalde zaken anders
denkt, zegt hij dat ook. Heeft hij gelijk, dan
krijgt hij ook gelijk. Zie ik het anders, dan zal
ik proberen uit te leggen waarom het op die
manier beter is.”
S: “Het is belangrijk dat je alles tegen elkaar
kunt zeggen. Wij zijn eerlijk en direct naar
elkaar. De werksfeer is daardoor relaxed. Dat
motiveert en komt mijn werk ten goede.”
P: “Geen blad voor de mond nemen, zeggen
wat je ervan vindt, dat is een beetje de havencultuur.
Dat is toch een speciale cultuur. Eén
van aanpakken, maar ook heel veel lachen
met elkaar. Daar moet je inpassen. Ik ga ook
makkelijk met die jongelui om. Je moet ze
direct aanspreken en er niet omheen draaien.
Dat werkt het beste.”
Erkend VTL-leerbedrijf Ertsoverslag bedrijf
Europoort (EECV), onderdeel van het
Duitse ThyssenKrupp, is een volcontinubedrijf
dat jaarlijks zo’n 30 miljoen ton
ijzererts en kolen op- en overslaat voor
staalbedrijven in het Ruhrgebied. Op het
enorme complex werken circa 280 eigen
medewerkers.
Dubbelportret
september 2009 PRAKTIJK 35

Dienstverlening
36 PRAKTIJK september 2009
SCALA AAN DIENSTEN EN PRODUCTEN SPECIAAL VOOR LEERBEDRIJVEN
Winkelen bij de kenniscentra (2)
Wat bieden de kenniscentra nu precies aan hun leerbedrijven? We geven u een
beknopt (en lang niet volledig) overzicht van het gevarieerde pakket aan diensten en
producten van de vijf kenniscentra die samen Praktijk uitgeven: Calibris, eCABO,
GOC, kenteq en vTL. TEKST calibris, ecabo, Goc, kenteQ, vtl ILLUSTRATIES DeF
1
vRAAG ADvIeS en BeGeLeIDInG
Calibris, eCABO, GOC, kenteq, vTL: ondersteuning en
advies. De adviseurs gaan graag het gesprek met u aan
over uw stage-, opleiding- en EVC-beleid. En ook over
bijvoorbeeld interessante financiële voordelen bij
opleiden op de werkplek. Bel voor de adviseur bij u in
de buurt:
CALIBRIS (zorg, welzijn, sport), 030 75078 88
eCABO (economisch-administratief, ICT, orde en
veiligheid), 033 450 46 02
GOC (grafimedia-, multimedia-, AV-productie-,
podium- en evenementenbedrijven), 0318 539 111
kenTeq (werktuigbouwkunde/metaal, elektrotechniek
en installatietechniek), 035 750 45 04
vTL (transport en logistiek), 0900 1442 (lokaal tarief)
verder:
CALIBRIS :
• Quick scan om sterke/zwakke punten van opleiden in
uw bedrijf vast te stellen. Meer informatie: 030 750 78 88
• Adviestraject ‘Versterken Leerklimaat’ en Development
Center traject. Hoe staat het met het leerklimaat in
uw organisatie? Meer informatie: 030 750 7888
eCABO :
• Kwaliteitsmonitor leerbedrijven om te bepalen hoe
In de vorige Praktijk
stond een zelfde
overzicht maar dan voor
de praktijkopleiders.
Gemist? vraag alsnog
een kopie via
praktijk@ecabo.nl.
het ervoor staat met het leren op de werkvloer. Er rolt
een advies op maat uit. Meer informatie: 033 450 46 02
GOC :
• Adviestraject ‘Opleidingsplan met resultaat’.
Meer informatie: 0318 539 111
• Praktisch hulpmiddel voor p&o-beleid de ‘Elektronische
Personeelsmanager’ en EPM-vraagbaak. Kijk op
www. goc.nl bij ‘werkgevers’.
kenTeq :
• Kwaliteitsbevordering BPV (BPV-scan) om kwaliteit
van het opleiden in kaart te brengen en te verbeteren.
Kijk op www.kenteq.nl (bij ‘diensten’ > ‘overzicht’).
• MDI-analyse. Management Development Instrument
om medewerkers optimaal tot hun recht te laten komen.
