Martin Stokhof Ludwig Wittgenstein: Philosophische ...

8
bezorgers en is een selectie uit de aantekeningen die Wittgenstein heeft gemaakt na
de voltooiing van het manuscript van het eerste deel, in de periode 1946 – 1949. Ze
zijn ondergebracht in14 paragrafen, waarvan sommige heel kort zijn en andere
relatief lang. De bezorgers motiveren de toevoeging in hun verantwoording met de
stelling dat Wittgenstein waarschijnlijk het laatste gedeelte van deel I zou hebben
willen vervangen door materiaal dat nu in deel II is opgenomen.
Een van de meest opvallende kenmerken van PU is de stijl waarin het geschreven
is: geen monolithisch betoog waarin op systematische wijze een stelling wordt
verdedigd, maar een compilatie van analyses, observaties en opmerkingen waarin een
groot aantal onderwerpen telkens van andere kanten wordt belicht.
‘Landschapsschetsen’ noemt Wittgenstein ze in het voorwoord, indrukken opgedaan
op een lange reis die in samenhang een beeld moeten leveren van het terrein dat is
onderzocht.
De stijl van PU hangt nauw samen met Wittgensteins veranderde inzichten over
hoe filosofie bedreven zou moeten worden. De meest fundamentele verandering ten
opzichte van zijn werkwijze in TLP, een die doorwerkt op vrijwel alle terreinen die in
PU aan bod komen en die diep verankerd is in de methode van PU, is de rol van de
ervaring en de intrinsieke verwevenheid tussen conceptuele en (quasi-)empirische
overwegingen. Wittgenstein vindt dat de empirie wel een rol speelt in de filosofie,
maar niet dezelfde rol als in de wetenschap. De laatste is gericht op het verklaren van
feitelijke situaties en gebeurtenissen in termen van eveneens feitelijke wetmatige
verbanden. Dat is niet waar het in de filosofie om gaat, al kunnen gegevens die