38 - MS Research

MS Centra, wat is er bereikt.
voor specifieke onderzoeksprojecten. De
programmasubsidies zijn gestart in 1998
en bestrijken een periode van vier jaar. De
derde subsidie, die liep van 2006 tot 2010,
was vooral gericht op de versterking van
de basis van het MS Centrum Amsterdam,
namelijk de vier hoofddisciplines waarmee
het zich wereldwijd onderscheidt.
De vier verschillende specialismen
op het gebied van MS zijn:
De afdeling neurologie die zich heeft
gespecialiseerd in deze ziekte (onder
leiding van professor Chris Polman);
De afdeling radiologie die in 1990
als eerste in Nederland MRI-scans
van mensen met MS is gaan maken
(professor Frederik Barkhof);
De afdeling moleculaire celbiologie
en immunologie die aan de ontrafeling
van de ziekte werkt (professor
Christien Dijkstra);
Neurologie van het VUmc en de Stichting
MS Research hebben elkaar voortdurend
aangejaagd: je mag wel zeggen dat zonder
MS Research het MS Centrum Amsterdam
niet was ontstaan.”
‘Wapenfeiten’
Op de vraag wat de belangrijkste ‘wapenfeiten’
van het centrum de afgelopen 30
jaar zijn, stelt professor Polman voor zich te
beperken tot de klinisch relevante zaken.
Daarmee blijft het fundamenteel wetenschappelijk
onderzoek buiten beeld. “We
laten de moleculen buiten beschouwing.
Dat wil niet zeggen dat ze niet belangrijk
zijn, integendeel.” Volgens hem zijn er op
drie gebieden goede resultaten geboekt
en is er helaas op één terrein nog negatief
nieuws te melden. Om bij het begin te beginnen:
het is nu mogelijk de diagnose MS
snel en betrouwbaar te stellen. “Op enkele
uitzonderingen na, is dit probleem opgelost.
Dat voorkomt onzekerheid bij mensen,
brengt duidelijkheid en kan eventueel leiden
tot vroegtijdige medicatie. De MRI heeft hieraan
een belangrijke bijdrage geleverd, zowel
het apparaat zélf als het interpreteren van
de gegevens die het apparaat oplevert.” De
afdeling radiologie van het VUmc heeft zich
gespecialiseerd in MRI-scans van het centrale
zenuwstelsel. Voor de beoordelingen van
deze scans zijn de zogenaamde Barkhofcriteria
ontwikkeld, (genoemd naar professor
Frederik Barkhof van het VUmc), die wereldwijd
worden gebruikt. Hierdoor kan een
duidelijker onderscheid worden gemaakt
tussen MS en andere diagnoses.
Ook zijn de behandelingsmogelijkheden
sterk verbeterd. Polman: “Dat geldt vooral
voor mensen in het beginstadium van de
ziekte. Er zijn geleidelijk aan meer behandelingen
en die zijn in de loop der tijd beter,
verfijnder en effectiever geworden. We beschikken
nu over geneesmiddelen als interferon
en natalizumab. Orale medicatie komt
sterk op. 30 jaar geleden waren er nul medicijnen
voor mensen met MS op de markt, nu
hebben we een handvol.” In de slipstream
van de diagnose en de behandeling, noemt
hij als derde resultaat de geweldig toegenomen
aandacht voor MS. “Vergeleken met
vroeger zijn veel meer mensen professioneel
bezig met de ziekte, in gespecialiseerde MScentra:
van neurologen, revalidatieartsen,
enzovoort tot verpleegkundigen.”
Kleine stappen
Polman is er de man niet naar om alleen
maar mooi weer te spelen. “Waar het om de
diagnose en de behandeling gaat, hebben we
ons heel sterk gericht op de eerste fase van
MS, op de ontstekingen. Van de progressieve
fase, waarin de neurodegeneratie (geleidelijk
minder functioneren van de zenuwcellen -
red.) optreedt, hebben we aanzienlijk minder
kennis. Er blijkt geen rechtstreeks verband
tussen de hoeveelheid ontstekingen en de
mate van neurodegeneratie. De nieuwe
programmasubsidie van MS Research richt
zich geheel op het onderzoek hiernaar.”
Samenvattend stelt Polman dat het hoofdstuk
diagnose bijna klaar is, dat bij het hoofdstuk
vroege behandeling het glas halfvol
is en dat bij het nieuwe chapiter neurodegeneratie
de testfase is aangevangen.
“We kijken reikhalzend uit naar de eerste
resultaten, maar we verwachten zeker niet
dé oplossing. Het gaat om kleine stappen.
De kans dat MS in één keer wordt opgelost,
daar geloof ik niet in. Het gaat niet om één
ding.” Ondanks alle vorderingen en nieuwe
inzichten verkondigt professor Chris Polman
deze boodschap al jaren met grote stelligheid.
Destijds, bij de opening van het MS
Centrum Amsterdam, temperde hij al hoog
gestemde verwachtingen:
“geen doorbraak, maar kleine stappen”.
MS Centrum Amsterdam
Het MS Centrum Amsterdam van het VUmc
is officieel in 1998 opgericht en verricht
wetenschappelijk, multidisciplinair onderzoek
dat gericht is op de vroege opsporing en
behandeling op maat van MS. De Stichting
MS Research heeft een cruciale rol gespeeld
bij het ontstaan van het centrum. Een
substantieel deel van het wetenschappelijk
onderzoek wordt financieel ondersteund door
de Stichting: door structurele programmasubsidies
of door gerichte subsidies
De afdeling neuropathologie die de
biologische processen die een rol spelen
bij beschadigingen in de hersenen onderzoekt
(professor Paul van der Valk).
De vierde programmasubsidie van MS
Research voor de periode 2010 - 2014
bedraagt in totaal 2,4 miljoen euro en is
bestemd voor onderzoek naar neurodegeneratie.
Nederland telt circa 16.000 mensen
met MS. Ongeveer 1.000 tot 1.200
patiënten komen voor hun behandeling
naar het centrum. Landelijk zijn er per
jaar ruim 500 nieuwe gevallen met MS.
Hiervan komt ongeveer de helft naar het
MS Centrum voor een second opinion.
6 7