Kijk op www.kenteq.nl (bij ‘diensten’ > ‘overzicht’).
vTL :
• Diverse scans, waaronder De Personeelsmanagementscan.
Kijk op www.vtl.nl (bij ‘over VTL’ > ‘informatiecentrum’)
• Scans door de opleidingsadviseurs naar de kwaliteit
van leerbedrijven. Meer informatie: 0900 1442
• Detacheren van leerlingen via VTL: VTL selecteert,
plaatst en begeleidt leerlingen. Kijk op www.vtl.nl
(onder ‘bedrijven’ > ‘leerbedrijf’).
2
OP zOek nAAR LeeRLInGen/MeDeWeRkeRS
Alle kenniscentra:
• VMBO Carrousel. Beroepenoriëntatie waarbij leerlingen
een ronde maken langs diverse leerbedrijven en ook
bij u langs kunnen komen. Meer informatie op
www. vmbocarrousel.nl
• Medeorganisatie van het jaarlijkse evenement ‘Kom in
het Leerbedrijf’, met bedrijfsbezoeken overal in het
land. Meer informatie op www.kominhetleerbedrijf.nl
CALIBRIS :
• Stagevinden.nl: maak uw bedrijfprofiel aan en
onderhoud het. Leerlingen zien precies wat u zoekt.
eCABO :
• Impresariaat om snel en makkelijk een bedrijfsbezoek
of gastles te regelen met een vmbo- of mbo-school.
3
5
BLIJF uP-TO-DATe
Kijk op de sites van de kenniscentra,
bijvoorbeeld voor actueel nieuws over
beroepsonderwijs en arbeidsmarkt en
over de invoering van het competentiegericht
onderwijs. Op de sites staan alle
mbo-kwalificaties beschreven die onder
een bepaald kenniscentrum vallen. Die
vindt u ook op www.kwalificatiesmbo.nl
DOe Mee AAn SPeCIALe
neTWeRken/eveneMenTen
Alle vijf kenniscentra:
• Verkiezingen Beste leerbedrijf (en beste
praktijkopleiders) van het jaar. Volg het op
de kenniscentrasites (en nomineer ook
eens úw bedrijf of praktijkopleider).
• Netwerken/branche-regiocombinaties/
verenigingen van opleiders en wat dies
meer zij. Bedrijven, scholen en kenniscentra
werken in hun regio structureel
samen aan een betere aansluiting van
onderwijs en werkvloer.
• Bijeenkomsten in de regio voor leerbedrijven,
scholen en kenniscentra en
scholen. Informeer bij uw adviseur of ROC.
4
Meer informatie op www.ecabo.nl/impresariaat
• Stagevinden.nl: maak uw bedrijfprofiel aan en
onderhoud het. Leerlingen zien precies wat u zoekt.
GOC :
• Vacaturekracht, dé ontmoetingsplaats voor vraag en
aanbod van personeel in de grafimediabranche. Kijk
op www.vacaturekracht.nl
kenTeq :
• Kenteq Impresariaat om snel en makkelijk een
gastles of bedrijfsbezoek te regelen. Meer informatie
op www.kenteq.nl (onder ‘diensten’ > ‘Impresariaat’).
vTL :
• Leerbedrijvenbank: leerlingen kunnen zoeken naar
stageplekken, bedrijven kunnen stages aanbieden.
Kijk op www.vtl.nl (bij ‘bedrijven’ > ‘leerbedrijven’).
vRAAG De SPeCIALe uITGAven
vOOR LeeRBeDRIJven AAn
CALIBRIS :
• Diverse uitgaven, waaronder ‘Handreiking beroepspraktijkvorming’
en ‘Tips & trucs: leren van leerbedrijven’.
• Arbeidsmarktmonitoren Sport en Zorg & Welzijn
Kijk op www.calibris.nl/leerbedrijf
eCABO :
• Diverse uitgaven, waaronder ‘Starten met stages’,
‘Investeren in leren: verhoog de kwaliteit van opleiden
op uw werkvloer’.
