Martin Stokhof Ludwig Wittgenstein: Philosophische ...

6
taal ten grondslag liggen. Hij vindt deze in een aantal uitgangspunten: betekenis is in
essentie een verwijzende, afbeeldende relatie tussen uitdrukkingen en entiteiten in de
werkelijkheid; de fundamentele structuur van de taal is een logische;
epistemologische, sociale en intentionele aspecten spelen geen doorslaggevende rol;
en filosofische analyse is louter ‘logische verheldering’: er zijn geen substantiële
problemen die specifiek zijn voor de filosofie.
Op het laatste na, zijn dit ‘klassieke’ ideeën, al geeft Wittgenstein er wel een
nieuwe invulling aan. Zoals vele auteurs in de metafysische traditie is Wittgenstein
op zoek naar het wezen van de taal, de essentiële kenmerken die achter de uiterlijke
verscheidenheid van concrete talen verborgen liggen. Zijn benadering is dan ook
monistisch en absoluut: er is slechts één manier waarop taal betekenis heeft, en de
logische principes die daar aan ten grondslag liggen, zijn absoluut en onveranderlijk
In PU laat Wittgenstein die uitgangspunten vallen. Wat er voor in de plaats komt,
is een opvatting die pluralistisch en, tot op zekere hoogte, relativistisch is. Taal heeft
op talloze, heel uiteenlopende wijzen betekenis, en de idee dat daaraan één principe
ten grondslag ligt, is een illusie. Ons taalgebruik is ingebed in een context van sociale
praktijken en ontleent daaraan haar betekenis. De taak van de filosofie is niet zozeer
om een uniforme, fundamentele, logische structuur bloot te leggen, maar om juist de
verscheidenheid van de wijzen waarop taal functioneert te laten zien.
Waar TLP nog steeds geworteld is in een lange traditie van filosofie als
onderzoek naar het wezen van verschijnselen, neemt PU daar op radicale wijze
afscheid van. De idee van een essentie, in het geval van TLP dat van een