Frederik Kaiser (1808-1872) - DWC - KNAW

‘God is groot en wij begrijpen Hem niet’ 39
Kaisers redevoering over het populariseren van
de wetenschap (1853)
Deskundigheid was echter allerminst afdoende. Meesterschap over de taal was evenzeer
onontbeerlijk. De popularisator moet de gave bezitten ‘de taal der wetenschap … te vertolken
in de taal van het dagelijksch leven’. En hierin was volgens Kaiser de grootste moeilijkheid
gelegen. Het vertalen van de abstracte begrippen en verklaringen van de wetenschap in concrete,
heldere en aantrekkelijke vormen, vereiste een hoge mate van creativiteit. Immers, dit
alles ‘vordert ontelbare grepen, die door geene voorschriften kunnen worden aangeleerd’. 55
Behalve deskundigheid en taalbeheersing was er nog een derde vereiste: namelijk mensenkennis,
ofwel inlevingsvermogen. Zonder een goed beeld van de misvattingen, de vooroordelen,
de voorkeuren en neigingen van zijn publiek, zou de popularisator geen ingang vinden bij
dat publiek. Deze mensenkennis vereiste een ‘veeljarig wetenschappelijk verkeer met velen’.
Veel grote geleerden die zich uitsluitend aan hun onderzoek wijdden misten deze kennis en
veel populaire geschriften droegen daar de sporen van. Zij werden ‘als meesterstukken van
kennis en vernuft, door vakgenoten … verslonden’, maar aan hun eigenlijke publiek gingen
zij voorbij. 56
De laatste eis die Kaiser aan de popularisator stelde kwam voort uit de eerder genoemde
beperking tot de uitkomsten van de wetenschap. Zonder specifieke kennis van de moeizame
weg waarlangs die resultaten waren bereikt was het voor de leek volstrekt onmogelijk om te
bepalen of die resultaten wel juist waren. Hij zou de geleerde eenvoudigweg op zijn woord
55 Ibidem, 18.
56 Ibidem, 19-21.
95