• Publicatie ‘Perspectief op werken en leren - feiten en cijfers
over de arbeidsmarkt in de economisch- administratieve,
ICT- en veiligheidsberoepen - 2009’. Kijk op www. ecabo. nl/
bedrijven
GOC :
• Diverse uitgaven, waaronder ‘Van vakman tot voorman’ en
‘Leeftijdsbewust Opleiden’
• ‘Trends in de creatieve industrie’. Kijk op www.goc.nl (onder
‘productaanbod’ > ‘publicaties’)
kenTeq :
• Diverse uitgaven, waaronder ‘Praktijkleren als i nspiratiebron’
en ‘Effecten MentorPlus’
• Brochure Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie 2008-2009.
kijk op www.kenteq.nl (onder ‘diensten’ > arbeidsmarktinformatie’)
vTL :
• Diverse uitgaven, waaronder de brochure ‘Employability
voor werkgevers’
• VTL Arbeidsmarktonderzoek en het Arbeidsmarktadvies.
Kijk op www.vtl.nl (onder ‘over VTL’ > ‘informatiecentrum’ >
‘bestellen & downloaden’)
september 2009 PRAKTIJK 37

Nieuws calibris
38 PRAKTIJK september 2009
De Beste van Calibris
Tijdens het Calibris jaarcongres
op 27 oktober in Zeist worden de
winnaars van de prijs Beste Calibris
Leerbedrijf 2009 bekendgemaakt.
Er zijn prijzen in drie sectoren: Zorg,
Welzijn en Assisterenden Gezondheidszorg
(AG), en Sport. Instellingen
uit alle windstreken zijn genomineerd.
De drie sectorjury’s hebben
onder meer gekeken naar de mate
waarin het leerbedrijf de leerling
centraal stelt, de samenwerking
met andere partijen en de mate van
innovativiteit. Bekijk alle finalisten op
www.calibris.nl (ga naar ‘leerbedrijf’).
Praktijkbegeleiders in
de Sport
Dit najaar biedt Calibris weer
diverse trainingen ‘Praktijkbegeleiders
in de Sport’. De Academie voor
Sportkader, een samenwerkingsverband
tussen sportbonden en
NOC*NSF, coördineert ze. Er staan
ruim twintig ééndaagse trainingen
gepland met na afloop een praktijkopdracht.
Ze zijn speciaal bedoeld
voor sportleiders vanaf mbo-niveau
3 van de kwalificatiestructuur Sport
(en Bewegen) die andere trainers
of stagiairs gaan begeleiden. Kijk
op www.academievoorsportkader.nl
voor alle data en locaties. De training
wordt volledig gesubsidieerd.
Doktersassistente
in beeld
Calibris heeft weer een nieuwe
beroepenfilm erbij: die van Doktersassistent.
Een leerling leidt rond
door een dokterspraktijk en vertelt
over haar werkdag en de leuke en
minder leuke aspecten van haar
vak. Leerbedrijven en scholen
kunnen de film bij hun voorlichting
gebruiken. Deze is te zien en te
bestellen via www.calibris.nl
EcabO
Laat stages werken!
Voor praktijkopleiders is er de
ECABO-nieuwsbrief ‘Laat stages
werken!’. Deze maandelijkse e-mailnieuwsbrief
brengt u praktische
informatie en tips over allerlei
aspecten van het werven, begeleiden
en beoordelen van stagiairs. U kunt
zich kosteloos abonneren (of voorgaande
edities bekijken) via
www.ecabo.nl/praktijkopleiders
Perspectief op
arbeidsmarkt
ECABO heeft ‘Perspectief op
werken en leren 2009’ uitgebracht.
Daarin schetst ze de kansen en
knelpunten op de arbeids- en
opleidingenmarkt in de ECABOberoepen.
Waar moeten de werkgevers
rekening mee houden,
wat zijn de perspectieven voor de
mbo-leerlingen? Welke invloed heeft
de economische crisis? Bestel de
uitgave kosteloos via www.ecabo.nl
Beste Leerbedrijf
Wie mag zich ECABO-Leerbedrijf of
Praktijkopleider van het jaar 2009
noemen? Dat wordt 20 november
bekend. Een vakjury met vertegenwoordigers
uit onderwijs en
bedrijfsleven bezoekt komende tijd
de finalisten die gekozen zijn uit
een kleine tachtig nominaties voor
leerbedrijven en vijftig nominaties
voor praktijkopleiders. Het gaat om
de leerbedrijven Europeesche
verzekeringen in Amsterdam,
Zorggroep Pantein Service Bedrijf in
Boxmeer en Teleperformance
Technical Help in Maastricht.
