HISTORIE van de ONTMOETINGSKERK te ZEVENAAR

More documents

Recommendations

Info

4 Foto: Ab Hendriks Maatschappelijke ongelijkheid werd weerspiegeld in het zitten in de kerk. Die ongelijkheid werd in de zeventiende eeuw en begin achttiende eeuw verdedigd op Bijbelse gronden. In de loop van de achttiende eeuw ontstond er discussie of in de kerk wel standsverschil mag heersen. Steeds meer concludeerde men dat dat niet mocht. Het hebben van een eigen bank was een privilege dat al in de Middeleeuwen voorkwam. Er moest overigens wel voor betaald worden. In de zeventiende eeuw ontstond voor steeds meer personen de mogelijkheid om op een eigen bank of stoel in de kerk beslag te leggen. De kerkmeesters stelden hiervoor namens de overheid de regels vast. In sommige plaatsen werden alle zitplaatsen verhuurd, verpacht of verkocht. Wie geen plaats had gehuurd of gekocht, kon vlak voor de viering begon een overgebleven plaats innemen. De verhuur en verkoop van zitplaatsen veroorzaakte een steeds grotere beperking van de mogelijkheid om zonder betaling van plaatsengeld een kerkdienst bij te wonen. Het verhuur van zitplaatsen tegen uiteenlopende prijzen werd in de loop van de twintigste eeuw afgeschaft. Op bepaalde momenten in een viering gingen de gelovigen staan. Katholieken deden dat uit eerbied voor de lezing van het evangelie en voor de mystieke aanwezigheid van God in het heilig sacrament. Van het staan uit eerbied zijn in een protestantse viering hier en daar nog sporen over. Zo gaan in sommige protestantse kerken de mannen staan tijdens het gebed. In veel gemeenten gaan de gemeenteleden staan bij de liturgische begroeting aan het begin van de viering, bij de zegenbede aan het eind van de viering en bij het uitspreken van een geloofsbelijdenis. Ieder die over voldoende middelen en invloed beschikte, kon een fraai versierde bank in de kerk laten aanbrengen. Zo’n bezit kon worden verkocht of vererfd. Over verkoop en verhuur van banken lezen we regelmatig in de verslagen van de kerkenraad. Zo meldt het verslag van 10 februari 1715 dat de heer Marquis de Vignoge aan het ‘Eerw Consistorium’ (kerkbestuur) verzocht een zitplaats te mogen hebben in de kerk. Omdat de bank - die toebehoorde aan overleden heer van Udissum van
5 Boven: detail van de ionische kolom van de Hazewinkelbank (vergelijk de kolommen van de preekstoel). de Lehmcuil - al lange tijd ‘ledig en geslooten’ stond, besloot het consistorie de gevolmachtigde of pachter van de Lehmcuil aan te zeggen de bank op te ruimen, zodat de heer Marquis toestemming gegeven zou kunnen worden een bank te plaatsen. De gevolmachtigde van het huis de Lehmcuil wilde evenwel dat de bank bleef staan voor het huis de Lehmcuil. Marquis verzocht nogmaals een eigen bank te mogen hebben. Hij beloofde de voornoemde bank op zijn eigen kosten te willen weghalen en deze op zijn kosten ook weer terug te plaatsen als de huidige heer van de Lehmcuil zou komen om zijn ‘vaste bestendige woning te nemen’. Het consistorie stemde met dit voorstel in. Het voegde er aan toe dat de heer van de Lehmcuil geen recht heeft, omdat de grondplaats de kerk toebehoort. Mocht hij te zijner tijd een vaste plek willen hebben, dan zou het consistorie een geschikte plaats aanwijzen waar de bank gezet zou kunnen worden. In dezelfde vergadering besloot het consistorie ‘om die stoelplaats die voor desen is gegeven aan de vrouw Ontijd, en nu dood is, te vergunnen aan de vrouw van Leeuwen, huisvrouw van Adriaan van Leeuwen onse grutter’. In 1838 stonden elf nieuwe banken in het ruim van de kerk. Een verslag over de herverdeling meldt: ‘Nr 1 – bank van de erfgenamen de Hr J. Vermeer, deze bank is tegen een recognitie (bedrag) aan de Kerk, door de Hr. J.J. Vermeer gezet, en eigendom, mits op zijn eigen kosten onderhouden. 2. Was door de Dijkgraaf van Rappard op dezelfde wijze gezet; maar is ex jure devolute aan de kerk eigendom geworden. In dezelve zitten Mevr. van Voorst, die die plaats is toegestaan, in plaats van 2 banken die onder het orgel stonden en aan Toetenburg behoorden, waar voor deze plaats aan Mevr. van Voorst is toegestaan. 2. Mevr. Pelgrom een plaats en juffrouw Zadelhof wegens haar hardhorendheid. 3. Was Erfpacht van de OV de Gastmaer, is weder aan de kerk afgestaan. In dezelve heeft Mevr. Böhme met haar dochter altijd gezeten. Jufr. Pliester is vergunning van dezelve. Nr 4 wordt door Mevr. Van Weelde gebruikt. Nr 5 so even als nr 1eigendom van de Hr Spijker. Nr 6 is ledig, dewijl de meesters vrou eene andere plaats kan krijgen. Aangaande deze banken nr 2, 3, 4 en 6 wens ik beslag te leggen voor de kerk als zijnde geen nieuwe, maar oude banken, over welke de Kerkeraad altijd vrij disponeerde (beschikte). En wel nr 2 voor mevr. van Voorst als zijnde haar toegestaan, voor 2 banken onder den orgel. Mevr. Pelgrom als ziek en zwak, die meende op laatst door haar moeder bezeten niet wel mag ontnemen, en Jufr. Zadelhof die die plaats in nr 2 wegens hare hardhorendheid heeft, en anders niet meer kan in de Kerk komen als zij op een anderen plaats moet zitten. Zal echter in evenredigheid pagt geven na proportie van de andere banken. In nr 3 heeft Mevr. Böhme 2 zitplaatsen, zo lang als mij heugd, en het zoude hart zijn die weer voor jaren te verhuren; zal ook nae evenredigheid betalen. De 3de plaats in nr 3 is ter dispositie van de Kerkeraad. Nr 4 wordt door de familie van Weelde bezeten; kan verpagt worden, of vragen of zij dezelve na evenredigheid wil betalen, om niet voor het hoofd te stoten. Nr 6 behoort aan de Kerk, en zoude voor de familie van de Hr Nejan alsmede gewenst hebbende tot verbetering van de
Page 1 and 2: 1 Banken Toen de kerk gebouwd was,
Page 3: 3 De middenbanken (‘lange mansban
Page 7 and 8: 7 zorgen voor ‘vuur op de prediks
Page 9: 9 © L. den Besten

HISTORIE van de ONTMOETINGSKERK te ZEVENAAR

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?