Verslag van een algemeen overleg, gehouden op 22 november ...

Voorzitter: Jadnanansing/Berndsen
Griffier: Nava
Aanwezig zijn acht leden der Kamer, te weten: Jadnanansing, Bontes,
Kooiman, Berndsen, Dijkhoff, Oskam, Marcouch en Van der Staaij
en minister Opstelten van Veiligheid en Justitie, die vergezeld is van
enkele ambtenaren van zijn ministerie.
Aanvang 10.00 uur
De voorzitter: Ik heet de minister en zijn ambtenaren, het publiek en mijn
geachte collega’s van harte welkom. Vandaag is aan de orde het
algemeen overleg Politieonderwerpen. De spreektijden zijn zeven minuten
per persoon, er is gelegenheid voor twee interrupties in de eerste termijn.
Als eerste is het woord aan de heer Bontes van de PVV.
De heer Bontes (PVV): Voorzitter. Het eerste agendapunt dat ik kort zal
behandelen, is het boek van Cyrille Fijnaut met daarin tal van aanbevelingen
en een kritische analyse. Dit boek raakt heel veel agendapunten.
Opvallend is de gedetailleerde beschrijving van de geschiedenis van de
Nederlandse politie. Daaraan zie je dat bijvoorbeeld in de Politiewet van
1957, ook wel de «ijzeren politiewet» genoemd, het dualisme tussen
gezag en beheer, tussen opsporing en openbare orde en veiligheid,
ingebakken zat. Het lukte pas in 1993 om die Politiewet te veranderen.
Men heeft er dus vele jaren over gedaan om die Politiewet te kunnen
veranderen, omdat een en ander democratisch zwaar geborgd was. De
Politiewet van 1993 met de regiovorming bevatte ook waarborgen, maar
ook omissies. Een belangrijke omissie had betrekking op het ontbreken
van de democratische inbedding van het regionaal beheerscollege voor
de politie. Er was namelijk geen regionaal gekozen orgaan dat dit college
kon controleren. Dat werd ervaren als een democratisch gat. Dat was een
van de redenen om over te gaan tot een nationaal model.
Dat nationale model ligt nu voor en bevat twee belangrijke doelstellingen.
De eerste is de vergroting van de slagvaardigheid van de politie. Met het
boek van Cyrille Fijnaut in gedachten moet ik dat nog zien. Ik kom daar
later op terug. De tweede doelstelling is de versterking van de democratische
inbedding op landelijk en lokaal niveau. Als er iets is wat ik niet
terugzie, is het die democratische inbedding op landelijk niveau. Hoe kom
ik daarop? De politie krijgt de vorm van een rechtspersoon, een soort
zelfstandig bestuursorgaan (zbo), een hybride organisatie. Daarvoor wordt
de term «sui generis», enig in zijn soort, gebruikt. Een term uit de
sociologie. Dat maakt het juist zo riskant. Als daar niet de goede democratische
controle op zit, met name van de Tweede Kamer, maak ik mij grote
zorgen. Dat wordt ook opgetekend in het boek van Cyrille Fijnaut.
We hebben een briefing gehad van de Algemene Rekenkamer. De
directeur daarvan maakt zich ernstig zorgen over het feit dat niet alleen de
Algemene Rekenkamer buiten spel komt te staan bij het toezicht op die
nieuwe politieorganisatie, maar ook de Tweede Kamer. De begroting en
de verantwoording van die politie zijn geen integraal onderdeel van de
begroting en verantwoording van het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Het budgetrecht van de Tweede Kamer wordt uitgehold, sterker nog: dat is
niet eens aanwezig. Moet u zich eens voorstellen: we vechten ons bijna
dood in Europa om onze soevereiniteit te behouden, met name omdat het
budgetrecht hier nooit vandaan gehaald zal mogen worden. En wat
gebeurt er? Bij de nationale politie verliest de Tweede Kamer het
budgetrecht. Zij wordt buitenspel gezet. Er is onvoldoende toezicht op die
politie.
De ijzeren politiewet van 1957 en de wet van 1993 waren dualistisch. De
verdeling van de machtsblokken was heel nadrukkelijk beschreven. En wat
Tweede Kamer, vergaderjaar 2012–2013, 29 628, nr. 349 2