Volg de verkiezing via
www.ecabo.nl/verkiezing
Congres btg ESB&I in
Antwerpen
Op 18 en 19 maart 2010 is in
Antwerpen het congres van de
bedrijfstakgroep ESB&I van de MBO
Raad onder het motto ‘Grensverleggend
onderwijs’. Samenwerking
tussen scholen en bedrijven,
examinering in de praktijk en
internationale stages passeren in
allerlei presentaties en workshops
de revue. De MBO Raad organiseert
dit congres voor managers en
docenten van ROC’s. Meer weten?
Mail Yvonne Hoogvliet,
y.hoogvliet@mboraad.nl.
GOc
Het succes van Einstein
De praktijkopleidersbijeenkomsten
van GOC over ‘Generatie Einstein’
zijn een groot succes geworden.
GOC heeft de praktijkopleiders
meteen gevraagd naar suggesties
voor volgende bijeenkomsten. Al
die ideeën worden nu verwerkt en
gewogen. Daar moet een nieuw
thema uitkomen aan de hand
waarvan GOC begin volgend jaar
nieuwe bijeenkomsten voor praktijkopleiders
organiseert. Reden om
www.goc.nl regelmatig te checken.
Alles wat praktijk -
opleiders weten willen
De GOC-informatiemap voor
praktijkopleiders is niet meer.
Praktijkopleiders gaven GOC aan
dat het compacter, toegankelijker,
minder belerend en leuker kan.
Daarom verschijnt binnenkort de
brochure ‘Stage in de spotlights’.
Die beschrijft op pakkende, heldere
manier wat iedere praktijkopleider
moet weten over het begeleiden van
leerlingen. Veel handige tips, trucs
en tools staan voortaan op
www.goc.nl. Daar is achtergrond-
informatie, verdieping, testjes,
invulformulieren, checklists en meer
te vinden. Er komt overigens wel
een nieuwe map, om alles rondom
de begeleiding van leerlingen handig
op te bergen.
Focus op jongeren
Al eens rondgekeken op
www.thecrewislookingforyou.nl bij
‘bedrijven/werkgevers’? Het is de
site waarmee het GOC praktijkopleiders
ondersteunt die jongeren
willen enthousiasmeren voor de
grafimediabranche. De focus
richten op jongeren blijft ook in
mindere tijden belangrijk. Drukwerk
zegt ze vaak niets, terwijl het overal
om hun heen aanwezig is. U vindt op
de website daarom tips voor open
dagen, doe-opdrachten, beroepenfilmpjes
en brochures. Of raadpleeg
de site in aanbouw, die speciaal
wordt ingericht voor jongeren:
www.ontdekdedrukwereld.nl. Het
beschikbare materiaal voor onder
anderen basisschool- en vmboleerlingen
is gratis op te vragen.
Mail h.rosendaal@goc.nl voor meer
informatie.
KENTEQ
Pactt is vernieuwd
Pactt is de vereniging voor praktijk
opleiders actief in techniek. Vanaf
nu biedt Pactt opleidingen en
trainingen, informatie en adviezen.
Ook kunnen praktijkopleiders
onderling contact leggen tijdens
zo’n veertig bijeenkomsten dit
najaar door het hele land. Versterk
uw positie en word lid: www.pactt.nl
Basics van het vmbo
Speciaal voor Kenteq-leerbedrijven
is een brochure gemaakt met
informatie over het vmbo. Onderwerpen
als de leerplicht, sectoren
en leerwegen, vmbo-stages, de vmbo
Carrousel en leerwerktrajecten
worden toegelicht. Ook zijn de meest
recente kwalificatiestructuur,
praktische internetsites, ARBOvoorwaarden
en een model
leerwerk overeenkomst opgenomen.
Bestellen kan via communicatie@
kenteq.nl
Beste Werkgever 2009
Kenteq is in de categorie bedrijven
met minder dan 1.000 werknemers
uitgeroepen tot Winnaar Grootste
Stijger in de verkiezing Beste
Werkgever 2009. Deze verkiezing is
het grootste en meest betrouwbare
werkgeversonderzoek van Nederland
en is een initiatief van Effectory
en VKbanen. Kenteq heeft vooral
sprongen gemaakt op de onderdelen
organisatie en ontwikkelingsmogelijkheden.
