Big Idea in een stageklas - Volgens Bartjens

Iedereen een eigen grafiek?
In een klassikale introductie laat ik een aantal grafieken zien: een lijngrafiek,
cirkeldiagram, een tabel en een staafdiagram (zie afbeelding 2).
‘Wat zien we hier?’ is mijn introductievraag. In de staafdiagram staat het
aantal doden bij de politie (en de oorzaken daarvan) weergegeven per
decennium. Door dit staafdiagram daarna uitgebreider te bespreken worden
de leerlingen zich ervan bewust welke gegevens eruit te halen zijn.
Wanneer vielen er de meeste of minste doden bijvoorbeeld? Het laatste
staafje is wel heel kort, maar dit decennium is net begonnen.
Voor de eerste grafiekenles hebben de leerlingen zelf grafieken en tabellen
verzameld en meegenomen. Na de introductie mogen de leerlingen
in groepen van drie of vier op dezelfde manier een vraag bedenken bij
hun meegenomen knipsels. Het antwoord moeten ze er zelf ook bij geven,
want het gaat er natuurlijk niet om dat ze de moeilijkste vragen bedenken,
maar dat ze snappen waar ze mee bezig zijn.
Het nadeel van deze opzet is de grote variatie in krantenknipsels waardoor
de leerlingen niet allemaal met hetzelfde probleem bezig zijn. Het
klassengesprek is daardoor moeilijk, want een gemeenschappelijk denkkader
ontbreekt. Deze les kan beter verlopen door één grafiek waaruit veel
valt af te lezen (over iets dat de leerlingen begrijpen) te selecteren. Klassikaal
kan besproken worden wat er in die grafiek te zien is. In groepen
kunnen de leerlingen dan een passende titel bedenken bij de grafiek. De
titel die een groep bedenkt, geeft aan wat zij het belangrijkste vinden dat
je kunt aflezen uit de grafiek. Dit kunnen ze verduidelijken in een korte
samenvatting. In het klassengesprek kunnen dan de verschillende oordelen
besproken worden,
zodat de groepen hun
keuzes kunnen verdedigen.
Uiteindelijk
nemen ze gezamenlijk
een besluit.
Zonnebloem
In de vervolgles probeer
ik met mijn reflectie
op de eerste les
rekening te houden.
Alle leerlingen hebben
3. Overleg
een zonnebloempit
geplant. Op een formulier
houden ze dagelijks bij hoe groot hun plant is geworden. Voor de
les worden ze in groepjes verdeeld. Een groepje van drie leerlingen heeft
zo drie formulieren waarop de groei van drie planten is bijgehouden. Ze
krijgen de opdracht om de gegevens van de groei van hun planten in één
figuur verwerken.
Er zijn allerlei interessante gegevens waarover ze nu moeten overleggen.
Ze moeten bijvoorbeeld een beslissing nemen over hoe ze de gegevens
in een grafiek kunnen verwerken. Zo hebben de leerlingen van de grafiek
in afbeelding 4 onder andere:
• een zonnebloempit laten ‘verdrinken’, die is niet boven gekomen (geen
paarse lijn);
• een pit zo diep in de pot geplant, dat deze pas veel later boven kwam
(de groene lijn);
• een plant die halverwege geknakt is (gele lijn).
In het weekend hebben de leerlingen niet kunnen meten. Ik ben benieuwd
hoe ze dit oplossen bij het maken van de grafieken. Wat doen ze
met (ontbrekende) gegevens? Welke schaalverdeling hanteren ze?
2. Staafgrafiek afkomstig uit De Volkskrant
Rondlopend door de klas stel ik vragen, zoals:
hoe kun je in deze grafiek zien dat een plant is
doodgegaan, of wat doe je met zaterdag en zondag?
Het valt op dat alle groepen de zaterdag
en zondag niet opnemen in hun grafiek.
4. Hoe geef je dat nou helder weer?
oplossingen en nabespreking
Vrijwel alle groepen maken een lijngrafiek, één
groep maakt een staafdiagram (zie afbeelding
5). Planten die doodgegaan zijn worden genoteerd
in de grafiek, maar de manieren waarop
zijn verschillend.
5. De enige staafdiagram
Volgens Bartjens jaargang 32 2012/2013 nr. 1
15