Op zoek naar een nieuwe
uitdaging? Kijk op
www.werkenbijkenteq.nl
EVC-light wordt EVP
Techniek
Kenteq doopt de naam van het
succesvolle EVC-light om tot EVP
Techniek. Het is het antwoord op de
door de UWV gehanteerde naam
voor de eerste stap in een EVCprocedure,
het ervaringsprofiel of
kortweg EVP. Het instrument helpt
om inzicht te krijgen in de kennis en
kunde van een medewerker en dit te
vertalen naar doorgroeimogelijkheden.
Kijk voor meer informatie op
www.evptechniek.nl
VTl
Training assessor
VTL komt binnenkort met een nieuwe
training voor beoordelen in de
praktijk. Deze training voor praktijkopleiders
sluit aan bij de behoefte
van de scholen om de leerlingen in
een praktijksituatie te kunnen
beoordelen als onderdeel van hun
examen. Wie de training heeft gevolgd,
kan ook worden ingezet bij proeven
van bekwaamheid en als assessor
bij een EVC-traject. Kijk voor meer
informatie op www.vtl.nl en
www.depraktijkopleider.nl.
Training scheepvaart
VTL biedt praktijkopleiders in de
scheepvaart een eigen training. In
de scheepvaart is de situatie voor
praktijkopleider en leerling bijzonder.
Zij leven immers een periode samen
aan boord. Het ‘omgaan met elkaar’
is dan ook een belangrijk element
van de training. Neem via
www.depraktijkopleider.nl contact
op met de opleidingsadviseur
Scheepvaart voor meer informatie
Competentiegerichte
middelen
VTL stimuleert de continue ontwikkeling
van mensen in transport en
logistiek. Dit doet zij onder meer
door leerbedrijven daar waar nodig
te ondersteunen bij de praktijkscholing
van leerlingen. Maar VTL
speelt ook een belangrijke rol in de
kwaliteit van (beroeps)opleidingen
door de ontwikkeling van leermiddelen.
Waarschijnlijk dat ook uw
praktijkleerlingen hier gebruik van
maken. Meer informatie: www.vtl.nl
(kijk onder ‘docent en decaan’ >
competentiegerichte leermiddelen’).
Ondersteuning
praktijkopleider
De VTL-website
www.depraktijk opleider.nl is uitgebreid
met praktische informatie ter ondersteuning
van de praktijk opleider. Op
de site kunnen praktijkopleiders
deelnemen aan onderlinge discussies.
Dit najaar zijn er weer regionale
praktijkopleidersbijeenkomsten,
onder meer in Nijmegen, Amsterdam
en in de regio Zeeland/Brabant. Kijk
op de site voor de data.
september 2009 PRAKTIJK 39

“Laat zien wie
je bent, dan
kom je er wel”
40 PRAKTIJK september 2009
DE ACHTERKANT VAN…
Jolanda Heijkoop
pedagogisch medewerker en werkbegeleider bij De Blije Hoek, onderdeel van de
Centrale Organisatie kinderopvang Drechtsteden
Wat wil je jongeren anno 2009 graag
meegeven?
Mijn stagiairs probeer ik vooral
teamgevoel mee te geven. In dit
werk is het superbelangrijk dat je
op één lijn zit met je collega’s en
voor elkaar klaar staat.
Wat is je favoriete website aller
tijden, zakelijk en privé?
Op mijn werk internet ik eigenlijk
niet. Privé zit ik vooral op Hyves en
vrouwenvoetbal.nl. Tot vorig jaar
veel gevoetbald. Ik ben nu gestopt
vanwege mijn studie Pedagogisch
coach, een hbo-plus opleiding.
Wat is de beste tip die je zelf ooit
gekregen hebt?
“Laat zien wie je bent, dan kom je er
wel.” Dat zei mijn locatiemanager
tegen me toen ik als 18-jarige hier
binnenkwam. Dat heeft me erg
gestimuleerd om meer uit mijn
schulp te kruipen.
Welk boek ligt op je nachtkastje?
Een hondentrainingsboek ‘Van
clicker tot gehoorzame hond’. Ik heb
een boomer-puppie van 6,5 maand
waarmee ik train.
Wat zou je andere leerbedrijven
mee willen geven?
Leef je in in je stagiair! Besef je dat
het heel wat is om in een onbekend
bedrijf binnen te komen met veel
nieuwe mensen en nieuwe ervaringen.
TEKST suzanne van Der burGt FOTO joYce van tienen